1

………………………………………… Pieczęć szkoły/placówki

ZGŁOSZENIE PRZYKŁADU DOBREJ PRAKTYKI

Nazwa szkoły / placówki, w której realizowane jest działanie

Szkoła Podstawowa w Raszówce

Imię i nazwisko dyrektora szkoły/placówki Lucyna Szudrowicz

Adres Ul. 1 Maja 10, 59-307 Raszówka

Tel. 76-8448122

Fax. 76-8448122

e-mail sprasz@op.pl

Imię i nazwisko osoby upoważnionej do kontaktu Lucyna Szudrowicz, Irena Wituszyńska

Zakres działania:

dydaktyka x

wychowanie

opieka organizacja

pracy szkoły

inne obszary

Temat działania: Zajęcia dydaktyczne prowadzone metodą eksperymentu

pt. „Tajemniczy świat eksperymentów” dla grup uczniów klas VI szkół podstawowych gminy Lubin.

Cel/cele działania:

Od dnia 03 lutego 2012 roku w Pracowni Przyrodniczej Szkoły Podstawowej w Raszówce prowadzone są zajęcia dydaktyczne metodą eksperymentu dla uczniów klas VI szkół podstawowych gminy Lubin (z Krzeczyna Wielkiego, Niemstowa, Siedlec oraz Szklar Górnych). Do prowadzenia zajęć służy nowoczesne wyposażenie otrzymane przez szkołę w ramach projektu „Pracownia przyrodnicza w każdej gminie”. Zajęcia finansowane są przez gminę Lubin, która także zapewnia materiały niezbędne do ich prowadzenia oraz dowóz uczniów do Raszówki. Na potrzeby zajęć nauczyciel prowadzący - Irena Wituszyńska opracowała program pt. „Tajemniczy świat eksperymentów”.

• doskonalenie umiejętności posługiwania się technologią informacyjną, programami multimedialnymi • zapoznanie nauczycieli (opiekunów grup uczniów) ze sposobem prowadzenia zajęć

Celem prowadzonych zajęć jest:

• zainteresowanie uczniów poznawaniem zjawisk przyrodniczych

• kształtowanie umiejętności prowadzenia samodzielnych obserwacji, doświadczeń i eksperymentów

• aktywizowanie uczniów do samodzielnej pracy i działania

• wdrażanie do prowadzenia logicznych rozumowań przyczynowo-skutkowych

• kształtowanie umiejętności prezentowania wyników swojej pracy

• rozwijanie umiejętności współdziałania w zespole

2

Opis działania:

Na zajęcia dydaktyczne metodą eksperymentu „Tajemniczy świat eksperymentów” co tydzień przyjeżdża grupa uczniów klas VI z innej szkoły podstawowej gminy Lubin. Grupy uczniów liczą od 18 do 24 osób. Każde zajęcia trwają 90 minut.

Uczniowie początkowo nieśmiało przekraczali progi pracowni przyrodniczej, lecz niepewność ustąpiła bardzo szybko i w dzieciach obudziły się prawdziwe pasje badawcze. Uczniowie uświadomili sobie różnice między obserwacjami a eksperymentami oraz to, jak należy je prowadzić. Zapoznali się z nowoczesnym wyposażeniem pracowni oraz dowiedzieli, że do wszystkich zaplanowanych eksperymentów otrzymają instrukcje rozsyłane (przy pomocy sieci bezprzewodowego Internetu i programu NetSupport School) na komputery znajdujące się na stanowiskach pracy. Każdorazowo przystępując do pracy zapoznają się z instrukcjami, dowiadują się, jaki problem badawczy będzie analizowany, a następnie:

• stawiają hipotezy • przeprowadzają eksperymenty • zapisują obserwacje • wyciągają wnioski • weryfikują hipotezy • poszukują wyjaśnień

Po zakończeniu pracy, grupy uczniów prezentują pozostałym swój eksperyment, przy czym ich wyniki pracy (opisane w instrukcjach w trakcie realizacji) wyświetlane są na tablicy interaktywnej. Aktywny charakter metody, którą prowadzone są zajęcia dydaktyczne, rozbudził u uczniów zainteresowania do poznawania zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie oraz ujawnił ich zdolności do analitycznego myślenia.

Sposób i kolejne etapy przeprowadzania eksperymentów przedstawia zamieszczona poniżej przykładowa instrukcja dla ucznia.

3

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

EFEKT SOLANKI

Ciśnienie hydrostatyczne. 1. Problem badawczy: Czy jajko może „pływać w wodzie”? 2. Hipotezy:

• ..……………………………………………………………………………………...

• ..……………………………………………………………………………………...

3. Materiały: 3 szklanki, woda, sól, 3 surowe jajka, łyżka 4. Zadanie:

a) Nalej wodę do połowy 1 szklanki. Połóż jajko na łyżce i ostrożnie zanurz w wodzie.

• Co obserwujesz? ………………………………………………………………………………………………..

b) Nalej wodę do połowy 2 szklanki i wsyp do niej 10 łyżeczek soli, mieszaj, aż sól się rozpuści. Zanurz w niej jajko.

• Co obserwujesz? ………………………………………………………………………………………………..

c) Nalej wodę do połowy 3 szklanki, wsyp do niej 10 łyżeczek soli, mieszaj, aż sól się rozpuści, a następnie powoli dolej wody do pełna (bez mieszania!). Włóż jajko do wody.

• Co obserwujesz? ……………………………………………………………………………………………….. 5. Która hipoteza jest prawdziwa? Wyja śnij, dlaczego tak si ę stało? ……………………………………………………………………………………………….. Szklanka 1 - ……………………………………………………………………………….. Szklanka 2 - ……………………………………………………………………………….. Szklanka 3 - ………………………………………………………………………….........

Opis sprawdzonych efektów, rezultatów, wyników, skutków działania: W ciągu roku przeprowadzili wiele badań, doświadczeń i eksperymentów, a wśród nich:

• doświadczalnie wykazywali istnienie powietrza • wykazywali, że ogrzane powietrze rozszerza się i unosi do góry • wykazywali, że oziębione powietrze kurczy się i opada na dół • badali oddziaływania ciśnienia atmosferycznego • badali własności przewodzące substancji przy użyciu prostego obwodu elektrycznego

4

• dzielili substancje ze względu na przewodnictwo elektryczne • ustalali metody tworzenia i rozdzielania mieszanin • pobierali próbki gleby w okolicy szkoły • badali próbki gleb, opisywali ich wygląd i właściwości, rozpoznawali ich składniki, określali żyzność,

wilgotność, zawartość powietrza, rodzaj • badali odczyn gleby • wykazywali własności magnetyczne niektórych substancji • badali wpływ różnych substancji na wskazania kompasu • uczyli się posługiwania się mikroskopem i zasad mikroskopowania • porównywali sposoby prowadzenia obserwacji: przez lupę i przy pomocy mikroskopu • oglądali pod mikroskopem preparaty trwałe • wykonywali własne preparaty świeże, obserwowali je pod mikroskopem • badali zjawiska odbicia światła od zwierciadeł, analizowali powstałe obrazy • badali zjawiska powstawania cienia, półcienia, wielu cieni • modelowali zjawiska zaćmienia Słońca, Księżyca • przeprowadzali doświadczenia wykazujące zjawisko rozszerzalności cieplnej gazów • porównywali zjawisko dyfuzji w cieczach i gazach • przeprowadzili eksperyment wykazujący wpływ rozpuszczania soli na temperaturę wody • poznali wpływ stężenia roztworu wody z solą na unoszenie się w nim ciał stałych • wykonywali pomiary własnego tętna i ciśnienia krwi • wykrywali zawartość cukrów, tłuszczów w wybranych produktach spożywczych • badali wpływ alkoholu na białko • wyjaśniali negatywny wpływ alkoholu na białko • oglądali prezentacje multimedialne PP: „Mikroskop”, „Kilka słów o paleniu papierosów…” • przeprowadzili eksperyment z zestawem doświadczalnym „Szkodliwość palenia papierosów”,

a następnie badali osady na filtrze powstałe po wypaleniu 1 papierosa • poznali negatywny wpływ nikotyny na zdrowie człowieka

5

Udział uczniów w zajęciach dydaktycznych metodą eksperymentu pt. „Tajemniczy świat eksperymentów” umożliwił realizację nowoczesnej edukacji przyrodniczej we wszystkich szkołach podstawowych gminy Lubin. Uczniowie cieszą się, że mogą dotykać eksponatów i samodzielnie wykonywać na nich eksperymenty. Obserwują przebieg doświadczeń oraz ich rezultaty i bez problemu są w stanie zrozumieć nawet skomplikowane zjawiska. Dzięki temu mają możliwość rozwijania wielu umiejętności, przydatnych zarówno w dalszym przebiegu procesu uczenia się, jak i w późniejszym życiu codziennym. Nie mniej ważnym efektem zajęć jest: wzbudzenie u uczniów zaciekawienia światem przyrody, rozwijanie pasji poznawczych, kształtowanie refleksji, kreatywności i umiejętności współpracy z innymi.

Wnioski z realizacji: Metoda eksperymentu daje możliwość aktywizowania uczniów, wzbudzania w nich naturalnej ciekawości do poznawania zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie oraz podejmowania wysiłku do zrozumienia ich. Wdrażanie uczniów do myślenia analityczno - porównawczego jest tym cenniejsze, że może również mieć zastosowanie w innych dziedzinach procesu dydaktycznego. Uwagi, komentarze dotyczące działania: *

Na ostatnich zajęciach w roku 2012 została przeprowadzona ankieta ewaluacyjna, w której uczniowie udzielili następujących odpowiedzi na pytania: 1. Czy tematyka eksperymentów i doświadczeń:

• procesie dydaktycznym zainteresowała Cię?

TAK TRUDNO POWIEDZIEĆ NIE

96% 4% --

• poszerzyła lub uporządkowała Twoje wiadomości?

TAK TRUDNO POWIEDZIEĆ NIE

92% 8% --

2. Czy na zajęciach panowała atmosfera sprzyjająca wspólnej pracy i odpowiedniej komunikacji?

TAK TRUDNO POWIEDZIEĆ NIE

95% 5% --

3. Co na zajęciach podobało Ci się najbardziej?

• wszystkie eksperymenty i to, że sami je wykonywaliśmy – 83% uczniów a szczególnie:

• eksperymenty ze światłem i magnesami – 31 % uczniów • mierzenie ciśnienia krwi – 29% uczniów • eksperyment z przewodzeniem prądu – 25% uczniów • wykrywanie składników pokarmowych - 23% uczniów • zajęcia z ogniem – 15% uczniów • badanie kwasowości gleby – 8% uczniów • doświadczenia z wodą – 4% uczniów • eksperyment z zestawem doświadczalnym „Szkodliwość palenia papierosów” - 3% uczniów

4. Jak czułeś/łaś się podczas wykonywania eksperymentów? ☺-96% uczniów �-4% uczniów �- 0% uczniów

Nauczyciel prowadzący: Irena Wituszyńska

Trudności w realizacji: * Nie wystąpiły.

6

Wykaz załączników :* Zał. 1. Instrukcja do eksperymentu: „Duch w butelce”

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Duch w butelce

1. Problem badawczy: Co dzieje się z powietrzem podczas ogrzewania i schładzania?

2. Hipotezy: a) ……………………………………………………………………………………..

b) ……………………………………………………………………………………..

c) …………………………………………………………………………………….

3. Materiały: 2 szklane butelki, 2 balony, 2 miski, lód, czajnik z gorącą wodą, papierowy ręcznik 4. Zadanie:

• Do pierwszej butelki nalej gorącej wody.

• Po kilku minutach wylej wodę z butelki, a na jej szyjkę natychmiast naciągnij balon.

• Wstaw butelkę do miski i wlej obok butelki gorącą wodę.

5. Obserwacja: Co się działo? W pierwszej butelce – ………………………………………………………….

• Do drugiej butelki nalej gorącej wody.

• Po kilku minutach wylej wodę z butelki, a na jej szyjkę natychmiast naciągnij balon.

• Wstaw butelkę do miski, obok butelki wlej zimną wodę i wrzuć kilka kostek lodu.

6. Obserwacja: Co się działo? W drugiej butelce – ………………………………………………………………. 7. Co mo żesz wnioskowa ć ze swoich obserwacji? Która hipoteza jest prawdziw a? ……………………………………………………………………………………… Prawdziwe są hipotezy: …………………………………………………………. 8. Uzasadnienie wnioskowania: ………………………………………………………………………………………

Zał. 2. Instrukcja do doświadczenia: „Ustalamy, czy gleba w naszej okolicy jest kwaśna”

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Ustalamy, czy gleba w naszej okolicy jest kwa śna

Materiały: 3 słoiki z zakrętkami, 3 papierki lakmusowe, 3 kartki białego papieru A4, nalepki do oznaczania, przybory do pisania. Zadanie 1 Pobierz do słoika próbki gleby (po ½ słoika) z 3 różnych miejsc. Starannie oznakuj słoiki, żeby nie pomylić próbek gleby.

• Do 3 słoików z próbkami gleby dolej taką samą ilość wody destylowanej, zakręć słoiki i dobrze wymieszaj.

• Następnie w roztworze powstałym w każdym słoiku namocz papierek lakmusowy (w każdym inny) i przyklej go do ścianki naczynia.

7

• Po kilkudziesięciu sekundach papierki zmienią kolor. Wtedy papierki wyjmij, połóż na kartki białego

papieru i porównaj ich barwę z kolorową skalą pH.

Skala pH

Gleby zasadowe Gleby kwaśne

Skala pH przedstawiana jest za pomocą skali barw, którym przypisywane są odpowiednie wartości pH.

To, jaki odczyn ma gleba, ocenić można po kolorze, na jaki zabarwiają się wskaźniki pH. Im bardziej

zakwaszona gleba , tym ciemniejszy odcie ń czerwonego przybiera wskaźnik; im ciemniejszy odcie ń

niebieskiego – tym bardziej gleba jest alkaliczna (czyli ma odczyn zasadowy) . Jeśli wskaźnik nie

zmienia koloru, odczyn gleby jest neutralny.

• gleby kwaśne - pH od 0 - 6,5

• gleby neutralne – pH od 6,6 – 7,2

• gleby zasadowe – pH od 7,2 – 14,0

Zapisz obserwacje:

Numer badanej próbki

Barwa odczynnika i pH gleby

Próbka nr 1

Próbka nr 2

Próbka nr 3

Wniosek: Najkwaśniejsza gleba jest w próbce nr ………………….., a najmniej kwaśna w próbce nr ……………… Wyrażam zgodę na opublikowanie na stronie internetowej Kuratorium Oświaty we Wrocławiu przedstawionego przykładu dobrej praktyki. Raszówka, 10.01.2013 r. …………………………………………. …………………………………………… Miejscowość, data Podpis dyrektora szkoły/placówki (*) pola nieobowiązkowe

8

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Ustalamy, czy gleba w naszej okolicy jest kwa śna

Materiały: 3 słoiki z zakrętkami, 3 papierki lakmusowe, 3 kartki białego papieru A4, nalepki do oznaczania, przybory do pisania. Zadanie 1 Pobierz do słoika próbki gleby (po ½ słoika) z 3 różnych miejsc. Starannie oznakuj słoiki, żeby nie pomylić próbek gleby.

• Do 3 słoików z próbkami gleby dolej taką samą ilość wody destylowanej, zakręć słoiki i dobrze wymieszaj.

• Następnie w roztworze powstałym w każdym słoiku namocz papierek lakmusowy (w każdym inny) i przyklej go do ścianki naczynia.

• Po kilkudziesięciu sekundach papierki zmienią kolor. Wtedy papierki wyjmij, połóż na kartki białego papieru i porównaj ich barwę z kolorową skalą pH.

Skala pH

Gleby kwaśne Gleby zasadowe

Skala pH przedstawiana jest za pomocą skali barw, którym przypisywane są odpowiednie wartości pH.

To, jaki odczyn ma gleba, ocenić można po kolorze, na jaki zabarwiają się wskaźniki pH. Im bardziej

zakwaszona gleba , tym ciemniejszy odcie ń czerwonego przybiera wskaźnik; im ciemniejszy odcie ń

niebieskiego – tym bardziej gleba jest alkaliczna (czyli ma odczyn zasadowy) . Jeśli wskaźnik nie

zmienia koloru, odczyn gleby jest neutralny.

• gleby kwaśne - pH od 0 - 6,5

• gleby neutralne – pH od 6,6 – 7,2

• gleby zasadowe – pH od 7,2 – 14,0

Zapisz obserwacje:

Numer badanej próbki

Barwa odczynnika i pH gleby

Próbka nr 1

Próbka nr 2

Próbka nr 3

Wniosek: Najkwaśniejsza gleba jest w próbce nr ………………….., a najmniej kwaśna w próbce nr ………………