MENNINGMORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 2004 53

Lið-a-mótFRÁExtra sterkt

Hágæ

ða

fram

leið

sla

Nr. 1 í Ameríku

-fyrir útlitið

Það er þannig með verk sumramyndlistarmanna að maðurgleymir þeim seint eftir að

maður hefur séð þau. Þannig líðurmér gagnvart verkum Rögnu Ró-bertsdóttur, en yfirlitssýning áverkum hennar var opnuð á Kjar-valsstöðum í gærkvöldi undir heit-inu Kynngikraftur.

Þessi verk Rögnu sem sitja svonasterkt í mér eru þau sem hún hefurunnið á undanförnum áratug eðasvo. Þetta eru tvívíð verk – hraun-mulningi, glermulningi, skeljamuln-ingi eða sjálflýsandi plastmulningier varpað í kassalaga formum ávegg. Formið tekur iðulega mið af

umhverfinusem þau erustaðsett í,stærðir og lög-un kassannakveðast á við

element í arkitektúrnum, til dæmisglugga, veggi, ljós. Þannig eru verk-in fyrir utan salinn á Kjarvals-stöðum í sömu stærð og ljósin í loft-inu, og fyrir endum salarins sjálfseru risastórir flekar sömu stærðarog milliveggirnir þar inni. Flekarnireru annars vegar þaktir hraunmuln-ingi, hins vegar glermulningi.Hraunverkið leikur sér að áhorf-andanum, það er aldrei eins eftir þvíhvar staðið er og horft á það. Gler-verkið glitrar hins vegar eins ogfegursti vetrarmorgunn, hvar sem áþað er litið.

� � �

Á sýningunni á Kjarvalsstöðumer einnig að finna eldri og

nýrri verk úr smiðju Rögnu Ró-bertsdóttur, sum hver þrívíð, og af-ar fróðlegt er að sjá hvernig míní-malisminn og náttúran virðast alltafhafa fylgt henni á ferlinum, allt fráfyrstu einkasýningunni í Ný-listasafninu árið 1986. Útsagað grá-

grýti og upprúlluð torf eru meðalþess sem prýðir sýninguna, sem erað sögn listamannsins sjálfs upp-byggð sem ein heild. „Mér finnstfrábært hvernig öll þessi verk mínfrá þessum langa tíma passa alvegsaman í eina sýningu. Það virðistvera eitthvert gegnumgangandi stefí þeim öllum,“ segir Ragna þegarvið göngum saman um sýninguna.

Nýjasta verkið á sýningunni er íganginum á Kjarvalsstöðum. Gegntglugganum eru 117 kíló af hraunibakvið tólf tvöföld gler, sem myndareinskonar svarta landslagslínu eftirendilöngum hvítum veggnum.

� � �

Fyrsta verkið sem mætir gestumá sýningunni er kassi af rauð-

um vikri í stéttinni fyrir framan

safnið. Þegar ég bið leigubílstjórannað passa að keyra ekki ofan í möl-ina, því þarna væri að líkindum umlistaverk að ræða, svarar hann þvítil að hann hafi nú áttað sig á því. Enbætir síðan við þegar ég var að stígaút úr bílnum: „Ég veit ekki meðþessi nútímalistaverk. Ég get ekkibetur séð en þetta sé samskonar mölog ég hef í garðinum mínumheima.“

Ragna brosir við þessa sögu.„Þetta finnst mér einmitt ofsalegaskemmtilegt – þegar fólk veit ekkihvort um er að ræða listaverk eðaekki. Ég hrífst af því,“ segir hún.

Að vissu leyti hefur leigubílstjór-inn rétt fyrir sér. Hins vegar hafaverkin á sýningu Rögnu allt önnuráhrif en stéttarnar heima hjá mannieða brotið glerglas, í einfaldleikasínum eru þau einfaldlega áhrifa-mikil.

� � �

Ragna Róbertsdóttir notast oft átíðum við grjót úr Heklu í

verkum sínum. Sýning hennar er þóekki sú eina sem er opnuð umhelgina þar sem Hekla kemur viðsögu, því danska listakonan LoneMertz, sem á heiðurinn af haustsýn-ingu Gallerís Kambs í ár, tekur fjall-ið einnig fyrir, þar sem Hekla ogHimalaja-fjöllin mætast að sögn semandstæðir pólar á sýningunni.

Innsetningin sem þar er á ferð erbyggð á ferð Mertz til Himalaja-fjallanna með glerkistu í kjölfardauða eiginmanns hennar. Þar semglerkistan stóð að lokum á fjalls-tindinum náði Mertz kaflaskilum ílífi sínu og nýju upphafi. Efalaust erafar forvitnilegt að sjá hvernig húntvinnar saman erfiða lífsreynslu oglistsköpun, og heyra af því sögunahvað fyrir henni vakti og hvernighenni tókst að koma glerkistu í4.400 metra hæð.

Ort í grjót og gler

’Afar fróðlegt er að sjáhvernig mínímalisminnog náttúran virðast allt-af hafa fylgt Rögnu áferli hennar.‘

AF LISTUMInga MaríaLeifsdóttiringamaria@mbl.is

Morgunblaðið/Golli

Ragna Róbertsdóttir við verkið semvakti spurningar hjá leigubílstjóraum eðli listaverka. „Þetta finnstmér einmitt ofsalega skemmtilegt –þegar fólk veit ekki hvort um er aðræða listaverk eða ekki. Ég hrífstaf því,“ segir hún.

„HVER fílar eiginlega þetta helvítisnorm?“ eða eitthvað í þá veru segirBlær við Dís vinkonu sína, en súfyrrnefnda hefur alltaf eitthvertspakmæli á borð við þetta á taktein-um þegar Dís tekur að missa sjónará því sem máli skiptir í lífinu, semsamkvæmt Blævi er það að trúa ásjálfan sig og taka lífið ekki of alvar-lega.

Við kynnumst þessari ungu ogsjarmerandi sögupersónu, Dís, þeg-ar hún stendur á ákveðnum tíma-mótum í lífi sínu. Tímamót þessi erekki hægt að kenna við ákveðinn at-burð eða viðburði sem almennt erutaldir marka tímamót í lífi fólks, s.s.giftingar, barnsburðir, útskriftir eðabúferlaflutningar, en þetta eru enguað síður tímamót í persónulegriþroskabraut Dísar. Hún er að gangaí gegnum sína fyrstu tilvist-arkreppu, þá sem getur skollið dálít-ið illilega á hjá ungu fólki þegar þaðí fyrsta sinn horfist í augu við aðekki er endalaus tími til að ákveðahvað maður ætlar að verða þegarmaður verður stór. Engin ástæða erþó til að örvænta, Dís er þrátt fyrirallt aðeins 23 ára gömul, og því eng-

an veginn búin að missa af lestinni,þótt margir í kringum hana virðistkomnir á hörkusiglingu á hinumýmsu framtíðarvænu brautum,hvort sem það er námspakkinn, fjöl-skyldupakkinn, fíla-sig-í-erlendri-stórborg-pakkinn eða skrifstofu-dragtarpakkinn, og smám samanmissir stúlkan fótanna í samanburð-inum.

Þetta var kjarninn í samnefndriskáldsögu þeirra Birnu ÖnnuBjörnsdóttur, Oddnýjar Sturludótt-ur og Silju Hauksdóttur sem sögu-persónan Dís er upprunnin úr. Bók-in sló eftirminnilega í gegn þegarhún kom út árið 2000, jarð-skjálftaárið mikla, en þar tókst sam-höfundunum þremur að bregða upplifandi mynd af veruleika venjulegr-ar reykvískrar stúlku og rýna umleið í ýmsar venjur og óskrifaðarreglur borgaralegs samfélags og ís-lensks veruleika á lipran og hnyttinnmáta.

Það verður reyndar að viðurkenn-ast að maður þarf dálítið að fylla uppí eyðurnar og lesa samhengi bók-arinnar inn í kvikmyndaútgáfuna tilþess að hún öðlist nægilega miklafyllingu. Engu að síður eru helstukostir Dísarsögunnar á sínum stað ímyndinni, þó svo að helst vanti einnþátt, þ.e. það svigrúm sem skáldsag-an hafði til þess að undirbyggja per-sónu Dísar og hennar skemmtilegaflókna en um leið hversdagslegahugarheim. Sú persónusköpun varnefnilega límið sem tengdi samanfrjálslegt flug söguframvindunnar.

Það er þó margt gott við kvik-myndina, enda úr nógu að moða þarsem Dís og hennar ævintýri eruannars vegar. Hér er t.d. brugðiðupp einkar litríkri og lifandi Reykja-víkurmynd, um leið og snúið er dá-lítið skemmtilega upp á þann „land-kynningarflöt“ sem vill loða viðímynd borgarinnar út á við. Myndin

hefst með einum af skörpustu fem-ínísku punktunum úr bókinni, þarsem pirrast er út í „Dirty Week-end“-farana sem troðast upp á ís-lenskt kvenfólk eins og það sé hlutiaf pakkanum sem þeir telja sig hafagreitt fyrir.

Síðan tekur við dálítið brokkgengen bráðskemmtileg röð „sitúasjóna“,þar sem frábær samtöl og sterkaraukapersónur njóta sín. Hér standaleikarar sig frábærlega, allt frá aðal-leikurum til aukaleikara, og styðjavel við persónu Dísar, sem er bæðiflöktandi í andlegum og handrits-legum skilningi. Álfrún Örnólfs-dóttir gæðir Dís hins vegar þeimsjarma sem er kannski kjarninn ípersónuleika hennar, og aðrir fylgjafast á hæla hennar, Ilmur Kristjáns-dóttir, Gunnar Hansson, ÁrniTryggvason og Þórunn Erna Clau-sen svo nokkrir séu nefndir.

Silja Hauksdóttir er með kvik-myndinni Dís að stíga sín fyrstuspor í leikstjórnarstólnum, og mákannski segja að þar sé hún ennþáað finna sig, en er gædd bæði kraftiog innsæi sem getur af sér alls kon-ar skemmtilega hluti. Stundumbregða þau Silja og tökumaðurinnJakob Ingimundarson upp bráð-fallegum atriðum, eins og t.d. þegarDís situr úti í glugga á Hótel Borgog reynir að gera sjálfa sig upp með-an flugeldar menningarnætur spegl-ast í regnvotri rúðunni.

Jóhann Jóhannsson hefur samiðbráðvandaða og einkar Dísarlegatónlist fyrir myndina, en henni erlaumað skemmtilega inn í framvind-una, því hún tengir saman og skaparblæbrigði.

Kvikmyndin Dís er eiginlega einsog Dís sjálf, uppfull af góðum hug-myndum en langt frá því að vera áöruggri siglingu.

Dáldið eins og Dís KVIKMYNDIR Smárabíó, Regnboginn, Laug-arásbíó og Borgarbíó.

Leikstjórn: Silja Hauksdóttir. Handrit:Birna Anna Björnsdóttir, Oddný Sturlu-dóttir og Silja Hauksdóttir. Aðalhlutverk:Álfrún Örnólfsdóttir, Ilmur Kristjánsdóttir,Árni Tryggvason, Ylfa Edelstein, ÞórunnErna Clausen og Gunnar Hansson. Leik-mynd: Sigríður Guðjónsdóttir. Kvik-myndataka: Jakob Ingimundarson. Bún-ingar: Bergþóra Magnúsdóttir. Klipping:Ásta Briem og Viðar Víkingsson. Hljóð-hönnun Kjartan Kjartansson og IngvarLundberg Jónsson. Tónlist: Jóhann Jó-hannsson. Sögn ehf / Blueeyes Product-ions, 2004.

DÍS �����

„Álfrún Örnólfsdóttir gæðir Dís hins vegar þeim sjarma sem er kannskikjarninn í persónuleika hennar,“ segir í umsögn um kvikmyndina Dís. Heiða Jóhannsdóttir

Morgunblaðið/Eggert

Í TILEFNI af héraðshátíðinniOrmsteiti á Fljótsdalshéraði efndustjórnendur Ormsteitis og félagiðOrmsskrínið til hugmynda-samkeppni meðal ungs fólks (18-30ára) sem búsett er á Austurlandium listaverk (skúlptúr) sem hefðiLagarfljótsorminn að viðfangsefni.Hugmyndirnar skyldu taka mið afþví að listaverkinu yrði komið fyrirutandyra og að það yrði varanlegt.Menningarráð Austurlands styrktikeppnina.

Þátttaka var ágæt og voru fimmhugmyndir hengdar upp til sýnis áOrmsteiti. Þar gafst gestum oggangandi kostur á að greiða þeirritillögu atkvæði sem þeim þótti best.Þau atkvæði vógu 50% á móti nið-urstöðu þriggja manna dómnefndarsem í áttu sæti: Alma J. Árnadóttirgrafískur hönnuður, Ólöf BjörkBragadóttir myndlistarkona ogEinar Ólafsson byggingafræðingur.

Úrslit urðu þau að hugmyndSteinrúnar Óttu Stefánsdóttur, 21árs Egilsstaðabúa, varð hlutskörp-ust og hlýtur hún að launum100.000 kr. auk þess sem hún munnjóta brautargengis við að geralistaverkið að veruleika.

Verkið sem hún sendi tillögu umer skúlptúr með notagildi, eins kon-

ar Ormsróla fyrir fullorðna ogbörn.

Verðlaunahugmyndað Ormslistaverki