AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ VE
UYGULAMADA YAŞANAN SIKINTILAR
İhsan YÜKSELÇevre Yönetimi Şub. Müd.
4 Mart 2010
ESKİŞEHİR
İL ÇEVRE VE ORMAN
MÜDÜRLÜĞÜ
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
ESKİŞEHİR
Toplam Nüfus: 741.789
Toplam Nüfus
617.215
Odunpazarı
344.720
Tepebaşı
272.495
Toplam Konut
211.372
Tepebaşı
60.972
Odunpazarı
150.400
Toplam Mahalle
54
Odunpazarı
34
Tepebaşı
20
Toplam TAT
3
Tepebaşı
1
Odunpazarı
2
Toplam araç sayısı Toplam araç sayısı
Toplam konteyner sayısı Toplam konteyner sayısı
Toplam personel sayısı Toplam personel sayısı 262262
239 239
46 46
Toplama yapılan mahalle
Toplama yapılan mahalle
20082008 20092009
31
31
35
35
ToplamMahallesayısı
54 % 57.4
% 57.4
% 64.8
% 64.8
Toplama yapılan konut
Toplama yapılan konut
20082008 20092009
121.000
121.000
144.500 144.500
Toplamkonutsayısı
211.372
% 57.2
% 57.2
%68.3
%68.3
Toplanan ambalaj atığı miktarı (ton)
Toplanan ambalaj atığı miktarı (ton)
EVSELEVSEL ENDÜSTRİYELENDÜSTRİYEL
6.147 6.147 9.524
9.524
Toplam miktar15.671 ton
Toplam miktar15.671 ton
20082008
Toplanan ambalaj atığı miktarı (ton)
Toplanan ambalaj atığı miktarı (ton)
EVSELEVSEL ENDÜSTRİYELENDÜSTRİYEL
6.699 6.699 9.709
9.709
Toplam miktar16.408 ton
Toplam miktar16.408 ton
20092009
Toplanan ambalaj atığı miktarı ortalaması (ton)
Toplanan ambalaj atığı miktarı ortalaması (ton)
Evsel Endüstriyel
6.423 ton/ yıl 9.616 ton/yıl
Bölgede ki nüfus: : 617.215 kişiBölgede ki nüfus: : 617.215 kişi
Toplanması gereken miktar (evsel) : 14.352 ton/ yılToplanması gereken miktar (evsel) : 14.352 ton/ yıl
Ulaşılan nüfus: : 327.682 kişi (%53)Ulaşılan nüfus: : 327.682 kişi (%53)
Toplanan miktar (evsel) : 6.423 ton/ yılToplanan miktar (evsel) : 6.423 ton/ yıl
Başarı: % 44.7 Başarı: % 44.7
Ulaşılan mahalle : 35 (%64)Ulaşılan mahalle : 35 (%64)Ulaşılan konut : 144.500 (%68)Ulaşılan konut : 144.500 (%68)
Toplanan ambalaj atığı kompozisyonu
Toplanan ambalaj atığı kompozisyonu
Cam Metal Plastik Kağıt Komp. Diğer.
8 4 18 64 2 4
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Ambalaj Atıkları
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
recycleSon dönemde tüm çevre mevzuatı içinde üzerinde en çok tartışılan ve uygulamada en çok sorun yaşanan konulardan birisi tartışmasız ‘’ambalaj atıkları’’mevzuatıdır.
Kullanılmış ambalajların sahip oldukları ticari değerin bedelsiz hükmü ile başka bir kanala transferi sanayi kuruluşları ve satış noktaları nezdinde büyük bir memnuniyetsizlik yaratmıştır. Bedelsiz hükmü; kaynakta toplama maliyetlerinin desteklenmesi ve toplamanın cazip hale getirilmesi için getirilmiş, ancak konu üzerinde yaşanan sıkıntılar yasal süreci kaçınılmaz kılmış ve konu yargıya kadar götürülmüştür.
AAKY de ki bedelsiz hükmü uygulaması, beklentilere cevap vermemiş, aksine olumsuz uygulamaların gelişmesine neden olmuştur. Olumsuz gelişen bu süreç içerisinde en çok P.S ile TAT lar etkilenmiş olup, yaşanan hukuki süreçten dolayı da Bakanlığımız ve taşra teşkilatlarımız PS ile Belediye arasına sıkışıp kalmıştır.
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Temel sorunlar !!!
1-Bedelsiz uygulaması.
2-Kayıt altına alınamayan PS ler.
3-Kaynağında ayrı toplama maliyetlerinin karşılanamaması
4-Belediyelerle TAT lar arasında ki çıkara dayalı sözleşmeler
5-Geri kazanım oranları arasında ki dengesizlik
6- Ambalaj atıklarının Belediyenin toplama sisteme dahil edilmemesi
BelediyelerBedelsiz uygulaması
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Mülkiyet haklarının ihlali düşüncesi.
Ambalaj atığı üreticileri için ekonomik değeri olan atıklar, kayıp haline gelmiştir.
Bakanlık ile ambalaj atığı üreticileri arasında hukuki ihtilafa sebep olmuştur.
Toplanan ticari ambalajlarda kalite düşmesine neden olmuştur.
Bedelsiz hükmü ne tür sorunlar doğurmuştur?
Bedelsiz uygulaması
Kayıt altında ki PS Kayıt dışı PS
Avantaj
Avantaj
Belgelendirme masrafı Avantaj
Bedelsiz giden ambalaj
Bakanlık KOD masrafı
Kayıt altına almayı güçleştirmiş, kayıt altına alınamayanlara avantaj sağlamıştır.
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Bedelsiz uygulaması
TOBB verilerine göre 70.000 sanayi kuruluşu mevcut
Bakanlık kayıtlarında ki PS sayısı 5187
Kayıtdışılık
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
recycle
Sanayi Ticaret Bakanlığına, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığına müracaatlar sırasındaÇevre ve Orman Bakanlığından alınmış olan KOD numarası sorgulanabilir.
İthalat sırasında Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanlığı ve Gümrükler Kontrol Müdürlüğü tarafından ÇOB tarafından alınmış olan KOD numarası sorgulanabilir.
Çevre Kanunca Alınması Gereken İzinler yönetmeliği ile ilişkilendirilip bu yönetmelik kapsamında ki başvurular esnasında Piyasaya Süren KOD NO sorgulanabilir.
Nasıl kayıt altına alınabilir?
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Kayıtdışılık
2300
200
Toplam Belediye Sayısı Toplam Belediye Sayısı
AAYP onaylanan Belediye Sayısı AAYP onaylanan Belediye Sayısı
AAYP onaylanmış bölgelerde çalışan TAT lara karşı haksız rekabete yol açmıştır.
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Kayıtdışılık
Avrupa Birliğinde
Üretilen ambalaj atığı miktarı
Ülkemizde
165 kg/yıl kişi 28 kg/yıl kişi
% 56 % 116
Piyasaya Süren Sayısı : 5.187
AAYP onaylı belediye sayısı : 200
?
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Sanayi kuruluşlarının yoğun olduğu bölgede toplanan ambalaj atığı miktarı
% 95 sanayi
kaynaklı
% 5 evsel
kaynaklı
Bedelsiz uygulaması
Beklentilerin üstünde evsel kaynaklı ambalaj atığı toplanamamıştır.
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
TAT larda ki dengesiz dağılım
İl Sayısı 81
TAT olan il sayısı 35
Toplam TAT sayısı 171
98 tanesi 7 ilde
73 tanesi 28 ilde
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Bedelsiz uygulamasında durum analizi
AB deki Durum AB deki Durum
Bedelsiz hükmünün geçerli olmasına rağmen, rekabet kuralları ve serbest ticaretin getirileri yönünde yapılan pazarlıklar sonucunda sanayi kaynaklı ambalaj atığına bir bedel ödenerek toplama sistemine dahil edilmektedir
Bedelsiz hükmünün geçerli olmasına rağmen, rekabet kuralları ve serbest ticaretin getirileri yönünde yapılan pazarlıklar sonucunda sanayi kaynaklı ambalaj atığına bir bedel ödenerek toplama sistemine dahil edilmektedir
Olması gereken Olması gereken
Mevcut Durum Mevcut Durum
AB direktifinden uzaklaşmış ve yeni hukuki ihtilaflara boğulmuş bir sistem kaynağında toplamayı daha da çıkmaz bir hale sokacaktır.
AB direktifinden uzaklaşmış ve yeni hukuki ihtilaflara boğulmuş bir sistem kaynağında toplamayı daha da çıkmaz bir hale sokacaktır.
Yapılan incelemeler sonucunda; Avrupa’nın hiçbir ülkesinde ülkemizdeki gibi BEDELSİZ uygulamasına rastlanılmamıştır.
Yapılan incelemeler sonucunda; Avrupa’nın hiçbir ülkesinde ülkemizdeki gibi BEDELSİZ uygulamasına rastlanılmamıştır.
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Ambalaj Atıkları
Temel sorunun, sanayi tesislerinden kaynaklanan ambalaj atıklarının belediyenin toplama sistemine bedelsiz verilmesidir.
Ülke geneline bakıldığında “Bedelsiz” uygulamasından zarar gören ve kaldırılmasını isteyen firma sayısı, “bedelsiz” uygulamasının devamını isteyen firma sayısından çok daha fazladır.
Görüş 1: Görüş 1:
Görüş 2: Görüş 2:
Görüş 3: Görüş 3:
Yaşanan sorunlar, hukuki ihtilaflar, bu konudaki çözümün “bedelsiz” uygulaması olmadığını göstermektedir. Toplama maliyetlerinin başka bir şekilde karşılanması gerekmektedir. Toplama maliyetleri başka bir şekilde karşılanırsa zaten BEDELSİZ hükmüne de gerek duyulmayacaktır.
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Ambalaj Atıkları
Oluşan tüm ambalaj atıklar bedelsiz olarak sisteme dahil edilebilse bile, mevcut koşullarda sanayinin olmadığı bölgelerde kaynakta ayrı toplama operasyonlarının başlatılabilmesi mümkün gözükmemektedir. Bedelsiz hükmü, ancak sanayinin yoğun olduğu bölgeler için bir çözüm alternatifi olabilmektedir
Görüş 4: Görüş 4:
Görüş 5: Görüş 5:
Ülke genelinde ki lisanslı TAT’ lar dan alına bilgilere göre toplanan 2.000.000 ton atığın % 10 u, yani 200.000 ton’luk kısmının kaynakta ayrı toplandığı bilinmektedir.
Belediyeler kaynakta ayrı toplama sürecinin içerisinde yer almadığı sürece PS ne bedel öderse ödesin, kaynakta ayrı toplama miktar olarak artmayacaktır.
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Ambalaj Atıkları
Rekabet Kanunu’na uygun olması
AB 94/62/EC direktifineuygun olması
Sistemin sürdürülebilir olması için mevzuatta ya da uygulamada ne yapılırsa yapılsın, yapılan şeyin herşeyden önce,
Sistemin sürdürülebilir olması için mevzuatta ya da uygulamada ne yapılırsa yapılsın, yapılan şeyin herşeyden önce,
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Ambalaj Atıkları
KAYNAKTA AYRI TOPLAMA MALİYETLERİ NASIL KARŞILANABİLİR?
KAYNAKTA AYRI TOPLAMA MALİYETLERİ NASIL KARŞILANABİLİR?
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Kaynakta toplama maliyetleri nasıl artırılabilir?
Kaynakta ayrı toplama; bölgenin fiziksel yapısına, gelişmişlik durumuna, sanayisinin yoğunluğu, atığın özelliği, o bölgedeki çalışma süresi, yazlık kışlık nüfus farklılığına göre değişkenlik gösterdiği için bir toplama maliyeti standardizasyonu sağlamak mümkün görülmemektedir.
1 ton ambalaj atığının toplama maliyeti 120 – 300 TL/ton arasında değişkenlik göstermektedir.
Bu kadar zarar ettiği iddia edilen bir uygulamaya firmaların neden devam ettiği sorulduğunda,
1-Hiçbir firmanın sistem dışında kalmak istemediği 2-Zararın, sanayiden toplandıkları atıklar ile sübvanse ederek sürekliliği
sağlamayı tercih ettikleri 3-Bazı firmaların zarar bile etmediklerini iddia etmesi maliyetlerin standardize
edilemeyeceğinin ayrı bir göstergesi olarak değerlendirilmiştir.
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Kaynakta toplama maliyetleri nasıl artırılabilir?
1- Yasal olarak belediyelerin destek vermek için önlerinde hiçbir engel bulunmamaktadır. (Konteyner, poşet, eğitim gibi…)
2- Kaynakta ayrı toplamanın maliyeti ancak kirleten öder prensibi ile yola çıkıldığında ve tüketicilerin de sisteme zorunlu olarak dahil edilmeleri ile mümkün olabileceği bir gerçektir. ( belediyelerin teşviki…)
Belediyelerce toplanan Ç.T.V ile söz konusu maliyetler karşılanabilir mi?
OSB ler o ilde ki lisans almış TAT lara serbest olmalı.
Can you believe it?
Recycling one aluminium drink can save
enough energy to boil a kettle 3 timesEskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Kaynakta toplama maliyetleri nasıl artırılabilir?
Belediyeler mi? Ambalaj Üreticileri mi?
Piyasaya Sürenler mi?
Satış Noktaları mı? Son kullanıcılar mı..?
Kirleten öder prensibine göre kimler kirlenmeye neden oluyor?
Kirleten öder” prensibine göre değerlendirdiğinde, kirletenin kim olduğunu doğru tariflemek gerekir.
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Kirleten öder
Belediyeler: Çevre Kanununda, sorumlulukla ilgili paydaşların tarifinde, “kirleten veya
bozunmaya neden olan” ifadesi yer almaktadır. Belediyeler kirleten ve
bozunmaya neden olan unsur olmadıkları için bu kapsama girmemektedir.
Dolayısı ile “Kirleten Öder Prensibine” göre yerel yönetimlerden destek beklemek
doğru olmadığını düşünmektedir.
Ambalaj Üreticileri, Piyasaya Sürenler, Satış Noktaları :
Hiçbir firma ürünlerini zor kullanarak tüketicilerinin evlerine koymadığı dikkate
alındığında kirletenin ambalaj atığı üreticisi, Piyasaya süren ve Satış Noktası
olmadığı tarzda yaklaşımlarda söz konusu olabilmektedir.
Son kullanıcılar: ………
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Attıkça öde…
Attıkça öde prensibi; çöpe gidecek nihai atığın ağırlığına ya da hacmine göre ücret alınmasıdır.
Bu yaklaşım tüketicileri, ellerindeki geri kazanım imkanlarını daha iyi kullanmaya sevk etmektedir.
Attıkça Öde prensibi toplama maliyetlerine katkı sağlanabilir mi?
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Çevre teşvikleri
Çevre Kanunu’na göre, çevre yatırımları destek kapsamındadır Çevre Kanunu’ nda yer alan teşviklerden geri kazanım sektörünün de faydalanabilmesi önemli bir destek olabilecektir.
Hazine Müsteşarlığı’da bu konuda destek verebilir.
İşletme maliyetleri ile ilgili elektrik tüm lisanslı firmalar için önemli bir işletme kalemidir. Mazot Teşviki, SGK Prim indirim teşviki de bu kapsamdadeğerlendirilebilir..
Çevre teşvikleri ile destek sağlanabilir mi?
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Ambalaj Atıkları
Toplamada üçlü sisteme geçilmesi (Cam, kâğıt, Plastik + metal + kompozit) verimi artırarak, maliyetlerin düşmesini sağlanabileceğini belirtmiştir. .
Kaynakta ayrı toplama faaliyetleri sonucunda toplanan ancak geri dönüştürülmesi mümkün olmayan atıklarının, Büyükşehir Belediyesi düzenli depolama sahalarına ücretsiz dökülmesi maliyetlerin azaltılması yönünde destekler arasında yer almasında büyük fayda görülmektedir.
Kaynakta toplama maliyetlerini karşılamak için….
Ambalaj Atıkları
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Kaynakta ayrı toplama oranı çok düşük olduğundan konutlardan toplanacak ambalaj atığına ait belgenin değerli olması gerekmektedir.
Bu durumda kaynakta ayrı toplama ülke genelinde yaygınlaşacaktır.
Bunun için TAT girişlerinin sadece konutlardan yapılan toplamalarına ait belgelerin PS için belgeleme olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
Konutlardan toplanacak ambalaj atığına ait belgenin değeri…
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Ambalaj Atıkları
Dünya da hiçbir ticari faaliyette kar garantisi yoktur. O nedenle çalışmayı, karı nasıl sağlayabiliriz diye planlamanın bir anlamı bulunmamaktadır.
Önemli olan verimliliği artırmaktır !!!
Poşetli toplama maliyeti artıran ciddi bir faktördür. Poşetten, konteyner ile toplamaya geçildiğinde maliyet konutlarda % 30 düşebilir.
Ambalaj atığı toplama araçların trafiğe çıkış saatlerinin sınırlandırılması, kaynağından ayrı toplama verimliliğini düşürmektedir.
Farklı düşünceler……… !
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
“Ekonomik İşletmeler” tanımını netleştirmek gerekir mi?
Ambalaj
Piyasaya Süren
Ambalaj üreticisi
Satış Noktaları
Tüketici
Ekonomik İşletmeler
Ambalaj
Piyasaya Süren
Ambalaj üreticisi
Satış Noktaları
Tüketici
AAKY AB Direktifinde
Y.K ( ÇEVKO) un TAT lara verdiği destek nasıl olmalı?
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
ÇEVKO tarafından verilen yardımların ayni değil nakti yapılması TAT lar nefes aldıracaktır. Ancak TAT lar tarafından alınacak olan bu nakti yardımların da sisteme altyapı desteği olarak aktarılması gerekmektedir.
ÇEVKO tarafından kaynakta ayrı toplama çalışmaları için temin edilen ayni desteklerin (kutu, konteynır, kumbara, vb.) kullanım hakkı sözleşme yapılan TAT’lar ve belediyelere, mülkiyet hakkı ise yine YK’ya aittir.
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Belgelendirmede kullanılan evrak sınırlandırılabilir mi?
Kaynağında toplama maliyetlerinin karşılanabilmesi, TAT ların yapmış oldukları belgelendirme miktarlarını daha yüksek rakamlarla daha çok piyasaya sürmelerine bağlıdır.
Çevko nun toplama ağı olmadığı için düşük fiyatlara yaptığı belgelendirmeler, lisanslı TAT ları kendi illerinde sıkıntıya sokmaktadır.
Bunun için:• ÇEVKO’nun Türkiye ‘de piyasaya sürülen ambalaj atığın belirli bir
oranının üzerinde ( örnek % 20) belgelendirme yapması sınırlandırılabilir.• Ya da bir ilde TAT varsa ÇEVKO’ nun o ilde piyasaya sürülen ambalaj
atığın belli bir oranının üzerinde ( örnek % 50) belgelendirme yapması kotalandırılabilir.
• Belgelendirme rakamları yükseltilerek sabit tutulabilir
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Sözleşmeler ve Uygulamalardan Kaynaklanan Sıkıntılar
1- AAYP larının TAT veya YK tarafından hazırlanmış olması..
2- Belediyelerin bedel talep etmeleri ve tek taraflı fesh olayı
3- Standart sözleşme modelinin olmaması farklı uygulamaların doğmasına sebep olmaktadır.
4- O ilde ki TAT sayısının azlığı ya da fazlalığı.
5- Sözleşme sürelerinin kısa tutulması.
6- Belediye denetimlerinin yetersizliği
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Sözleşme Formları
Bu sorunların çözümlenmesi ve Belediyeler ile lisanslı TAT lar arasında ki çıkarların zedelenmemesi için AAYP gibi yine Bakanlık tarafından onaylı tek tip Sözleşme Formlarının oluşturulması ve tüm taraflarca uygulanmasının sağlanması gerekmektedir.
Standart sözleşmelerin tarafları arasında mutlaka İl Müdürlüklerinin de yeri olmalı ve İl Müdürlüklerinin onayı olmadan toplama faaliyeti başlamamalıdır. ( Komisyon marifetiyle sağlanabilir)
Sözleşmeler ve Uygulamalardan Kaynaklanan Sıkıntıların çözümü
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Ulusal Atık Taşıma Formu Diyagramı
B
Atık Üreticisi
ADTaşıyıcı
Valilik Bakanlık
Bertarafçı
D
A
C
A
Eskişehir
Çevre ve Orman Müdürlüğü
Ambalaj Atığı Toplama Sistemi
AmbalajAtığı
Taşıma Formu
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
İhsan YÜKSELİl Çevre ve Orman Müdürlüğü
Çevre Yönetimi Şube Müdürü
TEŞEKKÜRLER
Top Related