*Bu makale 3-5 Mayıs 2012 tarihlerinde İstanbul Teknik Üniversitesinde gerçekleştirilen International Counseling and
Education (ICE-C 2012) Konferansında sunulan bildirinin genişletilmiş halidir.
** Sorumlu Yazar. Tel: +90 348 814 26 62 E-posta: [email protected]
© 2012 Kalem Eğitim ve Sağlık Hizmetleri Vakfı. Bütün Hakları Saklıdır. ISSN: 2146-5606
Alçakgönüllülük Ölçeğinin Türkçe Formu: Geçerlik ve
Güvenirlik Çalışması*
Hakan SARIÇAM**
Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, 43100 Kütahya/ Türkiye
Doç. Dr. Ahmet AKIN
Sakarya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitimde Psikolojik Hizmetler ABD, Hendek / Sakarya / Türkiye
Emel GEDİKSİZ
Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Yüksek Lisans Öğrencisi,
Hendek / Sakarya/ Türkiye
Ümran AKIN
Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Doktora Öğrencisi,
Hendek / Sakarya/ Türkiye
Özet
Bu araştırmanın amacı Elliott (2010) tarafından geliştirilen Alçakgönüllülük
Ölçeğini Türkçeye uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizlerini yapmak-
tır. Araştırmaya farklı 2 üniversiteden (289 + 359) toplam 648 üniversite öğrencisi
166 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN katılmıştır. Ölçeğin psikometrik özellikleri, test-tekrar test, iç tutarlık, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ve ölçüt bağıntılı geçerlik yöntemleriyle incelenmiştir. Ölçüt bağıntılı geçerlik için Alçakgönüllülük Ölçeği ile birlikte Affedicilik Ölçeği kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucu KMO örneklem uygunluk katsayısı .71.4, Barlett testi χ2 değeri 478,827 (p< .001, sd= 78) bulunmuştur. Ölçeğin yapı geçerliği için uygulanan doğrulayıcı faktör analizinde orijinal formla tutarlı olarak 13 maddenin dört boyutta uyum verdiği görülmüştür (x²=153.37, sd=56, RMSEA=.069, CFI=.91, IFI=.91, GFI=.94, SRMR=.080). Ölçeğin faktör yükleri .29 ile .58 arasında sıralanmakta olup; Cronbach Alfa iç tutarlılık güvenirlik katsayıları açıklık alt boyutu için .63, kendinden vazgeçme alt boyutu için .67, alçakgönüllülükle kendini değer-lendirme alt boyutu için .72, diğerlerine odaklanma alt boyutu için .79 olarak bu-lunmuştur. Ölçüt geçerliği çalışmasında alçakgönüllülük ile affedicilik arasında pozitif (r=.52) ilişki olduğu görülmüştür. Test-tekrar test korelasyon katsayısı ölçeğin bütünü için r=.63 olarak bulunmuş; ayrıca ölçeğin düzeltilmiş madde-toplam kore-lasyonlarının .33 ile .53 arasında sıralandığı görülmüştür. Bu sonuçlara dayanarak Alçakgönüllülük Ölçeğinin psikoloji, psikiyatri ve eğitim alanında kullanılabilecek, geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Alçakgönüllülük; Geçerlik; Güvenirlik; Faktör analizi.
The Turkish Version of The Humility Scale: The Study of
Validity and Reliability
Abstract
The aim of this research is to adapt the Humility Scale (Elliott 2010) to Turkish and to examine its psychometric qualifications. The research was conducted on total 648 (289 -+ 359) university students two different state universities. The validity and reliability of the scale was examined by test re-test, Cronbach alpha, exploratory and con-firmatory factor analysis and criterion related validity methods. The Trait Forgivingness Scale was used for the criterion related validity together with Humility Scale. It is found that Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) measure of sampling adequacy is 71.4 and value of Bartlett’s test of sphericity χ2=478,827 (p< .001, df= 78). Results of confirma-tory factor analyses demonstrated that 13 items yielded four factors as original form and that the four-dimensionals model was well fit (x²=153.37, sd=56, RMSEA=.069, CFI=.91, IFI=.91, GFI=.94, SRMR=.080). Factor loadings ranged from .29 ile .58. Cronbach Al-
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 167
pha internal consistency coefficient was found as .63 for openness sub-dimension, .67 for self-forgetfulness sub-dimension, .72 for mod-est self-assessment sub-dimension, .79 for focus on others subdimen-sion and .81 for whole scale. In the concurrent validity significant re-lationships (r=.52) were found between the Humility Scale and Trait Forgivingness Scale. Test-retest reliability coefficient was .63. Cor-rected item-total correlations ranged from .33 to .53. Overall results demonstrated that the Humility Scale could be named as a valid and reliable instrument that could be used in the field of psychology, psy-chiatry and education.
Keywords: Humility; Validity; Reliability; Factor analysis.
Extended Summary
Purpose
Humility refers to an undefended willingness to see the self ex-
actly, containing both strengths and limitations. Although there is as
yet little empirical research on the characteristics of humility, theory
has begun to gather. For example, Tangney (2000) suggests that hu-
mility is marked by accurate estimations of one’s self and abilities,
willingness to acknowledge one’s faults and limitations, openness to
new ideas, and a tendency to appreciate benefits attributed to sources
external to the self. The original form of Humility Scale developed by
Elliott (2010) is a self-report measure of humility levels. Kai-
ser-Meyer-Olkin (KMO) measure of sampling adequacy of it was .73
and a significant result on Bartlett’s test of sphericity χ2=785.94
(p<.001). The results of explanatory factor analyses demonstrated that
13 items yielded four factors. Its factor loadings ranged from .43 ile
.78. The internal consistency coefficient (Cronbach alpha) was found
as .84 for whole scale. In the concurrent validity significant relation-
168 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN ship (r=.34) was found between the Humility Scale and Empathy
Scale. Scoring of the measure was based on a 5 point degrees (Likert)
type scale regarding the frequency with which the behavior of interest
is exhibited where 1=strongly disagree, 5=strongly agree. Higher
scores, therefore, indicate greater humility (range=13–65).
There is no scale to measure levels of humility in Turkey.
Therefore, some scales are necessary for investigation of humility
which is a very important concept in that reflection of personality (El-
liott, 2010). The aim of this research was to adapt the Humility Scale
(Elliott, 2010) to Turkish and to examine its psychometric qualifica-
tions.
Methods
Participants
Participants were a total of 648 university students (323 (49.9 %)
were female and 325 (50.1 %) were male) who were enrolled in two
different-state university (289 + 359 students), in Turkey. Their ages
ranged from 18 to 35 years and the mean age of the participants was
23.4 years.
Instrument
The Trait Forgivingness Scale (TFS): The Trait Forgivingness
Scale was developed by Berry, Worthington, O’Connor, Parrot III, &
Wade (2005). Turkish adaptation of this scale was done by Akın,
Gediksiz and Akın (2012). This scale is a 10-items self-report measu-
rement and consists of one factor. The results of confirmatory factor
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 169 analysis indicated that the model was well fit and Chi-Square value
(x²=106.47, sd=32, p<.001) which was calculated for the adaptation of
the model was found to be significant. The goodness of fit index values
of the model were RMSEA=.077, AGFI=.91, GFI=.95, CFI=.89,
SRMR=.062. Factor loadings ranged from .32 to .61. The Cronbach
alpha coefficient of the questionnaire was .67 and the corrected
item-total correlations of TFS ranged from .26 to .43.
Procedure
Primarily the Humility Scale was translated into Turkish by five
academicians from English Language and Literature department. Be-
fore validity and reliability studies, the correlations between Turkish
and English forms were calculated in order to examine the language
equivalency of the scale. In this study, exploratory factor analysis
(EFA) was performed to examine the factor structure of the scale ac-
cording to the data obtained from the Turkish students and confirma-
tory factor analysis (CFA) was executed to confirm the original scale’s
structure in Turkish culture. As reliability analysis re-test and internal
consistency coefficients, the item-total correlations, and the differences
between mean scores of upper 27 % and lover 27 % groups were
examined. For the analysis of data SPSS 17 and LISREL 8.54 were
utilized.
Results
There was a significant correlation between the original and
Turkish version of the scale in the equivalency was .90 level. The
exploratory factor analysis (EFA) studies were conducted with 289
170 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN students. The confirmatory factor analysis applied to examine the factor
validity of the scale was conducted with 359 students. Kai-
ser-Meyer-Olkin (KMO) measure of sampling adequacy was .71.4 and
a significant result on Bartlett’s test of sphericity χ2=478,827 (p< .001,
df=78). Results confirmatory factor analyses demonstrated that 13
items yielded four factors as original form and that the
four-dimensional model was well fit (x²=153.37, sd=56,
RMSEA=.069, CFI=.91, IFI=.91, GFI=.94, SRMR=.080). Factor loa-
dings ranged from .29 to .41. for openness subscale, .33 to .39 for
self-forgetfulness subscale, 35 to 54 for modest self-assessment subs-
cale, .38 to .58 for focus on others sub-scale. Cronbach alpha internal
consistency coefficient was found as .63 for openness subscale, .67 for
self-forgetfulness subscale, .72 for modest self-assessment subscale,
.79 for focus on others subscale and .81 for whole scale. In the con-
current validity significant relationships (r=.52) were found between
the Humility Scale and Trait Forgivingness Scale. The questionnaire
was administered twice with an interval of 21 days between the two
stages of administration. Test-retest reliability coefficient was calcu-
lated as .63. The corrected item-total correlations ranged from .33 to
.53. According to these values, it can be said that the structural model of
Humility Scale which consists of a factors was well fit to the Turkish
culture.
Discussion and Conclusion
As a result, it is possible to say that the Humility Scale is a valid
and reliable measurement tool to be used for the purpose of measuring
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 171 humility levels of individuals. The scale can be used in researches into
personality, and in the process of psychological counseling. The pre-
sent research was carried out on the basis of data from university stu-
dents. It would be possible to analyze the psychometric characteristics
and the factor structure of the scale using in different samples in further
studies. Moreover, it can be used as efficient instruments in order to
assess empathy, altruism, self-esteem levels.
Giriş
Öznel iyi oluş kavramını yordayan tüm kavramlar pozitif psiko-
lojinin çalışma alanına giren konulardır (Elliott, 2010). Alçakgönüllü-
lük (humility) kavramı önceleri din felsefesi ve din psikolojisinin
(Emmons ve Paloutzian, 2003) inceleme konusu iken son zamanlarda
pozitif psikoloji (Elliott, 2010; Rowatt, Powers, Targhetta, Comer,
Kennedy ve Labouf, 2006), kendilik psikolojisi ve sosyal psikolojinin
de (self-psychology) (Emmons ve Paloutzian, 2003) ilgi alanına gir-
mektedir.
Alçakgönüllülük (AG), kendi başarı ve yeteneklerini değerlen-
dirmede ölçülü (Emmons, 1999), hatalarını, sınırlılıklarını ve eksik-
liklerini kabul eden (Tangney, 2000), yeni fikir ve tavsiyelere açık
(Templeton, 1997), evrenin büyüklüğü karşısında kendini unutma eği-
liminde olan (Tangney, 2000), başkalarını kendi ile bir tutan (Elliott,
2010), onlara sevgi ve saygı duyma (Exline ve Geyer, 2004) anlamına
gelen ahlaki bir erdemdir (Rowatt, Powers, Targhetta, Comer, Kennedy
ve Labouf, 2006).
172 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN
Alçakgönüllülük, kendini küçümseme değildir, ya da yanılgıdan
uzak bir küçümsemedir. Ne olduğunu bilmemek değil, ne olmadığını
bilmek ya da kabul etmektir. Alçak gönüllülükte gurur ve kendini be-
ğenme yoktur. Alçakgönüllü insan, kendisini, gerçek değerinin altında
değerlendirmeye eğilim gösterir; o başkasının karşısında varlıktan
yoksun gibidir. Gururlu kimse görünüşte gerçek olan bir zayıf tarafını
saklamaya kendisini zorlarken, alçakgönüllü insan, kendisindeki büyük
bir kuvveti saklar (Hökelekli, 2007).
İnsanın doğuştan “büyüklenmeci kendilik duygusu”na sahip ol-
duğu psikolojik bir gerçektir (Kohut, 2004). Bu duygu benmerkezci ve
bencilce eğilim ve davranışların da kaynağını oluşturur. Eğer bu yöne-
lim gittikçe artar ve azgınlaşarak yerleşik bir karakter halini alırsa o
zaman “büyüklük hastalığı” başlar (Adler, 2004). Fakat bu duygu ta-
mamen bastırılır, köreltilir ve benlik tamamen etkisiz ve silik bir du-
ruma getirilirse, o zaman aşağılık duygusu, kendini reddetme eğilimleri
ortaya çıkar. Kendini kabullenemeyen, aşağılık duygusu içerisine sap-
lanıp kalan kimsede benlik saygısı gelişmez; korkak, çekingen ve be-
ceriksiz bir karakter gelişir (Adler, 2000).
Alçakgönüllülük bir bakıma aşağılık duygusuna benzese de on-
dan çok farklıdır. Alçak gönüllülük bir kişilik yetersizliği ya da olum-
suz kendilik duygusu içerisine saplanma durumundan çok farklı bir
şeydir. Alçakgönüllü olmak, sefil, haysiyetsiz, onursuz ve şerefsiz bir
hayat sürmek, hakaretlere katlanmak, kölece itaat etmek, hiçbir direnç
ve irade gücü ortaya koymamak değildir. Derin bir bakış açısı içeri-
sinde kendini üstün görmemek, ölçülü ve ılımlı bir kendilik algısına
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 173 sahip olmak demektir. Makam, zenginlik, yetenek, şöhret, bedensel güç
ve güzellik, başarı gibi gelip geçici şeylere gereğinden fazla önem
vermemek, bunları kendinin ve başkalarının gelişmesi ve olgunlaşma-
sına hizmet ve yardım vasıtası olarak görmektir (Compte-Sponville,
2004).
Elliott (2010) alçakgönüllülüğü hem bir ahlaki erdem hem de
psikolojik yapı olarak değerlendirmiş; alçakgönüllülüğün özellikle
narsistik kişilik, yalnızlık ve empatiyle ilişkili olduğu varsayımıyla,
bireylerin alçakgönüllülük düzeyini ölçmek için Alçakgönüllülük Öl-
çeğini geliştirmiştir. Uyum (ölçüt) geçerliliği çalışması için Narsistik
Kişilik Envanteri, Hayat Doyumu Ölçeği ve Duygusal Empati Ölçeğini
kullanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği için uygulanan açımlayıcı faktör
analizinde KMO örneklem uygunluk katsayısı .73, Barlett testi χ2 de-
ğeri 785.94 (p<.001) olarak bulunmuştur. Açımlayıcı faktör analizi
sonucunda toplam varyansın % 53.87’sini açıklayan dört boyutlu bir
yapı elde edilmiştir. Maddelerin faktör yükleri, açıklık alt boyutu için
.54 ile .78, kendinden vazgeçme için alt boyutu için. 68 ile .75, alçak-
gönüllülükle kendini değerlendirme için .43 ile .73, diğerlerine odak-
lanma için .50 ile .77 arasında değişmektedir. Ölçeğin ölçüt (uyum)
geçerliliği çalışmasında alçakgönüllülük ölçeğinin alt ölçeklerinden
açıklık ile Narsistik Kişilik Envanterinin özyeterlilik alt boyutu ara-
sında r=-.23 negatif ilişki, empati ile r=.34 pozitif ilişki bulunmuştur.
Kendinden vazgeçme Narsistik Kişilik Envanterinin üstünlük ve gös-
termecilik/teşhircilik alt boyutları arasında sırasıyla r=.25 ve r=.26
pozitif ilişki, psikolojik ayrıcalıkla r=-.32 negatif ilişki bulunmuştur.
174 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN Alçakgönüllülükle kendini değerlendirme ile yalnızlık ve empati ara-
sında sırasıyla r=.45 ve r=. 27 pozitif, yaşam doyumu, psikolojik iyi
olma ve özgüven arasında sırasıyla r=-.30, r=-.41, r= -.58 negatif ilişki
bulunmuştur. Diğerlerine odaklanma ile dinî bağlılık, psikolojik iyi
olma, affedici kişilik yapısı ve empati arasında sırasıyla r=.33, r=.30,
r=.35, r=.47 olumlu ilişki, psikolojik ayrıcalıkla r=-.25 negatif ilişki
bulunmuştur. Ölçeğin Cronbach Alfa iç tutarlılık güvenirlik katsayısı
ölçeğin bütünü için .84 olarak hesaplanmıştır. Geçerlik ve güvenirlik
çalışmalarından elde edilen sonuçlar Alçakgönüllülük Ölçeğinin ge-
çerlik ve güvenirliğinin sağlandığını göstermektedir. Ülkemizde al-
çakgönüllülük, özellikle din ve felsefe çalışmalarında, erdemli insan-
larda bulunması gereken insani bir değer olarak tevazu ile eş anlamlı
olarak incelenmiş ve bu çalışmaların çoğunda alçakgönüllülük söy-
lemsel ifadelerle sınırlı kalmıştır. Bununla birlikte alçakgönüllülüğü
psikolojik bir yapı olarak inceleyen herhangi bir çalışmaya rastlan-
mamış olması ve bireylerin alçakgönüllülük düzeylerini değerlendire-
bilecek herhangi bir ölçme aracının olmaması bu kavramla ilgili bir
ölçme aracını ihtiyaç haline getirmektedir. Bu araştırmanın amacı Al-
çakgönüllülük Ölçeğini Türkçeye uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve
güvenirliğini incelemektir.
Yöntem
Çalışma Grubu
Bu araştırma iki farklı üniversitede öğrenim gören toplamda 648
(289 + 359) üniversite öğrencisi üzerinde yürütülmüştür. Öğrencilerin
133’ü din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenliği, 81’i fen bilgisi öğret-
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 175 menliği, 124’ü okul öncesi öğretmenliği, 144’ü psikolojik danışmanlık
ve rehberlik, 87’si sınıf öğretmenliği, 79’u sosyal bilgiler öğretmenliği
bölümlerinde öğrenim görmektedir. Yaşları 18 ile 35 yaş arasında
değişmekte ve yaş ortalaması 23.3 olan öğrencilerin 325’i (% 50.1)
erkek ve 323’ü (% 49.9) kız öğrenciden oluşmaktadır.
Kullanılan Ölçme Araçları
Çalışmada veri toplamak amacıyla Alçakgönüllülük Ölçeğinin
yanı sıra ölçüt (uyum) geçerliliği için Affedicilik Ölçeği kullanılmıştır.
Ayrıca demografik bilgilere ulaşmak için Kişisel Bilgi Formu dağıtıl-
mıştır.
Affedicilik Ölçeği (Trait Forgivingness Scale): Berry, Wort-
hington, O’Connor, Parrot III ve Wade (2005) tarafından geliştirilen,
Akın, Gediksiz ve Akın (2012) tarafından Türkçeye uyarlanan Affedi-
cilik Ölçeği 10 madde ve tek boyuttan oluşan ve 5’li (“1” Hiç katıl-
mıyorum- “5” Tamamen katılıyorum) derecelendirmeye sahip, bireyin
kendisi hakkında bilgi vermesi (self report) esasına dayalı olan bir
ölçme aracıdır. Ölçekten elde edilebilecek en yüksek puan 50, en düşük
puan ise 10’dur. Ölçek toplam bir affedicilik puanı vermektedir. Yük-
selen puanlar bireyin yüksek düzeyde affetme eğiliminin olduğunu
göstermektedir. Ölçeğin 1., 3., 6., 7., 8. maddeleri ters kodlanmaktadır.
Affedicilik Ölçeğinin yapı geçerliği için 288 üniversite öğrencisinden
elde edilen verilere doğrulayıcı faktör analizi uygulanmış ve ölçeğin
orijinal formda olduğu gibi tek boyutta iyi uyum verdiği bulunmuştur
(x²=106.47, sd=32, RMSEA=.077, CFI=.89, GFI=.95, AGFI=.91,
SRMR=.062). Ölçeğin faktör yükleri .32 ile .61 arasında sıralanmak-
176 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN tadır. Ölçeğin Cronbach Alfa iç tutarlılık güvenirlik katsayısı .67 olarak
bulunmuş ve düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayılarının .26
ile .43 arasında değiştiği görülmüştür.
İşlem
Alçakgönüllülük Ölçeğinin uyarlama çalışması için ölçeği geliş-
tiren Elliott ile e-mail yoluyla iletişim kurulmuş ve ölçeğin uyarlana-
bileceğine ilişkin gerekli izin alınmıştır. Ölçeğin Türkçeye çevrilme
süreci belli aşamalardan oluşmaktadır. Öncelikle ölçek İngiliz Dili ve
Edebiyatı ve Filoloji bölümü mezunu 5 dil uzmanı tarafından Türkçeye
çevrilmiş ve daha sonra bu Türkçe formlar tekrar İngilizceye çevrilerek
İngilizce ve Türkçeyi bilen 23 kişiye uygulanarak iki form arasındaki
tutarlılık incelenmiştir. Yine aynı öğretim üyeleri elde ettikleri Türkçe
formlar üzerinde tartışarak anlam ve gramer açısından gerekli düzelt-
meleri yapmış ve denemelik Türkçe form elde edilmiştir. Son aşamada
bu form, psikolojik danışma ve rehberlik ve ölçme ve değerlendirme
alanındaki 2 öğretim üyesine inceletilerek görüşleri doğrultusunda bazı
değişiklikler yapılmıştır. Hazırlanan Türkçe form çoğaltılarak üniver-
site öğrencilerine gerekli açıklama yapıldıktan sonra uygulanmış ve
formlar toplanarak, verilerin bilgisayar ortamına aktarılması sağlan-
mıştır. Alçakgönüllülük Ölçeğinin yapı geçerliği için elde edilen veri-
lere açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi
(DFA) yapılmıştır. AFA çok sayıda değişkenden (maddeden) bu de-
ğişkenlerin birlikte açıklayabildikleri az sayıda tanımlanabilen anlamlı
yapılara ulaşmayı hedefler (Büyüköztürk, 2011). DFA ise kuramsal bir
temele dayanarak çeşitli değişkenlerden oluşturulan faktörlerin gerçek
verilerle ne derece uyum gösterdiğini değerlendirme amacıyla kullanı-
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 177 lır. Yani DFA'da önceden belirlenmiş ya da kurgulanmış bir yapının
toplanan verilerle ne derece doğrulandığı incelenmektedir (Sümer,
2000; Şimşek, 2007; Yılmaz ve Çelik, 2009). Bu çalışmada AFA uy-
gulanmasının nedeni Alçakgönüllülük Ölçeğinin orijinal formunun
Türk üniversite öğrencileri üzerinde uygulanıp uygulanmayacağını ve
Türk öğrenciler üzerindeki yapısını açığa çıkarmak, DFA kullanılma-
sının nedeni orijinal formun faktör yapısının eğitim fakültesinde oku-
yan Türk öğrenciler üzerinde doğrulanıp doğrulanmadığını incele-
mektir (Büyüköztürk ve diğerleri, 2004). Uyum indekslerinde genelde
olduğu gibi GFI, CFI, NFI, RFI ve IFI için >.90, RMR için <.05 ölçüt
olarak alınmıştır (Hu ve Bentler, 1999). RMSEA için ise 0.08 kabul
edilebilir uyum ve 0.05 mükemmel uyum değeri olarak kabul edilmiştir
(Brown ve Cudeck, 1993). Ayrıca madde faktör yükleri için .40 ve
yukarısı kriter olarak alınmış olup; çok az sayıda madde için .30 kriter
olarak alınmıştır (Büyüköztürk, 2011; Kline, 1994; Nunnally ve
Bemstein, 1994). Ortalama ve toplam puanlar arasındaki ilişkileri tespit
etmek için Pearson Momentler Korelasyon Analizi uygulanmış olup;
p<.01 önem düzeyi ölçüt olarak alınmıştır (Tezbaşaran, 1997). Al-
çakgönüllülük Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik analizleri için SPSS 17
ve LISREL 8.54 programları kullanılmıştır.
Bulgular
Dilsel Eşdeğerlik
İngilizce ve Türkçeyi çok iyi bilen 23 kişinin İngilizce form pu-
anları ile Türkçe form puanları arasındaki korelasyon katsayısı açıklık
alt boyutu için r=.94, kendinden vazgeçme alt boyutu için r=.95; al-
178 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN çakgönüllülükle kendini değerlendirme alt boyutu için r=.94; diğerle-
rine odaklanma alt boyutu için r=.96, ölçeğin bütünün için r=.95 olarak
bulunmuş ve sonuçlar Tablo 1’de gösterilmiştir.
Tablo 1. Orijinal form ile Türkçe Form Arasındaki İlişkiye Yönelik
Pearson Momentler Korelasyon Analizi Sonuçları
Alt boyutlar N X Standart sapma
r
Türkçe form (Açıklık alt boyutu) 23 7.69 1.72 .94**
İngilizce form (Açıklık alt boyutu) 23 7.52 1.56
Türkçe form (Kendinden vazgeçme alt
boyutu) 23 7.78 2.15
İngilizce form (Kendinden vazgeçme alt
boyutu) 23 7.70 2.00 .95**
Türkçe form (Alçakgönüllülükle kendimi
değerlendirme) 23 11.95 2.93 .94**
İngilizce form (Alçakgönüllülükle kendimi
değerlendirme) 23 12.17 2.50
Türkçe form (Diğerlerine odaklanma) 23 10.96 2.62 .96**
İngilizce form (Diğerlerine odaklanma) 23 11.13 2.45
Türkçe form (Tüm ölçek) 23 38.47 4.53 .95**
İngilizce form (Tüm ölçek) 23 38.61 3.56
**p < .01
Yapı Geçerliği
Ölçeğin yapı geçerliliği için öncelikle orta dereceli bir üniversi-
tenin çeşitli bölümlerinde öğrenim gören 289 öğrenciden elde edilen
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 179 verilerin, faktör analizine uygunluğunu tespit etmek amacıyla Kai-
ser-Meyer-Olkin (KMO) katsayısı hesaplanmış ve Barlett Spehericity
testi yapılmıştır. Verilerin faktör analizine uygunluğu için KMO
.60’dan yüksek ve Barlett testinin p<.01 önem düzeyinde anlamlı
çıkması gerekmektedir (Büyüköztürk, 2011; Tabachnick ve Fidell,
2007). Yapılan analiz sonucu KMO örneklem uygunluk katsayısı .71.4
ve Barlett testi χ2 değeri 478,827 (p<.001, sd=78) olarak bulunmuştur.
Ölçeğin üniversite öğrencilerinden oluşan çalışma grubunda faktör
yapısını ortaya koymak üzere açımlayıcı faktör analizi (AFA) yapıl-
mıştır. Faktör analizi sonucunda ölçekte özdeğeri 1’den büyük olan
birçok faktör ortaya çıkmıştır. Scree plot uygulaması incelendiğinde
grafik eğrisinde ilk ani değişikliğin, dördüncü faktörde ortaya çıktığı
gözlenmiştir. Bu durumda ölçeğin dört faktörlü olabileceği düşünül-
müştür. Fakat Scree Plot eğrisi çok kullanışlı olmasına rağmen, faktör
seçimlerinin tek başına bu ölçüte dayandırılması her zaman doğru ol-
maz (Field, 2002). Bu yüzden AFA yapılırken ölçeğin orijinali ile
uyumlu dört faktörlü bir yapı elde etmek amaçlandığı için, temel bile-
şenler tekniği ile oblik döndürme faktör çözümlemesi sonuçları dört
faktörlülükle sınırlandırılmıştır. Analiz sonucunda faktör yükleri .29 ile
.58 arasında değişmekte olup; alt boyutlar toplam varyansın sırasıyla
açıklık alt boyutu % 9,36’sını, kendinden vazgeçme alt boyutu %
12,78’ini, alçakgönüllülükle kendini değerlendirme alt boyutu %
22,74’ünü, diğerlerine odaklanma alt boyutu % 14,81’ini, ölçeğin tüm
alt boyutları % 59,69’unu açıklamaktadır ve sonuçlar Tablo 2’de ve-
rilmiştir.
180 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN Tablo 2. AFA Faktör Yük ve Varyans Değerleri
Madde Açıklık Kendinden vazgeçme
Alçakgönüllülükle kendini
değerlendirme
Diğerlerine odaklanma
1 .29 2 .31 3 .41 4 .39 5 .34 6 .33 7 .35 8 .47 9 .48 10 .54 11 .38 12 .46 13 .58
% 59,69 9,36 12,78 22,74 14.81
Doğrulayıcı faktör analizi (DFA): Alçakgönüllülük Ölçeğinin
yapı geçerliği için orta dereceli farklı bir üniversitenin eğitim fakülte-
sinde okuyan 359 öğrenciden elde edilen verilere uygulanan doğrula-
yıcı faktör analizinde dört boyutlu modelin uyum indeksi değerleri:
χ2=153.37, sd=56, RMSEA=.069, CFI=.91, IFI=.91, GFI=.94,
SRMR=.080 olarak bulunmuştur. Ölçeğe ait path analizi yapılmış ve
sonuçlar Şekil 1’de verilmiştir.
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 181
Şekil 1. Alçakgönüllülük Ölçeğine İlişkin Path Diagramı
Ölçüt geçerliliği: Ölçeğin ölçüt geçerliği çalışmasında alçakgö-
nüllülük ile affedicilik (trait forgivingness) arasında pozitif (r=.53)
ilişki olduğu görülmüştür.
Güvenirlik
Alçakgönüllülük Cronbach Alfa iç tutarlılık güvenirlik katsayı-
M 1 M 2 M 3
M 4
M 5
M 6
M 7
M 8
M 9
M 10
Açıklık
.49
.54
.53
.52
.53
.56
.59
.67
.60
.57
.66
M 11
M 12
M 13
Kendinden vazgeçme
Alçakgönüllülükle kendini değerlen-
dirme
Diğerlerine odaklanma
.51
.58
182 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN ları açıklık alt boyutu için .63, kendinden vazgeçme alt boyutu için .67,
alçakgönüllülükle kendini değerlendirme alt boyutu için .72, diğerle-
rine odaklanma alt boyutu için .79 olarak bulunmuştur. Ayrıca ölçeğin
test-tekrar test güvenirliği için ölçek 21 gün ara ile aynı çalışma gru-
bundan 71 kişiye tekrar uygulandığında, iki uygulama arasındaki ko-
relasyon katsayısı açıklık alt boyutu için r=.94, kendinden vazgeçme
alt boyutu için r=.88; alçakgönüllülükle kendini değerlendirme alt
boyutu için r=.34; diğerlerine odaklanma alt boyutu için r=.33, ölçeğin
bütünü için r=.63 olarak bulunmuş ve sonuçlar Tablo 3’te gösteril-
miştir.
Tablo 3. Alçakgönüllülük Ölçeğinin İlk ve İkinci Uygulamalar Ara-
sındaki İlişkiye Ait Pearson Momentler Korelasyon Analizi Sonuçları
Alt boyutlar Uygulama N X Standart sapma r
Açıklık
İlk uygulama 71 7.70 1.72 .54**
İkinci uygulama 71 7.43 1.85
Kendinden vazgeçme alt boyutu
İlk uygulama 71 7.78 2.15 .88**
İkinci uygulama 71 7.39 2.23
Alçakgönüllülükle kendimi
değerlendirme
İlk uygulama 71 11.95 2.92 .34**
İkinci uygulama 71 12.53 1.23
Diğerlerine odak-lanma
İlk uygulama 71 10.96 2.61 .33**
İkinci uygulama 71 12.40 2.40
Tüm ölçek İlk uygulama 71 38.45 4.52
.63** İkinci uygulama 71 40.02 3.77
**p < .01
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 183 Madde Analizi
Yapılan madde analizi sonucunda ölçeğin düzeltilmiş mad-
de-toplam korelasyonları .33 ile .67 arasında sıralanmaktadır. Ayrıca
toplam puanlara göre belirlenmiş % 27’lik alt ve üst grupların madde
puanlarındaki farklara ilişkin t (sd=286) değerlerinin ise 2.15 ile 20.59
arasında değiştiği görülmüştür. Bulgular Tablo 4’te gösterilmiştir.
Tablo 4. Düzeltilmiş Madde Toplam Korelasyon Değerleri
Madde No Ortalama Standart
sapma t
(Alt %27-üst %27)
Düzeltilmiş madde toplam korelasyonları
1 1,76 1,20 2.15* .33
2 3,57 1,13 2.75** .34
3 2,76 1,25 2.38* .44
4 3,61 1,24 2.51* .42
5 3,51 1,24 2.34* .41
6 3,17 1,28 3.10* .40
7 3,54 1,19 3.23* .43
8 3,60 1,28 3.01* .50
9 2,53 1,28 2.31* .53
10 3,20 1,05 2.98* .66
11 3,68 1,28 3.67** .34
12 3,66 1,25 5.54** .56
13 2,01 0,78 20.59** .67
**p < .001, *p< .01
184 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN
Tartışma
Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin alçakgönüllülük (humi-
lity) düzeylerini belirlemeye yönelik Alçakgönüllülük Ölçeğinin
(Humility Scale) Türkçeye uyarlanması ve Türkçe formun geçerlik ve
güvenirliğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Geçerlik ve güvenirlik ça-
lışmalarının yürütüldüğü gruplar sayı bakımından istatistiksel analiz-
lerin gerektirdiği yeterliliktedir (Tabachnick ve Fidell, 2007). Ölçeğin
Türkçe ve İngilizce formlarının dilsel açıdan eşdeğerliğini belirlemek
amacıyla yapılan dilsel eşdeğerlik çalışmasından elde edilen sonuçlar
iki formda yer alan maddelerin birbirleriyle yüksek düzeyde ilişkili
olduğunu ortaya koymuştur. Buna göre Türkçe formda yer alan çeviri
maddelerle İngilizce formda yer alan orijinal maddelerin benzeştiği ve
ölçeğin dilsel eşdeğerliğinin sağlandığı söylenebilir.
Alçakgönüllülük Ölçeğinin geçerliği, yapı geçerliliği, ayırt edici
geçerlik ve benzer ölçek geçerliği ile belirlenmiştir. Yapı geçerliliği
için uygulanan faktör analizi sonucunda ölçeğin dört boyutlu olarak
kabul edilebilir uyum verdiği görülmüştür. Faktör analizinde aynı ya-
pıyı ölçen maddelerin belirlenmesinde, maddenin yer aldığı faktör yük
değerlerinin .40 ve daha yüksek değer alması ölçütü kullanılmakla
birlikte, az sayıda madde için bu ölçüt .30'a kadar indirilebilir (Büyü-
köztürk, 2011; Kline, 1994; Nunnally ve Bemstein, 1994) kriteri esas
alındığında ölçeğin madde faktör yüklerinin kabul edilebilir düzeyde
olduğu söylenebilir. Bununla birlikte açıklanan varyans oranının %
30’un üzerinde olmasının davranış bilimlerinde ölçek geliştirme ve
uyarlama çalışmalarında yeterli görüldüğü (Büyüköztürk, 2011) dü-
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 185 şünüldüğünde, ölçeğin yapı geçerliğinin sağlandığı görülmektedir.
Ayırt edici geçerlik çalışması sonucunda ölçekte yer alan 13 maddenin
alt grupla üst grubu birbirinden anlamlı düzeyde ayırt ettiği görül-
müştür. Benzer ölçek geçerliği (ölçüt geçerliği) çalışması sonucunda
ise ölçeğin geçerli olduğu sonucuna varılmıştır. Bu üç geçerlik çalış-
masından elde dilen sonuçlar, araştırma literatüründe önerilen ve kabul
edilebilir aralıklar arasında bulunmaktadır (Büyüköztürk, 2011). Al-
çakgönüllülük Ölçeğinin güvenirlik çalışmaları sonuçlarına bakıldı-
ğında ise Cronbach Alfa iç tutarlılık güvenirlik katsayısının .70’den
yukarı olması araştırmalarda kullanılabilecek ölçme araçları için ön-
görülen güvenirlik düzeyinin .70 olduğu (Sipahi, Yurtkoru ve Çinko,
2008) dikkate alınırsa iç tutarlık güvenirliğinin iyi olduğu söylenebilir.
Ayrıca madde analizi sonucunda ölçeğin madde-toplam korelasyon
katsayılarının .30 ölçütünü karşıladığı görülmüştür. Madde-toplam
korelasyon katsayılarının yorumlanmasında .30 ve daha yüksek olan
maddelerin, bireyleri ölçülen özellik bakımından iyi derecede ayırt
ettiği (Özdamar, 2004) göz önüne alındığında, madde toplam kore-
lasyon katsayılarının yüksek düzeyde olduğu görülmektedir. Bunlarla
birlikte test-tekrar test yöntemiyle elde edilen korelasyon katsayılarının
kabul edilebilir düzeyde olmasıyla ölçeğin güvenirliğinin sağlandığı
söylenebilir.
Sonuçlar
Alçakgönüllülük Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışmaların-
dan elde edilen bulgular, Türkçe’ye uyarlanan 13 maddelik ölçeğin
üniversite öğrencilerinin alçakgönüllülük düzeylerini geçerli ve güve-
186 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN nilir bir şekilde ölçmek amacıyla kullanılabileceğini göstermektedir.
Cevaplama sistemi her ifade için (“1” Hiç katılmıyorum- “5” Tamamen
katılıyorum) arasında 5’li Likert şeklindedir. Her bir maddenin puanları
1 ile 5 arasında değişmektedir. 1., 2., 3., 4., 5., 6. maddeler puanlanırken
ters kodlanmaktadır. Ölçekten alınabilecek en düşük puan 13, en yük-
sek puan ise 60’tır.
Alçakgönüllülük Ölçeğinin bireylerin alçakgönüllülük düzeyleri
ile ilgili bilgi vermesi affedicilik, empati hakkında bilgi sağlamasının
yanı sıra yapılacak psikolojik danışma ve terapi uygulamalarına da
birçok kolaylık oluşturacağı düşünülmektedir. Bu çalışma üniversite
öğrencilerinden elde edilen verilerle yürütülmüştür, fakat ölçeğin psi-
kometrik özelliklerinin farklı çalışma gruplarıyla incelenmesi son de-
rece önemlidir. Ayrıca, ölçeğin öz-aşkınlık, empatik eğilim, benlik
saygısı, özgecilik düzeylerini belirleyen geçerli ve güvenilir ölçme
araçlarıyla ilişkisine bakılabilir.
Kaynakça
Browne, M. W. ve Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. K. A. Bollen ve J. S. Long, (Eds.), Testing structural equation models içinde (136-162). Newbury Park, CA: Sage.
Büyüköztürk, Ş. (2011). Veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Ya-yıncılık.
Elliott, J. C. (2010). Humility: Development and analysis of a scale. Doktora tezi, University of Tennessee, Knoxville.
Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2012, 2 (2), 165-188 187 Emmons, R. A. ve Paloutzian, R. F. (2003). The psychology of reli-
gion. Annual Review of Psychology, 54, 377–402. DOI: 10.1146/annurev.psych.54.101601.145024.
Emmons, R. A. (1999). Religion in the psychology of personality: An introduction. Journal of Personality, 67, 873-888.
Exline, J. J. ve Geyer, A. L. (2004). Perceptions of humility: A pre-liminary investigation. Self and Identity, 3, 95–114.
Field, A. (2002). Discovering statistics using SPSS. London: Sage Publications Ltd.
Hökelekli, H. (2007). Bir değer: Alçakgönüllülük (Tevazu). DEM Dergisi, 1(2), 114-119.
Hu, L. T. ve Bnetler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structural analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1-55.
Kashdan, T. B. ve Roberts, J. E. (2007). Social anxiety, depressive symptoms, and post-event rumination: Affective consequences and social contextual influences. Journal of Anxiety Disorders, 21, 284-301.
Kline, P. (1994). An esay guide to factor analysis. New York: Rout-ledge.
Nunnally, J. C. ve Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory. New York: McGraw-Hill, INe.
Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistik veri analizi 1. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
Rowatt, W. C., Powers, C., Targhetta, V., Comer, J., Kennedy, S. ve Labouf, J. (2006). Development and initial validation of an im-
188 Hakan SARIÇAM / Doç. Dr. Ahmet AKIN / Emel GEDİKSİZ / Ümran AKIN
plicit measure of humility relative to arrogance. Journal of Posi-tive Psychology, 1, 198-211.
Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M. (2008). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve ör-nek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilke-ler ve lisrel uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları.
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statis-tics. Boston: Allyn and Bacon.
Tangney, J. P. (2000). Humility: theoretical perspectives, empirical findings and directions for future research. Journal of Social and Clinical Psychology, 19, 70–82.
Templeton, J. M. (1997). Worldwide laws of life. Philadelphia and London: Templeton Foundation Press.
Tezbaşaran, A. A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Anka-ra: Türk Psikologlar Derneği.
Yılmaz, V. ve Çelik, H. E. (2009). Lisrel ile yapısal eşitlik model-lemesi-I: temel kavramlar, uygulamalar, programlama. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Top Related