Açıklayıcı Araştırmanın Amaçları(Explanatory Research)
Bir ilke ya da kuramın doğruluğunu (occuracy) belirlemek
Birbirleri ile yarışan amaçlardan hangisinin en iyi/uygun olduğunu ortaya koymak
Temel süreçler hakkında bilgiyi ilerletmek, geliştirmek
Ortak genel cümleye bağlı olarak, farklı konu ve başlıklar arasında bağ kurmak
Tamamlanması ya da daha tam hale gelmesi için bir teori inşa etmek; özenle işlemek, zenginleştirmek ya da detaylandırmak
Yeni konu ve alanlara doğru teoriyi genişletmek Açıklamayı desteklemek ya da çürütmek için kanıt
sağlamak
Keşfedici Araştırmanın Amaçları(Exploratory Research)
İlgilenilen konudaki temel düşüncelere, insanlara ve olaylara aşina olmak
Etrafta neler olup bittiği hakkında derli-toplu, ayakları yere basan mental(zihinsel) bir resim geliştirmek
Birçok fikirler ortaya atmak ve geçici teori ve bağlantılar geliştirmek, çeşitli fikirleri birlikte düşünmek
Keşfedici Araştırmanın Amaçları(Exploratory Research)
-DEVAM- Ek ya da ilave/daha fazla araştırma yapmanın
uygunluğunu/yararını ve olasılığını belirlemek Soru formüle etme ve daha sistematik
incelemeler için konuları daha hassas/ ince (rafine) hale getirmek, inceltmek
Gelecekte başka araştırmalar yapmaya yöneltme ve teknikler geliştirme(yönelim duygusu ve teknikler geliştirme)
Betimsel Araştırma Amaçları(descriptive Research)
Bir grubun kusursuz/düzgün bir profilini sağlamak İlişki,mekanizma ve süreci betimlemek Sözel ya da sayısal(yüzdelik gibi) olarak
göstermek/resmetmek Yeni açıklamalara yol açacak, uyaracak bilgiler
bulmak Tipleri sınıflama ya da kategorileri oluşturmak Birbirlerini izleyen ardışık olaylara açıklık
kazandırma, adım ya da aşamalar dizisi oluşturmak
Bir konu hakkında daha öncekiler ile uyuşmayan/yeni bilgileri toplamak(daha önceki bilgiler ile çelişen de olabilir)
Sosyal Etki Araştırmalarında Konu Alanları
Toplum hizmetleri: okul sicil kayıtları, polis tepki hızları gibi
Sosyal koşullar: oyun alanlarında çocukların arkadaşlıkları, ırk ayrımcılığı, suçluluk oranları, yaşlıların kendilerine yeterlilikleri
Ekonomik etkiler: gelir düzeyindeki değişmeler, iş kaybetme hızları
Demografik neticeler: bir bölgedeki nüfus hareketleri, genç-yaşlı nüfustaki değişmeler
Sosyal Etki Araştırmalarında Konu Alanları
-DEVAM-
Çevre: gürültü düzeyindeki değişmeler Sağlık çıktıları: hastalıkların görülmesindeki
değişmeler, zararlı maddeler bulundurma Psikolojik iyilik: streste, korkuda, kendine saygıda
değişmeler
Post modern Toplumsal Araştırmanın Özellikleri
Tüm ideolojilerin, örgütlü inanç sistemlerinin tüm toplumsal kuramlar da dahil olmak üzere red edilmesi(Heiddeger, Nietzshe, Sartre, Wittgenstein, Varolşculuk, Nihilizm, Anarşizmden beslenir)
Kişisel deneyimlere, duygulara, imgelemelere, sezgilere güçlü güven
Anlamsızlık ve kötümserlik duygusu; dünyanın hiç ilerlemeyeceğine/düzelmeyeceğine inanç
Aşırı öznellik; dış dünya ile akıl arasında hiçbir ayrım yapmamak
Post modern Toplumsal Araştırmanın Özellikleri-DEVAM-
Ateşli relativizm/görelilikçilik, birbirine üstün olmayan sonsuz sayıda yorumlar
Farklılık, kaos ve karmaşıklığın benimsenmesi/sürekli değişmenin kabulü
“şimdi ve burada” (now and here) olanın önemsenmesi, geçmişin ve farklı yerler ile ilgili çalışmaların reddedilmesi
Yaşamın çok karmaşık olduğu ve hızla değiştiği için “nedensellik” in çalışılamayacağı. Modernizm ve Aydınlanmanın reddi
Post modern Toplumsal Araştırmanın Özellikleri-DEVAM-
Araştırmanın, hiçbir zaman gerçek toplumsal düzeyde olup biteni yansıtamayacağı iddiası. Toplumun bilimi olamayacağı sosyal bilimin kökten dönüşümü fikri
Post modern araştırma raporu bir sanat çalışmasıdır. Tiyatrovari, dramatik sunumla sunulabilir. Oyun, film kaset kayıtları gibi
Feminist Toplumsal Araştırmanın Özellikleri
Araştırmalarda feminist değerlerin ve yaklaşımların savunuculuğunu yapmak(çoğunluğu kadındır)
Kavram, sayıltı (assumption) ve araştırma sorularında sexizm’in reddi(biyolojik farklılık değil/toplumsal cinsiyet gender önemlidir).
Toplumsal cinsiyet(gender) ve güç ilişkilerinin toplumsal yaşamın tüm yönlerini nasıl nüfuz edip etkileyeceğine duyarlı olma
Araştırma sürecine, araştırmacının kişisel tecrübe ve duygularının katılması
Feminist Toplumsal Araştırmanın Özellikleri-DEVAM-
Araştırma tekniklerinin seçiminde esneklik ve akademik alanlar arasında sınırları aşma/ birçok araştırma tekniğini bir arada kullanma. Ancak deney ve niceliksel çözümlemelerden kaçınır. Kalitatif araştırma vak’a incelemeleri önemlidir.
İnsan deneyiminin duygusal olan ve karşılıklı bağımlılığa dayanan boyutlarının kabulü
Kişisel ve toplumsal değişme amaçlayan Eylem’e yönelik(action oriented) araştırma yapmak (aktivist)
Erkekçil söylemin tüm insanlığa mal edilmesine karşı olma. Pozitivizm erkekçildir. Pozitivizme karşı olma
Pozitivizm, Yorumlayıcı ve Eleştirel Teorilerin Karşılaştırılması
Araştırma nedeni
Pozitivizm: insanların olayları öngörebilmeleri ve denetleyebilmeleri için doğal yasaların bulunması
Yorumlayıcı: anlamlı toplumsal eylemi anlamak ve betimlemek
Eleştirel(critical): efsane/mitleri yıkmak, toplumu kökten değiştirmek üzere insanları güçlendirmek
Toplumsal gerçekliğin doğası
Pozitivizm: düzenli kalıplar ya da keşfedilebilecek bir düzen
Yorumlayıcı: insan etkileşimi tarafından yaratılan ortamın akışkan/kalıcı olmayan tanımları
Eleştirel(critical): çatışma dolu gizli yapılan tarafından yönetilen
İnsanoğlunun doğası
Pozitivizm: dışsal faktörler tarafından belirlenmiş/rasyonel ve ben merkezli bireyler
Yorumlayıcı: anlamı yaratan sosyal varlıklar ve yaşamlarını sürekli anlamlandıran varlıklar
Eleştirel(critical): hayal ve istismar ile tuzağa düşürülmüş, yaratıcı ve uyumlu potansiyelleri gerçekleşmeyen bireyler
Sağduyunun Rolü
Pozitivizm: bilimden daha az değerli. Açıkça çok farklı bir form/biçim
Yorumlayıcı: sıradan insanlar tarafından kullanılan, güçlü gündelik kuramlar
Eleştirel(critical): nesnel koşullar ve gücü/erki gizleyen sahte/yanlış inanç
Teori nedir? Neye benzer?
Pozitivizm: birbirleri ile ilişkili tanımlar, aksiyomlar ve yasaların mantıksal tümdengelimsel sistemi
Yorumlayıcı: bir grubun, anlam sistemini nasıl meydana getirdiklerine ve sürdürdüklerine ilişkin tanımlama
Eleştirel(critical): gerçek koşulları ortaya koyan ve insanların daha iyi bir yaşama kavuşmalarına yardım eden bir eleştiri
Doğru olan bir açıklama nedir?
Pozitivizm: yasalara mantıksal olarak bağlı olan ve algılara dayanandır
Yorumlayıcı: üzerinde çalışma yapılanların ses ve duygularını doğru aksettirme
Eleştirel(critical): insanların dünyayı değiştirmek için ihtiyaç duydukları araçları sağlama
İyi kanıt nedir?
Pozitivizm: diğerleri tarafından tekrarlanabilecek, kesin gözlemlere dayalı olan / nesnel olan
Yorumlayıcı: akışkan toplumsal etkileşimler çerçevesine konumlandırılan
Eleştirel(critical): hayalleri ortaya koyan kuram tarafından bilgilendirilen
Değerin yeri nedir?
Pozitivizm: bilim değerlerden arınıktır. Değerlerin bilimde yeri yoktur. Ancak değerler bir konu olarak ele alınıp incelenebilir
Yorumlayıcı: değerler, toplumsal yaşamın bütünleşmiş bir parçasıdır. Hiçbir grup değeri yanlış değildir. Ancak değerler farklı olabilirler
Eleştirel(critical): tüm bilim değerler ile başlamalıdır(aktivist). Değer konumlarının bazıları doğru bazıları yanlıştır
Temel araştırma uygulamalı araştırma
Araştırma içsel bir tatmin sağlar ve araştırma ile ilgili kararı diğer sosyologlar verir
Araştırma konu ve problemi büyük bir özgürlük içinde verilir Bilimsel özenin en yüksek soyut normlarına göre
araştırmaya karar verilir ve bilim adamlığının en yüksek standartları gözetilir
Araştırma iş/görevin bir parçasıdır. Araştırmaya sosyoloji disiplini dışından, kaynak sağlayıcılar tarafından karar verilir.
Araştırma problemi, araştırmayı yaptıran ya da destekleyenlerin taleplerine göre dar bir çerçevede tutulmaya zorlanır(sınırlıdır)
Bilimsel özen ve standartlar, sonuçlarının yararına/kullanımına bağlıdır. Araştırma çabuk yapıldığı için standartlara bazen uymayabilir
Temel araştırma uygulamalı araştırma
Temel ilgi araştırmanın içsel tutarlılığı ve araştırma desenine gösterilen özen üzerinedir
Güdüleyici amaç, temel kuramsal bilgiye katkıda bulunmak Araştırma sonuçlarının bilimsel dergilerde yayımlanması ve
bilimsel toplulukta diğerlerinin tepkilerini alma ile başarıya ulaşılır
Temel ilgi, araştırmayı destekleyenlerin ilgilendikleri alandaki bulguların genelleme yeteneği üzerinedir
Temel güdü, araştırma sonuçlarını kullanmak ve karşılığını bir türlü almaktır(ödül, para ya da pratik sonuç olabilir)
Destekleyenler ya da karar verenler tarafından araştırma sonuçları kullanıldığında başarı gündeme gelir.
Temel bilgi toplama teknikleri
İnformel düzen(biçimsel olmayan)
Formel fakat yapılaşmamış
Formel fakat yapılaşmış
Katılarak gözlem:(participant observation) yalın ve denetimsiz
Sistematik gözlem(denetimli gözlem)
Deneyleme(experimental techniques)
Karşılklı konuşma: kaynak kişiler ile görüşme
Mülakat/görüşme teknikleri: sorular açık uçlu, seçenekler belirlenmemiş. (Görüşme kılavuzu ile)
Mülakat/görüşme: sorular kapalı seçenekler önceden belirlenmiş.(görüşme cetveli)
Mektuplar,biyografiler makaleler
Soru cetveli/sorular açık uçlu(questionnaire)
Soru cetveli/sorular kapalı/questionnaireGrup tipi, posta ile, anket tekniği
Nicel ve nitel araştırma arasındaki farklarnicel/quantitative nitel/qualitative Denence(hypothesis)lerin test edilmesi. Araştırmacının
başlangıçta belirlediği hipotezlerin test edilmesi Kavramlar, birbirinden ayrı değişken/variable formlarındadır
(bağımlı-bağımsız): yaş, cinsiyet ve gelirin intihar ile ilişkisi Ölçekler, ölçüler bilgiler toplanmadan önce sistematik
olarak oluşturulmuş ve standartlaştırılmıştır(nesnellik)
Anlam’ı yakalama ve keşfetme. Araştırmacının bilgilerin içine dalıp ona nüfuz etmesi, anlamı yakalaması, keşfetmesi
Kavramlar, temalar/konular, genellemeler ve sınıflamalar(taxonomies) formundadır(intihar, süreç olarak incelenir)
Ölçü/ölçekler, çoğu zaman araştırmacının bireysel durumuna özgüdür; bunun için (ad hoc) oluşturulmuştur. öznellik
Nicel ve nitel araştırma arasındaki farklar
-DEVAM-nicel/quantitative nitel/qualitative
Bilgiler, kesin ölçümlerden elde edilmiş rakamlar halindedir(sayısal veriler)
Kuram, büyük ölçüde nedensel(causal) ve tümdengelimseldir.
İzlenen yollar/süreçler standart olup; aynen tekrarlanabileceği sayıltılanmıştır.
Bilgiler, kelimeler halindedir. Gözlem, dokümanlar, ikinci sayı/ kopya/transcript suretlerden elde edilmiştir
Kuram, kozal ya da non kozal(non causal)olabilir; çoğu kez tümevarımsaldır. GROUNDED THEORY
Araştırma süreçleri özgüldür, tekrarlanabilmesi çok nadirdir.
Nicel ve nitel araştırma arasındaki farklar
-DEVAM-nicel/quantitative nitel/qualitative
İstatiksel teknikler, tablolar, şekiller kullanılarak, denenceler ile ilgili olarak neyin nasıl gösterdiği tartışılarak analizler yapılır
Teknokratik yaklaşım/perspective(bürokrasiye hizmet eden teknisyen yaklaşımı) ve poztivizm, quantitative researchs
Konular çıkararak (extracting themes)ya da kanıtlardan genelleme yaparak, uyumlu ve sürekli/değişmeyen bir resim sunmak için bilgiyi örgütleyerek/düzenleyerek analizler yapılır.
Interptretive/critical approaches; transandantal/transcendent perspective: bilginin ampirik olmayıp deneyüstü, üstün olduğu(sezgiye dayalı bilgi-Emerson Felsefesi)
ARAŞTIRMA ETİĞİ
Etik tartışmaları, özellikle, toplumsal değerler(mahremiyet, özgürlük gibi) ile en yüksek kalitede bilimsel veri elde etme amacında olan bilimsel çıkarlar arasındaki gerilimden ortaya çıkmaktadır.
Bilimsel çalışmalar, araştırmanın nasıl kurgulanacağı, metodolojik yaklaşımının ne olacağı ve bununla ilişkili olarak verilerin nasıl toplanacağı, analiz edileceği konularına ek olarak araştırmanın nasıl yapılacağı, yanıtlayıcılara yönelik tutum ve davranışların nasıl olacağı konularını kapsayan etik boyutu da içermektedir.
Üç temel etik alanı bulunmaktadır:
• veri toplama ve analizi hakkında etiksel tartışmalar;
• topluma karşı sorumluluk hakkında etiksel tartışmalar
• katılımcılara nasıl davranılacağı konundaki etiksel tartışmalar.
Katılımcılara yönelik tutum ve davranışları içeren etiksel
tartışmalar Katılımcılara yönelik tutum ve davranışların nasıl olması
gerektiği hakkında farklı görüşler bulunmaktadır. Bu alanları dört başlık altında toplamak mümkündür:
potansiyel zarar, bilgilendirilmiş rızanın olmaması, hile özel alanın ihlali.
Bu alt başlıkların hepsi temelde, insan hakları ile paralellik göstermektedir
Potansiyel zarar
Bilimsel araştırmalarda katılımcının ya da yanıtlayıcının yaşam güvenliğini tehlikeye sokacak ya da hali hazırda bulunduğu koşulların kötüleşmesine neden olabilecek çalışmalar kabul edilemezdir. Söz konusu yaşam ve güvenlik hakkı sadece insan ile sınırlı değildir, çevre ve diğer canlıların varlığını tehlikeye sokacak her türlü araştırma dolaylı olarak insan yaşam kalitesini etkilemektedir.
Sosyal bilimlerde de, zararın niteliği hakkında kesin bir çıkarımda bulunmak oldukça güçtür. Bu zarar, aynı anda kişisel olarak (utandırma ya da aşağılama), psikolojik olarak (öz güvenin kaybı) ve sosyal olarak (diğerlerine karşı güven duygusunun kaybı) gerçekleşebilir. Bu durumda fiziksel bir zararın varlığı şart olmayabilir.
Araştırma süresi boyunca katılımcı ya da yanıtlayıcının zarar görmesini
mümkün olduğunca engellemek için alınması gereken önlemleri şu şekilde
sıralamak mümkündür:
Yanıtlayıcının ya da katılımcının, potansiyel zararlar konunda bilgilendirilmesi ve istedikleri anda araştırmadan ayrılabileceklerinin garanti edilmesi
Araştırmacı, araştırma sırasında zarar görme olasılığı olanları araştırmaya dahil etmemelidir.
Araştırma potansiyel zararı içeriyorsa, söz konusu zararın ölçülmesi için ölçme araçları geliştirilmelidir ve araştırmaya dahil olanlar bu konuda bilgilendirilmelidir.
Bilgilendirilmiş Rıza
Bu konu, temelde kişilerin seçme hakkı ile yakından ilişkilidir. Kişiler, araştırma sürecine zorla dahil edilmemeli, katılımlarının gönüllülük esasında olduğu ve araştırmanın amacı vb konularda bilgilendirilip, katılıp katılmama konusunda karar vermeleri sağlanmalıdır. Bu, araştırmanın amaç ve sponsorları konusunda yanıtlayıcı ya da katılımcıya bütünü ile bilgi vermek anlamına gelmemektedir. Bazı durumlarda, araştırmanın gerçekleştirilmesinin tehlikeye sokulmaması için katılımcı ya da yanıtlayıcılardan, araştırmanın amacı ve olası zararları konusunda bilgilendirildiklerini ve bu sürece gönüllü olarak dahil olduklarını içeren bir yazılı belge alınabilir. Bu yaklaşım sıklıkla tıp ile ilgili araştırmalarda uygulanmakla beraber, sosyal bilimler için pek uygun değildir.
Bilgilendirme, araştırmanın sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesine engel oluyorsa, söz gelimi kişilerin doğallıklarının kaybolmasına neden oluyorsa kimi otoriteler bu konuda kişilerin bilgilendirilmemesini savunmaktadır. Ancak bu görüş, etik olmadığı gerekçesi ile özellikle kişilerin özel yaşamlarına müdahale edildiği) eleştirilmektedir.
Hile/Aldatma
Araştırmalarda sıklıkla kullanılan hile türleri şu şekilde sıralanabilir: katılımcı yada yanıtlayıcının araştırmanın amacı konusunda yanlış yönlendirilmesi, araştırmanın amacına uygun olarak, kişilerin kendi davranışlarının yorumlanması konusunda bilinçli bir şekilde yönlendirilmesi ve kişilerin, araştırmanın amaçlarına uygun olarak davranmalarının sağlanması. Bu hilenin arkasında yatan temel gerekçe, kişilerin doğal davranmalarını sağlamaktır. Araştırmanın amacından haberdar olan kişiler araştırma için bir anlam ifade etmeyen şekilde davranacakları için bu durum, söz konusu çalışmanın varlığını tehlikeye sokacaktır.
Bilinçli olarak yapılan hilenin etiksel olarak uygun olmadığı konusunda güçlü eleştiriler bulunmaktadır. Çükü bu tür bir davranış, bilimin güvenirliğini sarsmaktadır ve temel insan haklarına aykırıdır
Geri bildirim
İdeal olanı, hile ile yapılan araştırmalar hariç, tüm bilimsel çalışmalarda, araştırma sonrasında yanıtlayıcı ya da katılımcılara çalışmanın sonuçları hakkında bilgi verilmesidir. Böylelikle, araştırma süreci hakkında söz konusu kişilerden araştırma hakkındaki değerlendirmelerinin alınması ve kalitesinin yükseltilmesi sağlanabilir.
Araştırma hile ile gerçekleştirilmiş ise, bu tür çalışmalardan sonra gerçekleştirilen geri bildirimler oldukça büyük dikkat gerektirmektedir. Katılımcı ya da yanıtlayıcılar, çalışmanın gerçek amacı ve neden yanlış bilgilendirildikleri konusunda bilgi sahibi yapılmalı ve bu gerçekleştirilirken büyük dikkat ve duyarlılık gösterilmelidir
Özel alan ya da mahremiyet
Özellikle kişilerin cinsel tercih ve davranışları, uyuşturucu kullanımları gibi hassas konularda, araştırmanın amacına uygun olarak kişilerin bilgilendirilmemesi ve çeşitli teknik cihazlar yardımı ile kişilerin bilgisi dışında görüntü ya da ses kayıtlarının yapılması özel alanın ihlali nedeni ile etik bir davranış olarak değerlendirilmemektedir.
Bu nedenle araştırmacılar araştırma konuları hakkında kişilere gerekil derecede bilgi vermeli ve kimliklerin anonim olacağı konusunda onların emin olmalarını sağlamalıdır.
Kimliklerin gizli kalmasını sağlamada izlenilen belli
başlı yoları şu şekilde sıralamak mümkündür: Soru formlarında isimlere yer vermemek, çalışma
rapor haline geldiğinde çeşitli kodlar kullanmak ya da hayali isim ve yerleşim alanları kullanmak, kişilerin raporda kullanılmasına izin vermedikleri bilgilere yer vermemek
Top Related