วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยนสำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต
พมพครงท 1
จำนวนพมพ 3,000 เลม
สงวนลขสทธ พ.ศ. 2556 ตาม พ.ร.บ. ลขสทธ พ.ศ. 2537 โดย สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไมอนญาตใหคดลอก ทำซำ และดดแปลง สวนใดสวนหนงของหนงสอเลมน นอกจากไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากเจาของลขสทธเทานน
จดพมพโดย
ฝายวจยนโยบาย สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย 111 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถนนพหลโยธน ตำบลคลองหนง อำเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน 12120 โทรศพท 0 2564 7000 โทรสาร 0 2564 7002-5 E-mail: [email protected] http://www.nstda.or.th
วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาทยงยน/โดย สำนกงานพฒนาวทยาศาสตร และเทคโนโลยแหงชาต – ปทมธาน : สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต, 2557. 106 หนา : ภาพประกอบ ISBN: 978-616-12-0322-1
1. วทยาศาสตร – ไทย 2. เทคโนโลย – ไทย 3. นวตกรรม – ไทย
I. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย II. สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต III.ชอเรอง
Q127.T5 509.593
สารจากผอำนวยการสำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต
แนวคด“การพฒนาอยางยงยน” (Sustainable Development) ทมการบรณาการ
และพจารณาองคประกอบตางๆ อยางเปนองครวม (Holistic) ไดถกนำมาใชเปนหลกการและ
แนวทางในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ทงในระดบประเทศและนานาชาต
โดยเปนแนวคดทคำนงถงการสรางสมดลระหวางการพฒนาคณภาพการดำรงชวตเพอตอบ
สนองความตองการของมนษย กบการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมอยอยาง
จำกดอยางมสต เพอไมใหการตอบสนองความตองการในปจจบนทำลายโอกาสของลก
หลานหรอคนในอนาคต ทจะไดมชวตอยทามกลางสงแวดลอมทด
สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) ในฐานะหนวยงาน
หลกดานการวจยและพฒนาของประเทศ เลงเหนวาองคความรทางดานวทยาศาสตร
เทคโนโลย และนวตกรรม (วทน.) เปนปจจยขบเคลอนสำคญตอการพฒนาอยางยงยนทงดาน
เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมจงไดจดทำเอกสารเผยแพรฉบบนขน เปนสวนหนงของงาน
การประชมวชาการประจำป 2557 ของสำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต
(NSTDA Annual Conference: NAC 2014) ภายใตหวขอ ว และ ท: พลงขบเคลอนเพอ
การพฒนาอยางยงยน “S&T: Driving Force for Sustainable Development” เพอ
อภปรายถงบทบาทของ วทน. ตอการพฒนาอยางยงยนในสามเสาหลก นนคอ เศรษฐกจ
สงคม และสงแวดลอม รวมถงนำเสนอตวอยางของงานวจย และพฒนาเพอการพฒนา
อยางยงยนทง 3 มต ทดำเนนงานโดย สวทช.
เอกสารเผยแพรฉบบน แบงการนำเสนอขอมลออกเปน 5 บท โดยบทท 1 นำเสนอ
ววฒนาการของแนวคด “การพฒนาอยางยงยน” ทบอกถงทมาทไปของแนวคดดงกลาวทได
ถกนำมาใชในการพจารณาทำนโยบายและแผนการพฒนา เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม
ของประเทศตางๆ รวมถงประเทศไทย ในขณะทบทท 2-4 นำเสนอบทบาทและความสำคญ
ของ วทน. ตอการพฒนาอยางยงยนในดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมตามลำดบ
รวมถงยกตวอยางงานวจยทพฒนาและไดมการนำมาใชใหเหนอยางเปนรปธรรมเพอตอบ
สนองการพฒนาอยางยงยนในสามมต และบทท 5 สรปบทบาทของ วทน.ตอการพฒนาอยาง
ยงยน และแนวทางในการสนบสนน วทน. เพอการพฒนาอยางยงยนอยางเปนระบบ
ในระยะยาว
เราหวงเปนอยางยงวา เอกสารฉบบน จะทำใหผอานเขาใจในบทบาทของ วทน.
ทตองพฒนาอยางมดลยภาพ ไมใชเปนการพฒนา วทน. เพอดานเศรษฐกจ และการพฒนา
ขดความสามารถในการแขงขนเทานน แต วทน. เองยงมบทบาทไมแพกนในการพฒนา
คณภาพชวต สงคม และการดำรงไวซงสงแวดลอมทยงยนและยงรวมไปถงการพฒนา
กำลงคน และโครงสรางพนฐาน เพอใหเกดความกาวหนาอยางสอดคลองกนทงระบบ
สวทช. มงมนเสมอมาในการรเรม รวมเปนจดตงตน และผลกดนใหสรางสรรค
และใชองคความรดาน วทน. เพอการพฒนาประเทศอยางยงยนตอไป
ทวศกด กออนนตกล
ผอำนวยการสำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต
มนาคม 2557
สารบญ หนา
บทท 1 การพฒนาอยางยงยน 9
1.1 ความเปนมาของการพฒนาแนวคดการพฒนาอยางยงยน 9
1.2 ความหมายของการพฒนาทยงยน 14
1.3 ความสำคญของการพฒนาทยงยนตอการพฒนาของประเทศไทย 20
บทท 2 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม กบการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน
25
2.1 การพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน 25
2.1.1 การพฒนาอยางมคณภาพ: ประสทธภาพการผลตโดยรวม 27
2.1.2 การพฒนาอยางมคณภาพ: ผลผลตทางการเกษตร 28
2.2 บทบาทวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ตอการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน
29
2.2.1 วทน. เพอภาคอตสาหกรรม 29
2.2.2 วทน. เพอภาคเกษตรกรรม 32
2.3 ตวอยาง วทน. ทนำมาใชพฒนาอยางยงยนทางดานเศรษฐกจ 33
2.3.1 ตวอยาง วทน. เพอใชในภาคอตสาหกรรม 33
2.3.2 ตวอยาง วทน. เพอใชในภาคเกษตรกรรม 37
บทท 3 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม กบการพฒนาสงคมอยางยงยน 57
3.1 การพฒนาสงคมอยางยงยน 57
3.1.1 การพฒนาคณภาพชวตและความมนคงในการดำรงชวต: ดานสาธารณสข
59
3.1.2 การพฒนาคณภาพชวตและความมนคงในการดำรงชวต: ดานความมนคงปลอดภยในชวต
62
หนา3.2 บทบาทวทยาศาสตร เทคโนโลย และ นวตกรรมตอการพฒนาสงคมอยางยงยน
63
3.2.1 วทน. เพอการแพทยและสาธารณสข 64
3.2.2 วทน. เพอสรางความมนคงและปลอดภยในชวต 65
3.3 ตวอยาง วทน. ทนำมาใชพฒนาทางดานสงคม 65
3.3.1 ตวอยาง วทน. เพอการแพทยและสาธารณสข 65
3.3.2 ตวอยาง วทน. เพอสรางความมนคงและปลอดภยในชวต 74
บทท 4 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม กบการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน
77
4.1. การพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน 77
4.1.1 การสงวนรกษา 80
4.1.2 การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน 81
4.2 บทบาทวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม กบการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน
83
4.2.1 วทน. เพอการสงวนรกษา: การบรหารจดการทรพยากร ธรรมชาตอยางสมดลระหวางการอนรกษและการพฒนา
83
4.2.2 วทน. ทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและ ภาวะโลกรอน
84
4.3 ตวอยาง วทน. ทนำมาใชพฒนาทางดานสงแวดลอม 85
4.3.1 ตวอยาง วทน. เพอการสงวนรกษา 85
4.3.2 ตวอยาง วทน. ทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และภาวะโลกรอน
92
บทท 5 บทสรป วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
99
บรรณานกรม 102
สารบญตารางหนา
ตารางท 2-1 สรปตวชวดเพอการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน 26
ตารางท 2-2 บญชการเจรญเตบโตของอตสาหกรรมรวมและระดบ TFP 27
ตารางท 3-1 สรปตวชวดเพอการพฒนาสงคมอยางยงยน 58
ตารางท 3-2 การมสทธในระบบหลกประกนสขภาพของประชาชนไทย ป 2548 และ 2556
61
ตารางท 3-3 อตราสวนบคลากรทางการแพทยตอประชากร ป 2554 62
ตารางท 4-1 สรปตวชวดเพอการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน 78
สารบญรป
หนา
รปท 1-1 ววฒนาการและการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและ สงคมแบงตามยคการพฒนา
10
รปท 1-2 การประชมระดบโลกของสหประชาชาตภายใตแนวคดเรอง การพฒนาอยางยงยน
11
รปท 1-3 สามมตหลกของการพฒนาอยางยงยน 16
รปท 1-4 การพฒนาอยางยงยนในมตทางเศรษฐกจ 17
รปท 1-5 การพฒนาอยางยงยนในมตทางสงคม 18
รปท 1-6 การพฒนาอยางยงยนในมตทางสงแวดลอม 19
รปท 1-7 ความสำคญของการพฒนาอยางยงยน 21
รปท 2-1 สดสวนโครงสรางการผลตและโครงสรางการจางงาน ของภาคอาเซยน
28
รปท 3-1 อายขยเฉลยเมอแรกเกด จำแนกตามเพศของประชากร ป 2507-2555
60
รปท 3-2 อตราการเกดคดอาชญากรรมและยาเสพตดตอประชากร ป 2551-2555
63
รปท 5-1 บทบาทของวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ตอการพฒนาอยางยงยน
100
9วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
1.1 ความเปนมาของการพฒนาแนวคดการพฒนาอยางยงยน
การพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development) เปนเรองของการบรหารจดการ
และการกำหนดกฎเกณฑในการดำรงชวตกบการใชทรพยากรธรรมชาตทมอยอยางจำกด
เพอใหสามารถตอบสนองความตองการของมนษยโดยทไมมการทำลายความคงอยของ
ระบบธรรมชาตและสงแวดลอม และสามารถอนรกษการดำรงอยแบบสมดลเชนน
เพอประชากรรนตอๆ ไป ทงน การพฒนาอยางยงยนถกรเรมจากการคำนงถงระดบความ
สามารถในการรองรบการเจรญเตบโต หรอการทนตอการเปลยนแปลง (Environment
Carrying Capacity) ทเปนผลกระทบจากการดำรงชวตของมนษย ทมววฒนาการ
มาจากยคตางๆ ดงตวอยางของการเปรยบเทยบการเปลยนแปลงอารยธรรมของมนษย
เหมอนกบคลนสามลก คอ การปฏวตเกษตรกรรม การปฏวตอตสาหกรรม และ
การปฏวตเทคโนโลยสารสนเทศ (Toffler, 1987) ตามรายละเอยดดงรปท 1-1
การเปลยนแปลงของโลกทง 3 ยค ทนำมาซงความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลย
ประกอบกบประชากรโลกทเพมจำนวนขนทกป ทำใหมความตองการและการแขงขนในการ
ผลตสนคาและบรการเพมมากขน และสงผลใหมการใชทรพยากรทมอย ในอตราทเพมขนมาก
นอกจากน การปฏวตอตสาหกรรมยงถกกลาวถงวาสงผลกระทบตอสงแวดลอม มนษย สตว
และพชพรรณตางๆ จากอบตการณมลพษและภยพบตทเกดขนทวโลกนน จงไดนำไปสการ
ประชมระดบโลกของสหประชาชาตเพอรวมกนถกปญหาและแนวทางแกไขภายใต
แนวคดเรองการพฒนาอยางยงยนทสำคญ จำนวน 4 ครง (รปท 1-2) ดงน (กรมควบคม
มลพษ, 2556)
ความเปนมาและความสำคญ ของการพฒนาอยางยงยน
บทท 1
10 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
รปท 1-1 ววฒนาการและการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมแบงตามยคการพฒนา
ทมา: Toffler, 1987
คลนลกท 1
คลนลกท 2
คลนลกท 3
การปฏวตอตสาหกรรม (Industrial Revolution) เกดขนราว 200-300 ปกอน (ค.ศ. 1650-1750) เปนยคสมยทมนษยเรมรจกการนำพลงงานจากนำมน ถานหน กาซธรรมชาตมาใช และกอใหเกดการ เปลยนแปลงการผลตวตถดบและสนคาจากการเกษตรมาเปนการผลตโดยใชเครองจกรกล และกระบวนการผลตในโรงงานอตสาหกรรม
การปฏวตเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology Revolution) เกดขนราว ค.ศ. 1955 ถงปจจบน ทมการพฒนาดานคอมพวเตอรและเทคโนโลยดานเครอขายสอสารและโทรคมนาคม ซงสง ผลใหเกดเสรภาพในการแพรกระจายขอมลขาวสารอยางรวดเรวและไรขอบเขต
การปฏวตเกษตรกรรม (Agricultural Revolution หรอ Green Revolution) (กอน ค.ศ. 1650) เปนยคสมยทมนษย เปลยนแปลงความปาเถอน ซ งย งชพดวยการเกบผลไม ลาสตว ตกปลา มาเปนความมอารยธรรม (Civilization) คอเรมรจกการทำการเกษตร การขด พรวนดน เพาะปลก นำสตวปามาเลยงเปนอาหารและใชงาน มการคาขายกนทำใหสงคมมนษยเจรญขนมามาก อยางไรกตาม การปฏ ว ต เ กษตรกรรมน ส ง ผล ให สภาพแวดล อมทางธรรมชาต เร ม ถ กทำลาย เช น การ เผา ถางปาเพอขยายพนทการเกษตร การทำไรเลอนลอย
11วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
รปท 1-2 การประชมระดบโลกของสหประชาชาตภายใตแนวคดเรอง การพฒนาอยางยงยน
ทมา: กรมควบคมมลพษ, 2556
1 ) การประช มสหประชาชาต ว าด วย เร อ งส ง แวดล อมของมนษย
(UN Conference on Human Environment, Stockholm Conference)
เมอ พ.ศ. 2515 ทกรงสตอกโฮลม ประเทศสวเดน
ในการประชมน ไดกลาวถงปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอมขน โดยมการเจรจาและเรยกรองใหทกประเทศตระหนกถงการใชทรพยากรอยาง
ฟมเฟอยและเกนขดจำกดของโลก ซงจากผลการประชมดงกลาวกอใหเกดการจดตง
หนวยงานดานสงแวดลอมทมบทบาทสำคญ เชน โครงการสงแวดลอมแหง ประชาชาต
(United Nations Environment Programme: UNEP) มวตถประสงคหลกเพอ
ประเมนสถานการณและทศทางของสงแวดลอมทงในระดบชาตและระดบนานาชาต
ตลอดจนเสรมสรางความเขมแขงดานการจดการสงแวดลอม และการอำนวยความสะดวก
ในการถายทอดเทคโนโลยและความรเพอการพฒนาอยางยงยน
การประชมสหประชาชาตวาดวยเรองสงแวดลอมของมนษย (UN Conference on Human Environment, Stockholm Conference) ทกรงสตอกโฮลม ประเทศสวเดน
พ.ศ. 2515
พ.ศ. 2535
พ.ศ. 2545
พ.ศ. 2546
การประชมสดยอดของโลก (Earth Summit, Rio Conference) หรอ การประชม สหประชาชาตวาดวยเรองสงแวดลอม และการพฒนา (UN Conference on Environment and Development: UNCED) ทกรงรโอ เดอจาเนโร ประเทศบราซล
การประชมสดยอดของโลกวาดวยการพฒนาอยางยงยน (World Summit on Sustainable Development: WSSD หรอ Rio+10) ทนครโจฮนเนสเบอรก สาธารณรฐอฟรกาใต
การประชมคณะกรรมมาธการวาดวยการพฒนาอยางยงยน (UN Commission on Sustainable Development: CSD) ครงท 11 ทนครนวยอรค สหรฐอเมรกา
12 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
2) การประชมสดยอดของโลก (Earth Summit, Rio Conference) หรอ การ
ประชมสหประชาชาตวาดวยเรองสงแวดลอมและการพฒนา (UN Conference on
Environment and Development: UNCED) เมอ พ.ศ. 2535 ทกรงรโอ เดอจาเนโร
ประเทศบราซล
วตถประสงคของการประชมเพอกำหนดยทธศาสตรวาดวยสงแวดลอมและ
การพฒนา ซงนบเปนการประชมครงแรกทไดกำหนดแนวทางการแกปญหาสงแวดลอมทจะ
ตองดำเนนการพฒนาใหครอบคลม 3 เสาหลกของการพฒนาอยางยงยน คอ เศรษฐกจ
สงคม และสงแวดลอม ทงน ทประชมไดมมตใหจดตงคณะกรรมาธการวาดวยการพฒนา
อย า งย ง ย น (Commiss ion on Sus ta inab le Deve lopment : CSD )
ประกอบดวยสมาชกจำนวน 53 ประเทศ รบผดชอบเรองการพฒนาอยางยงยน โดย CSD
จะรายงานผลตอสมชชาสหประชาชาต (UN General Assembly) โดยผานคณะมนตร
เศรษฐกจและสงคมแหงสหประชาชาต (Economic and Social Council: ECOSOC) ซงท
ประชมไดใหการรบรองเอกสาร 3 ฉบบและอนสญญา 2 ฉบบ ไดแก
ปฏญญารโอ (Rio Declaration on Environment and Development) เปน •
หลกการเกยวกบสทธและความรบผดชอบของสหประชาชาตในการดำเนนงาน
พฒนาเพอปรบปรงคณภาพชวตของประชาชน
แถลงการณเกยวกบหลกการดานปาไม (Statement of Forest Principle) เปน•
แนวทางสำหรบการจดการทรพยากรปาไมอยางยงยน
แผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) เพอเปนแผนแมบทของโลกในการดำเนนงาน •
เพอการพฒนาอยางยงยน ทงทางสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม
อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United •
Nations Framework Convention on Climate Change: UNFCCC หรอ
FCCC) ซงไทยไดใหสตยาบนเมอวนท 28 ธนวาคม 2537
อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (Convention on Biological •
Diversity) ซงไทยไดใหสตยาบนเมอวนท 29 มกราคม 2547
13วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
3) การประชมสดยอดของโลกวาดวยการพฒนาอยางยงยน (World Summit
on Sustainable Development: WSSD) เมอ พ.ศ. 2545 ทนครโจฮนเนสเบอรก
สาธารณรฐอฟรกาใต
ทประชม WSSD เนนผลกดนแผนปฏบตการ 21 และขอตกลงอนๆ
ใหสามารถดำเนนการ ไปสผลสำเรจทเปนรปธรรมมากยงขน ซงผนำทวโลกไดเหนพองและ
ใหการรบรองพนธกรณทง 2 ฉบบ ไดแก ปฏญญาโจฮนเนสเบอรก (Johannesburg
Declaration on Sustainable Development) และแผนการดำเนนงานโจฮนเนสเบอรก
(Johannesburg Plan of Implementation: JPOI) ซงแผนงาน JPOI มกรอบการ
ดำเนนงานในประเดนตางๆ อาท การขจดความยากจน การเปลยนแปลงรปแบบการผลต
และการบรโภคทไมยงยน การคมครองและการจดการฐานทรพยากรธรรมชาตสำหรบการ
พฒนาเศรษฐกจและสงคม การพฒนาอยางยงยนในกระแสโลกาภวฒน สขภาพอนามยและ
การพฒนาอยางยงยน เปนตน
4) การประชมคณะกรรมาธการวาดวยการพฒนาอยางยงยน (UN Commission
on Sustainable Development: CSD) ครงท 11 เมอ พ.ศ. 2546 ทนครนวยอรค
สหรฐอเมรกา
ผลการประชมไดเนนใหมความรวมมอกนในระดบโลกเพอใหแผนงาน JPOI
ประสบผลสำเรจ โดยมเปาหมายใหมการทำงานรวมกนอยางจรงจงระหวางประเทศสมาชก
หนวยงานสหประชาชาต องคการและสถาบนระหวางประเทศ ทประชมไดใหการรบรองขอ
มตการกำหนดแผนการดำเนนงานของ CSD (Multi - Year Program of Work of the CSD)
ในระยะเวลา 14 ป (2547-2560) โดยแตละรอบการดำเนนงาน ปแรกจะเปนการทบทวน
การดำเนนงาน และในปท 2 จะเปนปทพจารณากำหนดนโยบายการดำเนนงาน โดยกำหนด
แผนการดำเนนงานของ CSD แตละรอบใหมสาระครอบคลมกลมหวขอหลก (Thematic
Cluster) เชน
เรอง นำ สขอนามย และการตงถนฐานมนษย (พ.ศ. 2547 - 2548)•
เรอง พลงงานเพอการพฒนาอยางยงยน การพฒนาอตสาหกรรม มลพษ ทาง •
อากาศ/บรรยากาศ และการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (พ.ศ. 2549 - 2550)
14 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
เรอง การเกษตรกรรม การพฒนาชนบท ทดน การขาดแคลนนำและ ความแหงแลง •
(พ.ศ. 2551 - 2552)
เรอง การคมนาคม เคม การจดการของเสย เหมองแร และกรอบ 10 ป สำหรบ •
การผลตและการบรโภคทยงยน (พ.ศ. 2553 - 2554)
เรอง ปาไม ความหลากหลายทางชวภาพ เทคโนโลยชวภาพ การทองเทยว •
และภเขา/ทสง (พ.ศ. 2555 - 2556)
เรอง มหาสมทรและทะเล ทรพยากรทางทะเล และการจดการเตอนภยทาง •
ธรรมชาต (พ.ศ. 2557 - 2558)
เรอง การประเมนโดยรวมตามการอนวตแผนปฏบตการ 21 และ JPOI และ The •
Programme for Further Implementation of Agenda 21 (พ.ศ. 2559 -
2560)
1.2 ความหมายของการพฒนาอยางยงยน
คณะกรรมาธการโลกในเรองสงแวดลอมและการพฒนา (World Commission on
Environment and Development: WCED) ไดใหนยามของการพฒนาอยางยงยนไวดงน
(สศช., 2547)
“การพฒนาอยางยงยน คอ การพฒนาทสนองตอบตอความตองการของคน
ในรนปจจบน โดยไมทำใหคนรนตอไปในอนาคตตองประนประนอมยอมลดทอนความ
สามารถในการทจะตอบสนองความตองการของตนเอง”
พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) ไดใหคำจำกดความในแบบฉบบทเขาใจไดงายขน ดงน
“การพฒนาอยางยงยน มลกษณะทเปนบรณาการ (Integrated) คอทำใหเกดเปนองครวม
หมายความวา องคประกอบทงหลายทเกยวของจะตองมาประสานกนครบองค (Holistic)
และมลกษณะอกอยางหนง คอ มดลยภาพ (Balance) หรอพดอกนยหนง คอ การทำให
กจกรรมมนษยสอดคลองกบเกณฑของธรรมชาต” (พระธรรมปฎก, 2539)
15วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
นอกจากน ราชบณฑตยสถาน ยงไดกลาวถงความหมายของการพฒนาอยางยงยน
ซงประกอบดวยแนวคด 3 ประการ ดงน
ความตองการของมนษย: การพฒนาอยางยงยนคำนงถงแนวคดเกยวกบความ
ตองการของมนษย ซงอาจเปนความตองการพนฐานในการดำรงชวต และความ
ตองการทจะมคณภาพชวตทดกวาเดม
ขดจำกดของสงแวดลอม: ระบบสภาพแวดลอมมขดจำกดในการใหทรพยากร
และมขดจำกดในการรองรบของเสย
ความยต ธรรมในส งคมท ง ระหว างชนร น เดยวกนกบชนร นตอๆ ไป
(Intergenerational Equity) : ความยงยนนนไมอาจมนคงอยได หากปราศจาก นโยบาย
การพฒนาทคำนงถงปจจยทางสงคมและทางวฒนธรรมเขามาพจารณาดวย จงตองคำนงถง
หลกการความยตธรรมระหวางชนรนปจจบนกบชนรนตอๆ ไป นนคอ คนรนปจจบนจะตอง
ไมทำลายโอกาสคนรนอนาคต เพอคนรนอนาคตจะไดมชวตอย ทามกลางสงแวดลอมทด
นอกจากน นายแพทยประเวศ วะส ไดกลาวไวใน ยทธศาสตรชมชนทองถน
ยทธศาสตรชาตเพอการพฒนาอยางยงยน ป 2555 วา การพฒนาทไมยงยนและวกฤตการณ
ตางๆ เกดจากการพฒนาแบบแยกสวน เชน การพฒนาแตเศรษฐกจ แยกสวนจากสงคม
และสงแวดลอม ทำใหสงคมและสงแวดลอมเกดวกฤตตามมา กสงผลกลบไปยงเศรษฐกจ
เพราะทกอยางเชอมโยงกน นนคอ เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ตองบรณาการเขามาส
วตถประสงคเดยวกน นนคอ เพอการอยรวมกนอยางสมดลระหวางคนกบคน และระหวางคน
กบสงแวดลอม
ในป 2547 สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต
ไดจดทำนยามและตวชวดการพฒนาอยางยงยนไวอยางเปนรปธรรม ในคมอการจดทำตว
ชวดการพฒนาอยางยงยนของประเทศไทย (2547) วา เปนการพฒนาทมงเนนการสราง
ความสมดลใน 3 มต ไดแก เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยการพฒนาทกดานมความ
สมพนธเกยวเนองกน แสดงไดดงรปท 1-3
16 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
รปท 1-3 สามมตหลกของการพฒนาอยางยงยน
ทมา: สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547
มตทางเศรษฐกจ หมายถง ระบบเศรษฐกจทมเสถยรภาพอยางตอเนองใน
ระยะยาว และเปนการขยายตวทางเศรษฐกจอยางมคณภาพ การพฒนาทางเศรษฐกจ
จะตองเปนไปอยางสมดลและเออประโยชนตอคนสวนใหญ เปนระบบเศรษฐกจทมความ
สามารถในการแขงขน และการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจนนจะตองมาจากกระบวนการผลต
ทใชเทคโนโลยสะอาด ลดปรมาณของเสย ไมทำลายสภาพแวดลอมและไมสรางมลพษท
จะกลายมาเปนตนทนทางการผลตระยะตอไป รวมทงเปนขอจำกดของการพฒนาเศรษฐกจ
อยางมประสทธภาพอยางยงยน โดยองคประกอบของการพฒนาในมตทางเศรษฐกจ
แสดงในรปท 1-4
Economy Environment
SustainableDevelopment
Social Equity
17วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
รปท 1-4 การพฒนาอยางยงยนในมตทางเศรษฐกจ
ทมา: สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547
มตการทางสงคม หมายถง การพฒนาคนและสงคมใหเชอมโยงกบการพฒนา
เศรษฐกจ ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมไดอยางสมดล โดยพฒนาคนใหมผลตภาพ
สงขน ปรบตวรเทาทนการเปลยนแปลง มจตสำนกและวถชวตทเกอกลตอธรรมชาต มสทธ
และโอกาสทจะไดรบการจดสรรทรพยากรและผลประโยชนจากการพฒนา และคมครอง
อยางทวถงและเปนธรรม พงพาตนเองไดอยางมนคง มระบบการจดการทางสงคมทสรางการ
มสวนรวมจากทกฝาย รวมทงมการนำทนทางสงคมทมอยหลากหลายมาใชอยางเหมาะสม
เพอสรางสงคมไทยใหเปนสงคมทมคณภาพ มการเรยนรตลอดชวต และมความสมานฉนท
เอออาทร โดยองคประกอบของการพฒนาในมตทางสงคม แสดงในรปท 1-5
มตเศรษฐกจ การพฒนาอยางม
เสถยรภาพ
การพฒนาอยางม
คณภาพ
การกระจายรายได
18 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
รปท 1-5 การพฒนาอยางยงยนในมตทางสงคม
ทมา: สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547
มตทางสงแวดลอม หมายถง การใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในขอบเขตท
คงไวซงความหลากหลายทางชวภาพ และสามารถพลกฟนใหกลบคนสสภาพใกลเคยงกบ
สภาพเดมใหมากทสด เพอใหคนรนหลงไดมโอกาสและมปจจยในการดำรงชพ ซงจะตอง
ปรบเปลยนทศนคตในการใชทรพยากรธรรมชาตทมงจดการใหเกดสมดลระหวางการใช
ทรพยากรธรรมชาตไดอยางเกอกล รวมถงการชะลอการใช และการนำเทคโนโลยสะอาดมา
ใชใหมากทสด โดยองคประกอบของการพฒนาในมตทางสงแวดลอม แสดงในรปท 1-6
การพฒนาคณภาพ ชวตและความมนคง
ในการดำรงชวต
การพฒนาศกยภาพและ การปรบตวบนสงคม
ฐานความร
การสรางความเสมอ ภาคและการมสวนรวม
การสรางคานยม ภมปญญา และ
วฒนธรรมไทยใหเปน ภมคมกนของสงคม
มตสงคม
19วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
รปท 1-6 การพฒนาอยางยงยนในมตทางสงแวดลอม
ทมา: สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547
มตสงแวดลอม การมคณภาพ
สงแวดลอมทดการสงวนรกษา
การมสวนรวม
และการกระจาย
การใชทรพยากร
20 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
1.3 ความสำคญของการพฒนาอยางยงยนตอการพฒนา ของประเทศไทย
จากการทประเทศไทยพยายามเรงแกไขปญหาตางๆ ในแตละยคสมย เชน
ปญหาความยากจน การวางงาน โดยการเรงการลงทนในการผลตสนคาทมาจากทรพยากร
ธรรมชาตทมอยเหลอเฟอ โดยทไมไดคำนงถงการสรางมลคาเพมจากการผลตสนคาเหลานน
และการเรงพฒนาเพอแกปญหาเฉพาะหนาผานมา ทำใหเกดการพฒนาทไมไดสดสวน เชน
ปญหาการอพยพแรงงานเขามาในเมอง ความเหลอมลำของรายไดของประชากรในภาคสวน
ตางๆ ปญหาสงคมและวฒนธรรม และปญหาการทำลายทรพยากรธรรมชาตทยากจะฟนฟ
จนสงผลกระทบตอคณภาพชวตของประชาชน ทำใหประเทศไทยเรมคำนงถงแนวทางการ
พฒนาประเทศทยงคงสามารถสบทอดการดำรงชวตอยางอยด มสข ใหแกคนไทยในรนตอๆ
ไป (รปท 1-7)
จากการประชมสดยอดของโลก (Earth Summit, Rio Conference) หรอ
การประชมสหประชาชาตวาดวยเรองสงแวดลอมและการพฒนา (UN Conference on
Environment and Development: UNCED) เมอ พ.ศ. 2535 ทกรงรโอ เดอจาเนโร
ประเทศบราซล ประเทศไทยไดรวมลงนามรบรองปฏญญารโอ วาดวยสงแวดลอมและ
การพฒนา และแผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) ซงเปนแผนแมบท เพอการพฒนา
อยางยงยนของโลก ในการสนองตอบตอแนวทางการพฒนาอยางยงยนของไทย สำนกงาน
คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดนำแผนการพฒนาอยางยงยน
ไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม โดยระบไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต
ฉบบท 9 ซงมยทธศาสตรและวตถประสงคเพอนำไปสการพฒนาอยางยงยนทงหมด
7 ขอ ดงน
1) การพฒนาคณภาพคนทตอเนองจากแผนทผานมา การมคณธรรม จรยธรรม
และความร สขภาพทด
2) การเนนความสมดลและชนบท โดยทำใหเกดความสมดลและเชอมโยงกน
3) การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในเรองปญหาการแยงชง
ทรพยากรในภาคเศรษฐกจ
21วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
รปท 1-7 ความสำคญของการพฒนาอยางยงยน
ประเทศไทยมการขยายตวทางเศรษฐกจอยางตอเนองมการใชทรพยากรอยางฟมเฟอย/ประชากรเพมขน
คณภาพชวตของประชาชนดขนสามารถสบทอดการดำรงชวตอยางอยด มสข ใหแกคนไทยในรนตอไป
ทรพยากรรอยหรอ
แผนพฒนาเศรษฐกจและ สงคมแหงชาตฉบบท 8, 9, 10 และ 11
เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม
คณภาพสงแวดลอมเสอมโทรมลง
ความยากจน การวางงาน ปญหาการอพยพแรงงานเขามาในเมอง ความเหลอมลำของรายได
การพฒนาอยางยงยน
22 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
4) การพฒนาการจดการเศรษฐกจมหภาคโดยมประสทธภาพทงเรองการเงน
การคลง ภาษรวมทงบทบาทภาครฐ เอกชนและบรการ
5) การเพมขดความสามารถในการแขงขน โดยการปรบโครงสรางภาคการผลต
และบรการ
6) พฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย และเทคโนโลยสารสนเทศ
7) บรหารจดการทดทกระดบทงการเมอง ราชการ เอกชน ชมชนและครอบครว
ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 (ป 2545-2549) ไดนำเอา “ปรชญาของ
เศรษฐกจพอเพยง” มาเปนปรชญานำทางในการพฒนาและบรหารประเทศ ควบคไปกบ
กระบวนทศนการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวม ทมคนเปนศนยกลางการพฒนาตอเนอง
จากแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 โดยใหความสำคญกบการพฒนาทสมดล ทงดานตวคน เศรษฐกจ
สงคม และสงแวดลอม เพอนำไปสการพฒนาอยางยงยน และความอยดมสขของคนไทย
ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 (ป 2550-2554) ประเทศไทยยงคงตองเผชญ
กบการเปลยนแปลงทสำคญในหลายบรบท ทงทเปนโอกาสและขอจำกดตอการพฒนาประเทศ
จงมการเตรยมความพรอมของคนและระบบใหมภมคมกน พรอมรบการเปลยนแปลงและ
ผลกระทบทอาจเกดขน โดยยงคงอญเชญปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาเปนแนวปฏบต
ในการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวม ทมคนเปนศนยกลางการพฒนา ตอเนองจากแผน
พฒนาฯ ฉบบท 8 และแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 และใหความสำคญตอการรวมพลงสงคมจาก
ทกภาคสวน ใหมสวนรวมดำเนนการในทกขนตอนของแผนฯ พรอมทงสรางเครอขายการ
ขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนา สการปฏบต
การพฒนาประเทศในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 (ป 2555-2559) เนนเรงสราง
ภมคมกนในประเทศใหเขมแขงขน เพอเตรยมความพรอมคน สงคม และระบบเศรษฐกจของ
ประเทศใหสามารถปรบตวรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงไดอยางเหมาะสม โดยให
ความสำคญกบการพฒนาคนและสงคมไทยใหมคณภาพ มโอกาสเขาถงทรพยากร และไดรบ
ประโยชนจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางเปนธรรม รวมทงสรางโอกาสทางเศรษฐกจ
ดวยฐานความร เทคโนโลย นวตกรรม และความคดสรางสรรค บนพนฐานการผลตและ
การบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม ทงน ในแผนไดระบถงยทธศาสตรการจดการทรพยากร
23วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน (สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและ
สงคมแหงชาต, 2547) ซงมงเนนใหความสำคญใน 8 เรองดงน
1) การอนรกษฟนฟและสรางความมนคงของฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
2) การปรบกระบวนทศนการพฒนาและขบเคลอนประเทศเพอเตรยมพรอมไปส
การเปนเศรษฐกจและสงคมคารบอนตำและเปนมตรกบสงแวดลอม
3) การยกระดบขดความสามารถในการรองรบและปรบตวตอการเปลยนแปลง
สภาพภมอากาศเพอใหสงคมมภมคมกน
4) การเตรยมความพรอมรองรบกบภยพบตทางธรรมชาต
5) การสรางภมคมกนดานการคาจากเงอนไขดานสงแวดลอมและวกฤตจากการ
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
6) การเพมบทบาทประเทศไทยในเวทประชาคมโลกทเกยวของกบกรอบความ
ตกลงและพนธกรณดานสงแวดลอมระหวางประเทศ
7) การควบคมและลดมลพษ
8) การพฒนาระบบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหม
ประสทธภาพโปรงใสและเปนธรรมอยางบรณาการ
ในปจจบน ประเทศไทยมการบรณาการยทธศาสตรประเทศ (Country Strategy)
เพอใชเปนกรอบการจดสรรงบประมาณประจำป 2557 โดย สศช. มเปาหมายครอบคลม
3 ประเดนทสำคญ คอ หลดพนจากรายไดปานกลาง (Growth & Competitiveness)
ลดความเหลอมลำ (Inclusive Growth) และเปนมตรกบสงแวดลอม (Green Growth)
ซงสอดคลองกบการพฒนาอยางยงยนทง 3 มต โดยเฉพาะอยางยงในประเดนของ
Green Growth ทเนน การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม 5 ดาน คอ การพฒนาเมอง
อตสาหกรรมเชงนเวศ การลดการปลอยกาซเรอนกระจก นโยบายการคลงเพอสงแวดลอม
การฟนฟทรพยากรธรรมชาตและการบรหารจดการนำ ตลอดจนการเปลยนแปลงสภาวะภม
อากาศ
24 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
นอกจากน ในประเดนทางดานสงแวดลอมนน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอมยงไดจดทำนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต
มความมงหมายทจะใหมการจดการทรพยากรธรรมชาต และการสงเสรมและรกษาคณภาพ
สงแวดลอมแหงชาตใหควบคไปกบการพฒนา เศรษฐกจและสงคม อนจะยงผลใหการพฒนา
ประเทศเปนการพฒนาอยางยงยนและเสรมสรางคณภาพชวตของประชาชน โดยได
กำหนดแนวทางทจำเปนเรงดวนในการฟนฟทรพยากรธรรมชาตทเกดทดแทนได ใหเขา
สสภาพสมดลของการใชและการเกดทดแทน และกำหนดแนวทางการแกไข ขจดภาวะมลพษ
ทางนำ มลพษทางอากาศ มลพษทางเสยงและความสนสะเทอน มลฝอยและสงปฏกล
สารอนตราย และของเสยอนตราย ตลอดจนการกำหนดแนวทางในการสงเสรมและรกษา
คณภาพสงแวดลอมแหงชาตในอนาคต
ดวยความสำคญของการพฒนาอยางยงยนทงสามมต เอกสารฉบบน นำเสนอ
บทบาทของวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ในการขบเคลอนการพฒนาอยางยงยน
ในมตของเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยสาระสำคญของการพฒนาในแตละมตนน
จะอางองจากตวชวดการพฒนาอยางยงยนในแตละมตหลกทสำนกงานคณะกรรมการ
พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, (2547)1 กำหนดไวเพอใหเกดความชดเจนในการ
ตรวจตดตาม และใชเปนเกณฑมาตรฐานในการประเมนผลการพฒนา และการดำเนนการ
เพอใหบรรลเปาหมายทกำหนดไวเปนตวชวดการพฒนาอยางยงยนของประเทศไทย
แตจะไมลงประเดนรายตวชวดทกๆ รายการ หากแตจะคดเลอกเฉพาะบางประเดนเพอ
อภปรายถงบทบาทของวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม อยางเปนรปธรรม
1 สามารถดตารางสรปตวชวดการพฒนาอยางยงยนของประเทศไทย ในแตละมตในบทท 2-4
25วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม
กบการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน
บทท 2
2.1 การพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน
การพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน มงเนนการพฒนาดานเศรษฐกจทสามารถสราง
รายได สรางงาน ใหกบประชาชน โดยการพฒนาดงกลาวตงอยบนฐานของความร ทกษะ
และขดความสามารถทางเทคโนโลยของประเทศ โดยวตถประสงคหลกสำหรบมตดาน
เศรษฐกจตามแผนการพฒนาอยางยงยนทงสามมตหลกสำหรบประเทศไทย ทดำเนนการ
โดยสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) คอ การพฒนา
เศรษฐกจใหมเสถยรภาพอยางตอเนองในระยะยาว และสามารถเออประโยชนแกคน
สวนใหญของประเทศ โดยแบงการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยนออกเปน 3 สวนหลก ไดแก
การพฒนาอยางมคณภาพ การพฒนาอยางมเสถยรภาพ และการกระจายความมงคง และ
มรายละเอยดของตวชวดดงตารางท 2-1
26 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ตารางท 2-1 สรปตวชวดเพอการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน
มต เกณฑพจารณา
1.การพฒนาอยางมคณภาพ
1.1 ประสทธภาพการผลตโดยรวมอตราการเปลยนแปลงของคา TFP ขยายตวรอยละ 5.0 ตอป
1.2 การสงออกสนคาเทคโนโลยขนสง ปรมาณการสงออกสนคาเทคโนโลยขนสง
1.3 ผลตภาพทางการเกษตรการใชแรงงานเทยบกบการสรางมลคาผลผลต ของมลคาผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ของประเทศ (GDP)
1.4 อตราการนำของเสยกลบมาใชใหมอตราการนำขยะชมชนกลบมาใชใหมไมนอยกวารอยละ 30 ของปรมาณขยะทงหมด
2. การพฒนาอยางมเสถยรภาพ
2.1 การวางงานเปาหมายอตราการวางงานตำกวา รอยละ 2.0 ตอป
2.2 หนสาธารณะหนคงคางสาธารณะตำกวา รอยละ 60 ของ GDP
2.3 ดลบญชเดนสะพดดลบญชเดนสะพดตอ GDP มคาอยในชวงรอยละ 4 ถง –4 ของ GDP
3. การกระจายความมงคง
3.1 การกระจายรายได เปาหมายสมประสทธความไมเสมอภาคดาน รายได (Gini Coefficient) ตำกวา 0.40
3.2 การแกไขปญหาความยากจนลดจำนวนคนยากจนดานรายไดตำกวา รอยละ 10 ของประชากรทงประเทศ
ทมา: ดดแปลงมาจากดชนชวดการพฒนาอยางยงยน
โดยสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547
เพอใหสามารถอภปรายบทบาทของ วทน. ตอการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน
ไดอยางชดเจนและเปนรปธรรม คณะผจดทำไดเลอกประเดนของประสทธภาพการผลตโดย
รวม และผลผลตทางการเกษตร สำหรบมตคณภาพ มานำเสนอในบทน
27วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
2.1.1 การพฒนาอยางมคณภาพ: ประสทธภาพการผลตโดยรวม
ผลตภาพการผลต (Productivity) หมายถงขนาดของผลผลต (Output) ทผลตได
จากการใสปจจยการผลต (Input) เขาไปในกระบวนการผลต และประสทธภาพ/
ผลตภาพการผลตโดยรวม (Total Factor Productivity: TFP) หมายถงการเพมขนของ
ผลผลต โดยมไดมทมาจากการเพมขนของปจจยการผลต คอ ปจจยแรงงาน ทดน และ
ปจจยทน ซงนกเศรษฐศาสตรจะเรยกสวนทเพมขนดงกลาววาเปน Residual Growth หรอ
เปนผลมาจากความกาวหนาทางเทคโนโลย และอนๆ ซงมองคประกอบหลายปจจย เชน
การบรหารจดการ ประสบการณ คณภาพของแรงงาน ปจจยทางเทคโนโลย รวมถง
การวจยและพฒนา การมประสทธภาพในการผลต เปนตน (สำนกงานคณะกรรมการพฒนา
เศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2551)
การวดประสทธภาพการใชปจจยการผลตโดยรวม (Total Factor Productivity:
TFP) ของอตสาหกรรมการผลตและอตสาหกรรมการเกษตรของประเทศไทย ในป 2555
พบวา ระดบ TFP มคา 92.33 ลดลงจาก ป 2554 ซงระดบ TFP มคา 93.72 หรอลดลงรอยละ
1.48 หรอคดเปนคาดชนชวดการขยายตวผลตภาพรวม (Total Factor Productivity
Growth: TFPG) เทากบ -1.48 (ตารางท 2-2) ทงน เกณฑการพจารณาการพฒนาอยางม
คณภาพนน อตราการเปลยนแปลงของคา TFP ควรมอตราการขยายตวรอยละ 5.0 ตอป
(สำนกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547) ดงนน ประสทธภาพ
การผลตในภาคอตสาหกรรมไทย ในป 2555 จงยงไมอาจกลาวไดวาเปนการพฒนาอยาง
มคณภาพในแงของการพฒนาประสทธภาพการผลตโดยรวม
ตารางท 2-2 บญชการเจรญเตบโตของอตสาหกรรมรวมและระดบ TFP
จำนวน โรงงาน
บญชการเจรญเตบโต (Growth Accounting)ภาพรวมอตสาหกรรม
ระดบ TFPเทยบกบ 100
2554 2555
2551 2552 2553 2554 2555มลคาเพม
ผลการขยายตวทมาจากมลคาเพม
ผลการขยายตวทมาจาก
ทน แรงงาน TFPG ทน แรงงาน TFPG
1380 -0.02 -0.05 -0.01 0.04 0.36 1.85 -0.002 -1.48 93.61 93.54 93.68 93.72 92.33
ทมา: รายงานผลตภาพและผลประกอบการอตสาหกรรมป 2555,
สำนกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม, 2556
28 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
2.1.2 การพฒนาอยางมคณภาพ: ผลตภาพทางการเกษตร
หากเปรยบเทยบระหวางประเทศสมาชกอาเซยนทมโครงสรางและการเตบโตทาง
เศรษฐกจทใกลเคยงกน จากประสทธภาพการผลต โดยพจารณาวา แรงงาน 1 คน สรางผลผลต
ในระบบเศรษฐกจไดเทาใด จะพบความนาเปนหวงดานประสทธภาพการผลตในภาคเกษตร
กรรมของทกประเทศ กลาวคอ ในภาคเกษตรกรรมยงคงใชสดสวนแรงงานมากกวาสดสวน
มลคาผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) เชน กรณประเทศไทย ใชแรงงานมากถง
รอยละ 41.5 ของกำลงแรงงานทงประเทศ แตสรางมลคาผลผลตเพยงรอยละ 12.3 ของมลคา
ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ในขณะทภาคอตสาหกรรมมประสทธภาพการ
ผลตสงทสด รองลงมา คอ ภาคบรการ โดยภาคอตสาหกรรม ใชแรงงานเพยงรอยละ 15.5
ของแรงงานทงประเทศ แตสามารถสรางมลคาผลผลตไดรอยละ 41.1 ของมลคาผลตภณฑ
มวลรวมภายในประเทศ (GDP) และภาคบรการ ใชแรงงานรอยละ 38.9 ของแรงงานทงประเทศ
แตสามารถสรางมลคาผลผลตไดรอยละ 46.4 ของมลคาผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ
(GDP) (รปท 2-1)
รปท 2-1 สดสวนโครงสรางการผลตและโครงสรางการจางงานของภาคอาเซยน
สดสวนโครงสรางการผลต
29วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ทมา: ธนาคารโลก, 2555
2.2 บทบาทวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม กบการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน
บทบาทของ วทน. กบการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ โดยเฉพาะ
อยางยงในภาคการเกษตรและการผลต ปรากฏชดเจนใน Country Strategy และนโยบาย
และแผนวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาตฉบบท 1 (ป 2555-2564) ซงได
กำหนดมาตรการการพฒนา วทน. ดานตางๆ เพอยกระดบความสามารถในการเพมประสทธ
ภาพและผลตภาพรายสาขา เพอการสรางมลคาเพม สรางคณคา และนวตกรรม รายสาขา
เพอสงเสรมการวางแผนและการปรบตวตอความเปลยนแปลงและการกดกนทางการคา
2.2.1 วทน. เพอภาคอตสาหกรรม
เปนทตระหนกกนดวา ผผลตในภาคอตสาหกรรมหรอการบรการ จำเปนตองอาศย
ขดความสามารถทางเทคโนโลย (Technological Capabilities) ในการปรบตวและสามารถ
พฒนาเทคโนโลยใหทนกบความเปลยนแปลงอยางรวดเรว และสามารถตอบสนองความ
ตองการของตลาดหรอลกคาไดอยางตอเนองในยคปจจบน ซงขดความสามารถในการผลต
หรอการลดตนทนการผลตจากแรงงาน ทอาศยเทคโนโลยนำเขาอยางเดยว ไมเพยงพอ
ตอการรกษาขดความสามารถในการแขงขนในระยะยาว (Bell และ Pavitt, 1995)
สดสวนโครงสรางการจางงาน
30 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ดงนน ในประเทศทพฒนาแลว ซงมขดความสามารถทาง วทน. ในระดบสง
มกใชเทคโนโลยเขมขน เพอเปนกลไกสำคญตอการขบเคลอนการพฒนาระบบเศรษฐกจใหเจรญ
รดหนาอยางรวดเรวและตอเนอง ประเทศเหลานใชขดความสามารถทางเทคโนโลยในการ
เพมอตราการเตบโตของอตสาหกรรมสงออกของประเภทสนคาทมมลคาหรอมเทคโนโลยใน
ระดบทสงขน (High Tech Manufacturing Exports) ซงสามารถเพมขดความสามารถทาง
การแขงขน และเพมอตราการเตบโตของ GDP ของประเทศได ในขณะทประเทศทกำลงพฒนา
เชน บราซล ไทย อนเดย มาเลเซย เมกซโก และฟลปปนส เนนการใชแรงงานเขมขน ทยงตอง
อาศยเทคโนโลยและองคความรทนำเขาจากตางประเทศมาใชในการพฒนาเศรษฐกจและ
อตสาหกรรมของประเทศเปนหลก สวนใหญผประกอบการในประเทศเหลาน ยงอยในระดบ
การรบจางผลต (Original Equipment Manufacturer: OEM) โดยไมไดอาศยความ
กาวหนาทางนวตกรรมทอยบนฐานความรทเขมแขงเปนแรงขบเคลอนความกาวหนาทาง
เศรษฐกจของประเทศมากนก (ศรไพพรรณ และคณะ, 2542) และการเผชญกบภาวะการ
แขงขนทสงขนทงในและตางประเทศ ในเรองของตนทนการผลตและคณภาพทตองพฒนาไป
อยางตอเนอง ทำใหผประกอบการทไมไดมขดความสามารถในการปรบตวไมสามารถแขงขน
ไดในระยะยาว ซงการสรางขดความสามารถทางเทคโนโลยนจำเปนตองอาศยทกษะและ
ความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในระดบทเพยงพอในการปรบตวและเรยนรจาก
เทคโนโลยใหมๆ ตลอดจนการพฒนาตอยอดเทคโนโลยทมอย (Absorptive Capacity)
ทสามารถพฒนาตอจากเทคโนโลยภายนอกทมการเปลยนแปลงแบบกาวกระโดดอยางตอเนอง
จากสวนตางๆ ของโลก (Cohen และ Levinthal, 1990)
นอกจากน สำหรบภาคอตสาหกรรม นน เปนทชดเจนวา วทน. เขามามบทบาทตอ
การสรางขดความสามารถทางเทคโนโลยและการแขงขนในตลาดไดโดยการสรางมลคาเพม
ใหแกสนคาของผผลตในภาคอตสาหกรรม จากการเพมขดความสามารถในการปรบปรงและ
พฒนาเทคโนโลยตอยอดจากเทคโนโลยทมอยเดม นนคอ การพฒนาและปรบเปลยนเทคโนโลย
และนวตกรรมตลอดทงสายของกระบวนการผลต หรอแมกระทงการเพมผลผลตไดอยางม
ประสทธภาพ (Productive Capacity) โดยนโยบายและแผนวทยาศาสตร เทคโนโลยและ
นวตกรรมแหงชาตฉบบท 1 ในยทธศาสตรท 2 ไดยกตวอยางการใช วทน. ไวในสองประเดน
หลกดงน
31วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
เพอยกระดบความสามารถในการเพมประสทธภาพและผลตภาพ• ไดแก การใช
วทน. ในการบรหารจดการทรพยากรและปจจยการผลตอยางมประสทธภาพ
(Supply Chain and Cluster Management) การปรบปรงระบบการจดการวตถดบ
การปรบปรงและพฒนากระบวนการผลตทมอย การสรางเทคโนโลยการผลตหรอ
อปกรณการผลตแบบใหม การใชเครองจกรกลหรอระบบการผลตแบบอตโนมต
(Automation) การพฒนา software ในการชวยบรหารการจดการตลอดสาย
การผลตและบรการ รวมถงเทคโนโลยการขนสงใหไปถงลกคาไดอยางมประสทธ
ภาพและราคาทแขงขนได ซงการสรางมลคาเพมใหกบสนคาและบรการของ
ผประกอบการภาคอตสาหกรรมใหสามารถแขงขนไดในตลาดนน เปนอกทางออก
หนงทจะสามารถสรางความยงยนในการพฒนาเศรษฐกจและเพมรายไดประชากร
ไดจากคาจางแรงงานทสงขนจากการผลตสนคาทมมลคาเพมสงขน
การสรางมลคาเพมใหแกสนคาและบรการ • ไดแก เทคโนโลยเพอนำมาใชในการยก
ระดบผลตภณฑและบรการใหไดคณภาพ มาตรฐาน และความปลอดภยในระดบ
สากล เชน เทคโนโลยการกำจดสงสกปรก การคนควาเทคโนโลยการแปรรปเพอ
เกบรกษาอาหารไดนานขน การวจยดานสมบตเชงหนาทของอาหาร (Food
Functional Properties) เทคโนโลยการออกแบบทงในสวนกระบวนการผลต
และ ผลตภณฑ (Product or Process Design) เทคโนโลยสนบสนนงานโลหะ
งานพมพ และงานพลาสตก รวมถงการพฒนา วทน. เพอการปรบตวรองรบ
เศรษฐกจสเขยว เชน ผลตภณฑเกษตรอนทรยเพอสขภาพ ผลตภณฑชวภาพ
(Bio-products and Renewable Packaging) ตลอดจนการ ใช วทน. ในการ
พฒนาฐานขอมล LCA (Life Cycle Assessment) เพอใชในการประเมน
และคาดการณผลกระทบตอสงแวดลอม จากการใชผลตภณฑและบรการ
ประเภทตางๆ
32 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
2.2.2 วทน. เพอภาคเกษตรกรรม
เกษตรกรรมเปนรากฐานสำคญของการเตบโตทางเศรษฐกจในหลายๆ ประเทศ
ในโลก ดงนนการเพมผลตภาพทางการเกษตรจงเปนความทาทายและความสำคญในระดบ
ตนๆ ของหลายๆ ประเทศ (Herz, 1993) รวมถงประเทศไทย ทมรายไดหลกจากผลผลตทาง
การเกษตร และยงคงเปนปจจยทสำคญทจะชวยเพมรายไดใหกบประชาชน และสงผลตอ
การเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปน
พนฐานสำคญของการปฏวตเขยว (Green Revolution) ซงเปนการนำวทยาศาสตรมาประยกต
ใหเกดประโยชนสงสดกบเกษตรกรรม ทงน วทน. มบทบาทสำคญใน 2 ประเดนหลก คอ
การเพมคณภาพและการเพมผลผลตทางการเกษตร • วทน.เขามามบทบาทในการ
เขามาชวยลดตนทนการผลต เพมผลตภาพการผลตพชผลทางการเกษตร ตงแต
การพฒนาพนธพชททนตอสภาวะแวดลอมทเปลยนแปลงไปหรอกบโรคและแมลง
ตางๆ การลดการพงสารเคมและหนมาพงวธการทางธรรมชาตในขนตอนตางๆ
การเกบเกยวทอาจจะตองใชเครองจกรและเครองทนแรง เพอชวยลดความเสยหาย
ระหวางการเกบเกยว จนไปถงการเกบรกษาผลผลตทางการเกษตรทชวยยดระยะ
เวลาการเกบรกษาใหนานขน และทำใหสามารถควบคมผลผลตและคณภาพของ
พชได
การใชพนทเพาะปลกไดอยางคมคา• เนองจากปจจบนเราเผชญกบภาวะการ
เสอมโทรมของผนปาและความอดมสมบรณของดนทใชในการเพาะปลก รวมถง
ภาวการณมงสความเปนเมอง (Urbanization) ทำใหทดนทตองใชในการเพาะปลก
ผลผลตทางการเกษตรเรมลดนอยลงเรอยๆ ดงนนเราตองการ วทน. มาใชในการ
ปรบปรงดน นำใตดน และฟนฟระบบนเวศ รวมไปถงการมผลตภาพ (Productivity)
เปนตน นอกเหนอไปจากนน การนำเทคโนโลยดานสารสนเทศและการสอสาร
มาใชในการบรหารการจดการยงเปนสงทสามารถพฒนาไดจากองคความรทาง
วทยาศาสตและเทคโนโลยในปจจบน ดงนน จากการพฒนาสงตางๆ เหลาน
สามารถสงผลใหเกดผลดตอความสามารถในการเพมผลผลตทางการเกษตรหรอ
ปรมาณการผลตและจดหาอาหาร (Food Production) ทสงขนไดอยางม
ประสทธภาพบนพนทเพาะปลกทเรมจะขาดแคลนมากขนๆ ในปจจบน
33วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
2.3 ตวอยางงานวจยและพฒนาทนำมาใชพฒนา ทางดานเศรษฐกจอยางยงยน
สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) ในฐานะเปนหนง
หนวยงานทมบทบาทสำคญในการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ อกทงเปน
หนวยงานทมบคลากรดานการวจยและพฒนาเทคโนโลยมากทสดแหงหนงของประเทศ
ซงจะเหนไดจากการผลตผลงานวจยและพฒนาทมสวนชวยในดานการพฒนาเศรษฐกจ
จำนวนมาก โดยในทน จงเปนเพยงการยกตวอยางผลงานวจยและพฒนาทางดาน วทน.
จำนวนหนงทเกยวของกบการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยนของไทย ทนำ วทน. มาชวยเพม
ประสทธภาพการผลต การใชพลงงานทางเลอก หรอพลงงานหมนเวยน หรอการนำของเสย
กลบมาใชใหม ชวยลดตนทนและเพมรายไดใหกบหนวยงานตางๆ ชวยใหเกดการกระจาย
รายได และแกไขปญหาความยากจน โดยมตวอยางผลงานวจยเพอการพฒนาเศรษฐกจอยาง
ยงยนโดยแบงตามประเภทเทคโนโลยหลก ดงตอไปน
2.3.1 ตวอยาง วทน. เพอใชในภาคอตสาหกรรม
(1) การวจยและพฒนาเทคโนโลยการออกแบบและผลตชนสวนรถยนต
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.) รวมกบ บรษท ซมมท อารแอนดด เซนเตอร จำกด (SRDC)
34 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ศว. ไดดำเนนงานวจยและพฒนาเทคโนโลยดานการผลตอตสาหกรรมชนสวน
ยานยนต เพอยกฐานะผผลตไทยจากผผลต OEM (Original Equipment Manufacturer)
เปนผผลตระดบ ODM (Original Design Manufacturer) อาท การพฒนากระบวนการ
ขนรปโลหะความแขงแรงสง การพฒนาเทคโนโลยในการออกแบบการรดขนรปโละแผน
การพฒนาการขนรปยางตดเหลก การพฒนานำยาเคลอบแมพมพยาง การพฒนาการผลต
หนยนตอตสาหกรรม และการพฒนาการผลตสารเคลอบ Catalytic Converter เปนตน
ทงน ในอดตทผานมา ประเทศไทยตองพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศในการ
ดำเนนการออกแบบผลตภณฑ การทดสอบ และการผลตมาโดยตลอด สวทช. และบรษท
ซมมท อารแอนดด เซนเตอร จำกด (SRDC) จงรวมกนวจยและพฒนาเทคโนโลยการผลต
ใหมๆ เพอพงพาตนเอง สรางองคความร ยกระดบศกยภาพในการผลตชนสวนยานยนตของ
คนไทยใหเกดขนในประเทศไทย สามารถแขงขนกบกลมผผลตชาวตางชาตทกำลงยายฐาน
การผลตเขามาตงโรงงานในประเทศไทย เพอรกษาฐานการเปนผผลตชนสวนยานยนตอนดบ
ตนในอาเซยน และเพอใหบรรลจดมงหมายตามแผนแมบทยานยนตของประเทศซงไดกลาว
ไววา ประเทศไทยเปนฐานการผลตยานยนตพรอมดวยหวงโซอปทานทสรางมลคาเพมใน
ประเทศและเปนมตรกบสงแวดลอม
(2) ระบบวางแผนอตโนมตสำหรบการบรหารอะไหลกงหนกาซ
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด:การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย
35วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ระบบวางแผนอตโนมตสำหรบการบรหารอะไหลกงหนกาซ เปนระบบทการไฟฟา
ฝายผลตแหงประเทศไทยใชสำหรบสรางแผนการใชงาน แผนการซอม และแผนการซอ
อะไหลอยางอตโนมต รวมถงการคำนวณงบประมาณทตองการใชในแตละชวงเวลาดวย
ยงไปกวานน เมอเกดเหตการณทไมเปนไปตามแผน ระบบคำนวณจะทำการเลอกอะไหล
ทเหมาะสมทสดเขาใชงาน
จากความสามารถในการคำนวณการวางแผนแทนคนได จงชวยประหยดเวลา
การทำงาน และชวยลดขอผดพลาดจากการทำงานของคนเนองจากขอมลของอะไหล
และขอจำกดตางๆ มจำนวนมาก โดยระบบสามารถทำงานแบบอตโนมตและกงอตโนมต
เพยงใหผใชงานกำหนดคาตวแปรตางๆ ระบบกจะสามารถทำงานใหแบบอตโนมต เพอชวย
ใหผใชงานสามารถทำงานไดอยางรวดเรวขน
นอกจากนน ระบบถกออกแบบใหมความยดหยน โดยผใชงานสามารถปรบแกไดเอง
ในบางสวน หรอทงหมดของงาน รวมถงการมระบบแจงเตอนอตโนมต เพอชวยใหสามารถ
ทำงานตามแผนไดอยางมประสทธภาพ และยงสนบสนนการจดเกบเอกสารอยางเปนระบบ
ทำใหสามารถสบคนงาย และสามารถใชงานเอกสารรวมกนได อกทงชวยในดานการตดตาม
งานสำหรบผบรหาร ซงสามารถเหนภาพรวมของระบบได และสามารถดแนวโนมจากขอมล
เชงสถตได
(3) เครองขนสกรอตโนมตสำหรบการประกอบแผนวงจรฮารดดสกไดรฟ
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกส และคอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด:บรษท โตชบา ไทยแลนด จำกด
36 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
เครองขนสกรอตโนมตสำหรบการประกอบแผนวงจรฮารดดสกไดรฟ เปนเทคโนโลย
การพฒนาตวควบคมการเคลอนท โดยตวควบคมและหนาจอแสดงการทำงานสำหรบเครอง
ขนสกรอตโนมตจะถกพฒนาขนเองภายในภายในหองปฏบตการเพอใหตนทนตำ แตมความ
แมนยำสง ซงมคาความผดพลาดไมเกน 20 ไมครอน อกทงการสงสญญาณควบคมใหกบตว
ขบเคลอนมอเตอรจะตองเปลยนจากอนาลอกมาเปนแบบดจตอล (Pulse train command)
ทไดจากโปรไฟลการเคลอนทโดยตรง ซงสามารถนำไปผลตใชงานในอตสาหกรรมฮารดดสก
ไดรฟได และสามารถชวยลดการนำเขาจากตางประเทศ ดงนน จงเหมาะสำหรบผประกอบ
การขนาดเลกในประเทศ โดยจะทำใหผประกอบการสามารถผลตชดควบคมและเครองจกร
ไดเอง และสามารถซอมแซมอปกรณไดเองในราคาทมตนทนตำ อกทงยงสามารถนำชดควบ
คมตนแบบนไปใชงานกบเครองจกรอนๆ ไดอกดวย
(4) ผวเคลอบฉนวนความรอนสำหรบอตสาหกรรมการผลตไฟฟา
กฟผ. ไดนำเขาชนสวน Swirl Plate ทใชในเครองยนตใบพดกงหนกาซทอณหภมสง
ซงมหนาทเปลยนทศทางการไหลของกาซรอนมาจากตางประเทศ ทงน ชนงานนำเขาดงกลาว
ถกผลตจากวสด Ni-Superalloy จงมราคาสงมาก แตกลบพบปญหาหลงจากการใชงาน
เพยง 4,000 ชวโมง คอ Swirl Plate ถกกดกรอนตามบรเวณครบดานหนาขณะใชงาน
ทำใหอายการใชงานสนกวาปกต สงผลให กฟผ. ตองใชงบประมาณจำนวนมากเพอการนำ
เขาชนสวนดงกลาวในปรมาณมากกวาทควรจะเปน
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
หนวยงานผรบถายทอด:การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)
37วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
สวทช. โดย ศว. จงไดทำการวเคราะหหาสาเหตของความเสยหายทเกดขนและ
นำเทคนคการพนเคลอบดวยเปลวความรอนเขามาแกไขปญหาดงกลาว ทำใหชนงาน
Swirl Plate มอายการใชงานทสงขน โดยชนงานทผานการพนเคลอบโดย ศว. หลงจากการ
ใชงานเปนเวลา 4,000 ชวโมง ไมมรองรอยของการกดกรอนทมองเหนไดดวยตาเปลา
และสามารถใชงานตอไปไดถง 8,000 ชวโมง หรอสามารถเพมอายการใชงานไดอยางมนย
สำคญ ดงนน ในปจจบนจงมการใชงานผวเคลอบดงกลาวบนชนงานอยางตอเนอง เปนผลให
สามารถลดการนำเขาชนสวนดงกลาวจากตางประเทศ
2.3.2 ตวอยาง วทน. เพอใชในการเกษตรกรรม
(1) กรรมวธการแยกเนอยางออกจากตะกอนนำยางธรรมชาตทสามารถชวยลดปรมาณใชสารเคมและปรมาณการใชนำในโรงงาน และผลงานวจยกรรมวธการแยกเนอยางและสารอนนทรยออกจากตะกอนนำยางธรรมชาต
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
หนวยงานผรบถายทอด:บรษท วงศบณฑต จำกด บรษทไทยรบเบอรลาเทคซคอรปอรเรชน (ประเทศไทย) จำกด มหาชน บรษท ถาวรอตสาหกรรมยางพารา (1982) จำกด บรษท อนเตอร รบเบอร ลาเทคซ จากด บรษท ไทยอสเทรน รบเบอร จำกด และ บรษท เอน วาย รบเบอร จำกด
38 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
อตสาหกรรมผลตนำยางขนมการเตมสารไดแอมโมเนยมไฮโดรเจนฟอสเฟต
((NH4)2HPO
4) ลงไปในนำยางสดเพอตกตะกอนแมกนเซยมไอออน (Mg2+) ทมอยในนำยาง
ออกใหอยในรปของกากตะกอนนำยางธรรมชาต และนำไปปนเหวยงใหไดนำยางขน ซงการ
ตกตะกอนแมกนเซยมไอออนดงกลาวทำใหมเนอยางปนออกมากบกากตะกอนนำยางเปน
จำนวนมาก ในแตละวนจะมกากตะกอนนำยางธรรมชาตนเกดขนทงในเครองปนเหวยง
กนบอนำยางสด และนำลางเครอง ประเทศไทยมโรงงานผลตนำยางขนจำนวน 77 โรงงาน
มกำลงการผลตนำยางขน 1,100,000 ตน/ป เกดกากตะกอนนำยางธรรมชาตมากถง 10,000
ตน/ป โดยในปจจบนโรงงานนำยางขนมวธการจดการกากตะกอนนำยางธรรมชาตทเกดขน
ในโรงงานโดยการนำไปฝงกลบหรอถมท ทำใหสญเสยเนอยางทมมลคาสงจำนวนมาก ดงนน
การแยกยางธรรมชาตออกจากกากตะกอนนำยางธรรมชาต จะทำใหสามารถนำเศษยาง
ธรรมชาตกลบมาใชประโยชนอยางคมคามากขน และเปนการเพมรายไดใหกบโรงงานผลต
นำยางขน
สวทช. โดยหองปฏบตการยาง ศว. จงไดพฒนาเทคโนโลยการแยกเนอยางออกจาก
กากตะกอนนำยางธรรมชาตขน ซงสามารถนำเนอยางกลบมาไดอยางมประสทธภาพ
ไดเนอยางทมคณภาพด และไดสารอนนทรยทมความบรสทธสงเหมาะกบการนำไปใชเปน
ปย
จากการทดสอบประสทธภาพของเทคโนโลยดงกลาวกบโรงงานผลตนำยางขน 6
แหง พบวา ตนทนการแยกเนอยางมคา 4.50 บาท/กโลกรมยางแหง และตนทนการแยกสาร
อนนทรยมคา 14 บาท/กโลกรมสารอนนทรย ยางทแยกไดสรางรายไดใหกบโรงงานเพมขน
อยางมาก และชวยลดภาระในการกำจดขแปง ซงเปนปญหาอยางมากของโรงงานผลต
นำยางขน สวนสารอนนทรยทแยกออกมาไดสามารถนำไปใชประโยชนสรางมลคาเพมไดเชนกน
39วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(2) เมดพลาสตกเขมขน (Masterbatch หรอ Compound) และกระบวนการขนรปเพอการผลตและจำหนายบรรจภณฑพลาสตกชนด Active ทม คณสมบตในการยดอายผกสดและผลไมสดเพอการขยายผลในเชงพาณชย
สวทช. โดย ศว. ไดทำการพฒนาวธการเตรยมเมดพลาสตกเขมขนหรอมาสเตอรแบช
(Masterbatch) โดยใชเครองอดรดสกรค และการออกแบบสกรดวยหลกการเชงวศวกรรม
เพอออกแบบสกรทเหมาะสมในการเตรยมเมดพลาสตก นอกจากน ทมวจยยงมการทดสอบ
สมบตของเมดพลาสตกเขมขนทเตรยมไดตามมาตรฐาน FDA เปนเมดพลาสตกทใชในการ
เตรยมบรรจภณฑผลตผลสด มการใหคำแนะนา ใหคำปรกษา และชวยวเคราะหแกไขปญหา
ทเกดขนในระหวางกระบวนการการนำเมดพลาสตกเขมขนไปใชงาน และการสนบสนนฟลม
ตวอยางใหแกเครอขายนกวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว ผใชงานเพอการสงออกผลตผลสด
และผใชงานบรรจผลตผลสดภายในประเทศ ฟลมบรรจภณฑเพอยดอายผลตผลสด
ทงน จากการประเมนผลจากการถายทอดเทคโนโลยฟลมบรรจภณฑเพอยดอาย
ผลตผลสดทผานมา พบวา ปจจบนมผประกอบการทใชฟลมฯ มากกวา 100 ราย พบวา
ผลงานชนนสรางรายไดสบรษทผรบสทธฯ มากกวา 8 ลานบาท เกดรายไดส สวทช. มากกวา
4 ลานบาทและสงผลตอการลดการนำเขาฟลมพลาสตกยดอายผลตผลสดราคาแพง
ไดมากกวา 22 ลานบาท
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
หนวยงานผรบถายทอด:บรษท นารายณแพค จำกด
40 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(3) เทคโนโลยชดตรวจไวรส IHHNV ในกงโดยใชเทคนค LAMP รวมกบการแปรผลดวยเทคนค LFD โดยใชไพรเมอร 6 ตว ทจำเพาะตอจโนมของไวรส IHHNV 8 ตำแหนง
พฒนาโดย:ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ศช.)
หนวยงานผรบถายทอด:บรษท โมบลส ออโตมาตา จำกด
การเพาะเลยงกงถอวาเปนอตสาหกรรมทสำคญอยางหนงของประเทศไทย
แตผลกระทบสำคญตอยอดการผลตสาเหตหนงคอ โรคระบาดของกง โดยเฉพาะโรคทเกดจาก
เชอไวรส โรคตดเชอไวรสชนดตางๆ เปนสาเหตสำคญทกอใหเกดความเสยหายอยางมากใน
อตสาหกรรมการเลยงกงในประเทศไทยและประเทศตางๆ ทวโลก โรคตดเชอไวรสในกงม
หลายชนด ชนดหนงทสำคญคอ โรคตวพการ ซงเกดจากเชอไวรส IHHNV (Infectious
Hypodermal and Hematopoietic Necrosis Virus) เปนโรคไวรสทพบไดทวไปในระหวาง
การเลยงในบอ ซงทำใหกงทตดเชอดงกลาวไมโต มขนาดแคระแกรน ไดผลผลตทตำ ทำให
เกษตรกรเสยหายจากคาใชจายดานอาหาร ดงนน การตรวจวนจฉยโรคในกงในชวงตางๆ
ของการผลตกงจงมความจำเปนอยางยง
สวทช. โดย ศช. จงไดพฒนาเทคโนโลยชดตรวจไวรส IHHNV โดยใชเทคนค Loop
Mediated Isothermal Amplification (LAMP) รวมกบการแปรผลดวยเทคนค Lateral
Flow Dipstick (LFD) ขน เพอใหเกษตรกรสามารถตรวจโรคแคระแกรนทเกดจากเชอไวรส
IHHNV ไดอยางมประสทธภาพ แมนยำ และมกระบวนการตรวจทไมยงยากและวเคราะหผล
ไดงาย ชดตรวจไวรส IHHNV เปนการพฒนาเทคนค LAMP และตรวจสอบดวยเทคนค LFD
ใชสำหรบตรวจการตดเชอไวรส IHHNV ในตวอยางกง รวมทงสตวพาหะ โดยใชเวลาใน
การตรวจเพยง 45 นาท เพอลดความเสยหายทเกดขนจากการระบาดของเชอไวรส IHHNV
41วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(4) เทคโนโลยชดตรวจไวรส YHV โดยใชเทคนค LAMP รวมกบ การแปรผลดวยเทคนคการตกตะกอนอนภาคทองคำโดยใชไพรเมอร 3 ค ทจำเพาะตอจโนมของไวรส YHV 8 ตำแหนง
พฒนาโดย:ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ศช.)
หนวยงานผรบถายทอดบรษท โมบลส ออโตมาตา จำกด
การเลยงกงในประเทศไทยสามารถทำรายไดเขาสประเทศไดอยางมาก อยางไร
กตามในระยะหลงนการตดเชอไวรสโรคหวเหลอง (Yellow-head virus : YHV) ไดกอใหเกด
ความเสยหายทางเศรษฐกจเปนอยางมาก ดงนนการวนจฉยและการปองกนการตดเชอไวรส
ในกงจงเปนสงจำเปนอยางยง
สวทช. โดย ศช. จงไดพฒนาชดตรวจไวรส YHV ขน ซงเปนการพฒนาวธการตรวจ
หาเชอไวรสกอโรคหวเหลองในกง โดยการเพมสารพนธกรรมของไวรสในหลอดทดลองโดยใช
เทคนค Loop Mediated Isothermal Amplification (LAMP) รวมกบการแปรผลดวย
เทคนคการตกตะกอนอนภาคทองคำ ซงใชเวลาในการอานผลไมเกน 1 นาท วธการนใชเวลา
รวมเพยง 1 ชวโมง 10 นาท และไมตองใชเครอง Thermal Cycler และเครองแยกสารพนธกรรม
ดวยกระแสไฟฟา จงเหมาะกบการใชงานในหองปฏบตการและภาคสนาม
42 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(5) การพฒนาวธการตรวจแบคทเรยสาเหตกงตายดวน
หนวยงานทรบผดชอบ:หนวยวจยเพอความเปนเลศเทคโนโลยชวภาพกง ศช. มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยและหนวยงานวจยของประเทศไตหวน
หนวยงานทรบการถายทอด:เกษตรกร และผประกอบการทวไป
คณะนกวจยไทยและคณะนกวจยไตหวน ประสบความสำเรจในการพฒนาวธการ
ตรวจแบคทเรยสาเหตกงตายดวน ดวยเทคนค Polymerase Chain Reaction (PCR) ซงการ
ตรวจแบคทเรยกอโรคนได จะชวยลดการแพรกระจายอยางรวดเรวและลดความเสยงในการ
ระบาดของแบคทเรยสาเหตกงตายดวน และดวยเลงเหนผลกระทบของโรคระบาดตอ
อตสาหกรรมการเลยงกงในระดบโลก และความเรงดวนทจะตองควบคมการระบาด
คณะนกวจยจงไดเปดเผยขอมลตางๆ ทงวธการ และลำดบเบสในการออกแบบไพรเมอร
สำหรบตรวจหาเชอดงกลาวสสาธารณะ เพอใหผประกอบการสามารถนำวธการไปใชเพอ
ลดความเสยงการระบาดของโรคไดอยางกวางขวาง
ปญหากงตายดวนเรมมการระบาดครงแรกในสาธารณรฐประชาชนจนในป 2552
และมการแพรกระจายสประเทศเวยดนาม มาเลเซย และไทย ในป 2553, 2554 และ 2555
ตามลำดบ จากตวอยางกงตายดวนททำการศกษาพบวา มตวอยางทมโรคของตบและ
ตบออนวายฉบพลน (Acute Hepatopancreatic Necrosis Disease: AHPND)
เขามาเกยวของ ซงมกจะเกดขนหลงการปลอยลกกงลงบอดนไมเกน 35 วน ในตนป 2556
ไดคนพบแบคทเรยทกอใหเกดโรคนคอ แบคทเรยในกลม vibrio parahaemolyticus
ทงนถงแมจะทราบสาเหตของโรค แตการควบคมและปองกนแบคทเรยสาเหตเปนไปไดยาก
เนองจากขาดวธการตรวจวนจฉยเชอกอโรคทมความจำเพาะและรวดเรว ทสามารถจะนำไป
ใชตรวจหาเชอกอโรคในพอพนธแมพนธ และคดกรองลกกงกอนปลอยลงบอดนคณะนกวจย
จงพฒนาวธการตรวจแบคทเรยสาเหตโรค AHPND ดวยเทคนคพซอาร และเผยแพรขอมล
ลำดบเบสของไพรเมอรและขนตอนเทคนคพซอารเพอใชตรวจแบคทเรยกอโรคสสาธารณะ
เพอประโยชนในการลดการแพรกระจายของเชอกอโรคและการประเมนประสทธภาพของ
เทคนคทพฒนาได
43วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(6) ขาวเจาพนธ กข51 ขาวเหนยวพนธ กข18 และขาวเหนยวพนธ กข6 ตนเตยตานทานโรคไหมและโรคขอบใบแหง
หนวยงานทรบผดชอบ:หนวยปฏบตการคนหาและใชประโยชนยนขาว ศช. สวทช. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนาและกรมการขาว
หนวยงานทรบการถายทอด:เกษตรกรในจงหวดภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
คณะนกวจยไดดำเนนการวจยพฒนาพนธขาวโดยการคนหายน ดวยเทคนคโมเลกล
เครองหมายดเอนเอในการคดเลอก (DNA Marker Assisted Selection) รวมกบวธปรบปรง
พนธแบบผสมกลบ (Backcrossing) เพอพฒนาขาวนานำฝน พฒนาพนธขาวขาวดอกมะล
105 และ กข6 ใหมเสถยรภาพในการใหผลผลต ตานทานโรคและแมลง ทนตอสภาพแวดลอม
ทไมเหมาะสม และยงคงคณภาพ ลกษณะเดนใกลเคยงกบพนธเดม ในป 2556 มสายพนธขาว
ทสำคญ ดงน
ขาวเจาพนธ กข51 เปนขาวพนธแรกทไดจากการปรบปรงพนธโดยใชเครองหมาย
โมเลกลในการคดเลอกและไดรบการรบรองพนธจากกรมการขาวเมอวนท 12 มนาคม 2556
โดยพฒนาจากพนธขาวขาวดอกมะล 105 กบพนธ IR49830-7-1-2-2 ทำใหไดพนธขาว
กข51 ทนนำทวมฉบพลน มลกษณะเดนคอ เปนขาวไวตอชวงแสง มคณภาพเมลดทางกายภาพ
เคม การหงรบประทานใกลเคยงกบขาวขาวดอกมะล 105 และสามารถทนนำทวมฉบพลน
ในระยะเจรญเตบโตทางลำตนได 12 วน เหมาะแกการปลกในพนทนานำฝนทมความเสยง
ตอการเกดนำทวมฉบพลนในพนทภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ใหผลผลต
เฉลยสงสด 736 กโลกรมตอไร
44 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ขาวเหนยวพนธ กข18 เปนขาวพนธท 2 ทไดจากการปรบปรงพนธโดยใชเครอง
หมายโมเลกลชวยในการคดเลอกทไดรบการรบรองพนธจากกรมการขาวเมอวนท 19 สงหาคม
2556 โดยพฒนาจากพนธขาวเหนยว กข6 กบขาวเจาหอมนล ทำใหไดพนธขาวเหนยว
กข18 ตานทานโรคไหม มลกษณะเดนคอ เปนขาวเหนยวไวตอชวงแสง สงประมาณ 158
เซนตเมตร เมลดขาวเปลอกสนำตาล ใบสเขยว คอรวงยาว ตานทานโรคไหมในระยะกลา
คณภาพเมลดทางกายภาพและการสด คณภาพหงตมใกลเคยงกบพนธ กข6 เมอนงสกมเนอ
สมผสนม มกลนหอม เหมาะสำหรบพนทนานำฝนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ
ตอนบนทมการระบาดของโรคไหม ใหผลผลตเฉลยสงสด 609 กโลกรมตอไร
45วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและ คอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด:สำนกงานพฒนาการวจยการเกษตร (องคการมหาชน)
ขาวเหนยวพนธ กข6 ตนเตย ตานทานโรคไหมและโรคขอบใบแหง เปนขาวเหนยว
พนธใหมทเกดจากการปรบปรงพนธแบบการผสมขามสายพนธเพอรวมยนและทำการ
คดเลอกแบบสบประวตจนไดขาวเหนยวตนเตยสายพนธดโดยเปนการผสมระหวางพนธ
RGD05219-12-12-B (KDML105/IR62266) ซงเปนพนธตานทานโรคขอบใบแหง และพนธ
RGD04069-1-179-1 (RD6*5/Jao Hom Nin)*3/// (KDML105*5/IR1188)
ซงเปนสายพนธรบ มลกษณะเดนคอ เปนขาวนาปไวตอชวงแสง ตานทานตอโรคไหมและโรค
ขอบใบแหง มขนาดลำตนสงเฉลย 130 เซนตเมตร ทำใหสามารถเกบเกยวไดงายดวยเครอง
จกร มการแตกกอด ลำตนมความแขงแรง จงมความทนทานตอลมแรง ลดปญหาการหกลม
เมลดเรยวยาว เมอนำมาหงตม มคณภาพและความเหนยวนมคลายพนธ กข6 ใหผลผลตเฉลย
700-800 กโลกรมตอไร
(7) การพฒนาระบบวเคราะหขอมลโครงการวจยทองกบฐานความรออนโทโลย กรณศกษาการประยกตในระบบสนบสนนการตดสนใจเพอสนบสนนงาน นโยบายยทธศาสตรวจยขาว
46 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
การพฒนาระบบวเคราะหขอมลโครงการวจยทองกบฐานความรออนโทโลยน เปน
ระบบทไดนำมาประยกตใชเพอสนบสนนงานวจยนโยบายยทธศาสตรวจยขาว เพอประโยชน
สำหรบการตดสนใจการบรหารเชงยทธศาสตรในการจดการงานวจยระดบประเทศ โดยระบบ
วเคราะหขอมลนไดจดเกบรวบรวมขอมลโครงการวจยดานขาวจากอดตยอนหลง 5 ป
จนถงปจจบน (พ.ศ.2549-2553) จากหนวยงานใหทนหลกของประเทศ และนำเสนอขอมล
เชงวเคราะหใหกบผเชยวชาญเพอประกอบการจดทำยทธศาสตรงานวจยขาวประจำป 2555
นอกจากน นอกจากการพฒนาไดใชกรอบแนวคดของ ontology-based research
visualization system จงทำใหสามารถนำระบบทพฒนาไปประยกตใชงานกบขอมลโครง
การวจยในสาขาตางๆไดอยางยดหยน
(8) ระบบอานคาขอมลเซนเซอรไรสายดวยเครองคอมพวเตอรแบบพกพา
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด:สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง และสำนกงานคณะกรรมการออยและนำตาลทราย (สอน.) กระทรวงอตสาหกรรม
ระบบอานคาขอมลเซนเซอรไรสายดวยเครองคอมพวเตอรแบบพกพา เปนระบบอาน
คาขอมลเซนเซอรความชนในดนจากโหนดเซนเซอรไรสายทอยในแปลงเพาะปลก ซงสามารถ
เรยกดขอมลการตรวจวดทบนทกอยในโหนดไดโดยตรง ผานเครอขายเซนเซอรไรสายมาตรฐาน
IEEE 802. 15.4/ZigBee โดยใชซอฟตแวรประยกตทพฒนาขนดวยภาษา JAVA บนเครอง
คอมพวเตอรแบบพกพาทมอปกรณไรสายมาตรฐาน EEE 802. 15.4/ZigBee ตดตงอย
ทพอรต USB
47วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
นอกจากน ระบบยงสามารถอำนวยความสะดวกใหแกผดแลแปลงเพาะปลกหรอ
นกวจยทางดานการเกษตร ทไมสามารถเขาถงระบบเครอขายอนเทอรเนต เพอใชงานเครอง
เซรฟเวอรสวนกลางทเกบขอมลการตรวจวดในพนทได ชวยใหเกดความคลองตวในการอาน
คาจากหววดเซนเซอรในแปลงเพาะปลก โดยไมตองเดนเขาไปในแปลงทเขาถงไดไมสะดวก
และสามารถนำอปกรณอานคาไปใชงานในแปลงเพาะปลกบรเวณอนทมการตดตงระบบ
แบบเดยวกนนได
(9) การแปรรปผกตบชวาใหเปนวสดทางการเกษตร หรอสมารทซอยล (Smart Soil)
พฒนาโดย:ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต (ศน.)
ผกตบชวาทมจำนวนมากในแมนำลำคลองเปนปญหาสำคญดานสงแวดลอม
และระบบนเวศในนำ กระทบทงพชนำและสตวนำตายและเกดนำเนาเสยตามลมนำ
เจาพระยาและลำนำอนๆ ของประเทศไทย
นกวจยหองปฏบตการวสดนาโนเพอพลงงานและการเรงปฏกรยา ศนยนาโน
เทคโนโลยแหงชาต (นาโนเทค) สวทช. จงรเรมโครงการแปรรปผกตบชวาใหเปนวสดทางการ
เกษตร หรอสมารทซอยล (Smart Soil) ซงเปนไดทงวสดเพาะเมลด วสดปลก และวสด
ปรบปรงดน ทมคารบอนเปนองคประกอบหลก นกวจยใชกระบวนการไฮโดรเทอรมอล
คารบอไนเซชน (Hydrothermal Carbonization) ซงใชเวลาเพยง 1-2 ชวโมง กระบวนการ
ดงกลาวสามารถชวยรนเวลาในการกำจดผกตบชวาไดอยางมาก และยงลดปรมาณกาซ
เรอนกระจก จากการกำจดผกตบชวาดวยวธการเผาทำลายอกดวย ทำใหไดสารปรบปรงดน
48 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
จากผกตบชวาทมธาตอาหารเหมาะกบการเพาะปลก แถมยงมคณสมบตทเทยบเทาดนท
ผานการหมกหมมตามธรรมชาตเปนระยะเวลาหลายรอยป นอกจากนการใชสารนาโน
เปนตวเรงปฏกรยา ทำใหสมารทซอยลมคณสมบตพเศษททงชวยปรบปรงใหดนมคณสมบต
อมนำ ชวยทำใหดนดดซบและปลดปลอยธาตอาหารพชไดด มคณภาพคลายดนแถบลมนำ
อเมซอนทมธาตอาหารสงเหมาะกบการใชเปนวสดทางการเกษตร ดวยเนอดนทมความโปรง
และเบา จงชวยการกระจายตวของรากพชไดด
ปจจบนโครงการแปรรปผกตบชวาใหเปนสารปรบปรงดน อยระหวางดำเนนการ
ขยายกำลงการผลต จากระดบหองปฏบตการ เปนระดบภาคสนาม โดยมอตราการแปรรป
ผกตบชวาอยท 8 ตนตอวน รวมถงการพฒนาระบบการผลตในรปแบบ เคลอนทได ทสามารถ
นำไปใชงานไดจรง ณ พนทเปาหมาย เชน ประตระบายนำ เปนตน
(10) การผลตขาวอนทรยไดมาตรฐาน
พฒนาโดย:ศนยบรหารจดการเทคโนโลย (ศจ.)
หนวยงานผรบถายทอดวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรย หม 17 จงหวดมหาสารคาม
ขาวอนทรย (Organic Rice) เปนขาวทไดจากการผลตดวยกระบวนการผลตทไมใช
สารเคม หรอสารสงเคราะหตางๆ อาทเชน ปยเคม สารควบคมการเจรญเตบโต สารควบคม
และกำจดศตรพช ในทกขนตอนการผลตและในระหวางการเกบรกษาผลผลต หากมความ
49วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
จำเปนสามารถใชวสดจากธรรมชาต และสารสกดจากพชทไมมพษตอคนหรอไมมสารพษ
ตกคาง ในขณะเดยวกนเปนการรกษาสภาพแวดลอม ทำใหไดผลตผลขาวทมคณภาพดและ
ปลอดภย สงผลใหผบรโภคมสขอนามยและคณภาพชวตทดขน ทงน เพอใหผบรโภคเกด
ความมนใจและเชอถอในระบบการผลตและผลตภณฑ จงจำเปนตองผานการตรวจสอบและ
ไดรบการรบรอง ดงนน จงตองมระบบการผลตขาวอนทรยทไดมาตรฐาน
ดวยเหตน โครงการสนบสนนการพฒนาเทคโนโลยของอตสาหกรรมไทย (ITAP)
สวทช. จงใหการสนบสนนผเชยวชาญในการใหคำปรกษา รวมทงปรบปรงและพฒนาระบบ
การผลตขาวอนทรยของวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรย หม 17 จงหวดมหาสารคาม ใหม
คณภาพตามมาตรฐานเกษตรอนทรย ทำใหสมาชกกลมวสาหกจชมชนสามารถผลตขาวอนทรย
อยางมคณภาพตามมาตรฐานเกษตรอนทรย สมาชกสามารถบรหารจดการนำทรพยากรทม
อยในทองถนมาใชใหเกดประโยชน อนนำไปสการลดคาใชจายและเพมรายไดในครวเรอน
และลดมลพษในชมชน ดวยการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม และกอใหเกดการลงทนใน
ระบบการผลตคดเปนมลคา 210,669 บาท จากโครงการดงกลาว
(11) ตนแบบเตาผลตความรอนและระบบลมรอนสำหรบอบยางพาราแผนทม ประสทธภาพและความปลอดภยสง
พฒนาโดย:ฝายบรหารคลสเตอรและโปรแกรมวจย รวมกบ มหาวทยาลยเทคโนโลยมหานคร และมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ
หนวยงานผรบถายทอด:กลมเกษตรกรบานทายวง และ บานเขาหมาก อ.เมอง จ.ตราด และกลมพฒนายางในชมชน จ.สราษฎรธาน จ.พทลง จ.ชมพร จ.นครศรธรรมราช จ.นาน และภาคเอกชน ใน จ.นครพนม จ.รอยเอด
50 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
จากปญหาสำคญในการผลตยางแผนรมควนในประเทศไทย คอ การแหงของ
แผนยางทไมสมำเสมอ เนองจากความรอนทเขาสหองอบกระจายตวไมสมำเสมอ มการ
รอนมากเปนจดๆ ทำใหยางแผนรมควนทไดมคณภาพตำ และใชเวลามากในการอบยาง
แตละครง ทำใหสญเสยไมฟนทใชเปนเชอเพลงจำนวนมาก ในขณะทราคาไมฟนสงขน
จงมความจำเปนตองปรบปรงเตาอบยางใหมประสทธภาพสงขน สามารถควบคมอณหภม
ในหองอบยางไดดขน เพอใหผลตยางแผนรมควนทมคณภาพสงขน
สวทช. โดยฝายบรหารคลสเตอรและโปรแกรมวจย รวมกบ มหาวทยาลยเทคโนโลย
มหานคร และ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ จงดำเนนการสงเสรมการ
ใชเตาอบยางแผนรมควนประหยดพลงงาน ในป 2555 ไดดำเนนการขยายผลการใชงานเตา
อบยางแผนรมควนประหยดพลงงานกบเกษตรกรสวนยาง กลมสจจะพฒนายางบานทายวง
อ.เมอง จ.ตราด เพอปรบปรงระบบ โดยใชเตาผลตความรอน 1 เตา ใหรองรบการใชงานได
กบหองอบรมควนแบบสหกรณกองทนสวนยาง (สกย.) (สรางป 2538) จำนวน 2 หอง
บรรจยางแผนไดทงหมด 12 เกะยางหรอคดเปนนำหนกยางแหงประมาณ 7 ตน ทำใหยาง
แผนทไดมคณภาพดขน ประหยดเชอเพลงรอยละ 30 คดเปนมลคา 105,000 บาทตอเตาตอป
(คำนวณจากราคาไมฟน 1.2 บาทตอกโลกรม) ผลตยางแผนเพมขนรอยละ 70 จากเดม 42
เปน 72 ตนยางแหงตอเดอน และลดระยะเวลาในการอบยางแผนรอยละ 20 จากเดม 4 วน
3 คน เปน 3 วน 2 คน จากผลการดำเนนงานทดขนทำใหกลมเกษตรกรลงทนสรางเตาผลต
ความรอนอก 1 เตา โดยเปลยนรปทรงกลมเปนทรงสเหลยมทำใหใสฟนไดงายขน เกดผล
กระทบเชงเศรษฐกจทำใหเกษตรกรสรางมลคาเพมจากนำยางสด 8.4 ลานบาทตอป
นอกจากน ในป 2556 มการขยายงานไปในกลมสจจะพฒนายาง บานเขาหมาก
อ.เมอง จ.ตราด อก 2 เตา และมแผนการขยายผลไปยงชมชนใน จ.สราษฎรธาน จ.พทลง
จ.ชมพร จ.นครศรธรรมราช จ.นาน และภาคเอกชน ใน จ.นครพนม จ.รอยเอด ตอไป
51วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(12) โรงเรอนคดเลอกแสงทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
หนวยงานผรบถายทอด:เกษตรกรในพนทจงหวดเชยงใหม ในโครงการหลวงปางดะ โครงการหลวงแมสาใหม โครงการหลวงหวยลก ศนยพฒนาโครงการหลวงแมทาเหนอ สถานเกษตรหลวงอางขาง สถานวจยโครงการหลวงอนทนนท และเกษตรกรในพนทภาคอสาน ชมชนราชธานอโศก จงหวดอบลราชธาน และชมชนศรษะอโศก จงหวดศรสะเกษ
สวทช. โดย ศว. ไดพฒนาพลาสตกสำหรบใชคลมโรงเรอนเพาะปลกพชบนพนทสง
ใหมสมบตในการคดเลอกชวงแสงทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช และลดการสองผาน
ของรงสอลตราไวโอเลต (UV) เพอลดความรอนสะสมในโรงเรอน พลาสตกทพฒนาขนมลกษณะ
เหนยว และทนทานตอการใชงาน โดยไดมการทดลองการใชงานจรงในพนทสถานวจยเกษตร
ตางๆ ในจงหวดเชยงใหม ไดแก โครงการหลวงปางดะ โครงการหลวงแมสาใหม โครงการ
หลวงหวยลก ศนยพฒนาโครงการหลวงแมทาเหนอ สถานเกษตรหลวงอางขาง และสถาน
วจยโครงการหลวงอนทนนท โดยทดลองปลกพรกหวาน เมลอน และผกสลดแดงเรดโครอล
ในโรงเรอนทพฒนาขน ซงพบวา พชจะมลกษณะสเขมสด และใหผลผลตทสงกวาพชทปลก
โดยไมใชโรงเรอนพลาสตกเลอกแสง นอกจากน มเกษตรกรผสนใจในพนทภาคอสานเขารบ
การถายทอดเทคโนโลยโรงเรอนคดเลอกแสง จำนวน 50 คน จากหมบานเกษตรกรอนทรย
บานหนองมง ชมชนราชธานอโศก จงหวดอบลราชธาน และชมชนศรษะอโศก จงหวด
ศรสะเกษ เพอนำความรทไดรบประกอบการตดสนในการลงทนดานเทคโนโลยพลาสตกคด
กรองแสงสำหรบคลมโรงเรอนเพาะปลก และเพอขยายผลองคความรจากงานวจยใหผท
สนใจไดนำไปแพรสกลมผใชประโยชนเพมขน
52 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(13) การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปขาวโพด ขาวเหนยว ขาวกา
พฒนาโดย:ฝายบรหารคลสเตอรและโปรแกรมวจย รวมกบมหาวทยาลยขอนแกน
หนวยงานผรบถายทอด:เกษตรกรเครอขายในพนทจงหวดนาน เลย สกลนคร อบลราชธาน และสรนทร
สวทช. โดย ฝายบรหารคลสเตอรและโปรแกรมวจย ดำเนนงานรวมกบ ศนยปรบปรง
พนธพชเพอการเกษตรทยงยน มหาวทยาลยขอนแกน และ รศ.ดร.สชลา เตชะวงศเสถยร
มหาวทยาลยขอนแกน ในการถายทอดเทคโนโลยการแปรรปขาวโพด ขาวเหนยว ขาวกา
เปนผลตภนฑตางๆ ไดแก คอรนนทคกก คอรนนท นำขาวโพดสมวง นมขาวโพด ใหแก
เกษตรกรทเขารบการถายทอดเทคโนโลยในพนทเครอขาย สวทช. ใน จงหวดนาน เลย
สกลนคร อบลราชธาน และสรนทร
(14) การถายทอดเทคโนโลยการผลตเมลดพนธ ผลตผลสด พรก มะเขอเทศ โดยการแจกเมลดพนธใหกบเกษตรกร
พฒนาโดย:ฝายบรหารคลสเตอรและโปรแกรมวจย รวมกบมหาวทยาลยขอนแกน
หนวยงานผรบถายทอด:เกษตรกรเครอขายในพนทจงหวดนาน เลย สกลนคร อบลราชธาน และสรนทร
53วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
สวทช. โดย ฝายบรหารคลสเตอรและโปรแกรมวจย ดำเนนงานรวมกบ ศนยปรบปรง
พนธพชเพอการเกษตรทยงยน มหาวทยาลยขอนแกน และ รศ.ดร.สชลา เตชะวงศเสถยร
มหาวทยาลยขอนแกน ในการถายทอดเทคโนโลยการผลตเมลดพนธ ผลตผลสด พรก
มะเขอเทศ โดยการแจกพนธพรกหวยสทนกลปพฤกษ มะเขอเทศพนธโกลเดนปรนเซส
และพนธแบลคเชอร ขามแกน ใหกบเกษตรกรทเขารบการถายทอดเทคโนโลยในพนท
เครอขาย สวทช. ในจงหวดนาน เลย สกลนคร อบลราชธาน และสรนทร ทเขารวมโครงการ
กลมละ 500 เมลด
(15) กระบวนการสกดนำมนปาลมแบบแยกกะลาเมดในโดยไมใชไอนำ
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
หนวยงานผรบถายทอด:บรษท สยาม ดท เคพเอน ไมนง อนเตอรเทรด จำกด และบรษท ทพเอส แมททเรยล จำกด
54 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ปจจบนกระบวนการสกดนำมนปาลมโดยทวไปนนม 2 แบบ คอ แบบหบแยก
กะลาเมดในโดยใชไอนำ และแบบหบรวมกะลาเมดในโดยไมใชไอนำ กระบวนการเหลานน
มขอจำกด คอ กระบวนการแบบหบแยกกะลาเมดในแบบใชไอนำนน เหมาะสำหรบการผลต
ในโรงงานขนาดใหญ และไอนำทใชมผลตอการเพมปรมาณนำผสมในนำมน และอณหภมสง
จากการใชไอนำในขนตอนการแยกผลจากทะลายปาลมเปนผลใหกากทเหลอจากการหบม
คณคาทางโภชนาการตำลง และกอใหเกดนำเสยเปนปรมาณมาก นอกจากน ตองใชไอนำ
และไฟฟาปรมาณมากในกระบวนการสกดนำมนปาลม ทำใหการตงโรงงานสกดนำมนปาลม
ตองใชเงนลงทนสง และตองมกำลงการผลตไมตำกวา 15 ตนทะลายปาลมสดตอชวโมง
(ประมาณ 30,000 ไร) สวนกระบวนการสกดนำมนปาลมแบบรวมโดยไมใชไอนำ มผลให
นำมนทไดเปนนำมนผสมระหวางนำมนเมดในปาลมและนำมนจากเนอปาลม ซงเปนนำมน
เกรดบทมราคาจำหนายตำกวานำมนทไดจากกระบวนการหบแยกเมดในปาลม
ดงนน สวทช. โดย ศว. จงไดทำการพฒนาเครองสกดนำมนปาลมแบบแยกกะลาเมด
ในโดยไมใชไอนำ ขนาดการผลต 1 ตนทะลายปาลมตอชวโมง สำหรบการใชงานในชมชน
ซงมขอด คอ ใชพนทขนาดเลก ในระบบไมมอปกรณกำเนดไอนำ สามารถเคลอนทไปยง
แหลงเพาะปลกปาลมไดงาย ใชงานสะดวกประหยดพลงงาน ไมกอใหเกดนำเสย เปนระบบ
ทำงานตอเนองกงอตโนมต ผลตนำมนปาลมเกรดเอ ปรมาณความชนและกรดไขมนอสระตำ
และกากเหลอจากกระบวนการสกดสามารถนำไปเปนอาหารสตวได โดยขณะนมผประกอบ
การในอตสาหกรรมการสกดนำมนปาลมเขารบการถายทอดเทคโนโลยแลว ไดแก บรษท
สยาม ดท เคพเอน ไมนง อนเตอรเทรด จำกด และ บรษท ทพเอส แมทท เรยล จำกด
(16) ชวภณฑควบคมศตรพช : ราบวเวอเรย Beauveria bassiana BCC 2660
หนวยงานทรบผดชอบหนวยวจยเทคโนโลยทรพยากรชวภาพ ศช.
หนวยงานทรบการถายทอด:เกษตรกรในจงหวด นครราชสมา กาญจนบร และพระนครศรอยธยา
55วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
สารเคมกำจดศตรพชมการใชทางการเกษตรอยางกวางขวางเนองจากใหผลการ
ทำลายศตรพชไดรวดเรว อยางไรกตามสารเคมจะสงผลตอการดอยาของศตรพช สารพษตก
คางในผลตภณฑ และเปนอนตรายตอสขภาพทงผใชและผบรโภค รวมถงเสยสมดลยทาง
ธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะยาว
ศช. สวทช. ไดคดเลอกราแมลงจาก BIOTEC culture collection มาทดสอบ
ประสทธภาพในการกำจดแมลงศตรพชพบวา Beauveria bassiana BCC2660 มคณสมบต
ในการทำลายแมลงหรอทำใหเกดโรคกบแมลงหลายชนด เชน เพลย ไรแดง แมลงหวขาว
หนอนผเสอ ตกแตน ปลวก และดวง โดยเชอราจะผลตสปอรซงเมอสมผสกบผวของแมลง
ในสภาพความชนทเหมาะสม สปอรจะงอก แทงทะลผานผนงหรอชองวางบนลำตว
โดยเฉพาะบรเวณขอตอของแมลง เสนใยของเชอราจะเขาสเนอเยอของแมลง และจะผลต
สารพษทเรยกวา บวเวอรซน และโอโอสปอรน เขาทำลายแมลง และจากการศกษากลไกการ
กอโรคและทดสอบประสทธภาพของราบวเวอเรยตอ เพลยแปง เพลยกระโดดสนำตาล
เพลยออน ททำความเสยหายตอมนสำปะหลง ขาว และพชผกสวนครว โดยตดตามการ
กระจายตวของราตงแตราแพรเขาสตวแมลงจนถงขนตอนทำใหเพลยตาย พบวาสามารถ
ควบคมและกำจดไดเปนอยางรวมถงไดศกษาวจยเพอการขยายขนาดการผลตเชอราใน
ถงหมก 600 ลตร
สำหรบการนำเชอราบวเวอเรยไปประยกตใชเปนสารกำจดแมลงศตรพชแบบชววธ
ไดอยางมประสทธภาพ และไดถายทอดเทคโนโลย เผยแพรฝกอบรมแกเกษตรกรใหมความ
สามารถในการผลตเชอราบวเวอเรยและนำไปใชในพนทตางๆ เชน อ.สคว จ.นครราชสมา
อ.ดานมะขามเตย จ.กาญจนบร อ.ผกไห จ.พระนครศรอยธยา
57วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
3.1 การพฒนาสงคมอยางยงยน
การพฒนาสงคมอยางยงยน เปนการมงเนนสรางภมคมกนตงแตระดบปจเจกบคคล
ระดบครอบครว และระดบชมชนสสงคมทมคณภาพ สามารถจดการความเสยงและปรบตว
เขากบการเปลยนแปลงตางๆ และมสวนรวมในการพฒนาประเทศไดอยางมประสทธภาพ
เพอเปนการสงเสรมและสนบสนนการกนดอยด สนองความตองการพนฐาน เพมคณภาพชวต
ความมนคงในการดำรงชวต สรางความเทาเทยมกนและความเสมอภาคของประชาชน เพอ
ใหคนในสงคมมภมคมกนและสามารถพงพาตนเองไดอยางยงยน ทงน สำนกงานคณะกรรม
การพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ไดกำหนดตวชวดทใชเปนเกณฑ
มาตรฐานในการประเมนผลการพฒนาสงคมอยางยงยน 4 มตหลก ไดแก 1) การพฒนา
ศกยภาพและการปรบตวบนสงคมฐานความร 2) การพฒนาคณภาพชวตและความมนคงใน
การดำรงชวต 3) การสรางคานยม ภมปญญา และวฒนธรรมไทยใหมภมคมกนของสงคม
และ 4) การสรางความเสมอภาคและการมสวนรวม ในรายงานฉบบน จะนำเสนอเฉพาะมต
ทมความเกยวของกบวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ใน 3 มตหลก ไดแก การพฒนา
ศกยภาพและการปรบตวบนสงคมฐานความร เปนการพฒนาคนในสงคมทงในระดบบคคล
และระดบองคกรใหมศกยภาพ มโอกาสในการพฒนาความร ความคด ทกษะอาชพ
และการบรหารจดการไดดวยตนเอง ภายใตสงคมฐานความรและเกอหนนตอการพฒนา
อยางยงยน การพฒนาคณภาพชวตและความมนคงในการดำรงชวต เปนการพฒนาใหคน
ในสงคมไทยมคณภาพชวตทดขน มสภาพแวดลอมในการดำรงชวตทด มความมนคงปลอดภย
ในชวตและทรพยสน มสขภาพอนามยแขงแรง และสามารถเขาถงระบบการคมครองทาง
สงคมไดอยางเทาเทยมกน และการสรางความเสมอภาคและการมสวนรวม เปนการพฒนา
ประชาชนใหไดรบความเทาเทยมกนในดานสวสดการ สภาพแวดลอม และมสทธในการรบ
รขอมลขาวสาร การมสวนรวมในดานตางๆ ทอาจสงผลกระทบตอสงคม และมรายละเอยด
ของตวชวดดงตารางท 3-1
วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม กบการพฒนาสงคมอยางยงยน
บทท 3
58 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ตารางท 3-1 สรปตวชวดเพอการพฒนาสงคมอยางยงยน
มตสงคม เกณฑพจารณา
1. การพฒนาศกยภาพและการปรบตวบนสงคมฐานความร
1.1 การไดรบการศกษา เปาหมายของจำนวนปเฉลยของประชากร ทไดรบการศกษาไวท 9 ป โดยครอบคลม ประชากรทไดรบการศกษาเทากบรอยละ 100
1.2 คณภาพการศกษา รอยละของคะแนนผลสอบวชาหลกสงขน
1.3 ความเขมแขงของวทยาการ เปาหมายงบประมาณการวจยของประเทศ ไมนอยกวารอยละ 0.4 ของผลตภณฑมวล รวมภายในประเทศ (GDP)
2. การพฒนาคณภาพชวตและความมน คงในการดำรงชวต
ดานสาธารณสข
2.1 อายขยเฉลย เปาหมายอายขยเฉลยของประชากรตงแต เกดและมชวตอยรอดมาจนกระทงตาย เทากบ 80 ป
2.2 การเขาถงบรการสขภาพ ประชาชนมหลกประกนดานสขภาพรอยละ 100
2.3 ทรพยากรสาธารณสข การกระจายทรพยากรสาธารณสขมอตรา สวนทดขน (เปาหมายในชวงแผนฯ 8)-แพทย : ประชากร เทากบ 1 : 3,300-ทนตแพทย : ประชากร เทากบ 1 : 9,800-พยาบาลวชาชพ : ประชากร เทากบ 1 : 900
59วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
มตสงคม เกณฑพจารณา
ความมนคงปลอดภยในชวต
2.4 คดอาชญากรรมและยาเสพตด คาเปาหมายของการเกดคดอาชญากรรม และยาเสพตด-คดอาชญากรรมตอประชากร o คดประทษรายตอชวตฯ 0.3 คด : 1,000 คนo คดประทษรายตอทรพยฯ 0.7 คด : 1,000 คน-คดยาเสพตด 1.8 คด : 1,000 คน
3. การสรางความเสมอภาคและการมสวนรวม
สวสดการสาธารณะ
3.1 การเขาถงแหลงนำสะอาด เปาหมายสงสดทภาครฐตองจดสรรและให บรการนำดมสะอาดปลอดภยแกประชาชน คดเปนรอยละ 100 ของจำนวนประชากร ทงหมด
ทมา : ดดแปลงมาจากดชนชวดการพฒนาอยางยงยนโดยสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการ
เศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547
เพอใหสามารถอภปรายบทบาทของ วทน. ตอการพฒนาสงคมอยางยงยนไดอยาง
ชดเจนและเปนรปธรรม คณะผจดทำไดเลอกประเดนการพฒนาคณภาพชวตและความ
มนคงในการดำรงชวต ประกอบดวยการพฒนาดานสาธารณสข และความมนคงปลอดภย
ในชวตมานำเสนอในบทน
3.1.1 การพฒนาคณภาพชวตและความมนคงในการดำรงชวต: ดานสาธารณสข
อายขยเฉลยเมอแรกเกดเปนปจจยหลกทใชในการวดความสามารถดานสาธารณสข
ของประเทศตางๆ การทประชากรของประเทศมอายขยเฉลยเมอแรกเกดยนยาวแสดงถง
ความสามารถในการบรหารจดการของรฐในแงการใหบรการทางสาธารณสขภาวะโภชนา
60 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
การ และการเขาถงบรการพนฐานดานสขภาพของประชากรอยางทวถง ซงเปนทนสงคม
สำหรบการพฒนาประเทศไทยสความยงยน
อายขยเฉลยเมอแรกเกด หมายถง จำนวนปทบคคลหนงเมอเกดมาแลวมโอกาสทจะ
มชวตอยตอไปจนกระทงตาย (สศช., 2547) ทงน จากรปท 3-1 พบวา ประชากรไทยมอาย
ขยเฉลยเมอแรกเกดยนยาวมากขนอยางตอเนอง โดยในป 2555 มอายขยเฉลยเพศชายอยท
70 ป และเพศหญงอยท 75 ป ซงเพมขนจากป 2507 ทมอายขยเฉลยเพศชายอยท 56 ป
และเพศหญง 62 ปคอนขางมาก ซงชใหเหนถงความสามารถในการบรหารจดการของรฐใน
แงการใหบรการทางสาธารณสข ภาวะโภชนาการ และการเขาถงบรการพนฐานดานสขภาพ
ของประชากรมความทวถงมากยงขน ทำใหประชากรมอายยนยาวมากขน
รปท 3-1 อายขยเฉลยเมอแรกเกด จำแนกตามเพศของประชากร ป 2507-2555
ทมา : สำนกงานสถตแหงชาต, 2555
ปจจบน ประชาชนมโอกาสเขาถงบรการสขภาพไดมากขน โดยในป 2556
ประชากรมหลกประกนสขภาพจำนวน 64.8 ลานคน เพมขนรอยละ 4 จากป 2548
ครอบคลมถงประมาณรอยละ 99.87 ของประชากรทมสทธทงหมด (ตารางท 3-2) แตการ
บรการสาธารณสขยงพบปญหาเชงคณภาพและความเหลอมลำในการกระจายทรพยากร
สาธารณสขระหวางพนทอยมาก ทงน จากตารางท 3-3 จะเหนไดวา ในป 2554
มสดสวนของแพทย 1 คนตอประชากร 2,670 คน ทนตแพทย 1 คนตอประชากร 11,842 คน
61วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
และพยาบาลวชาชพ 1 คนตอประชากร 525 คน โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสดสวน
ของการขาดบคลากรสาธารณสขดานตางๆ สงสด
ตารางท 3-2 การมสทธในระบบหลกประกนสขภาพของประชาชนไทย ป 2548 และ 2556
หนวย : คน
ประเภท ป 2548 ป 2556
สทธประกนสขภาพถวนหนา 47,343,401 48,612,007
สทธประกนสงคม 8,741,658 10,660,433
สทธขาราชการ/รฐวสาหกจ/ขาราชการการเมอง
4,151,495 4,752,240
สทธอนๆ 217,837 673,743
สทธวาง 1/ 2,356,963 81,983
รวมประชากรผมสทธในหลกประกนสขภาพ 62,811,354 64,780,406
ความครอบคลมหลกประกนสขภาพ 2/ 60,454,391 64,698,423
รอยละความครอบคลมสทธ 3/ 96.25 99.87
ทมา : สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2557
1/ สทธวาง หมายถง ผทมสทธในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาทยงไมไดลง
ทะเบยนเลอกหนวยบรการประจำในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาและไม
มสทธรกษาพยาบาลอนใดทรฐจดให
2/ คำนวณจากสทธประกนสขภาพถวนหนา+สทธประกนสงคม+สทธขาราชการ/
รฐวสาหกจ/ขาราชการการเมอง+สทธทหารผานศก+สทธคร เอกชน
(ไมรวมสทธวาง) หรอหมายถงผทไดลงทะเบยนสทธตางๆ
3/ คำนวณจากความครอบคลมหลกประกนสขภาพ คณ 100 หาร จำนวนผมสทธ
ในหลกประกนสขภาพ
62 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ตารางท 3-3 อตราสวนบคลากรทางการแพทยตอประชากร ป 2554
ภาค อตราสวน แพทย :
ประชากร
อตราสวน ทนตแพทย : ประชากร
อตราสวน พยาบาลวชาชพ
: ประชากร
เฉลยทงประเทศ 1 : 2,670 1 : 11,842 1 : 525
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1 : 5,305 1 : 20,802 1 : 975
ภาคใต 1 : 3,242 1 : 11,311 1 : 504
ภาคเหนอ 1 : 3,082 1 : 11,915 1 : 523
กรงเทพมหานคร 1 : 1,898 1 : 13,413 1 : 523
ภาคกลาง 1 : 1,144 1 : 4,892 1 : 226
ทมา : รายงานทรพยากรสาธารณสข, สำนกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข, 2556
3.1.2 การพฒนาคณภาพชวตและความมนคงในการดำรงชวต: ดานความมนคงปลอดภยในชวต
คดอาชญากรรมและคดยาเสพตดเปนปจจยในการแสดงสภาพแวดลอมและความ
มนคงปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน ซงเปนเปาประสงคหนงของพฒนา
คณภาพชวตและความมนคงในการดำรงชวตของการประชาชน ทงน จากขอมลของสำนก
งานสถตแหงชาตพบวา ในป 2555 ประเทศไทยมอตราการเกดคดอาชญากรรมและคดยา
เสพตดคดเปนรอยละ 6.8 คดตอประชากร 1,000 คน เพมขนจากป 2551 ทมสดสวนอยท
รอยละ 4.8 คดตอประชากร 1,000 คน ในจำนวนน รอยละ 83 เปนคดยาเสพตด ซงยงคง
เปนปญหาเรงดวนทควรไดรบการแกไข รองลงมา คอ คดประทษรายตอทรพยสน (รอยละ
11) เชน การลกทรพย วงราวทรพย รดไถ ฯลฯ และคดทเกยวของกบชวต รางกาย และเพศ
(รอยละ 6) เชน การฆาผอนโดยไมเจตนา การทำใหตายโดยประมาท การพยายามฆา
และการขมขน ฯลฯ (รปท 3-2) ดงนน หนวยงานทเกยวของควรมการเพมมาตรการ
การปองกน และปราบปรามคดตางๆ เหลานใหมากยงขน
63วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
รปท 3-2 อตราการเกดคดอาชญากรรมและยาเสพตดตอประชากร ป 2551-2555
ทมา : สำนกงานตำรวจแหงชาต, 2556
หมายเหต : ไมพบขอมลคดอกฉกรรจและสะเทอนขวญ
3.2 บทบาทของวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม กบการพฒนาสงคมอยางยงยน
หากพจารณาดานการแพทยและสาธารณสขทเปนการพฒนาคณภาพชวตและสราง
ความมนคงในการดำรงชวตพบวา ภาครฐยงมความสามารถในการบรหารจดการในการให
บรการสาธารณสข ภาวะโภชนาการ และการเขาถงบรการพนฐานดานสขภาพไมมากเทาท
ควร ทงน เหนไดจากปญหาในเชงคณภาพของบรการสาธารณสข และการกระจายทรพยากร
สาธารณสขในแตละพนททยงมความแตกตางกนในแตละภาคอยมาก ทำใหคณภาพชวตของ
ประชาชนยงมความเหลอมลำกนอยมาก สำหรบสภาพแวดลอมในการดำรงชวตของ
ประชาชนกลบพบวา มการเกดคดอาชญากรรมและคดยาเสพตดทเพมขนอยางตอเนอง
ทำใหประชาชนมคณภาพชวตทไมมนคงและไมปลอดภยในชวตและทรพยสน
64 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมสามารถเขามามบทบาทในการแกไขหรอ
บรรเทาปญหา เพอยกระดบคณภาพชวต สรางความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน
สงเสรมสขภาพและสขอนามย รวมถงการลดชองวางตางๆ ในสงคมอนชวยทำใหเกดการ
พฒนาสงคมและประเทศไดอยางยงยนและยาวนาน ดงทปรากฏในนโยบายและแผน
วทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 ฉบบท 1 (ป 2555-2564) ดงน
3.2.1 วทน. เพอการแพทยและสาธารณสข
เปาหมายหลกของนโยบายและแผนวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต
ฉบบท 1 ประการหนง คอ พฒนางาน วทน. เพอสนบสนนการสรางสงคมคณภาพทมภม
คมกน โดยพฒนาคณภาพ สขภาพของประชาชนคนไทย ซงกำหนดใหมการปองกน รกษา
การเจบปวยโรคทปองกนไดและโรคอบตใหม มการพงพาตนเองโดยใชงาน วทน. ภายใน
ประเทศเพอลดการนำเขาเทคโนโลยทางการแพทย ตลอดจนเพมความมนคงในชวต ภายใต
ยทธศาสตรท 1 การพฒนาความเขมแขงของสงคม ชมชน และทองถนดวย วทน.
กลยทธท 1 วทน. เพอการสรางเสรมสขภาพและสขภาวะของประชาชน มเปาหมาย
เพอใหประชาชนมความร ความเขาใจในการบรโภคและการใชชวตทถกสขภาวะ
เพอเสรมสรางสขภาพทแขงแรง ลดความเสยงในการเปนโรคเรอรง และเปนกำลงสำคญใน
การพฒนาประเทศ ไดแก
การพฒนา วทน. เพอสงเสรมสขภาพเชงปองกนโรคและเชงรกษา • โดยพฒนา
และนำงาน วทน. ของประเทศมาสงเสรมภาวะโภชนาการทเหมาะสมตามวยและ
ตามแหลงอาหารในทองถน รวบรวมองคความร และเผยแพรขอมลขาวสารเชง
รกเกยวกบปจจยเสยงตางๆ ทมผลกระทบตอสขภาพ ตอสาธารณะชนอยางทวถง
ตลอดจนการนำงาน วทน. มาใชในการรกษาโรคหลกทเปนสาเหตการตายของคน
ไทยรวมถงโรคเรอรงททำใหตนทนของภาระคารกษาพยาบาลของประเทศสงขน
รวมทงสงเสรมใหมการวจยพนฐาน (Basic Research) และวจยประยกตใชความร
(Translational Research) ดวย
การพฒนา วทน. เพอเทคโนโลยทางการแพทย• โดยพฒนาและนำงาน วทน. ของ
ประเทศมาใชในการพฒนาชดตรวจวนจฉยโรค เพอใหสามารถตรวจพบ
ภาวการณเปนโรคในระยะเรมแรก ซงจะชวยใหมการเยยวยารกษาไดอยางทน
65วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ทวงท การพฒนาอปกรณ เครองมอทางการแพทย เพอเพมความสามารถในการ
เขาถง การบำบดรกษาและลดการนำเขา การพฒนาปจจยสนบสนนการผลต
วคซนและยาทจำเปนเพอใชในประเทศพฒนาระบบสารสนเทศสขภาพ (Health
Informatics) รวมทงพฒนาเครองมอและอปกรณสำหรบผพการและผสงอาย
ทงดานการมองเหน การเคลอนทและเคลอนไหว การสอสาร การเรยนร
3.2.2 วทน. เพอสรางความมนคงและปลอดภยในชวต
นโยบายและแผนวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาตฉบบท 1
ยงไดระบถงการพฒนาและนำงาน วทน. มาใชในการรกษาความมนคงและความปลอดภย
ของประเทศ นตวทยาศาสตร และเทคโนโลยสำหรบการเฝาระวงการกออาชญากรรม
การกอการราย ตลอดจนการปองกน และการเยยวยารกษาผทไดรบผลกระทบจากภย
คกคามทงจากภายนอกและภายในประเทศ รวมไปถงการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการ
สอสารในการปองกนอบตภยตางๆ เพอเพมความปลอดภยในการดำรงชวตของประชาชน
การนำ วทน. เขามามบทบาทในการลดการเกดคดอาชญากรรมและยาเสพตดจะ
ชวยสรางความมนคงและปลอดภยในชวตทชวยเพมคณภาพชวตใหกบประชาชนและเปน
สวนหนงทชวยใหเกดการพฒนาสงคมอยางยงยนในระยะยาวได
3.3 ตวอยางวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ทนำมาใชพฒนาทางดานสงคมอยางยงยน
3.3.1 ตวอยาง วทน. เพอการแพทยและสาธารณสข
(1) ระบบตดตามอณหภมพรอมสญญาณเตอน
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกส และคอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด:สภากาชาดไทย
66 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ผลตภณฑทตองเกบรกษาอยภายใตอณหภมเฉพาะทกำหนด เชน ยารกษาโรค เซรม
หรอสวนประกอบโลหต เปนตน ลวนเปนผลตภณฑทมมลคาสง กระบวนการเกบรกษาจง
ตองถกควบคมอณหภมภายในไวอยางระมดระวง เพอคงรกษาคณภาพของผลตภณฑไว
อยางสมบรณ โดยผลงานวจยชนนมจดเดนทสำคญ ไดแก (1) หววดอณหภมไดถกออกแบบ
และสรางขนดวยคณสมบตเฉพาะ ทสามารถตอบสนองตออณหภมเชงเสนชวง -50 ºC ถง
150 ºC (2) การรบสงขอมลไมเกดการสญหาย เนองจากอปกรณทกตวในระบบมหนวย
ความจำ และแบตเตอรรภายในสำรอง และ (3) สามารถควบคม กำหนดและตงคาอปกรณ
ตาง ๆ ในระบบไดทงหมด โดยผานโปรแกรมประยกต
(2) กระบวนการเตรยมนำยางขนเพอการผลตผลตภณฑจกนมหลอกท ปราศจาก Tetramethyl Thiuram Disulphide (TMTD) และผลงานวจย สตรการเตรยมนำยางขนเพอการผลตผลตภณฑจกนมหลอกทปราศจาก Tetramethyl Thiuram Disulphide (TMTD)
ปจจบน ระบบการรกษาสภาพนำยางสดและนำยางขนจะใชแอมโมเนยรวมกบ
Tetramethyl Thiuram Disulphide (TMTD) และ Zinc Oxide (ZnO) โดยผลตภณฑท
ผลตจากยางธรรมชาตประเภทจกนมและจกนมหลอกมความจำเปนทจะตองคำนงถง
สขอนามยและความสะอาด เพราะตองใชโดยตรงกบทารก และมขอกำหนดในเรองปรมาณ
ของโลหะทเปนพษตางๆ อาท ตะกว แคดเมยม สารหน และปรอท รวมถง ZnO ทอยใน
กระบวนการรกษาสภาพนำยาง นอกจากน สาร TMTD ยงมขอมลทางการแพทยวาเปนสาร
ทเปนสาเหตของการเกดมะเรง
พฒนาโดย: ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
หนวยงานผรบถายทอด: บรษท ไทยเมด เบบโปรดกส จำกด
67วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
สวทช. โดย ศว. ไดทำการศกษาวธการเตรยมนำยางขนชนดไรแอมโมเนยขน
เพอใชในกระบวนการผลตจกนมยาง ดวยวธการแบบใหมโดยใชสารรกษาสภาพนำยางสดท
เรยกวา TAPS (Thai Advanced Preservative System) แทนการใชสารเดมทเปนปญหา
ไดแก แอมโมเนย TMTD และ ZnO สำหรบ TAPS เปนสารพเศษใชผสมนำยางสดในอตรา
สวนรอยละ 0.4 เทากนกบแบบเดม แตจะสงผลใหนำยางขนทไดไมมกลนฉน ไมมความเปน
พษตอเซลลของสงมชวต ไมมโลหะหนกเปนสวนประกอบ ประหยดเวลาและแรงงาน
ไมกอใหเกดมลภาวะในอากาศ รวมทงไมเกดกากตะกอนขแปงและลดปญหาการบำบด
นำเสย เพราะไมมการใชกรดซลฟวรก และเปนนำยางทมความปลอดภยสงเหมาะสำหรบใช
ในกระบวนการผลตเปนผลตภณฑประเภทจกนมยางสำหรบเดกทารก
(3) ซลโคนเจลเพอการรกษาแผลเปนจากไฟไหมนำรอนลวก
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
หนวยงานผรบถายทอด:บรษท ไทย วาโก จำกด
สวทช. โดย ศว. พฒนาซลโคนเจลทมความแขงแรงและความเหนยวเหมาะสมกบ
การใชงาน ทเคลอบอยบนผายด เกดเปนตนแบบเพอใชรกษาแผลเปนจากไฟไหมนำรอนลวก
โดยผลตภณฑ/ตนแบบลกษณะเชนนยงไมมการพฒนาและใชงานในประเทศไทย การเคลอบ
ซลโคนเจลลงผายดสามารถปรบขนาดของผายดและความหนาของซลโคนเจลไดตามท
แพทยผรกษาตองการ เพอใหเหมาะสมกบขนาด ความลกและความรนแรงของแผล
ทำใหไดชนงานเฉพาะบคคล
งานวจยนดำเนนงานรวมกบ บรษท ไทย วาโก จำกด ในการนำผายดทเคลอบดวย
ซลโคนเจลไปใชรวมกบชดผายดรดทเปนวสดทางการแพทยของ บรษท ไทย วาโก จำกด
สำหรบกจกรรมชวยเหลอสงคม (Corporate Social Responsibility: CSR) เพอการรกษา
68 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
แผลเปนใหผปวยไฟไหมนำรอนลวกในโรงพยาบาลตางๆ ไดแก โรงพยาบาลธรรมศาสตร
โรงพยาบาลบำรงราษฎร โรงพยาบาลศรราช โรงพยาบาลราชวถ และโรงพยาบาลนพรตน
เปนตน ภายใตการดแลรกษาแผลเปนโดยทมแพทยในแตละโรงพยาบาล จากผลการใชผายด
เคลอบซลโคนเจลรวมกบชดผายดรด ตงแตเดอนกรกฎาคม 2553 จนถงเดอนกมภาพนธ
2556 มจำนวนผปวยทเขารบการรกษาทงสนจำนวน 116 ราย ซงเมอเปรยบเทยบกบการใช
ชดผายดรดเพยงอยางเดยว พบวา การใชผายดทเคลอบดวยซลโคนเจลรวมกบชดผายดรด
ทางการแพทยเพอการรกษาแผลเปนจะชวยทำใหแผลเปนมความแขงและความหนาลดลง
แผลเปนมความสมำเสมอมากขน และความขรขระของแผลเปนนอยลง
(4) เครองยกผปวย (Patient Lift)
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
หนวยงานผรบถายทอด:นายอาคม พมประดบ ราษฎรผพการในอำเภอสนามชยเขต จงหวดฉะเชงเทรา
ผปวยทมปญหาในการเคลอนไหว อาทเชน ผพการ ผสงอาย ตองอาศยผดแลชวย
ยกตวในการขนลงเตยง หรอ เกาอ เพอไปทำกจกรรมตางๆ ซงอาจทำใหผดแลมปญหาปวด
หลง หรอเปนอนตรายแกผปวยได เครองยกผปวยมใชกนแพรหลายในตางประเทศ
แตในไทยมคอนขางนอย แตจากแนวโนมสงคมทจะมผสงอายเพมมากขนในไทย เครองยก
ผปวยจะมประโยชนในการชวยผอนแรงผดแลทอาจจะขาดแคลนในอนาคต และเพมความ
ปลอดภยในการเคลอนยายของผปวย
69วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
สวทช. โดย ศว. จงไดออกแบบและพฒนาตนแบบเครองยกผปวยขน ตนแบบท
ประดษฐขนนมคณสมบตทใกลเคยงผลตภณฑเครองยกผปวยจากตางประเทศ สามารถยก
ผปวยทมนำหนกไดสงถง 120 กโลกรมไดอยางปลอดภย ใชระบบไฟฟาในการยก ทำใหมการ
ยกทนมนวลกวาระบบไฮโดรลก สามารถถอดประกอบไดเพอสะดวกในการขนสง
มหนาจอแสดงสถานะของแบตเตอร มสญญาณเตอนเมอแบตเตอรใกลหมด มปลกทสามารถ
ตอใชกบไฟฟาภายในบานได มปมหยดการทำงานฉกเฉน ชนสวนสวนใหญสามารถหาไดภาย
ในประเทศสะดวกตอการสรางและซอมแซม นอกจากน ตนแบบทประดษฐขนผานการ
ทดสอบการใชงานโดยนกกายภาพบำบด จากภาควชากายภาพบำบด คณะเทคนคการแพทย
มหาวทยาลยเชยงใหม
ทงน ศว. ไดมอบเครองยกผปวยเพอชวยเหลอ นายอาคม พมประดบ ราษฎร
ผพการในอำเภอสนามชยเขต จงหวดฉะเชงเทรา เนองจากนายอาคมฯ เปนผพการทมรางกาย
เปนอมพาตทงตวไมสามารถขยบเขยอนได ประกอบกบนำหนกตวของผปวยมากกวาหนง
รอยกโลกรม ทำใหยากลำบากตอการเคลอนยายเวลาเดนทางไปพบแพทย หรอทำ
ภารกจประจำวน
(5) โครงการจดทำคลงขอมลดานการแพทยและสขภาพระดบจงหวด และระบบเชอมโยงขอมลภายใน 5 จงหวดนำรองและสวนกลาง
(P-11-00960)
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกส และคอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด:สำนกนโยบายและยทธศาสตร สำนกงานปลดกระทรวง สาธารณสข (สนย.)
70 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
โครงการจดทำคลงขอมลดานการแพทยและสขภาพระดบจงหวดน เปนโครงการ
พฒนาและตดตงคลงขอมลดานการแพทยและสขภาพ (Data Center) และระบบการ
เชอมโยงขอมล ภายใน 5 จงหวดนำรอง (อดรธาน ระยอง แพร พษณโลก และพงงา)
ประกอบดวยหนวยงานตางๆ ไดแก สสจ. 5 แหง สถานบรการระดบ รพ. 20 แหง
สถานบรการระดบ รพ.สต 75 แหง รวมทงสน 100 แหง และท สนย. 1 แหง ปจจบนมการ
ขยายผลการใชงานครอบคลมทงจงหวด
เพอประโยชนในการเพมขดความสามารถในการรบสงขอมลดานการแพทยและ
สขภาพระหวางสถานบรการและหนวยงานตางๆ ดวยการพฒนาระบบและเครองมอสำคญ
ไดแก
1. เครองมอสนบสนนการเชอมโยงขอมลดานการแพทยและสขภาพ (5 ระบบ/
เซอรวส) ไดแก เครองมอชวยสรางโครงรางความสมพนธ (MMT) เครองมอแปลงและตรวจ
สอบคณภาพขอมล (MC2) เซอรวสรวบรวมขอมล (DC) เซอรวสใหบรการขอมล (DS) และ
เซอรวสบรหารการรบสงขอมล (MOPH Portal Service)
2. ระบบคลงขอมลดานการแพทยและสขภาพระดบจงหวด (4 ระบบ) ไดแก ระบบ
แสดงผลขอมลระหวางสถานบรการภายในจดหวด (PHIE) ระบบทะเบยนโรคไมตดตอเรอรง
(โรคเบาหวานและความดนโลหตสง) (NCDMIS) ระบบรายงานขอมลสขภาพ (Business
Intelligence: BI) และระบบจดการสทธการเขาถงขอมล (FACS)
นอกจากน ยงชวยสรางมลคากระทบทางเศรษฐกจและสงคมจากการมโครงการ
เปนมลคาประมาณ 42 ลานบาท
(6) ยาตนแบบ P218 สำหรบรกษาโรคมาลาเรย
พฒนาโดยหนวยวจยชววทยาโมเลกลทางการแพทย ศช. สวทช. จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยมหดลและมหาวทยาลยในตางประเทศ ไดแก ประเทศออสเตรเลย องกฤษ และสวตเซอรแลนด
มาลาเรยเปนโรคตดตอในเขตรอนเกดจากเชอปรสตตระกลพลาสโมเดยม ปญหา
สำคญของการรกษาโรคมาลาเรยเกดจากการทเชอมาลาเรยดอตอยาทใชอยในปจจบน ดงนน
จงมความจำเปนอยางเรงดวนในการพฒนายารกษาโรคมาลาเรยชนดใหมทมประสทธภาพ
ในการฆาเชอมาลาเรยทดอยาได
71วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
การพฒนาสารแอนตโฟเลต โดยการประยกตใชการศกษาโครงสรางผลกของ
เอนไซมทจบกบตวยบยง (inhibitors) และกบสารตงตน (substrates) รวมทงศกษา
ประสทธผลและเภสชจลนศาสตร (pharmacokinetics) เพอใหไดสารแอนตโฟเลตตาน
มาลาเรยสำหรบรบประทานทมประสทธภาพและมความจำเพาะสงในระดบพรคลนก โดย
สามารถยบยงการทำงานของเอนไซม Dihydrofolate reductase; DHFR ของเชอพลาส
โมเดยม ฟาลซพารม (Plasmodium falciparum, PfDHFR) ไดดทงชนดดงเดม (wild-
type) และชนดทกลายพนธดอยา พบวาสาร P218 ทพฒนาไดมคณลกษณะทางโครงสรางท
สำคญคอเปนสารไพรมดนซงมแขนทมความยดหยนและมหมคารบอกซเลตทสามารถสราง
พนธะไฮโดรเจนกบอารจนนทตำแหนง 122 ของ PfDHFR ไดดมาก แตไมจบกบอารจนน
ในเอนไซม DHFR ของมนษย ซงมกรดอะมโนในบรเวณใกลเคยงกบอารจนนตางจาก
PfDHFR ถง 3 ตำแหนง สงผลให P218 มความจำเพาะกบ PfDHFR เทานน คณลกษณะ
เดนทตางจากไพรเมธามนคอ P218 สามารถจบกบ PfDHFR ทงชนดดงเดมและทกลายพนธ
ไดแนนและปลอยไดชา ทำใหสารดงกลาวสามารถจบกบเอนไซมไดนาน นอกจากน P218
จบกบ PfDHFR ในบรเวณทไมตางจากสารตงตน ทำใหโอกาสการกลายพนธดอยาตอ P218
มนอยกวายาไพรเมธามน P218 มประสทธผลสงตอเชอพลาสโมเดยมฟาลซพารมทตดเชอ
ในโมเดลหน (SCID mice) และมชวประสทธผล (bioavailability) ในการดดซมของยา
โดยการกนทด รวมทงมความจำเพาะและมความปลอดภยสงทงในหลอดทดลองและในสตว
ทดลอง หากสามารถตรวจสอบความปลอดภยทางเภสชวทยาและความเปนพษของสาร
P218 ในระดบพรคลนกดวยหองปฏบตการทไดมาตรฐาน GLP (Good Laboratory
Practice) จะสามารถผลกดนเพอเขาสการทดสอบในระดบคลนกในคนตอไป โดยหากสาร
ดงกลาวสามารถผานการทดสอบทงในสตวทดลองและอาสาสมคร จะเปนความสำเรจครง
สำคญของวงการวจยดานมาลาเรยในประเทศไทย ทมยารกษาโรคมาลาเรยซงพฒนาขนโดย
ทมนกวจยไทยเปนครงแรก
72 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(7) นาโนอมลชนสำหรบไลยงทมสารสมนไพรชนดนำมนตะไครหอม นำมน แมงลก และนำมนหญาแฝก
ยงเปนพาหะสำคญของการเกดโรคทสำคญ ไดแก มาลาเรย เทาชาง ไขเลอดออก
ไขสมองอกเสบ ซงลวนแตเปนปญหาทสำคญของประเทศในเขตรอน การปองกนยงกดจง
เปนอกวธหนงทมประสทธภาพทจะชวยปองกนการตดโรคจากยงซงเปนพาหะนำโรค
ปจจบนในประเทศไทยไดประยกตใชสารสกดสมนไพรชนดนำมนหอมระเหย
(essential/volatile oil) มาใชเปนสารกนยงจากธรรมชาต ซงมขอดกวาสารเคมสงเคราะห
ในแงของการไมสะสมในรางกายและไมเปนอนตรายตอสขภาพ ไมทำลายสงแวดลอมและ
บางชนดมความจำเพาะตอชนดของยงอกดวย
สวทช. โดย ศน. จงไดพฒนาผลตภณฑนาโนอมลชนไลยงซงเกบกกสารสมนไพรไล
ยง เปนนวตกรรมใหมทชวยเพมคณสมบตใหมระยะเวลาในการออกฤทธและมความ
คงตวของนำมนในการสมผสอากาศ แสงแดด ไดในระยะยาว นอกจากน การเตรยมใน
รปแบบของนาโนอมลชนจะสามารถควบคมการปลดปลอยสารสมนไพรใหออกฤทธ
อยางชาๆ อกทงสวนประกอบในการเตรยมอนภาคทใชในการเตรยม ยงมความเปนพษตอ
เซลลผวหนงตำ จงมประโยชนในแงของธรกจเครองสำอางและทางการเกษตร ปจจบน
บรษททดำเนนธรกจทางดานเวชภณฑ เคมภณฑ และเครองสำอางไดรบอนญาตใชสทธ
ประโยชนจาก สวทช. แลว
พฒนาโดย:ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต (ศน.)
หนวยงานผรบถายทอด:บรษท ศรจนทรสหโอสถ จำกด
73วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(8) การยกระดบมาตรฐานดานสขอนามยจากการใชภาชนะหงตมเหลกกลาไร สนม
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
สวทช. โดย ศว. มบทบาทหลกในดานการพฒนาและวจยเทคโนโลยโลหะและวสด
ของประเทศ และสงเสรมการใชงานของวสดใหเกดประสทธภาพและความปลอดภยสงสด
ไดเลงเหนความสำคญของการประยกตองคความรดานวสดศาสตรทในการพฒนาหมอ
กวยเตยวและภาชนะหงตมเหลกกลาไรสนมสปลอดภยจากการปนเปอนตะกว จงไดดำเนน
การวจยและพฒนาหมอกวยเตยวอนามย โดยเรมจากการศกษาการละลายของตะกวจาก
หมอกวยเตยวทประสานรอยตอดวยโลหะผสมตะกว-ดบก ภายใตสภาวะจำลองการหงตมนำ
กวยเตยว จากการศกษาสามารถบงชไดวา นำตมกวยเตยวมโอกาสปนเปอนตะกวในปรมาณ
สงกวาเกณฑมาตรฐานของกระทรวงสาธารณสข (0.05 มลลกรมตอลตรสำหรบนำดม และ
0.10 มลลกรมตอกโลกรมสำหรบอาหาร) ซงเปนปจจยเสยงตอสขภาพอนามยของผบรโภค
ผลลพธการศกษานนำไปสการพฒนากระบวนการขนรปหมอกวยเตยวอนามยในภาค
อตสาหกรรมการผลต นอกจากน ศว. มบทบาทหลกดำเนนการศกษาและพฒนาวธการ
ทดสอบเพอสนบสนนขอมลเชงเทคนคใหกบสำนกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม
74 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(สมอ . ) ในการจดทำมาตรฐานผลตภณฑอ ตสาหกรรม มอก . 2440-2552
“เครองใชเหลกกลาไรสนม: ภาชนะหงตมทมรอยประสาน” ซงมาตรฐานนชวยยกระดบและ
ผลกดนภาคอตสาหกรรมดำเนนการผลตภาชนะหงตมเหลกกลาไรสนมอนามยโดยคำนงถง
และใสใจความปลอดภยของผบรโภคเปนสำคญ
3.3.2 ตวอยาง วทน. เพอความมนคงและความปลอดภยในการดำรงชวต
(1) ระบบรายงานขอมลในสถานการณภยพบตแบบอางองพกดทางภมศาสตร
(TVIS Flood)
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและ คอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด: การสอสารแหงประเทศไทย (กสท) และบรษทอนเตอรเนตไทยแลนต (INET)
TVIS-Flood เปนระบบคนหาขอมลโดยอางองจากตำแหนงทอยของผใช และเรยง
ลำดบผลการคนหาจากใกลไปยงไกลTVIS application ทำงานบนระบบปฏบตการ Android
2.1 ขนไป มหนาการทำงานหลกๆ คอ (1) “คนหาดวยเสยง” คนหาสภาพจราจรดวยการ
“พด”ชอถนน ทตองการทราบขอมล (2) “คนหาตามรายชอ”คนหาสภาพจราจรดวยการ
“เลอก” ชอถนน จากรายการ และ (3) “ขอมลรอบตวคณ”เลอกดภาพจากกลอง CCTV
ดเหตการณทเกดขนรอบตว และดสภาพจราจรบรเวณใกลเคยง
นอกจากน TVIS-Flood ไดมการเปดใชงานเพอสาธารณะประโยชน ในชวงอทกภย
ชวงเดอนตลาคมถงเดอนธนวาคม 2554 มสถตการใชงานในแตละชองทาง ดงน (1)
ระบบตอบรบโทรศพทอตโนมต เบอร 02-105-4000 จำนวน 30 คสาย เปดใหบรการตลอด
24 ชวโมง จำนวนผใชทงสน 12,971 สาย (2) ระบบ web t.vis.in.th ซงมจำนวนผเขามาด
ขอมลจำนวน 99,789 ครง และ (3) ระบบ application บน Android มผ download
75วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ไปใชงานทงหมด 25,863 downloads โดย TVIS-Flood Web และ TVIS-Flood Android
ยงคงเปดใหบรการอยจนถงปจจบน (ป 2554-2557)
(2) ระบบเครอขายตาจราจร - CCTV, ตรวจจบภาพเสย, วดโอจราจร, ภาพจราจร
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอร แหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด: เวบไซตและแอพพลเคชนทไดรบประโยชนจาก ตนแบบระบบเครอขายตาจราจร ไดแก (1) ThaiPBS (2) Truelife (3) Bangkokmadam (4) Traffic+ (Plus) (5) Batchgeo (6) ThaiFlood@Opencare (7) โปรแกรม Bangkok Traffic AE – Version Beta (8) โปรแกรม Traffic Police by DTAC (บน iOS) และ (9) โปรแกรม Traffroid (บน Android)
ระบบเครอขายตาจราจร (Traffy Social Eyes) สามารถตรวจจบภาพเสยของภาพ
จากกลองวงจรปด ประมวลผลคาจราจรไดจากภาพวดโอ และมระบบสนบสนนในการบรหาร
จดการภาพจากกลองวงจรปด เขยนขนดวยภาษา PHP โดยมหนาเวบบรหารจดการกลอง
เพอใหผทเกยวของ เชน เจาของกลอง สามารถบรหารจดการกลอง ภาพจากกลอง และแกไข
ขอมลกลองทจะนำไปสรางลงบนภาพได นอกจากนนยงสามารถตรวจจบและแจงเตอนภาพ
ผดปกต เชน ภาพขน ภาพมว และสงขอความเตอนไปทอเมลของผดแลระบบและผดแล
กลอง โดยจากการทดลองมความถกตองในการตรวจจบสงสดอยทรอยละ 99 และสามารถ
ตงคาใหระบบแจงเตอนเจาของกลองตรวจสอบสาเหตของปญหาซงอาจเกดขนทกลอง
สายสญญาณ หรอเครองแมขายทเกยวของ และเกบสถตภาพเสยจากแตละกลองเพอวด
คณภาพในการใหบรการของแตละกลองได
76 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ยงไปกวานน ระบบเครอขายตาจราจรสามารถประยกตใชกบงานไดหลาย
application เชน ตรวจกลองวงจรปดในระบบรกษาความปลอดภยของอาคาร บานพก
ทเสยหรอถกรบกวนและแจงผดแลระบบ ซงสามารถนำ code สวนนไปใชกบภาพจากกลอง
ไดโดยไมตองเพมเตมใดๆ ทงสน
77วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
4.1 การพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน
ประเทศตางๆ ทวโลก ไดใหความสำคญและใสใจในการปองกนและอนรกษทรพยากร
ธรรมชาตและสงแวดลอมเพมมากขน เนองจากผลกระทบของการทำลายทรพยากร
ธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถงการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางไมม
ประสทธภาพทผานมา เรมแสดงความรนแรงตอการดำรงอยของมนษยโดยตรง
อยางตอเนองและเดนชดขนเรอยๆ
ในสวนของประเทศไทย ไดใหความสำคญกบการดแลอนรกษทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอมมากยงขน ทงในระดบนโยบายและการปฏบต ดงทไดระบไวอยางชดเจนใน
แผนพฒนาเศรษฐกจและส งคมแห งชาตฉบบท 11 (พ .ศ . 2555 - 2559)
และแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555 – 2559 โดยแผนทง 2 น มงเนนการพฒนา
ทพรอมรบมอกบความเสยงและความแปรปรวน โดยมการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
ทรนแรงมากยงขน เปนปจจยสำคญ
นอกจากน ในปจจบน ประเทศไทยไดใหความสำคญตอการอนรกษและฟนฟทรพยากร
ธรรมชาตและส งแวดลอม รวมถงการพฒนาเศรษฐกจท เปนมตรกบส งแวดลอม
จงตองใหความสำคญมากยงขนดวย โดยมจดมงหมายเพอพฒนาและยกระดบคณภาพชวต
และความเปนอยของประชาชนในประเทศ ทงยงมการกำหนดให “การเตบโตทเปนมตร
กบสงแวดลอม (Green Growth)” เปนยทธศาสตรหนงในสามยทธศาสตรทสำคญของ
ประเทศ (Country Strategy) ดวย
การพฒนาอยางยงยน ในมตสงแวดลอม (สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการ
เศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547) ทกลาวถงในบทท 1 นน มงเนนการใชทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอม ในขอบเขตทคงไวซงความหลากหลายทางชวภาพ และสามารถพลกฟน
วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม กบการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน
บทท 4
78 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ใหกลบคนสสภาพใกลเคยงกบสภาพเดมใหมากทสด เพอใหคนรนหลงไดมโอกาสและมปจจย
ในการดำรงชพ ซงจะตองปรบเปลยนทศนคตในการใชทรพยากรธรรมชาตทมงจดการ
ใหเกดสมดลจากการใชทรพยากรธรรมชาตไดอยางเกอกล รวมถงการชะลอการใช
ทรพยากรธรรมชาต และการนำเทคโนโลยสะอาดมาใชใหมากทสด โดยมตวชวดการพฒนา
ทยงยนในมตทางสงแวดลอม ทสำคญ 3 ดาน ดงน การสงวนรกษา การมคณภาพ
สงแวดลอมทด และการมสวนรวมและการกระจายการใชทรพยากร โดยมรายละเอยดของ
ตวชวด ดงตารางท 4-1
ตารางท 4-1 สรปตวชวดการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน
ดชนการพฒนาอยางยงยน เกณฑพจารณา
มตดานสงแวดลอม1.การสงวนรกษา1) สดสวนพนทปาไมตอพนทประเทศไทย (ลานไร)
ควรมพนทปาไมไมตากวารอยละ 40 ของ พนทจงจะรกษาความสมดลของระบบ นเวศได
2) สดสวนของพนทปาชายเลน (รอยละ/ป) เปาหมายเทากบรอยละ 80 ของพนทปา ชายเลนในอดต (ป 2504) ซงยงมความอดมสมบรณทสดเทากบ 2.4 ลานไร (ถามพนทปาชายเลนเทากบ 1.84 ลานไร จะไดคะแนนเตม 100)
3) ความอดมสมบรณของสตวนำชายฝง ทะเล (รอยละ)
เปาหมายการจบสตวนาเศรษฐกจทจบไดใน 1 ชวโมงเทากบ 10 ก.ก. (ถาสตวนาอดม สมบรณสามารถจบไดในปรมาณเทากบ เปาหมาย จะไดคะแนนเตมเทากบ 100)
4) นาผวดนและนาใตดนทใชตอปรมาณ นาใชในการอปโภคและบรโภค (รอยละ)
กำหนดใหคารอยละของปรมาณการใช นาผวดนและนำใตดนตอปรมาณทใชงานไดมคาอยระหวางรอยละ 20-160 โดยหาก ใชนานอยกวา 20 ใหคะแนน=100 หากใช มากกวารอยละ 160 ใหคะแนน = 60
79วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ดชนการพฒนาอยางยงยน เกณฑพจารณา
2. การมคณภาพสงแวดลอมทด1) แหลงนาทมคณภาพนาอยในเกณฑด (รอยละ)
คดคะแนนใหตามสดสวนของจำนวนแหลงนาผวดนทมระดบคณภาพนาอยในเกณฑด/แหลงนาทงหมด โดยมเปาหมายรอยละ 100 ของแหลงนาทงหมด
2) คณภาพอากาศในเมองหลกทเกนคา มาตรฐาน (รอยละ)
รอยละของสถานตรวจวดคณภาพอากาศทมคาไมไดมาตรฐานตอสถานตรวจวดทง หมด (วดเฉพาะปรมาณฝนขนาดเลกกวา 10ไมครอน) โดยกำหนดเปาหมายใหทก สถานมคณภาพอากาศไดมาตรฐาน หรอ รอยละ 100
3) ของเสยอนตรายทไดรบการบำบดอยาง ถกตอง (รอยละ)
เปาหมายของเสยอนตรายทไดรบการบำบดอยางถกตองคดเปนรอยละ 50 ของทงหมด ภายในป 2549
4) การใชสารเคมทางการเกษตร (เมตรกตน/ป)
ไมไดระบเกณฑ
3. การมสวนรวมและการกระจายการใช ทรพยากร1) โครงการสาธารณะทผานกระบวนการ การมสวนรวมของประชาชน (รอยละ)
ไมไดระบเกณฑ
2) การปลอยกาซเรอนกระจก (กโลกรมของคารบอนตอเหรยญสหรฐ และกโลกรมของคารบอนตอหวประชากร)
ไมไดระบเกณฑ
3) การใชสารทำลายโอโซน (รอยละ(ตน/ป)) ไมไดระบเกณฑ
ทมา: ดดแปลงมาจากดชนชวดการพฒนาอยางยงยน
โดยสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547
มตสงแวดลอม ไดกลายมาเปนประเดนทนานาประเทศรวมถงประเทศไทยใหความ
สนใจเปนอยางมาก ขอตกลงดานความรวมมอระหวางประเทศทกลาวถงในบทท 1 ทำให
เหนวาประเดนทางดานสงแวดลอมมความหลากหลาย และในบางประเดนอยางเชน การ
80 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน และผลกระทบอนเกดจากการเปลยนแปลง
ดงกลาว ไดทำใหเกดความตนตวในการหนกลบมาดแลสงแวดลอมมากยงขน ดงนน
การนำเสนอประเดนของ วทน. เพอการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน ในบทน จะกลาวถง
ประเดนการสงวนรกษาทเปนสวนหนงของตวชวดเพอการพฒนาอยางยงยน เชอมโยง
เขากบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน ทมรายละเอยดและผลกระทบ
ทกวางกวาการตวชวดเรองการปลอยกาซเรอนกระจกภายใตหวขอการมสวนรวมและการ
กระจายการใชทรพยากร
4.1.1 การสงวนรกษา
หมายถง การใช การปองกน และการจดการทรพยากรธรรมชาตทงทางดานกายภาพ
และชวภาพ ตองเปนไปอยางมประสทธภาพ มการนำกระบวนการอนรกษและพฒนามา
ผสมผสานเขาดวยกนเพอจดการทรพยากรธรรมชาตทมอยอยางจำกดใหเกดประโยชน
ในดานตางๆ มากทสด โดยคำนงถงความตองการของคนทงในปจจบน และมงสงวนรกษาทน
ธรรมชาตไวใชประโยชนสำหรบคนรนอนาคต รวมถงขดความสามารถสงสดของการนำเอา
ทรพยากรธรรมชาตมาใชโดยไมเกดผลกระทบตอระบบนเวศและสงแวดลอม เพอใหระบบ
นเวศสามารถรองรบและฟนตวกลบสสภาพเดม สถานภาพปจจบนทสำคญ ไดแก
สถานการณปาไมในประเทศไทย ในป พ.ศ. 2504 ประเทศไทยมพนทปาไมคดเปน
รอยละ 50 ของพนทประเทศ แตในปจจบนพนทปาไมลดลงอยางรวดเรวจนเหลอเพยง
141,585.65 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 33 จากการสำรวจครงลาสดในป พ.ศ.
2552 (มลนธสบนาคะเสถยร, 2556) ในขณะทแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบ
ท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559) ไดกำหนดเปาหมายในการเพมพนทปาไมใหไดรอยละ 40
ของพนทประเทศ
สถานการณปาชายเลน ในป พ.ศ. 2504 ประเทศไทยมพนทปาชายเลนประมาณ
2.3 ลานไร แตในป พ.ศ. 2539 พนทปาชายเลนลดลงเหลอเพยง 1.05 ลานไร
คดเปนการลดลงถงรอยละ 54.3 แตจากความรวมมอระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และภาค
ประชาชนในการปลกปาชายเลนเพอทดแทนพนททสญเสยไป สงผลใหปจจบนพนทปา
ชายเลนมแนวโนมคงทถงเพมขนเลกนอย ในป พ.ศ. 2552 มพนทปาชายเลนเพมขนเปน
1.5 ลานไร
81วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
สถานการณแหลงปะการง จากการสำรวจแหลงปะการงโดยกรมทรพยากรทาง
ทะเลและชายฝงพบวา มปะการงทอยในสภาพสมบรณดถงดมากคดเปนรอยละ 0.8 และม
สวนทอยในสภาพเสยหายมากรวมรอยละ 79 ทมสาเหตหลกจากการเกดปะการงฟอกขาว
ในป พ.ศ. 2553 ซงกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรงตอแนวปะการง โดยเฉพาะ
อยางยงในเขตฝงทะเลอนดามนตอนบนจนถงตอนกลาง
สถานการณพนธสตวและพนธพช ประเทศไทยมสตวเลยงลกดวยนม 302 ชนด
คดเปนรอยละ 5.5 จากชนดพนธทพบทวโลก นก 1,012 ชนด คดเปนรอยละ 10 จากชนดพนธ
ทพบทวโลก สตวเลอยคลาน 413 ชนด คดเปนรอยละ 4.3 จากชนดพนธทพบทวโลก
สตวสะเทนนำสะเทนบก 172 ชนด คดเปนรอยละ 2.5 จากชนดพนธทพบทวโลก และพชอก
10,000 ชนด คดเปนรอยละ 10 จากชนดพนธทพบทวโลก และดวยลกษณะปาทมหลาก
หลายประเภท ทำใหปาในประเทศไทยเปนทอยของสตวปาหายากและใกลสญพนธหลาย
ชนด เชน เสอโครง สมเสรจ กระทง ววแดง ควายปา นกเงอก นกยงไทย เปนตน
แตภยคกคามทเกดขนกบพนธสตวและพนธพช คอการลกลอบคาสตวปาและพนธพช
สำหรบสตวทะเล พบวามการเกยตนตาย 1,690 ตว ชวงป พ.ศ. 2546 - 2555
เปนเตาทะเลรอยละ 39 โลมาและปลาวาฬรอยละ 54 และพะยนรอยละ 7 ซงสถานการณ
ในแตละปมแนวโนมของการเกยตนเพมสงขน ลกษณะอาการของสตวทะเลทมาเกยตนสวน
ใหญมกพบอาการบาดเจบหรอตาย เนองมาจากกจกรรมการประมง รวมทงจากปญหาขยะ
(กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2556)
4.1.2 การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน
จากรายงานของประเทศไทย ซงจดทำโดยสำนกงานนโยบายและแผนทรพยากร
ธรรมชาตและสงแวดลอม (2543) เพอนำเสนอตออนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยน
แปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change:
UNFCCC) พบวา ประเทศไทยปลอยกาซเรอนกระจกทงหมด 229.08 ลานตน
คารบอนไดออกไซดเทยบเทา โดยภาคพลงงานมการปลอยกาซเรอนกระจกมากทสด
ประมาณรอยละ 70 รองลงมา คอ ภาคการเกษตร คด เปนรอยละ 22 .6
ภาคกระบวนการอตสาหกรรม รอยละ 7 สวนภาคทมการดดกลบมากกวาการปลอย
กาซเรอนกระจกคอ ภาคการเปลยนแปลงการใชพนทและปาไม (รอยละ -3.4)
82 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ในขณะทการเปลยนแปลงอณหภมเฉลย อณหภมสงสดเฉลย และอณหภมตำสด
เฉลยในประเทศไทยชวง 60 ป (พ.ศ. 2494-2554) มแนวโนมเพมสงขน ในป พ.ศ. 2555
ประเทศไทยมอณหภมเฉลยรายเดอนทกเดอนสงกวาคาปกตและอณหภมเฉลยทงปสงขน
โดยเฉลยประมาณ 0.7 องศาเซลเซยส โดยเฉพาะในชวงฤดหนาวตนปซงอณหภมเฉลยของ
ประเทศไทยในเดอนมกราคมสงกวาคาปกตประมาณ 1.0 องศาเซลเซยส และฤดหนาวปลาย
ปทมอณหภมเฉลยสงกวาคาปกตประมาณ 2-3 องศาเซลเซยส โดยตรวจวดไดวาหลายพนทม
อณหภมสงสดสงกวาสถตเดมทเคยตรวจวดได (กรมอตนยมวทยา, 2556)
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและอณหภมทสงขน บงชใหเหนวาโลกกำลงเกด
ความไมสมดลของธรรมชาตและระบบนเวศทวโลก และนำมาสภยพบตทางธรรมชาตรนแรง
ทงอทกภย วาตภยและภยแลง เปนเหตใหเกดการสญเสยทางธรรมชาตและความหลาก
หลายทางชวภาพ รวมถงทำใหระบบนเวศในหลายพนทของโลกออนแอ เปราะบาง
และสญเสยพนธพชและสตว พนผวโลกมการเปลยนแปลงทางกายภาพ สงผลกระทบใน
วงกวางตอการดำเนนชวต การคา การลงทน การพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมของ
ทกประเทศทวโลก รวมถงประเทศไทย เชน
1) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอาจทำใหปรมาณนำทาไหลลงสอางเกบนำลด
นอยลง และเมอคำนงถงความตองการใชนำเหนออางทมแนวโนมเพมขนแลว ปญหาการขาด
แคลนนำในหนาแลงจะทวความรนแรงมากขนเปนลำดบ
2) เกดการแพรระบาดทเกดจากแมลงเปนพาหะ เชน โรคมาลาเรย โรคไขเลอดออก
หรอไขเหลอง มการเปลยนแปลงรปแบบและการแพรกระจาย เนองจากพาหะของเชอมความ
ไวตอการผนแปรของอณหภม อณหภมทเพมขนเรงวงจรชวตของแมลงทเปนพาหะนำโรค
ทำใหระยะฟกตวของเชอลดลง และแพรกระจายไปอยางรวดเรว
3) อณหภมนำทะเลทเปลยนแปลงไปอาจจะสงผลกระทบตอระบบนเวศชายฝงและ
นเวศทางทะเล เชน สตวนำอพยพทอยอาศย การเปลยนแปลงแหลงประมง การเพมอณหภม
ของนำทะเลสงผลใหปะการงตายเนองจากการฟอกขาว กาซคารบอนไดออกไซดใน
บรรยากาศมเพมมากขนทำใหกาซคารบอนไดออกไซดบางสวนสามารถละลายในนำทะเล
มากขน สงผลใหทะเลมความเปนกรดมากยงขน มผลกระทบตอการสรางแคลเซยม
(Calcification) ของปะการงและสตวทะเลชนดอนๆ เปนตน
83วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
สำหรบประเทศไทย ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดงกลาว สงผล
ตอการผลตของภาคเกษตรกรรมอยางหลกเลยงไมได ทงในแงของผลกระทบตอปจจยการ
ผลต และตอผลผลต โดยในแงของผลกระทบตอปจจยการผลตนน การเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศมผลทำใหปจจยการผลตทางการเกษตรไทยทงปรมาณและคณภาพลดลง เชน
พนททำการเกษตรลดลง ภมอากาศแปรปรวน ปรมาณนำแปรปรวนและลดลงอณหภม
เฉลยสงขน ความหลายหลายทางชวภาพและความอดมสมบรณลดลง และการระบาดของโรค
และแมลงศตรพชเพมมากขน เปนตน ซงทงหมดน ยอมสงผลกระทบตอผลผลตภาคการเกษตร
ไทยโดยตรง ทงในมตของคณคาและมลคา รวมทงการแบกรบคาใชจายในการปองกนและ
บรรเทาผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศของโลก เชน ผลผลตภาคการเกษตรไดรบ
ความเสยหายจากภยธรรมชาต ทรพยากรประมงลดลง และผลผลตปศสตวไดรบผลกระทบ
จากการเกดโรคอบตใหม-อบตซำ เปนตน
4.2 บทบาทของวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม กบการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน
บทบาทของ วทน. ทเกยวของกบการสงวนรกษาและการเปลยนแปลงสภาพภม
อากาศและภาวะโลกรอน มสาระสำคญดงไดถกระบไวเปนสวนหนงของนโยบายและแผน
วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 ป 2555-2559 ยทธศาสตรท 3
ทกลาวถง การเสรมสรางความมนคงดานพลงงาน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของ
ประเทศดวย วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ดงน
4.2.1 วทน. เพอการสงวนรกษา: การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต อยางสมดลระหวางการอนรกษและการพฒนา
การประยกตใช วทน. ในสวนน เพอชวยจดการทรพยากรธรรมชาตใหเกดความ
สมดลของระบบนเวศและการใชทรพยากรธรรมชาตอยางคมคา โดยมการนำ วทน.
มาประยกตใชเพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการการอนรกษทรพยากรธรรมชาต
ของประเทศ เชน การพฒนาดานขอมลสารสนเทศเพอการจดสรรการใชทรพยากร
การพฒนา วทน. เพอใชในการตรวจสอบ ควบคม บำรงรกษา ฟนฟทรพยากรธรรมชาต
และความหลากหลายทางชวภาพใหกลบสสภาพสมดล เชน การพฒนาเครองมออปกรณ
84 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
วเคราะหทดสอบทมความแมนยำและใชงาย เพอใหคนในพนทมสวนรวมในการตรวจสอบ
ตดตาม และศกษาสงแวดลอม รวมทงพฒนาระบบรวบรวมและรายงานผลทมประสทธภาพ
เปนตน
4.2.2 วทน. ทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และภาวะโลกรอน
การประยกตใชงาน วทน. เกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะ
โลกรอน มงเนนสาระสำคญ 2 ประการคอ
(1) วทน. เพอการปรบตวรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
(Adaptation) ของสาขาตางๆ เชน วทน. เพอการสงเสรมการพฒนาแบบจำลองพลงงาน
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาระบบการเตอนภย (Early Warning
System) เพอเตอนภยใหประชาชนสามารถอพยพหรอเตรยมรบมอกบภยธรรมชาตทอาจ
เกดขน และ วทน. เพอการลดผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางกายภาพของภมประเทศ
เกษตร การคาบรการ สาธารณสข และความหลากหลายทางชวภาพ
(2) การสงเสรมการพฒนาและใชประโยชนจาก วทน. เพอลดการปลอยกาซ
เรอนกระจก (Mitigation) โดยมเปาหมาย คอ การใชพลงงานอยางมประสทธภาพและลดการ
ปลอยกาซเรอนกระจกในสาขาการเผาไหมเชอเพลงเพอการผลตพลงงาน ขนสง
อตสาหกรรมการผลตและกอสราง และเกษตรกรรม เชน วทน. เพอการใชพลงงาน
อยางมประสทธภาพ (Energy Efficiency) ในภาคการผลตอตสาหกรรมยานพาหนะ
ประหยดพลงงาน และเครองใชไฟฟาประหยดพลงงาน วทน. เพอการสรางความมนคงดาน
พลงงานดวยพลงงานทดแทนและพลงงานรปแบบใหม และ วทน. เพอการพฒนาองคความร
หรอเทคโนโลยรปแบบใหมทลดการปลอยกาซเรอนกระจก รวมถง วทน. เพอการบรหารจด
การและลดของเสยอยางมประสทธภาพ ใชในการจดการ ลด และกำจดของเสย
อาท ระบบรไซเคล เตาเผาประสทธภาพสงเพอกำจดขยะ กระบวนการผลตไรของเสย
(Zero Waste) เปนตน
85วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
4.3 ตวอยางวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมทนำมาใชพฒนา สงแวดลอมอยางยงยน
ตวอยางของงานวจยเพอพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน ในประเดนการสงวนรกษา
และการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน ทมการดำเนนงานโดย สวทช.
ประกอบดวย
4.3.1 ตวอยาง วทน. เพอการสงวนรกษา
(1) การประเมนและขบเคลอนนโยบายการจดซอจดจางสเขยวของภาครฐ เพอสงเสรมตลาดสนคา และบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม
เนองจากหนวยงานภาครฐถอวาเปนผบร โภครายใหญทสดของประเทศ
การปรบเปลยนกระบวนทศนของหนวยงานภาครฐไปสวถการบรโภคทยงยน นาจะสามารถ
สรางแรงขบเคลอนใหกบภาคการผลต มงไปสการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอมและสนบสนน
ใหเกดการบรโภคทยงยนได ดงนน กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม จงไดดำเนนงานตามแผนสงเสรมการจดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตร
กบสงแวดลอม พ.ศ. 2551–2554 ในการขอความรวมมอหนวยงานภาครฐระดบกรมหรอ
เทยบเทา จำนวน 170 หนวยงาน รวมจดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม
17 ประเภท
พฒนาโดย:คลสเตอรพลงงานและสงแวดลอม และฝายวจยนโยบาย สวทช. รวมกบกรมควบคมมลพษ
86 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
นอกจากนน เพอใหการประเมนแผนสงเสรมฯ พ.ศ. 2551–2554 ดงกลาว
มประสทธภาพและประสทธผลในการขบเคลอน คลสเตอรพลงงานและสงแวดลอม สวทช.
จงไดสนบสนนทนวจยแกฝายวจยนโยบาย สวทช. รวมกบกรมควบคมมลพษ ดำเนนการ
ประเมนประสทธภาพ ประสทธผล และผลกระทบตอสงแวดลอมและตอตลาดสนคาและ
บรการทเปนมตรกบสงแวดลอม อนเกดจากการดำเนนการตามแผนสงเสรมฯ พ.ศ. 2551-2554
พบวา จากขอมลการจดซอสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม จำนวน 570 ลานบาท
ในชวงแผนฯ ป 2551-2554 สามารถลดปรมาณกาซเรอนกระจกได 25,685 ตนคารบอนได
ออกไซดเทยบเทา และภาครฐไดรบผลประโยชนโดยออมรวมมลคาถง 223 ลานบาท
นอกจากน ในดานผลกระทบตอตลาดสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอมผานกลไกตลาด
ตามแผนฯพบวา สามารถกระตนอปสงคและอปทานตลาดสนคาและบรการทเปนมตร
กบสงแวดลอม สรางความตระหนกดานสงแวดลอมใหแกผผลตมากขน โดยเหนไดจากการ
ขอการรบรองฉลากเขยวเพมขน ในป 2552-2554 อยางมนยสำคญ รวมทงเกดการขยายตว
ของตลาดสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอมไปสภาคเอกชน และภาคประชาชนเพมขนดวย
ยงไปกวานน ผลการศกษาและขอเสนอแนะจากโครงการศกษาดงกลาว ไดถกผนวก
เขาเปนสวนหนงของ (ราง) แผนสงเสรมการจดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตรกบ
สงแวดลอมของภาครฐ ป 2556-2559 อกทง สวทช. และกรมควบคมมลพษ ยงไดรวมกน
รเรมโครงการศกษาตอเนอง เพอคาดการณผลกระทบจากแผนสงเสรมการจดซอจดจาง
สนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอมของภาครฐ ป 2556-2559 ตอไป
(2) การทดสอบการยอยสลายพลาสตกโดยกระบวนการทางชวภาพ
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
87วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
หองปฏบตการทดสอบการยอยสลายทางชวภาพแหงแรกและแหงเดยวของ
ประเทศไทยทตงขนโดยใชมาตรฐานสากล ตดตงเครองมอทดสอบทไดถกคดคนและ
ออกแบบเพอการทดสอบตามวธการทดสอบตามมาตรฐานสากล ASTM D 5338-98
(Reapproved 2002) โดยสามารถดดแปลงใหสามารถทดสอบตามมาตรฐาน ISO 14855-99
ได ซงทง 2 มาตรฐานนเปนการทดสอบการยอยสลายพลาสตกโดยกระบวนการทางชวภาพ
ในสภาวะทมออกซเจนในระบบทมการควบคมสภาวะการหมกในหองปฏบตการ โดยเครอง
มอทดสอบนถกออกแบบใหสามารถวดอตราและเปอรเซนตการเปลยนแปลงของปรมาณ
คารบอนในชนงานตวอยางทเปลยนไปอยในรปของกาซคารบอนไดออกไซดจากกระบวนการ
เมตาบอลซมของจลนทรยในชวงเวลาตางๆ และสามารถใชทดสอบวสดทสามารถยอยสลาย
ไดทางชวภาพทกประเภททไมมผลยบยงหรอทำลายจลนทรย
ปจจบนเครองมอสำหรบทดสอบการยอยทางชวภาพไดถกปรบปรงและพฒนาจน
มความพรอมสำหรบการทดสอบการยอยสลายทางชวภาพของพลาสตกยอยสลายได
และนบตงแตเดอนมกราคม พ.ศ. 2549 หองปฏบตการทดสอบการยอยสลายทางชวภาพ
ไดเปดรบบรการการทดสอบการยอยสลายทางชวภาพใหแกหนวยงานภาครฐและเอกชน
เพอลดเวลาและคาใชจายในการสงชนงานไปทดสอบยงตางประเทศ
ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.) จดตงหองปฏบตการนขน เพอเปนศนย
กลางวจยและพฒนาดานพลาสตกยอยสลายทมมาตรฐานระดบสากลและใหบรการอยาง
ครบวงจร โดยมวตถประสงคทจะชวยอนรกษสงแวดลอม ลดปญหาปรมาณขยะทเกดจาก
พลาสตกซงทวความรนแรงขนเรอยๆ อกทงยงเปนการกระตน ใหเกดงานวจยเกยวกบ
โพลเมอรยอยสลายไดภายในประเทศ และรองรบงานวจยของภาครฐ ภาคอตสาหกรรม
ทำใหชวยลดคาใชจาย และขนตอนของในการสงสนคาไปตรวจวเคราะหตางประเทศ
และการจดตงเครองมอทดสอบการยอยสลายในโรงงานอตสาหกรรมทเกยวของ
88 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(3) เทคโนโลยการรกษาสภาพนำยางไรแอมโมเนย
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
หนวยงานผรบถายทอด:สหกรณสวนยาง จงหวดตรง และวสาหกจชมชน จงหวดเชยงใหม
ปจจบน เกษตรกรยางพาราไทยพบปญหานำยางสดบดเนา ทำใหเกดความเสยหาย
เนองจากนำยางสดหลงกรดจากตนจะคงสภาพเปนนำยางอยไดเพยงระยะเวลาสน การผลต
นำยางขนจงตองใชสารรกษาสภาพนำยางสดทงกอนและหลงการแปรรป ซงสารเคมทใชใน
การรกษาสภาพนำยางดงกลาว คอ แอมโมเนย ซงระเหยงายและมกลนรนแรงมาก เมอ
ระเหยสบรรยากาศเกดมลภาวะตอสงแวดลอม
สวทช. โดย ศว. พฒนาวธการรกษาสภาพนำยางยคใหม เพอการผลตนำยาง
ขนโดยใชสาร TAPS (Thai Advanced Preservative System) แทนแอมโมเนย ในการ
รกษาสภาพนำยางสดและนำยางขน ทำใหไดนำยางขนทมคณภาพ มความปลอดภย
ตอสงมชวต และเปนมตรตอสงแวดลอม ซงจากการใชเทคโนโลยรกษาสภาพนำยางไร
แอมโมเนย (TAPS) กบนำยางของสมาชกในกลมสหกรณสวนยาง จงหวดตรง พบวา
นำยางขนทผลตโดยใชระบบ TAPS มคณสมบตเปนไปตามมาตรฐานสากล มตนทนการผลต
เพมขนเพยงเลกนอย แตไดผลตภณฑยางทไมเปนพษ นอกจากน กลมวสาหกจชมชน
ตำบลหนองหาร อำเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม นำเทคโนโลยการรกษาสภาพนำยางไร
แอมโมเนย (TAPS) ไปใชในการรกษาสภาพนำยางสำหรบผลตถงมอยาง สามารถขนรปบน
ฟอรมเมอรถงมอยางได ทำใหกระบวนการผลตมความปลอดภยและเปนมตรตอสงแวดลอม
ไดถงมอยางทไมเปนพษ และสรางมลคาเพมในการใชนำยางธรรมชาต
(4) เครองวดและวเคราะหขนาดฝนละอองขนาดเลกในอากาศ (DustDETEC)
พฒนาโดย:ฝายบรหารคลสเตอรและโปรแกรมวจย
89วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ปจจบนเครองมอวดอนภาคฝนเปนทตองการของผใชอยางแพรหลาย ไมวาจะเปน
หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และสถาบนการศกษา แตในปจจบนกลบยงไมมผผลต
เครองมอวดอนภาคฝนทมมาตรฐานจำหนายในประเทศ ทำใหจำเปนตองนำเขาเครองมอ
วดจากตางประเทศทงหมด ซงมราคาคอนขางสงและยงไมสามารถรองรบหรอประกอบการ
กำหนดนโยบายมาตรฐานการปลอยฝนละอองขนาดเลกขนใหมในอนาคตได ทำใหยงไมม
การใชงานเครองมอชนดนอยางแพรหลายในประเทศนก จงเปนโอกาสของผประกอบการ
โดยเฉพาะผผลต-จำหนาย เครองมอวดอตสาหกรรมและสงแวดลอม หรอผประกอบการ
ทเกยวของทมความสนใจจะนำเทคโนโลยไปพฒนาธรกจในประเทศ ซงยงมโอกาสทจะขยาย
ตวอยมากรวมทงมโอกาสทจะขยายธรกจไปยงตางประเทศในอนาคต
เครองวดและวเคราะหขนาดฝนละอองขนาดเลกในอากาศ (DustDETEC) เปนเครอง
วดอนภาคฝนทสามารถตรวจวดและเกบตวอยางฝนละอองขนาดเลกในอากาศทมขนาดเสน
ผาศนยกลางนอยกวา PM2.5 และ 10 ไมครอน ซงมผลกระทบตอสขภาพและเปนสาเหต
ใหมผปวยโรคทางเดนหายใจสงขน นอกจากน ผลงานชนนยงใชอปกรณทมอยในประเทศ
เปนหลก โดยประยกตใชองคความรและเทคโนโลยทมอยในปจจบนซงประกอบดวย
ชดคดแยกฝนละออง PM2.5 และ 10 ไมครอน ชดใหประจไฟฟา ฝนละอองแบบเสนลวด
โคโรนา ชดดกจบไอออน ลกถวยฟาราเดย วงจรอเลกโทรมเตอร ระบบการประมวลผลขอมล
แหลงจายไฟแรงสง ชดควบคมอปกรณ และระบบควบคมการไหลของของไหลระบบการ
บนทก และประมวลผลขอมล ซงสามารถทำงานไดเทยบเคยงไดกบอปกรณนำเขาจากตาง
ประเทศ จงสามารถชวยลดการพงพาการนำเขาจากตางประเทศ อกทงยงถกออกแบบใหม
ขนาดกะทดรด นำหนกเบา ขนาดเลก และทนทาน ซงยอมจะเปนประโยชนตอวงการ
วชาการและภาคอตสาหกรรมทปฏบตงานเกยวกบการตรวจวดและศกษามลพษทางอากาศ
90 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(5) การผลตนำมนไบโอดเซลคณภาพสง
ตามทภาคขนสงในประเทศไทยสวนใหญจะใชการขนสงทางรถโดยสารและบรรทก
ซงใชนำมนดเซลเปนหลก จงทำใหมความพยายามในการตรงราคานำมนดเซลไวไมใหสงมาก
นก เพอลดผลกระทบตอคาครองชพของประชาชน โดยปจจบนมการใชนำมนดเซลอยท
ประมาณ 50 ลานลตร/วน ซงเปน 2 เทาของการใชนำมนเบนซน ทางกระทรวงพลงงานจง
ไดมนโยบายสนบสนนการผลตไบโอดเซลขนเองในประเทศ เพอทดแทนความตองการใช
นำมนดเซลจากการกลนนำมนปโตรเลยมทตองนำเขาแตละปทมลคาราว 1 ลานลานบาท
(ป 2556) โดยตงแตเดอนมกราคม 2555 ทางกระทรวงพลงงานไดมการบงคบผสมนำมน
ไบโอดเซลทรอยละ 5 (B5) หรอราว 2.5 ลานลตร/วน ของไบโอดเซลทมการใชงาน และเมอ
เดอนมกราคม 2557 ทผานมา ไดมการเพมสดสวนการผสมนำมนไบโอดเซลขนไป
เปนรอยละ 7 (หรอ B7 ซงเปนสดสวนสงสดททางบรษทผผลตรถยนตยอมรบ) หรอราว 2.5
ลานลตร/วน ของไบโอดเซลทมการใชงาน และแนนอน สดสวนการผสมไบโอดเซลน
(ไมเกนรอยละ 7)จะขนกบปรมาณนำมนปาลมทเหลอจากการบรโภคในประเทศ โดยในป
2555 นน มการบรโภคนำมนปาลมในประเทศรอยละ 45 ผลตเปนไบโอดเซลรอยละ 30
สงออกรอยละ 15 และทเหลอคอสตอก
นอกจากน ในแผนพฒนาพลงงานทดแทนฉบบปจจบน (พ.ศ. 2555-2564) ได
กำหนดเปาหมายการใชไบโอดเซลท 7.2 ลานลตร/วน ในป พ.ศ. 2564 หรอราวๆ B10
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
91วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ซงตองมการทดสอบการใช B10 ในรถยนตดเซลเพอใหเปนทยอมรบโดยเฉพาะจากบรษท
ผผลตรถยนต ซง สวทช. โดย ศว. ไดมโครงการรวมวจยกบสถาบนวจยในญปนในการผลต
ไบโอดเซลคณภาพสง หรอ H-FAME (Partially Hydrogenated Fatty Acid Methyl Ester)
และทดสอบการวงจรงบนทองถนนรวมกบบรษท อซซ โดยใชนำมน B10 ทไดจากการผสม
H-FAME แลวเสรจในป 2556 ซงทางคณะผวจยรวมระหวาง MTEC และอซซ ไดมการ
ประเมนผลทงดานสมรรถนะ (กำลงและแรงบด) อตราการเรง อตราการสนเปลองเชอเพลง
มลพษ (NOx, THC, CO, PM) ตลอดจนความสกหรอจากการใชงาน พบวาการใช B10 จาก
H-FAME นน ไมแตกตางจากการใชนำมนดเซลปกต
(6) เครองจายพลงงานไฟฟาเสรมจากเซลลแสงอาทตยใหกบเครองปรบ อากาศแบบอนเวอรเตอร
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด: บรษท ไดกนอนดสทรส (ประเทศไทย) จำกด
เครองจายพลงงานไฟฟาเสรมจากเซลลแสงอาทตยใหกบเครองปรบอากาศแบบ
อนเวอรเตอร เปนการพฒนาการแปลงพลงงานแสงอาทตยมาเปนพลงงานไฟฟาเพอจายให
กบเครองปรบอากาศรวมกบไฟบาน ซงวธการนจะทำใหเครองปรบอากาศยงคงสามารถ
ทำงานไดตอเนอง เพราะกระแสไฟฟาจากเซลลแสงอาทตยจะเปนตวจายพลงงานเสรม
รวมกบไฟบาน นอกจากนน ยงสามารถใชแบตเตอรเกบพลงงานไฟฟาจากเซลลแสงอาทตย
นำมาใชในเวลาทตองการไดอกดวย ในการเชอมตอเซลลแสงอาทตยเขากบเครองปรบอากาศ
จะใชวงจรแปลงผนกำลงงานทมการสวตชดวยความถสง และควบคมดวยระบบดจทล
92 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ทำใหการเชอมตอระบบไฟฟาของไฟบานและเซลลแสงอาทตยมความราบเรยบและได
ประสทธภาพสงสด
โดยการประจแบตเตอรจากเซลลแสงอาทตยใชอปกรณตรวจวดกระแสเพยง
ตวเดยว ซงสามารถตดการใชอปกรณการตรวจวดกระแสทางดานแบตเตอรกบทางดานเซลล
แสงอาทตยออกไปได โดยสามารถใชเพยงอปกรณตรวจวดกระแสชนดหมอแปลงความถสง
ซงสามารถสรางเองได ราคาถก และไมออนไหวตอสญญาณรบกวนและการเปลยนแปลง
ของอณหภม นอกจากน ยงเปนการนำพลงงานหมนเวยนมาใชเปนพลงงานทใชสำหรบเครอง
ปรบอากาศ สามารถลดปญหาการขาดแคลนพลงงานไฟฟา และยงลดการปลดปลอย
กาซเรอนกระจกไดอกทางหนงดวย
4.3.2 ตวอยาง วทน. ทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และภาวะโลกรอน
(1) เครองมอวดสญญาณแผนดนไหว (Digital Seismograph)
เครองมอวดสญญาณแผนดนไหว (Digital Seismograph) สามารถบนทกขอมล
สญญาณแผนดนไหวจากหววดสญญาณแผนดนไหวทถกตดตงภายนอก และยงสามารถ
วเคราะหเหตการณแผนดนไหวจากสญญาณทไดรบ และรายงานใหคอมพวเตอรปลายทาง
(Server Computer) ทราบทนท โดยสญญาณแผนดนไหวจากหววดจะถกบนทกใหอยในรป
ดจทล ดวยความละเอยดสงถง 32 บต (R-NON-32) และความละเอยด 24 บต (R-NON-24)
สามารถกำหนดใหจดเกบในรปแบบไฟลตอเนองขนาดคงท และจดเกบเฉพาะเหตการณใน
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด:บรษท ปนซเมนตเอเชย จำกด (มหาชน)
93วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
ลกษณะไฟลทมความยาวจำกด
ทงน เครอขายการสอสารทรองรบมสองระบบ คอ (1) เครอขาย GPRS ผานโครงขาย
โทรศพทมอถอ GSM Network และ (2) เครอขายแลน (LAN) ทำให RNONE
รองรบบรการสอสารระยะไกล เชน HTTP, SSH และ Rsunc เปนตน นอกจากน สวนประกอบ
ทางอเลกทรอนกสบรรจในกลองทกนนำและความชน สามารถใชงานไดแมในบรเวณทสภาพ
แวดลอมเปนอปสรรค
(2) โปรแกรมวเคราะหสญญาณคลนแผนดนไหว (Seismic wave analysis
program)
โปรแกรมวเคราะหสญญาณคลนแผนดนไหว (Seismic wave analysis program)
เปนโปรแกรมคดกรองและระบพารามเตอรทสำคญของสญญาณคลนแผนดนไหวทถกตอง
สำหรบระบบตรวจวดแผนดนไหวระยะใกล (Local earthquake monitoring) และโปรแกรม
สำหรบคำนวณหาตำแหนงจดกำเนดแผนดนไหว(Hypocenter) ทถกตอง โดยใชระยะเวลา
และทรพยากรในการคำนวณนอยกวาการคำนวณแบบ Least square error ทวไป เพม
โอกาสทจะขยายเครอขายสถานเครองวดแผนดนไหว และเพมความถกตองแมนยำของเครอ
ขายการตรวจวดแผนดนไหว นอกจากน มระยะการตรวจวดครอบคลมรศม 200 กโลเมตร
สามารถคดกรองคลนแผนดนไหวระยะใกล (ภายใน 200 กโลเมตร) ได 5 ระดบ และระยะไกล
(ไกลกวา 200 กโลเมตร) 1 ระดบ
โดยหลกการทำงานประกอบดวยสองสวนหลก คอ (1) โปรแกรมสำหรบคดกรองและ
ตดสนใจวาสญญาณทถกสงมาจากเครองมอวดนนเปนคลนแผนดนไหวทสนใจหรอไม
และระบพารามเตอรทสำคญ คอ ตำแหนงคลนปฐมภม (Primary wave: P) ทตยภม
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและ คอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด:การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย
94 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(Secondary wave: S) ขนาดแอมปลจดสงสด (Amax) และระยะเวลาการเกดสญญาณแผน
ดนไหว (Duration) ทถกตอง และ (2) โปรแกรมสำหรบคำนวณหาตำแหนงศนยกลางแผน
ดนไหว (Epicenter) และตำแหนงจดกำเนดแผนดนไหว (Hypocenter)
(3) การพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศแบบ real time เพอการตดตาม ระบบนเวศปะการงระยะยาว (กรณศกษา เกาะราชาใหญ จงหวดภเกต)
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
ระบบเทคโนโลยสารสนเทศแบบ real time เพอการเฝาตดตามระบบนเวศปะการง
ระยะยาว ณ เกาะราชาใหญ จงหวดภเกต ครอบคลมตงแตการตดตงเซนเซอรทสามารถ
วดคาลกษณะทางกายภาพของสงแวดลอมทางทะเลแบบ real time ไดแก การวดอณหภม
นำทะเล คาการนำไฟฟา และความลก การพฒนาระบบควบคมและบนทกสอสาร
ขอมลใหมความสะดวกในการตรวจวดตามจดตางๆ ในพนทศกษา และการจำลอง
(simulation) สภาพอทกศาสตรของมหาสมทรและชายฝง รวมถงการพฒนาระบบ digital
cyberinfrastructure สำหรบตดตามการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพและชวภาพของ
ระบบนเวศปะการงแบบ real-time sensors ทเชอมตอกบ high-performance backend
resources มระบบประมวลผลทมประสทธภาพสงแหงแรกในประเทศไทย และแหงท 3
ของแถบแปซฟก รองจาก Great Barrier Reef - Australia และ Moorea Coral Reef LTER ;
MCR - French Polynesia เพอใหเกดระบบการเฝาตดตาม และสามารถเตอนใหผท
รบผดชอบดำเนนมาตรการทเหมาะสม เปนการปองกนผลกระทบของการเปลยนแปลง
ภมอากาศตอระบบนเวศปะการงทอาจจะเกดขนไดทนทวงทกอนเกดปรากฏการณปะการง
ฟอกขาว (coral bleaching) และ/หรอ กอนเกด completely bleaching
(4) แผงวงจรสถานวดสภาพอากาศ
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.)
หนวยงานผรบถายทอด: บรษท ไรสซง ซอรซ แอนด ซพพลาย จำกด
95วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
แนวโนมของการเกดภยพบตนำทวมฉบพลน นำปาไหลหลาก และแผนดนถลมท
นบวนจะเกดขนบอยครงและทวความรนแรงขนเรอยๆ อนนำมาซงความเสยหายตอชวตและ
ทรพยสนของประชาชนจำนวนมาก
สวทช. โดย ศอ. จงไดพฒนาสถานวดอากาศอตโนมต ซงเปนอปกรณชวยอำนวย
ความสะดวกในการบนทกขอมลทางอตนยมวทยาพนฐาน ไดแก อณหภมและความชน
สมพทธอากาศ ปรมาณนำฝน ความเรวลม ทศทางลม ความดนบรรยากาศ นอกจากน
ยงสามารถเพมเตมเซนเซอรอนๆ เพอวดขอมลตามทตองการไดอก เชน ความเขมแสง
อณหภมและความชนดน ระดบความลกของนำ เปนตน โดยมการบนทกคาจากเซนเซอร
ตางๆ และสงขอมลผานทางเครอขายโทรศพทเคลอนท โดยใชการเชอมตอ GPRS จากภาค
สนามเขาไปเกบยงฐานขอมลซงเชอมตออนเทอรเนตโดยอตโนมต โดยผใชจะสามารถเขาถง
ขอมลและควบคมการทำงานของสถานผานทางเวบบราวเซอรได
ปจจบนสำนกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย จงหวดเชยงใหม ไดนำระบบวด
ปรมาณนำฝนอตโนมต สำหรบเฝาระวงเตอนภยดนถลมและนำปาไหลหลาก ขยายผลการ
ตดตงระบบในพนทเสยงภยใน 22 อำเภอ ของจงหวดเชยงใหม จำนวน 243 ชด เพอบรณาการ
ความรสการเยยวยาฟนฟและปองกนความเสยหายจากอทกภย พรอมกนน ไดถายทอด
เทคโนโลยในการผลตในระดบอตสาหกรรมใหบรษทเอกชนอกดวย
96 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
(5) สนบสนนการพฒนาอยางยงยนดวยเทคนคการประเมนวฏจกรชวต ของผลตภณฑและบรการ (Life Cycle Assessment : LCA)
พฒนาโดย:ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.)
การผลตผลตภณฑและการใหบรการ รวมถงการใชผลตภณฑและใชบรการตางๆ
ล วนใชทรพยากรธรรมชาต และปลอยมลสารส ส งแวดลอม ซ งส งผลกระทบ
ตอสงแวดลอมและสงผลตอความเปนอยและความมงคงของมนษยอยางหลกเลยงไมได
หลายหนวยงานจงหาวธการทจะลดผลกระทบสงแวดลอม และบรหารจดการทรพยากร
ธรรมชาตใหมประสทธภาพ
การประเมนวฏจกรชวต หรอ Life Cycle Assessment (LCA) เปนวธการทใช
ประเมนผลกระทบทางสงแวดลอมทงทางดานสขภาพของมนษย การลดลงของทรพยากร
และคณภาพของระบบนเวศน อนเกดจากการผลตผลตภณฑหรอการใหบรการ โดยอาศย
ขอมลทรพยากรทถกใชไป และมลสารทถกปลอยสสงแวดลอมทำใหสามารถทราบไดถง
ผลกระทบตอสงแวดลอมและบงชไดวาจดใด ทกอใหเกดปญหาตอสงแวดลอมมากทสด
ทำใหสามารถลดการใชทรพยากร เชน พลงงานและนำ รวมถงการลดการปลอยของเสย
และกาซเรอนกระจก เปนตน ตลอดกวา 5 ปทผานมา สวทช. ไดใชเทคนค LCA สนบสนน
การจดทำฉลากคารบอนฟตพรนตของผลตภณฑ คารบอนฟตพรนตขององคกร ฟตพรนตนำ
ของผลตภณฑเกษตรและอาหาร ใหกบหนวยงานของรฐและเอกชน มากกวา 100 แหง
สรางกำลงคนทมความสามารถดานนใหกบประเทศกวา 100 คน รวมทงไดใชเทคนค LCA
ในการสนบสนนนโยบายของภาครฐ ดงตวอยางเชน
97วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
การประเมนความยงยนของเชอเพลงชวภาพ (ทงไบโอดเซล และ เอทานอล) เพอ •
สนบสนนแผนพฒนาพลงงานหมนเวยน พ.ศ. 2555-2564 ของกระทรวงพลงงาน
การประเมนผลการจดซอจดจางสเขยวของภาครฐ เพอสนบสนนแผนสงเสรมการ•
จดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม พ.ศ. 2551-2554
ของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
การประเมนคาผลตภณฑมวลรวมสเขยว (Green GDP) ของภาคเกษตรกรรม •
อตสาหกรรมรายสาขา และของประเทศ เพอสนบสนนยทธศาสตรอตสาหกรรม
สเขยว ของกระทรวงอตสาหกรรม และยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตร
กบสงแวดลอมของประเทศ
นอกจากน สวทช. ยงไดรวบรวมฐานขอมล LCA ของประเทศ รวมกวา 800
ชดขอมล เพอเปนโครงสรางพนฐานสนบสนนงานขางตนอกดวย
(6) การพฒนาสาหรายใบมะกรดเพอชวยการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด
หนวยวจยสาหรายและหญาทะเล มหาวทยาลยสงขลานครนทร หาดใหญ ภายใต
การสนบสนนของโปรแกรมทรพยากรชวภาพ สำรวจสาหรายสกล Halimeda ในประเทศไทย
พบ 8 ชนด ชนดทนาสนใจคอ สาหรายใบมะกรด (Halimeda macroloba) กระจายทวไป
ในฝงอาวไทยและอนดามน สามารถนำมาลดผลกระทบจากสภาวะโลกรอนได เนองจาก
ดดซบกาซคารบอนไดออกไซด ไดถง 2,400 ตนตอเฮคแตรตอป ดกวาตนไม 5 เทา
(ใชในการสงเคราะหแสง 600 ตนตอเฮคแตรตอป และทเหลออก 1,800 ตนตอเฮคแตร
ตอปใชในการสรางแคลเซยมคารบอเนต) เมอสาหรายใบมะกรดตาย สวนของแคลเซยมคาร
พฒนาโดย:ฝายบรหารคลสเตอรและโปรแกรมวจย
98 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
บอเนตทสะสมไวกลายเปนเมลดทรายประมาณ 109.5 ตนตอเฮคแตรตอป จากการศกษา
Halimeda macroloba ในประเทศไทย พบวา คาเฉลยปรมาณการสะสมแคลเซยม
คารบอเนตของ Halimeda macroloba บรเวณอาวตงเขน จงหวดภเกต คดเปนรอยละ
67.87 มลลกรมตอตน (Sinutok และคณะ, 2008) สาหรายใบมะกรดมการเจรญเตบโตท
รวดเรวมาก ในแตละวนสาหรายใบมะกรดชนด Halimeda macroloba สราง segment
ใหมประมาณ 2-3 ปลอง หรอมอตราการเจรญเตบโตเทากบ 2-3 segment ตอตนตอวน
(Sinutok และคณะ, 2008)
99วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
จากการพฒนาเพอแกไขปญหาเฉพาะหนาในการตอบสนองความตองการการดำรง
ชวตของมนษยในยคตางๆ ทผานมา นำไปสการเปลยนแปลงตางๆ ไดแก ความเสอมโทรม
ของสงคม และคณภาพชวตทไมเทาเทยมกนในสวนตางๆ ของโลก เชน ปญหาความยากจน
และความอดอยากในบางพนท รวมไปถงการทำลายสภาพความอดมสมบรณทางธรรมชาต
และสงแวดลอมทมอยอยางจำกด และการเปลยนแปลงดงกลาวไดสะทอนใหเหนการดำรง
ชวตทไมยงยนในอนาคตขางหนา แนวคดเรองการพฒนาอยางยงยนเรมจากการเรมตระหนก
รถงผลกระทบดงกลาว ปจจบนสหประชาชาตจงไดมการรวมมอกนกำหนดนโยบายและ
แผนพฒนาเพอนำไปสการปฏบตจรง ประเทศไทยเปนอกประเทศทเรมมการนำเอาแนวคดน
มาเปนสวนหนงในการกำหนดนโยบายการพฒนาของประเทศ ซงยงคงตองการความรวมมอ
และการสนบสนนอยางจรงจงจากทกภาคสวน เพอใหแผนการพฒนา บรรลวตถประสงคและ
สามารถนำไปสความยงยนในอนาคต
บทบาทของวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม (วทน.) ตอการพฒนาอยางยงยน
เปนสงทไดรบความสนใจอยางกวางขวางในปจจบน และไดถกนำมาพจารณาเปนปจจยทม
ความจำเปนอยางยงตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศและการพฒนาคณภาพชวตของ
มนษยในหลายๆ องคกรในระดบโลก เชน งานศกษาและพฒนานโยบายเพอสงเสรมวทยาศาสตร
และเทคโนโลยโดยธนาคารโลก ซงจะเหนวา การผลกดนนโยบายและแผนการพฒนาอยาง
ยงยนทงในระดบประเทศและความรวมมอระหวางประเทศ ตองอาศยองคความรสะสมทาง
ดานวทยาศาสตร เทคโนโลย มาใชในการแกไขปญหาของสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม
และพฒนาใหดขนในทางสรางสรรคและยงยน เนองจากองคความรจากการวจยและพฒนา
ดาน วทน. ทถกพฒนาและสงสมมาอยางยาวนานและตอเนอง นำไปสความกาวหนาในการ
พฒนาคณภาพชวตและสงคมทดขน ในขณะเดยวกน วทน. มสวนสำคญและจำเปนตอการ
บทสรป วทน. เพอการพฒนาอยางยงยน
บทท 5
100 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
นำไปแกปญหาทวกฤตตางๆ ทเราเผชญอยในปจจบน เชน ปญหาความยากจน ปญหาความ
เสอมโทรมของระบบสงแวดลอมและภยพบตตางๆ รวมไปถงความทาทายในเรอง
การพฒนาทางดานเศรษฐกจ
นอกจากน วทน. มสวนเกยวของทงทางตรงและทางออมกบคณภาพ และความเปน
อยของมนษยในการพฒนาและสงเสรมคณภาพของสงคมและเศรษฐกจในทกๆ ดาน
ดงจะเหนไดจากกรณตางๆ เชน การใช วทน. ในการเพมผลผลตทางการเกษตร การควบคม
และปองกนเชอโรคการแพทยและพยาบาล การสงเสรมการศกษาใหทวถงไดในทกพนท
การเพมขดความสามารถทางเทคโนโลยของภาคอตสาหกรรม อกทง วทน.ยงมความสำคญ
อยางยงตอการใชทรพยากรธรรมชาตทมอยอยางจำกดใหมประสทธภาพสงสดเพอใหเกด
ความสมดลระหวางความตองการของประชากรทมเพมขน กบการอนรกษทรพยากรธรรมชาต
ทเหลออย
จะเหนไดวา การประยกตใช วทน. สามารถทำใหเกดการพฒนาในสามเสาหลก
อยางยงยนได ดงทแสดงใหเหนในรปท 5-1 ดงนน เพอบรรลเปาหมายสงสดอนกอใหเกด
ประโยชนสงสดทาง เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ซงการพฒนาในมตหนงยงจะสงผลให
เกดประโยชนในมตอนไดทงทางตรงและทางออมอยางเกอกลกน การมฐานความรทาง
วทยาศาสตรและเทคโนโลยทเขมแขงและสามารถนำไปใชในการพฒนาตามปจจยตางๆ
จงเปนปจจยพนฐานและมผลกระทบโดยตรงตอการกนด อยดของมนษย ชมชนทเขมแขง
การรกษาสมดลของธรรมชาต การสรางขดความสามารถทางเทคโนโลย ทเปนพนฐานสำคญ
ของการพฒนาอยางยงยน
รปท 5-1 บทบาทของวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ตอการพฒนาอยางยงยน
คณภาพชวต
เศรษฐกจ พอเพยง/แขงขน
สงแวดลอม
วทน.
101วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
นอกเหนอไปจากน ยงจะเหนไดอกวา วทน. ยงเปนปจจยสำคญในการขบเคลอน
การพฒนาประเทศไปสเศรษฐกจและสงคมฐานความร (Knowledge-based Economy)
ซงจะทำใหประเทศสรางขดความสามารถในการปรบตวตอการเปลยนแปลงอยางรวดเรว
ของกระแสโลกาภวตน รวมถงความสามารถในการรบมอกบประเดนอบตใหมทสงผล
กระทบอยางยงตอประเทศ เชน การเปดการคาเสร วกฤตพลงงานและสงแวดลอม และ
รบมอกบการพฒนาอยางกาวกระโดดของ วทน. ทเกยวของกบอตสาหกรรมตางๆ เปนตน
ทงนเนองจากความรเปนปจจยพนฐานทจำเปนทจะทำใหทงองคกรและประเทศสามารถ
พฒนาขดความสามารถดงกลาว รวมถงความสามารถในการเขาใจและรบเอาเทคโนโลยทได
รบการถายทอดมาจากทอนมาปรบใชกบสงทเรามอยไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ
ทงน วทน.อาจมความหมายรวมไปถงความรดงเดมหรอภมปญญาไทยทมการสะสม ปรบเปลยน
ตามสภาพแวดลอมและสงคมทเปลยนไปดวย (พนมไพร, 2550) ซงจะเหนไดวาการพฒนา
ตอยอดองคความรทมอยเดมกบการเรยนรววฒนาการของ วทน. ทเกดขนใหมจงเปนเรอง
ททกประเทศหนมาใหความสำคญในยคปจจบน เพอสามารถนำวทยาการใหมมาปรบใชให
สอดคลองกบเทคโนโลยทองถนทงในระดบองคกรและในระดบประเทศ
แตอยางไรกตาม การพฒนา วทน. ยงคงมความจำเปนตองอาศยปจจยหลายดานมา
สนบสนนเพมเตมและตอเนอง รวมถงตองการนโยบายการสงเสรมจากรฐบาลทชดเจนและ
เพยงพอตอการสรางองคความรและนวตกรรมตางๆ และการสรางเครอขายหนวยงาน
ทเกยวของทเขมแขงในระบบนวตกรรมของประเทศ เพอใหเราสรางความกาวหนาไดอยาง
เปนระบบและตอเนองเพอบรรลผลสำเรจตอการพฒนาอยางยงยนดงกลาว
ดวยเหตน สวทช. ซงเปนหนวยงานหนงทมบทบาทในการพฒนาวทยาศาสตร
เทคโนโลย และนวตกรรมของประเทศ จงไดดำเนนการเพอสงเสรมการพฒนาอยางยงยนใน
ทง 3 มต คอ เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ผานโปรแกรมวจย ภายใตคลสเตอรเปาหมาย
5 คลสเตอร ไดแก คลสเตอรเกษตรและอาหาร คลสเตอรพลงงานและสงแวดลอม
คลสเตอรสขภาพและการแพทย คลสเตอรทรพยากร ชมชน และผดอยโอกาส คลสเตอร
อตสาหกรรมการผลตและบรการ ทสรางสรรคขนเพอนำไปสการประยกตใช วทน.
อยางมประสทธภาพ ควบคไปกบการพฒนาบคลากร และโครงสรางพนฐานดาน วทน.
102 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
บรรณานกรม
กรมควบคมมลพษ. “PCD and UN Sustainable Development” 2556. [ระบบออนไลน].
เขาถงไดจาก http://www.pcd.go.th/info_serv/en_pol_sustainable.html
(20 ธนวาคม 2556).
กรมควบคมมลพษ. 2556. รายงานสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2555,
กรมควบคมมลพษ, กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.
คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย. “ประชาคมโลก” 2556. [ระบบออนไลน].
เขาถงไดจาก http://www.baanjomyut.com/library/global_community/
index_2.html (20 ธนวาคม 2556).
เฉลมเกยรต แกวหอม. “หลกการพฒนาทยงยน” 2555. [ระบบออนไลน]. เขาถงไดจาก
http://sukanrat.blogspot.com/2012/09/sustainable-development.html
(20 ธนวาคม 2556).
ชาตร ศรไพพรรณ และคณะ. 2542. นโยบายนวตกรรมทางเทคโนโลยของประเทศไทย,
สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต, กรงเทพฯ : สำนกงานพฒนา
วทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต.
ธนาคารโลก. “World Development Indicators” (WDI database). 2555. [ระบบออนไลน].
เขาถงไดจาก http://databank.worldbank.org/data/home.aspx (12 มนาคม
2555).
ประเวศ วะส. 2555. ยทธศาสตรชมชนทองถน ยทธศาสตรชาตเพอการพฒนาอยางยงยน.
ครงท 1. กรงเทพฯ : บรษท เครล คอมพวเตอร จำกด.
พนมไพร ไชยยงค. “การพฒนาทางดานวทยาศาสตรเพอการพฒนาประเทศอยางยงยน”
2556. [ระบบออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.ipesp.ac.th/learning/
panomprai/html/n3-4.html (18 ธนวาคม 2556).
พระธรรมปฏก (ป.อ. ปยตโต). 2539. การพฒนาทยงยน. มลนธพทธธรรม.กรงเทพฯ:
บรษท สหธรรมก จำกด.
103วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
เพญพสทธ หอมสวรรณ. “การพฒนาอยางยงยน” 2554. [ระบบออนไลน]. เขาถงไดจาก
http://e-learning.crma.ac.th/2554 (20 ธนวาคม 2556).
โพสตทเดย. สภาพฒนกบการพฒนาประเทศ. 2546. [ระบบออนไลน]. เขาถงไดจาก
http://www.oknation.net/blog/print.php?id=291099 (20 ธนวาคม 2556).
มลนธสบนาคะเสถยร. 2556. “สถานการณปาไมไทย 2556” [ระบบออนไลน]. เขาถงไดจาก
http://ebooks.in.th/ebook/16122 (15 กมภาพนธ 2556).
ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต. 2554. “การทดสอบการยอยสลายพลาสตกโดย
กระบวนการทางชวภาพ”, ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต, สำนกงาน
พฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. [ระบบออนไลน]. เขาถงไดจาก
http://www.mtec.or.th/prnews/new-research/เครองมอทดสอบการ
ยอยสลายทางชวภาพโดยจลนทรยแบบใชออกซ เจนตามมาตรฐานสากล
(31 มกราคม 2554).
ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต. 2556. “การวจยและพฒนาเทคโนโลยการออกแบบ
และผลตชนสวนรถยนต”, ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต, สำนกงานพฒนา
วทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. [ระบบออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.
mtec.or.th/index.php?option=com_content&task=view&id=2148&Item
id=163/ (31 ตลาคม 2556)
สำนกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต. 2555.
นโยบายและแผนวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1
(2555-2564). ครงท 1. กรงเทพฯ : บรษท พรนท ซต จำกด.
สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2547. คมอการจดทำ
ตวชวดการพฒนาทยงยนของประเทศไทย. กรงเทพฯ: สำนกงานคณะกรรมการ
พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.
สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2551. ผลตภาพการผลต
การพฒนาเศรษฐกจของไทย. กรงเทพฯ: สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการ
เศรษฐกจและสงคมแหงชาต.
104 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
สำนกงานตำรวจแหงชาต. 2556. อตราการเกดคดอาชญากรรมและยาเสพตดตอประชากร
ป 2551-2555. กองบงคบการสนบสนนทางเทคโนโลย, สำนกงานเทคโนโลย
สารสนเทศและการสอสาร. กรงเทพฯ : สำนกงานตำรวจแหงชาต
สำนกงานนโยบายและแผนพลงงาน. 2556. การปลอยมลพษทางอากาศในภาคพลงงาน
รายงานสถตพลงงานของประเทศไทย2556, สำนกงานนโยบายและแผนพลงงาน,
กระทรวงพลงงาน.
สำนกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม. 2556. รายงานผลตภาพและผลประกอบการอตสาหกรรม
ป 2555, การสำรวจขอมลและจดทำรายงานผลตภาพและผลประกอบการ
อตสาหกรรม ป พ.ศ. 2555, กรงเทพฯ:บรษท แอล พ ลายคำ จำกด และสำนกงาน
เศรษฐกจอตสาหกรรม, กระทรวงอตสาหกรรม.
สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. 2556. รายงานผลการดำเนนงานของ
สวทช. ไตรมาส 2 ปงบประมาณ 2556 (ตลาคม 2555-กนยายน 2556),
สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต.
สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. 2556. รายงานผลการดำเนนงานของ
สวทช. ไตรมาส 3 ปงบประมาณ 2556 (ตลาคม 2555-มถนายน 2556), สำนกงาน
พฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต.
สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. 2556. ผลงานวจย สวทช. สเชงพาณชย
ป 2549-2556, สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต.
สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. 2555. รายงานฉบบสมบรณ โครงการ
ศกษาวจยเชงนโยบายและประเมนผลการขบเคลอนนโยบายจดซอสเขยวของภาครฐ
เพอสงเสรมตลาดสนคาและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอมของประเทศไทย,
สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต, ธนวาคม 2555.
สำนกงานแผนและนโยบายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2555. รายงานสถานการณ
คณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555.
105วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
สำนกงานสถตแหงชาต. 2554. ขอมลอายขยเฉลยเมอแรกเกด ป พ.ศ. 2507-2549, การ
สำรวจการเปลยนแปลงของประชากร สำนกงานสถตแหงชาต. [ระบบออนไลน].
เขาถงไดจาก http://social.nesdb.go.th/SocialStat/StatBarChart_Final.asp
x?reportid=87&template=1R2C&yeartype=M&subcatid=4 (31 มกราคม
2557)
สำนกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข. 2556. อตราสวนบคลากรทางการ
แพทยตอประชากร ป 2554, รายงานทรพยากรสาธารณสขสำนกนโยบายและ
ยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข. [ระบบออนไลน]. เขาถงไดจาก http://bps.
ops.moph.go.th/index.php?mod=bps&doc=5 (24 กมภาพนธ 2557)
Bell, M. & Pavitt, K. 1995. “The development of technological capabilities”
in Haque, I. (ed) Trade, Technology, and International Competitiveness
Washington: The World Bank.
Cohen, W. & Levinthal, D. 1990. Absorptive Capacity: A new perspective on
learning and innovation. Administrative Science Quarterly,
35: 128-152.
Herz, K.O. 1993. Science and technology for sustainable development, Science
and technology in the work of FAO, FAO.
Watson, R., Crawford, M. & Farley, S. 2003. Strategic approaches to science and
technology in development, working paper 3026, World Bank Policy
Research, April 2003, The world Bank.
106 วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาอยางยงยน
รายนามคณะผจดทำ
เอกสารเผยแพรในการประชมวชาการประจำป 2557 ของสำนกงานพฒนา
วทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (NSTDA Annual Conference: NAC 2014)
ภายใตหวขอ ว และ ท: พลงขบเคลอนเพอการพฒนาอยางยงยน (S&T: Driving Force for
Sustainable Development)
ทปรกษา
1) ดร.ทวศกด กออนนตกล
ผอำนวยการสำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต
2) ดร.ชฎามาศ ธวะเศรษฐกล
รองผอำนวยการสำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต
3) ดร.ธำรงรตน มงเจรญ
ประธานคลสเตอรพลงงานและสงแวดลอม สวทช.
4) ดร.กษตธร ภภราดย
ผอำนวยการอาวโสฝายวจยนโยบาย สำนกงานกลาง
คณะผจดทำ
1) ดร.หงษสดา สอนกลน ฝายวจยนโยบาย สำนกงานกลาง
2) นางสาวดารารตน รชดานรกษ ฝายวจยนโยบาย สำนกงานกลาง
3) นางสาวปยะรตน เซาซ ฝายวจยนโยบาย สำนกงานกลาง
4) นายบญชา ดอกไม ฝายวจยนโยบาย สำนกงานกลาง
5) นางสาวลญจนา นตยพฒน ฝายสอสงพมพ
6) นายคณากร เจรญวงศ ฝายสอสงพมพ
7) นางจฬารตน นมนวล ฝายสอสงพมพ
ฝายวจยนโยบายสำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย 111 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถนนพหลโยธน ตำบลคลองหนง อำเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน 12120โทรศพท 0 2564 7000โทรสาร 0 2564 7002-5E-mail: [email protected]://www.nstda.or.th/Facebook: NSTDATHAILANDTwitter: http://twitter.com/nstda
¹Çѵ¡ÃÃÁÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à·¤â¹âÅÂÕ áÅÐ
à¾×èÍ¡ÒþѲ¹ÒÍ‹ҧÂÑè§Â×¹á¹Ç¤Ô´ "¡ÒþѲ¹ÒÍ‹ҧÂÑè§Â×¹" ໚¹á¹Ç¤Ô´ ·Õè¤Ó¹Ö§¶Ö§¡ÒÃÊÌҧÊÁ´ØÅÃÐËÇ‹Ò§
¡ÒþѲ¹Ò¤Ø³ÀÒ¾¡ÒôÓçªÕÇÔµà¾×è͵ͺʹͧ¤ÇÒÁµŒÍ§¡ÒâͧÁ¹ØÉÂ�
¡Ñº¡ÒÃ㪌·ÃѾÂҡøÃÃÁªÒµÔáÅÐÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁ·ÕèÁÕÍÂÙ‹Í‹ҧ¨Ó¡Ñ´Í‹ҧÁÕʵÔ
à¾×èÍäÁ‹ãËŒ¡Òõͺʹͧ¤ÇÒÁµŒÍ§¡ÒÃã¹»˜¨¨ØºÑ¹
·ÓÅÒÂâÍ¡ÒʢͧÅÙ¡ËÅÒ¹ËÃ×ͤ¹ã¹Í¹Ò¤µ·Õè¨Ðä´ŒÁÕªÕÇÔµÍÂÙ‹·‹ÒÁ¡ÅÒ§ÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁ·Õè´Õ