TC
SOFYA BUumlYUumlKELCcedilİLİĞİ
TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
Şubat 2016
144 SORUDA
BULGARİSTANrsquoA
TİCARET VE YATIRIM
REHBERİ
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
1
İCcedilİNDEKİLER
UumlLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 2
BULGARİSTAN EKONOMİSİ 4
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARETİ 6
BULGARİSTANrsquoIN TUumlRKİYE İLE TİCARETİ 7
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ 9
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA DENETİMLERİ TEKNİK
ENGELLER 11
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER 15
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI 22
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU 22
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ 26
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ 26
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI BİLGİLER 27
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK 33
AVRUPA FONLARI 35
İŞ YAPMA MALİYETİ 36
VERGİLER 38
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ 40
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ 41
PERAKENDE 42
FRANCHİSİNG 44
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
2
UumlLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1 Bulgaristanrsquoa ilişkin genel bilgiler nedir
Devletin adı Bulgaristan Cumhuriyeti
Başkenti Sofya
Youmlnetim biccedilimi Parlamenter Cumhuriyet
Resmi dili Bulgarca
Alfabesi Kiril alfabesi
Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev
Başbakan Boyko Borisov
Bir sonraki seccedilimler 2016 cumhurbaşkanlığı seccedilimleri
Dinsel dağılım Ortodoks Hıristiyan Muumlsluumlman ()
Para birimi Leva (BGN) 1 Leva=100 stotinki
Oumllccediluuml sistemi Metrik
Uumlyesi olduğu uluslararası kuruluşlar AB NATO BM IMF WTO Duumlnya Bankası
Sabit doumlviz kurları LevaEuro ndash 195583
Yuumlzoumllccediluumlmuuml 110993 kmsup2
Nuumlfus (2014 sonu verileri) 7202198
Kadın 3700183
Erkek 3502015
Kentsel nuumlfus 731
Ortalama yıllık nuumlfus artışı () permil - 8
Nuumlfus yoğunluğu (kişi kmsup2) 653
Mesai saatleri ve guumlnleri 900-1730 ndash Pazartesi-Cuma
Haftalık ccedilalışma saati (Ortalama) 40
Buumlyuumlk kentler ve limanlar
Sofya Filibe (Plovdiv) Varna (liman) Burgaz
(liman) Rusccediluk (Ruse liman) Eski Zağra (Stara
Zagora) Plevne (Pleven)
Tuumlrkiye ile saat farkı Yok
Uluslararası telefon kodu +359
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
3
2016 Uyumlu Resmi Tatil Guumlnleri
Tarih Tatil Adı Tatil Tuumlruuml Notlar
1 Ocak Yeni Yıl Milli
Bayram
3 Mart Kurtuluş guumlnuuml Milli
Bayram
Bulgaristanın Osmanlı İmparatorluğu
hakimiyetinden bağımsızlığı
4 Mart Kurtuluş guumlnuuml Milli
Bayram
Bulgaristanın Osmanlı İmparatorluğu
hakimiyetinden bağımsızlığı
1 Mayıs Paskalya Milli
Bayram
Ortodoks takvimine goumlre her yıl tarihi
değişmektedir
1 Mayıs İşccedili Bayramı Milli
Bayram
6 Mayıs Hıdrellez Kahramanlık ve
Bulgar ordusu guumlnuuml
Milli
Bayram
24
Mayıs
Bulgar aydınlanması kuumlltuumlr
ve kiril alfabesi bayramı
Milli
Bayram
6 Eyluumll Bulgaristanın birleşmesi
bayramı
Milli
Bayram
Doğu Rumeli ve Bulgar Prensliğinin
birleşmesi
22 Eyluumll Bulgaristan bağımsızlık guumlnuuml Milli
Bayram
1 Kasım Ulusal aydınlar guumlnuuml Milli
Bayram
Sadece eğitim-oumlğretim kurumlarına
tatil
24
Aralık
Noel arifesi Milli
Bayram
25
Aralık
Noel guumlnuuml Milli
Bayram
26
Aralık
Noel guumlnuuml Milli
Bayram
31
Aralık
Yeni yıl arifesi Milli
Bayram
2 Bulgaristanrsquoda nuumlfusun etnik yapısı nedir ve Tuumlrklerin yoğun olarak yaşadığı
boumllgeler hangileridir
2011 yılında gerccedilekleşen sayımda 5664624 kişi ya da nuumlfusun 848rsquoi Bulgar 588318 kişi
(nuumlfusun 88rsquoi) Tuumlrk ve 325343 kişi (nuumlfusun 49rsquou) Roman olduklarını ifade etmiştir
53391 kişi (nuumlfusun 08rsquoi) kendini etnik aidiyet bakımından tanımlamamıştır Tuumlrklerin
yoğun olarak yaşadığı boumllgeler Kırcali Razgrad Tırgovişte Şumen Silistra Dobriccedil Ruse ve
Burgasrsquotır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
4
BULGARİSTAN EKONOMİSİ
3 Bulgaristan ekonomisinin duumlnyadaki yeri nedir
Bulgaristan ekonomisi serbest piyasa koşullarına goumlre işleyen dışa accedilık oumlzel sektoumlruuml orta
duumlzeyde gelişmiş az sayıda stratejik devlet işletmesi olan bir ekonomidir Duumlnya Bankası
Bulgaristan ekonomisini uumlst orta gelirli ekonomilerden addetmektedir CIA
değerlendirmelerine goumlre 2014 yılında Bulgaristan ekonomisi satın alma guumlcuuml paritesi
youmlntemiyle hesaplanan GSYİH buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre duumlnyada 78 sırada kişi başına duumlşen
GSYİHrsquoya goumlre ise 93 sıradadır 2014 yılında GSYİH 42 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir
Kişi başına nominal GSYİH 5800 Euro olmuştur Duumlnya Ekonomik Forumursquonun 2014-2015
Kuumlresel Rekabet Guumlcuuml Raporursquonda incelenen 144 uumllke iccedilerisinde Bulgaristan 54 sıradadır Soumlz
konusu rapora goumlre Bulgaristanrsquoın guumlccedilluuml youmlnleri hızlı internet kullanımı ile yakından ilgisi olan
teknik yeterlilik ve makroekonomik istikrardır (devlet borcunun iyi youmlnetimi kuumlccediluumlk buumltccedile
accedilığı tasarrufların duumlzeyi ndash GSYİHrsquonin 232rsquosi kadar duumlşuumlk enflasyon) Emek piyasasının
durumu (yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk verimlilik uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği) iş yapma ortamı (yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik finansman sıkıntıları ve son
yılda siyasi istikrarsızlık) AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması kurumsal kalite (yargıda
sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin azalması)
rekabet guumlcuumlnuuml olumsuz etkileyen faktoumlrler olarak sıralanmıştır
Duumlnya Bankasırsquonın 189 uumllkenin yer aldığı ldquoDoing Business 2015rdquo sıralamasında Bulgaristan
38 sırada yer almaktadır Duumlnya Bankası Bulgaristanrsquoın sınıroumltesi ticaret iş kurma ve tasfiye
suumlreccedilleri ccedilerccedilevesinde iyileşme kaydettiğini ortaya koymaktadır Ancak uumllke elektrik dağıtım
ağına bağlanma inşaat izinleri gibi kriterlerde oldukccedila geride kalmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
5
4 Bulgaristan temel makroekonomik ve sosyoekonomik goumlstergeleri nedir
2009 2010 2011 2012 2013 2014
Enflasyon () 28 24 42 3 09 -14
Doumlviz kuru (USD) 141 148 141 152 147 147
Kredi faiz oranı () 113 111 106 97 91 83
GSYİH buumlyuumlme oranı
()
-42 01 16 02 13 15
GSYİH (Milyon Bulgar
Levası)
72843
8
73780
2
80099
9
81543
7
81971
0
83612
3
GSYİH (Milyon USD) 51757
4
49958
6
56944
3
53570
5
55646
8
56718
3
Doğum oranı (permil) 109 102 96 95 94 94
Oumlluumlm oranı (permil) 145 149 147 15 151 152
Ev haneleri sayısı (bin) 29873 29961 30056 30116 30172 30213
Toplam ihracat (Milyon
USD)
16377
6
20570
9
28221
7
26669
7
29570
4
29338
6
Toplam ithalat (Milyon
USD)
23552
3
25472
8
32578
8
32711
8
34297
6
34740
7
Turizm gelirleri (Milyon
USD)
37760 35710 40210 37861 40399
Turizm harcamaları
(Milyon USD)
17550 12320 13380 12916 14127
Kentsel nuumlfus (bin) 53453 53370 53149 53249 53079 53140
Kentsel nuumlfus () 716 719 721 727 729 734
0 - 14 yaş arası nuumlfus () 132 132 133 134 135 136
15 - 64 yaş arası nuumlfus
()
691 688 683 678 672 667
65 yaş arası nuumlfus () 178 18 183 188 192 197
Erkek nuumlfus () 487 487 487 487 487 486
Kadın nuumlfus () 513 513 513 513 513 514
Erkeklerde ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
702 703 707 709 713 715
Kadınlarda ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
774 774 778 779 786 787
Bebek oumlluumlmleri (permil) 9 94 85 78 71 76
Yaşlılarda okuma yazma
()
983 983 984 984 984 984
Kaynak Ulusal İstatistik Enstituumlsuuml
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
6
5 Bulgaristanrsquoın sektoumlrler itibarıyla gayri safi katma değerinin dağılımı nasıldır
Sektoumlrler itibariyle GSKD () 2014
Tarım 57
Sanayi 28
Hizmet 663
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARETİ
6 Bulgaristan nasıl bir dış ticaret rejimi uygulamaktadır
Bulgaristan dış ticaret rejimi ilke olarak liberal bir oumlzellik goumlsterse de oumlzel durumlarda ulusal
guumlvenliğin kamu duumlzeninin ve ahlakın insanların hayvanların ve bitkilerin yaşamının ve
sağlığının ulusal zenginliği oluşturan sanat eserleri tarihi ve arkeolojik değerlerin sınai ve
fikri hakların korunmasına ilişkin birtakım gerekccedilelere dayanan yasak ve sınırlamalar
getirmektedir Soumlz konusu kısıtlama ve yasaklamalar AB mevzuatına ve Bulgaristanrsquoın taraf
olduğu uluslararası anlaşmalara dayanmaktadır AB İşleyiş Anlaşmasırsquonın 207 maddesine goumlre
ortak ticaret politikası ABrsquonin ayrıcalıklı yetki alanıdır ve Avrupa Komisyonu tarafından icra
edilmektedir Avrupa Komisyonursquonun temel hedeflerinden biri yerel uumlretimi haksız ticari
uygulamalardan korumaktır Bu doğrultuda ccedileşitli anti-damping oumlnlemleri devlet destekli
ithalat oumlnlemleri ve koruma oumlnlemleri uygulanabilmektedir
7 Bulgaristanrsquoın dış ticaret hacmi ve duumlnya ticaretindeki yeri nedir
Bulgaristan Merkez Bankası verilerine goumlre 2014 yılında Bulgaristanrsquoın ihracatı yaklaşık 221
milyar Euro olmuştur 2014 yılı ithalatı ise yaklaşık 262 milyar Euro duumlzeyinde
gerccedilekleşmiştir Uumllkenin dış ticaret hacmi 2014 yılında 483 milyar Eurorsquoya ulaşırken dış ticaret
accedilığı yaklaşık 41 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir Duumlnya ihracatında Bulgaristanrsquoın payı permil
16 duumlnya ithalatındaki payı ise permil 2 civarındadır
8 Hangi uumllkeler Bulgaristanrsquoın en buumlyuumlk ticaret partnerleridir
Bulgaristanrsquoın ihracatında 2014 yılında AB uumlyesi uumllkeler ile Tuumlrkiye dahil olmak uumlzere komşu
Balkan uumllkeleri ağırlıktadır 2014 yılında da Almanya Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı
uumllke olmuştur Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı ikinci uumllke olmuştur İtalya
Romanya Yunanistan Bulgaristanrsquoın ihracatında diğer buumlyuumlk partner uumllkelerdir İthalatında ise
birinci sırayı Rusya Federasyonu alırken uumllkemiz 6 sırayı almaktadır İthalatta diğer buumlyuumlk
partner uumllkeler Almanya İtalya Ccedilin ve Romanyarsquodır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
7
9 Bulgaristanrsquoın en ccedilok dış ticaretini yaptığı uumlruumln grupları nelerdir
Petrol uumlruumlnleri demir dışı metaller hammaddeler ve oumlzellikle gıda sektoumlruuml hammaddeleri giysi
ve ayakkabı makina ve cihazlar gıda yedek parccedila ve teccedilhizat ilaccedil ve kozmetik mobilya
plastik ve kauccediluk en ccedilok ihraccedil edilen uumlruumln gruplarıdır Ham petrol ve doğalgaz makina ve
cihazlar hammadde ve malzemeler yiyecek iccedilecek ve sigara yağlar plastik ve kauccediluk
cevherler tekstil sektoumlruuml hammaddeleri ulaşım araccedilları ilaccedil ve kozmetik yedek parccedila ve
teccedilhizat elektrikli makinalar demir-ccedilelik ise en ccedilok ithalatı yapılan uumlruumln gruplarıdır
BULGARİSTANrsquoIN TUumlRKİYE İLE TİCARETİ
10 Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasındaki ticaret hangi kurallara dayanmaktadır
AB uumlyeliğinin ardından Tuumlrkiye ndash AB Guumlmruumlk Birliğirsquonin bir tarafı haline gelen Bulgaristan
ile Tuumlrkiye arasında guumlmruumlk birliği kapsamı sanayi uumlruumlnlerinin ticaretinde guumlmruumlk vergisi
alınmamaktadır Tarım uumlruumlnleri iccedilinse ABrsquonin Tuumlrk tarım uumlruumlnlerine uyguladığı tercihli vergi
oranları uygulanmaktadır Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında imzalan bazı ikili anlaşmalar da ikili
ticareti şekillendirmektedir Ticaret ve Ekonomik Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (1994)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (1994) Ccedilifte Vergilendirmenin
Oumlnlenmesi Anlaşması (1994)
11 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoın dış ticaretindeki yeri nedir
2014 yılında Tuumlrkiye yaklaşık 21 milyar Euro ve Bulgaristanrsquoın toplam ihracatında 94rsquoluumlk
pay ile en ccedilok ihracat yapılan ikinci uumllke olmuştur 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın
ithalatında 1397 milyon Euro ve 57rsquolik payı ile bir sıra gerileyerek Rusya Federasyonu
Almanya İtalya ve Romanyarsquonın ardından 5 sıraya yerleşmiştir 2014 yılında Bulgaristanrsquoın
Tuumlrkiye ile ticaret hacminin Bulgaristanrsquoın toplam ticaretindeki payı oumlnceki yıla goumlre hafif bir
artış goumlstererek 72 olarak gerccedilekleşmiştir 2014 yılında Tuumlrkiye Almanya ve İtalyarsquonın
ardından Bulgaristanrsquoın uumlccediluumlncuuml buumlyuumlk ticaret ortağı olmuştur
12 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 1966461
39 Plastikler ve mamulleri 176104
85 Elektrikli makina ve cihazlar 162361
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar
mekanik cihazlar
149843
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
8
74 Bakır ve bakırdan eşya 143922
87 Motorlu kara taşıtları traktoumlrler bisikletler 119704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 99081
72 Demir ve ccedilelik 94390
26 Metal cevherleri cuumlruf ve kuumll 86851
76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 68364
60 Oumlrme eşya 67574
13 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquodan ithalatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu
nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 2754704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 837518
74 Bakır ve bakırdan eşya 542959
85 Elektrikli makina ve cihazlar 197273
44 Ağaccedil ve ahşap eşya odun koumlmuumlruuml 145037
12 Yağlı tohum ve meyvalar muhtelif tane tohum
ve meyvalar
112914
72 Demir ve ccedilelik 111865
78 Kurşun ve kurşundan eşya 95968
39 Plastikler ve mamulleri 76367
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar 70724
23 Gıda sanayiinin kalıntı ve doumlkuumlntuumlleri 49051
70 Cam ve cam eşya 41203
79 Ccedilinko ve ccedilinkodan eşya 40715
18 Kakao ve kakao muumlstahzarları 36069
14 Bulgaristanrsquoda uumlretim tesisi kurup AB ve diğer duumlnya pazarlarına ihracat yapmak
iccedilin ayrıntılı bilgiye ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Soruyu iki kısma ayırmak gerekmektedir Sorunun ilk kısmı AB iccedilinde gerccedilekleşen ticareti
diğer kısmı ise AB dışında gerccedilekleşen ticareti ele almaktadır Bulgaristanrsquodan diğer bir AB
uumllkesine mal veya hizmet satıldığında AB iccedilinde ticaretten bahsedilmektedir ve bu satışın
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
9
Bulgaristanrsquodaki bir şirkete gerccedilekleşen bir satıştan tek farkı satıcı tarafından kesilen faturada
KDVrsquonin yer almamasıdır ABrsquode uumlruumlnlerin serbest dolaşımı prensibinden dolayı bahse konu
uumlruumlnler guumlmruumlk işlemlerine tabi tutulmamaktadır Diğer taraftan uumlccediluumlncuuml uumllkelere yapılacak
ihracata ilişkin ayrıntılı bilgiye ABrsquonin ihracat portalinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpmadbeuropaeumadbdatasetPreviewFormATpublihtmdatacat_id=ATampfrom=publi
ABrsquonin ihracat portalinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır
Guumlmruumlk vergisi bilgileri
Proseduumlr ve formaliteler
Ticaret engelleri
Sağlık ve bitki sağlığı sorunları
Menşe kuralları
KOBİ hizmetleri
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ
15 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumlu etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan ile Tuumlrkiyersquonin coğrafik yakınlığı
- Tuumlrkiyersquonin Avrupa uumllkeleriyle yaptığı ticaretin karayolu ile taşınan kısmının buumlyuumlk
bir boumlluumlmuuml Bulgaristan uumlzerinden yapılmaktadır
- Ayrıca Bulgaristan Balkanlarrsquoın coğrafi olarak merkezi konumundadır
- İstanbul Kocaeli ve Bursa gibi Tuumlrkiyersquonin uumlretim merkezlerine de ccedilok yakındır
İki uumllkenin ortak tarihsel ve kuumlltuumlrel geccedilmişi
Bulgaristanrsquoın AB uumlyesi olması
- Guumlmruumlk Birliği nedeniyle ikili ticarette sanayi uumlruumlnleri guumlmruumlk vergisinden muaftır
tarım uumlruumlnleri iccedilinse tercihli vergi oranları uygulanmaktadır
- Buumlyuumlk oumllccediluumlde iki uumllkenin teknik mevzuatı uyumludur
Kalite-fiyat oranının Tuumlrk uumlruumlnlerinin Bulgaristan piyasasındaki rekabet guumlcuumlnuuml artırıcı
nitelikte olması
16 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan piyasasının kuumlccediluumlk olması
Vatandaşların satın alma guumlcuumlnuumln goumlreceli olarak duumlşuumlk olması
Oumlnceki doumlnemlerde duumlşuumlk kaliteli uumlruumlnlerin ithalatından dolayı Tuumlrk uumlruumlnlerinin imajının
zedelenmiş olması
Yerli ithalatccedilıların kredi bulmakta zorluklarla karşılaşması
Mal ve kişilerin serbest dolaşımı nedeniyle Bulgarların AB uumllkeleri ile ticaret yapma
kolaylığı
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
1
İCcedilİNDEKİLER
UumlLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 2
BULGARİSTAN EKONOMİSİ 4
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARETİ 6
BULGARİSTANrsquoIN TUumlRKİYE İLE TİCARETİ 7
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ 9
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA DENETİMLERİ TEKNİK
ENGELLER 11
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER 15
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI 22
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU 22
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ 26
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ 26
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI BİLGİLER 27
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK 33
AVRUPA FONLARI 35
İŞ YAPMA MALİYETİ 36
VERGİLER 38
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ 40
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ 41
PERAKENDE 42
FRANCHİSİNG 44
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
2
UumlLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1 Bulgaristanrsquoa ilişkin genel bilgiler nedir
Devletin adı Bulgaristan Cumhuriyeti
Başkenti Sofya
Youmlnetim biccedilimi Parlamenter Cumhuriyet
Resmi dili Bulgarca
Alfabesi Kiril alfabesi
Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev
Başbakan Boyko Borisov
Bir sonraki seccedilimler 2016 cumhurbaşkanlığı seccedilimleri
Dinsel dağılım Ortodoks Hıristiyan Muumlsluumlman ()
Para birimi Leva (BGN) 1 Leva=100 stotinki
Oumllccediluuml sistemi Metrik
Uumlyesi olduğu uluslararası kuruluşlar AB NATO BM IMF WTO Duumlnya Bankası
Sabit doumlviz kurları LevaEuro ndash 195583
Yuumlzoumllccediluumlmuuml 110993 kmsup2
Nuumlfus (2014 sonu verileri) 7202198
Kadın 3700183
Erkek 3502015
Kentsel nuumlfus 731
Ortalama yıllık nuumlfus artışı () permil - 8
Nuumlfus yoğunluğu (kişi kmsup2) 653
Mesai saatleri ve guumlnleri 900-1730 ndash Pazartesi-Cuma
Haftalık ccedilalışma saati (Ortalama) 40
Buumlyuumlk kentler ve limanlar
Sofya Filibe (Plovdiv) Varna (liman) Burgaz
(liman) Rusccediluk (Ruse liman) Eski Zağra (Stara
Zagora) Plevne (Pleven)
Tuumlrkiye ile saat farkı Yok
Uluslararası telefon kodu +359
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
3
2016 Uyumlu Resmi Tatil Guumlnleri
Tarih Tatil Adı Tatil Tuumlruuml Notlar
1 Ocak Yeni Yıl Milli
Bayram
3 Mart Kurtuluş guumlnuuml Milli
Bayram
Bulgaristanın Osmanlı İmparatorluğu
hakimiyetinden bağımsızlığı
4 Mart Kurtuluş guumlnuuml Milli
Bayram
Bulgaristanın Osmanlı İmparatorluğu
hakimiyetinden bağımsızlığı
1 Mayıs Paskalya Milli
Bayram
Ortodoks takvimine goumlre her yıl tarihi
değişmektedir
1 Mayıs İşccedili Bayramı Milli
Bayram
6 Mayıs Hıdrellez Kahramanlık ve
Bulgar ordusu guumlnuuml
Milli
Bayram
24
Mayıs
Bulgar aydınlanması kuumlltuumlr
ve kiril alfabesi bayramı
Milli
Bayram
6 Eyluumll Bulgaristanın birleşmesi
bayramı
Milli
Bayram
Doğu Rumeli ve Bulgar Prensliğinin
birleşmesi
22 Eyluumll Bulgaristan bağımsızlık guumlnuuml Milli
Bayram
1 Kasım Ulusal aydınlar guumlnuuml Milli
Bayram
Sadece eğitim-oumlğretim kurumlarına
tatil
24
Aralık
Noel arifesi Milli
Bayram
25
Aralık
Noel guumlnuuml Milli
Bayram
26
Aralık
Noel guumlnuuml Milli
Bayram
31
Aralık
Yeni yıl arifesi Milli
Bayram
2 Bulgaristanrsquoda nuumlfusun etnik yapısı nedir ve Tuumlrklerin yoğun olarak yaşadığı
boumllgeler hangileridir
2011 yılında gerccedilekleşen sayımda 5664624 kişi ya da nuumlfusun 848rsquoi Bulgar 588318 kişi
(nuumlfusun 88rsquoi) Tuumlrk ve 325343 kişi (nuumlfusun 49rsquou) Roman olduklarını ifade etmiştir
53391 kişi (nuumlfusun 08rsquoi) kendini etnik aidiyet bakımından tanımlamamıştır Tuumlrklerin
yoğun olarak yaşadığı boumllgeler Kırcali Razgrad Tırgovişte Şumen Silistra Dobriccedil Ruse ve
Burgasrsquotır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
4
BULGARİSTAN EKONOMİSİ
3 Bulgaristan ekonomisinin duumlnyadaki yeri nedir
Bulgaristan ekonomisi serbest piyasa koşullarına goumlre işleyen dışa accedilık oumlzel sektoumlruuml orta
duumlzeyde gelişmiş az sayıda stratejik devlet işletmesi olan bir ekonomidir Duumlnya Bankası
Bulgaristan ekonomisini uumlst orta gelirli ekonomilerden addetmektedir CIA
değerlendirmelerine goumlre 2014 yılında Bulgaristan ekonomisi satın alma guumlcuuml paritesi
youmlntemiyle hesaplanan GSYİH buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre duumlnyada 78 sırada kişi başına duumlşen
GSYİHrsquoya goumlre ise 93 sıradadır 2014 yılında GSYİH 42 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir
Kişi başına nominal GSYİH 5800 Euro olmuştur Duumlnya Ekonomik Forumursquonun 2014-2015
Kuumlresel Rekabet Guumlcuuml Raporursquonda incelenen 144 uumllke iccedilerisinde Bulgaristan 54 sıradadır Soumlz
konusu rapora goumlre Bulgaristanrsquoın guumlccedilluuml youmlnleri hızlı internet kullanımı ile yakından ilgisi olan
teknik yeterlilik ve makroekonomik istikrardır (devlet borcunun iyi youmlnetimi kuumlccediluumlk buumltccedile
accedilığı tasarrufların duumlzeyi ndash GSYİHrsquonin 232rsquosi kadar duumlşuumlk enflasyon) Emek piyasasının
durumu (yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk verimlilik uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği) iş yapma ortamı (yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik finansman sıkıntıları ve son
yılda siyasi istikrarsızlık) AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması kurumsal kalite (yargıda
sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin azalması)
rekabet guumlcuumlnuuml olumsuz etkileyen faktoumlrler olarak sıralanmıştır
Duumlnya Bankasırsquonın 189 uumllkenin yer aldığı ldquoDoing Business 2015rdquo sıralamasında Bulgaristan
38 sırada yer almaktadır Duumlnya Bankası Bulgaristanrsquoın sınıroumltesi ticaret iş kurma ve tasfiye
suumlreccedilleri ccedilerccedilevesinde iyileşme kaydettiğini ortaya koymaktadır Ancak uumllke elektrik dağıtım
ağına bağlanma inşaat izinleri gibi kriterlerde oldukccedila geride kalmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
5
4 Bulgaristan temel makroekonomik ve sosyoekonomik goumlstergeleri nedir
2009 2010 2011 2012 2013 2014
Enflasyon () 28 24 42 3 09 -14
Doumlviz kuru (USD) 141 148 141 152 147 147
Kredi faiz oranı () 113 111 106 97 91 83
GSYİH buumlyuumlme oranı
()
-42 01 16 02 13 15
GSYİH (Milyon Bulgar
Levası)
72843
8
73780
2
80099
9
81543
7
81971
0
83612
3
GSYİH (Milyon USD) 51757
4
49958
6
56944
3
53570
5
55646
8
56718
3
Doğum oranı (permil) 109 102 96 95 94 94
Oumlluumlm oranı (permil) 145 149 147 15 151 152
Ev haneleri sayısı (bin) 29873 29961 30056 30116 30172 30213
Toplam ihracat (Milyon
USD)
16377
6
20570
9
28221
7
26669
7
29570
4
29338
6
Toplam ithalat (Milyon
USD)
23552
3
25472
8
32578
8
32711
8
34297
6
34740
7
Turizm gelirleri (Milyon
USD)
37760 35710 40210 37861 40399
Turizm harcamaları
(Milyon USD)
17550 12320 13380 12916 14127
Kentsel nuumlfus (bin) 53453 53370 53149 53249 53079 53140
Kentsel nuumlfus () 716 719 721 727 729 734
0 - 14 yaş arası nuumlfus () 132 132 133 134 135 136
15 - 64 yaş arası nuumlfus
()
691 688 683 678 672 667
65 yaş arası nuumlfus () 178 18 183 188 192 197
Erkek nuumlfus () 487 487 487 487 487 486
Kadın nuumlfus () 513 513 513 513 513 514
Erkeklerde ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
702 703 707 709 713 715
Kadınlarda ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
774 774 778 779 786 787
Bebek oumlluumlmleri (permil) 9 94 85 78 71 76
Yaşlılarda okuma yazma
()
983 983 984 984 984 984
Kaynak Ulusal İstatistik Enstituumlsuuml
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
6
5 Bulgaristanrsquoın sektoumlrler itibarıyla gayri safi katma değerinin dağılımı nasıldır
Sektoumlrler itibariyle GSKD () 2014
Tarım 57
Sanayi 28
Hizmet 663
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARETİ
6 Bulgaristan nasıl bir dış ticaret rejimi uygulamaktadır
Bulgaristan dış ticaret rejimi ilke olarak liberal bir oumlzellik goumlsterse de oumlzel durumlarda ulusal
guumlvenliğin kamu duumlzeninin ve ahlakın insanların hayvanların ve bitkilerin yaşamının ve
sağlığının ulusal zenginliği oluşturan sanat eserleri tarihi ve arkeolojik değerlerin sınai ve
fikri hakların korunmasına ilişkin birtakım gerekccedilelere dayanan yasak ve sınırlamalar
getirmektedir Soumlz konusu kısıtlama ve yasaklamalar AB mevzuatına ve Bulgaristanrsquoın taraf
olduğu uluslararası anlaşmalara dayanmaktadır AB İşleyiş Anlaşmasırsquonın 207 maddesine goumlre
ortak ticaret politikası ABrsquonin ayrıcalıklı yetki alanıdır ve Avrupa Komisyonu tarafından icra
edilmektedir Avrupa Komisyonursquonun temel hedeflerinden biri yerel uumlretimi haksız ticari
uygulamalardan korumaktır Bu doğrultuda ccedileşitli anti-damping oumlnlemleri devlet destekli
ithalat oumlnlemleri ve koruma oumlnlemleri uygulanabilmektedir
7 Bulgaristanrsquoın dış ticaret hacmi ve duumlnya ticaretindeki yeri nedir
Bulgaristan Merkez Bankası verilerine goumlre 2014 yılında Bulgaristanrsquoın ihracatı yaklaşık 221
milyar Euro olmuştur 2014 yılı ithalatı ise yaklaşık 262 milyar Euro duumlzeyinde
gerccedilekleşmiştir Uumllkenin dış ticaret hacmi 2014 yılında 483 milyar Eurorsquoya ulaşırken dış ticaret
accedilığı yaklaşık 41 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir Duumlnya ihracatında Bulgaristanrsquoın payı permil
16 duumlnya ithalatındaki payı ise permil 2 civarındadır
8 Hangi uumllkeler Bulgaristanrsquoın en buumlyuumlk ticaret partnerleridir
Bulgaristanrsquoın ihracatında 2014 yılında AB uumlyesi uumllkeler ile Tuumlrkiye dahil olmak uumlzere komşu
Balkan uumllkeleri ağırlıktadır 2014 yılında da Almanya Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı
uumllke olmuştur Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı ikinci uumllke olmuştur İtalya
Romanya Yunanistan Bulgaristanrsquoın ihracatında diğer buumlyuumlk partner uumllkelerdir İthalatında ise
birinci sırayı Rusya Federasyonu alırken uumllkemiz 6 sırayı almaktadır İthalatta diğer buumlyuumlk
partner uumllkeler Almanya İtalya Ccedilin ve Romanyarsquodır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
7
9 Bulgaristanrsquoın en ccedilok dış ticaretini yaptığı uumlruumln grupları nelerdir
Petrol uumlruumlnleri demir dışı metaller hammaddeler ve oumlzellikle gıda sektoumlruuml hammaddeleri giysi
ve ayakkabı makina ve cihazlar gıda yedek parccedila ve teccedilhizat ilaccedil ve kozmetik mobilya
plastik ve kauccediluk en ccedilok ihraccedil edilen uumlruumln gruplarıdır Ham petrol ve doğalgaz makina ve
cihazlar hammadde ve malzemeler yiyecek iccedilecek ve sigara yağlar plastik ve kauccediluk
cevherler tekstil sektoumlruuml hammaddeleri ulaşım araccedilları ilaccedil ve kozmetik yedek parccedila ve
teccedilhizat elektrikli makinalar demir-ccedilelik ise en ccedilok ithalatı yapılan uumlruumln gruplarıdır
BULGARİSTANrsquoIN TUumlRKİYE İLE TİCARETİ
10 Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasındaki ticaret hangi kurallara dayanmaktadır
AB uumlyeliğinin ardından Tuumlrkiye ndash AB Guumlmruumlk Birliğirsquonin bir tarafı haline gelen Bulgaristan
ile Tuumlrkiye arasında guumlmruumlk birliği kapsamı sanayi uumlruumlnlerinin ticaretinde guumlmruumlk vergisi
alınmamaktadır Tarım uumlruumlnleri iccedilinse ABrsquonin Tuumlrk tarım uumlruumlnlerine uyguladığı tercihli vergi
oranları uygulanmaktadır Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında imzalan bazı ikili anlaşmalar da ikili
ticareti şekillendirmektedir Ticaret ve Ekonomik Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (1994)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (1994) Ccedilifte Vergilendirmenin
Oumlnlenmesi Anlaşması (1994)
11 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoın dış ticaretindeki yeri nedir
2014 yılında Tuumlrkiye yaklaşık 21 milyar Euro ve Bulgaristanrsquoın toplam ihracatında 94rsquoluumlk
pay ile en ccedilok ihracat yapılan ikinci uumllke olmuştur 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın
ithalatında 1397 milyon Euro ve 57rsquolik payı ile bir sıra gerileyerek Rusya Federasyonu
Almanya İtalya ve Romanyarsquonın ardından 5 sıraya yerleşmiştir 2014 yılında Bulgaristanrsquoın
Tuumlrkiye ile ticaret hacminin Bulgaristanrsquoın toplam ticaretindeki payı oumlnceki yıla goumlre hafif bir
artış goumlstererek 72 olarak gerccedilekleşmiştir 2014 yılında Tuumlrkiye Almanya ve İtalyarsquonın
ardından Bulgaristanrsquoın uumlccediluumlncuuml buumlyuumlk ticaret ortağı olmuştur
12 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 1966461
39 Plastikler ve mamulleri 176104
85 Elektrikli makina ve cihazlar 162361
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar
mekanik cihazlar
149843
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
8
74 Bakır ve bakırdan eşya 143922
87 Motorlu kara taşıtları traktoumlrler bisikletler 119704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 99081
72 Demir ve ccedilelik 94390
26 Metal cevherleri cuumlruf ve kuumll 86851
76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 68364
60 Oumlrme eşya 67574
13 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquodan ithalatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu
nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 2754704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 837518
74 Bakır ve bakırdan eşya 542959
85 Elektrikli makina ve cihazlar 197273
44 Ağaccedil ve ahşap eşya odun koumlmuumlruuml 145037
12 Yağlı tohum ve meyvalar muhtelif tane tohum
ve meyvalar
112914
72 Demir ve ccedilelik 111865
78 Kurşun ve kurşundan eşya 95968
39 Plastikler ve mamulleri 76367
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar 70724
23 Gıda sanayiinin kalıntı ve doumlkuumlntuumlleri 49051
70 Cam ve cam eşya 41203
79 Ccedilinko ve ccedilinkodan eşya 40715
18 Kakao ve kakao muumlstahzarları 36069
14 Bulgaristanrsquoda uumlretim tesisi kurup AB ve diğer duumlnya pazarlarına ihracat yapmak
iccedilin ayrıntılı bilgiye ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Soruyu iki kısma ayırmak gerekmektedir Sorunun ilk kısmı AB iccedilinde gerccedilekleşen ticareti
diğer kısmı ise AB dışında gerccedilekleşen ticareti ele almaktadır Bulgaristanrsquodan diğer bir AB
uumllkesine mal veya hizmet satıldığında AB iccedilinde ticaretten bahsedilmektedir ve bu satışın
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
9
Bulgaristanrsquodaki bir şirkete gerccedilekleşen bir satıştan tek farkı satıcı tarafından kesilen faturada
KDVrsquonin yer almamasıdır ABrsquode uumlruumlnlerin serbest dolaşımı prensibinden dolayı bahse konu
uumlruumlnler guumlmruumlk işlemlerine tabi tutulmamaktadır Diğer taraftan uumlccediluumlncuuml uumllkelere yapılacak
ihracata ilişkin ayrıntılı bilgiye ABrsquonin ihracat portalinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpmadbeuropaeumadbdatasetPreviewFormATpublihtmdatacat_id=ATampfrom=publi
ABrsquonin ihracat portalinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır
Guumlmruumlk vergisi bilgileri
Proseduumlr ve formaliteler
Ticaret engelleri
Sağlık ve bitki sağlığı sorunları
Menşe kuralları
KOBİ hizmetleri
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ
15 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumlu etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan ile Tuumlrkiyersquonin coğrafik yakınlığı
- Tuumlrkiyersquonin Avrupa uumllkeleriyle yaptığı ticaretin karayolu ile taşınan kısmının buumlyuumlk
bir boumlluumlmuuml Bulgaristan uumlzerinden yapılmaktadır
- Ayrıca Bulgaristan Balkanlarrsquoın coğrafi olarak merkezi konumundadır
- İstanbul Kocaeli ve Bursa gibi Tuumlrkiyersquonin uumlretim merkezlerine de ccedilok yakındır
İki uumllkenin ortak tarihsel ve kuumlltuumlrel geccedilmişi
Bulgaristanrsquoın AB uumlyesi olması
- Guumlmruumlk Birliği nedeniyle ikili ticarette sanayi uumlruumlnleri guumlmruumlk vergisinden muaftır
tarım uumlruumlnleri iccedilinse tercihli vergi oranları uygulanmaktadır
- Buumlyuumlk oumllccediluumlde iki uumllkenin teknik mevzuatı uyumludur
Kalite-fiyat oranının Tuumlrk uumlruumlnlerinin Bulgaristan piyasasındaki rekabet guumlcuumlnuuml artırıcı
nitelikte olması
16 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan piyasasının kuumlccediluumlk olması
Vatandaşların satın alma guumlcuumlnuumln goumlreceli olarak duumlşuumlk olması
Oumlnceki doumlnemlerde duumlşuumlk kaliteli uumlruumlnlerin ithalatından dolayı Tuumlrk uumlruumlnlerinin imajının
zedelenmiş olması
Yerli ithalatccedilıların kredi bulmakta zorluklarla karşılaşması
Mal ve kişilerin serbest dolaşımı nedeniyle Bulgarların AB uumllkeleri ile ticaret yapma
kolaylığı
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
2
UumlLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1 Bulgaristanrsquoa ilişkin genel bilgiler nedir
Devletin adı Bulgaristan Cumhuriyeti
Başkenti Sofya
Youmlnetim biccedilimi Parlamenter Cumhuriyet
Resmi dili Bulgarca
Alfabesi Kiril alfabesi
Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev
Başbakan Boyko Borisov
Bir sonraki seccedilimler 2016 cumhurbaşkanlığı seccedilimleri
Dinsel dağılım Ortodoks Hıristiyan Muumlsluumlman ()
Para birimi Leva (BGN) 1 Leva=100 stotinki
Oumllccediluuml sistemi Metrik
Uumlyesi olduğu uluslararası kuruluşlar AB NATO BM IMF WTO Duumlnya Bankası
Sabit doumlviz kurları LevaEuro ndash 195583
Yuumlzoumllccediluumlmuuml 110993 kmsup2
Nuumlfus (2014 sonu verileri) 7202198
Kadın 3700183
Erkek 3502015
Kentsel nuumlfus 731
Ortalama yıllık nuumlfus artışı () permil - 8
Nuumlfus yoğunluğu (kişi kmsup2) 653
Mesai saatleri ve guumlnleri 900-1730 ndash Pazartesi-Cuma
Haftalık ccedilalışma saati (Ortalama) 40
Buumlyuumlk kentler ve limanlar
Sofya Filibe (Plovdiv) Varna (liman) Burgaz
(liman) Rusccediluk (Ruse liman) Eski Zağra (Stara
Zagora) Plevne (Pleven)
Tuumlrkiye ile saat farkı Yok
Uluslararası telefon kodu +359
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
3
2016 Uyumlu Resmi Tatil Guumlnleri
Tarih Tatil Adı Tatil Tuumlruuml Notlar
1 Ocak Yeni Yıl Milli
Bayram
3 Mart Kurtuluş guumlnuuml Milli
Bayram
Bulgaristanın Osmanlı İmparatorluğu
hakimiyetinden bağımsızlığı
4 Mart Kurtuluş guumlnuuml Milli
Bayram
Bulgaristanın Osmanlı İmparatorluğu
hakimiyetinden bağımsızlığı
1 Mayıs Paskalya Milli
Bayram
Ortodoks takvimine goumlre her yıl tarihi
değişmektedir
1 Mayıs İşccedili Bayramı Milli
Bayram
6 Mayıs Hıdrellez Kahramanlık ve
Bulgar ordusu guumlnuuml
Milli
Bayram
24
Mayıs
Bulgar aydınlanması kuumlltuumlr
ve kiril alfabesi bayramı
Milli
Bayram
6 Eyluumll Bulgaristanın birleşmesi
bayramı
Milli
Bayram
Doğu Rumeli ve Bulgar Prensliğinin
birleşmesi
22 Eyluumll Bulgaristan bağımsızlık guumlnuuml Milli
Bayram
1 Kasım Ulusal aydınlar guumlnuuml Milli
Bayram
Sadece eğitim-oumlğretim kurumlarına
tatil
24
Aralık
Noel arifesi Milli
Bayram
25
Aralık
Noel guumlnuuml Milli
Bayram
26
Aralık
Noel guumlnuuml Milli
Bayram
31
Aralık
Yeni yıl arifesi Milli
Bayram
2 Bulgaristanrsquoda nuumlfusun etnik yapısı nedir ve Tuumlrklerin yoğun olarak yaşadığı
boumllgeler hangileridir
2011 yılında gerccedilekleşen sayımda 5664624 kişi ya da nuumlfusun 848rsquoi Bulgar 588318 kişi
(nuumlfusun 88rsquoi) Tuumlrk ve 325343 kişi (nuumlfusun 49rsquou) Roman olduklarını ifade etmiştir
53391 kişi (nuumlfusun 08rsquoi) kendini etnik aidiyet bakımından tanımlamamıştır Tuumlrklerin
yoğun olarak yaşadığı boumllgeler Kırcali Razgrad Tırgovişte Şumen Silistra Dobriccedil Ruse ve
Burgasrsquotır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
4
BULGARİSTAN EKONOMİSİ
3 Bulgaristan ekonomisinin duumlnyadaki yeri nedir
Bulgaristan ekonomisi serbest piyasa koşullarına goumlre işleyen dışa accedilık oumlzel sektoumlruuml orta
duumlzeyde gelişmiş az sayıda stratejik devlet işletmesi olan bir ekonomidir Duumlnya Bankası
Bulgaristan ekonomisini uumlst orta gelirli ekonomilerden addetmektedir CIA
değerlendirmelerine goumlre 2014 yılında Bulgaristan ekonomisi satın alma guumlcuuml paritesi
youmlntemiyle hesaplanan GSYİH buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre duumlnyada 78 sırada kişi başına duumlşen
GSYİHrsquoya goumlre ise 93 sıradadır 2014 yılında GSYİH 42 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir
Kişi başına nominal GSYİH 5800 Euro olmuştur Duumlnya Ekonomik Forumursquonun 2014-2015
Kuumlresel Rekabet Guumlcuuml Raporursquonda incelenen 144 uumllke iccedilerisinde Bulgaristan 54 sıradadır Soumlz
konusu rapora goumlre Bulgaristanrsquoın guumlccedilluuml youmlnleri hızlı internet kullanımı ile yakından ilgisi olan
teknik yeterlilik ve makroekonomik istikrardır (devlet borcunun iyi youmlnetimi kuumlccediluumlk buumltccedile
accedilığı tasarrufların duumlzeyi ndash GSYİHrsquonin 232rsquosi kadar duumlşuumlk enflasyon) Emek piyasasının
durumu (yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk verimlilik uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği) iş yapma ortamı (yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik finansman sıkıntıları ve son
yılda siyasi istikrarsızlık) AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması kurumsal kalite (yargıda
sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin azalması)
rekabet guumlcuumlnuuml olumsuz etkileyen faktoumlrler olarak sıralanmıştır
Duumlnya Bankasırsquonın 189 uumllkenin yer aldığı ldquoDoing Business 2015rdquo sıralamasında Bulgaristan
38 sırada yer almaktadır Duumlnya Bankası Bulgaristanrsquoın sınıroumltesi ticaret iş kurma ve tasfiye
suumlreccedilleri ccedilerccedilevesinde iyileşme kaydettiğini ortaya koymaktadır Ancak uumllke elektrik dağıtım
ağına bağlanma inşaat izinleri gibi kriterlerde oldukccedila geride kalmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
5
4 Bulgaristan temel makroekonomik ve sosyoekonomik goumlstergeleri nedir
2009 2010 2011 2012 2013 2014
Enflasyon () 28 24 42 3 09 -14
Doumlviz kuru (USD) 141 148 141 152 147 147
Kredi faiz oranı () 113 111 106 97 91 83
GSYİH buumlyuumlme oranı
()
-42 01 16 02 13 15
GSYİH (Milyon Bulgar
Levası)
72843
8
73780
2
80099
9
81543
7
81971
0
83612
3
GSYİH (Milyon USD) 51757
4
49958
6
56944
3
53570
5
55646
8
56718
3
Doğum oranı (permil) 109 102 96 95 94 94
Oumlluumlm oranı (permil) 145 149 147 15 151 152
Ev haneleri sayısı (bin) 29873 29961 30056 30116 30172 30213
Toplam ihracat (Milyon
USD)
16377
6
20570
9
28221
7
26669
7
29570
4
29338
6
Toplam ithalat (Milyon
USD)
23552
3
25472
8
32578
8
32711
8
34297
6
34740
7
Turizm gelirleri (Milyon
USD)
37760 35710 40210 37861 40399
Turizm harcamaları
(Milyon USD)
17550 12320 13380 12916 14127
Kentsel nuumlfus (bin) 53453 53370 53149 53249 53079 53140
Kentsel nuumlfus () 716 719 721 727 729 734
0 - 14 yaş arası nuumlfus () 132 132 133 134 135 136
15 - 64 yaş arası nuumlfus
()
691 688 683 678 672 667
65 yaş arası nuumlfus () 178 18 183 188 192 197
Erkek nuumlfus () 487 487 487 487 487 486
Kadın nuumlfus () 513 513 513 513 513 514
Erkeklerde ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
702 703 707 709 713 715
Kadınlarda ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
774 774 778 779 786 787
Bebek oumlluumlmleri (permil) 9 94 85 78 71 76
Yaşlılarda okuma yazma
()
983 983 984 984 984 984
Kaynak Ulusal İstatistik Enstituumlsuuml
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
6
5 Bulgaristanrsquoın sektoumlrler itibarıyla gayri safi katma değerinin dağılımı nasıldır
Sektoumlrler itibariyle GSKD () 2014
Tarım 57
Sanayi 28
Hizmet 663
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARETİ
6 Bulgaristan nasıl bir dış ticaret rejimi uygulamaktadır
Bulgaristan dış ticaret rejimi ilke olarak liberal bir oumlzellik goumlsterse de oumlzel durumlarda ulusal
guumlvenliğin kamu duumlzeninin ve ahlakın insanların hayvanların ve bitkilerin yaşamının ve
sağlığının ulusal zenginliği oluşturan sanat eserleri tarihi ve arkeolojik değerlerin sınai ve
fikri hakların korunmasına ilişkin birtakım gerekccedilelere dayanan yasak ve sınırlamalar
getirmektedir Soumlz konusu kısıtlama ve yasaklamalar AB mevzuatına ve Bulgaristanrsquoın taraf
olduğu uluslararası anlaşmalara dayanmaktadır AB İşleyiş Anlaşmasırsquonın 207 maddesine goumlre
ortak ticaret politikası ABrsquonin ayrıcalıklı yetki alanıdır ve Avrupa Komisyonu tarafından icra
edilmektedir Avrupa Komisyonursquonun temel hedeflerinden biri yerel uumlretimi haksız ticari
uygulamalardan korumaktır Bu doğrultuda ccedileşitli anti-damping oumlnlemleri devlet destekli
ithalat oumlnlemleri ve koruma oumlnlemleri uygulanabilmektedir
7 Bulgaristanrsquoın dış ticaret hacmi ve duumlnya ticaretindeki yeri nedir
Bulgaristan Merkez Bankası verilerine goumlre 2014 yılında Bulgaristanrsquoın ihracatı yaklaşık 221
milyar Euro olmuştur 2014 yılı ithalatı ise yaklaşık 262 milyar Euro duumlzeyinde
gerccedilekleşmiştir Uumllkenin dış ticaret hacmi 2014 yılında 483 milyar Eurorsquoya ulaşırken dış ticaret
accedilığı yaklaşık 41 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir Duumlnya ihracatında Bulgaristanrsquoın payı permil
16 duumlnya ithalatındaki payı ise permil 2 civarındadır
8 Hangi uumllkeler Bulgaristanrsquoın en buumlyuumlk ticaret partnerleridir
Bulgaristanrsquoın ihracatında 2014 yılında AB uumlyesi uumllkeler ile Tuumlrkiye dahil olmak uumlzere komşu
Balkan uumllkeleri ağırlıktadır 2014 yılında da Almanya Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı
uumllke olmuştur Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı ikinci uumllke olmuştur İtalya
Romanya Yunanistan Bulgaristanrsquoın ihracatında diğer buumlyuumlk partner uumllkelerdir İthalatında ise
birinci sırayı Rusya Federasyonu alırken uumllkemiz 6 sırayı almaktadır İthalatta diğer buumlyuumlk
partner uumllkeler Almanya İtalya Ccedilin ve Romanyarsquodır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
7
9 Bulgaristanrsquoın en ccedilok dış ticaretini yaptığı uumlruumln grupları nelerdir
Petrol uumlruumlnleri demir dışı metaller hammaddeler ve oumlzellikle gıda sektoumlruuml hammaddeleri giysi
ve ayakkabı makina ve cihazlar gıda yedek parccedila ve teccedilhizat ilaccedil ve kozmetik mobilya
plastik ve kauccediluk en ccedilok ihraccedil edilen uumlruumln gruplarıdır Ham petrol ve doğalgaz makina ve
cihazlar hammadde ve malzemeler yiyecek iccedilecek ve sigara yağlar plastik ve kauccediluk
cevherler tekstil sektoumlruuml hammaddeleri ulaşım araccedilları ilaccedil ve kozmetik yedek parccedila ve
teccedilhizat elektrikli makinalar demir-ccedilelik ise en ccedilok ithalatı yapılan uumlruumln gruplarıdır
BULGARİSTANrsquoIN TUumlRKİYE İLE TİCARETİ
10 Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasındaki ticaret hangi kurallara dayanmaktadır
AB uumlyeliğinin ardından Tuumlrkiye ndash AB Guumlmruumlk Birliğirsquonin bir tarafı haline gelen Bulgaristan
ile Tuumlrkiye arasında guumlmruumlk birliği kapsamı sanayi uumlruumlnlerinin ticaretinde guumlmruumlk vergisi
alınmamaktadır Tarım uumlruumlnleri iccedilinse ABrsquonin Tuumlrk tarım uumlruumlnlerine uyguladığı tercihli vergi
oranları uygulanmaktadır Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında imzalan bazı ikili anlaşmalar da ikili
ticareti şekillendirmektedir Ticaret ve Ekonomik Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (1994)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (1994) Ccedilifte Vergilendirmenin
Oumlnlenmesi Anlaşması (1994)
11 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoın dış ticaretindeki yeri nedir
2014 yılında Tuumlrkiye yaklaşık 21 milyar Euro ve Bulgaristanrsquoın toplam ihracatında 94rsquoluumlk
pay ile en ccedilok ihracat yapılan ikinci uumllke olmuştur 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın
ithalatında 1397 milyon Euro ve 57rsquolik payı ile bir sıra gerileyerek Rusya Federasyonu
Almanya İtalya ve Romanyarsquonın ardından 5 sıraya yerleşmiştir 2014 yılında Bulgaristanrsquoın
Tuumlrkiye ile ticaret hacminin Bulgaristanrsquoın toplam ticaretindeki payı oumlnceki yıla goumlre hafif bir
artış goumlstererek 72 olarak gerccedilekleşmiştir 2014 yılında Tuumlrkiye Almanya ve İtalyarsquonın
ardından Bulgaristanrsquoın uumlccediluumlncuuml buumlyuumlk ticaret ortağı olmuştur
12 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 1966461
39 Plastikler ve mamulleri 176104
85 Elektrikli makina ve cihazlar 162361
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar
mekanik cihazlar
149843
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
8
74 Bakır ve bakırdan eşya 143922
87 Motorlu kara taşıtları traktoumlrler bisikletler 119704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 99081
72 Demir ve ccedilelik 94390
26 Metal cevherleri cuumlruf ve kuumll 86851
76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 68364
60 Oumlrme eşya 67574
13 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquodan ithalatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu
nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 2754704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 837518
74 Bakır ve bakırdan eşya 542959
85 Elektrikli makina ve cihazlar 197273
44 Ağaccedil ve ahşap eşya odun koumlmuumlruuml 145037
12 Yağlı tohum ve meyvalar muhtelif tane tohum
ve meyvalar
112914
72 Demir ve ccedilelik 111865
78 Kurşun ve kurşundan eşya 95968
39 Plastikler ve mamulleri 76367
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar 70724
23 Gıda sanayiinin kalıntı ve doumlkuumlntuumlleri 49051
70 Cam ve cam eşya 41203
79 Ccedilinko ve ccedilinkodan eşya 40715
18 Kakao ve kakao muumlstahzarları 36069
14 Bulgaristanrsquoda uumlretim tesisi kurup AB ve diğer duumlnya pazarlarına ihracat yapmak
iccedilin ayrıntılı bilgiye ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Soruyu iki kısma ayırmak gerekmektedir Sorunun ilk kısmı AB iccedilinde gerccedilekleşen ticareti
diğer kısmı ise AB dışında gerccedilekleşen ticareti ele almaktadır Bulgaristanrsquodan diğer bir AB
uumllkesine mal veya hizmet satıldığında AB iccedilinde ticaretten bahsedilmektedir ve bu satışın
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
9
Bulgaristanrsquodaki bir şirkete gerccedilekleşen bir satıştan tek farkı satıcı tarafından kesilen faturada
KDVrsquonin yer almamasıdır ABrsquode uumlruumlnlerin serbest dolaşımı prensibinden dolayı bahse konu
uumlruumlnler guumlmruumlk işlemlerine tabi tutulmamaktadır Diğer taraftan uumlccediluumlncuuml uumllkelere yapılacak
ihracata ilişkin ayrıntılı bilgiye ABrsquonin ihracat portalinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpmadbeuropaeumadbdatasetPreviewFormATpublihtmdatacat_id=ATampfrom=publi
ABrsquonin ihracat portalinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır
Guumlmruumlk vergisi bilgileri
Proseduumlr ve formaliteler
Ticaret engelleri
Sağlık ve bitki sağlığı sorunları
Menşe kuralları
KOBİ hizmetleri
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ
15 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumlu etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan ile Tuumlrkiyersquonin coğrafik yakınlığı
- Tuumlrkiyersquonin Avrupa uumllkeleriyle yaptığı ticaretin karayolu ile taşınan kısmının buumlyuumlk
bir boumlluumlmuuml Bulgaristan uumlzerinden yapılmaktadır
- Ayrıca Bulgaristan Balkanlarrsquoın coğrafi olarak merkezi konumundadır
- İstanbul Kocaeli ve Bursa gibi Tuumlrkiyersquonin uumlretim merkezlerine de ccedilok yakındır
İki uumllkenin ortak tarihsel ve kuumlltuumlrel geccedilmişi
Bulgaristanrsquoın AB uumlyesi olması
- Guumlmruumlk Birliği nedeniyle ikili ticarette sanayi uumlruumlnleri guumlmruumlk vergisinden muaftır
tarım uumlruumlnleri iccedilinse tercihli vergi oranları uygulanmaktadır
- Buumlyuumlk oumllccediluumlde iki uumllkenin teknik mevzuatı uyumludur
Kalite-fiyat oranının Tuumlrk uumlruumlnlerinin Bulgaristan piyasasındaki rekabet guumlcuumlnuuml artırıcı
nitelikte olması
16 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan piyasasının kuumlccediluumlk olması
Vatandaşların satın alma guumlcuumlnuumln goumlreceli olarak duumlşuumlk olması
Oumlnceki doumlnemlerde duumlşuumlk kaliteli uumlruumlnlerin ithalatından dolayı Tuumlrk uumlruumlnlerinin imajının
zedelenmiş olması
Yerli ithalatccedilıların kredi bulmakta zorluklarla karşılaşması
Mal ve kişilerin serbest dolaşımı nedeniyle Bulgarların AB uumllkeleri ile ticaret yapma
kolaylığı
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
3
2016 Uyumlu Resmi Tatil Guumlnleri
Tarih Tatil Adı Tatil Tuumlruuml Notlar
1 Ocak Yeni Yıl Milli
Bayram
3 Mart Kurtuluş guumlnuuml Milli
Bayram
Bulgaristanın Osmanlı İmparatorluğu
hakimiyetinden bağımsızlığı
4 Mart Kurtuluş guumlnuuml Milli
Bayram
Bulgaristanın Osmanlı İmparatorluğu
hakimiyetinden bağımsızlığı
1 Mayıs Paskalya Milli
Bayram
Ortodoks takvimine goumlre her yıl tarihi
değişmektedir
1 Mayıs İşccedili Bayramı Milli
Bayram
6 Mayıs Hıdrellez Kahramanlık ve
Bulgar ordusu guumlnuuml
Milli
Bayram
24
Mayıs
Bulgar aydınlanması kuumlltuumlr
ve kiril alfabesi bayramı
Milli
Bayram
6 Eyluumll Bulgaristanın birleşmesi
bayramı
Milli
Bayram
Doğu Rumeli ve Bulgar Prensliğinin
birleşmesi
22 Eyluumll Bulgaristan bağımsızlık guumlnuuml Milli
Bayram
1 Kasım Ulusal aydınlar guumlnuuml Milli
Bayram
Sadece eğitim-oumlğretim kurumlarına
tatil
24
Aralık
Noel arifesi Milli
Bayram
25
Aralık
Noel guumlnuuml Milli
Bayram
26
Aralık
Noel guumlnuuml Milli
Bayram
31
Aralık
Yeni yıl arifesi Milli
Bayram
2 Bulgaristanrsquoda nuumlfusun etnik yapısı nedir ve Tuumlrklerin yoğun olarak yaşadığı
boumllgeler hangileridir
2011 yılında gerccedilekleşen sayımda 5664624 kişi ya da nuumlfusun 848rsquoi Bulgar 588318 kişi
(nuumlfusun 88rsquoi) Tuumlrk ve 325343 kişi (nuumlfusun 49rsquou) Roman olduklarını ifade etmiştir
53391 kişi (nuumlfusun 08rsquoi) kendini etnik aidiyet bakımından tanımlamamıştır Tuumlrklerin
yoğun olarak yaşadığı boumllgeler Kırcali Razgrad Tırgovişte Şumen Silistra Dobriccedil Ruse ve
Burgasrsquotır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
4
BULGARİSTAN EKONOMİSİ
3 Bulgaristan ekonomisinin duumlnyadaki yeri nedir
Bulgaristan ekonomisi serbest piyasa koşullarına goumlre işleyen dışa accedilık oumlzel sektoumlruuml orta
duumlzeyde gelişmiş az sayıda stratejik devlet işletmesi olan bir ekonomidir Duumlnya Bankası
Bulgaristan ekonomisini uumlst orta gelirli ekonomilerden addetmektedir CIA
değerlendirmelerine goumlre 2014 yılında Bulgaristan ekonomisi satın alma guumlcuuml paritesi
youmlntemiyle hesaplanan GSYİH buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre duumlnyada 78 sırada kişi başına duumlşen
GSYİHrsquoya goumlre ise 93 sıradadır 2014 yılında GSYİH 42 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir
Kişi başına nominal GSYİH 5800 Euro olmuştur Duumlnya Ekonomik Forumursquonun 2014-2015
Kuumlresel Rekabet Guumlcuuml Raporursquonda incelenen 144 uumllke iccedilerisinde Bulgaristan 54 sıradadır Soumlz
konusu rapora goumlre Bulgaristanrsquoın guumlccedilluuml youmlnleri hızlı internet kullanımı ile yakından ilgisi olan
teknik yeterlilik ve makroekonomik istikrardır (devlet borcunun iyi youmlnetimi kuumlccediluumlk buumltccedile
accedilığı tasarrufların duumlzeyi ndash GSYİHrsquonin 232rsquosi kadar duumlşuumlk enflasyon) Emek piyasasının
durumu (yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk verimlilik uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği) iş yapma ortamı (yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik finansman sıkıntıları ve son
yılda siyasi istikrarsızlık) AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması kurumsal kalite (yargıda
sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin azalması)
rekabet guumlcuumlnuuml olumsuz etkileyen faktoumlrler olarak sıralanmıştır
Duumlnya Bankasırsquonın 189 uumllkenin yer aldığı ldquoDoing Business 2015rdquo sıralamasında Bulgaristan
38 sırada yer almaktadır Duumlnya Bankası Bulgaristanrsquoın sınıroumltesi ticaret iş kurma ve tasfiye
suumlreccedilleri ccedilerccedilevesinde iyileşme kaydettiğini ortaya koymaktadır Ancak uumllke elektrik dağıtım
ağına bağlanma inşaat izinleri gibi kriterlerde oldukccedila geride kalmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
5
4 Bulgaristan temel makroekonomik ve sosyoekonomik goumlstergeleri nedir
2009 2010 2011 2012 2013 2014
Enflasyon () 28 24 42 3 09 -14
Doumlviz kuru (USD) 141 148 141 152 147 147
Kredi faiz oranı () 113 111 106 97 91 83
GSYİH buumlyuumlme oranı
()
-42 01 16 02 13 15
GSYİH (Milyon Bulgar
Levası)
72843
8
73780
2
80099
9
81543
7
81971
0
83612
3
GSYİH (Milyon USD) 51757
4
49958
6
56944
3
53570
5
55646
8
56718
3
Doğum oranı (permil) 109 102 96 95 94 94
Oumlluumlm oranı (permil) 145 149 147 15 151 152
Ev haneleri sayısı (bin) 29873 29961 30056 30116 30172 30213
Toplam ihracat (Milyon
USD)
16377
6
20570
9
28221
7
26669
7
29570
4
29338
6
Toplam ithalat (Milyon
USD)
23552
3
25472
8
32578
8
32711
8
34297
6
34740
7
Turizm gelirleri (Milyon
USD)
37760 35710 40210 37861 40399
Turizm harcamaları
(Milyon USD)
17550 12320 13380 12916 14127
Kentsel nuumlfus (bin) 53453 53370 53149 53249 53079 53140
Kentsel nuumlfus () 716 719 721 727 729 734
0 - 14 yaş arası nuumlfus () 132 132 133 134 135 136
15 - 64 yaş arası nuumlfus
()
691 688 683 678 672 667
65 yaş arası nuumlfus () 178 18 183 188 192 197
Erkek nuumlfus () 487 487 487 487 487 486
Kadın nuumlfus () 513 513 513 513 513 514
Erkeklerde ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
702 703 707 709 713 715
Kadınlarda ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
774 774 778 779 786 787
Bebek oumlluumlmleri (permil) 9 94 85 78 71 76
Yaşlılarda okuma yazma
()
983 983 984 984 984 984
Kaynak Ulusal İstatistik Enstituumlsuuml
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
6
5 Bulgaristanrsquoın sektoumlrler itibarıyla gayri safi katma değerinin dağılımı nasıldır
Sektoumlrler itibariyle GSKD () 2014
Tarım 57
Sanayi 28
Hizmet 663
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARETİ
6 Bulgaristan nasıl bir dış ticaret rejimi uygulamaktadır
Bulgaristan dış ticaret rejimi ilke olarak liberal bir oumlzellik goumlsterse de oumlzel durumlarda ulusal
guumlvenliğin kamu duumlzeninin ve ahlakın insanların hayvanların ve bitkilerin yaşamının ve
sağlığının ulusal zenginliği oluşturan sanat eserleri tarihi ve arkeolojik değerlerin sınai ve
fikri hakların korunmasına ilişkin birtakım gerekccedilelere dayanan yasak ve sınırlamalar
getirmektedir Soumlz konusu kısıtlama ve yasaklamalar AB mevzuatına ve Bulgaristanrsquoın taraf
olduğu uluslararası anlaşmalara dayanmaktadır AB İşleyiş Anlaşmasırsquonın 207 maddesine goumlre
ortak ticaret politikası ABrsquonin ayrıcalıklı yetki alanıdır ve Avrupa Komisyonu tarafından icra
edilmektedir Avrupa Komisyonursquonun temel hedeflerinden biri yerel uumlretimi haksız ticari
uygulamalardan korumaktır Bu doğrultuda ccedileşitli anti-damping oumlnlemleri devlet destekli
ithalat oumlnlemleri ve koruma oumlnlemleri uygulanabilmektedir
7 Bulgaristanrsquoın dış ticaret hacmi ve duumlnya ticaretindeki yeri nedir
Bulgaristan Merkez Bankası verilerine goumlre 2014 yılında Bulgaristanrsquoın ihracatı yaklaşık 221
milyar Euro olmuştur 2014 yılı ithalatı ise yaklaşık 262 milyar Euro duumlzeyinde
gerccedilekleşmiştir Uumllkenin dış ticaret hacmi 2014 yılında 483 milyar Eurorsquoya ulaşırken dış ticaret
accedilığı yaklaşık 41 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir Duumlnya ihracatında Bulgaristanrsquoın payı permil
16 duumlnya ithalatındaki payı ise permil 2 civarındadır
8 Hangi uumllkeler Bulgaristanrsquoın en buumlyuumlk ticaret partnerleridir
Bulgaristanrsquoın ihracatında 2014 yılında AB uumlyesi uumllkeler ile Tuumlrkiye dahil olmak uumlzere komşu
Balkan uumllkeleri ağırlıktadır 2014 yılında da Almanya Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı
uumllke olmuştur Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı ikinci uumllke olmuştur İtalya
Romanya Yunanistan Bulgaristanrsquoın ihracatında diğer buumlyuumlk partner uumllkelerdir İthalatında ise
birinci sırayı Rusya Federasyonu alırken uumllkemiz 6 sırayı almaktadır İthalatta diğer buumlyuumlk
partner uumllkeler Almanya İtalya Ccedilin ve Romanyarsquodır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
7
9 Bulgaristanrsquoın en ccedilok dış ticaretini yaptığı uumlruumln grupları nelerdir
Petrol uumlruumlnleri demir dışı metaller hammaddeler ve oumlzellikle gıda sektoumlruuml hammaddeleri giysi
ve ayakkabı makina ve cihazlar gıda yedek parccedila ve teccedilhizat ilaccedil ve kozmetik mobilya
plastik ve kauccediluk en ccedilok ihraccedil edilen uumlruumln gruplarıdır Ham petrol ve doğalgaz makina ve
cihazlar hammadde ve malzemeler yiyecek iccedilecek ve sigara yağlar plastik ve kauccediluk
cevherler tekstil sektoumlruuml hammaddeleri ulaşım araccedilları ilaccedil ve kozmetik yedek parccedila ve
teccedilhizat elektrikli makinalar demir-ccedilelik ise en ccedilok ithalatı yapılan uumlruumln gruplarıdır
BULGARİSTANrsquoIN TUumlRKİYE İLE TİCARETİ
10 Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasındaki ticaret hangi kurallara dayanmaktadır
AB uumlyeliğinin ardından Tuumlrkiye ndash AB Guumlmruumlk Birliğirsquonin bir tarafı haline gelen Bulgaristan
ile Tuumlrkiye arasında guumlmruumlk birliği kapsamı sanayi uumlruumlnlerinin ticaretinde guumlmruumlk vergisi
alınmamaktadır Tarım uumlruumlnleri iccedilinse ABrsquonin Tuumlrk tarım uumlruumlnlerine uyguladığı tercihli vergi
oranları uygulanmaktadır Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında imzalan bazı ikili anlaşmalar da ikili
ticareti şekillendirmektedir Ticaret ve Ekonomik Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (1994)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (1994) Ccedilifte Vergilendirmenin
Oumlnlenmesi Anlaşması (1994)
11 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoın dış ticaretindeki yeri nedir
2014 yılında Tuumlrkiye yaklaşık 21 milyar Euro ve Bulgaristanrsquoın toplam ihracatında 94rsquoluumlk
pay ile en ccedilok ihracat yapılan ikinci uumllke olmuştur 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın
ithalatında 1397 milyon Euro ve 57rsquolik payı ile bir sıra gerileyerek Rusya Federasyonu
Almanya İtalya ve Romanyarsquonın ardından 5 sıraya yerleşmiştir 2014 yılında Bulgaristanrsquoın
Tuumlrkiye ile ticaret hacminin Bulgaristanrsquoın toplam ticaretindeki payı oumlnceki yıla goumlre hafif bir
artış goumlstererek 72 olarak gerccedilekleşmiştir 2014 yılında Tuumlrkiye Almanya ve İtalyarsquonın
ardından Bulgaristanrsquoın uumlccediluumlncuuml buumlyuumlk ticaret ortağı olmuştur
12 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 1966461
39 Plastikler ve mamulleri 176104
85 Elektrikli makina ve cihazlar 162361
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar
mekanik cihazlar
149843
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
8
74 Bakır ve bakırdan eşya 143922
87 Motorlu kara taşıtları traktoumlrler bisikletler 119704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 99081
72 Demir ve ccedilelik 94390
26 Metal cevherleri cuumlruf ve kuumll 86851
76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 68364
60 Oumlrme eşya 67574
13 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquodan ithalatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu
nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 2754704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 837518
74 Bakır ve bakırdan eşya 542959
85 Elektrikli makina ve cihazlar 197273
44 Ağaccedil ve ahşap eşya odun koumlmuumlruuml 145037
12 Yağlı tohum ve meyvalar muhtelif tane tohum
ve meyvalar
112914
72 Demir ve ccedilelik 111865
78 Kurşun ve kurşundan eşya 95968
39 Plastikler ve mamulleri 76367
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar 70724
23 Gıda sanayiinin kalıntı ve doumlkuumlntuumlleri 49051
70 Cam ve cam eşya 41203
79 Ccedilinko ve ccedilinkodan eşya 40715
18 Kakao ve kakao muumlstahzarları 36069
14 Bulgaristanrsquoda uumlretim tesisi kurup AB ve diğer duumlnya pazarlarına ihracat yapmak
iccedilin ayrıntılı bilgiye ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Soruyu iki kısma ayırmak gerekmektedir Sorunun ilk kısmı AB iccedilinde gerccedilekleşen ticareti
diğer kısmı ise AB dışında gerccedilekleşen ticareti ele almaktadır Bulgaristanrsquodan diğer bir AB
uumllkesine mal veya hizmet satıldığında AB iccedilinde ticaretten bahsedilmektedir ve bu satışın
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
9
Bulgaristanrsquodaki bir şirkete gerccedilekleşen bir satıştan tek farkı satıcı tarafından kesilen faturada
KDVrsquonin yer almamasıdır ABrsquode uumlruumlnlerin serbest dolaşımı prensibinden dolayı bahse konu
uumlruumlnler guumlmruumlk işlemlerine tabi tutulmamaktadır Diğer taraftan uumlccediluumlncuuml uumllkelere yapılacak
ihracata ilişkin ayrıntılı bilgiye ABrsquonin ihracat portalinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpmadbeuropaeumadbdatasetPreviewFormATpublihtmdatacat_id=ATampfrom=publi
ABrsquonin ihracat portalinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır
Guumlmruumlk vergisi bilgileri
Proseduumlr ve formaliteler
Ticaret engelleri
Sağlık ve bitki sağlığı sorunları
Menşe kuralları
KOBİ hizmetleri
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ
15 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumlu etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan ile Tuumlrkiyersquonin coğrafik yakınlığı
- Tuumlrkiyersquonin Avrupa uumllkeleriyle yaptığı ticaretin karayolu ile taşınan kısmının buumlyuumlk
bir boumlluumlmuuml Bulgaristan uumlzerinden yapılmaktadır
- Ayrıca Bulgaristan Balkanlarrsquoın coğrafi olarak merkezi konumundadır
- İstanbul Kocaeli ve Bursa gibi Tuumlrkiyersquonin uumlretim merkezlerine de ccedilok yakındır
İki uumllkenin ortak tarihsel ve kuumlltuumlrel geccedilmişi
Bulgaristanrsquoın AB uumlyesi olması
- Guumlmruumlk Birliği nedeniyle ikili ticarette sanayi uumlruumlnleri guumlmruumlk vergisinden muaftır
tarım uumlruumlnleri iccedilinse tercihli vergi oranları uygulanmaktadır
- Buumlyuumlk oumllccediluumlde iki uumllkenin teknik mevzuatı uyumludur
Kalite-fiyat oranının Tuumlrk uumlruumlnlerinin Bulgaristan piyasasındaki rekabet guumlcuumlnuuml artırıcı
nitelikte olması
16 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan piyasasının kuumlccediluumlk olması
Vatandaşların satın alma guumlcuumlnuumln goumlreceli olarak duumlşuumlk olması
Oumlnceki doumlnemlerde duumlşuumlk kaliteli uumlruumlnlerin ithalatından dolayı Tuumlrk uumlruumlnlerinin imajının
zedelenmiş olması
Yerli ithalatccedilıların kredi bulmakta zorluklarla karşılaşması
Mal ve kişilerin serbest dolaşımı nedeniyle Bulgarların AB uumllkeleri ile ticaret yapma
kolaylığı
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
4
BULGARİSTAN EKONOMİSİ
3 Bulgaristan ekonomisinin duumlnyadaki yeri nedir
Bulgaristan ekonomisi serbest piyasa koşullarına goumlre işleyen dışa accedilık oumlzel sektoumlruuml orta
duumlzeyde gelişmiş az sayıda stratejik devlet işletmesi olan bir ekonomidir Duumlnya Bankası
Bulgaristan ekonomisini uumlst orta gelirli ekonomilerden addetmektedir CIA
değerlendirmelerine goumlre 2014 yılında Bulgaristan ekonomisi satın alma guumlcuuml paritesi
youmlntemiyle hesaplanan GSYİH buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre duumlnyada 78 sırada kişi başına duumlşen
GSYİHrsquoya goumlre ise 93 sıradadır 2014 yılında GSYİH 42 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir
Kişi başına nominal GSYİH 5800 Euro olmuştur Duumlnya Ekonomik Forumursquonun 2014-2015
Kuumlresel Rekabet Guumlcuuml Raporursquonda incelenen 144 uumllke iccedilerisinde Bulgaristan 54 sıradadır Soumlz
konusu rapora goumlre Bulgaristanrsquoın guumlccedilluuml youmlnleri hızlı internet kullanımı ile yakından ilgisi olan
teknik yeterlilik ve makroekonomik istikrardır (devlet borcunun iyi youmlnetimi kuumlccediluumlk buumltccedile
accedilığı tasarrufların duumlzeyi ndash GSYİHrsquonin 232rsquosi kadar duumlşuumlk enflasyon) Emek piyasasının
durumu (yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk verimlilik uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği) iş yapma ortamı (yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik finansman sıkıntıları ve son
yılda siyasi istikrarsızlık) AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması kurumsal kalite (yargıda
sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin azalması)
rekabet guumlcuumlnuuml olumsuz etkileyen faktoumlrler olarak sıralanmıştır
Duumlnya Bankasırsquonın 189 uumllkenin yer aldığı ldquoDoing Business 2015rdquo sıralamasında Bulgaristan
38 sırada yer almaktadır Duumlnya Bankası Bulgaristanrsquoın sınıroumltesi ticaret iş kurma ve tasfiye
suumlreccedilleri ccedilerccedilevesinde iyileşme kaydettiğini ortaya koymaktadır Ancak uumllke elektrik dağıtım
ağına bağlanma inşaat izinleri gibi kriterlerde oldukccedila geride kalmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
5
4 Bulgaristan temel makroekonomik ve sosyoekonomik goumlstergeleri nedir
2009 2010 2011 2012 2013 2014
Enflasyon () 28 24 42 3 09 -14
Doumlviz kuru (USD) 141 148 141 152 147 147
Kredi faiz oranı () 113 111 106 97 91 83
GSYİH buumlyuumlme oranı
()
-42 01 16 02 13 15
GSYİH (Milyon Bulgar
Levası)
72843
8
73780
2
80099
9
81543
7
81971
0
83612
3
GSYİH (Milyon USD) 51757
4
49958
6
56944
3
53570
5
55646
8
56718
3
Doğum oranı (permil) 109 102 96 95 94 94
Oumlluumlm oranı (permil) 145 149 147 15 151 152
Ev haneleri sayısı (bin) 29873 29961 30056 30116 30172 30213
Toplam ihracat (Milyon
USD)
16377
6
20570
9
28221
7
26669
7
29570
4
29338
6
Toplam ithalat (Milyon
USD)
23552
3
25472
8
32578
8
32711
8
34297
6
34740
7
Turizm gelirleri (Milyon
USD)
37760 35710 40210 37861 40399
Turizm harcamaları
(Milyon USD)
17550 12320 13380 12916 14127
Kentsel nuumlfus (bin) 53453 53370 53149 53249 53079 53140
Kentsel nuumlfus () 716 719 721 727 729 734
0 - 14 yaş arası nuumlfus () 132 132 133 134 135 136
15 - 64 yaş arası nuumlfus
()
691 688 683 678 672 667
65 yaş arası nuumlfus () 178 18 183 188 192 197
Erkek nuumlfus () 487 487 487 487 487 486
Kadın nuumlfus () 513 513 513 513 513 514
Erkeklerde ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
702 703 707 709 713 715
Kadınlarda ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
774 774 778 779 786 787
Bebek oumlluumlmleri (permil) 9 94 85 78 71 76
Yaşlılarda okuma yazma
()
983 983 984 984 984 984
Kaynak Ulusal İstatistik Enstituumlsuuml
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
6
5 Bulgaristanrsquoın sektoumlrler itibarıyla gayri safi katma değerinin dağılımı nasıldır
Sektoumlrler itibariyle GSKD () 2014
Tarım 57
Sanayi 28
Hizmet 663
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARETİ
6 Bulgaristan nasıl bir dış ticaret rejimi uygulamaktadır
Bulgaristan dış ticaret rejimi ilke olarak liberal bir oumlzellik goumlsterse de oumlzel durumlarda ulusal
guumlvenliğin kamu duumlzeninin ve ahlakın insanların hayvanların ve bitkilerin yaşamının ve
sağlığının ulusal zenginliği oluşturan sanat eserleri tarihi ve arkeolojik değerlerin sınai ve
fikri hakların korunmasına ilişkin birtakım gerekccedilelere dayanan yasak ve sınırlamalar
getirmektedir Soumlz konusu kısıtlama ve yasaklamalar AB mevzuatına ve Bulgaristanrsquoın taraf
olduğu uluslararası anlaşmalara dayanmaktadır AB İşleyiş Anlaşmasırsquonın 207 maddesine goumlre
ortak ticaret politikası ABrsquonin ayrıcalıklı yetki alanıdır ve Avrupa Komisyonu tarafından icra
edilmektedir Avrupa Komisyonursquonun temel hedeflerinden biri yerel uumlretimi haksız ticari
uygulamalardan korumaktır Bu doğrultuda ccedileşitli anti-damping oumlnlemleri devlet destekli
ithalat oumlnlemleri ve koruma oumlnlemleri uygulanabilmektedir
7 Bulgaristanrsquoın dış ticaret hacmi ve duumlnya ticaretindeki yeri nedir
Bulgaristan Merkez Bankası verilerine goumlre 2014 yılında Bulgaristanrsquoın ihracatı yaklaşık 221
milyar Euro olmuştur 2014 yılı ithalatı ise yaklaşık 262 milyar Euro duumlzeyinde
gerccedilekleşmiştir Uumllkenin dış ticaret hacmi 2014 yılında 483 milyar Eurorsquoya ulaşırken dış ticaret
accedilığı yaklaşık 41 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir Duumlnya ihracatında Bulgaristanrsquoın payı permil
16 duumlnya ithalatındaki payı ise permil 2 civarındadır
8 Hangi uumllkeler Bulgaristanrsquoın en buumlyuumlk ticaret partnerleridir
Bulgaristanrsquoın ihracatında 2014 yılında AB uumlyesi uumllkeler ile Tuumlrkiye dahil olmak uumlzere komşu
Balkan uumllkeleri ağırlıktadır 2014 yılında da Almanya Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı
uumllke olmuştur Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı ikinci uumllke olmuştur İtalya
Romanya Yunanistan Bulgaristanrsquoın ihracatında diğer buumlyuumlk partner uumllkelerdir İthalatında ise
birinci sırayı Rusya Federasyonu alırken uumllkemiz 6 sırayı almaktadır İthalatta diğer buumlyuumlk
partner uumllkeler Almanya İtalya Ccedilin ve Romanyarsquodır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
7
9 Bulgaristanrsquoın en ccedilok dış ticaretini yaptığı uumlruumln grupları nelerdir
Petrol uumlruumlnleri demir dışı metaller hammaddeler ve oumlzellikle gıda sektoumlruuml hammaddeleri giysi
ve ayakkabı makina ve cihazlar gıda yedek parccedila ve teccedilhizat ilaccedil ve kozmetik mobilya
plastik ve kauccediluk en ccedilok ihraccedil edilen uumlruumln gruplarıdır Ham petrol ve doğalgaz makina ve
cihazlar hammadde ve malzemeler yiyecek iccedilecek ve sigara yağlar plastik ve kauccediluk
cevherler tekstil sektoumlruuml hammaddeleri ulaşım araccedilları ilaccedil ve kozmetik yedek parccedila ve
teccedilhizat elektrikli makinalar demir-ccedilelik ise en ccedilok ithalatı yapılan uumlruumln gruplarıdır
BULGARİSTANrsquoIN TUumlRKİYE İLE TİCARETİ
10 Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasındaki ticaret hangi kurallara dayanmaktadır
AB uumlyeliğinin ardından Tuumlrkiye ndash AB Guumlmruumlk Birliğirsquonin bir tarafı haline gelen Bulgaristan
ile Tuumlrkiye arasında guumlmruumlk birliği kapsamı sanayi uumlruumlnlerinin ticaretinde guumlmruumlk vergisi
alınmamaktadır Tarım uumlruumlnleri iccedilinse ABrsquonin Tuumlrk tarım uumlruumlnlerine uyguladığı tercihli vergi
oranları uygulanmaktadır Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında imzalan bazı ikili anlaşmalar da ikili
ticareti şekillendirmektedir Ticaret ve Ekonomik Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (1994)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (1994) Ccedilifte Vergilendirmenin
Oumlnlenmesi Anlaşması (1994)
11 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoın dış ticaretindeki yeri nedir
2014 yılında Tuumlrkiye yaklaşık 21 milyar Euro ve Bulgaristanrsquoın toplam ihracatında 94rsquoluumlk
pay ile en ccedilok ihracat yapılan ikinci uumllke olmuştur 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın
ithalatında 1397 milyon Euro ve 57rsquolik payı ile bir sıra gerileyerek Rusya Federasyonu
Almanya İtalya ve Romanyarsquonın ardından 5 sıraya yerleşmiştir 2014 yılında Bulgaristanrsquoın
Tuumlrkiye ile ticaret hacminin Bulgaristanrsquoın toplam ticaretindeki payı oumlnceki yıla goumlre hafif bir
artış goumlstererek 72 olarak gerccedilekleşmiştir 2014 yılında Tuumlrkiye Almanya ve İtalyarsquonın
ardından Bulgaristanrsquoın uumlccediluumlncuuml buumlyuumlk ticaret ortağı olmuştur
12 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 1966461
39 Plastikler ve mamulleri 176104
85 Elektrikli makina ve cihazlar 162361
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar
mekanik cihazlar
149843
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
8
74 Bakır ve bakırdan eşya 143922
87 Motorlu kara taşıtları traktoumlrler bisikletler 119704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 99081
72 Demir ve ccedilelik 94390
26 Metal cevherleri cuumlruf ve kuumll 86851
76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 68364
60 Oumlrme eşya 67574
13 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquodan ithalatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu
nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 2754704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 837518
74 Bakır ve bakırdan eşya 542959
85 Elektrikli makina ve cihazlar 197273
44 Ağaccedil ve ahşap eşya odun koumlmuumlruuml 145037
12 Yağlı tohum ve meyvalar muhtelif tane tohum
ve meyvalar
112914
72 Demir ve ccedilelik 111865
78 Kurşun ve kurşundan eşya 95968
39 Plastikler ve mamulleri 76367
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar 70724
23 Gıda sanayiinin kalıntı ve doumlkuumlntuumlleri 49051
70 Cam ve cam eşya 41203
79 Ccedilinko ve ccedilinkodan eşya 40715
18 Kakao ve kakao muumlstahzarları 36069
14 Bulgaristanrsquoda uumlretim tesisi kurup AB ve diğer duumlnya pazarlarına ihracat yapmak
iccedilin ayrıntılı bilgiye ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Soruyu iki kısma ayırmak gerekmektedir Sorunun ilk kısmı AB iccedilinde gerccedilekleşen ticareti
diğer kısmı ise AB dışında gerccedilekleşen ticareti ele almaktadır Bulgaristanrsquodan diğer bir AB
uumllkesine mal veya hizmet satıldığında AB iccedilinde ticaretten bahsedilmektedir ve bu satışın
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
9
Bulgaristanrsquodaki bir şirkete gerccedilekleşen bir satıştan tek farkı satıcı tarafından kesilen faturada
KDVrsquonin yer almamasıdır ABrsquode uumlruumlnlerin serbest dolaşımı prensibinden dolayı bahse konu
uumlruumlnler guumlmruumlk işlemlerine tabi tutulmamaktadır Diğer taraftan uumlccediluumlncuuml uumllkelere yapılacak
ihracata ilişkin ayrıntılı bilgiye ABrsquonin ihracat portalinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpmadbeuropaeumadbdatasetPreviewFormATpublihtmdatacat_id=ATampfrom=publi
ABrsquonin ihracat portalinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır
Guumlmruumlk vergisi bilgileri
Proseduumlr ve formaliteler
Ticaret engelleri
Sağlık ve bitki sağlığı sorunları
Menşe kuralları
KOBİ hizmetleri
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ
15 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumlu etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan ile Tuumlrkiyersquonin coğrafik yakınlığı
- Tuumlrkiyersquonin Avrupa uumllkeleriyle yaptığı ticaretin karayolu ile taşınan kısmının buumlyuumlk
bir boumlluumlmuuml Bulgaristan uumlzerinden yapılmaktadır
- Ayrıca Bulgaristan Balkanlarrsquoın coğrafi olarak merkezi konumundadır
- İstanbul Kocaeli ve Bursa gibi Tuumlrkiyersquonin uumlretim merkezlerine de ccedilok yakındır
İki uumllkenin ortak tarihsel ve kuumlltuumlrel geccedilmişi
Bulgaristanrsquoın AB uumlyesi olması
- Guumlmruumlk Birliği nedeniyle ikili ticarette sanayi uumlruumlnleri guumlmruumlk vergisinden muaftır
tarım uumlruumlnleri iccedilinse tercihli vergi oranları uygulanmaktadır
- Buumlyuumlk oumllccediluumlde iki uumllkenin teknik mevzuatı uyumludur
Kalite-fiyat oranının Tuumlrk uumlruumlnlerinin Bulgaristan piyasasındaki rekabet guumlcuumlnuuml artırıcı
nitelikte olması
16 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan piyasasının kuumlccediluumlk olması
Vatandaşların satın alma guumlcuumlnuumln goumlreceli olarak duumlşuumlk olması
Oumlnceki doumlnemlerde duumlşuumlk kaliteli uumlruumlnlerin ithalatından dolayı Tuumlrk uumlruumlnlerinin imajının
zedelenmiş olması
Yerli ithalatccedilıların kredi bulmakta zorluklarla karşılaşması
Mal ve kişilerin serbest dolaşımı nedeniyle Bulgarların AB uumllkeleri ile ticaret yapma
kolaylığı
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
5
4 Bulgaristan temel makroekonomik ve sosyoekonomik goumlstergeleri nedir
2009 2010 2011 2012 2013 2014
Enflasyon () 28 24 42 3 09 -14
Doumlviz kuru (USD) 141 148 141 152 147 147
Kredi faiz oranı () 113 111 106 97 91 83
GSYİH buumlyuumlme oranı
()
-42 01 16 02 13 15
GSYİH (Milyon Bulgar
Levası)
72843
8
73780
2
80099
9
81543
7
81971
0
83612
3
GSYİH (Milyon USD) 51757
4
49958
6
56944
3
53570
5
55646
8
56718
3
Doğum oranı (permil) 109 102 96 95 94 94
Oumlluumlm oranı (permil) 145 149 147 15 151 152
Ev haneleri sayısı (bin) 29873 29961 30056 30116 30172 30213
Toplam ihracat (Milyon
USD)
16377
6
20570
9
28221
7
26669
7
29570
4
29338
6
Toplam ithalat (Milyon
USD)
23552
3
25472
8
32578
8
32711
8
34297
6
34740
7
Turizm gelirleri (Milyon
USD)
37760 35710 40210 37861 40399
Turizm harcamaları
(Milyon USD)
17550 12320 13380 12916 14127
Kentsel nuumlfus (bin) 53453 53370 53149 53249 53079 53140
Kentsel nuumlfus () 716 719 721 727 729 734
0 - 14 yaş arası nuumlfus () 132 132 133 134 135 136
15 - 64 yaş arası nuumlfus
()
691 688 683 678 672 667
65 yaş arası nuumlfus () 178 18 183 188 192 197
Erkek nuumlfus () 487 487 487 487 487 486
Kadın nuumlfus () 513 513 513 513 513 514
Erkeklerde ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
702 703 707 709 713 715
Kadınlarda ortalama
yaşam suumlresi (yıl)
774 774 778 779 786 787
Bebek oumlluumlmleri (permil) 9 94 85 78 71 76
Yaşlılarda okuma yazma
()
983 983 984 984 984 984
Kaynak Ulusal İstatistik Enstituumlsuuml
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
6
5 Bulgaristanrsquoın sektoumlrler itibarıyla gayri safi katma değerinin dağılımı nasıldır
Sektoumlrler itibariyle GSKD () 2014
Tarım 57
Sanayi 28
Hizmet 663
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARETİ
6 Bulgaristan nasıl bir dış ticaret rejimi uygulamaktadır
Bulgaristan dış ticaret rejimi ilke olarak liberal bir oumlzellik goumlsterse de oumlzel durumlarda ulusal
guumlvenliğin kamu duumlzeninin ve ahlakın insanların hayvanların ve bitkilerin yaşamının ve
sağlığının ulusal zenginliği oluşturan sanat eserleri tarihi ve arkeolojik değerlerin sınai ve
fikri hakların korunmasına ilişkin birtakım gerekccedilelere dayanan yasak ve sınırlamalar
getirmektedir Soumlz konusu kısıtlama ve yasaklamalar AB mevzuatına ve Bulgaristanrsquoın taraf
olduğu uluslararası anlaşmalara dayanmaktadır AB İşleyiş Anlaşmasırsquonın 207 maddesine goumlre
ortak ticaret politikası ABrsquonin ayrıcalıklı yetki alanıdır ve Avrupa Komisyonu tarafından icra
edilmektedir Avrupa Komisyonursquonun temel hedeflerinden biri yerel uumlretimi haksız ticari
uygulamalardan korumaktır Bu doğrultuda ccedileşitli anti-damping oumlnlemleri devlet destekli
ithalat oumlnlemleri ve koruma oumlnlemleri uygulanabilmektedir
7 Bulgaristanrsquoın dış ticaret hacmi ve duumlnya ticaretindeki yeri nedir
Bulgaristan Merkez Bankası verilerine goumlre 2014 yılında Bulgaristanrsquoın ihracatı yaklaşık 221
milyar Euro olmuştur 2014 yılı ithalatı ise yaklaşık 262 milyar Euro duumlzeyinde
gerccedilekleşmiştir Uumllkenin dış ticaret hacmi 2014 yılında 483 milyar Eurorsquoya ulaşırken dış ticaret
accedilığı yaklaşık 41 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir Duumlnya ihracatında Bulgaristanrsquoın payı permil
16 duumlnya ithalatındaki payı ise permil 2 civarındadır
8 Hangi uumllkeler Bulgaristanrsquoın en buumlyuumlk ticaret partnerleridir
Bulgaristanrsquoın ihracatında 2014 yılında AB uumlyesi uumllkeler ile Tuumlrkiye dahil olmak uumlzere komşu
Balkan uumllkeleri ağırlıktadır 2014 yılında da Almanya Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı
uumllke olmuştur Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı ikinci uumllke olmuştur İtalya
Romanya Yunanistan Bulgaristanrsquoın ihracatında diğer buumlyuumlk partner uumllkelerdir İthalatında ise
birinci sırayı Rusya Federasyonu alırken uumllkemiz 6 sırayı almaktadır İthalatta diğer buumlyuumlk
partner uumllkeler Almanya İtalya Ccedilin ve Romanyarsquodır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
7
9 Bulgaristanrsquoın en ccedilok dış ticaretini yaptığı uumlruumln grupları nelerdir
Petrol uumlruumlnleri demir dışı metaller hammaddeler ve oumlzellikle gıda sektoumlruuml hammaddeleri giysi
ve ayakkabı makina ve cihazlar gıda yedek parccedila ve teccedilhizat ilaccedil ve kozmetik mobilya
plastik ve kauccediluk en ccedilok ihraccedil edilen uumlruumln gruplarıdır Ham petrol ve doğalgaz makina ve
cihazlar hammadde ve malzemeler yiyecek iccedilecek ve sigara yağlar plastik ve kauccediluk
cevherler tekstil sektoumlruuml hammaddeleri ulaşım araccedilları ilaccedil ve kozmetik yedek parccedila ve
teccedilhizat elektrikli makinalar demir-ccedilelik ise en ccedilok ithalatı yapılan uumlruumln gruplarıdır
BULGARİSTANrsquoIN TUumlRKİYE İLE TİCARETİ
10 Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasındaki ticaret hangi kurallara dayanmaktadır
AB uumlyeliğinin ardından Tuumlrkiye ndash AB Guumlmruumlk Birliğirsquonin bir tarafı haline gelen Bulgaristan
ile Tuumlrkiye arasında guumlmruumlk birliği kapsamı sanayi uumlruumlnlerinin ticaretinde guumlmruumlk vergisi
alınmamaktadır Tarım uumlruumlnleri iccedilinse ABrsquonin Tuumlrk tarım uumlruumlnlerine uyguladığı tercihli vergi
oranları uygulanmaktadır Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında imzalan bazı ikili anlaşmalar da ikili
ticareti şekillendirmektedir Ticaret ve Ekonomik Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (1994)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (1994) Ccedilifte Vergilendirmenin
Oumlnlenmesi Anlaşması (1994)
11 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoın dış ticaretindeki yeri nedir
2014 yılında Tuumlrkiye yaklaşık 21 milyar Euro ve Bulgaristanrsquoın toplam ihracatında 94rsquoluumlk
pay ile en ccedilok ihracat yapılan ikinci uumllke olmuştur 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın
ithalatında 1397 milyon Euro ve 57rsquolik payı ile bir sıra gerileyerek Rusya Federasyonu
Almanya İtalya ve Romanyarsquonın ardından 5 sıraya yerleşmiştir 2014 yılında Bulgaristanrsquoın
Tuumlrkiye ile ticaret hacminin Bulgaristanrsquoın toplam ticaretindeki payı oumlnceki yıla goumlre hafif bir
artış goumlstererek 72 olarak gerccedilekleşmiştir 2014 yılında Tuumlrkiye Almanya ve İtalyarsquonın
ardından Bulgaristanrsquoın uumlccediluumlncuuml buumlyuumlk ticaret ortağı olmuştur
12 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 1966461
39 Plastikler ve mamulleri 176104
85 Elektrikli makina ve cihazlar 162361
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar
mekanik cihazlar
149843
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
8
74 Bakır ve bakırdan eşya 143922
87 Motorlu kara taşıtları traktoumlrler bisikletler 119704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 99081
72 Demir ve ccedilelik 94390
26 Metal cevherleri cuumlruf ve kuumll 86851
76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 68364
60 Oumlrme eşya 67574
13 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquodan ithalatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu
nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 2754704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 837518
74 Bakır ve bakırdan eşya 542959
85 Elektrikli makina ve cihazlar 197273
44 Ağaccedil ve ahşap eşya odun koumlmuumlruuml 145037
12 Yağlı tohum ve meyvalar muhtelif tane tohum
ve meyvalar
112914
72 Demir ve ccedilelik 111865
78 Kurşun ve kurşundan eşya 95968
39 Plastikler ve mamulleri 76367
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar 70724
23 Gıda sanayiinin kalıntı ve doumlkuumlntuumlleri 49051
70 Cam ve cam eşya 41203
79 Ccedilinko ve ccedilinkodan eşya 40715
18 Kakao ve kakao muumlstahzarları 36069
14 Bulgaristanrsquoda uumlretim tesisi kurup AB ve diğer duumlnya pazarlarına ihracat yapmak
iccedilin ayrıntılı bilgiye ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Soruyu iki kısma ayırmak gerekmektedir Sorunun ilk kısmı AB iccedilinde gerccedilekleşen ticareti
diğer kısmı ise AB dışında gerccedilekleşen ticareti ele almaktadır Bulgaristanrsquodan diğer bir AB
uumllkesine mal veya hizmet satıldığında AB iccedilinde ticaretten bahsedilmektedir ve bu satışın
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
9
Bulgaristanrsquodaki bir şirkete gerccedilekleşen bir satıştan tek farkı satıcı tarafından kesilen faturada
KDVrsquonin yer almamasıdır ABrsquode uumlruumlnlerin serbest dolaşımı prensibinden dolayı bahse konu
uumlruumlnler guumlmruumlk işlemlerine tabi tutulmamaktadır Diğer taraftan uumlccediluumlncuuml uumllkelere yapılacak
ihracata ilişkin ayrıntılı bilgiye ABrsquonin ihracat portalinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpmadbeuropaeumadbdatasetPreviewFormATpublihtmdatacat_id=ATampfrom=publi
ABrsquonin ihracat portalinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır
Guumlmruumlk vergisi bilgileri
Proseduumlr ve formaliteler
Ticaret engelleri
Sağlık ve bitki sağlığı sorunları
Menşe kuralları
KOBİ hizmetleri
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ
15 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumlu etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan ile Tuumlrkiyersquonin coğrafik yakınlığı
- Tuumlrkiyersquonin Avrupa uumllkeleriyle yaptığı ticaretin karayolu ile taşınan kısmının buumlyuumlk
bir boumlluumlmuuml Bulgaristan uumlzerinden yapılmaktadır
- Ayrıca Bulgaristan Balkanlarrsquoın coğrafi olarak merkezi konumundadır
- İstanbul Kocaeli ve Bursa gibi Tuumlrkiyersquonin uumlretim merkezlerine de ccedilok yakındır
İki uumllkenin ortak tarihsel ve kuumlltuumlrel geccedilmişi
Bulgaristanrsquoın AB uumlyesi olması
- Guumlmruumlk Birliği nedeniyle ikili ticarette sanayi uumlruumlnleri guumlmruumlk vergisinden muaftır
tarım uumlruumlnleri iccedilinse tercihli vergi oranları uygulanmaktadır
- Buumlyuumlk oumllccediluumlde iki uumllkenin teknik mevzuatı uyumludur
Kalite-fiyat oranının Tuumlrk uumlruumlnlerinin Bulgaristan piyasasındaki rekabet guumlcuumlnuuml artırıcı
nitelikte olması
16 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan piyasasının kuumlccediluumlk olması
Vatandaşların satın alma guumlcuumlnuumln goumlreceli olarak duumlşuumlk olması
Oumlnceki doumlnemlerde duumlşuumlk kaliteli uumlruumlnlerin ithalatından dolayı Tuumlrk uumlruumlnlerinin imajının
zedelenmiş olması
Yerli ithalatccedilıların kredi bulmakta zorluklarla karşılaşması
Mal ve kişilerin serbest dolaşımı nedeniyle Bulgarların AB uumllkeleri ile ticaret yapma
kolaylığı
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
6
5 Bulgaristanrsquoın sektoumlrler itibarıyla gayri safi katma değerinin dağılımı nasıldır
Sektoumlrler itibariyle GSKD () 2014
Tarım 57
Sanayi 28
Hizmet 663
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARETİ
6 Bulgaristan nasıl bir dış ticaret rejimi uygulamaktadır
Bulgaristan dış ticaret rejimi ilke olarak liberal bir oumlzellik goumlsterse de oumlzel durumlarda ulusal
guumlvenliğin kamu duumlzeninin ve ahlakın insanların hayvanların ve bitkilerin yaşamının ve
sağlığının ulusal zenginliği oluşturan sanat eserleri tarihi ve arkeolojik değerlerin sınai ve
fikri hakların korunmasına ilişkin birtakım gerekccedilelere dayanan yasak ve sınırlamalar
getirmektedir Soumlz konusu kısıtlama ve yasaklamalar AB mevzuatına ve Bulgaristanrsquoın taraf
olduğu uluslararası anlaşmalara dayanmaktadır AB İşleyiş Anlaşmasırsquonın 207 maddesine goumlre
ortak ticaret politikası ABrsquonin ayrıcalıklı yetki alanıdır ve Avrupa Komisyonu tarafından icra
edilmektedir Avrupa Komisyonursquonun temel hedeflerinden biri yerel uumlretimi haksız ticari
uygulamalardan korumaktır Bu doğrultuda ccedileşitli anti-damping oumlnlemleri devlet destekli
ithalat oumlnlemleri ve koruma oumlnlemleri uygulanabilmektedir
7 Bulgaristanrsquoın dış ticaret hacmi ve duumlnya ticaretindeki yeri nedir
Bulgaristan Merkez Bankası verilerine goumlre 2014 yılında Bulgaristanrsquoın ihracatı yaklaşık 221
milyar Euro olmuştur 2014 yılı ithalatı ise yaklaşık 262 milyar Euro duumlzeyinde
gerccedilekleşmiştir Uumllkenin dış ticaret hacmi 2014 yılında 483 milyar Eurorsquoya ulaşırken dış ticaret
accedilığı yaklaşık 41 milyar Euro olarak gerccedilekleşmiştir Duumlnya ihracatında Bulgaristanrsquoın payı permil
16 duumlnya ithalatındaki payı ise permil 2 civarındadır
8 Hangi uumllkeler Bulgaristanrsquoın en buumlyuumlk ticaret partnerleridir
Bulgaristanrsquoın ihracatında 2014 yılında AB uumlyesi uumllkeler ile Tuumlrkiye dahil olmak uumlzere komşu
Balkan uumllkeleri ağırlıktadır 2014 yılında da Almanya Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı
uumllke olmuştur Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın en ccedilok ihracat yaptığı ikinci uumllke olmuştur İtalya
Romanya Yunanistan Bulgaristanrsquoın ihracatında diğer buumlyuumlk partner uumllkelerdir İthalatında ise
birinci sırayı Rusya Federasyonu alırken uumllkemiz 6 sırayı almaktadır İthalatta diğer buumlyuumlk
partner uumllkeler Almanya İtalya Ccedilin ve Romanyarsquodır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
7
9 Bulgaristanrsquoın en ccedilok dış ticaretini yaptığı uumlruumln grupları nelerdir
Petrol uumlruumlnleri demir dışı metaller hammaddeler ve oumlzellikle gıda sektoumlruuml hammaddeleri giysi
ve ayakkabı makina ve cihazlar gıda yedek parccedila ve teccedilhizat ilaccedil ve kozmetik mobilya
plastik ve kauccediluk en ccedilok ihraccedil edilen uumlruumln gruplarıdır Ham petrol ve doğalgaz makina ve
cihazlar hammadde ve malzemeler yiyecek iccedilecek ve sigara yağlar plastik ve kauccediluk
cevherler tekstil sektoumlruuml hammaddeleri ulaşım araccedilları ilaccedil ve kozmetik yedek parccedila ve
teccedilhizat elektrikli makinalar demir-ccedilelik ise en ccedilok ithalatı yapılan uumlruumln gruplarıdır
BULGARİSTANrsquoIN TUumlRKİYE İLE TİCARETİ
10 Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasındaki ticaret hangi kurallara dayanmaktadır
AB uumlyeliğinin ardından Tuumlrkiye ndash AB Guumlmruumlk Birliğirsquonin bir tarafı haline gelen Bulgaristan
ile Tuumlrkiye arasında guumlmruumlk birliği kapsamı sanayi uumlruumlnlerinin ticaretinde guumlmruumlk vergisi
alınmamaktadır Tarım uumlruumlnleri iccedilinse ABrsquonin Tuumlrk tarım uumlruumlnlerine uyguladığı tercihli vergi
oranları uygulanmaktadır Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında imzalan bazı ikili anlaşmalar da ikili
ticareti şekillendirmektedir Ticaret ve Ekonomik Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (1994)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (1994) Ccedilifte Vergilendirmenin
Oumlnlenmesi Anlaşması (1994)
11 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoın dış ticaretindeki yeri nedir
2014 yılında Tuumlrkiye yaklaşık 21 milyar Euro ve Bulgaristanrsquoın toplam ihracatında 94rsquoluumlk
pay ile en ccedilok ihracat yapılan ikinci uumllke olmuştur 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın
ithalatında 1397 milyon Euro ve 57rsquolik payı ile bir sıra gerileyerek Rusya Federasyonu
Almanya İtalya ve Romanyarsquonın ardından 5 sıraya yerleşmiştir 2014 yılında Bulgaristanrsquoın
Tuumlrkiye ile ticaret hacminin Bulgaristanrsquoın toplam ticaretindeki payı oumlnceki yıla goumlre hafif bir
artış goumlstererek 72 olarak gerccedilekleşmiştir 2014 yılında Tuumlrkiye Almanya ve İtalyarsquonın
ardından Bulgaristanrsquoın uumlccediluumlncuuml buumlyuumlk ticaret ortağı olmuştur
12 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 1966461
39 Plastikler ve mamulleri 176104
85 Elektrikli makina ve cihazlar 162361
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar
mekanik cihazlar
149843
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
8
74 Bakır ve bakırdan eşya 143922
87 Motorlu kara taşıtları traktoumlrler bisikletler 119704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 99081
72 Demir ve ccedilelik 94390
26 Metal cevherleri cuumlruf ve kuumll 86851
76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 68364
60 Oumlrme eşya 67574
13 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquodan ithalatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu
nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 2754704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 837518
74 Bakır ve bakırdan eşya 542959
85 Elektrikli makina ve cihazlar 197273
44 Ağaccedil ve ahşap eşya odun koumlmuumlruuml 145037
12 Yağlı tohum ve meyvalar muhtelif tane tohum
ve meyvalar
112914
72 Demir ve ccedilelik 111865
78 Kurşun ve kurşundan eşya 95968
39 Plastikler ve mamulleri 76367
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar 70724
23 Gıda sanayiinin kalıntı ve doumlkuumlntuumlleri 49051
70 Cam ve cam eşya 41203
79 Ccedilinko ve ccedilinkodan eşya 40715
18 Kakao ve kakao muumlstahzarları 36069
14 Bulgaristanrsquoda uumlretim tesisi kurup AB ve diğer duumlnya pazarlarına ihracat yapmak
iccedilin ayrıntılı bilgiye ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Soruyu iki kısma ayırmak gerekmektedir Sorunun ilk kısmı AB iccedilinde gerccedilekleşen ticareti
diğer kısmı ise AB dışında gerccedilekleşen ticareti ele almaktadır Bulgaristanrsquodan diğer bir AB
uumllkesine mal veya hizmet satıldığında AB iccedilinde ticaretten bahsedilmektedir ve bu satışın
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
9
Bulgaristanrsquodaki bir şirkete gerccedilekleşen bir satıştan tek farkı satıcı tarafından kesilen faturada
KDVrsquonin yer almamasıdır ABrsquode uumlruumlnlerin serbest dolaşımı prensibinden dolayı bahse konu
uumlruumlnler guumlmruumlk işlemlerine tabi tutulmamaktadır Diğer taraftan uumlccediluumlncuuml uumllkelere yapılacak
ihracata ilişkin ayrıntılı bilgiye ABrsquonin ihracat portalinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpmadbeuropaeumadbdatasetPreviewFormATpublihtmdatacat_id=ATampfrom=publi
ABrsquonin ihracat portalinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır
Guumlmruumlk vergisi bilgileri
Proseduumlr ve formaliteler
Ticaret engelleri
Sağlık ve bitki sağlığı sorunları
Menşe kuralları
KOBİ hizmetleri
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ
15 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumlu etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan ile Tuumlrkiyersquonin coğrafik yakınlığı
- Tuumlrkiyersquonin Avrupa uumllkeleriyle yaptığı ticaretin karayolu ile taşınan kısmının buumlyuumlk
bir boumlluumlmuuml Bulgaristan uumlzerinden yapılmaktadır
- Ayrıca Bulgaristan Balkanlarrsquoın coğrafi olarak merkezi konumundadır
- İstanbul Kocaeli ve Bursa gibi Tuumlrkiyersquonin uumlretim merkezlerine de ccedilok yakındır
İki uumllkenin ortak tarihsel ve kuumlltuumlrel geccedilmişi
Bulgaristanrsquoın AB uumlyesi olması
- Guumlmruumlk Birliği nedeniyle ikili ticarette sanayi uumlruumlnleri guumlmruumlk vergisinden muaftır
tarım uumlruumlnleri iccedilinse tercihli vergi oranları uygulanmaktadır
- Buumlyuumlk oumllccediluumlde iki uumllkenin teknik mevzuatı uyumludur
Kalite-fiyat oranının Tuumlrk uumlruumlnlerinin Bulgaristan piyasasındaki rekabet guumlcuumlnuuml artırıcı
nitelikte olması
16 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan piyasasının kuumlccediluumlk olması
Vatandaşların satın alma guumlcuumlnuumln goumlreceli olarak duumlşuumlk olması
Oumlnceki doumlnemlerde duumlşuumlk kaliteli uumlruumlnlerin ithalatından dolayı Tuumlrk uumlruumlnlerinin imajının
zedelenmiş olması
Yerli ithalatccedilıların kredi bulmakta zorluklarla karşılaşması
Mal ve kişilerin serbest dolaşımı nedeniyle Bulgarların AB uumllkeleri ile ticaret yapma
kolaylığı
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
7
9 Bulgaristanrsquoın en ccedilok dış ticaretini yaptığı uumlruumln grupları nelerdir
Petrol uumlruumlnleri demir dışı metaller hammaddeler ve oumlzellikle gıda sektoumlruuml hammaddeleri giysi
ve ayakkabı makina ve cihazlar gıda yedek parccedila ve teccedilhizat ilaccedil ve kozmetik mobilya
plastik ve kauccediluk en ccedilok ihraccedil edilen uumlruumln gruplarıdır Ham petrol ve doğalgaz makina ve
cihazlar hammadde ve malzemeler yiyecek iccedilecek ve sigara yağlar plastik ve kauccediluk
cevherler tekstil sektoumlruuml hammaddeleri ulaşım araccedilları ilaccedil ve kozmetik yedek parccedila ve
teccedilhizat elektrikli makinalar demir-ccedilelik ise en ccedilok ithalatı yapılan uumlruumln gruplarıdır
BULGARİSTANrsquoIN TUumlRKİYE İLE TİCARETİ
10 Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasındaki ticaret hangi kurallara dayanmaktadır
AB uumlyeliğinin ardından Tuumlrkiye ndash AB Guumlmruumlk Birliğirsquonin bir tarafı haline gelen Bulgaristan
ile Tuumlrkiye arasında guumlmruumlk birliği kapsamı sanayi uumlruumlnlerinin ticaretinde guumlmruumlk vergisi
alınmamaktadır Tarım uumlruumlnleri iccedilinse ABrsquonin Tuumlrk tarım uumlruumlnlerine uyguladığı tercihli vergi
oranları uygulanmaktadır Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında imzalan bazı ikili anlaşmalar da ikili
ticareti şekillendirmektedir Ticaret ve Ekonomik Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (1994)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (1994) Ccedilifte Vergilendirmenin
Oumlnlenmesi Anlaşması (1994)
11 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoın dış ticaretindeki yeri nedir
2014 yılında Tuumlrkiye yaklaşık 21 milyar Euro ve Bulgaristanrsquoın toplam ihracatında 94rsquoluumlk
pay ile en ccedilok ihracat yapılan ikinci uumllke olmuştur 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquoın
ithalatında 1397 milyon Euro ve 57rsquolik payı ile bir sıra gerileyerek Rusya Federasyonu
Almanya İtalya ve Romanyarsquonın ardından 5 sıraya yerleşmiştir 2014 yılında Bulgaristanrsquoın
Tuumlrkiye ile ticaret hacminin Bulgaristanrsquoın toplam ticaretindeki payı oumlnceki yıla goumlre hafif bir
artış goumlstererek 72 olarak gerccedilekleşmiştir 2014 yılında Tuumlrkiye Almanya ve İtalyarsquonın
ardından Bulgaristanrsquoın uumlccediluumlncuuml buumlyuumlk ticaret ortağı olmuştur
12 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 1966461
39 Plastikler ve mamulleri 176104
85 Elektrikli makina ve cihazlar 162361
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar
mekanik cihazlar
149843
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
8
74 Bakır ve bakırdan eşya 143922
87 Motorlu kara taşıtları traktoumlrler bisikletler 119704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 99081
72 Demir ve ccedilelik 94390
26 Metal cevherleri cuumlruf ve kuumll 86851
76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 68364
60 Oumlrme eşya 67574
13 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquodan ithalatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu
nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 2754704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 837518
74 Bakır ve bakırdan eşya 542959
85 Elektrikli makina ve cihazlar 197273
44 Ağaccedil ve ahşap eşya odun koumlmuumlruuml 145037
12 Yağlı tohum ve meyvalar muhtelif tane tohum
ve meyvalar
112914
72 Demir ve ccedilelik 111865
78 Kurşun ve kurşundan eşya 95968
39 Plastikler ve mamulleri 76367
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar 70724
23 Gıda sanayiinin kalıntı ve doumlkuumlntuumlleri 49051
70 Cam ve cam eşya 41203
79 Ccedilinko ve ccedilinkodan eşya 40715
18 Kakao ve kakao muumlstahzarları 36069
14 Bulgaristanrsquoda uumlretim tesisi kurup AB ve diğer duumlnya pazarlarına ihracat yapmak
iccedilin ayrıntılı bilgiye ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Soruyu iki kısma ayırmak gerekmektedir Sorunun ilk kısmı AB iccedilinde gerccedilekleşen ticareti
diğer kısmı ise AB dışında gerccedilekleşen ticareti ele almaktadır Bulgaristanrsquodan diğer bir AB
uumllkesine mal veya hizmet satıldığında AB iccedilinde ticaretten bahsedilmektedir ve bu satışın
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
9
Bulgaristanrsquodaki bir şirkete gerccedilekleşen bir satıştan tek farkı satıcı tarafından kesilen faturada
KDVrsquonin yer almamasıdır ABrsquode uumlruumlnlerin serbest dolaşımı prensibinden dolayı bahse konu
uumlruumlnler guumlmruumlk işlemlerine tabi tutulmamaktadır Diğer taraftan uumlccediluumlncuuml uumllkelere yapılacak
ihracata ilişkin ayrıntılı bilgiye ABrsquonin ihracat portalinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpmadbeuropaeumadbdatasetPreviewFormATpublihtmdatacat_id=ATampfrom=publi
ABrsquonin ihracat portalinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır
Guumlmruumlk vergisi bilgileri
Proseduumlr ve formaliteler
Ticaret engelleri
Sağlık ve bitki sağlığı sorunları
Menşe kuralları
KOBİ hizmetleri
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ
15 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumlu etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan ile Tuumlrkiyersquonin coğrafik yakınlığı
- Tuumlrkiyersquonin Avrupa uumllkeleriyle yaptığı ticaretin karayolu ile taşınan kısmının buumlyuumlk
bir boumlluumlmuuml Bulgaristan uumlzerinden yapılmaktadır
- Ayrıca Bulgaristan Balkanlarrsquoın coğrafi olarak merkezi konumundadır
- İstanbul Kocaeli ve Bursa gibi Tuumlrkiyersquonin uumlretim merkezlerine de ccedilok yakındır
İki uumllkenin ortak tarihsel ve kuumlltuumlrel geccedilmişi
Bulgaristanrsquoın AB uumlyesi olması
- Guumlmruumlk Birliği nedeniyle ikili ticarette sanayi uumlruumlnleri guumlmruumlk vergisinden muaftır
tarım uumlruumlnleri iccedilinse tercihli vergi oranları uygulanmaktadır
- Buumlyuumlk oumllccediluumlde iki uumllkenin teknik mevzuatı uyumludur
Kalite-fiyat oranının Tuumlrk uumlruumlnlerinin Bulgaristan piyasasındaki rekabet guumlcuumlnuuml artırıcı
nitelikte olması
16 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan piyasasının kuumlccediluumlk olması
Vatandaşların satın alma guumlcuumlnuumln goumlreceli olarak duumlşuumlk olması
Oumlnceki doumlnemlerde duumlşuumlk kaliteli uumlruumlnlerin ithalatından dolayı Tuumlrk uumlruumlnlerinin imajının
zedelenmiş olması
Yerli ithalatccedilıların kredi bulmakta zorluklarla karşılaşması
Mal ve kişilerin serbest dolaşımı nedeniyle Bulgarların AB uumllkeleri ile ticaret yapma
kolaylığı
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
8
74 Bakır ve bakırdan eşya 143922
87 Motorlu kara taşıtları traktoumlrler bisikletler 119704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 99081
72 Demir ve ccedilelik 94390
26 Metal cevherleri cuumlruf ve kuumll 86851
76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 68364
60 Oumlrme eşya 67574
13 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquodan ithalatında 2rsquoli GTİP bazında ilk 10 uumlruumln grubu
nedir
GTİP Accedilıklama 2014 (bin USD)
TOPLAM Tuumlm Uumlruumlnler 2754704
27 Mineral yakıtlar mineral yağlar 837518
74 Bakır ve bakırdan eşya 542959
85 Elektrikli makina ve cihazlar 197273
44 Ağaccedil ve ahşap eşya odun koumlmuumlruuml 145037
12 Yağlı tohum ve meyvalar muhtelif tane tohum
ve meyvalar
112914
72 Demir ve ccedilelik 111865
78 Kurşun ve kurşundan eşya 95968
39 Plastikler ve mamulleri 76367
84 Nuumlkleer reaktoumlrler kazanlar makinalar 70724
23 Gıda sanayiinin kalıntı ve doumlkuumlntuumlleri 49051
70 Cam ve cam eşya 41203
79 Ccedilinko ve ccedilinkodan eşya 40715
18 Kakao ve kakao muumlstahzarları 36069
14 Bulgaristanrsquoda uumlretim tesisi kurup AB ve diğer duumlnya pazarlarına ihracat yapmak
iccedilin ayrıntılı bilgiye ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Soruyu iki kısma ayırmak gerekmektedir Sorunun ilk kısmı AB iccedilinde gerccedilekleşen ticareti
diğer kısmı ise AB dışında gerccedilekleşen ticareti ele almaktadır Bulgaristanrsquodan diğer bir AB
uumllkesine mal veya hizmet satıldığında AB iccedilinde ticaretten bahsedilmektedir ve bu satışın
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
9
Bulgaristanrsquodaki bir şirkete gerccedilekleşen bir satıştan tek farkı satıcı tarafından kesilen faturada
KDVrsquonin yer almamasıdır ABrsquode uumlruumlnlerin serbest dolaşımı prensibinden dolayı bahse konu
uumlruumlnler guumlmruumlk işlemlerine tabi tutulmamaktadır Diğer taraftan uumlccediluumlncuuml uumllkelere yapılacak
ihracata ilişkin ayrıntılı bilgiye ABrsquonin ihracat portalinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpmadbeuropaeumadbdatasetPreviewFormATpublihtmdatacat_id=ATampfrom=publi
ABrsquonin ihracat portalinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır
Guumlmruumlk vergisi bilgileri
Proseduumlr ve formaliteler
Ticaret engelleri
Sağlık ve bitki sağlığı sorunları
Menşe kuralları
KOBİ hizmetleri
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ
15 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumlu etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan ile Tuumlrkiyersquonin coğrafik yakınlığı
- Tuumlrkiyersquonin Avrupa uumllkeleriyle yaptığı ticaretin karayolu ile taşınan kısmının buumlyuumlk
bir boumlluumlmuuml Bulgaristan uumlzerinden yapılmaktadır
- Ayrıca Bulgaristan Balkanlarrsquoın coğrafi olarak merkezi konumundadır
- İstanbul Kocaeli ve Bursa gibi Tuumlrkiyersquonin uumlretim merkezlerine de ccedilok yakındır
İki uumllkenin ortak tarihsel ve kuumlltuumlrel geccedilmişi
Bulgaristanrsquoın AB uumlyesi olması
- Guumlmruumlk Birliği nedeniyle ikili ticarette sanayi uumlruumlnleri guumlmruumlk vergisinden muaftır
tarım uumlruumlnleri iccedilinse tercihli vergi oranları uygulanmaktadır
- Buumlyuumlk oumllccediluumlde iki uumllkenin teknik mevzuatı uyumludur
Kalite-fiyat oranının Tuumlrk uumlruumlnlerinin Bulgaristan piyasasındaki rekabet guumlcuumlnuuml artırıcı
nitelikte olması
16 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan piyasasının kuumlccediluumlk olması
Vatandaşların satın alma guumlcuumlnuumln goumlreceli olarak duumlşuumlk olması
Oumlnceki doumlnemlerde duumlşuumlk kaliteli uumlruumlnlerin ithalatından dolayı Tuumlrk uumlruumlnlerinin imajının
zedelenmiş olması
Yerli ithalatccedilıların kredi bulmakta zorluklarla karşılaşması
Mal ve kişilerin serbest dolaşımı nedeniyle Bulgarların AB uumllkeleri ile ticaret yapma
kolaylığı
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
9
Bulgaristanrsquodaki bir şirkete gerccedilekleşen bir satıştan tek farkı satıcı tarafından kesilen faturada
KDVrsquonin yer almamasıdır ABrsquode uumlruumlnlerin serbest dolaşımı prensibinden dolayı bahse konu
uumlruumlnler guumlmruumlk işlemlerine tabi tutulmamaktadır Diğer taraftan uumlccediluumlncuuml uumllkelere yapılacak
ihracata ilişkin ayrıntılı bilgiye ABrsquonin ihracat portalinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpmadbeuropaeumadbdatasetPreviewFormATpublihtmdatacat_id=ATampfrom=publi
ABrsquonin ihracat portalinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır
Guumlmruumlk vergisi bilgileri
Proseduumlr ve formaliteler
Ticaret engelleri
Sağlık ve bitki sağlığı sorunları
Menşe kuralları
KOBİ hizmetleri
TUumlRKİYErsquoNİN BULGARİSTANrsquoA İHRACATININ SWOT ANALİZİ
15 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumlu etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan ile Tuumlrkiyersquonin coğrafik yakınlığı
- Tuumlrkiyersquonin Avrupa uumllkeleriyle yaptığı ticaretin karayolu ile taşınan kısmının buumlyuumlk
bir boumlluumlmuuml Bulgaristan uumlzerinden yapılmaktadır
- Ayrıca Bulgaristan Balkanlarrsquoın coğrafi olarak merkezi konumundadır
- İstanbul Kocaeli ve Bursa gibi Tuumlrkiyersquonin uumlretim merkezlerine de ccedilok yakındır
İki uumllkenin ortak tarihsel ve kuumlltuumlrel geccedilmişi
Bulgaristanrsquoın AB uumlyesi olması
- Guumlmruumlk Birliği nedeniyle ikili ticarette sanayi uumlruumlnleri guumlmruumlk vergisinden muaftır
tarım uumlruumlnleri iccedilinse tercihli vergi oranları uygulanmaktadır
- Buumlyuumlk oumllccediluumlde iki uumllkenin teknik mevzuatı uyumludur
Kalite-fiyat oranının Tuumlrk uumlruumlnlerinin Bulgaristan piyasasındaki rekabet guumlcuumlnuuml artırıcı
nitelikte olması
16 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa ihracatını olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan piyasasının kuumlccediluumlk olması
Vatandaşların satın alma guumlcuumlnuumln goumlreceli olarak duumlşuumlk olması
Oumlnceki doumlnemlerde duumlşuumlk kaliteli uumlruumlnlerin ithalatından dolayı Tuumlrk uumlruumlnlerinin imajının
zedelenmiş olması
Yerli ithalatccedilıların kredi bulmakta zorluklarla karşılaşması
Mal ve kişilerin serbest dolaşımı nedeniyle Bulgarların AB uumllkeleri ile ticaret yapma
kolaylığı
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
10
17 Bulgaristanrsquoa mal ve hizmet ihracatı ccedilerccedilevesinde Tuumlrk firmalarının istifade
edebileceği fırsatlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda AB operasyonel programları ccedilerccedilevesinde altyapı projelerinin guumlndemde
olması hem muumlteahhitlik firmalarımız hem de muumlteahhitlik firmalarının olası tedariği iccedilin
birccedilok fırsat yaratmaktadır
Bulgaristan sanayisinin krizden olumsuz etkilenmesi nedeniyle piyasada oluşan ve yerli
mallarla karşılanamayan talebin Tuumlrkiyersquonin goumlreceli olarak rekabet guumlcuuml yuumlksek uumlruumlnleri
ile giderilmesi değerlendirilebilir başka bir fırsattır
2010 yılında 414 olan ortalama yaş 2030 yılında 465rsquoa yuumlkselecektir Yaşlı nuumlfus iccedilin
hayatı kolaylaştıracak ve sağlığını koruyacak yaşlı dostu uumlruumlnler (akıllı sensoumlrlere sahip
tesktil uumlruumlnleri ev iccedili ekipman dekorasyon uumlruumlnleri ilaccedil doğal-sağlıklı yaşam temalı gıda
uumlruumlnleri) potansiyel arz etmektedir
18 Tuumlrk ihracatccedilı firmaları accedilısından Bulgaristanrsquodaki tehditler nelerdir
Ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklardan kaynaklanan belirsizlikler
AB fonlarının bir boumlluumlmuumlnuumln buumlrokratik engellerden dolayı kullanılamaması veya askıya
alınması
Bulgaristan Transparency Internationalrsquoın Yolsuzluk Algılama Endeksi Sıralamasında
geccedilen yıl bir ilerleme kaydedemeyerek 2014 yılındaki sırasını muhafaza etti ve duumlnyada 168
uumllke arasında yapılan yolsuzluk sırlamasında 69 sırayı aldı (1 sıra ndash en az yolsuzluk 168
sıra ndash en fazla yolsuzluk) Bu sıralamada Tuumlrkiye 2015 yılı iccedilin 66 sırayı aldı
Duumlnya Bankasırsquonın Doing Business in Bulgaria raporuna goumlre 2015 yılında Bulgaristan iş
kurulması finansman sağlanması vergi oumldemeleri elektrik şebekesine bağlantı ve muumllkiyet
kaydı başlıklarında bir gerileme kaydetti
Avrupa Komisyonursquonun Bulgar makamlarının yolsuzluk ve organize succedil ile muumlcadelede
ccedilok yavaş ve zor netice alabildiğine dair değerlendirmesi
19 Tuumlrkiyersquode yerleşik firmaların Bulgaristanrsquoa ihracatlarını arttırmaya youmlnelik
destekler nelerdir
TC Ekonomi Bakanlığı Tuumlrk firmalarına yurtdışı birim marka tanıtım ve pazara giriş destek
mekanizmalarını yuumlruumltmektedir Konuya ilişkin ayrıntılı bilgiye
httpwwwekonomigovtrportalfaceshomeihracatihracatDestek linkinden ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
11
BULGARİSTANrsquoIN DIŞ TİCARET REJİMİ ARANAN BELGELER PİYASA
DENETİMLERİ TEKNİK ENGELLER
20 Bulgaristanrsquoa ithalatta aranan standartlar teknik gerekler ve sertifikalar
nelerdir
AB uumlyeliğinin ardından Bulgaristanrsquoda ABrsquonin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair
mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır Bu kapsamda Bulgaristanrsquoda ABrsquonin uumlruumln guumlvenliği
standardizasyon akreditasyon metroloji uygunluk değerlendirmesi test muayene ve
belgelendirme mevzuatına geccedililmiştir Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin insan sağlığı ve
guumlvenliğine ilişkin tuumlm kuralları karşılaması gerekmektedir ABrsquonin bu alandaki ldquoyeni
yaklaşımrdquo mevzuatı kapsam dahilindeki uumlruumlnlere ldquoCErdquo işaretinin iliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır ABrsquonin bu alandaki mevzuatı Tuumlrkiye tarafından da uyumlaştırıldığından
ihracatccedilılarımızın bu konuda ihtiyaccedil duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında
herhangi bir zorluk beklenmemektedir Diğer taraftan Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında
bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya
bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya
ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına
uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
21 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi nasıl gerccedilekleşmektedir
Piyasaya Uumlruumln Sunumu Ccedilerccedilevesinde Akreditasyon ve Denetim Kurallarının Belirlenmesine
ve (EEC) 33993 sayılı Youmlnetmeliğin Yuumlruumlrluumlkten Kaldırılmasına Dair Avrupa
Parlamentosursquonun ve Konseyrsquoin 9 Temmuz 2008 tarihli ve (EC) 7652008 sayılı Youmlnetmeliği
gereklerine uygun olarak 2010 yılından bu yana Bulgaristan her yıl piyasa denetimi ulusal
programı geliştirmekle ve soumlz konusu programı uygulamakla yuumlkuumlmluumlduumlr Bulgaristanrsquoda
uumlruumlnlerin serbest dolaşımına ilişkin mevzuat ve Eski ve Yeni Yaklaşımın ilkeleri birccedilok Bulgar
yasa ve youmlnetmeliğine dahil edilmiştir Boumlylelikle mevzuatta imalatccedilı ithalatccedilı distribuumltoumlr ve
perakende satıcılara getirilen şartlara uyulması ve piyasaya suumlruumllecek uumlruumlnlerin guumlvenli ve
uyumlaştırılmış kurallara uygun olması hedeflenmiştir Yasal olarak aranan şartların
uygulanmasını teminen Bulgaristanrsquoda ccedileşitli denetim organlarının yer aldığı bir sistem
mevcuttur ldquoPiyasa denetim organlarırdquo olarak adlandırılan soumlz konusu organlar tehlikeli ve
mevzuata uygun olmayan uumlruumlnlerin piyasaya arz edilmesini oumlnlemek amacıyla kontrol denetim
proseduumlr ve youmlntemleri (oumlnlem alma belge uumlzerinde kontrol fiziki kontrol piyasadan ccedilekme
vb) uygulamaktadır Bulgaristanrsquoa ihraccedil edilen uumlruumlnlerin guumlvenlik şartlarına uygunluğunun
denetimi hem ithalat aşamasında guumlmruumlk yetkilileri tarafından hem uumlruumln piyasada iken ilgili
kurumlar tarafından icra edilmektedir İthal uumlruumlnlerin payı yerel uumlruumlnler payını oumlnemli oumllccediluumlde
aştığı iccedilin denetim faaliyetlerinin buumlyuumlk bir ccediloğunluğu toptan ve perakende satış aşamasında
gerccedilekleşmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
12
22 Bulgaristanrsquoda piyasa denetimi organları hangileridir
Bulgaristanrsquoda piyasa denetimini yapan tek bir organ ve spesifik bir yasal duumlzenleme
bulunmamaktadır Uumlruumln grubu oumlzelliklerine goumlre ccedileşitli kurumlara denetim goumlrevi yuumlklenmiştir
Bulgaristan denetimi sektoumlrel duumlzeye gerccedilekleştiren uumllkelerdendir Tuumlketicileri Koruma
Komisyonu Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı Boumllgesel Sağlık Muumlfettişlikleri
Bulgaristan Gıda Guumlvenliği Ajansı İlaccedillar İcra Ajansı Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliği
ve Boumllgesel Ccedilevre ve Su İşleri Muumlfettişlikleri 7652008 sayılı Youmlnetmeliğe goumlre piyasa denetim
organlarıdır Piyasa denetim organları sistemi yetkilerin doumlrt Bakanlık arasında dağıtılması
suretiyle ccedilalışmaktadır Ekonomi Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Gıda Bakanlığı ve
Ccedilevre ve Su İşleri Bakanlığı
Diğer taraftan Uumlruumln Piyasası Denetim Organları Arasında Koordinasyon ve Bilgilendirme
Konseyi mezkur Youmlnetmeliğin ccedilizdiği ccedilerccedilevede koordinasyon birimidir ve Youmlnetmeliğin 3
Boumlluumlmuumlnuumln etkin bir şekilde uygulanmasında anahtar rol oynamaktadır Ccedilevre ve Su İşleri
Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İlaccedillar İcra Ajansı Tuumlketicileri Koruma Komisyonu Bulgaristan
Gıda Guumlvenliği Ajansı Ulusal İnşaat Denetimi Muumlduumlrluumlğuuml Guumlmruumlkler Ajansı Metroloji ve
Teknik Denetim Devlet Ajansı Bağlar ve Şarap İcra Ajansı Balıkccedilılık ve Su Uumlruumlnleri İcra
Ajansı Ccedileşit Test Etme Onay ve Tohum Kontrol İcra Ajansı Succedillar Polis Genel Muumlduumlrluumlğuuml
Kontrol ve Teknik Denetim Muumlfettişliğirsquonden temsilciler Konseyrsquode yer almaktadır Soumlz
konusu kurumlar ortak operasyonlar da gerccedilekleştirerek yetki alanlarına giren uumlruumlnlerin
kontroluumlnuuml ve denetimini gerccedilekleştirmektedir
23 Bulgaristanrsquoa ithal edilen hangi uumlruumlnler goumlzetim uygulamasına tabidir
Bulgaristanrsquoa ithal edilen uumlruumlnlerin hangilerine goumlzetim uygulandığı ABrsquonin İthalat Goumlzetim
web portalinden ulaşılmaktadır Bahse konu web portali her guumln guumlncellenmektedir
httpeceuropaeutaxation_customsdds2survsurv_consultationjspLang=en
24 BulgaristanrsquoaAvrupa Birliğirsquone ithal edilen uumlruumlnlerde aranan şartlara ve
belgelere ilişkin mevzuata nasıl ulaşılır
AB TARİC sisteminden
httpeceuropaeutaxation_customsdds2tarictaric_consultationjspLang=en her uumlruumlnuumln
Birliğe ithal edilmesi aşamasında aranan şartlar ve belgelere ilişkin mevzuata uumlruumln GTİP kodu
ile arama yapılarak ulaşılmaktadır
25 Bulgaristanrsquoın Tuumlrkiyersquoden ithalatında Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken
standartlar ve uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hangileridir
ABrsquonin SAMANCTA sistemi sayesinde Tuumlrk uumlruumlnlerinin uyması gereken standartlar ve
uumlruumlnlere uygulanması gereken analizler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customsdds2SAMANCTAENindex_ENhtm
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
13
26 Bulgaristanrsquoda ithalat aşamasında ve transit geccedilişlerde sıkccedila sorun yaşanan
uumlruumlnler ve konular ile bunlara ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir
Tuumlrkiye-AB Guumlmruumlk Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal hayvansal ve su uumlruumlnlerinin
Tuumlrkiyersquoden Bulgaristanrsquoa ihracatında veya bu uumllkeden transit geccedilişlerinde mevzuata uygunluk
konusunda bir takım sıkıntılar ortaya ccedilıkmaktadır Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme
belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun duumlzenlenmesi oumlnem arz etmektedir
Tarım Uumlruumlnuuml İthalatı ve Bitki Sağlığı Kontrolleri
Bitki sağlığı kontroluuml sınır kapılarında Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı Gıda Guumlvenliği Ajansı
tarafından gerccedilekleştirilir Aşağıdaki uumlruumlnler bitki sağlığı kontroluumlne tabidirler
Tohumlar ve fideler dahil olmak uumlzere tuumlm bitkiler
Bitkisel uumlruumlnler
Besin takviye (nutrient media) uumlruumlnleri
Bitki koruma preparatları
Bitki nakliye vasıtaları
Bitki paketleri
Veterinerlik Kontrolleri
Tuumlm hayvansal uumlruumlnler ile su uumlruumlnlerinin veterinerlik kontrolleri Bulgaristan sınır kapılarında
Gıda Guumlvenliği Ajansı tarafından icra edilmektedir Soumlz konusu uumlruumlnlerin ithalatı veya transit
geccedilişlerinde ilgili AB mevzuatına dayanılarak iki belge aranmaktadır Bunlardan ilki ortak
ithalat belgesidir ve Bulgarcarsquodır Ortak ithalat belgesinin bir guumln oumlnceden giriş yapılacak hudut
kapısı yetkililerine ibraz edilmesi gerekmektedir Soumlz konusu belgenin yanısıra ithalatta veya
transit geccedilişte veterinerlik sağlık sertifikası da malın beraberinde olmalıdır Soumlz konusu sağlık
sertifikası ABrsquoye giriş uumllkesinin dilinde (Bulgaristan ise Bulgarca) ve ABrsquode gideceği son
uumllkenin dilinde (Avusturya ve Almanya ise Almanca) olmalı ve hazırlandıktandoldurulduktan
sonra yetkili organlarca onaylanmalıdır
Yaş Meyve ve Sebze İthalatı
AB Komisyonursquonun 6692009EC sayılı ldquoBir Takım Yem ve Hayvansal Olmayan Gıdaların
İthalat Denetimlerinin Arttırılmasına Dair Komisyon Youmlnetmeliğirdquone goumlre uumllkemiz menşeli
bazı biber tuumlrleri 10 sıklıkla zirai ilaccedil kalıntısı tespiti iccedilin analize tabi tutulmaktadır Soumlz
konusu uumlruumlnlerin tamamı ise bahsi geccedilen Youmlnetmelik kapsamında Ortak Giriş Belgesi
denetimine tabi bulunmaktadır Bu denetimleri Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanlığırsquona bağlı
Gıda Guumlvenliği Ajansı yuumlruumltmektedir
Soumlz konusu Ortak Giriş Belgesinin her bir uumlruumln iccedilin ayrı ayrı hazırlanması ilk sayfasının
Bulgarca ve eksiksiz olarak doldurulması ve araccedil guumlmruumlk kapısına gelmeden en az 24 saat
oumlncesinden faksla e-posta ile ilgili guumlmruumlğe bildirilmesi gerekmektedir Ayrıca denetim
işlemleri iccedilin araccedil suumlruumlcuumlsuumlnuumln yanında test ve belgelendirmeyi karşılayabilecek yeteri kadar
nakit para bulundurması oumlnem oluşturmaktadır
Ayrıca oumlzellikle domates biber narenciye kayısı kiraz nar salatalık başta olmak uumlzere pek
ccedilok uumlruumln 100 oranında bitki sağlığı denetimine tabi tutulmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
14
Aflatoksin Kontrolleri
14082014 tarih L2424 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde aflatoksinler ile
kontaminasyon riski bulunan belirli yem ve gıdaların belirli uumlccediluumlncuuml uumllkelerden ithalatını
duumlzenleyen oumlzel koşulları uygulamaya koyan (EC) 11522009 sayılı Youmlnetmeliği yuumlruumlrluumlkten
kaldıran ve yemleri de kapsayacak şekilde hazırlanan 13 Ağustos 2014 tarihli ve (EC)
8842014 sayılı Komisyon Uygulama Youmlnetmeliği yayımlamıştır Bulgaristan bahsi geccedilen
Youmlnetmeliği 3 Eyluumll 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır Soumlzkonusu Youmlnetmelik
birccedilok youmlnuumlyle 6692009EC Komisyon Youmlnetmeliğirsquonin uygulamaya konma suumlrecini
anımsatmaktadır 8842014 Sayılı Youmlnetmelik hayvansal olmayan bazı gıda uumlruumlnlerinin
(kuruyemiş ve kurutulmuş meyveler) fiziki kontrollerinin yapılmasını oumlngoumlrmektedir 6692009
Sayılı Youmlnetmelikten farklı olarak 8842014 Sayılı Youmlnetmelikrsquote ele alınan fiziki kontrollerin
Bulgaristanrsquoda yapılması zorunlu olmayıp Tuumlrk ihracatccedilısı uumlruumlnuumlnuuml goumlnderdiği AB uumlye
uumllkesinde bu analizi yaptırmayı tercih edebilmektedir Bu mevzuat ccedilerccedilevesinde Tuumlrk
ihracatccedilısı Kapitan Andreevo sınır kapısına varmadan en az 24 saat oumlnce Ortak Giriş
Belgelerinin (Common Entry Document - CED) ilk sayfalarını doldurulmuş şekilde Bulgaristan
guumlmruumlğuumlne elektronik ortamda ulaştırmayı kesinlikle ihmal etmemelidir Tuumlrk ihracatccedilısı CED
belgesini duumlzenlerken alıcı uumllkeyi bu uumllkedeki varış noktasını ve kontrol noktasını accedilıkccedila
belirtmelidir Bu şekilde Bulgaristan sınırında yapılan belge kontroluuml esnasında Bulgar
yetkililer varış noktasındaki yetkililerle irtibata geccedilip uumlruumln belgelerini varış noktasındaki
kontrol noktasına goumlndermektedir ve uumlruumln analizinin varış uumllkesindeki kontrol noktasında
gerccedilekleştirileceğini teyit etmektedir Varış uumllkesindeki kontrol noktası CED belgesi uumlzerinde
accedilıkccedila belirtilmemiş ise analizlerin Bulgaristanrsquoda yapılması zorunludur Analizler Kapitan
Andreevo sınır kapısında akredite laboratuvar olmadığı iccedilin Sofyarsquoda yapılmaktadır Tuumlrk
ihracatccedilısının analizin yapılacağı uumllke konusunda karar verirken analizlerin olumsuz ccedilıkma
olasılığını da goumlz oumlnuumlnde bulundurarak hareket etmesinde fayda goumlruumllmektedir Zira olumsuz
analiz sonuccedilları uumlruumlnuumln Tuumlrkiyersquoye iade edilmesini veya imha edilmesini gerektirebilir
Bulgaristanrsquoda tespit edilen olumsuz sonuccedillar uumlruumlnuumln iade veya imha maliyetini azaltacaktır
8842014 Sayılı Youmlnetmelik analizin lsquorastlantısalrsquo olarak yapılmasını oumlngoumlrse de konuyla ilgili
analiz sıklığı toplam sevkiyatların 5rsquoi olarak uygulanmaktadırOumlnuumlmuumlzdeki uygulama
suumlrecinde analiz sonuccedillarının olumlu veya olumsuz ccedilıkma oranına goumlre de bu oranın
azaltılması veya yuumlkseltilmesi oumlngoumlruumllmektedir 8842014 Sayılı Youmlnetmelik kapsamında
yapılan analiz uygulama suumlreci Tuumlrk ihracatccedilılara 2-3 guumln suumlre maliyetinin yanısıra analiz
maliyeti (100 Euro) numune goumlnderim maliyeti (10 Euro) yuumlkleme-boşaltma maliyeti (250
Euro) olarak yansımaktadır
Bulgaristanrsquoın Savunma ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının
Kontroluumlne İlişkin Mevzuatı
Bulgaristan BM Guumlvenlik Konseyi AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve
silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedariğinde yasak veya goumlzetim uygulamakta ve ayrıca silah
ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir Ccedilifte
kullanımı olan uumlruumlnlerin Bulgaristanrsquodan transit geccediliş yapabilmesi iccedilin Bulgaristanrsquoın Savunma
ile İlgili Uumlruumln ve Ccedilifte Kullanımı Olan Uumlruumln ve Teknoloji İhracatının Kontroluumlne İlişkin Kanun
huumlkuumlmleri gereğince Ekonomi Bakanlığırsquondan izin alınması gerekmektedir İzin işleminin mal
Bulgaristan sınırına gelmeden ccedilok oumlnce başlatılması oumlnerilmektedir
Bulgaristan Sınır Kapılarında Marka Tescil Kontrolleri
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
15
Bulgaristan guumlmruumlk kapılarında yapılan marka tescil kontrolleri neticesinde Bulgar Patent
Ofisince tescillenmiş markalara sahip ihraccedil malları taşıyan Tuumlrk kamyonları marka tescil
evrakları suumlruumlcuuml tarafından hemen tevsik edilemeyince durdurulmakta ve suumlruumlcuumller kimi zaman
savcılığa sevk edilmektedir Marka tescil konusunda bir sorunla karşılaşmamak iccedilin Bulgaristan
guumlzergahından mal goumlnderecek tuumlm firmaların mal beraberinde aşağıda sayılan belgelerin
asıllarını veya noter tasdikli nuumlshalarını bulundurmaları en uygulanabilir yol olarak
goumlruumllmektedir
Alıcı ile marka arasındaki illiyet bağını goumlsteren belge ile alıcı ve uumlreticigoumlnderici Tuumlrk
firması arasındaki sipariş soumlzleşmeyetki belgesi (uluslararası tanınan bir markanın sahibi
veya lisanslı temsilcisi Tuumlrkiyersquodeki bir firmaya sipariş verdiği durumda)
Goumlnderici firmanın markanın Tuumlrkiyersquodeki tescil sahibi veya lisanslı temsilcisi olduğunu
goumlsteren belgeler ile goumlnderici ile markalisans sahibi farklı firmalar ise aralarındaki illiyet
bağını goumlsteren soumlzleşmeyetki belgeleri (bir Tuumlrk markasını taşıyan uumlruumlnuumln
Bulgaristanrsquodan transit geccedilmesi durumunda)
Bulgaristan Patent Ofisine tescil edilmiş bir markalı uumlruumln Bulgaristanrsquoa ithal ediliyor ise
mala eşlik eden yasal belgelerde (ithalat beyannamesi fatura vb) belirtilen alıcı
Bulgaristanrsquoda soumlzkonusu markanın yetkililisanslı temsilcisi ise başkaca bir belgeye gerek
yoktur Alıcı farklı bir firma olarak goumlruumlnuumlyor ise bu firma ile Bulgaristanrsquoda markayı
temsil eden firma arasında soumlzleşmeyetki belgesi Bulgar Guumlmruumlklerince
sorulabilmektedir
BULGARİSTANrsquoA YAPILAN DYY UumlLKEDEKİ YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
27 Bulgaristanrsquoda doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Bulgaristanrsquoa 2014rsquote yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımı tutarı bir oumlnceki yıla goumlre
109 oranında azalarak 12891 milyon Euro olmuştur Birikimli yatırımlar ise 2014 yılında
437 milyar Eurorsquoya ulaşmıştır 2014 yılında birikimli yatırımlar sıralamasında ilk beş uumllke
sırayla Hollanda Avusturya Yunanistan İngiltere ve Almanyarsquodır
httpinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfileslist_of_major_foreign_investors_in_bul
garia_2013xls linkinden Bulgaristanrsquodaki buumlyuumlk yabancı yatırımcıların listesine
ulaşılmaktadır
28 Bulgaristanrsquoda yatırımı olumlu etkileyen unsurlar nelerdir
Bulgaristan AB NATO ve DTOuml uumlyesidir
Bulgaristan AB uumlyesi olduğundan malların hizmetlerin sermayenin ve insanların serbest
dolaşım hakkı vardır
Bulgaristan Tuumlrk şirketlerinin uumlruumlnlerinin AB pazarlarına girişinde laquokoumlpruumlraquo veya laquogiriş
kapısıraquo roluuml oynamaktadır
Tuumlrk şirketleri Bulgaristanrsquoda AB fonlarından yararlanabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
16
Bulgar Levası Eurorsquoya (1 Temmuz 1999 tarihinden itibaren) 195583 kurundan
endekslidir
Balkanlarrsquoın merkezinde yer alan ve beş Pan-Avrupa koridorunun uumlzerinden geccediltiği
Bulgaristan lojistik accedilısından oumlnemli bir noktadır Uumllkenin doumlrt ana havaalanı iki ana
deniz limanı ve Tuna nehri uumlzerinde ccedilok sayıda limanı bulunmaktadır
Avrupa Birliğirsquonde en duumlşuumlk kurumlar vergisi Bulgaristanrsquodadır 10 İşsizlik oranı
yuumlksek olan boumllgelerde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusudur Gelir vergisi de
10 duumlzeyindedir
5 milyon Eurorsquonun uumlzerinde ve 50 kişiye istihdam yaratan yatırım projelerinde donanım
ithalatında 2 yıl suumlreyle KDV muafiyeti soumlz konusudur
Bilgisayar ve yeni uumlretim makinalarında amortisman suumlresi 2 yıldır
Bulgaristanrsquoda işguumlcuuml maliyeti Orta ve Doğu Avrupa uumllkeleri arasında en
duumlşuumlklerindendir
Elektrik fiyatları Avrupa ortalamasından ccedilok duumlşuumlktuumlr
Bulgaristanrsquoda 53 uumlniversite ve 541 lise faaliyet goumlstermektedir Uumllkedeki uumlniversitelerden
her yıl 60 bin oumlğrenci mezun olmaktadır Uumlniversite mezunları nuumlfusun 25rsquoini teşkil
etmektedir
Ccedilalışabilecek yaşta (25-64) olan nuumlfusun 60rsquoı en az bir yabancı dil bilmektedir 80rsquoi
ise lise ve uumlstuuml eğitim duumlzeyindedir Faal işguumlcuumlnuumln 7rsquosi muumlhendistir
Okulların 94rsquouumlnde internet erişimi bulunmaktadır
29 Bulgaristanrsquoda yatırımları olumsuz etkileyen faktoumlrler nelerdir
Yuumlksek işsizlik oranı duumlşuumlk emek verimliliği uumllkenin nitelikli işguumlcuuml ccedilekme konusundaki
yetersizliği genccedil nuumlfusun Avrupa uumllkelerine goumlccedil etmesi yolsuzluk buumlrokratik verimsizlik
finansman sıkıntısı son yıllarda siyasi istikrarsızlık AR-GE faaliyetlerinin kısıtlı kalması
yargıda sıkıntılar devlet politikalarında şeffaflığın bulunmaması siyasetccedililere olan guumlvenin
azalması ccedileşitli uluslararası kuruluşlarca Bulgaristanrsquoda iş yapma ortamını olumsuz etkileyen
faktoumlrler olarak sıralanmaktadır
30 Ticaret ve yatırımları etkileyen temel unsurlardan Bulgaristan karayolu
altyapısının durumu nedir
Bulgaristan Tuumlrkiye Batı Avrupa Rusya ve Karadeniz boumllgelerini birbirlerine bağlayan ccedilok
oumlnemli uluslararası yol şebekesi guumlzergahında stratejik bir konumdadır Ancak ulaşım altyapısı
accedilısından buumlyuumlk eksikler bulunmakta ve bu nedenle Bulgaristan ulaşım altyapısını yenileme
ve genişletme ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir Bulgaristan genelinde kuzeyden guumlneye doumlrt
doğudan batıya uumlccedil ana karayolu şebekesi bulunmaktadır Bulgaristan karayollarının yaklaşık
uzunluğu 197 bin km olup bunun yalnızca 627 kmrsquosi otobandır Bulgaristanrsquoı IV VIII IX and
X norsquolu Pan-Avrupa Transit Koridorları kat etmektedir Struma Otobanı (Sofyarsquoyı Yunanistan
sınırındaki Kulata ile bağlamaktadır) Lyulin Otobanı (Sofya ccedilevre yolunu Struma otobanına
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
17
bağlamaktadır) Trakya Otobanı (Sofya ndash Burgaz arasındadır) Maritsa Otobanı (Filibe ndash
Kapitan Andreevo sınır kapısı (Kapıkule) arasındadır) ve Hemus Otobanı (Sofya ndash Varna
arasındadır) bazıları kısmen bazıları ise tamamen inşaa edilmiş ve faaliyete accedilılmış
otoyollardır
31 Bulgaristanrsquoın demiryolu altyapısının durumu nedir
Bulgaristanrsquodaki toplam demiryolu uzunluğu 2014 sonu istatistiklerine goumlre 4023 km olup
989 kmrsquosi ccedilift youmlnluuml hat 2869 kmrsquosi ise elektriklidir Son 15-20 yılda yolların ancak 63rsquouuml
bakım ve onarımdan geccedilirilmiştir Lokomotiflerin 80rsquoi ve yolcu vagonlarının 70rsquoi 20
yıldan eskidir En son hat yapımı ise 1974 yılında gerccedilekleştirilmiştir Bulgaristanrsquoda
demiryolları gelişmemiştir niceliknitelik ve yoğunluk bakımından Avruparsquonın en zayıfı
durumundadır ABrsquode trenle yolculuk yapanlar tuumlm yolcuların 30rsquouna karşılık gelirken
Bulgaristanrsquoda bu oran yalnızca 5rsquotir ABrsquode ortalama olarak uumlye uumllkeler GSYİHrsquolarının
127rsquosini demiryollarına ayırırken Bulgaristan GSYİHrsquosının yalnızca 049rsquounu
demiryollarına harcamaktadır Bulgaristan Demiryolları İşletmeleri (Bulgarski Darzavni
Zeleznitzi ndash BDZ) demiryolu ulaştırmacılığını sağlamakta olup Bulgaristan Ulaştırma Bilgi
Teknolojileri ve Haberleşme Bakanlığına bağlıdır Ulusal Demiryolu Altyapısı Şirketi (NRIC)
ise demiryolu altyapısının geliştirilmesini bakımını modernizasyonunu sağlamaktadır
32 Bulgaristanrsquoın deniz limanlarının durumu nedir
Bulgaristanrsquoın Karadenizrsquode Burgaz ve Varna kentlerinde birer oumlnemli limanı bulunmaktadır
Varna Limanı
Varna Limanı ana karanın 30 km iccediline kadar sokulan Varna Koumlrfezirsquonde bulunmakta olup
Batı ve Doğu Varna Balccedilık Limanları ile Varna Elektrik Santrali Terminalirsquonden oluşmaktadır
Batı Varna Limanı ile Balccedilık Limanı arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 70 kmdir Varna Batı
ve Doğu Limanları ise 30 km uzunluğundaki bir kanal ile birbirine bağlı olup kanal iccedilerisinde
derinlik 16 metredir Varna Doğu Limanında yıllık 41 milyon ton yuumlk işlem goumlrmuumlştuumlr Varna
Batı Limanı ise Bulgaristanrsquoın koteyner kapısı olarak tasvip edilmiş olup yılda 103 bin
konteyner soumlz konusu limanda işlem goumlrmektedir Liman hakkında daha ayrıntılı bilgi
httpwwwport-varnabgindexphpl=1ampm=1ampp=1 sitesinde mevcuttur
Burgaz Limanı
Burgaz Limanı Rusya Federasyonu Orta Asya ve Kafkasya petrollerini Ege ve Adriyatik
Denizirsquone nakletmeyi amaccedillayan Burgaz-Dedeağaccedil ve Burgaz-Uumlskuumlp-Vlore petrol boru hatları
iccedilin bir başlangıccedil noktasıdır Burgaz Limanı yılda ortalama 1300-1900 gemiye hizmet
vermektedir Limanda yıllık olarak 65-95 milyon ton genel kargo ve 12-18 milyon ton petrol
uumlruumlnuuml hizmet goumlrmektedir httpport-burgasbgen linkinden limana ilişkin ayrıntılı bilgiye
ulaşılmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
18
33 Bulgaristanrsquoda havayolu ulaştırmasının durumu nedir
Bulgaristanrsquoda hava yolu ulaştırması Ulaştırma Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme
Bakanlığırsquona bağlı Hava Yolu Ulaştırma Genel Muumlduumlrluumlğuuml (GDVA) tarafından duumlzenlenmekte
olup Sofya Burgaz Varna Yukarı Rahova (Gorna Oryahovitsa) Eski Cuma (Tırgovishte) ve
Filibersquode boumllge muumlduumlrluumlkleri bulunmaktadır Bulgaristanrsquoın AB uumlyeliği ile birlikte 2007rsquode ilk
defa ldquoopen skyrdquo (hava taşımacılığında liberalizasyon) uygulaması yaşama geccedilirilmiştir Bu
uygulama ccedilerccedilevesinde Bulgar hava sahası ABrsquode uccediluş izni olan tuumlm havayolu şirketlerine
accedilılmıştır Bulgaristanrsquoda Sofya Burgaz Filibe Yukarı Rahova ve Varna Havalimanları
uluslararası nitelikte hizmet vermektedir Sofya Havalimanı uumllkedeki en buumlyuumlk liman olup
uluslararası taşımacılığın buumlyuumlk bir kısmı buradan sağlanmaktadır Varna ve Burgaz
havalimanlarından ise daha ccedilok turist taşımacılığına youmlnelik ldquocharterrdquo seferler yapılmaktadır
34 Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın işlevleri nelerdir
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansırsquonın temel işlevleri bilgi (mevzuat ekonomik goumlstergeler
ticari istemler istatistik vb) ve danışmanlık (vergi proje geliştirme oumlzelleştirme ihaleler vb)
hizmetleri sunmak yenileme ve teknoloji geliştirme konusundaki projelere destek vermek
Bulgaristanrsquoda kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve
fuarlar organize etmek olarak oumlzetlenebilir Ayrıca kendi ccedilalışma alanları iccedilerisindeki AB
operasyonel programlarının uygulayıcısı konumundadır
httpwwwsmegovernmentbgen
35 Bulgaristan Yatırımlar Ajansırsquonın goumlrevleri nedir
Danışmanlık hızlı idari proseduumlrler şirkete oumlzel idari hizmet muumllkiyet haklarına ilişkin bazı
ayrıcalıklar yatırım projesi ihtiyaccedilları kapsamında ccedilalışanların mesleki eğitimine finansal
destek yatırımın olduğu yere kadar altyapı yapımı soumlz konusu mevzuat ccedilerccedilevesinde sağlanan
teşviklerdir Teşvikler sadece ilgili yatırımcılara değil şemsiyesi altında uumlniversite araştırma
birimi belediye veya valilik olan konsorsiyum ya da birleşmelere de sağlanmaktadır
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı soumlz konusu faaliyetleri gerccedilekleştirmekle goumlrevli kurumdur
Yatırım Teşvikleri Yasasırsquonın Uygulanmasına İlişkin Youmlnetmelik huumlkuumlmlerine goumlre yatırımlar
buumlyuumlkluumlklerine goumlre belirli kategorilerde sınıflanmaktadır ve buna goumlre ccedileşitli desteklerden
yararlanabilmektedirler Mevzuatta 2013 yılında yapılan değişiklikler ile yatırım tabanları
duumlşuumlruumllmuumlştuumlr Buna goumlre A sınıfı yatırımların sınırı 10 milyon Leva (51 milyon Euro) B sınıfı
yatırımların sınırı ise 5 milyon Leva (256 milyon Euro) olmuştur İşsizlik oranı yuumlksek olan
boumllgelerde yatırımlar yaratılan istihdama goumlre sınıflanmaktadır En az 25 kişiye istihdam
sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar ise B sınıfı olarak
kabul edilmektedir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yeni istihdam sayısı oumlnemlidir
En az 25 kişiye istihdam sağlayan yatırımlar A sınıfı en az 10 kişiye istihdam sağlayan
yatırımlar ise B sınıfıdır Hizmetlerde yuumlksek teknoloji yatırımlarında istihdam rakamları A
sınıfı iccedilin 50 B sınıfı iccedilin 25rsquotir Sanayide yuumlksek teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke
ortalamasının uumlzerinde olan belediyelerde yapılan yatırımlarda sınıflama tabanları şoumlyledir A
sınıfı yatırımlar 4 milyon Leva (2 milyon Euro) B sınıfı yatırımlar ise 2 milyon Levarsquodır (1
milyon Euro) Hizmetler sektoumlruumlndeki yuumlksek teknoloji yatırımlarında da yuumlksek istihdam
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
19
yaratmaları şartıyla avantajlar sağlanmaktadır 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerindeki
yatırımlar A sınıfı 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindeki yatırımlar B sınıfı yatırım
kategorisine girmektedir Sanayi sektoumlruumlnde 150 kişinin istihdam edilmesini sağlayan ve 4
milyon Levanın (2 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar A sınıfı 100 kişinin istihdam
edilmesini sağlayan ve 2 milyon Levanın (1 milyon Euro) uumlzerinde olan yatırımlar B sınıfı
yatırımlar addedilmektedir Hizmetlerde yapılan yatırımlarda ise bu rakamlar şoumlyledir A sınıfı
yatırımlar 150 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 1 milyon Levanın (511 bin Euro) uumlzerindedir
B sınıfı yatırımlar ise 100 kişiye istihdam sağlamaktadır ve 500 bin Levanın (255 bin Euro)
uumlzerindedir 5 yıl suumlreyle istihdam yaratma ve yeni ccedilalışma pozisyonlarını muhafaza etme
yuumlkuumlmluumlluumlklerini uumlstlenmiş sertifikalı yatırımcılar oumldedikleri sigorta primlerinin iadelerini alma
hakkına sahiptir
36 Bulgaristanrsquoın Yatırımları Teşvik Yasasırsquonın oumlngoumlrduumlğuuml teşvikler nelerdir
Yatırımları teşvik kanununda girişimcileri teşvik etmek iccedilin lsquoArsquo ve lsquoBrsquo sınıfı yatırımlara devlet
tarafından bazı destekler sağlanmaktadır
Bilgi hizmetleri ve hızlandırılmış idari işlemler
Devlet veya belediyelere ait oumlzel gayrimenkullerin satın alımında ayrıcalık
tanınması
Yatırım gereksinimlerinin karşılanması iccedilin ccedilalışanların mesleki eğitimi iccedilin
finansal destek (ileri teknoloji yatırımlarında ve işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya daha yuumlksek olan belediyelerde)
İşveren tarafından oumldenen sağlık ve sosyal sigorta giderlerinin geri oumldenmesi
lsquoArsquo sınıfı olan yatırımlar şirkete oumlzel idari hizmet ve yatırımın yapılması oumlngoumlruumllduumlğuuml
boumllgedeki altyapının geliştirilmesi iccedilin finansal destek fırsatlarından da yararlanabilir
Oumlncelikli yatırım projeleri huumlkuumlmet tarafından belirlenen oumlzel teşvik imkanlarından da
yararlanabilir
37 Bulgaristan Yatırım Ajansırsquondan yapılacak yatırımlarda hangi konularda destek
alınabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansı uumllkeye yatırım ccedilekmek ve yatırımların başarı ile sonuccedillanmasını
sağlamak ile yuumlkuumlmluuml olan bir kurumdur Bu doğrultuda Ajans tarafından sunulabilecek değişik
yardım imkanları mevcuttur
Bulgaristan iccedilin makroekonomik bilgiler sağlanması
Hukuk hizmetleri sağlanması
Guumlncel işletme maliyet bilgilerinin sağlanması
Boumllgesel bilgi sağlanması sanayi boumllgeleri ve altyapı işsizlik nitelikli işguumlcuuml
ve eğitim seviyesi verileri gibi
Yatırım boumllgeleri tavsiyeleri (referansları) verilmesi
Potansiyel vaat eden tedarikccedili alt yuumlklenici ve ortaklar belirlenmesi
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
20
Oumlzel idari hizmetler sağlanması
Merkezi ve boumllgesel idareler ile iletişim sağlanması
Sektoumlr kuruluşları ve STKrsquolar ile iletişim sağlanması
httpwwwinvestbggovernmentbgen
38 Bulgaristanrsquoda oumlzel teşviğe konu olan belediyeler (işsizlik oranı uumllke ortalamasına
eşit veya ortalamadan yuumlksek) hakkında bilgiye nasıl ulaşılır
İşsizlik oranı Bulgaristan genelindeki işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde
kurulan imalat sanayi işletmelerinde belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar
vergisinden muafiyet soumlz konusu olabilmektedir Bulgaristanrsquoda işsizlik oranı uumllke
ortalamasına eşit veya daha yuumlksek olan belediyeler hakkında ayrıntılı bilgiye aşağıdaki web
sitelerinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmun_map_2015pdf
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesmunicipalities_unemploymentpdf
39 Bulgaristanrsquoda yatırım teşvikleri iccedilin başvuru nereye yapılmaktadır
Yatırım teşvikleri başvuruları Bulgaristan Yatırım Ajansırsquona ibraz edilmektedir Bundan sonra
evraklar Ekonomi Bakanlığırsquona goumlnderilmektedir Başvuru yapıldıktan sonra lsquoArsquo veya lsquoBrsquo sınıfı
yatırım statuumlsuuml alınması iccedilin 2 ndash 3 ay gibi bir suumlre gerekmektedir
40 Bulgaristanrsquoda guumlvenilir ortakaltyuumlklenici bulmak muumlmkuumln muumlduumlr Nasıl bir
ortaklık başlatılabilmektedir
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın goumlrevlerinden biri yabancı yatırımcılara Bulgaristanrsquoda iş
yapma potansiyeli yuumlksek olan ortaklar bulmaktır Aslında hızla gelişmekte olan Guumlneydoğu
Avrupa pazarına girmeyi hedefleyen yabancı yatırımcılar boumllgede isim yapmış olan yerel
şirketlerle stratejik ortaklıklar kurup buumlyuumlmeye youmlnelmektedirler Bulgar piyasasında faaliyet
goumlsteren şirketlerin buumlyuumlk kısmı sektoumlrel dernek kuruluşları uumlyesidir Bu yuumlzden ortak arayan
yatırımcılara bu dernekler uumlzerinden arayışlarını suumlrduumlrmeleri tavsiye edilmektedir
41 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen yabancı yatırımlar hangileridir
Bulgaristanrsquoa yatırım yapmaya ilgi goumlsteren imalat şirketleri genellikle Batı Avruparsquodandır
Oumlne ccedilıkan yatırımcılar Solvay (Belccedilika) Aurubis (Almanya) Liebherr (Almanya) Lufthansa
Technik (Almanya) Montupet (Fransa) Italcementi (İtalya) Şişe Cam (Tuumlrkiye) Alcomet
(Tuumlrkiye) Sidenor SA (Yunanistan) Miroglio (İtalya) Knauf (Avusturya) Ixetic (Almanya)
Schneider Electric (Fransa) ABB (İşviccedilre) LUKOIL Neftohim Burgas AD Burgas (LUKOIL
Grubunun bir parccedilası) vs
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
21
42 Bulgaristanrsquo da yatırım yapmak iccedilin hangi sektoumlrleri oumlnerilmektedir
Tekstil plastik elektrik ve mekanik muumlhendisliği elektronik ve otomobil parccedilaları imalatı
yazılım gıda ve SPA turizmi yatırım yapma konusunda cazip sektoumlrler olarak oumlne ccedilıkmaktadır
43 Bulgaristanrsquoda yatırım yapmak iccedilin hazır sanayi boumllgeler bulunmakta mıdır
Bulgaristanrsquoın yatırımcılara uumlretim tesislerini kurmaları ve işlemlerine başlayabilmeleri iccedilin
enduumlstriyel araziler sunması muumlmkuumlnduumlr Bahse konu sanayi boumllgelerine aşağıdaki web
sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgendestinations
httpncizbgen
44 Bulgaristanrsquoın lokasyon avantajları nelerdir
Bulgaristanrsquoın stratejik coğrafi lokasyonundan 5 Avrupa ulaşım koridoru geccedilmektedir Bu
şekilde Batı ve Kuzey Avrupa ile Guumlneydoğu Avrupa arasındaki bağlantı sağlanmaktadır
Mevcut yatırımcıların ccediloğu uumllkenin Avrupa piyasasına serbest ulaşımı (duumlnyanın en buumlyuumlk
pazarı) potansiyel vaat eden yeni piyasalara yakınlığı uumllkenin Guumlneydoğu Avruparsquodaki ve
Balkanlarrsquodaki kilit lokasyonu faktoumlrlerini hesaba katarak uumllkeye gelmişlerdir
45 Bulgaristanrsquoın mevcut yatırım projeleri hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristan Yatırım Ajansırsquonın yatırım projeleri kataloğu mevcuttur Bahse konu kataloğa
Bulgaristan Yatırımlar Ajansı web sitesinden ulaşılmaktadır
httpwwwinvestbggovernmentbgenprojectshtml
46 Bulgaristanrsquoda uumlretilen uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlamak
muumlmkuumln muumlduumlr
Uumlruumlnlerin BulgarAB menşeli olduklarını kanıtlayan evrak Menşe Şehadetnamesidir Menşe
Şehadetnamesi iccedilin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona başvuru yapılması gerekmektedir
Ayrıntılı bilgiye Muumlşavirliğimiz tarafından hazırlanan Menşe Şehadetnamesi adlı ccedilalışmadan
ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwekonomigovtrportalurlbg7
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
22
BULGARİSTANrsquoDA TUumlRK YATIRIMLARI
47 Tuumlrkiyersquonin Bulgaristanrsquoa yaptığı doğrudan yabancı yatırımların durumu nedir
Uumllkemiz Bulgaristan resmi rakamlarına goumlre 726 milyon Euro birikimli yatırımıyla 2014 yılı
sıralamasında 17 sıraya yerleşmiştir Sadece 2014 yılında Tuumlrkiye Bulgaristanrsquodan yaklaşık 19
milyon Euro yatırım ccedilekmiştir Bulgaristanrsquodaki en buumlyuumlk Tuumlrk yatırımı olan Şişecamrsquoın Tuumlrk
sermayeli Hollanda şirketi olarak Bulgaristanrsquoa giriş yaptığı iccedilin Tuumlrkiyersquonin değil
Hollandarsquonın rakamını etkilediği oumlnemli bir husustur Diğer taraftan Bulgaristan Ticaret ve
Sanayi Odasırsquona kayıtlı Tuumlrk sermayeli Bulgar firma sayısı 1000 civarındadır Tuumlrk
şirketlerinin kayıtlı temsilcilik sayısı ise yaklaşık 350rsquodir
48 Bulgaristanrsquoda oumlnde gelen Tuumlrk sermayeli yatırımlar nelerdir
Trakya Glass (cam yatırımı) Alcomet (aluminyum uumlruumlnleri imalatı) Nursan Otomotiv
(otomotiv sektoumlruumlne kablo imalatı) Techno-Aktaş (otomotiv yedek parccedila imalatı) Sarten
Bulgaria (gıda ve kimya enduumlstrisi iccedilin metal ambalaj imalatı) Teklas (kauccediluk imalatı) Zenon
BG (kablo montaj aksamları imalatı) Perfektuumlp (aluminyum tuumlp imalatı) Standard Profil
(otomotiv yan sanayi iccedilin profil imalatı) Arkomat (otomotiv yan sanayi iccedilin kablo imalatı)
First Dialysis Services (diyaliz merkezi) Eczacıbaşı-Monrol (radyofarmasoumltik uumlretim tesisi)
D-Commerce Bank Ziraat Bankası İşbank Sofya ve Plovdivrsquode 4 yıldızlı Ramada otelleri
Etap Adress (yolcu taşımacılığı) City Hotel - Plovdiv Regnum Hotel ndash Bansko Hayat Kimya
(temizlik ve hijyen uumlruumlnleri) Kastamonu Entegre (ağaccedil uumlruumlnleri imalatı) Kom (şişelenmiş su)
Şahinler (tekstil) Santinelli (tekstil) Nobel-Pharma (ilaccedil) Atek Makina (lastik servis
makinaları ve hidrolik kriko) Mikro-Ak (metal işleme) başlıca Tuumlrk yatırımlarıdır
49 Bulgaristanrsquoda pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markaları nedir
Altınbaş Beko Bingo Ece Efe Rakı Efes Pilsen Ege Seramik English Home Eti Familia
Golden Rose Hunca Isuzu Koska Helva LC Waikiki Molfix Şoumllen Taccedil Tayaş Temsa
Uumllker Vitra ve Yeni Rakı Bulgaristan pazarında pazar payı olan belli başlı Tuumlrk markalarıdır
BULGARİSTANrsquoDA ŞİRKET KURULUŞU
50 Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml hangi kurum(lar) tarafından
gerccedilekleştirilmekte ve ne kadar zaman almaktadır
Bulgaristanrsquoda şirket kurma proseduumlruuml tek gişede gerccedilekleştirilir Bu Adalet Bakanlığırsquona bağlı
Kayıtlar Ajansırsquonın Ticaret Sicilirsquone kaydolmak anlamına gelir Kayıt proseduumlruumlnuumln zamanı
şirket tuumlruumlne goumlre değişir Limited ve anonim şirketler iccedilin bu suumlre 5 iş guumlnuuml şubeler iccedilin ise
yaklaşık 2 haftadır Tuumlrkiyersquoden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarına kayıt goumlnuumllluumlluumlk
esasına dayalıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
23
51 Ticaret Sicilirsquone kayıt firmanın hukuki varlığı iccedilin yeterli midir
Ticaret Sicilirsquone kayıt olduktan sonra firmalar hukuki varlık kazanır ve faaliyetlerine
başlayabilir
52 Firmaların tanımlama kodları ve vergi numaraları var mıdır
Bulgaristanrsquoda firma kuruluşu Kayıtlar Ajansırsquona bağlı Ticaret Sicilirsquone kayıt ile gerccedilekleşir
Firmaya Ticaret Sicilirsquone kaydedilirken Oumlzel Tanımlama Kodu (Bulgarca kısaltması ЕИК
(EİK)) denilen bir numara verilir Soumlz konusu numara 9 (dokuz) haneli olup tesaduumlfi olarak
belirlenir Bu numara ile firma Ticaret Sicilirsquone kaydolduğu andan itibaren Ticaret Sicilirsquonden
kaydı silinene kadar bireyselleştirilir KDV Kanununa goumlre kayıt yaptıran firmalara Ulusal
Gelirler Ajansı ldquoBGrdquo ile başlayan KDV numarası verir Genellikle KDV numarasının devamı
Kayıtlar Ajansırsquonca verilen Oumlzel Tanımlama Kodu ile aynıdır ancak bu zorunlu bir koşul
değildir
53 100 yabancı sermayeli şirket kurmak muumlmkuumln muumlduumlr
Bulgaristanrsquoda 100 yabancı sermayeli şirket kurulabilmektedir Bulgaristanrsquoda yabancı
ortaklarla (gerccedilek veya tuumlzel kişi) kurulan şirketler Bulgar ortağı olsun ya da olmasın Bulgar
şirketi olarak kabul edilmekte ve Bulgaristan Ticaret Kanunu gereklerine goumlre faaliyette
bulunabilmektedir
54 Bulgaristanrsquodaki şirket tuumlrleri nelerdir
Bulgaristan Ticaret Kanunursquona goumlre şirket tuumlrleri Limited Şirket Anonim Şirket Kollektif
Şirket ve Komandit Şirket tuumlrleridir Bunların dışında Bulgaristanrsquoda ticari faaliyetler tek şahıs
tacir holding şube yabancı firma ticari temsilciliği ve kooperatif şeklinde de
yuumlruumltuumllebilmektedir
55 Ccediloğunlukla tercih edilen şirket tuumlrleri hangileridir
Yabancı yatırımcılar tarafından en ccedilok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya
OOD) anonim şirket (EAD veya AD) şubeler ve ticari temsilciliklerdir Limited şirket (OOD)
tuumlruumlnuuml genellikle daha kuumlccediluumlk ccedilaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir Youmlnetimi anonim
şirketlere goumlre daha kolay Ayrıca limited şirketlerde diğer ortağın uumlccediluumlncuuml kişilere pay satışını
engellemek de (şirket tuumlzuumlğuumlne huumlkuumlm koyarak) muumlmkuumlnduumlr Anonim şirketlerin (AD)
youmlnetimleri yapıları gereği daha komplekstir Ancak bu tuumlr şirketler sermayelerini sermaye
piyasası aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşarak artırabilmektedir Bu tuumlr şirket yapıları uumlretim
ve finans sektoumlruumlndeki buumlyuumlk ccedilaplı yatırımlara mahsustur Yasayla belirlenen bazı faaliyet
alanlarında (oumlrneğin bankacılık ve sigortacılık) anonim şirket zorunlu şirket tuumlruumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
24
56 Ltd ve AŞrsquonin kuruluş sermayesi nedir
Limited şirket (Bulgaristanrsquoda OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 Leva (1
euro) olması gerekmektedir
Anonim şirket (Bulgaristanrsquoda AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50000
Leva (yaklaşık 25000 euro) olması gerekmektedir
57 Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim şirket kurmak iccedilin en az kaccedil ortak
gerekir
Tuumlrkiyersquode yerleşik bir gerccedilek veya tuumlzel kişi tek başına Bulgaristanrsquoda bir limited veya anonim
şirket kurabilmektedir Ticaret Kanununa goumlre tek bir ortak kendi başına bir limited veya
anonim şirket kurma hakkına sahiptir Bu durumda şirketin tuumlruuml tek kişilik limited şirket olan
EOODrsquodir anonim şirket iccedilin ise EADrsquodir
58 LTD şirket (OOD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetici veya youmlneticiler tarafından ibraz edilir)
Şirket kuruluş soumlzleşmesi
Şirkete ortak olan tuumlzel kişinin varlığını ve ulusal kanunlara goumlre soumlz konusu tuumlzel kişiyi
temsil etme yetkisini haiz kişileri beyan eden belge (ortak tuumlzel kişi yabancı ise veya ortak
tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Tuumlzel kişinin ilgili organının limited şirkette yer alma kararı
Şirket Genel Kurulunun (ya da EOOD ise şirketin tek sahibinin) youmlnetici tayin etme kararı
Youmlnetici veya youmlneticilerin noter tasdikli goumlrev kabuluuml ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli lisans ve izinler
Yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 2 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
59 Limited şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
LTD şirket kuruluşu iccedilin başvuruda 160 Leva (elektronik başvurularda 110 Leva) ticaret siciline
kayıt ve 50 Leva (elektronik başvurularda 35 Leva) şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
60 Anonim şirket (AD) kuruluşu iccedilin başvuruda gerekli olan belgeler nelerdir
Şirket bilgilerini iccedileren bir beyanname (Youmlnetim Kurulu uumlyeleri tarafından ibraz edilir)
Tuumlzuumlk kuruluş soumlzleşmesi (tek kişilik AD kuruluşunda)
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
25
Ticaret Kanununun 163 maddesi 4 fıkrası gereğince duumlzenlenen kuruluş toplantısı
tutanağı
ADrsquode yer alan tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının AD kuruluşunda yer
alma kararı ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge (kurucu tuumlzel kişi yabancı ise
veya kurucu tuumlzel kişi ticaret siciline kayıtlı değil ise)
Hissedar tuumlzel kişinin yetkili organının ADrsquode yer alma kararı
Şirket Denetim Kurulunca Youmlnetim Kurulu uumlyelerinin seccedilimine ilişkin toplantı tutanağı
(ccedilift kademeli youmlnetimde)
Tuumlzuumlğuumln herhangi bir Kurulda tuumlzel kişiliği haiz bir uumlyenin bulunmasına izin verdiği
durumlarda bu tuumlzel kişinin Kuruldaki temsilcisini tayin eden yetkili organ kararı kurucu
tuumlzel kişinin yabancı olduğu veya kurucu tuumlzel kişinin ticaret sicilinde kaydı bulunmadığı
durumlarda ise tuumlzel kişinin kuruluşunu ve bu kişinin ilgili organının bu kararı alma
ccedilerccedilevesinde yetkili olduğunu beyan eden belge
Muumlduumlrler Kurulunun ya da Youmlnetim Kurulunun şirket temsilcileri seccedilme toplantısı tutanağı
Tuumlzel kişiliği haiz kurucularda yetkili organlarının AD kuruluşunda yer alma kararı
Youmlnetim Kurulu ya da Muumlduumlrler Kurulu tarafından onaylanan ve kuruluş aşamasında hisse
beyan eden kişilerin bir listesi
Kurucuların Ticaret Kanununun 160 maddesi 2 fıkrası gereğince duumlzenlenledikleri
beyannameler
Youmlnetim organları uumlyelerinin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve Ticaret Kanununun 234
maddesi 3 fıkrasına goumlre hazırlanmış beyannameleri
Şirketi temsil etmekle yuumlkuumlmluuml kişilerin noter tasdikli goumlrev kabulleri ve imza sirkuumllerleri
Mevzuatın gerektirdiği durumlarda devlet mercilerinden alınması gerekli olan lisans ve
izinler
Kanunların gerektirdiği durumlarda youmlnetim organları uumlyelerinin uzmanlık veya yeterlilik
belgeleri
Bankaya yatırılan sermayeyi goumlsteren belge (en az 50000 Leva)
Sermayenin ayni olarak yatırılacağı durumlarda mevzuatın gerektirdiği diğer belgeler
Oumlzel yasaların gerektirdiği diğer belgeler
61 Anonim şirket kuruluşunda oumldenen uumlcretler nelerdir
Tek kişilik AD kuruluşu iccedilin başvuruda 460 Leva ticaret siciline kayıt ve 50 Leva şirket adı
alma uumlcreti oumldenmektedir Bankacılık veya sigortacılık alanında faaliyette bulunacak ADrsquonin
kuruluşu iccedilin başvuruda 1700 Leva ticaret siciline kayıt uumlcreti oumldenmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
26
62 Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Bulgaristanrsquoda kamuya accedilık şirketler hakkında ayrıntılı bilgiye Bulgaristan Borsası web
sitesinden
httpwwwbse-sofiabg
veya aşağıda verilen web sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinfostockbginfostockcontrolbse
YABANCI ŞİRKET ŞUBESİ
63 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket şube accedilabilir mi
Kendi uumllkesinin kanunları ccedilerccedilevesinde ticari faaliyette bulunmak uumlzere kayıt yaptırmış her
yabancı kişinin Bulgaristan Ticaret Kanununa goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı kişi şubesi accedilma
hakkı bulunmaktadır
64 Şubenin yasal statuumlsuuml nedir
Şube Bulgar mevzuatına goumlre tuumlzel kişilik değildir Ancak şubenin kendi merkezi ve youmlnetim
adresi youmlneticileri mal varlığı pasif yasal statuumlsuuml vardır Şubenin uumlnvanı ana şirketin
uumlnvanından ve ldquoşuberdquo ekinden oluşmaktadır Şube ayrı bir şirket olarak ticari defterlerini
tutmaktadır
65 Şubenin kuruluşu hangi kurum nezdinde yapılır
Şube accedilma başvurusu Ticaret Sicilirsquoni tutmakla goumlrevli Kayıtlar Ajansırsquonın herhangi bir boumllge
temsilciliğine yapılabilmektedir
66 Şube accedilılışında oumldenmesi gereken uumlcret nedir
Yabancı şirket şubesinin accedilılması iccedilin yapılan başvuruda 430 Leva ticaret siciline kayıt ve 50
Leva şirket adı alma uumlcreti oumldenmektedir
YABANCI ŞİRKET TEMSİLCİLİĞİ
67 Bulgaristanrsquoda yabancı bir şirket temsilcilik accedilabilir mi
Bulgaristan Yatırımları Teşvik Kanunu gereğince ulusal mevzuatlarına goumlre ticari faaliyette
bulunabilen yabancı kişiler Bulgaristanrsquoda ticari temsilcilik accedilabilmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
27
68 Temsilcilikler hangi kurum nezdinde kayda tabidir
Temsilciliklerin Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquona (wwwbccibg) kaydolması
zorunludur Temsilcilik kuruluşu Odarsquonın ticari temsilcilik kaydına dair kararı ile gerccedilekleşir
Kayıtlı ticari temsilcilikler veritabanı Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odasırsquonın web sayfasında
yayınlanır Temsilcilikler tuumlzel kişiliğe sahip değildir ve ticari faaliyette bulunamamaktadır
YATIRIMCILARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN CcedilEŞİTLİ HUSUSLAR VE FAYDALI
BİLGİLER
69 Bulgaristanrsquoda kurulu Bulgar sermayeli şirketlerin yabancı sermaye tarafından
satın alınmasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir
Oumlzuuml itibariyle Bulgar sermayeli şirketi satın almak bu şirkete ait hisseleri veya sermaye
paylarını satın almak demektir Bu aşamada mevcut Bulgar şirketinin mutlak suretle mali ve
hukuk denetiminin yapılması gerekmektedir Mali anlamda denetim vergi borccedilları dahil şirket
borccedillarının envanterine youmlnelik olmalıdır Hukuki denetimde ise hisselerin hukuki youmlnden bir
problem taşıyıp taşımadığı geccedilmişe youmlnelik sermaye artırımlarında tuumlm legal proseduumlruumln
izlenip izlenmediği oumlnem kazanmaktadır Aksi takdirde hukuki youmlnden geccedilerliliği olmayan bir
hisse alım-satım soumlzleşmesine taraf olma tehlikesi hasıl olacaktır Son olarak da taşınmazlar
uumlzerindeki olası ipotekler iccedilin bir araştırma yaptırılması gerekmektedir Ayrıca oumlzel rehinler
yasası olarak bilinen lsquoZOZrsquo yasası gereği tutulan rehinler siciline bakılarak satın alınanlar
iccedilerisinde oumlzel rehin statuumlsuumlnde varlıklar olmadığından emin olunmalıdır
70 Bir limited şirkettte 51 hisseye sahip olmak istenilen her kararı almak iccedilin
yeterli midir
51 oumlnemli bir ccediloğunluk ancak şirket ile ilgili her kararı tek başınıza alma hakkı vermez Bazı
kararlar 51 bazı kararlar 23 ya da 34 ccediloğunluk bazı kararlar ise ancak ortakların oybirliği
ile alınır Bu kararlar şirketin feshi devri yeni ortakların ortaklığa kabuluuml gibi şirket iccedilin hayati
oumlnem taşıyan konuları kapsamaktadır
71 Bulgaristanrsquoda kurulu bir limited şirketin ortağı diğer ortaklar ile yaşadığı
anlaşmazlıklar nedeniyle şirketin tasfiye kararını tek başına alabilmekte midir
Limited şirketlerde tasfiye kararı oybirliği ile alınır Bu nedenle ortaklarınız ile aynı kararda
olunduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz
72 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirkette Bulgar personel ccedilalıştırma zorunluluğu veya
youmlnetimde bulundurma zorunluluğu var mıdır
Kanunlarda bu ccedileşit bir zorunluluk yoktur Ancak işin gereği birccedilok Bulgar personeli istihdam
etmek zorunda kalınmaktadır Aynı durum youmlnetim kurulu ve genel muumlduumlr iccedilin de geccedilerlidir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
28
Kanunda bu konuda bir zorunluluk yoktur Tuumlm youmlnetim kurulu uumlyeleri ve genel muumlduumlr Tuumlrk
vatandaşı olabilmektedir Bir diğer husus ise şirket uumlzerinden oturum muumlsaadesi almak istendiği
takdirde en az 10 yerel personeli sigortalı olarak istihdam etme zorunluluğu bulunmaktadır
73 Bulgar kanunlarına goumlre şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan birisi mi olmak
zorundadır ya da uumlccediluumlncuuml bir kişiyi Genel Muumlduumlr olarak tayin etmek muumlmkuumln
muumlduumlr
Şirketin Genel Muumlduumlruuml ortaklardan biri olabileceği gibi farklı uumlccediluumlncuuml bir şahıs da
olabilmektedir Bulgaristanrsquoda kurulan limited ve tekşahıs limited şirketlerde en az bir ccedilalışan
bulundurulmalıdır Bu koşul mutlaka personel istihdam edilmesi anlamına gelmez ancak şirket
ortaklarından en az birinin ccedilalışan olarak maaş alması ve aldığı maaş uumlzerinden sigorta oumldemesi
esastır
74 Bulgar sermaye grubu ile kurulacak bir şirkette youmlnetim kurulu uumlyeleri her iki
tarafı da temsil eden kişiler olacaktır Bu ccedilerccedilevede yabancı gerccedilek kişi olarak
youmlnetim kurulunda oy kullanma hakkında bir sınırlama var mıdır
Bu ccedileşit bir sınırlama yoktur Bulgar gerccedilek kişinin sahip olduğu tuumlm haklara (Youmlnetim kurulu
uumlyesi olarak) yabancılar da sahiptir
75 Yurtdışından transfer edilen nakdi sermayeyi Bulgar şirketi buumlnyesinde
DolarEURO olarak tutma hakkına sahip midir
Yurtdışından yerleşik olmayan firmadan şirket sermayesi olarak gelen parayı mutlaka Levaya
ccedilevirme zorunluluğu yoktur Sermaye leva olarak taahhuumlt edildiği iccedilin bu oumldemelerin hesaba
giriş guumlnuumlndeki kura goumlre değerlenmesi gerekmektedir
76 Bulgaristanrsquodaki şirketten ihracat yapıldığı zaman bu ihracattan sağlanan doumlviz
gelirlerini Levaya ccedilevirme zorunluluğu var mıdır
Doumlviz gelirlerin bir kısmını veya tamamını Levaya ccedilevirme zorunluluğu yoktur
77 Bulgaristanrsquoda kambiyo rejimi nasıldır ve ihracat bedellerinin yurda getirme ve
bozdurma zorunluluğu var mıdır
Bulgaristanrsquoda serbest kambiyo rejimi bulunmaktadır Bulgaristanrsquodan yapılan ihracatın
bedelleri serbestccedile kullanılabilmektedir Yapılan ihracat bedellerinin herhangi bir sınırlama
olmaksızın istenilen doumlviz cinsine ccedilevrilebilmesi ccedilekilebilmesi veya hesaba transferi
yapılabilmesi muumlmkuumlnduumlr Leva dışında başka para birimlerinden borccedillanmada ve kredi
kullanımında sınırlama yoktur
78 Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili bir kısıtlama var mıdır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
29
Bankadan satın alınacak doumlviz miktarı ile ilgili gerccedilek ve tuumlzel kişilere youmlnelik herhangi bir
kısıtlama yoktur Doumlviz hesabı mevcut olduğu durumlarda oradan nakit de ccedilekilebilmektedir
Bankalardan alınacak doumlviz miktarında guumlnluumlk limitlerin olduğu ve bu limitlerin bankalara goumlre
değiştiği dikkat edilmesi gereken bir husustur
79 Bulgaristanrsquodan yurtdışına ve Tuumlrkiyersquoden yurtdışına para transferlerinde miktar
sınırlaması var mıdır
Bulgaristanrsquodan yurtdışına para transferlerinde bir sınırlama yoktur Diğer taraftan Tuumlrkiyersquode
yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin bankalar vasıtasıyla yurtdışına doumlviz transfer
ettirmeleri serbesttir İthalat ihracat ve goumlruumlnmeyen işlemler dışında yurtdışına yapılan 50000
Dolar ve eşit doumlvizi aşan transferlere ilişkin bilgileri bankalar ilgili mercilere bildirirler
Tuumlrkiyersquode yerleşik kişilerin yurtdışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak
amacıyla şirket kurmaları ortaklığa katılmaları ve şube accedilmaları iccedilin nakdi sermayeyi bankalar
aracılığıyla ihraccedil etmeleri serbesttir Ancak para aklamanın oumlnlenmesiyle ilgili yasa uyarınca
menşe beyannamesi (deklarasyon) imzalanıp bankaya sunulmalıdır
80 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin yapacağı soumlzleşmelerde fesih şartları
nelerdir
Yasaya goumlre tarafların karşılıklı anlaşmasına dayanarak ya da bir tarafın talebi uumlzerinden
anlaşma feshedilebilmektedir Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak bilinen Borccedillar ve
Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir Oumlrneğin anlaşma şartlarının ccedilok ciddi
şekilde değişmesi sonucu taraflar anlaşmayı feshedebilmektedir Bu kanunda şartların ccedilok
ciddi değişmesi tanımı altında tarafların işin başında anlaşma şartlarının bu şekilde
değişeceğini bilmeleri durumunda o anlaşmayı hiccedil yapmayacakları durum anlaşılmaktadır
81 Borccedillarda zamanaşımı suumlresi kaccedil yıldır Zamanaşımının dolması halinde borccedillu
firma ne yapmalıdır
Bulgar Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununa goumlre genel zamanaşımı suumlresi beş yıldır fakat yasada
belirtilen bazı oumlzel durumlarda bu suumlre 3 yıl gibi daha kısa bir suumlre de olabilmektedir Bu suumlrenin
bitiminde borccedillu şirket borccedillu olduğu tutarı duumlzenlediği tutanak ccedilerccedilevesinde borccedillardan
ccedilıkartır ve satışdışı gelirler hesabına aktarır Bunun hangi şartlarda olabileceği ZZD olarak
bilinen Borccedillar ve Soumlzleşmeler Kanununda detaylı olarak belirlenmiştir
82 Vadesi geccedilen alacakları silme proseduumlruuml nasıl işler
Muhasebe ve vergi kayıtlarında vadesi geccedilen alacaklar envanter sonucunda tespit edilir ve
youmlnetimin alacağı karar ile kayıtlardan silinir Kurumlar vergisi kapsamında satış dışı giderler
kalemi altında kayda alınır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
30
83 Avans ile kapora arasındaki fark nedir
Eğer kapora veren taraf soumlzleşmede oumlngoumlruumllen yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirmez ise kapora
diğer tarafa gelir olarak geccedilmektedir Eğer soumlzleşmedeki yuumlkuumlmluumlluumlkleri kapora alan taraf
tarafından yerine getirilmez ise kapora iki katı tutarında iade edilmektedir Ayrıca kanunda
zararların tazminat imkanı da oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Avans durumunda soumlzleşmede ayrıca
yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilmemesi halinde bir ceza oumlngoumlruumllmemiş ise soumlzleşmedeki
yuumlkuumlmluumlluumlkleri yerine getirmeyen tarafın kim olduğuna bakılmaksızın avans geri iade
edilmektedir
84 Bulgar şirketinde ccedilalışan yabancı personele oumldenecek maaşın tamamı mı
Bulgaristanrsquodaki şirkette goumlsterilmek zorundadır Bu konuda kanunda
belirlenmiş bir limit mevcut mudur
Yabancı personel iccedilin kanunda belirlenmiş minimum uumlcret şartı yoktur Tek goumlsterge
Bulgaristanrsquoda uygulanan asgari uumlcret duumlzeyidir İstenildiği takdirde maaşın kalan kısmı (asgari
uumlcretin uumlstuumlnde kalan kısmı) Tuumlrkiyersquodeki şirket uumlzerinden ccedilalışanlara oumldenebilmektedir
Bunun oumllccediluumlsuuml yabancı bir kişinin Bulgaristanrsquoda hayatını idame ettirecek maaşı goumlstermektir
Burada uumlnvan ve yerel personelin maaşı ile kıyaslama da oumlnemlidir
85 Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirketin birkaccedil şubeye sahip olması durumunda bu
şubelerde ccedilalışan personelin maaşı uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta
primleri ana ofis uumlzerinden mi yoksa her bir şube uumlzerinden mi oumldenir
Bu sorunun cevabı şubelerin ayrı banka hesaplarına ve ayrı bilanccedilolara sahip olup olmadıklarına
bağlıdır Eğer ki şubelerin ayrı banka hesapları ve ayrı bilanccediloları varsa şubelerde ccedilalışan
personelin maaşları uumlzerinden tahakkuk eden sosyal sigorta primleri şubeler tarafından
oumldenmektedir
86 Yabancı sermayeli bir şirketin muhasebe kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden
tutması muumlmkuumln muumlduumlr
Muumlmkuumln değildir Bulgar kanunları gereği bir Bulgar şirketi (tamamı yabancı sermayeli olsa
dahi) kayıtlarını yerel para birimi ldquoLevardquo cinsinden tutmak zorundadır
87 Bulgaristanrsquoda sosyal sigorta primlerinin işveren accedilısından getirdiği maliyetler
nedir
Sosyal guumlvenlik Sosyal Sigorta Yasası ile duumlzenlenmektedir Sosyal guumlvenlik geccedilici
işgoumlremezlik ccedilalışma guumlcuumlnde geccedilici azalma sakatlık doğum yaşlılık ve oumlluumlm durumlarında
tazminat maddi yardım ve emeklilik maaşı oumldenmesini kapsamaktadır Sigorta oumldemeleri iş
veren ve ccedilalışan arasında paylaşılmakta ve işin oumlzelliğine goumlre 308 ile 338 arasında
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
31
değişmektedir 1 Ocak 2016rsquodan itibaren asgari uumlcret 420 Bulgar Levasırsquodır (215 Euro) Sigorta
tavanı 2600 Leva olarak belirlenmiş olup soumlz konusu bruumlt uumlcretin uumlzeri iccedilin sigorta primi
oumldenmemektedir
88 Şirketler hangi zaman aralıklarıyla nasıl vergi beyannameleri vermektedir
Kurumlar vergisi beyannameleri yılda bir kez olmak uumlzere yılın oumlnceden belirlenmiş bir zaman
diliminde verilmekte ayrıca son duumlzenlemeler ile bu elektronik ortamda da yapılabilmektedir
KDV beyannamesi aylık bazda duumlzenlenmektedir KDV iadesi 3 aylık suumlre iccedilinde iade
edilmektedir Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar Vergi oumldeme guumlnuuml ve beyanname
veriliş tarihidir
Kurumlar vergisi her yıl 1 Ocak ve 31 Mart arasında beyan edilir
httpwwwminfinbgenpage786
89 Şirketin tuumlzuumlğuumlnde yapılan değişiklikleri vergi kurumuna bildirme zorunluluğu
mevcut mudur
Şirketin tuumlzuumlğuumlnde ve diğer kuruluş evraklarında değişikliklerin yapılması ile ilgili olarak (yeni
şubelerin ve temsilciliklerinin kurulması bulunduğu yerin değişmesi lisansa tabi faaliyet izni
ile ilgili) şirketler kayıtlı olduğu vergi kurumunu (Ulusal Gelirler Ajansı httpwwwnapbg)
değişiklikler hakkında haberdar etmek zorundadır Bu tuumlr değişikliklerin Ticaret Sicilirsquonde ilan
ve tescili esastır
90 Bulgaristanrsquoda grup şirketlerin vergilendirilmesi nasıl gerccedilekleşir
Bulgaristanrsquoda grup şirketlerine toplu vergilendirme uygulaması mevcut değildir Her tuumlzel kişi
ayrı vergi muumlkellefi olarak işlem goumlruumlr
91 Tuumlrkiyersquode yerleşik bir firmanın Bulgaristanrsquoda şirket kurmadığı ve sadece
Bulgaristan ile ticaret (ithalat-ihracat) yaptığı takdirde vergisel anlamda bir
sıkıntı ile karşılaşması muumlmkuumln muumlduumlr
Bu yapıda vergisel anlamda bir sıkıntı ile karşılaşılması iccedilin oumlncelikle bir şube oluşmuştur
iddiasının gelmesi bu iddianın ispatlanması gerekecektir Yabancı firmanın Bulgaristan iccediline
mal sokması veya Bulgaristan dışına mal ccedilıkartması işlemi tek başına bir şubenin doğmasına
neden teşkil etmemektedir Ancak bir kez daha accedilıkccedila belirtmekte fayda vardır ki herhangi bir
şirket ofis veya şube olmadığı iccedilin Tuumlrk firmasını bir vergi objesi yapmak oldukccedila guumlccediltuumlr
ccediluumlnkuuml işyeri oluşmamıştır ve dolayısıyla vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml yoktur
92 Leasing yolu ile şirkete alınan taşıt aracının vergisini kim oumldemektedir
Taşıt vergisine tabi objeleri uumlzerine kayıt eden şirketler vergi muumlkellefi kabul edilmektedir
Taşıt araccedillarının hangi yolla alındığının bir oumlnemi yoktur taşıt araccedilları hangi şirketin uumlstuumlnde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
32
kayıtlı ise o şirket vergi muumlkellefi kabul edilmektedir Ancak leasing soumlzleşmeleri yapılırken
vergi ile ilgili kısımların iyi incelenmesi tavsiye edilir
93 Yabancı gerccedilek kişiler Bulgaristanrsquoda DolarEURO hesabı accediltırabilmekte midir
Accediltırabilmektedir Bu konuda herhangi bir sınırlama veya izin alma proseduumlruuml yoktur
94 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberinde bulundurulabilecek nakit
doumlviz tutarında bir limit var mıdır
Bir gerccedilek kişi Bulgaristan sınırlarından hiccedil beyan verme zorunluluğu bulunmadan 10000
EURO veya Merkez Bankası kurundan ona tekabuumll eden tutar kadar nakit ccedilıkartma hakkına
sahiptir 10000 EUROrsquoyu geccedilen tutarları ise sınırda beyan ederek nakit olarak sınırdan
ccedilıkartabilmektedir Bu beyannamede bu nakitlerin kaynağı goumlsterilmek zorundadır Ayrıca bazı
durumlarda vergi dairesinden borccedillu olunmadığına dair temiz belgesi aranmaktadir
95 Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda 10 000 EUROrsquodan fazla nakit para bulunduran
yolcu durumunu beyan etmediği takdirde ne gibi yaptırımlar ile karşı karşıya
kalacaktır
Bulgaristanrsquoa giriş veya ccedilıkışlarda yolcu beraberindeki nakit paranın tutarı 10 000 EUROrsquoyu
aşıyorsa ve bu durum guumlmruumlk idaresine beyan edilmediyse veya yanlış ya da kısmen beyan
edildiyse guumlmruumlk goumlrevlileri paranın tamamına veya beyan edilmeyen kısmına el koyma ve
yolcuya ceza uygulama hakkına sahiptir
96 Tuumlrk yatırımcı iccedilin Bulgaristanrsquoda finansman imkanları nasıldır
Bulgaristanrsquoda ccedilok sayıda uluslararası ve yerel banka bulunmaktadır Bankacılık sistemi
gelişmiş ve duumlnya ile entegredir Tuumlrk bankası olarak Ziraat Bankasırsquonın 4 şubesi (Sofya
Plovdiv Varna ve Kırcali şubeleri) ile İşbankasırsquonın 1 şubesi (Sofya şubesi) bulunmaktadır
Ziraat Bankası Bulgaristanrsquoda 18 yıldır faaliyet goumlstermekte olup yatırım-işletme kredileri
ticaretin finansmanı ve her tuumlrluuml dış ticaret uumlruumln ve hizmetlerini sunmaktadır
97 Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrk yatırımcılara sunduğu oumlzel imkanlar var mıdır
Evet Bulgaristanrsquoda yeni kurulan şirketin nakdigayrinakdi kredi imkanlarından
faydalanmasının zor olduğu durumlarda Ziraat Bankasırsquonın Tuumlrkiyersquodeki herhangi bir
şubesi nezdinde oumlnceden tesis edilmiş olan kredi limitlerinden yeni kurulan şirket kredi
kullanabilmektedir Bulgaristanrsquoda enflasyona paralel olarak kredi faiz oranları daha
duumlşuumlktuumlr
Ayrıca gayrimenkul teminatı ya da kefalet teminatı gerektiren kredilendirmelerde
Bulgaristanrsquodaki şirketinizin yeterli teminata sahip olmadığı durumlarda Tuumlrkiyersquoden
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
33
sağlanacak gayrimenkul ipoteği şahıs ya da grup şirketi kefaleti ile kredi ihtiyaccedilları
karşılanabilmektedir
Ziraat Bankası ayrıca Tuumlrkiyersquoden yapılacak yerli uumlretim makina ithalatlarının 100rsquouumlne
kadar uzun vadeli finansman imkanları sunmaktadır
2014 yılında Ziraat Bankası ile Tuumlrk Eximbank arasında yapılan anlaşmaya goumlre
Tuumlrkiyersquoden ithalat yapan Bulgaristanrsquoda yerleşik firmalar Eximbank alıcı kredilerinden
Ziraat Bankası aracılığı ile faydalanabilmektedirler
Uluslararası transferlerinizi Ziraat Bankasırsquonın Bulgaristanrsquodaki şubeleri aracılığıyla
daha hızlı ve daha duumlşuumlk uumlcretle gerccedilekleştirme olanağı vardır
Yurtdışında TL hesap accedilma ve işlem yapma olanağı sağlamaktadır
Aynı dili konuşmanın sağladığı iletişim kolaylıkları sunmaktadır
REKABETİ KORUMA KAMU İHALELERİ VE AYRIMCILIK
98 Bulgaristanrsquoda haksız rekabete maruz kalındığı takdirde başvurulacak kurum
hangisidir
Bulgaristanrsquoda şirketlerin gerccedilekleştirdiği faaliyetlerde haksız rekabet uygulamalarına maruz
kalındığı takdirde şirket haklarının korunması iccedilin Rekabeti Koruma Komisyonursquona başvurmak
gerekmektedir
httpwwwcpcbgGeneralContactsaspx
99 Rekabet edilen şirketlerden birinin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair
bilgi sahibi olunduğunda nasıl adımlar atılabilir
Rekabet edilen şirketin Rekabeti Koruma Kanununu ccediliğnediğine dair bir bilgi veya kanıt
mevcut ise Rekabeti Koruma Kanununun 38 Maddesine dayanılarak bahse konu şirketin
Rekabeti Koruma Komisyonursquona ihbar edilmesi muumlmkuumlnduumlr
100 Rekabeti Koruma Komisyonursquona anonim ihbarda bulunmak muumlmkuumln
muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu anonim ihbarları değerlendirmeye almamaktadır
101 Bulgaristanrsquoda kamu ihalelerine yabancı şirketlerin katılımı muumlmkuumln
muumlduumlr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
34
Bulgar mevzuatı milliyet bazında bir ayrımcılık yapmaksızın kamu ihaleleri ve imtiyaz
proseduumlrlerine Bulgar ve yabancı (gerccedilek veya tuumlzel) kişilerin katılımına izin vermektedir
102 Bulgaristanrsquodaki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
Değeri 2 000 000 Bulgar Levası uumlzerinde olan kamu ihaleleri Muumlşavirliğimiz tarafından ccedilevirisi
yapıldıktan sonra TC Ekonomi Bakanlığı web sitesinde yayımlanmaktadır
httpwwwekonomigovtrportalurlbgM
Diğer taraftan Bulgaristanrsquoda accedilıklanan tuumlm kamu ihalelerini Bulgar Kamu İhaleleri Ajansırsquonın
web sitesinden guumlncel olarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httprop3-app1aopbg7778portalpage_pageid=1731192251amp_dad=portalamp_schema=PORTAL
103 ABrsquodeki kamu ihaleleri guumlncel olarak nereden takip edilmektedir
ABrsquodeki kamu ihalelerini ABrsquonin kamu ihalesi platformu olan TED (Tenders Electronic Daily)
web portaline kayıt yapılarak takip etmek muumlmkuumlnduumlr
httptedeuropaeuTEDmainHomePagedo
104 Bulgaristanrsquoda bir kamu ihalesine katılım sağlanıp en iyi teklif sunulduğu
halde kamu ihalesini haksız bir şekilde başka bir şirketin kazanması durumunda
ne yapılabilir
Eğer katılım sağlanan kamu ihalesinin teknik ve hukuksal tuumlm gereksinimleri karşılanmış ise
ve en iyi teklifin verilmesine rağmen haksız bir şekilde kamu ihalesi başka bir şirket tarafından
kazanılmış ise Kamu İhaleleri Kanununun 120 Maddesine dayanılarak Rekabeti Koruma
Komisyonursquona şikayette bulunmak muumlmkuumlnduumlr Bilinmesi gereken ccedilok oumlnemli bir husus bu
şekilde neticelenmiş olan kamu ihalelerinde olduğu gibi ayrımcılık uygulanması neticesinde
kamu ihalesine şirketin katılımının engellendiği durumlarda da şikayette bulunmanın muumlmkuumln
olduğudur
105 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararı ile kamu ihalesinin durdurulması
ve tekrarlanması muumlmkuumln muumlduumlr
Rekabeti Koruma Komisyonu şikayet uumlzerine yaptığı denetimlerde Kamu İhaleleri Kanunursquona
aykırı bir durum tespit ettiği takdirde kamu ihalesini durdurabilir ve yeniden accedilılması youmlnuumlnde
karar verebilir
106 Rekabeti Koruma Komisyonursquonun kararını accedilıklaması ne kadar suumlrer
Eğer Kamu İhaleleri Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 1 ay
Eğer Rekabeti Koruma Kanunu ihlali soumlz konusu ise ndash 2 ay
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
35
107 Kamu İhaleleri Kanunu ve Rekabeti Koruma Kanunu İngilizce ccedilevirilerine
ulaşmak muumlmkuumln muumlduumlr
Aşağıdaki web sitesi uumlzerinden bahse konu kanunların İngilizce ccedilevirisine ulaşmak
muumlmkuumlnduumlr
Rekabeti Koruma Kanunu
Kamu İhaleleri Kanunu
İmtiyazlar Kanunu
httpwwwcpcbgGeneralLegislationaspx
108 Bulgaristanrsquodaki ticarette ccedileşitli ayrımcılık uygulamalarına maruz
kalındığı zaman şirket haklarını koruyacak bir kurum mevcut mudur
Bulgaristanrsquoda gerccedilekleştirilen ticari faaliyetlerde ayrımcılığa maruz kalındığı takdirde şirket
haklarının korunması iccedilin Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquona başvuruda bulunmak
muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
109 Ayrımcılığı Oumlnleme Kanununa nasıl ulaşılmaktadır
Ayrımcılığı Oumlnleme Kanunursquona ve Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonu nezdinde şikayette
bulunma proseduumlruumlne ilişkin ayrıntılı bilgiye Ayrımcılığı Oumlnleme Komisyonursquonun web
sitesinden ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httptranslategooglecomtranslateclient=tmpgamphl=enamplangpair=bg|enampu=http3Awwwkzd-
nondiscriminationcomlayout
AVRUPA FONLARI
110 Avrupa Birliği fonlarından ne şekilde yararlanılır
Avrupa Birliği uumlyelerinin ekonomik gelişimini desteklemek amacıyla finansman sağlayan ve
akıllı suumlrduumlruumllebilir ve birleştirici buumlyuumlmeyi hedefleyen ldquoAvrupa 2020rdquo stratejisi ile uyumlu
beş temel fon hizmet sunmaktadır Avrupa Birliğirsquonde her boumllge yapısal fonlardan (Avrupa
Boumllgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu) destek alabilirken sadece goumlreceli olarak az
gelişmiş boumllgeler Uyum Fonu finansmanından yararlanabilmektedir Boumllgesel Kalkınma Fonu
uumlretim yatırımları ilgili boumllgelerin uyumlaştırılmasına katkı sağlayan altyapı tesis etme ve
geliştirme projeleri yeni istihdam alanları yaratmaya youmlnelik ccedileşitli proje ve yatırımlar
boumllgesel gelişme projeleri ve KOBİrsquolere teşvik uumllke duumlzeyinde boumllgeler arasındaki
farklılıkların giderilmesine youmlnelik projeler eğitim ve sağlık alanındaki boumllgesel yatırımlar
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
36
Birlik duumlzeyinde boumllgesel kalkınma pilot projeler ve araştırmalar turizm şehir gelişimi ve
kuumlltuumlr projelerine finansman sağlamaktadır Avrupa Sosyal Fonu emek piyasalarına ulaşımın
kolaylaştırılmasına emek piyasalarında eşit fırsatların sağlanmasına kişilerin yetenek ve
mesleki niteliklerinin gelişimine istihdamı arttırmaya birkaccedil uumlye uumllke iccedilin ortak nokta
oluşturan pilot proje ve araştırmaların finansmanına katkı sağlamaktadır Uyum Fonu buumlyuumlk
altyapı yatırımlarına finansman sağlamakta ve ccedilevreyi koruma projelerini desteklemektedir
Soumlz konusu fonlar haricinde Avrupa Birliği ortak tarım politikası aracı olarak Avrupa Kırsal
Boumllgeler Gelişimine İlişkin Tarım Fonu ve Avrupa Denizcilik ve Balıkccedilılık Fonu da mevcuttur
Kamu kuruluşları bazı oumlzel kuruluşlar (oumlzellikle kuumlccediluumlk işletmeler) uumlniversiteler dernekler
sivil toplum kuruluşları ve goumlnuumllluumlluumlk esasına dayalı kuruluşlar fonların sağladığı
finansmandan yararlanabilmektedir İlgili boumllgesel programın kapsamına giren boumllgelerde
şubesi olan yabancı şirketler de AB kamu ihaleleri koşullarına uymaları şartıyla finansman iccedilin
başvurabilmektedir Başvurular ilgili boumllgesel programı yuumlruumlten organ nezdinde yapılmakta
olup soumlz konusu organ başvuruları değerlendirdikten sonra finansman konusunda olumlu veya
olumsuz karar almaktadır Bulgaristanrsquoda 2014-2020 doumlneminde İyi Youmlnetim Ulaştırma ve
Ulaştırma Altyapısı Buumlyuumlyen Boumllgeler İnsan Kaynaklarının Gelişimi Yenilikler ve
Rekabetccedililik Ccedilevre Akıllı Buumlyuumlmeye Youmlnelik Bilim ve Eğitim operasyonel programları ve
Kırsal Boumllgelerin Gelişimi ile Denizcilik ve Balıkccedilılık programları ccedilerccedilevesinde Avrupa
fonlarından yararlanmak muumlmkuumlnduumlr Bulgaristanrsquoa Avrupa fonlarından sağlanan finansman
konusunda ayrıntılı bilgi httpwwweufundsbgen sitesinde mevcuttur
111 Firmalarımız AB fonlarından faydalanarak Bulgaristan pazarına
girebilirler mi
Bulgaristan pazarına girmeyi duumlşuumlnen firmalarımızın Bulgaristanrsquoda firma kurmaları
durumunda AB fonlarından faydalanabilecekleri hususunu goumlz oumlnuumlnde bulundurmaları oumlnem
arzetmektedir
İŞ YAPMA MALİYETİ
112 Bulgaristanrsquoda iş yapma maliyeti nedir
Uumlcretler
2015rsquoin ilk ccedileyreğinde ortalama aylık ccedilalışma uumlcreti 859 Leva (440 Euro) olarak
gerccedilekleşmiştir Ortalama uumlcretler kamu sektoumlruumlnde 883 Leva (451 Euro) oumlzel sektoumlrde ise
851 Leva (435 Euro) olmuştur Bilişim ve teknoloji sektoumlruumlnde uumlcretler en yuumlksek duumlzeyde
gerccedilekleşmiştir (1984 Leva) Enerji sektoumlruuml (1564 leva) finans ve sigortacılık (1530 Leva)
madencilik (1343 Leva) mesleki ccedilalışmalar ve bilimsel araştırmalar (1291 Leva) uumlcretlerin en
yuumlksek olduğu diğer sektoumlrlerdir Otelcilik ve lokantacılık (586 Leva) kuumlltuumlr spor ve eğlence
(742 Leva) inşaat (700 Leva) imalat sanayi (732 Leva) tarım ormancılık ve balıkccedilılık (681
Leva) ticaret otomobil ve motosiklet tamiri (783 Leva) uumlcretlerin en duumlşuumlk olduğu sektoumlrler
olmuştur Ulusal İstatistik Enstituumlsuumlrsquonuumln internet sayfasından
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
37
httpwwwnsibgencontent6410total buumltuumln meslek gruplarındaki uumlcretlerin bilgilerine
ulaşılmaktadır
Elektrik ve Su
Bulgaristan enerji sektoumlruumlnde uumlccedil elektrik dağıtım şirketleri faaliyet goumlstermektedir -
Energo Pro EVN ve CEZ Elektrik dağıtım şirketleri tabloda belirtildiği gibi farklı
elektrik fiyatları uygulamaktadır
Fiyatlar KDV dahil Leva bazında 1 KW iccedilindir
Şirket Muumlşteri tuumlruuml Pik tarife Guumlnduumlz tarifesi Gece tarifesi
Energo Pro Hanehalkı - 021907 012120
Kurumsal
muumlşteriler
037684 024070 013410
EVN Hanehalkı - 020582 011687
Kurumsal
muumlşteriler
026551 017921 009983
CEZ Hanehalkı - 016105 007292
Kurumsal
muumlşteriler
025613 015774 009407
Bulgaristan ccedilapında faaliyet goumlsteren uumlccedil elektrik dağıtım şirketinin uyguladığı fiyatlarda
zaman zaman değişiklikler yaşandığı iccedilin guumlncel tarifeler aşağıda verilen linklerden
takip edilebilmektedir
Cez Bulgaria
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-supplyhtml ve
httpwwwcezbgenpriceselectricity-pricesfor-distributionhtml
Energo-Pro
httpwwwenergo-probgenActing-electricity-prices-business
EVN Bulgaria
httpwwwevnbgBiznes-klientiEl-EnergiaReguliran-pazarCeni-na-el-energiaaspx
Bulgaristan genelinde su fiyatları belediyelere goumlre değişim goumlstermektedir Sofyarsquoda
sanayi kullanımı iccedilin suyun metre kuumlbuuml KDV dahil 106 EUR ndash 129 EUR arasında
değişmektedir
Kira ve Satış
Sofyarsquoda ofis kiraları metre kare başına aylık 6 EUR ndash 20 EUR arasında değişmektedir
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
38
Sofyarsquoda ofislerin satış fiyatı metre kare başına 550 EUR ndash 1600 EUR arasında
değişmektedir
Akaryakıt Fiyatları
Şubat 2015 itibarıyla Bulgaristanda en ccedilok kullanılan yakıtların fiyatları aşağıdaki
gibidir
Dizel 184 Leval Benzin A95 191 Leval Metan 149 Leval LPG 085 Leval
VERGİLER
113 Bulgaristanrsquoda vergi oranları nelerdir
KDV oranı (otelcilikte uygulanan 9 KDV oranı hariccedil) tuumlm uumlruumlnler iccedilin 20rsquodir
Kurumlar vergisi oranı 10rsquodur
Gelir vergisi oranı 10rsquodur
Temettuuml vergisi 5 oranındadır
httpwwwminfinbgenpage770
114 Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşılır
Bulgaristan vergi sistemi ile ilgili guumlncel ve ayrıntılı bilgiye Avrupa Komisyonursquonun
lsquoAvruparsquoda vergilerrsquo veri tabanından ulaşmak muumlmkuumlnduumlr Bulgariarsquoyı seccediltikten sonra arama
yapıldığında Bulgaristanrsquoın uyguladığı vergiler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılmaktadır
httpeceuropaeutaxation_customstedbtaxSearchhtml
httpwwwminfinbgenpage770
115 Ccedilifte vergilendirme nasıl oumlnlenir
Tuumlrkiye ile Bulgaristan arasında ccedilifte vergilendirmeyi oumlnlemek iccedilin anlaşma imzalanmıştır
Bahse konu anlaşma gelir vergisi ve kurumlar vergisini kapsamakta olup ccedilifte vergilendirmeyi
oumlnleme anlaşması ile gelirin ikamet veya kaynak uumllkelerden yalnızca birinde vergilendirilmesi
veya vergilendirme hakkının her iki uumllke arasında boumlluumlşuumllmesi konularında duumlzenlemeler
yapılmakta ve bu yolla gelirin her iki uumllkede birden vergilendirmesi engellenmektedir
116 Bulgaristanrsquoda vergi muafiyeti var mıdır Kime uygulanır
Halka arz edilen kolektif yatırım oluşumları lisanslı kapalı uccedillu yatırım şirketleri ve oumlzel amaccedillı
yatırım şirketleri kurumlar vergisinden muaftır Ayrıca işsizlik oranı Bulgaristan genelindeki
işsizlik oranının 25rsquoinin uumlzerinde olan Belediyelerde kurulan imalat sanayi işletmelerinde
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
39
belli koşullar yerine getirildiği takdirde kurumlar vergisinden muafiyet soumlz konusu
olabilmektedir
117 Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu var mıdır
Temsilciliğin kurumlar vergisi oumldeme sorumluluğu yoktur Eğer ki ticari aktiviteye bizzat
katılmayıp sadece ana şirketin adına reklam-tanıtım pazarlama faaliyetlerinde bulunulursa
hiccedilbir denetim organının yaklaşımı Bulgaristanrsquoda gelir elde ediliyor şeklinde olamaz Nitekim
temsilcilik aracılığı ile doğrudan ticaret (alım-satım) yapmak muumlmkuumln değildir
118 Hangi firmalar KDV muumlkellefidir
KDV Kanununa goumlre bağımsız ekonomik faaliyet gerccedilekleştiren şirketler KDV muumlkellefidir
119 KDV Kanununa goumlre firmalar hangi durumlarda kayıt yaptırır
Son bir yılda firma cirosunun 50 000 Levayı aşması durumunda KDV Kanununa goumlre kayıt
zorunludur Cironun bu rakamın altında olması durumunda firma isteğe bağlı olarak kayıt
yaptırabilmektedir
120 Bulgaristanrsquoda Tuumlrk vatandaşları KDV iadesinden yararlanabilir mi
Bulgaristanrsquoda KDV iadelerinden AB uumlyesi olmayan uumllke vatandaşları karşılıklılık ilkesi
dikkate alınarak yararlandırılır Bu kapsama Tuumlrk vatandaşları (gerccedilek kişiler) da dahil
edilmiştir Ancak Tuumlrk tuumlzel kişilikleri (şirket dernek kurum vb) henuumlz bu imkandan
faydalanamamaktadır
121 Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri hangi koşullara
bağlıdır
Tuumlrk vatandaşlarının KDV iadesinden yararlanabilmeleri iccedilin hepsi bir yerde ve bir
faturadafişte olmak kaydıyla yapılan alışverişin tutarının en az 150 Euro olması alışveriş
yapılan yerde geccedilerli bir pasaport arz edilerek bir ldquoKDV İadesi Talebi Belgesirdquonin
doldurtulması pasaport fişfatura ibraz edilerek ve alınan eşya ile birlikte Bulgaristan Maliye
Bakanlığırsquonca yetkilendirilmiş uumllke iccedilindeki havaalanı liman ve karayolu sınır kapılarındaki
temsilciliklere KDV İadesi Talebi Belgesinin onaylatılması gerekmektedir
122 Bulgaristanrsquoda OumlTV hangi uumlruumlnlere uygulanır
Bulgaristanrsquoda alkol ve alkolluuml iccedileceklere tuumltuumln mamuumlllerine enerji uumlruumlnleri ve elektrik
enerjisine ccedileşitli oranlarda oumlzel tuumlketim vergisi uygulanmaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
40
123 Ccedilifte Vergilendirmeyi Oumlnleme Anlaşmalarına bakarak bağlayıcı kararı bu
anlaşmaların huumlkuumlmlerine goumlre vermek Bulgaristan kanunları accedilısından yasal
mıdır
Eğer uluslararası vergi anlaşmaları ile Bulgar vergi kanunlarının oumlngoumlrduumlğuuml vergi hesabı ve
duumlzeni ile ilgili kurallardan ve huumlkuumlmlerinden farklı bir kural ve huumlkuumlm oumlngoumlruumllmuumlş ise bu
durumlarda uluslararası anlaşmaların huumlkuumlmleri geccedilerli olacaktır
124 Kurumlar vergisi hangi kaynaklardan elde edilen gelire uygulanır
Yerel tuumlzel kişiler iccedilin ndash tuumlm kaynaklardan gelen gelir ve kazanccedil
Yabancı tuumlzel kişiler iccedilin
o Bulgaristanrsquoda gerccedilekleşen ekonomik faaliyet kaynaklı kazanccedil (muumllkiyet satın
alımı dahil)
o Aşağıdaki kaynaklardan olan gelirler
Bulgar kişilerin finansal varlıklarından kaynaklanan gelirler
Finansal varlıklar satın alımı
Bulgar tuumlzel kişiler kaynaklı temettuuml ve tasfiye gelirleri
Bulgaristan kaynaklı oumlzel gelirler
Tazminat gelirleri
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNMESİ
125 Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler Bulgaristanrsquoda gayrimenkul edinme
hakkına sahip midir
Bulgaristan Muumllkiyet Yasasırsquona goumlre Bulgaristanrsquoda yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişilerin doğrudan
gayrimenkul edinme hakkı bulunmamaktadır (binalar hariccedil) Yabancı gerccedilek ve tuumlzel kişiler
gayrimenkuller uumlzerinde bazı sınırlı haklara (kullanma hakkı gibi) sahip olabilmektedir
Bulgaristan Anayasası ve Yatırımları Teşvik Yasasırsquona goumlre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit
işleme tabi olup Bulgaristanrsquoda kurulu şirketler yabancı sermaye paylarına bakılmaksızın
(Bulgaristanrsquoda firma kurmaları durumunda) gayrimenkul edinim hakkına sahiptir
126 Bulgaristanrsquoda yabancı sermayeli şirketler tarım arazisi edinebilmekte
midir
Bulgaristanrsquoda kurulmuş bir şirket şirket ortaklarından biri yabancı gerccedilek veya tuumlzel kişi ise
ve şirket beş yaşını doldurmamış ise tarım arazisi satın alamamaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
41
BULGARİSTANrsquoDA YABANCILARIN YASAL STATUumlLERİ
127 Bulgaristanrsquoda yabancıların yasal statuumlleri nasıl duumlzenlenir
Aksi bir anlaşma ile belirlenmedikccedile tuumlm yabancılar Bulgaristanrsquoa girişleri ve burada ikamet
etmeleri iccedilin vize temin etmek zorundadırlar Bulgar Anayasası aksi kanunla oumlngoumlruumllmediği
muumlddetccedile yabancıların Bulgar vatandaşları ile aynı kanuni haklardan faydalanmasını ve aynı
yasal yuumlkuumlmluumlluumlklere tabi olmasını oumlngoumlrmektedir
128 Bulgaristanrsquoa geccedilerli bir vizeye sahip olmak uumllkeye girişi garantiler mi
Geccedilerli bir vize dahi Bulgaristanrsquoa giriş garantisi vermeyebilir Sınır kontrol goumlrevlileri
yabancının uumllkeye kabuluuml iccedilin gerekli koşullara sahip olup olmadığı konusunda nihai karar
verme yetkisine sahiptir
129 Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye midir
Bulgaristan SCHENGEN boumllgesine uumlye DEĞİLDİR Bu Bulgaristan vizesi alındığı takdirde
ABrsquode serbest dolaşma iznine sahip olma anlamına gelmemektedir
130 Schengen vizesi olan kişilere ilişkin Bulgaristanrsquoın uygulaması nedir
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin 31 Ocak 2012 tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe giren uygulamasına
goumlre geccedilerli Schengen vizesi ve Schengen hukuku kazanımlarını tamamen uygulayan uumlye
uumllkeler ile İsviccedilre ve Lihtenştayn tarafından verilen geccedilerli uzun suumlreli oturum vizesi ile oturum
iznine sahip olan kişilere vizesiz rejim uygulaması getirilmiş olup soumlzkonusu uygulama
Bulgaristan Cumhuriyetirsquonin Schengen boumllgesine tam uumlye olana kadar geccedilerli olmak uumlzere her
6 aylık doumlnem iccedilerisinde 3 aydan fazla olmamak kaydı ile sınırlıdır
131 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak zorunlu mudur
İkamet izinleri uumllkede uumlccedil aydan fazla kalmaya niyetli yabancılar iccedilin zorunludur
132 Bulgaristanrsquoda kaccedil ccedileşit ikamet izni mevcuttur
o Kısa vadeli ndash 6 aylık suumlre zarfı iccedilinde 3 ay ikamet izni
o Orta vadeli ndash 1 yıl ikamet izni
o Uzun vadeli ndash 5 yıl ikamet izni
o Daimi ndash suumlresiz ikamet izni
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
42
133 Bulgaristanrsquoda ikamet izni almak iccedilin gereken şartlar nelerdir
Bulgaristanrsquoda ikamet izni alınması iccedilin yerine getirilmesi gereken koşullar hakkında ayrıntılı
bilgiye Bulgaristan Cumhuriyetirsquondeki Yabancılar Kanunundan ulaşmak muumlmkuumlnduumlr
httpwwwinvestbggovernmentbgfilesuseruploadsfilesforeigners_in_the_republic_of_bulgaria_ac
t_20140722pdf
134 Bir yabancı yatırımcının Bulgar vatandaşlığı alabilmesi muumlmkuumln muumlduumlr
Bir yabancının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alması muumlmkuumlnduumlr
135 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
iccedilin yapması gereken yatırımın asgari miktarı nedir
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi iccedilin 1022 Milyon
EURO tutarında yatırım yapması gerekmektedir
136 Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi
ne kadar suumlrer
Bir yabancı yatırımcının yatırım aracılığı ile Bulgar vatandaşlığı alabilmesi en az 18 ay suumlrer
PERAKENDE
137 Bulgaristanrsquoda AVM satış alanı buumlyuumlkluumlğuuml nedir
2014rsquouumln ikinci ccedileyreğinde Sofyarsquoda iki yeni AVM accedilılmıştır Sofia Ring Mall (69000 m2) ve
Mega Mall (24000 m2) Boumlylece başkentte perakende satış alanları 29 artarak 418660
m2rsquoye ulaşmıştır Burgazrsquodaki The Strand ve Rusersquodeki Mega Mallrsquoun kapanmasıyla
Bulgaristanrsquoda toplam perakende satış alanı 783260 m2 olmuştur Bin kişiye duumlşen
AVMrsquolerdeki kiralanabilir mağaza alanı oranı 2014rsquote uumllke genelinde 101 m2rsquoden 108 m2rsquoye
Sofyarsquoda ise 345 m2rsquoye yuumlkselmiştir
138 Bulgaristanrsquoda ana cadde doluluğu ne durumdadır
Varnarsquoda perakende satış alanları arzında 10rsquodan 14rsquoe artış yaşanmıştır Filibe ve
Burgazrsquoda sırasıyla 9 ve 7rsquolik oranlar sabit kalmıştır Sofyarsquonın ana caddelerindeki boş
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
43
alanların oranında oumlnemli bir değişiklik yaşanmamış 6 seviyesinde seyretmiştir Vitoşa
Caddesirsquonde bu oran 7rsquodir
139 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddeler uumlruumln ve hizmet satışlarını ne şekilde
paylaşmaktadır
Sofyarsquodaki Vitoşa Caddesirsquonde buumlyuumlk moda markaları istikrarlı bir gelişim goumlstermeye devam
etmektedir ve 2014 yılı mali sonuccedilları bunu teyit eder niteliktedir Yuumlksek kaliteli uumlruumlnler sunan
mağazalar ana caddelerden AVMrsquolere geccediliş yapmıştır Kafe ve restoranlar ise Vitoşa
Caddesirsquonde yoğunlaşmıştır bu durumun 2015 yılında da suumlrmesi beklenmektedir Artan
rekabet karlılık ve pazar payı ortamında mevcut AVMrsquoler kendilerinin ayırt edici oumlzelliklerini
ortaya ccedilıkarmak ve suumlrduumlrmek gayretindedir
140 Bulgaristanrsquoda AVM ve ana caddelerde kira bedelleri nedir
AVM ve ana cadde kira bedelleri 2014rsquote hafif bir değişiklik goumlstermiştir Sofya Varna ve
Filibersquodeki AVMrsquolerde 3-4 artış yaşanırken Varna ve Burgazrsquodaki ana cadde kira bedelleri
5 oranında duumlşmuumlş Sofyarsquoda ise 3 artmıştır Şehirler itibariyle kira bedelleri şoumlyledir
Kira Bedelleri (EURm2ay)
Konum Sofya Filibe Burgaz Varna
AVM 32 24 21 25
Ana cadde 39 19 19 19
Sofyarsquoda yıllar itibariyle kira bedellerinin seyri aşağıdaki grafikte yer almaktadır
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
44
141 Bulgaristanrsquoda AVM dışında perakende satış alanlarına olan talep ne
durumdadır
AVMrsquoler dışında da perakende satış alanlarına olan talep devam etmektedir ve bu talebin iki
youmlnde buumlyuumlmesi beklenmektedir perakende parkları ve ana caddeler Ana caddelerin ıslahı ve
ayrı parsellerden oluşan arazilerin birleştirilmesi uluslararası perakendecilerin olası genişleme
alanları olarak ilgilerini ccedilekebilecektir 2014rsquouumln ikinici yarısında buumlyuumlk mağazacılık muumllkiyeti
ve yeniden yapılanmasında yeni bir eğilim goumlzlenmiştir Uluslararası zincirlerin yerel iş
adamları tarafından satın alınması yerel sermayenin pazar potansiyeli goumlrmesi ve
konsolidasyonun iyi bir pazar payı artırımı olarak algılandığı sinyalini vermektedir Gıda
sektoumlruumlnde en ccedilok sayıda yeni accedilılışlar Billa (6) ve Lidl (3) tarafından yapılmıştır Uumlnluuml Fransız
spor mağazası Decathlon Sofya dışındaki ilk mağazalarını Plovdiv ve Varnarsquoda accedilmıştır
142 Bulgaristanrsquoda Perakende sektoumlruumlnde eğilimler ve beklentiler nelerdir
Sektoumlr uzmanları Bulgaristanrsquodaki trendlerin Avrupa ile paralel gelişmekte olduğunu fakat
koumltuumlmserliğin ccedilok daha derin olduğunu ifade etmektedir Eyluumll 2014rsquote Bulgaristanrsquoda Tuumlketici
Guumlven Endeksi en koumltuuml kriz doumlnemlerindeki seviyede - 40 olarak gerccedilekleşmiştir Nisan
2015rsquote bu goumlsterge - 298 olmuştur Uzman analizlerine goumlre yakın gelecek iccedilin tuumlketicilerin
sadece 9rsquou olumlu beklenti iccedilerisindedir Diğer taraftan Bulgaristan pazarında mağaza
ziyaretleri azalırken ziyaret başına yapılan harcama artmaktadır 2013 yılında en ccedilok buumlyuumlme
yaşayan perakende satış kanalı hipermarketler olmuştur Son beş yılda bu format pazar payını
iki katına ccedilıkarıp 14rsquoe ulaşmıştır İndirim mağazacılığı da doumlrt yıl oumlnce 2 paya sahipken
2013rsquote bu oran 9 olmuştur Suumlpermarketlerde durgunluk yaşanırken bağımsız ticaret kalıcı
olarak azalmıştır Buumlyuumlk perakende operatoumlrlerinin henuumlz varlık goumlstermedikleri nuumlfusu
100000rsquoin altında olan yerlere doğru faaliyetlerini genişletecekleri tahmin edilmektedir Ana
cadde ve perakende parkları tercih edilen formatlar olarak Bulgaristanrsquodaki paylarını
artıracaktır Buumlyuumlk mağazaların yapılanma ve genişleme eğilimleri 2015rsquote de devam edecektir
E-ticaret perakende ve sanayi sektoumlrlerinde gittikccedile artan bir rol oynayacaktır
FRANCHİSİNG
143 Bulgaristanrsquoda franchising sektoumlruumlnuumln oumlzellikleri nelerdir
Son on yılda sektoumlr ccedilarpıcı bir biccedilimde değişmiştir Bulgaristanrsquoda franchise zincirlerinin
yarıdan fazlası son altı yılda pazara giriş yapmıştır oumlzellikle de 2007 ve 2008 oumlnemli artış
yaşanan yıllar olmuştur Bu eğilim henahalklarının geliri arttıkccedila ve franchise modeli oturdukccedila
daha da artacaktır Bulgarlar uluslararası seyahat yaptıkccedila uluslararası markaların tanınmışlığı
ve buna bağlı olarak da yatırımcıların ilgileri de artmaktadır Pazarda daha ccedilok ccediloklu birim ve
alan geliştiriciler satışları optimize etmek iccedilin daha yuumlksek teknolojili yollar ve suumlregelen
durgunluktan etkilenmiş daha zayıf işletmeler bulunmaktadır Aynı zamanda franhcising her
zamanki piyasa zorluklarına hedef olmaktadır geccedilici heves değişen trendler ve zevkler
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
SOFYA TİCARET MUumlŞAVİRLİĞİ
45
Bulgaristanrsquoda uluslararası ve yerel olmak uumlzere en ccedilok gıda sektoumlruuml franchise modeli
yaygındır
144 Bulgaristanrsquoda Franchising sektoumlruumlnuumln gelişimini etkileyen faktoumlrler nelerdir
Bulgaristan perakende sektoumlruuml franchise mağazalarında olağan bir şekilde sunulan ve
uluslararası boyutta satılan pek ccedilok uumlruumln ve hizmete hazırdır Bulgaristanrsquodaki tuumlketiciler
kaliteli uumlruumln uygun fiyat ve iyi hizmet bileşimini sunan perakendeciler aramaktadır Yerli
girişimciler de pazarlama ve youmlnetim uzmanlığı kazanmaya isteklidirler Yerel kanunlar
yabancı franchise sunucular iccedilin oldukccedila yumuşak ve uyumludur Franchise girişimi iccedilin oumlzel
bir kayıt veya devlet izni gerekmemektedir
Not Muumlşavirlğimizce hazırlanan lsquo144 Soruda Bulgaristanrsquoa Ticaret ve Yatırım Rehberirsquo
firmalarımızdan gelen sorular ccedilerccedilevesinde dinamik bir anlayışla guumlncellenmektedir Ticaret ve
yatırım konusunda ilave etmek istediğiniz sorularınızı Muumlşavirliğimiz ile temasa geccedilerek
bildirebilirsiniz
M Emrah SAZAK
Ticaret Başmuumlşaviri
98 Bulgaria Blvd Floor 7
Office 13D-14D
1680 Sofia BULGARIA
Tel +(359 2) 9581202 8548725
Faks +(359 2) 9581425
e-posta sofyaekonomigovtr
wwwekonomigovtr
Top Related