Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
1
Eindverslag strategisch project Het Groene Bekken van de Weesbeek
Periode: september 2008-augustus 2011
Uitvoerder: Regionaal Landschap Dijleland vzw
Projectcoördinatoren: Maarten Lambrechts en Marleen Maldeghem
met ondersteuning van Myriam Kumpen en An Devroey
Cofinancierder: Vlaamse Landmaatschappij afdeling Vlaams-Brabant
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
2
Inhoudstafel
1. PROJECTSTRUCTUUR
1.1. Organigram
1.2. Samenstelling overlegcellen
1.2.1. Dagelijks Bestuur
1.2.2. Politieke cel
1.2.3. Planningscel
1.2.4. Gemeentelijke werkgroepen
1.2.5. Rondetafel waterbeheerders Weesbeek
1.2.6. Belangrijkste overlegmomenten
2. COMMUNICATIE
2.1.Intern
2.2.Extern
2.3.Brede publiek
2.4.Relatie met andere processen
2.4.1.Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos
2.4.2.Openruimtegebieden rond Leuven
2.4.3.Landinrichting Plateau van Moorsel
2.4.4.Instandhoudingsdoelstellingen Natura 2000
2.4.5.Andere strategische projecten
3. ACTIVITEITENVERSLAG 2008-2011
3.1. Visieontwikkeling
3.1.1. Analyse
3.1.2. SWOT
3.1.3. Opmaak gebiedsfiches
3.1.4. Opmaak concepten, visiekaart en actielijst
3.2. Mogelijke terreinacties
3.2.1. Integraal waterbeheer
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
3
3.2.1.1 Rondetafel waterbeheerders
3.2.1.2 Onderzoek waterconservering door landbouwers
3.2.1.3 Weesbeek op de agenda van waterbeheerders
3.2.2. Bosontwikkeling
3.2.3. Deelprojecten
3.2.3.1. Weesbeek-Kasteelstraat (Erps-Kwerps, Kortenberg)
3.2.3.2. Speelbos Relst (Kampenhout)
3.2.3.3. RUP Veltem-Beisem (Herent)
3.2.3.4. Ecotunnel Molenbeek-N2 (grens Kortenberg-Herent)
3.2.3.5. Vistrappen Wilder (Kampenhout)
4. RESULTATEN
4.1. Beheerovereenkomsten
4.2. Grondenbank
4.3. Website en nieuwsbrief
4.4. Plannenatlas
4.5. Gebiedsfiches
4.6. Concepten en Visiekaart
4.7. Actielijst
5. CONTINUÏTEIT VOOR HET WEESBEEKPROJECT
5.1. Deelprojecten
5.2. Voortzetting informatie en communicatie
5.3. Slotmoment
6. BIJLAGEN
Bijlage 1: Overzichtkaarten deelgebieden per gemeente
Gebiedsfiches Herent
Gebiedsfiches Kampenhout
Gebiedsfiches Kortenberg
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
4
Bijlage 2: Plannenatlas
Bijlage 3: Concepten en Visiekaart
Bijlage 4: Actielijst
Bijlage 5: Van analyse tot Visiekaart
Bijlage 6: Weesbeekbladen
Bijlage 7: Kostenstaten
Bijlage 8: Uittreksels Grootboek
Bijlage 9: Individuele rekeningen
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
5
1. PROJECTSTRUCTUUR
1.1. Organigram
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
DAGELIJKS BESTUUR
- secretariaatswerk - coördinatie en synthetiseren - concrete planningen
uitwerken - beslissingen nemen
PLANNINGSCEL
- sectororiënterende doelstellingen coördineren tot één visie
- voorstel van consensus formuleren
- eindadvies over acties aan dagelijks bestuur
POLITIEKE CEL
- beoordelen voortgang (info)
- voorbereiden noodzakelijke politieke beslissingen (besluitvorming)
- budgettering voorzien (financiering)
WERKGROEPEN
- afstemming en integratie van sectorvisies rond bepaalde thema’s
- voorstellen aanleveren voor beslissingen in planningscel
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
6
1.2.Samenstelling overlegcellen
1.2.1.Dagelijks Bestuur
Dagelijks bestuur
Gemeente Herent Kristel Schoonjans Milieuambtenaar
Gemeente Kortenberg Ann Van Nieuwenhuyze/
Inge Hauspie
Milieuambtenaar
Gemeente Kampenhout Wim Van Essche Milieuambtenaar
VLM Luc Vander Elst Diensthoofd projectontwikkeling
RLD Jan Verroken
Maarten Lambrechts
Coördinator RLD
Projectcoördinator
Activiteiten Dagelijks bestuur
Wekelijkse stand van zaken werd gegeven aan VLM en RLD. Communicatie met milieuambtenaren gebeurde
hoofdzakelijk per mail en telefoon, vergadering werden ad hoc belegd.
1.2.2.Politieke cel
Politieke Cel
Gemeente Herent Jos Bex/
Arlette Caes
Schepen van milieu, landbouw en ruimtelijke ordening
Gemeente Kortenberg
Bart Nevens
Erwin Willems
Schepen van natuurbehoud en leefmilieu, landbouw
Schepen van openbare werken
Gemeente Kampenhout
Gwenny De Vroe
Stefan Imbrechts
Kris Leaerts
Schepen van milieu
Schepen van landbouw
Schepen RO, openbare werken
VLM Luc Vander Elst Diensthoofd projectontwikkeling
RLD Jan Verroken
Maarten Lambrechts
Coördinator RLD
Projectcoördinator
Activiteiten Politieke Cel
5 celvergaderingen, ad hoc overleg per gemeente naargelang projectevoluties
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
7
1.2.3.Planningscel
Planningscel
Gemeente Herent Kristel Schoonjans Milieuambtenaar
Gemeente Kortenberg Ann Van Nieuwenhuyze/
Inge Hauspie
Milieuambtenaar
Gemeente Kampenhout Wim Van Essche Milieuambtenaar
VLM Luc Vander Elst Diensthoofd projectontwikkeling
RLD Jan Verroken
Maarten Lambrechts
Coördinator RLD
Projectcoördinator
ANB Rene Meeuwis
Marc Struelens
Beleid
Boswachter/Beheerder Silsombos
VMM
Sandra Franck
Marleen vanden Brande
Kurt Duerinckx
Bekkensecretariaat Dijle-Zenne
Waterzuivering Dijle-Zennebekken
Beheer Weesbeek 1ste
categorie
Provincie Vlaams-Brabant
Peter Maris
Grete de Maeyer
Willy Vandenbergh
Deelbekkenwerking en waterschap
Dienst leefmilieu
Dienst Land- en Tuinbouw
Departement RWO
Jana Van Hoyweghen
Gerard Stalenhoef
Jan Van Ormelingen
Afdeling Ruimtelijke Planning
Afdeling Ruimtelijke Planning
Erfgoedconsulent
Landbouw Hilde Villé
Dienst Duurzame Landbouwontwikkeling Vlaams-Brabant
Activiteiten Planningscel
5 celvergaderingen
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
8
1.2.4.Gemeentelijke werkgroepen
Gemeentelijke werkgroepen
Herent
Organisatie Naam contactpersoon
1 Landbouwraad Herent Pieter Stessel
2 GECORO Herent Joris De Coster
3 Natuurpunt Herent Jos Van den Eede
4 Bosgroep Dijle-Geteland Jeroen Franssens
5 Wildbeheereenheid tussen Vaart en Molenbeek Marc Van Olmen
7 Gemeentelijke milieuraad Herent Marleen Vander velden
9 Milieuambtenaar Herent Kristel Schoonjans
Kortenberg Organisatie Naam contactpersoon
10 GECORO Kortenberg Paul Van Leest
11 Bosgroep Dijle-Geteland Jeroen Franssens
12 Wildbeheereenheid Bertembos Paul Van Bruystegem
13 Landbouwraad Kortenberg Johan Bonnast
14 Natuurpunt Kortenberg Maarten Vander Velpen
15 Werkgroep wandelingen Kortenberg Danny Claes
16 Milieuambtenaar Kortenberg Inge Hauspie
Kampenhout Organisatie Naam contactpersoon
17 Landbouwraad Kampenhout Hendrik De Reus
18 Landbouwraad Kampenhout Rudi Van Ingelgom
19 Gezinsbond Kampenhout Paul Vander Elst
20 Natuurpunt Kampenhout Eric Verstraeten
21 Wildbeheereenheid De Barebeek Francois Verwinnen
22 GECORO Kampenhout Bart De Vleesschouwer
23 Duurzaamheidsambtenaar Kampenhout Sophie Poidevin
24 Milieuambtenaar Kampenhout Wim Van Essche
25 Bosgroep Groene Corridor Nicolas Van den Plas
Activiteiten gemeentelijke werkgroepen
14 gemeentelijke werkgroepvergaderingen
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
9
1.2.5.Rondetafel waterbeheerders Weesbeek
Rondetafel waterbeheerders Weesbeek
Gemeente Herent
Kristel Schoonjans
Norbert Van Nerum
Jos Bex
Arlette Caes
Milieuambtenaar
Hoofd technische dienst
Schepen milieu
Schepen openbare werken
Gemeente Kortenberg
Ann Van Nieuwenhuyze/
Inge Hauspie
Leen Ceuppens/Johan Claes
Bart Nevens
Erwin Willems
Milieuambtenaar
Hoofd technische dienst/hoofd openbare werken
Schepen milieu
Schepen openbare werken
Gemeente Kampenhout
Wim Van Essche
Jan Blockmans
Gwenny Devroe
Kris Leaerts
Milieuambtenaar
Hoofd technische dienst
Schepen milieu
Schepen openbare werken
Provincie Vlaams-Brabant
Peter Maris
Mieke De Wilde
Jean Coeckelberghs
Monique Swinnen
Deelbekkenwerking en waterschap
dienst waterlopen (opdrachtgever ecologische inventarisatie Weesbeek)
beheerder waterlopen van 2de categorie
Gedeputeerde waterlopen
VMM Katrien Piessens
Kurt Duerinckx
Bekkencoördinator Dijle-Zenne
Beheerder Weesbeek 1ste
categorie (AOW)
Aquafin Ingrid Cattrel
Tom Janssen
Bekkenverantwoordelijke infrastructuur
Projectleider projectbeheer
Activiteiten ronde tafel waterbeheerders Weesbeek
2 ronde tafel-vergaderingen
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
10
1.2.6.Belangrijkste overlegmomenten
Gemeentelijk overleg Herent Kampenhout Kortenberg
Gezamenlijke werkgroep-
startvergadering 5/10/09 5/10/09 5/10/09
1ste
werkgroepvergadering 30/11/09 7/12/09 9/12/09
2de
werkgroepvergadering 20/04/10 15/3/10 1/3/10
3de
werkgroepvergadering - 21/6/10 31/5/10
4de
werkgroepvergaderingen 10/1/11 20/1/11 11/1/11
Overleg landbouwraad - 25/08/09 -
Overleg milieuraad 20/10/09 22/04/09 25/05/09
Overleg landbouwraad-Natuurpunt - 5/6/10
13/7/10
28/1/10
28/2/10
Overleg boseigenaars - - 17/06/09
College-overleg fiches deelgebieden - 22/11/11 3/11/11
Bovenlokaal partneroverleg
Politieke cel 02/10/08
Planningscel 28/10/08
Landbouwraden 15/12/08
Natuurpunt-afdelingen 27/11/08
Bekkenoverleg Dijle-Zennebekken 03/02/09
Bosgroepen 05/02/09
Politieke cel 08/05/09
Planningscel 16/06/09
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
11
Waterschap Dijle-Noord 22/06/09
Wildbeheereenheden 30/09/09
Rondetafel waterbeheerders
Weesbeek 14/10/09
Regioconsulenten Boerenbond 18/01/10
Planningscel 22/04/10
Rondetafel waterbeheerders
Weesbeek 15/06/10
Politieke cel 08/07/10
ANB 14/1/2011
VLM 08/02/11
CIW-VMM 04/03/11
Alg. bekkenoverleg 08/03/11
VLM 10/03/11
Politieke cel 05/5/2011
Workshop waterbeheer ikv PDPOII 19/5/2011
Planningscel 27/5/2011
Planningscel + Politieke cel 5/7/2011
Slotmoment 29/8/2011
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
12
2. COMMUNICATIE
2.1.Intern
Aan de collega’s van RLD vzw werd verslag uitgebracht op de maandelijkse medewerkersvergadering. Binnen
de VLM werd halfjaarlijks verslag uitgebracht op het overleg tussen de provinciale afdeling Vlaams-Brabant en
de centrale directie.
2.2.Actoren
Gedurende het eerste jaar werd het project en de doelstellingen voorgesteld aan de actoren. Sommige actoren
zaten voor het eerst met elkaar aan tafel. De onderlinge contacten verliepen goed.
De projectwebsite https://sites.google.com/site/projectweesbeek (gebruikersnaam: partner.weesbeek,
paswoord: groenebekken) ondersteunde de werking van de gemeentelijke werkgroepen, de planningscel en de
politieke cel. Alle relevante documenten (verslagen, presentaties, plannenatlas, gebiedsfiches, …) werden aan
de betrokkenen beschikbaar gesteld via de site of per mail. Via interactieve kaarten en invulformulieren bood
de site aan de betrokkenen ook de mogelijkheid om informatie rechtstreeks door te geven.
2.3.Brede publiek
Er werden 5 edities van het digitale Weesbeekblad (zie bijlage 6) rondgestuurd naar een 300-tal partners,
collega’s en geïnteresseerden.
Naast de projectwebsite werd er een website voor het grote publiek, ‘de Weesbeekwebstek:
http://weesbeek.wordpress.com/’, opgestart. Behalve uitgebreide info over het project en het Weesbeekblad
(downloadbaar) werden er ook sporadisch nieuwsberichten op geplaatst. Op de websites van RLD, VLM en de 3
gemeenten werd er een pagina over het Weesbeekproject geplaatst met link naar de Weesbeekwebstek. Op de
RLD-website werd er bovendien een uitgebreide fotodatabank over het project aangemaakt:
http://dl.dropbox.com/u/491917/dg/deelgebied.html
Er verschenen diverse artikels over het project in dagbladen (o.a. Het Nieuwsblad, Het Laatste Nieuws, De
Standaard en Passe-Partout), in gemeentelijke infobladen en andere publicaties van partners, in de
Landschapskrant, op websites (van dagbladen, rsv.vlaanderen, partners, …).
2.4.Relatie met andere processen
2.4.1.Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos
De documenten die binnen dit proces werden opgemaakt werden in de plannenatlas (zie bijlage 2) verwerkt.
De geformuleerde aandachts- en discussiepunten werden verwerkt in de fiches van de deelgebieden (zie
bijlage 1).
2.4.2.Openruimtegebieden rond Leuven
Twee deelgebieden in het projectgebied (Mollekesberg en Roeselberg in Herent) vormen mee het onderwerp
van de “Voorstudie voor de opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan voor de realisatie en
inrichting van randstedelijke openruimtegebieden in of bij het regionaalstedelijk gebied Leuven”. De
vorderingen van de studie werden opgevolgd. Binnen het strategisch project werden geen initiatieven in die
deelgebieden genomen worden.
2.4.3.Landinrichting Plateau van Moorsel
De gemeente Kortenberg maakt deel uit van het landinrichtingsproject Plateau van Moorsel. Regelmatig werd
overleg gepleegd met de projectleider en werd er informatie uitgewisseld. Er werd nagegaan welke
maatregelen en deelprojecten van het Weesbeekproject eventueel in aanmerking kunnen komen voor
subsidiëring en uitvoering via het landinrichtingsproject. Dit lijkt mogelijk voor het deelproject Molenbeek-N2
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
13
2.4.4.Instandhoudingsdoelstellingen Natura 2000
Bij het Agentschap voor Natuur en Bos en de Afdeling Ruimtelijke Planning werd duidelijkheid gevraagd over de
timing en de afstemming van de processen voor het opmaken van het instandhoudingsdoelstellingenrapport
voor de Natura 2000-gebieden in het projectgebied en de opmaak van het gewestelijk RUP voor landbouw,
natuur en bos voor het bekken van de Weesbeek. De gebiedsfiches van de deelgebieden gelegen binnen
Natura 2000-gebieden werden bezorgd aan de persoon bevoegd voor het opmaken van de
instandhoudingsdoelstellingen voor het habitatrichtlijngebied ‘Valleigebieden tussen Melsbroek, Kampenhout,
Kortenberg en Veltem’.
Andersom werden nadien de instandhoudingsdoelstellingen ontvangen van ANB in ontwerpfase. Ze werden
opgenomen in de gebiedsfiches.
2.4.5.Andere strategische projecten
Op vraag van enkele betrokkenen van andere strategische projecten (De Wijers, Leievallei tussen Wervik en
Waregem) werd uitleg verschaft over het Weesbeekproject en werden er ervaringen uitgewisseld.
3. ACTIVITEITENVERSLAG
3.1.Visieontwikkeling
De visieontwikkeling voor het ‘Groene Bekken van de Weesbeek’ werd in het eerste werkjaar van het project
voorbereid door een bundeling en overzicht te maken van 39 bestaande studies en plannen in een
plannenatlas (zie bijlage 2). Van de 39 studies en plannen werden er 30 opgenomen in een geografische
databank. Wegens het ontbreken van gegevens over de aanwezige landbouw in het projectgebied werd op
basis van gegevens aanwezig op de VLM een landbouwinventaris opgesteld die eveneens in de plannenatlas
werd opgenomen. In het tweede jaar werden drie gemeentelijke werkgroepen opgericht om bottom up input
te verwerven. Deze input werd opgenomen in de gebiedsfiches (zie bijlage 1). In het laatste jaar werd deze
input verwerkt in een visiekaart (zie bijlagen 3 & 5) en een actielijst (zie bijlage 4).
3.1.1. Analyse
De provinciale GIS-gegevens, de plannenatlas en de gebiedsfiches dienden als basis voor de
analyse en synthese van het gebied.
3.1.2. SWOT
De kansen en knelpunten werden opgenomen in de gebiedsfiches en in kaart gebracht op de
projectwebsite.
3.1.3. Opmaak gebiedsfiches
Om het overzichtelijk en werkbaar te maken werd het visiegebied opgedeeld in 50
gebiedsfiches. De gebiedsfiches distilleren de belangrijkste informatie uit de plannenatlas. Deze
informatie werd gegroepeerd volgens thema per gebiedsfiche. Onder de rubriek ‘Knelpunten-
Kansen-Standpunten-Afspraken’ werden de resultaten van het overleg in de gemeentelijke
werkgroepen opgenomen.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
14
3.1.4. Opmaak concepten, visiekaart en actielijst
Om tot een visiekaart te komen werden een aantal concepten opgesteld die vervolgens meer
gedetailleerd werden uitgetekend in de visiekaart ( zie bijlagen 3 & 5).
Bij alle actoren vertegenwoordigd in de planningscel werd nagegaan wat de geplande acties in
elk van de deelgebieden zijn en wat hun voorstellen zijn voor te ondernemen acties. Op basis
van deze gegevens en de gegevens uit de plannenatlas en de gebiedsfiches werd een actielijst
opgesteld om de visies op het terrein te realiseren (zie bijlage 4).
3.2. Terreinonderzoek en -acties
3.2.1. Integraal waterbeheer
3.2.1.1. Rondetafel waterbeheerders
Om te zorgen voor een beter gecoördineerd en dynamisch waterbeheer werd op 14/10/2009 een eerste
overleg georganiseerd voor de waterbeheerders binnen het Weesbeekbekken. Zo konden de waterbeheerders
opmerkingen formuleren bij de deelprojecten van het Weesbeekproject en hun eigen initiatieven in het bekken
van de Weesbeek voorstellen. De conclusies van enkele studies uit het verleden werden opnieuw voorgesteld.
Hiervan was de belangrijkste dat verder diende gezocht te worden naar geschikte locaties voor het extra
bergen van water
Na dit overleg meldde de VMM en de provincie Vlaams-Brabant dat tegen eind 2010 de resultaten van een
nieuwe scenarioberekening voor het bergen van water in het Weesbeekbekken beschikbaar zullen zijn. Deze
scenarioberekening is er echter niet gekomen voor het einde van het project.
De provincie uitte de wens om de rondetafelvergadering voortaan te integreren in de werking van het
waterschap Dijle-Noord. Een stand van zaken van de watergerelateerde deelprojecten van het
Weesbeekproject werd gegeven op de waterschapsvergadering van 15/6/2010.
3.2.1.2. Onderzoek waterconservering in landbouwgebied
Als aanvulling voor het bergen van water als maatregel voor het tegengaan van wateroverlast, is infiltratie en
vasthouden van water in bovenstroomse gebieden aangewezen. In het Programmadocument
Plattelandsontwikkeling 2007-2013 (PDPO II) is hiervoor een maatregel opgenomen die toelaat subsidies te
verlenen aan landbouwers voor het uitvoeren van infrastructuurwerken die zorgen voor meer infiltratie en
vasthouden van water op landbouwgronden. De Vlaamse Landmaatschappij (Centrale Directie) werkte een
procedure uit voor de toepassing van deze maatregel. De maatregel leek geschikt voor het aanpakken van de
waterproblematiek in het bekken van de Weesbeek en daarom werd de waterproblematiek in het
Weesbeekbekken voorgesteld op de vergadering waar de VLM de maatregel en de procedure voorstelde aan
de verschillende waterbeheerders.
Nadat er meer duidelijkheid was over de mogelijke te financieren infrastructuurwerken en voorwaarden voor
de subsidies, werd een terreinbezoek afgelegd met de hydroloog van VLM – Vlaams-Brabant (28/6/2010) om
de mogelijkheden op het terrein te onderzoeken. De mogelijkheden om de maatregel toe te passen in het
Weesbeekbekken lijken echter eerder beperkt.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
15
Op 19/5/2011 werd een workshop georganiseerd met de provinciale waterbeheerder, de VMM en de
milieuambtenaren om nader te bekijken of er mogelijkheden voor een PDPOII-aanvraag waren. De schepenen
van landbouw en de landbouwraad werden bevraagd hieromtrent. Ook daaruit bleek dat er amper
bovenstroomse maatregelen in landbouwgebied genomen konden worden of kwam er geen respons. Uit de
workshop werd wel vooropgesteld dat in het deelgebied ‘Voort’ een opportuniteit ligt voor het bergen van
water.
3.2.1.3. Weesbeek op de agenda van waterbeheerders
Onder het luik ‘Voeren van een meer geïntegreerd waterbeleid’ werd het Weesbeekproject opgenomen in het
bekkenvoortgangsrapport Dijle-Zenne 2009 en 2010. Hierin worden de Rondetafel Weesbeek en het onderzoek
naar de mogelijkheden van de PDPO-maatregel vermeld, net als de campagne rond de beheerovereenkomsten
(zie verder).
Omwille van het lopende strategische project rond de Weesbeek kreeg het bekken een hogere prioritering bij
de investeringsprogramma’s voor waterzuivering. Dit is het geval bij het advies van het bekkensecretariaat
Zenne-Dijle voor het optimalisatieprogramma voor bovengemeentelijke afvalwaterzuivering 2011-2015 en
waarschijnlijk ook bij de prioritering van de subsidies voor de gemeentelijke uitvoeringsprogramma’s
(uitvoering zoneringsplannen).
Op een ambtelijk bekkenoverleg van het Dijle-Zennebekken op 18/03/2011 werden een aantal signaalgebieden
getoetst. De nummers 1 en 4 van onderstaande kaart zijn signaalgebieden gelegen in ‘Het Groene Bekken van
de Weesbeek’. Deze signaalgebieden zijn prioritaire werkingsgebieden van de VMM.
Leibeek-Weesbeek
locatie mogelijke signaalgebieden VMM
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
16
3.2.2. Bosontwikkeling
Met het strategisch project werd ondersteuning geboden bij de uitbreiding van de werking van de bosgroep
Dijle-Geteland in Kortenberg. Op de infovergadering voor boseigenaars (17/6/2010) werd het
Weesbeekproject voorgesteld en werd een oproep gedaan naar personen die interesse hadden in bijkomende
bebossing. Voor een in bebossing geïnteresseerde eigenaar van een grasland in de omgeving van het
Silsombos werd onderhandeld met het ANB om een geweigerde bebossingsvergunning toch te laten afleveren,
maar zonder succes.
Om privé-initiatieven rond bosuitbreiding en –versterking te kunnen detecteren en verder te ondersteunen
werd via de gemeentelijke infokanalen een oproep gelanceerd naar privé-eigenaars. Enerzijds werd
ondersteuning aangeboden voor bebossing (onderzoeken van de mogelijkheden, administratieve begeleiding
en zoeken naar subsidies). Anderzijds werden ook bestaande instrumenten en acties van het Regionaal
Landschap Dijleland gepromoot die kunnen zorgen voor bosverbinding.
Met 2 eigenaars werd gewerkt aan het opstellen van een beplantingsplan en het aanvragen van de nodige
vergunningen voor het bebossen.
Voor de projectoproep voor bebossing van ANB met inleveringsdatum 1 juni 2011 werden de gemeenten en
provincie sterk aangemoedigd om in dit ‘Jaar van het Bos’ gronden aan te kopen die voor 80% subsidie kunnen
krijgen bij verwerving. De gemeente Herent ging hierop in en de projectcoördinator diende hiervoor een
aanvraag in. Of deze subsidie werd toegekend is nog niet bekend.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
17
3.2.3. Deelprojecten
Bij aanvang van het project gaven de partnergemeenten aan dat zij hoopten met het project zo snel mogelijk te
komen tot uitvoering op het terrein. Daarom werden enkele deelprojecten geselecteerd die als prioritair door
de gemeenten werden aangeduid en die binnen de doelstellingen van het strategisch project passen. Elk
deelproject werd getoetst aan de plannenatlas om na te gaan of het in overeenstemming is met bestaande
visies en geldende bepalingen en om een inschatting te maken van het mogelijk aanspreken van
subsidiekanalen (in de plannenatlas werd een databank opgenomen met een inventaris van mogelijke
subsidiekanalen). In wat volgt wordt de stand van zaken van deze deelprojecten besproken.
3.2.3.1.Weesbeek-Kasteelstraat (Erps-Kwerps, Kortenberg)
foto’s overstromingen november 2011
Situatieschets
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
18
ontwerpplan omlegging Weesbeek door Grontmij
Bij hevige regenval doet zich langs de Weesbeek ter hoogte van de Kasteelstraat in Erps-Kwerps regelmatig
wateroverlast voor. Om de mogelijkheden voor het aanpakken van dit knelpunt te onderzoeken werd het
studiebureau dat door Aquafin belast werd met het ontwerp voor het rioleringsproject ‘Afkoppeling
Dekenijstraat’ (Aquafinproject 22147) ook aangesteld om te zoeken naar locaties voor meer buffering langs de
Weesbeek.
Momenteel stroomt de Weesbeek afwaarts van de Kasteelstraat onder de bestaande woning. Zowel aan de
woning als ter hoogte van de Kasteelstraat is er wateroverlast. Er werd een ontwerpplan opgesteld waarbij de
Weesbeek wordt omgelegd naast de woning. Hierbij is er voorzien om de omgelegde beek terug aan te sluiten
op het oorspronkelijke tracé vlak voor de grens van het VEN-gebied. Hierdoor dient wel een bocht van 90°
gemaakt te worden met de beek. Verder overleg is nog voorzien om tot een definitief ontwerp te komen. De
uitvoering van de werken is voorlopig gepland voor eind 2012.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
19
3.2.3.2.Speelbos Relst (Kampenhout)
situatieschets
De gemeente Kampenhout was vragende partij om meer speelgelegenheid te creëren rond de terreinen van de
chiro en de speelpleinwerking in deelgemeente Relst. In het kader van het Weesbeekproject werd een nota en
een kostenraming opgemaakt, op basis waarvan het college van burgemeester en schepenen besliste enkele
bospercelen langs de Molenbeek te verwerven en in te richten als speelbos.
Door een negatief advies van de landbouwraad, dat door het college werd gevolgd, zal de verwerving niet via
een lokale grondenbank gebeuren en worden de onderhandelingen met de eigenaars door de gemeente zelf
gedaan. Voor 8 percelen is er momenteel een akkoord met de eigenaars voor aankoop. Samen met de
oppervlakte bos die door een eigenaar zal opengesteld worden door middel van een overeenkomst,
vertegenwoordigen deze percelen een oppervlakte van 3 hectare.
Met het Agentschap voor Natuur en Bos werd op 18/1/2010 een adviesoverleg over het speelbos gehouden.
Op 22/2 was er een overleg met de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) voor ondersteuning bij het proces
van de inrichting van het speelbos.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
20
3.2.3.3.RUP Veltem-Beisem
Gemeentelijk RUP scouts Veltem-Beisem (goedegekeurd op 8 juni 2010)
De gemeente Herent plant de aanleg van een nieuw speelbos nabij de scoutslokalen in Veltem-Beisem. Een
gemeentelijk RUP werd goedgekeurd en de scouts zal nieuwe lokalen krijgen voor hun werking die in de roze
zone van het RUP worden gebouwd. De noordwestelijke zone grenst aan het VEN-gebied en krijgt volgens het
RUP een groene buffer. Tussenin (groen-oranje gearceerde zone) wordt ruimte voorzien voor de aanplant van
een speelbos. Het speelbos kan aangelegd worden tijdens de scoutactiviteiten. D.m.v. participatie eigenen de
scoutsleden zich als eerste gebruikers hun plek toe en wordt er mond-aan-mond-reclame gemaakt voor het
speelbos.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
21
Orthofoto met stand van zaken aankoop gronden
De gemeente Herent stapte in de lokale grondenbank van de VLM. Koen Trappeniers van de Cel Grondzaken
van de VLM kocht 2 percelen aan (groen op de kaart) en onderhandelt met de eigenaars van de andere
percelen om het project te kunnen realiseren.
Voor dit deelproject werd ook een subsidieaanvraag voor bebossing ingediend bij ANB. Voor de projectoproep
bebossing van 2011 werd een budget voorzien van 1 miljoen €. Uit de 45 ingediende projecten werden 11
projecten geselecteerd. Bij het schrijven van dit rapport was het nog niet bekend of het project van Herent
daarbij is.
3.2.3.4.Ecotunnel Molenbeek-N2 (grens Kortenberg-Herent)
Natuurpunt Kortenberg gaf in het kader van de gemeentelijke werkgroep van Kortenberg aan dat de
onderdoorgang van de Molenbeek onder de Brusselsesteenweg N2, op de grens van Kortenberg en Herent,
slecht ingericht is en een faunamigratieknelpunt vormt. Dit wordt ook gestaafd door gegevens in de
plannenatlas. Momenteel wordt onderzocht of deze kruising meer ecologisch ingericht kan worden. Door de
Administratie Wegen en Verkeer werden aanvankelijk werken gepland op de steenweg in de periode 2012-
2013. De inrichting van een ecotunnel wordt best gekoppeld aan deze wegenwerken. Deze zou kunnen
gefinancierd worden met het budget voor ontsnipperingsmaatregelen van AWV. Echter vooraleer AWV de
wegenwerken start dienen de gemeenten Kortenberg en Herent het rioleringsnetwerk te optimaliseren. De
termijn van dit hele proces wordt ruwweg geschat op 10 jaar.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
22
huidige situatie referentieafbeelding van een ecotunnel
3.2.3.5.Vistrappen Wilder (Kampenhout)
Regionaal Landschap Dijleland vzw onderzocht samen met de eigenaar de mogelijkheden voor het herstel van 2
watervallen aan het kasteel van Wilder. De watervallen stuwen de Molenbeek op ter hoogte van het kasteel,
waardoor vijvers ontstaan. De watervallen vormen zo ook vismigratieknelpunten en daarom werd bijkomend
de aanleg van vistrappen voorgesteld.
Het herstel van de watervallen en het luik met de vistrappen werden gecoördineerd door de
landschapsanimator van RLD vzw en met de financiële steun van het Agentschap voor Natuur en Bos –
Visserijfonds, het Agentschap Onroerend Erfgoed, de Provinciale Visserijcommissie Vlaams-Brabant en de
provincie Vlaams-Brabant (dienst cultuur). Op het einde van het strategisch project waren de werken in
uitvoering.
huidige situatie situatieschets
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
23
ontwerpplan Pauwels nv
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
24
4. RESULTATEN
4.1.Beheerovereenkomsten
Zones voor beheerovereenkomsten in het projectgebied
Vb van aan beekrand
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
25
Samen met de bedrijfsplanner van de VLM werd op basis van de plannenatlas en in overleg met de
gemeentelijke werkgroepen, de planningscel en de politieke cel een aantal zones geselecteerd waar, met het
oog op de realisatie van de doelstellingen van het strategisch project, prioritair beheerovereenkomsten
dienden gepromoot te worden. Het doel van deze beheerovereenkomsten was het bufferen van waterlopen
via perceelsrandenbeheer of het creëren van bosverbindingen via aanplant en onderhoud van KLE’s, zijnde
heggen, hagen en houtkanten. Als testcase werd gekozen voor het bufferen van de Leibeek, een waterloop dat
in de ecologische inventarisatie van de Weesbeek werd aangeduid als natte verbindingscorridor tussen bossen.
Door het succes van het proefproject , een buffering van de Leibeek over bijna de gehele lengte, werd beslist
de campagne rond de beheerovereenkomsten in 2010 en 2011 verder te zetten en uit te breiden. Hiervoor
werden 3 zones voor het bufferen van waterlopen en 3 zones voor de aanleg en onderhoud van hagen en
houtkanten geselecteerd. 31 landbouwers werden aangeschreven en op het einde van het strategisch project
waren er ruim 30 beheerovereenkomsten lopende in de verschillende geselecteerde zones.
4.2.Grondenbank
Om de uitvoering van de lopende en toekomstige deelprojecten te vergemakkelijken werd met de 3
gemeenten overlegd over de oprichting van een lokale grondenbank.
Uiteindelijk werd enkel door de gemeente Herent de oprichting van een grondenbank goedgekeurd. Met de
grondenbank wil de gemeente de aankopen in het kader van het RUP Scouts Veltem-Beisem realiseren (zie
deelproject 3.2.3.3. RUP Veltem-Beisem).
In Kortenberg werd de oprichting van een grondenbank overbodig geacht. In Kampenhout werd voor de
verwerving van de percelen voor het speelbos de oprichting van een grondenbank negatief geadviseerd door
de landbouwraad. Dit advies werd door het gemeentebestuur gevolgd, waardoor er geen grondenbank werd
opgericht en de gemeente zelf instaat voor de verwerving van de gronden voor het speelbos.
4.3.Website en nieuwsbrief
Projectwebsite: https://sites.google.com/site/projectweesbeek gebruikersnaam: partner.weesbeek, paswoord: groenebekken Publieke website: http://weesbeek.wordpress.com/ Fotodatabank: http://dl.dropbox.com/u/491917/dg/deelgebied.html Nieuwsbrief: ‘Weesbeekblad’, 5 edities (zie bijlage 6)
4.4.Gebiedsfiches
De gebiedsfiches voor de 50 deelgebieden bevinden zich in bijlage 1.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
26
Onderverdeling in 50 deelgebieden
4.5.Plannenatlas
De plannenatlas bevindt zich in bijlage 2.
4.6.Concepten en Visiekaart
De concepten en visiekaart bevinden zich in bijlage 3.
De visie is gebaseerd op 3 pijlers:
1. Integraal waterbeheer
Waterkwantiteit
Dankzij integraal waterbeheer kunnen overstromingen, zoals die van november 2010 in Kampenhout,
vermeden worden.
Waterkwaliteit
Dankzij beekrandenbeheer kan vermeden worden dat schadelijke nutriënten vanuit belendende
landbouwpercelen in de beek terechtkomen. Bufferstroken van min. 3m helpen de beeklopen hiervan te
vrijwaren.
2. Natuur- en bosversterking
De 4 grote boscomplexen Silsombos, Kareelbos, Kastanjebos en Plantsoenbos verbinden via bosuitbreiding
en KLE’s.
3. Ruimtelijke kwaliteit
Het bijzondere aan het gebied is de ruimtelijke kwaliteit van de open ruimte. Het is een kans om deze te
vrijwaren van verdere bebouwing.
De visie en de basisdoelstellingen worden vanuit een aantal ruimtelijke principes vertaald in 6 ruimtelijke
concepten: ruimtelijke kwaliteit, ecologische structuur, aaneenpuzzelen landbouwareaal, ruimte voor water,
ontsnipperen en recreatieve ontsluiting. De elementen of ruimtelijke principes die in deze concepten
aangehaald worden werden samenhangend bekeken. Vervolgens worden deze concepten geïmplementeerd in
het projectgebied.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
27
1. Ruimtelijke kwaliteit
bebouwde ruimte onbebouwde of negatieve ruimte
landschapskamer (blauw)
Het voorkomen van open ruimte is een graadmeter voor de ruimtelijke kwaliteit. Deze kan afgelezen worden
door het negatief te bekijken van de bebouwde ruimte. Centraal in het projectgebied (blauwe kader) is er
duidelijk een cluster van negatieve ruimte. Deze noemen we een landschapskamer.
De visueel-ruimtelijke kwaliteit wordt opgewaardeerd mits het versterken van volgende parameters:
• Contextwaarde en gaafheid
• Natuurlijke kwaliteit
• Authenticiteit , identiteit
• Versterken beleefbaarheid watersysteem
• Verrommeling van het landschap tegengaan
• Boeiend en bloeiend groen
Daarnaast is de auditief-ruimtelijke kwaliteit te optimaliseren dankzij het creëren van stille gebieden. Omwille
van het naburige luchthavenverkeer zijn stiltegebieden niet mogelijk.
2. Ecologische structuur
Ecologische hoofdstructuur (donkergroen)
Onder de ecologische hoofdstructuur vallen de realisaties van de doelstellingen
van Natura 2000 onder de huidige vorm van instandhoudingsdoelstellingen.
Het behouden en realiseren van grotere percelen waardevolle groengebieden :
bos, grasland en natuur vormen de ecologische kern.
Ecologische nevenstructuur (lichtgroen)
Ter versterking van de hoofdstructuur is het aanleggen van brede bosranden met
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
28
gradiënten, KLE’s, hoogstamboomgaarden als buffer tussen natuurkern- en agrarisch
gebied een opportuniteit.
Implementatie van het concept in het projectgebied
Vanzelfsprekend draagt deze ecologische structuur bij tot meer biodiversiteit van
uitzonderlijke en tot verbeeldingsprekende fauna: nachtegaal, blauwborst,
houtsnip, havik, ijsvogel, ree, vos, hermelijn, libellen, vlinders… Orchideeën,
herfsttijlozen, daslook… is flora die behoort tot de Europese top!
De brede orchis is een recent ontdekte zevende orchideeënsoort in het Silsombos,
naast de bosorchis, bijenorchis, grote muggenorchis, bergnachtorchis, brede
wespenorchis en grote keverorchis.
De zoekzones voor de ecologsiche structuur in onderstaande tekening zijn in
donkergroen en de stippellijn errond zijn mogelijke KLE’s.
Detaillering van het concept op het terrein
3. Aaneenpuzzelen landbouwareaal
Het aaneenpuzzelen van landbouwgebieden door losse percelen samen te
puzzelen tot grotere gehelen zorgt voor een betere bereikbaarheid en beter
rendement.
Bij het realiseren van de ecologische structuur is het onvermijdelijk dat in de
kern een aantal percelen een groene bestemming zullen krijgen. Daarom werd
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
29
gezocht naar bijkomend landbouwgebied als (gedeeltelijke) compensatie voor niet herbestemd agrarisch
gebied.
Detaillering van het concept op het terrein
4. Ruimte voor water
Om wateroverlast tegen te gaan en omdat het cruciaal is de grondwatertafel aan te vullen
worden zoekzones voor overstromingsgebieden aangeduid (blauwe vlekken). Deze werden
gelokaliseerd in de nabijheid van de recente overstromingsgebieden, maar op een betere
strategische plaats. Over het hele gebied is het noodzakelijk bijkomende wadi’s voor
infiltratie in de grondwatertafel aan te leggen.
Daarenboven wordt actief waterpeilbeheer gesuggereerd voor de Vijvers Bellefroid als een
kans (sterretje).
De hydromorfologie kan best aangepast worden door meanderingen. Die bieden variatie in
stroomsnelheid, variatie in breedte en diepte en zachte oevers. Winterbeddingen met
accoladeprofiel worden zoveel mogelijk toegepast.
Bufferen van de waterlopen via beekranden tegen nutriënten en pesticiden van landbouw
wordt toegepast in agrarisch gebied. (blauwe pijl met groene bolletjes)
Voor het visbestand is het aanleggen van paaiplaatsen en het bouwen van vistrappen geen
overbodige luxe.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
30
Detaillering van het concept op het terrein
5. Ontsnipperen
Door onstsnipperingsmaatregelen wordt de biodiversiteit versterkt.
Passages voor fauna- en floramigratie noemen we ecologische zebrapaden.
Dit zijn open ruimteverbindingen of ecotunnels en ecoducten.
Dankzij de realisatie van de ecologische zebrapaden blijven leefgebieden voor
koesterburen (ijsvogel, patrijs, kamsalamander, alpenwatersalamander,
sleedoornpage, veldleeuwerik, huiszwaluw, watervleermuis…) behouden en
versterkt.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
31
Detaillering van het concept op het terrein
6. Recreatieve ontsluiting
Bij versterking van de ecologische hoofd- en nevenstructuur zal de interesse voor het
gebied bij bewoners, recreanten en natuurliefhebbers toenemen. Meer natuurrecreatie
vraagt om een betere ontsluiting van het wandelnetwerk (paarse lussen), het
fietsroutenetwerk (oranje pijlen) maar ook goed afgestemde paardenroutes.
Om de toegankelijkheid van het groengebied te verbeteren kan minimale
parkeergelegenheid en informatie worden verleend op de plekken van de
‘toegangspoorten’ (oranje bolletjes).
Bij de recreatieve ontsluiting horen ook zit- en straatmeubilair, bewegwijzering, educatieve infoborden en de
inrichting van speelbossen.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
32
7. De Visiekaart
4.7.Actielijst
De actielijst bevat een aantal generieke acties en 94 concrete acties verdeeld over de 3 gemeenten. De actielijst
bevindt zich in bijlage 4.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
33
5. CONTINUÏTEIT VOOR HET WEESBEEKPROJECT
De 3 partnergemeenten gaven aan dat het Weesbeekproject zeker continuïteit moet krijgen. Gedurende het
laatste jaar van het project werd gezocht naar manieren om na afloop van het strategisch project acties te
kunnen blijven uitvoeren.
De piste van een aanvraag voor een PDPOII-project ikv de kaderrichtlijn water bij de provincie Vlaams-Brabant
werd onderzocht. Wegens te weinig mogelijkheden voor bovenstroomse bufferingsmaatregelen op
landbouwgebied werd geen aanvraag ingediend.
Een opstart van de opmaak van een gewestelijk RUP voor landbouw, natuur en bos voor het bekken van de
Weesbeek kan eveneens zorgen voor continuïteit van het project. De fiches van de deelgebieden kunnen als
basis dienen voor het opmaken van dit RUP.
De actielijst die aan de fiches verbonden is, dient als leidraad voor de partners van het strategisch project. Best
worden zoveel mogelijk van de acties opgenomen in de planning en begroting van de partners in de komende
jaren. Om dit te verzekeren lijkt het belasten van een personeelslid van 1 van de partners met de coördinatie
van het uitvoeren van de actielijst een noodzakelijke voorwaarde. Op het einde van het strategisch project
bleek dit echter voor geen enkele partner haalbaar. De milieuschepen van Kampenhout engageerde zich op het
slotmoment om een aantal maatregelen op te nemen in het milieubeleidsplan dat verschijnt in oktober 2011.
5.1.Deelprojecten
In het laatste jaar van het project werd gestreefd om de verantwoordelijkheid voor het trekken en uitvoeren
van de projecten over te hevelen aan de partners van het project. Zo vallen de deelprojecten niet stil na afloop
van het strategisch project en het wegvallen van de coördinatie. Alle drie gemeenten engageerden zich om
verder te werken aan de deelprojecten.
5.2.Voortzetting informatie en communicatie
Informatie over het project kan na afloop van het project aangevraagd worden door te mailen naar Regionaal
Landschap Dijleland vzw.
De projectwebsite blijft online staan. De publieke website zal op termijn verwijderd worden.
Op de website van het Ruimtelijk Structuurplan van Vlaanderen worden alle strategische projecten
voorgesteld. Zie http://www.rsv.vlaanderen.be/nl/strategischeProjecten/
Er zal op korte termijn ook een brochure verschijnen bij RWO, Agentschap Ruimtelijke Planning over de
strategische projecten.
5.3.Slotmoment
Om zowel de resultaten op het terrein als de resultaten van de visievorming van het project in de verf te zetten
werd een slotevenement georganiseerd. Hierop werden alle bij het project betrokken actoren uitgenodigd en
werd een document gepresenteerd waarin het project, het proces en de resultaten werden voorgesteld. Er
woonden 35 betrokkenen en geïnteresseerden de presentatie en receptie op de slotavond bij.
Het Groene Bekken van de Weesbeek 2008-2011
34
Om de visie van de Visiekaart verder te kunnen uitbouwen, werden praktische maatregelen aangereikt in een
actielijst. Deze werd aan de gemeenten en de VLM overhandigd tijdens het slotmoment.
Meer info over het verloop van het slotmoment bevindt zich in het Weesbeekblad 5 (bijlage 6).
6. BIJLAGEN
Bijlage 1: Overzichtkaarten deelgebieden per gemeente
Gebiedsfiches Herent
Gebiedsfiches Kampenhout
Gebiedsfiches Kortenberg
Bijlage 2: Plannenatlas
Bijlage 3: Concepten en Visiekaart
Bijlage 4: Actielijst
Bijlage 5: Van analyse tot Visiekaart
Bijlage 6: Weesbeekbladen
Bijlage 7: Kostenstaten
Bijlage 8: Uittreksels Grootboek
Bijlage 9: Individuele rekeningen
Top Related