Capitalismo e socialismo:dúas vías para o desen-volvemento (1945-1975).
Unidade temática 14
O marco político europeo(1945-1975)
Estrutúraseen
Dúas vías Democracias Liberais Democracias Populares
Caracterízansepor
Caracterízansepor
Democracias Liberais
- Están lideradas por EE. UU.- Teñen sistema económico capitalista.- Sistema político de democra- cia clásica: - Sufraxio universal. - Estado de Dereito. - Liberdades individuais. - Forma de Estado: - Monarquía. - República.- Alemaña e Xapón permanece- ron ocupados ata 1951.
- Están lideradas pola URSS.- Teñen sistema económico comunista.- Sistema político de democra- cia centralizada: - Partido único. - Dictadura do proletariado. - Partidos comunistas filiais do PCUS. - Non hai liberdades indivi- duais.- Forma de Estado: - República.- Iugoslavia e Albania son inde- pendentes de Moscú.
DemocraciasLiberais.
DemocraciasPopulares.
O Estado do benestarFoi inspiradopor
William Beveridge
Que establece:
- Que o Estado financie a sanidade e a xubi- lación.- Para iso, a industria debe aumentar a pro- ductividade e a competitividade.- Débese garantir o pleno emprego.- Coincidencia de prantexamentos con Key- nes.
Caracterízase por
Garantir as necesidadesbásicas do cidadán
Vivenda
Sanidade
Seguro dedesemprego
Financiase por medio de
Impostos progresivos
Que contribúenao
Reparto social da riqueza
A
expan
sión
económ
ica
no
capita
lism
o (194
5-19
75)
Factores do
desenvolvemento
1. O liderado de Estados Unidos
Manifestasena/nos
Conversión en primeirapotencia mundial
Acordos de Bretton Woods
Posición hexemónicaen Europa
E exerceunha
“Calquera que sexa o tempo de-bemos movernos xuntos” ( pero
EE. UU. orienta o rotor)
Que establecenunha
Nova ordeMonetaria mundial
Baseadano
Dólar Como Como
Moeda decambio
Moeda dereserva
A
expan
sión
económ
ica
no
capita
lism
o (194
5-19
75)
Factores do
desenvolvemento
2. A evolución demográfica
Presentadous
Aspectos
Crecementodemográfico
Movementosmigratorios
Divídese enduas
Etapas
1955-1965 1975-2000
Na que seproduce o
Baby-boom
Na que seproduce un
Descenso da mortalidadee da natalidade.
Divídense endous
Tipos
Intercontinentais Continentais
Desenvólvenseentre
1946-1960
Desenvólvense
entre
1960-1975
Gran aumento demográfico
Que produce un Aumento da
DemandaInversiónProdución
Baby boom1965
A
expan
sión
económ
ica
no
capita
lism
o (194
5-19
75)
Factores do
desenvolvemento
Concrétanse na
Terceira revoluciónindusTrial
Na que des tacan
Química
Plás ticos . F s inté ticas
Electrónica Informática
Trans is tores Laser Procesadores Sofware
A
expan
sión
económ
ica
no
capita
lism
o (194
5-19
75)
Factores do
desenvolvemento
4. Intervencionismo do Estado
Para evitar criseseconómicas
Combínanse
Libre Mercado
Planificación Indicativa
Úsanse as experiencias de/do
J. M. Keynes: - Intervención do Estado no impulso dos investimentos. - Nacionalización dos secto- res produtivos básicos. - Construción do Estado do Benestar.
New Deal:- Incentívanse:
* A industria.* A agricultura.* As obras públicas
A
expan
sión
económ
ica
no
capita
lism
o (194
5-19
75)
Factores do
desenvolvemento
Cambios na estrutura económica
Sector Primario Sector Secundario Sector Terciario
Menor Menor Maior
Terciarización da economía
+ =
Mellora do nivelde vida da poboación
A
expan
sión
económ
ica
no
capita
lism
o (194
5-19
75)
Factores do
desenvolvemento
A cooperación internacional
Senta as basesdunha
Rápida reconstruciónposbélica
Fundamentadano/naPlan Marshall Política económica supranacional
- Representa só o 5% do PNB dos países receptores.- Permite a reconstrución indus- trial.- Obriga á compra do 60% en pro- dutos americanos.- Estimula a economía americana.
O presidente Truman asina a autoriza-ción para a axuda do Plan Marshall en
1948
- Pretende o libre comercio.- A libre circulación de capitais e traballadores.- Nesta dirección van: * O Acordo Xeral sobre Aranceis Adua- neiros e Comercio (GATT) * O Mercado Común Europeo (CEE)
Firma en 1957 do Tratado de Roma quepon en marcha o Mercado Común Euro-
peo (CEE)Países asinantes do Tratado de Roma
A hexemonía dos Estados Unidos
Estivo baseada nosseguintes
Factores
Uso de tecnoloxíapunta.
-Tecnoloxía nuclear.-Tecnoloxía espacial.-Biotecnoloxía.
Cohete Titán II
Políticas económi-cas intervencionis-
tas.
Inspiradas no: - New Deal. - Keinesianismo
J. Maynard Keynes
Concentración empresarial.
- Creación das empresas multinacionais.- Deslocalización indus- trial.
Logo dunha multinacionaldo deporte.
Creación dun com-plexo militar indus-
trial.
- Importantes investi- mentos do Estado.- Foi dinamizado por: - A Guerra Fría. - Conflictos bélicos: - Corea e Vietnam.
Bombardeiro US B-52
O milagre económico de Alemaña
1. Punto de partida. - Grandes perdas demográficas e mate-
riais na 2ª Guerra mundial.
2. Factores de desenvolvemento.- Inexistencia de gastos militares.- Promoción do Ordoliberalismo:
- Estabilidade monetaria.- Libre iniciativa empresarial.- Libre acceso á propiedade privada.- Explotación da man de obra inmigrante.- Non intervención do Estado na economía.- Integración na CEE.- Gran estabilidade social e salarial.
3. Estructura económica.- Diversificación industrial:
-Siderúrxica.- Automobilística.- Aeronáutica.- Electrónica.
Concentración empresarial:-Oligopolios.
Konranz Adenauer
O miragre económicodo Xapón.
1. Punto de partida.- Grandes perdas demográficas e materiais na 2ª Guerra Mundial.
Hiroshima despois do bombardeo. 1945.
2. Factores de desenvolvemento.- Inexistencia de gastos militares.- Mán de obra disciplinada e traballadora.- O Estado interven mediante incentivos.- Salarios baixos.- Elevada productividade dos traballadores.
Traballadoras xaponesas na actualidade.
3. Estructura económica.- Coexistencia entre grandes empresas. (oligopolios) e pequenas empresas (tradicionais).- Desenvolvemento dos sectores de al- ta tecnoloxía:
+ Electrónica.+ Informática.+ Robótica.
Robot xaponés.
Hiro Hito emperador doXapón (1926-1989)
A fundación da ComunidadeEconómica Europea (CEE)
Produciuse en1957 coa:
Persigue osseguintes:
Foise complementandocon novos:
ObxectivosFirma dos Tratados
de Roma Acordos
Firmantes:Francia, Italia, Bélxica, Luxem-burgo, Países Baixos e Repú-blica Federal Alemá.
Crear un MercadoComún.
Crear unha UniónAduaneira
Políticas económicascomúns.
-Libre circulación de: + Mercadorías. + Traballadores. + Servizos e capitais.
-Unificación lexisla- tiva.
- Supresión de aran- ceis interiores.
- Creación dun aran- cel exterior.
-Nos sectores:+ Agrícola.+ Pesqueiro.+ Enerxético.
-Protección do ambiente e a educación.-Creación da Comunidade Europea para a Enerxía Atómica (EURATOM)
- Creado en 1960 para a Formación e Ocupación Profesional.
-Firma da Acta Única Euro- pea en 1986, que pon en marcha a moeda única: o euro.
As instituciónsSupranacionaisda Unión Euro-
pea.
Garanten o cum-primento dos tra-tados e acordos,defenden os in-tereses comúnse aseguran a paze o dialogo entreos Estados eu-
ropeos.
J. Monnet (1888-1979)
R. Schuman(1886-1963)
Impulsores da integracióneuropea
As contradicións
sociais dentro do sistema
capitalista.
1. Desigualdades sociais:
A “sociedade da opulencia” permitiuque só un 65% da poboación se be-ficiase do crecemento económico
dos anos 50 e 60. Mentras o 35% res-tante era marxinado.
2. Segregación racial:
En 1964 apróbase, despois de for-tes disturbios raciais, a Lei de De-reitos Civís nos EE.UU. Pola que se elimina a segregación racial naeducación, o transporte e lugares
públicos.
3. Axitación social:
Trala recuperación económica deposguerra a paz social crebouse,e fixéronse máis comúns as fol-
gas e as manifestacións reclaman-do a democratización das institu-cións e a conservación das liber-dades sindicais e dereitos labo-
rais.
A crise do sistema capitalistaAno1965
Prodúcese apartir do:
Céntrase nosseguintes
Aspectos
IInflación DesempregoInestabilidade do siste-
ma monetario
Motivada por
Falta de liquidezdo sistema
Crise do dólar comopatrón de cambio
Crise do petróleo de1973
Debidaá:
Emisión de moeda sen base en ouro
Derivadade/do:
Expansión dosmovementos do
capital
Aumento docomercio
Producida polo
Embargo dos países árabes a Occidente
Que xera
O aumento dos prezos dosprodutos enerxéticos
Os
países
socia
lista
s A desestalinización (1953-1964)Comezano:
XX Congreso do PCUS
N. Kruschev no XX congreso
Cunha
Crítica ao stalinismo
Condenando Denunciando
Cartel de propaganda de Stalin Preso nun gulag en 1953
O culto á personalidade
Os métodosrepresivos
Constata tamén a existencia de:
Contradicións nosistema
Como
Desaproveitamento dematerias primas e fontes de enerxía
Marxinación das indus-trias de bens de
consumo Excesiva burocracia
Que produce
Descontrol nos custosde produción
Agricultura Industriaalimentaria
Provocan
Desabastecemento da poboación.
Comercio sen produtos
Que produce
Descoordenación Retrasos
Que dificultan
O comercio
E contribúenao
Os
países
socia
lista
s A nova planificación centralizadaPretende
Superar osproblemas do
stalinismo
Concrétaseen:
Medidas
Como
Planificación centralizada
Reforma agraria
Produción industrialdiversificada
Creación do COMECON
Relacións económicas favorables á URSS
Sede do GOSPLAN en Moscú
Elabora planos de desen-volvemento económicoa curto e medio prazo.
Tractores nun koljov
Impulsa:- A colectivización.- Os intercambios cam- po-cidade.
Industria lixeira
Industria pesada
Armoniza a produción debens de equipo cos de
uso e consumo
Sede do COMECON en Moscú
Coordena a axuda téc-nica e financeira entre
países socialistas
Membros do bloque soviético
Os tratados comerciais cos países do bloque so-viético favorecen á URSS.
Socialización da vida económica
Os
paíse
s
socia
lista
s
Asociedadesocialista
Relativa homoxeneidadeSocial:
Aínda que o socialismo teori-zaba coa igualdade social, non
todos os individuos eran iguais no acceso á educación,
á vivenda ou ao salario.
Aparición dun grupo so-cial diferenciado:
Formado polos burócratas daadministración e do partido
con funcións dirixentes e queacaparaban privilexios e dis-
tincións.
Desproletarización doPCUS:
Os cargos políticos foron os-tentados por técnicos saídos
das universidades. O que provo-cou a escasa identificación dos
traballadores cos obxectivosdos seus dirixentes.
Desmoralización obreira:
Producida polas duras condi-cións de vida impostas pola
planificación estatal. Xerandounha baixa produtividade ,
absentismo e indisciplina nosistema produtivo.
Os
países
socia
lista
s
A oposición
ao dirixismosoviético
Os
países
socia
lista
s
Maniféstaseen:
IugoslaviaImplanta un socialismo autoxestionario, que mixtura aplanificación centralizada e a descentralización a tra-ves da autoxestión empresarial por parte dos Conse-llos Obreiros.
PoloniaHungríaBerlín Leste
Rexeitan o modelo socio-económico soviético por me-dio de levantamentos obreiros, á morte de Stalin, en1953, e en 1956.
AlbaniaRomanía
Vincúlanse política e economicamente con China comotivo da ruptura do bloque comunista en 1959.
Che
cosl
ovaq
uia
Introduce elementos
do socialis-
mo autoxes-tionario
Iugoslavo e
Intenta abrirse
economicamente cara Occidente.
As tropas soviéticas esmagan a apertura checa en 1968
Object 1
Os
países
socia
lista
s A Revolución Chinesa (1949-1976)Estrutúraseen:
Tres etapas
O Estado Socialista
(1949-1957)
Segue o modelo soviético:- Ditadura do proletariado.- Asembleas de base (soviets)- Planificación Centralizada.- Plans quinquenais.- Colectivización agraria.
Mao Zedong
O Gran SaltoAdiante
(1958-1965)
Rexeitase o modelo soviético:- Gran mobilización popular.- Complementariedade agri- Cultura-industria.- Eliminación das cooperativas- Comunas populares.- Planificación descentralizada.- Ruptura política coa URSS.
Object 2
A RevoluciónCultural
(1966-1976)
Renovación do impulso revolucionario:- Creación dun novo exercito.- Politización das masas.
-Rexeneración do Partido Comunista.- Achegamento a Occidente.- Loita contra a fame.
Os problemas de desenvolvemento de América Latina
Explosión demográfica:Que absorbe os investimen-tos productivos e provoca sani-dade de baixa calidade e baixonivel de escolarización.
Problemas agrarios:Enorme peso dos latifundiosna estrutura da propiedade.As explotacións multinacionais conviven con miserentosminifundios.
Desequilibrios industriais:Convivencia de sectores artesanaispreindustriais con modernas indus-trias multinacionais.
Dualismo económico:Coexistencia de sectores indus-triais desenvolvidos para a ex-portación con outros locais pa-ra o autoconsumo.
Dependencia exterior:Os investimentos dependen dasmultinacionais estranxeiras quecontrolan a produción e a comer-cialización e xeran unha gravedébeda externa.
Desequilibrios sociais:Provocados pola desigual repar-tición da renda; unha minoríaabsorbe a maior parte da rendadispoñible.