DE BEURS E., VAN DYCK R., VAN DEN BRINK, W., BOSMAN M.; Alcohol en
angst; Tijdschrift voor Psyschatrie; jg. 39; nr. 5; p. 375-387.
Alcoholverslaving: wereldwijd gezondheidsprobleembehandeling: effectief op korte termijn,
maar 40-60% drinken weer na verloop van tijd
reden: aanleiding (probleem) blijft voortbestaan
↓
Comorbide psychopathologie (vb. depressie of angststoornis)
Epidemiologic Catchment Area-studie → meest voorkomende diagnoses (life-time-prevalentie): angststoornissen, alcoholverslaving of -misbruik en affectieve stoornissen
Comorbiditeit tussen alcoholverslaving en angststoornissen is hoog
Angst: meest genoemde klacht bij huisarts
Alcoholmisbruik en alcoholverslaving vormen enorm individueel en maatschappelijk probleem
Comorbiditeit van alcoholverslaving en angststoornis onderzoek onder alcoholverslaafden naar angst onderzoek naar drankgebruik patiënten met
angststoornis Overzicht van Kushner: comorbide
angststoornissen bij alcoholverslaving : gegeneraliseerde angststoornis sociale fobie agorafobie paniekstoornis• Fobische stoornissen komen veel vaker
voor onder alcoholisten dan onder de normale bevolking
• 16 – 25% van patiënten met angststoornis voldoen aan criteria voor alcoholverslaving
Retrospectief onderzoek → wat is bij comorbide alcoholverslaving en angststoornis het eerst aanwezig?
Fobische stoornissen treden gemiddeld op jongere leeftijd op dan alcoholverslaving: Geen reden om een causale relatie te veronderstellen Onderzoek temporele relatie: bij de fobische
stoornissen ontstaat het drankprobleem vaak na de fobie
Complexe relatie tussen fobische klachten en alcoholconsumptie → studie van Stockwell e.a. Besluit: grootste deel gevallen gaat de angststoornis
aan de alcoholverslaving vooraf; verder verschilt de volgorde van ontstaan v/d klachten per aandoening
Familieleden eerste graad aanverwant met patiënten met angststoornis → vier tot vijf maal meer risico op alcoholverslaving
≠ in geslacht: risico grootst voor broers of zoons
Familiale overdracht van alcoholverslaving en angststoornissen → overerving kwetsbaarheidfactor: Bij mannen: ↑ risico voor alcoholmisbruik Bij vrouwen: ↑ risico voor angststoornis
Kinderen van alcoholisten: 3 – 4 maal grotere kans op alcoholproblemen
Prevalentie van diagnosticeerbare angststoornissen bij nageslachten van alcoholisten = niet hoger dan bij anderen
Verhoogde comorbiditeit tussen alcoholverslaving en angststoornissen → relatie tussen beide aandoeningen:Directe relatie: langdurig alcoholmisbruik
maakt angstig of angststoornis leidt tot alcoholmisbruik
Indirecte relatie: langdurig alcoholmisbruik → neurochemische verstoringen → panieksymptomen
Angststoornissen en alcoholisme zijn beide resultaat van onderliggende oorzaak (bv. Genetisch overdraagbare overmatige activiteit van serotonerge systeem in hersenstam)
Anxiolytisch effect van alcohol: alcohol heeft reducerend effect op spanning en angst → tension reduction-hypothese. (Conger!)
Verschillende redenen: Fysiologisch (of farmacologisch) effect: stressdempende
werking op centraal zenuwstelsel Stressdempend effect van alcohol = risico voor ontwikkeling van alcoholisme
Reducerend effect: op fysieke symptomen gepaard met angst Spanningsreducerend effect van alcohol hangt af van hoeveelheid gedronken alcohol en er zijn grote individuele verschillen
Individuele verschillen in reactie met alcohol: gerelateerd aan later alcoholisme
Psychologische factoren spelen intermediërende rol
Bandura (1977, 1986): uitgangspunt theoretisch model voor relatie tussen angst en alcoholmisbruik
3 variabelen: Verwachtingen uitvoerder gedrag: beloond of bekrachtigd
→ Uitkomstverwachtingen en competentieverwachtingen Waarde beloning voor persoon Kenmerken situatie
Uitkomstverwachtingen: geheel aan kennis of ideeën v/d persoon dat bepaalde handeling tot zekere uitkomst zal leiden
Competentieverwachtingen (self-efficacy): vertrouwen v/d persoon dat hij/zij in staat zal zijn gedrag uit te voeren dat tot gewenste uitkomst leidt= resultaat v/d succesvolle uitvoering van gedragNauw verwant a/h gevoel controle te hebben over situatieVerandering v/d competentieverwachting is aangrijpingspunt van succesvolle
therapie en veroorzaakt gedragsverandering Kritiek: notie dat competentieverwachting niet de aanleiding is tot
gedragverandering, maar = afspiegeling van gedragsverandering Eysenck (1978) → competentieverwachting is epifenomeen van
gedragsverandering
Competentieverwachting ten aanzien v/h drankgebruik = controlegevoel omschrijven dat voormalig drinker heeft om verleiding te weerstaan → hangt sterk samen met terugval
Uitkomstverwachtingen en alcoholgebruik: alcoholisten of ‘zware drinkers’ verwachten: positieve effecten sociale assertiviteit sociaal en fysiek plezier spanningsreductie
Competentieverwachting bij angststoornissen = verwachting situatie aankunnen waarin men gewoonlijk angstig wordt
Consumptie van alcohol leidt tot: Positief: verbeterd sociaal en seksueel
functioneren, spanningsreductie, meer macht, agressie en assertiviteit
Negatief: verlies van beheersing over eigen gedrag Echter: individuele verschillen in
alcoholgerelateerde verwachtingen → hangen samen met drinkgedrag
Alcohol Expectancy Questionaire (AEQ) + demografische factoren = goede voorspelling probleemdrinken
Experimenteel onderzoek naar verwachtingen omtrent effect van alcohol → door balanced placebo-design
Vier condities Helft denkt alcohol te drinken helft denkt geen alcohol te drinken helft krijgt alcohol te drinken
Zo: farmacologische en psychologische factoren systematisch variëren en onafhankelijk van elkaar bestuderen
Marlatt: drankmisbruik bepaald door:Mate stress ervaren in situatieMate controle over situatieAdequate gedragsmogelijkhedenBeschikbaarheid van alcoholVerwachting alcoholconsumptie leidt tot
succesvolle ‘copingrespons’ Toegepast op gebied van preventie van
terugval
Alcoholisme en angststoornissen gaan vaker samen dan verwacht
Onderzoek: Ten eerste: interactie tussen
alcoholverslaving en angststoornisTen tweede: ontwikkeling en evaluatie van
specifieke behandelingsprogramma’s
Top Related