AFETLERE HAZIRLIKTA HALK SAĞLIĞININ ROLÜ
Dr. Nalan Akış
AFET
• Yaygın bir biçimde ortaya çıkan, • ağır hasar, yaralanma , can ve mal kaybına neden olan,• toplumun kendi olanaklarıyla baş edemeyeceği
büyüklükte bir yıkıma neden olan,• ulusal veya uluslar arası yardımı gerektiren olay ya da
durum.
AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI
1. DOĞAL AFETLER• Sel• Deprem• Hortum• Volkanik patlama• Tsunami• Yangın• Toprak kayması• Çığ
• 2. KARMAŞIK İNSANİ ACİLLER (Olağan dışı durumların ardından gıda, sağlık ve diğer sosyal hizmetlerin yavaş kasıtlı ve planlı olmasa da kontrolden çıkması ve etnik sonuçlar (ayrımcılık, soykırım), yoksulluk, işsizlik, anarşi ve benzeri durumların oluşması)
3. İNSAN ELİYLE OLAN AFETLER
• Kompleks aciller– Toplu göçler– Savaşlar
• Teknolojik afetler– Kimyasal afetler– Nükleer afetler
• Yerleşim birimlerine yakın afetler– Trafik kazaları– Uçak kazaları– Deniz kazaları
Afetler neden halk sağlığı alanına girer?
• Halk sağlığı yaklaşımında en önemli sağlık sorunu– En sık görülen– En çok sakat bırakan– En çok öldüren sorunlar
• Doğal afetler son 20 yılda 1.5 milyon kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştur.
• Doğal afetlerden etkilenen insanların %98’i gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır.
JAPONYA DEPREM
TSUNAMİ
NÜKLEER REAKTÖR
BÜYÜK KİMYASAL KAZALAR
Tarih Yer Olay Kayıplar
1952 Londra Hava kirliliği 4000 ölüm
1979 Kanada Klorin taşıyan tren raydan çıktı
216 bin kişi etkilendi ve tıbbi kontrolden geçti
1984 Hindistan/ Bhopal
Pestisid sanayiinden, metil izosiyanat
sızması
3000 ani, 3000 sonradan ölüm, 200 bin yaralı ve 6
bin sakat1984 Meksico
CityLikit petrol gazı
patlaması500 ölüm, 5000
yaralanma
Avrupa, tarihindeki en büyük çevre felaketiyle karşı karşıya, Ekim 2010
AFETLERİN ETKİLERİ
• Tıbbi (mortalite, morbidite, kayıp)• Halk sağlığı sorunları (temel sağlık hizmetlerine
ulaşımın bozulması, temel hizmetlerin bozulması (su, gıda, sanitasyon, enerji, barınma), iletişimin bozulması (haberleşme, ulaşım)
• Sosyal sorunlar (Etkilenen insanların sayısı, evsizlerin sayısı)
• Ekonomik sorunlar• Hasar (işyeri, çevre, evler, alt yapı)
Afetlerde ortaya çıkabilecek sağlık sorunları ve bunların çevre koşullarıyla ilgisi
AFET SONRASI RİSK FAKTÖRLERİ
• Afetlerden önce ve sonra halk sağlığı hizmetlerinin yeri ve önemi nedir?
• Halk sağlığı hizmetlerini düşündüğümüzde afet bölgesinde çalışacak bir hekim neler yapmalıdır?
• Temel sağlık hizmetlerinin yürütülmesi• Sağlıklı içme suyu sağlanması• Atıkların uygun şekilde ortadan kaldırılması• Bağışıklama• Halkın eğitimi• Uygun gıda sağlanması
• Etkilenen nüfusun • özellikleri, • kaynakları, • olanaklarının neler olduğu, • oluşan ve oluşabilecek sağlık sorunlarının neler
olduğuna dair bilgi toplar, değerlendirir, hizmetlerin planlanmasında kullanır
• Riskli gruplarını (çocuk, gebe, kadın, yaşlı, engelli, etnik azınlık…) saptar ve bunlara yönelik hizmetlerin yapılandırılmasını sağlar
• Geçici yerleşim yerlerinin oluşturulması• Bulaşıcı hastalıkların önlenmesi• Koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin planlanması• Diğer kurumlarla işbirliği
• Bunlar nasıl yapılacak?
Bilgi toplama
– Ölüm hızı– Yaralanmalar– Kayıplar– Riskli gruplar– Çevreye ait veriler (su, çöp, kanalizasyon,
vektörler…)– Sağlık hizmetlerinin sunumuna ait veriler (sağlık
birimleri kaç tane, nerede, ne durumda, çalışan sayısı ve durumları, bina altyapı durumu..)
– Beslenme, ulaşım, iletişim olanakları ne durumda..
Günlük kaba ölüm hızı
Günlük ölüm sayısı/toplam nüfus x 10.000
• Eğer günlük kaba ölüm hızı: 1/10.000’in altında ise afet kontrol altına alınabilir. 1/10.000’in üstünde ise çok ciddi, 2/10.000’in üstünde ise kontrol edilemeyecek, 5/10.000’in üstünde ise çok büyük bir afet olarak değerlendirebiliriz.
• Bilgiye (veriye) nasıl ulaşalım?
• Önceki kayıtlardan yararlanmak• Bölgede gözlem yapmak• Saha notları tutmak ve bu notları
değerlendirmek• Harita geliştirmek• Referans kişilerle görüşme yapmak
Karar vermek için veri toplamak
• Veri toplama• Veri analizi• Veri yanıtı (sonuç)
Top Related