Zor Meslek Gruplarına Ait İşçi Duruşlarının uMEDErgonomi

Yazılımı ile REBA ve RULA

Yöntemleri Uygulanarak

Ergonomik Risk

Değerlendirilmeleri

WWW.AKROMUHENDISLIK.COM

MEHMET EROL ÇAKIR BİLGİSAYAR MÜHENDİSİ

CAN ÖZCAN YÜKSEK MAKİNE MÜHENDİSİ

Sunum Planı

REBA ve RULA Yöntemleri uMEDErgonomi uMEDErgonomi Özellikleri

o Açı Ölçüm Aracı

Örnek REBA Uygulaması – 1 Örnek REBA Uygulaması - 2 Örnek RULA Uygulaması - 1 Örnek RULA Uygulaması – 2 Ekler

REBA ve RULA Yöntemleri

REBA(RapidEntire BodyAssessment),yöntemi statik ve dinamik tümvücut faaliyetleri esnasındaçalışanın duruşunuanaliz ederek, mesleki kas ve iskelet rahatsızlıklarına neden olabilecek çalışma şeklinin saptanmasına ve önlem alınmasına olanak sağlayan gözleme dayalı bir duruş analiz metodudur.

Amaç: Statik ve dinamik durumsal yüklenmefaktörleri, insan-yük ara yüzü ve yerçekimi destekli üstekstremite pozisyonu kavramlarının tespit edilmesi ve değerlendirilmesi.

RULA(RapidUpperLimpAssessment), üst ekstremite bozuklukları ile ilgili işyerlerinin ergonomikaraştırmalarında kullanılmak üzere geliştirilmiş bir anket yöntemidir. LynnMcAtamney ve NigelCorlett tarafından İngiltere’nin Nottingham Üniversitesi’nde geliştirilmiştir.

Amaç: RULAile herhangi bir araç gereç kullanmadan sadece gözlem ile bireyin kasfonksiyonları,boyun, gövde ve üst ekstremiteleri ile ilgili riskleri belirlenebilir. Sistemli yapılan gözlemlerle çalışan bireyin riskleri önceden belirlenerek önlem alınabilir. RULAbu güne kadar özellikle; el ve makineyle paketleme işlemleri, bilgisayar ve klavye ile çalışma, giysi dikim işlemleri, süper market kasiyerliği gibi işlerde çalışanların ergonomik risklerini belirlemede kullanılmıştır.

uMEDErgonomi uMEDErgonomi;

Hareket yakalama verilerinin AnyBody yazılımına kolay aktarımı,

Mesleki risklerin azaltılması ve iş verimliliğinin arttırılması amacı ile ergonomi analizlerin yapılmasıamacıyla geliştirilen, bünyesinde risk değerlendirme yöntemlerini içeren bir mühendislik yazılımıdır.

Şekil 1 - Hareket Yakalama Evresi

uMEDErgonomi Özellikleri

1. .bvh(Biovision Hareket Dosyası) biçimindeki dosyaları okuyabilir.

2. .txt biçimindeki “ipisoftstudiobiomechaddon” yazılımı çıktısı olan zamana bağlı eklem açısı ve konum bilgilerini okuyabilir.

3. Aktarılan görüntü verisi 3D olarak görselleştirilebilir.

Şekil 2 - Dijital Manken

4. Seçilen eklemi 3 boyutlu gösterim içerisinde diğer eklemlerden ayrı gösterebilir.

Şekil 3 - Kemik Listesi

5. Eklemler için 3 yönde konum ve 3 yönde rotasyon bilgisini ayrı grafiklerde kullanıcıya grafik olarak aktarabilir.

6. Konum ve rotasyon için farklı ölçü birimlerinde görselleştirme imkânı sunar.

Şekil 4 - Konum ve Rotasyon Grafiği

7. Yazılım 32bit ve 64bit Windows 7, Windows 8, Windows 10 işletim sistemlerinde çalışabilir. 8. Akro Mühendislik geliştirici ekibi tarafından sağlanan e-posta ve telefon ile teknik

destek hizmeti içerir. 9. uMEDErgonomi yazılımında Türkçe ve İngilizce olmak üzere iki dil desteği mevcuttur.

Açı Ölçüm Aracı

Ergonomi analizleri yapabilmek için bir takım tahminlere ya da göz kararı seçimlere ihtiyaç duyulur.

Bunlar örneğin; boyun açısı, üst kol açısı, bacak açıları vb. gibi materyallerdir. Eski anket

yönteminde bu şekilde ilerlemekteydi. Ancak uMEDErgonomi yazılımı ile açı ölçmek oldukça

basitleştirildi.

Açı ölçüm aracının çalışma mantığı seçilen 3 noktanın ortasında kalan açıyı dinamik olarak

göstermesidir.

Özellikleri

3 noktanın dinamik olarak seçilebilmesi.

Açı seçiminden sonra belirtilen 3 noktanın istenilen biçimde taşınabilmesi/hareket

ettirilebilmesi.

Nasıl kullanılır?

1. Açı ölçüm butonuna basın.

2. Başlangıç noktasını seçin.

3. Orta noktayı seçin.

4. Bitiş noktasını seçin.

Bu işlemlerden sonra dinamik olarak 3 nokta koordinatları sahne üzerinde “+” ikonu ile

değiştirilebilir.

Örnek – Montaj hattında çalışan bir işçinin boyun açısının alınması

1. “Resim Ekle” butonu basın ve bir resim yükleyin.

2. Yüklenen resim sahne üzerinde görüntülendikten sonra “Açı Ölçüm” butonuna basın.

3. İşçi üzerinde boyun açısı alabilmek için 1, 2 ve 3.cü noktaları belirleyin.

4. Açı doğrudan bize verilecektir.

Sonuç: 24.2° fleksiyon var.

Örnek REBA Uygulaması – 1

Hafriyat işinde çalışan bir işçinin REBA yöntemi ile tüm vücudunun değerlendirilmesi

Şekil 5- Hafriyat işinde çalışan bir işçi

1. uMEDErgonomi yazılımını çalıştırın.

2. “Resim Ekle” butonu ile bir resim ekleyin.

Şekil 6- Resim Ekle butonu

3. Menüdeki “Ergonomi Analizleri” bölümünü açın ve REBA butonuna basın.

Şekil 7- Ergonomi Analizleri-REBA

4. Açılan pencerede, her bir uzuv ve değer için resim üzerindeölçümler yapın.

a. Boyun– 10° Fleksiyon ve yana dönmesi var.

Şekil 8- Boyun b. Gövde – 80° Fleksiyon ve yana esnemesi var.

Şekil 9- Gövde

c. Bacaklar – Çift taraflı basma var.

Şekil 10- Bacaklar d. Yük – 5 kg’dan az yük var ve ani kuvvet artışı var.

Şekil 11- Yük

e. Üst kol – 45°-90° Fleksiyon, üst kolda abdüksiyon ve omuz yükselmesi var.

Şekil 12- Üst Kol

f. Alt kol – 0°-60° Fleksiyon veya 100° dereceden büyük fleksiyon var.

Şekil 13- Alt Kol g. Bilek – 0°-15° fleksiyon ve bilekte yana esneme var.

Şekil 14 - Bilek h. Kavrama

Şekil 15- Kavrama

i. Aktivite

Şekil 16- Aktivite

5. Açı ve kavrama-aktivite değerlerinin girilmesinden sonra “Sonuç” butonuna basın ve sonuçları ekrana yazdırın.

Şekil 17- Hafriyat işçisinin REBA sonuçları

6. Son olarak “PDF Oluştur” butonu ile bu analiz uygulamasının raporunu oluşturun. *EK-01]

Örnek REBA Uygulaması – 2

İnşaat işinde ölçüm yapan bir teknik elemanın tüm vücut uzuvlarının değerlendirilmesi

Şekil 18- Ölçüm yapan teknik eleman

1. uMEDErgonomi yazılımını çalıştırın ve REBA Uygulama-1’deki 1-5 arası maddeleri uygulayın. 2. Açıların ölçümü sonrasında ortaya çıkan risk durumuna göz atın.*EK-02]

Şekil 19 - Ölçüm yapan teknik elemanın REBA sonuçları

Örnek RULA Uygulaması – 1

Montaj hattında çalışan bir işçinin üst uzuvlarının değerlendirilmesi

Şekil 20 - Montaj hattında çalışan bir işçi 1. uMEDErgonomi yazılımını çalıştırın.

2. “Resim Ekle” butonu ile bir resim ekleyin.

Şekil 21- Resim Ekle butonu 3. Menüdeki “Ergonomi Analizleri” bölümünü açın ve RULA butonuna basın.

Şekil 22 - Ergonomi Analizleri-RULA

4. Açılan pencerede, her bir uzuv ve değer için resim üzerinde ölçümler

yapın. a. Üst kol – 20°-45° arası fleksiyon ve üst kolda abdüksiyon var.

Şekil 23- Üst Kol b. Alt kol – 100° dereceden büyük fleksiyon var.

Şekil 24- Alt Kol c. Bilek – 15°-(-15°) arası açı var ve bilek orta hattan bükülmüş durumda.

Şekil 25- Bilek d. Pronasyon ve Supinasyon – Bilek ağırlıklı olarak el sıkışma pozisyonunda.

Şekil 26- Pronasyon Supinasyon e. Boyun – 0°-10° derece arası fleksiyon var.

Şekil 27- Boyun

f. Bacaklar – destekli olarak yere basılı durumda.

Şekil 28- Bacaklar g. Gövde – dik durumda.

Şekil 29- Gövde

h. Yük – 2 kg’dan az ve postür statik durumda.

Şekil 30- Yük

5. Açı değerlerinin girilmesinden sonra “Sonuç” butonuna basın ve sonuçları ekrana yazdırın.

Şekil 31- Montaj işçisinin RULA sonuçları

6. “PDF Oluştur” butonu ile RULA raporunu oluşturun ve görüntüleyin.*EK-03]

Örnek RULA Uygulaması – 2

Montaj hattında çalışan bir işçinin üst uzuvlarının değerlendirilmesi-2

Şekil 32- Tekstil işinde kesim yapan bir işçi

1. uMEDErgonomi yazılımını çalıştırın ve RULA Uygulama-1’deki 1-5 arası maddeleri uygulayın. 2. Açıların ölçümü sonrasında ortaya çıkan risk durumuna göz atın.*EK-04]

Şekil 33- Kesim yapan işçinin RULA sonuçları

Ekler

REBA Analiz Raporu-[EK-01] 3/18/2016

Çalışan Bilgileri

İşçinin Adı : İşçi

Şirket : İnşaat

Bölüm : Kazı Çalışması

Fonksiyon : El arabasına kum doldurma

Görev Açıklaması : Test

Analiz Sonuçları

Boyun,Gövde ve Bacaklar

Boyun :

0° - 20° Fleksiyon Boyun dönmesi veya

esnemesi VAR

Gövde :

> 60° Fleksiyon Gövdenin dönmesi veya

yana esnemesi VAR

Bacaklar : Çift taraflı basma, yürüme

veya oturma

Yük

5 kg ' dan az Ani veya hızlı kuvvet artışı VAR

Üst kol, Alt kol ve Bilek

Üst Kol :

45° - 90° Fleksiyon Üst kolda abdüksiyon VAR

Omuz yükselmesi VAR

Alt Kol : 0° - 60° Fleksiyon

veya

> 100° Fleksiyon

Bilek : 0° - 15° Fleksiyon veya Bileklerde yana esneme

Ekstensiyon veya dönme VAR

Kavrama

İyi İyi bir tutma kolu ve orta şiddette kavrama gücü

Aktivite

VAR Bir veya daha fazla vücut bölgesi sabit (ör: 1 dakikadan

uzun süre tutma)

VAR YOK

Kısa aralıklarla tekrar eden işler (ör: 1 dakikada

4’ten fazla tekrar eden iş) (yürüme hariç) Yapılan iş duruşta hızlı ve büyük değişikliğe neden

oluyorsa veya sabit olmayan zeminde çalışılıyorsa

Skor : 12

Skor Risk

1 Önemsiz risk

2 ya da 3 Düşük risk. Değişiklik gerekli olabilir

4 - 7 Arası Orta risk. Daha fazla araştırma. Yakında değiştirilebilir

8 - 10 Arası Yüksek risk. Araştırılmalı ve değişim uygulanmalı

11 ve daha fazlası Çok yüksek risk. Değişim uygulanmalı

REBA Analiz Raporu-[EK-02] 3/18/2016

Çalışan Bilgileri

İşçinin Adı : Mühendis

Şirket : İnşaat

Bölüm : Ölçüm

Fonksiyon : Metre ile ölçüm alınması

Görev Açıklaması : Test

Analiz Sonuçları

Boyun,Gövde ve Bacaklar

Boyun :

0° - 20° Fleksiyon Boyun dönmesi veya

esnemesi YOK

Gövde :

20° - 60° Fleksiyon Gövdenin dönmesi veya

yana esnemesi VAR

Bacaklar : Çift taraflı basma, yürüme Diz(ler)de >60° fleksiyon

veya oturma (Oturma hariç)

Yük

5 kg ' dan az Ani veya hızlı kuvvet artışı YOK

Üst kol, Alt kol ve Bilek

Üst Kol : (-20°) - 20° arası Üst kolda abdüksiyon VAR

Alt Kol : 0° - 60° Fleksiyon

veya

> 100° Fleksiyon

Bilek : 0° - 15° Fleksiyon veya Bileklerde yana esneme

Ekstensiyon veya dönme VAR

Kavrama

İyi İyi bir tutma kolu ve orta şiddette kavrama gücü

Aktivite

VAR Bir veya daha fazla vücut bölgesi sabit (ör: 1 dakikadan

uzun süre tutma)

VAR YOK

Kısa aralıklarla tekrar eden işler (ör: 1 dakikada

4’ten fazla tekrar eden iş) (yürüme hariç) Yapılan iş duruşta hızlı ve büyük değişikliğe neden

oluyorsa veya sabit olmayan zeminde çalışılıyorsa

Skor : 8

Skor Risk

1 Önemsiz risk

2 ya da 3 Düşük risk. Değişiklik gerekli olabilir

4 - 7 Arası Orta risk. Daha fazla araştırma. Yakında değiştirilebilir

8 - 10 Arası Yüksek risk. Araştırılmalı ve değişim uygulanmalı

11 ve daha fazlası Çok yüksek risk. Değişim uygulanmalı

RULA Analiz Raporu-[EK-03] 3/18/2016

Çalışan Bilgileri

İşçinin Adı : İşçi

Şirket : Fabrika

Bölüm : Montaj

Fonksiyon : Vida montajlama

Görev Açıklaması : Test

Analiz Sonuçları

Üst kol, Alt kol ve Bilek

Üst Kol : 20° - 45° Fleksiyon Üst kolda abdüksiyon var

Alt Kol : >100° Fleksiyon

Bilek :

15° - 15° Arası Bilek orta hattan bükük

durumda

Pronasyon Supinasyon : Bilek ağırlıklı olarak el

sıkışma pozisyonunda

Üst kol, Alt kol ve Bilek Kas Kullanımı ve Yük

Yük 2kg'dan az (Ara ara)

Postür statik durumda. Örneğin 1 dakikadan daha

uzun duruş veya dakikada 4'den fazla tekrarlanma Boyun,Gövde ve Bacaklar

Boyun : 0° - 10° Fleksiyon

Gövde : Dik

Bacaklar : Bacaklar destekli durumda

Boyun,Gövde ve Bacaklar Kas Kullanımı ve Yük

Yük 2kg'dan az (Ara ara) Postür statik durumda. Örneğin 1 dakikadan daha

uzun duruş veya dakikada 4'den fazla tekrarlanma

Skor : 4

Skor Etki Seviyesi Risk 1 ya da 2 1 Önemsiz bir risk, herhangi bir eylem

gerekli değil

3 ya da 4 2 Düşük risk, değişim gerekli olabilir 5 ya da 6 3 Orta risk, daha fazla araştırma ve

kısa bir sürede değiştirmek gerekebilir 7 4 Yüksek risk, değişimi hemen

uygulamak gerekir

RULA Analiz Raporu-[EK-04] 3/18/2016

Çalışan Bilgileri

İşçinin Adı : İşçi

Şirket : Tekstil fabrikası

Bölüm : Kesim

Fonksiyon : Kumaş kesimi

Görev Açıklaması : Test

Analiz Sonuçları

Üst kol, Alt kol ve Bilek

Üst Kol :

45° - 90° Fleksiyon Üst kolda abdüksiyon var

Omuz yüksekte

Alt Kol : >100° Fleksiyon

Bilek : 0° Düz

Pronasyon Supinasyon : Bilek el sıkışma

durumundan uzak

bükülmüş durumda

Üst kol, Alt kol ve Bilek Kas Kullanımı ve Yük

Yük 2kg'dan az (Ara ara)

Postür statik durumda. Örneğin 1 dakikadan daha

uzun duruş veya dakikada 4'den fazla tekrarlanma Boyun,Gövde ve Bacaklar

Boyun :

10° - 20° Fleksiyon Boyun sağa veya sola yatık

durumda

Gövde : 20° - 60° Fleksiyon

Bacaklar : Bacaklar destekli durumda

Boyun,Gövde ve Bacaklar Kas Kullanımı ve Yük

Yük 2kg'dan az (Ara ara) Postür statik durumda. Örneğin 1 dakikadan daha

uzun duruş veya dakikada 4'den fazla tekrarlanma

Skor : 6

Skor Etki Seviyesi Risk 1 ya da 2 1 Önemsiz bir risk, herhangi bir eylem

gerekli değil

3 ya da 4 2 Düşük risk, değişim gerekli olabilir 5 ya da 6 3 Orta risk, daha fazla araştırma ve

kısa bir sürede değiştirmek gerekebilir 7 4 Yüksek risk, değişimi hemen

uygulamak gerekir