Zbornik Radova - Stradanje Srba Srebrenickog kraja u 20-Om Veku

download Zbornik Radova - Stradanje Srba Srebrenickog kraja u 20-Om Veku

of 245

  • date post

    13-Oct-2015
  • Category

    Documents

  • view

    182
  • download

    7

description

НАУЧНИ СКУПСТРАДАЊЕ СРБАСРЕБРЕНИЧКОГ КРАЈАУ 20. ВИЈЕКУЗборник радоваСребреница, 26. јун 2014САДРЖАЈДр Вељко Ђурић Мишина, Ријеч уредника Радомир Павловић, Српскежртве не смију бити заборављенеЦветко Стојкановић, Страдањесрпског народа Осата у Великом рату 1914–1918. годинеДр Гојко Маловић, Неки случајеви нетрпељивости и злочинамуслимана према Србима у Сребреничком срезу између двасвјетска ратаБојан Ђокић, Покољ у магацину Земљорадничке задруге у Дри-њачи 1941. године – над буретом крвиМа Радован Пилиповић, Извештаји српских избеглица из Сре-бреничког среза 1941-1943. године у Архиву Српске ПравославнеЦрквеЂорђе Пилчевић, Избјеглице у Рачанском срезу 1941. и 1942. годинии злочини усташке Црне легије у Источној БосниДр Драга Мастиловић, Покољи Срба у Сребреници у Другомсвјетском ратуДраган Цветковић, Сребреница у Другом светском рату: Нумеричкаанализа стварних људских губитакаМиливоје Иванишевић, Српска згаришта сребреничког крајаЉубиша Симић, Путопис кроз српска села сребреничког краја:некад и садАлександар Павић, Разбијање неистина о Сребреници уз помоћстраних извораТомислав Кресовић, Сребреница: од мита до метафореМр Мирко Бабић, Геноцид на југословенском простору у периодимамира

Transcript of Zbornik Radova - Stradanje Srba Srebrenickog kraja u 20-Om Veku

  • 20.

  • :

    ,

    ,

    ,

    Rimski municipium

    :

    . . .

    500

  • 20.

    , 26. 2014

  • 5

    , , , 19141918. , , - 1941. , - 1941-1943. , 1941. 1942. , , : , , : , , : ,

    711

    13

    29

    35

    45

    53

    65

    83179

    209

    217235

    239

  • 7 .

    , .

    , . , , , . , : Si duo fa ci ent idem, non est idem. , . , !

    1995. , , , , , .

    . , , ...

    ! , , .

    . , .

    ***

    XX , . .

    , ,

  • 8

    , , , , , ... , , , , , . , . , , , , . , !

    , , , . , , . , ! , . XIX , 1804. , ; 1813. ; , 19141918, , , 19411945, . !

    ( ) , , ; , ( , , 1941. , , , , ).

    , . , , 1942. ?

    .

  • 20.

    9

    , , 19141918. 19411945. .

    XX , , / , , , ( ).

    , , .

    , / .

  • 11

    () XX , . , 19921995. .

    1910. 2013. , (15.596 : 7.500) , XX . / / .

    , , . , 19421943. , , , , , 56 19411945. 19921995. .

    , , , , , , , , , , 19421943. . ,

  • 12

    . .

    , , . .

    , , , .

    XX , .

  • 13

    19141918.

    , , , , XX . , 1878. , , . , ! , , , . 1908. , , , , , , , , .

    , , , . , . : , , .

    , . . , , , 1912. 1913. , . , , , .

    , , . . , . .

  • 14

    , 1792. , , 1801. , 1914. , , 92 . , , . , , . . , , , .

    , , , . .

    , , .

    10. 1908. , . . , , . , . , , , .

    , , , . , , , . . , , : , . , . , , .

  • 20.

    15

    . , , , , . , .

    . , , , . , .

    , , , , .

    , , . ( ) , ( ) . , , , .

    , . , , , , , . : , , , , .

    . , . . : , . . , .

  • 16

    . 300 400 . . .

    ( ), , , , , , , , , . , , .

    , 1914. , . , 3. 1915. , , : , , ( ) 1877. , , , , , , , . . , , , 1/45 Ske la ni D.U BB e do An i Ske la ni. , , . , 1911. , 30. : , , .

    . , , , : . . . 1914., .

  • 20.

    17

    , .

    . , , , .

    , , . . , , 1924. , , . , , .

    , . 13. 1911. , . , , .

    , , . , , , , , , , . , , , , , , , . , ( : , , ), . .

    , . , . . , ( 1903. ), . .

  • 18

    , . .

    , 1876. . , , , .

    ***

    , . . . , , , , . , .

    . 1913. , . , , 1878, , . Drang nach Osten.

    1913. , , . 1914. , , , , 28. , ! , 28. . . , , .

    , 1914. , , , , , .

  • 20.

    19

    , , .

    27. , , . . . .

    1914. , . . , . 24 .

    . 10.10 . , , , . . , . , , .

    . , . .

    , , . . , , , : , , 1. , , , , , . (...) . . . , , .

    1 , , , .

  • 20

    , : , , , . . (...) , , , . , . . . (...) . , ... ( , , 2006, . 343344.)

    , . , .

    . . . , , , . . : ... , , .... (. , . , . 352)

    . . . , . , . . . .

    . , , , . . , , .

    . . . . . .

  • 20.

    21

    , . , , , . . . , , 5.000 . , .

    . , 200 . 180 , 45, 60, 40. , , . , 126 . , , .

    , 19141918 ( 1996, . 98 ) : , , . . . , .

    , , . . .

    , . , , 1914. : 1914. . , . 12 , . . ,

  • 22

    . ( , , 1981, . 2930)

    . . , . , , , , , , . , , . . . . (. , . , . 39.)

    , , , . , 26. , , . : , , , , , . , 14 .

    . , , . , . :

    : : : : : , : , , , , , : , , , : , : , ,

  • 20.

    23

    (. ): : : : : , , , ( ): ( ) : , , : , : , , ( ): , , : , : : : , , ( ), , , ( ), , , : , , : , , , : , , , , , , , ( ): , : : : , , , : , , : , , , , , : : , : : , , .

    . : ( ), ( ), (

  • 24

    ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( )

    , , . , . : , , , , , , , , , , , , , , , , . .

    , .

    ***

    . , . , . , , . , . , , , . .

    2. 1914. , . . .

  • 20.

    25

    , , ( ), , , : , , .

    , , , . , . , . , 23.000 , , , , , .

    , . . , .

    , . , .

    , 750, . , , . 27. , . 150 , . , , , , . , , . . .

    . , .

    ,

  • 26

    . , . , . , . . : , . , 5.500 . , .

    , , . , . , . : , . , , . 9. 1914. .

    ( 1981), :

    : , , , ( ): , , , , : , : , , ( ), ( ) : , , : : , , , , , , , , : ( ), ( ), ( ), ( ), ( ) : , , , , , , , , , , : , , ,

  • 20.

    27

    : , , , , , , : , , , , : , , , ( ), , , : , , : , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ( ), ( ), : , , , : , , , : , , ,

    ***

    . , . . , , .

    , , ( , ).

  • 29

    .1 , , , , 1941. .

    , . , . , , . , , ( , ), , , , .

    ( ) , 1921. . , , 1921. , , , .2

    1 , : 1914-1918, 1989. , . 8286.

    2 . , : . . . : ( ), . 41, 13. X 20. X 1921, . 5,

  • 30

    , , , , , () , . : , , , (1. ), , . , , ( , ), .

    , , 27. 1931. , , 11. 1931. , , , 300 : , , , , , . 29. 1931. . : , , , , 150 . , 29. 1931. , , 13. 1931. . 25. 1931. , , . 29. 1931. , 14. 1931. , 31. 1931. , , 114 , . ,

    . 14.

  • 20.

    31

    , 11. 1931, , .1

    , , , , 9. 1933. , . , , 11. 1933. ( 10h , a 14h, , ), , , .2 , , , , , . , . , , , , . , , . , , , , !

    1 , , . 15, . 39 ( : , 661539), . : .. . . 1250/34, 23. II 1934. 1931. . .

    2 , 661539, . : .. . . 1250/34, 23. II 1934. , 9. 12. 1933.

  • 32

    ( ). ( , , , , ), . . , , , . , , , , , .

    . 1939. . , , 28. 1939. , , , , . , 6 10 , , . , , , , 29. , , . . , 29. , , 12 , , , 100 150 . , , . , , , . , 30. , , ,

  • 20.

    33

    , , , , , , , . 1. 1939. , , , , . 3. 1939. , 2. , . , , , . 29. 1939. , 500 10 , . , 22. 1939. , . , 11. 1939. , 1 , . , . , , 1939. , , , .

    , , , .

    1 .

  • 35

    ,

    1941.

    . .1

    : 1941. . , , . . .

    : , , , , , , , .

    () . , , . , .

    , , , . , .2

    1941. ,

    1 , , 2008, . 89.

    2 , 1941-1945, 1994, . 55.

  • 36

    .

    , , , , 19411945 .1

    1941. . , . , , , , .2

    , , , , , .

    1 19411945 1964. . 1964. , 597.323 , 5659% ( 1.016.000 1.056.000), 50.000 , 40.000 (rtve rata 1941-1945 Rezultati popisa, Savezni zavod za statistiku (SZS), Beograd 1966 reprint 1992, 7). , 51,7 54% , , 1992. . , , ( ), , , , , , , 1995. , 1999. . 2003. , . , , , , , , , 1964. , , . 657.128 , 58,67 61,41% (1.070.000 1.120.000 ). , , , ( , 179 19411945 1964. ; , 19411945, 19411945. : 19411945); , , : , . 3, 2009, . 64.

    2 Definitivni rezultati popisa stanovnitva od 31 marta 1931 godine: prisutno stanovnitvo, broj kua i domainstava, knj. 1, Beograd 1937, str. 41.

  • 20.

    37

    1 .2

    , , 27. 1942. : , . , , , . .3

    , 2010. .

    1 (, 7. 1900 , 30. 1983). 1919. , . 12 1921. . , 1941. , ( 1941), ( 1942), . . . , . (Vojna enciklopedija, knj. 2, drugo izdanje, Beograd 1971, str. 291292). , . 1944. . : Rodoljub olakovi, Zapisi iz oslobodilakog rata, knj. 2, Zagreb 1948.

    2 ( , 12. 1892 , 20. 1986), , , . . , , . 1941. . 1943. , . . . , . . , ( , . 3, 2007, 602603). . : , : , , 1994.

    3 , 2, 19411944, 9, , 27. 1942. .

  • 38

    1941. , , , , . , , , .

    . , 1941. , : , , .1

    . , , , , : . , , . , .2

    , , , . : ... , , . .3

    1941. . , . , 15. . : , , . , 150 .4 , , .

    1 . , . ., . 15. (. , . ., . 66).

    2 . , . ., . 15.

    3 . , . ., . 6566.

    4 , . 65.

  • 20.

    39

    , 1

    , , . , , .2 .3

    , , , , .4 , , .5 . , , , . : , , . , , : , , ?6

    , , 17. 2010.

    1 , . 66, 194. ). , . , 19411945; 19411945 1964. . rtve rata 1941-1945: Bosna i Hercegovina, knjiga II, Muzej rtava genocida, Beograd 2009, str. 1058. , 179, 19411945. () , 1903. , , 1941. , . , , , (. , . ., . 51, 66). , , . 23.

    2 . , . ., . 66. , . . .

    3 , 2, 19411944, 9, 27. 1942. .

    4 . , . ., . 66. , . . .

    5 , : , , , 1994, . 345.

    6 . , . ., . 66.

  • 40

    9. 1941. , 18 , 11 . , , , . . , . 16. 1941. .1 , . , 16. 1941. , , , , , .2 , , 87 . , . , . , , : . , , , .3 , .

    , 8. 1941. : , , 4 ( , 1941. , ).5

    1 http://www.blic.rs/Vesti/RepublikaSrpska/207578/Zivotkaoakcionifilm.

    2 12. , 14. , 15. . 16. 1941. (. , . ., . 6572).

    3 http://www.blic.rs/Vesti/RepublikaSrpska/207578/Zivotkaoakcionifilm.

    4 . , .., . 68.

    5 , 19411945; 19411945 1964. . rtve rata 1941-1945: Bosna i Hercegovina, knjiga II, Muzej rtava genocida, Beograd 2009, str. 10571058. : () , 1906. , ,

  • 20.

    41

    , , .1 , . , 1942. .2 1942. , , .3 , .4

    1941. , , , , , , .5 , , .6

    1941. , , ; () , 1918, , 1941. ; () , 1901. , , 1941. , ; () , 1905. , , 1941. . , , , 179, 19411945.

    1 . , . ., . 193194. ( 51 66). , , ( 13).

    2 rtve rata 1941-1945: Bosna i Hercegovina, knjiga II, str. 1055. () , 1890. , , 1942. , ; , 179, 19411945.

    3 . : () , 1925. , , 1942. ( , 179, 19411945) () , 1903. , , 1942. . , (. , . ., . 66).

    4 () , . () .

    5 . , . ., . 193194.

    6 rtve rata 1941-1945: Bosna i Hercegovina, knjiga II, str. 10541057.

  • 42

    , , .1 , , .2 , .3 . , 1941. , , , 1942. . , . , , , . , , ,

    : () , 1896. , , 1942. ; () , 1922. , , 1942. ; () , 1890. , , 1942. , () , 1938. , , 1942. ; () , 1895. , , 1942. , () , 1905. , , 1942. , ; () , 1922. , , 1943. . , . , 179, 19411945. , 1942. 1943. , .

    1 . , . ., . 51.

    2 rtve rata 1941-1945: Bosna i Hercegovina, knjiga II, str. 1060. rtve rata 1941-1945: Bosna i Hercegovina, knjiga III, str. 2953. : () , 1901. , , 1941. ; () , 1887. , , 1941. ; () , 1908. , , 1941. ( , 179, 19411945).

    3 rtve rata 1941-1945: Bosna i Hercegovina, knjiga II, . 1061. : () , 1922. , , 1941. , ( , 179, 19411945).

  • 20.

    43

    ( , ) . , , , . , , 1941. .

    , , . , 1941. : , . , , , .

    . 100 . , . , .

    1941. . , , . , . , , , . , .

  • 45

    ,

    1941-1943.

    1941. , .

    , . , , , . , . , . : 1 , 2

    1 13. 1883. , , . . 6. 1915, 7. . . 20. 1917. . . 21. 1968. , ( [], , , . 151, 101).

    2 , . , . 16. 1940. , . 31. 1940. . , 3. 1945. , .

  • 46

    , 1 2 , , .3

    ( , ) , - . , 1932, 1940. 1938. .4 .

    ,

    5. 1954, , 5. 1970, ( [], , , 215).

    1 , , , 27. 1911. . . 1932. , . 30. 1936. . , ( [], , , . 200, 149).

    2 12. 1913. , . , . 9. 1938. , . , , 17. 1940. , . 1941, , 1945. , 28. 1953, . 1. 1954. . 1955. ( [], , , . 203, 252).

    3 ( ), 19411943. , , .

    4 ( ), , , . IIII. , . I, . 1057, 1915. .

  • 20.

    47

    1901. , 1941. .1 .2

    *** 1931.

    , 35.210, 7.930 . , , , .3 , 1925. , 14.356 . . 17. , Katolika crkva u Bosni i Hercegovini nekada i danas, Sarajevo 1935. 1931. , 17.766 17.332 .

    . , , . . , . .

    1.

    12

    1 , , - - - , . II, 2013, 335336.

    2 , , 1944, . 67.

    3 De fi ni tiv ni re zul ta ti po pi sa sta nov ni tva od 31. mar ta 1931 go di ne: Pri sut no sta-nov ni tvo, broj ku a i do ma in sta va, knji ga 1, Be o grad 1937, str. 41.

  • 48

    .[] . 200 , , .

    . 12 5 . . , . , . []. , , , . .

    , , .

    , .

    ***

    2.

    . . 3588 28 XI 41 . . . 1149 16 XI 41 . . . . 2364/41 :

    , , , .[] . 80%

  • 20.

    49

    20% . .

    . . . .

    , . . .

    . . , . .

    , . , , , . .

    . , 80 . . . , .

    : , , , , , .

    . . . , .

    . , .

    , , .

    ,

  • 50

    .12 1942 . (. .)

    ***

    3. [] .

    . 58/41 30 1941 .

    : 1) ,

    , .[] , . 12 1941 . 11 1941 . 5

    2) 3700

    3) , !

    4) .

    5) , : 1) , 2) , 3) , 4) , 5) .

    [] ...

    : 1) 2) . . ,

  • 20.

    51

    . 1937 .

    , .

    , , 1941 . !!

    : ( , ) ( ) . . , . .

    . . (. .)

    ***

    4.

    12 . , . .

    . , , . .6 1941 , , . .

    ***

    5.

    . , , , 17. IX. 1930. , , . . :

  • 52

    . : . , . .

    18/5. 1943 . , . . .

    ***

    6.

    . , , , 4. VI II. 1928 . , . . , . . 1. 2000 100, , , . . , , . . 2. 100 . 3. , . 4. , , . 5. , . 6. , . 18/5. 1943 . , . . .

  • 53

    1941. 1942.

    , , 10. 1941, , 9. 1945. , . , , , , , . , , , , , . , . , , .

    , , , . 1941, . , , . , , , . , , , ( , , , , ).

    ,

  • 54

    , . . , 8.980 . , . 13. 1941, , , 1.000 , 2.700. 2.000 , . , , 2.380 .

    , .

    , , , .

    , 25. , , , . , , . , . , , . , , , .1

    , , 1941. , , . ,

    1 , , , . . 9187.

  • 20.

    55

    1941. , : , . , : . , , , 1941. , . , , . , , , , , . , , , , : .1

    1941. , , , . , , , . , , . . , , , , , . . . , , , , , .

    1941. ( ), 1942. , 15.000 . XV . , .2

    , , , ,

    1 , 8, 1943. , . 6.

    2 , , 1986, 40.

  • 56

    1942. . , .1

    , . , 14. 1942. , 3.700 , , . , 430 , , .

    , , . . , , , .

    , , : , . . . . , ... 1. 1942. . , ... . , . , .2

    , , . , ,

    1 : 1942., - , 1988.

    2 , , 1997.

  • 20.

    57

    , . 15 , .

    , . , , , : 900 , . , , 1941. . , , 300 , . 8. 1942. , . 2000 , , . , . , , , , . ....1

    , , , , , . , , .

    2. , , , 30 20 , 13. 1942. . ,

    1 1961. , , 194244. , . 1943. .

  • 58

    , , , , . . , . , , . , , 13. 56 , . , , , . , . . , , , .

    , , , , . . , 12. 16. 1942. 2.462 ( , ).

    11. . 18. 1942, , . 26. , , .

    2. , ( ) 5. 6.000 , . 4, 5. 6. 1942, .

  • 20.

    59

    5. , , . , . , .

    , , .

    15 .1

    ***

    1942.

    , 9. 1947. , .2 , :

    I.

    1941. , . , .

    1942. ,

    1 , , . . 7032, .

    2 , , , . . 16787.

  • 60

    , .

    , , . , , , , , , . , . (...)

    1942. . , . , , , . . . ... , 50 , . ... , , 17 , 3 1 , 13 . , , . ... . ... . ... . . ... , .

    200 , . . 50 , 170

  • 20.

    61

    . ... 85 , . . ... , . 15 , , . , .

    , (... ) . 8 , 8 . .

    ... , 13 , , . . . (... ) . , , , , . , . ... 20 .

    ... , , , , . , . , . 86 , . 58 , . ... 50 , . , ( ) .

    , ... , 100 , .

  • 62

    . . , , . 50 , . 19 , . . ( ), . ... 40 , . , , ( ), , , , , .

    , , , , . 111 , , . : , , , , , , , , , 1 3 . ( ), , 27 .

    , . ... 64 , . , , . (...)

    1942. . . , . 4000 , . . . 3000 4000 , . .

  • 20.

    63

    , 43 . . . . , , . 4000 , . , .

    (...)

  • 65

    , , 14. 15. 1943.

    : , . , , 14. 15. 1943. .

    : , , , , , , , .

    1941. , , , .1 , , , . , . , .2 ,3 .4 ,

    1 ( ), ( ), . 2, 40, . . 6.

    2 , , . 204, . . 56396.

    3 , , . 204, . . 56392.

    4 , , . 204, . . 56393.

  • 66

    , .1 , , , . , , : , , , .2 , , , .3 .

    , . , . , . , . , . , , , , , . , , , , . , ( : ) : , , : , , , , , , . , . , .4

    , , . , , , , 1941. , 30 ,

    1 , , . 204, . . 56384.

    2 , , . 204, . . 56385.

    3 , , . 204, . . 56396.

    4 , , . 2, . . 6.

  • 20.

    67

    , , .1 , 1941. 110 .2 , 1941. .

    1942. , , , . , , . , , , , , , . , . , 1942. . , , , , , , . .3 , , . , . , , , 137 , 50 .4 , , , . , : , ,

    1 , , . 204, . . 56403.

    2 , , . 2, . . 53.

    3 , , . 204, . . 56385.

    4 , , . 204, . . 56400.

  • 68

    , , .1 , , , 1942. .

    , , , , . , 10. 1942. , , . , , , , . , , , , , ,2 , , . , 21. 1943. , , . , , , , , , , , .

    . 29. , , , , , , . , .3 , 11. 1943. , , . ,

    1 , , . 204, . . 56394.

    2 , , . 2, . . 4242.

    3 , , . 2, . . 2990.

  • 20.

    69

    , , . 19 , 21, , , , . 17 , , .1 , , , 29. , .2

    , 14. . , , . , .3 , , , . , . , , . , , : 14. 4 . , , , , . , , , 98 ... , , , . , ,

    1 , , . 2, . . 301.

    2 , , . 2, . . 4230.

    3 , , . 204, . . 56384.

    4 , 15. 1943. , , , 14. (, , . 2, . . 4230).

  • 70

    .1 . , , , , . , , : Kad su se dne 14 o.m. po vra ti li usta e u Sre bre ni cu do lo ih je ne ko li ko u mo ju ku u te je je dan od njih iz hod ni ka ubio u so bi iz pu ke mo ju sve kr vu Mar tu Bo go vi sta ru 85 go di na, ko ja je bi la pra vo slav ne vje re. Ja sam se za jed no s njom na la zi la to ga mo men ta u so bi te sam se sa krila iza vra ti ju dok je mo ja sve kr va bi la na sred so be i tu je ubi je na. U to sam u la da je dan usta a is pred mo je ku e vi e: Ne di raj te u Ka tu ona je na a.2 , . , , . , , (39) , , , (28) , . , , , . , , , .

    , , , 20. 1943. . , . 9, : Lje mu kog dje te ta sta rog oko 13 go di na, pod pu no odje ven, bos, sa krat kom ko som na gla vi. Ra di se o dje te tu u mar ke La za re vi. Spolj ni na laz: na de snom po tilj ku ve li ka ra na raz trg nu tih ru bo va us prav nog ob li ka, du ga 8 a i ro ka 4 cm, kroz ko ju se vi di unu tra njost lo ba nje, u i joj u plji ni manj ka ve i dio mo zga. Drugih po vre da ne ma. Mi lje nje: smrt je na stu pi la uslied po vre de mo zga tu pim hlad nim oru jem.3

    10, : Lje en ski, pre ma iz ka zu prisut nih iden ti tet ni je mo gao bi ti utvr en. Sta rost oko 35 god. Spolj ni na laz: en ski lje du i ne oko 160 cm, pod pu no odje ven, sa du gom ko som na gla vi, na de snoj stra ni vra ta u pred je lu i le ku ca vi ce na la ze se e ti ri ra ne od ubo da no em, a u pred je lu de sne si se i de sne stra ne re ba ra is pod pa zu ha na la zi se pet ra na od ubo da no em. Mi lje nje: Smrt je na stu pi la usljed iz kr va vlje no sti ko ja je po slje di ca ra na na ne se nih no em na vra tu i pr si ma grud nom ko u, kao i

    1 , , . 204, . . 56384.

    2 , , . 2, . . 4258.

    3 , , . 2, . . 4237.

  • 20.

    71

    va nih unu tra njih or ga na za i vot.1 56, : Mu ko di je te, ne po zna to, sta ro oko 5 god. Spolj ni na laz: mu ko di je te, ob u e no, u pred je lu de sne stra ne is pod uha ko sa ra na du ga oko 15 cm ko ja je po vri je dila po tilj nu kost i vrat ta ko da mo zak is pa da na po lje, na ni je ta otrim hlad nim oru jem, vje ro vat no sje ki rom.2 . , , , : , , , .3

    , . (34) : 4 (31) , , 13 .5 , . , , . , . , , , , , . , .6

    , , . , , , , , ( )7 , , ,

    1 .

    2 .

    3 , , . 2, 57, . . 4311.

    4 .

    5 , , . 204, . . 7186/1.

    6 , , . 2, 40, . . 4242.

    7 , , . 13, . . 34212.

  • 72

    .1 , , , 16, : Lje mu ki, pre ma is ka zu pri sut nih brat e ne ubi je nog zu ba ra, star oko 12 god. Spolj ni na laz: Mu ki lje dug oko 130 cm, pod pu no odje ven, sa krat kom ko som, oko 12 god. Na po tilj ku dvi je uz du ne ra ne uz prav ne, ui nje ne otrim oru jem sva ka du ga po 30 cm. Mi lje nje: Smrt je na stu pi la usljed po vre de mo zga.2

    , . . , , , : Dne 10. ovog ja sam oti ao da obi em mu ha di re oko Dri nja e i pre ao sam u ko tar Zvor nik. Isti dan na ve e t. j. u e tvr tak3 upa li su ne nad no u Sre bre ni cu par ti za ni. Na kon te ke i kr va ve bor be za u ze li su je i osta li su u Sre bre ni ci sve do po ne delj ka te su se po vu kli u br da oko Sre bre ni ce. Isti dan su na e Usta e uni li u Sre bre ni cu i po i ni li su strano kr vo pro li e. Sve Srb ki nje e ne i dje cu su po bi li i ono to je bi lo mu ko Sr ba. Za tim su ubi li star je i nu su da Aga no vi a Mu ha me da i nje go vu e nu i dje cu te po tan skog pri prav ni ka De ma la P. iz Sa ra je va. Iza to ga kre nu li su u se la da po u bi ja ju osta tak srb skog i vlja. Sre bre ni ca je opet oplja ka na i do ivje la je opet gol go tu. Oni as sam iz vi e en da su mi mo ji svi na i vo tu. Ja ne vje ru jem da e se smje ti da lje bi ti u Sre bre ni ci, jer e za ova kr vo pro li a bi ti od ma zda i to sa mo nad na ma mu sli ma ni ma.4

    , , , , 17,5 , 15. , , ,6 , , . , 500 , .

    1 , , . 2, 57, . . 4311.

    2 , , . 2, . . 4237.

    3 11. , 10, .

    4 , , . 2, 40, . . 4236.

    5 16 .

    6 , , . 204, . . 56402.

  • 20.

    73

    , , , . , , , . , . , , , , 39 , . . , .1 , , , (30), (25) , 12 60 .2 : 14 , , , (16) , , .3 , . , , 15 . . , .4 , , . , .5

    ,

    1 , , . 204, . . 56388.

    2 , , . 13, ( ).

    3 .

    4 , , . 204, . . 56388.

    5 .

  • 74

    3. , , , . 17. 1943. , 32 29. . , , . . , , . , . 20. 1943. , 14. 1943. :

    1. 45 2. 37 3. ?

    4. ?5. 40 ,

    6. 50 7. 18 8. 68 9. 50 10. 30 11. 70 12. 60

    13. 50 14. ? (. ) 13 15. 60 16. 80

    17. ? 50 18. ? 50 19. 1 18 20. ? 21. 40 22. 50

    23. 18 24. ? ? 25. ? ? 26. 60 27. 75 ,

    28. 35 29. 3

    30. 35 31. 60 32. 45 33. 55 34. 55 35. 50 36. 35

    37. ? 4 38. ? 5 39. 70 40. 55 41. 70 42. 50

  • 20.

    75

    43. 40 44. 50 45. 40 46. 85 47. 35 48. 5 49. 35 50. 40 51. 80 52. 70 53. 40

    54. 7 55. 50 56. 4 57. 40 58. 60 59. 70

    60. 40 61. 40

    62. ? ? 63. ? 6 64. 40

    65. 18 66. 14

    67. 50 68. 39 :

    69. 8 70. 6 71. 5 72. 9 73. 4 74. 28

    , 74 . , , , , 78 . , 21. , .1 , , , , . , , :

    1. ? 1 ?

    1 , , . 2, . . 4241.

  • 76

    2. 40 , ,

    ,

    3. ? 4. ? 12 5. ? ?

    6. ?

    7. 10 8. 8 9. 6 10. 4 11. 2 12. ? 13. ? 14. ? 15. ? 16. ? 17. ? 18. ? 19. 12

    20. 35 ,

    21. ? 13 22. ? 10

    23. 95 24. 60 25. 50

    14. 1943. 97 , , .1 , .

    , :2

    . .

    1. 50

    2. 50 3. 20 4. ? () 7 5. ? () 12 6. 16 7. 18 8. 60 9. 40 10. 10 11. 13 12. 2,5 13. 25 14. 1

    1 , , . 204, 53, . . 56384.

    2 , .

  • 20.

    77

    15. 60

    16. 45 17. 17 18. 13 19. 8 20. 20 21. 18 22. ? () 10

    23. 45

    24. 40 25. 17 26. 12 27. 10 28. 20

    29. 35

    .

    .

    30. 30 31. 14 32. 10 33. 7

    34. 35 35. 14 36. 10

    37. 8 38. 25 39. 25 40. 35

    41. 28 42. 12 43. 10 44. 7 45. ?

    46. 35 47. 8 48. 8

    49. 40 ,

    .

    .

    50. 40 51. 17 52. 13 53. 8

    54. 25 55. 20 56. 30 57. 40

    58. 36 59. 12 60. 6 61. 60 62. 55 63. 21 64. 12 65. 40

    66. 10 67. 8 68. ? ()2 8 69. ? () 1

  • 78

    70. ?

    .

    .

    71. 16 72. 10 73. 40 74. 20 75. 60 76. 21 77. 10 78. 8 79. 15 80. 6 81. 8

    82. 40

    83. 35 84. 16

    85. 40 86. 16

    87. 50 , 88. 45 89. 17

    90. 10 91. ? ()3 1 92. 25 93. 60 ,

    94. 50 95. 15

    96. 40

    ,

    97. 55 98. 55 99. 18 100. 15 101. 60

    102. 50 103. 45

    104. 20

    105. 60 , 106. 50 107. ? 12

    99 . , , , , :

    1. () 35 2. ()

    45

    3. ()

    20

    4. . 50 5. () 18 6. (.) 26 7. () 30

  • 20.

    79

    , 14. 1943. 106, , .

    , :

    1. 30 ,

    2. 25 3. ? ? 4. ? ? 5. ? ? 6. ? ? 7. 60 8. 50 9. 12

    , 15. 1943. , :

    1. 45 2. 17 3. 45 4. 43 5. 16 6. 45 7. 30 8. 50 9. 22 10. 45 11. 19 12. 37 13. 18 14. 50 15. 31 16. ? ?

    17 , , , .

    14. 15. 1943. , , 29. 228 . 80 .

    , 29. , , , . 29.

  • 80

    276 , , , , 259, 17 (15 ). , ( ), 29. , 136 140 .1 , , . 29. , , , , , . ().2 , , 3. , , .3 , , , , , , , , , , , . , , , , . , , . , , 25. 1943. , , , , : U ko li ko sam ja vi deo i znam da par tiza ni u vri e me nji ho vog bo rav ka u Sre bre ni ci ni su ni kog ubi li osim u ko li ko se

    1 , , . 2, 53, . . 4234 ( 29. ).

    2 , , . 204, . . 60361.

    3 , , . 2, 53, . . 4358.

  • 20.

    81

    sje am dva ili tri gra a ni na ko ji su se bo ri li pro ti vu njih i u bor bi po gi nu li.1 , , .2 , . , , . , , .

    . 1943. , , , . , , , , . 1943. 1944. , , , . , . 1944. , , , , . .3 , , , .4

    ,

    1 , , . 2, . . 4299.

    2 , , . 2, . . 4230.

    3 , , . 204, . . 56386.

    4 , , - 1941-1945. , , I, , 2011. , . 22, . 141 ( . 1873 ).

  • 82

    1941. 1945. 1.076 , 546 , 210 430 , 2.262 .1 , , . 2.200 , , , , . (3.281), 68%, . , , , 1.129 , , 663, 348, 95 , 18 .2

    :

    , 19411945. , 14. 15. 1943. , . , 29. , 136 140 , , 228 : , . , , 80 . , , . , .

    1 , , . 204, .

    2 .

  • 83

    ,

    : 1

    : 19411945 1964. . , , , , , , . : ( ), (), , , , , , , , , .

    . ,2 , , , , , , .

    . , , , , .

    19411945 1964. ,3

    1. 3/2009, 6393.

    2 , .

    3 , 597.323 , 5659% ( 1.016.000 1.056.000), 50.000 , 40.000 , (r tve ra ta 1941-1945 Re zul ta ti po pi sa, , 1966 1992, 7). 51,7 54% , , 30 ( 1992). ,

  • 84

    . , , , , , , . , , . , , .

    , , . , , ( ), . ,1

    , (), , , , , , () , , 1995. , 1999 . 2003. , . , , , , , , , 1964. , , . , , 1.070.000 1.120.000 ( 1.042.000 1.092.000 ), 53,355,8% . 657.128 , 58,67 61,41% . , , , ( , 179 19411945. 1964. ; , 19411945, 19411945).

    1 43 : , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , .

  • 20.

    85

    , , , . 78, , 2.543 , 295 . 1921. , 14.923 , 1.242 , 8,32%.1 , 1931. , ( ) 35.210 .2 2,27% 0,79% .3 1921. 1931. . , , .4 , , . , ()

    1 Pred hod ni re zul ta ti po pi sa sta nov ni tva u Kra lje vi ni SHS od 31. ja nu a ra 1921. go di ne ( 1921), 1924, 155158. , 27.378 .

    2 Po pis sta nov ni tva 1991. go di ne, 1931 ( ), 1997.

    3 51.199 2, 1.889.929 , 43,87% (829.162), 31,13% (588.247), 23,48% (443.914), 0,64% (12.028) 0,88% . 15.7362 (30,73%), 653.254 (34,57%), 43,06% , 40,17% , 14,79% 1,98% (1,44% ) ( 1921, 2024).

    4 1921. , 27.378 , 13.424 (49,03%) 13.792 (50,38%), 0,59% (, 2425). 1931. , 17.766 (50,46%), 17.332 (49,23%) 109 (0,31%) (Po pis sta nov ni tva 1991). 29. 1942, 40.000 , , (Vla di mir De di jer, An tun Mi le ti, Ge nocid nad Mu sli ma ni ma 19411945, Zbor nik do ku me na ta i se a nja, Sa ra je vo 1990, . 122). , , .

  • 86

    .1 , , .2 , .3

    , . , ,4 .5 , ,6 . , .7 ,

    1 , , 1941. 86 , 156 93 63 (Slo bo dan D. Mi lo e vi, Iz be gli ce i pre se lje ni ci na te ri to ri ji oku pi ra ne Ju go sla vi-je 1941-1945, Be o grad 1981, . 158). , , 5,87 ( 4,21), ( ) .

    2 1. 1942. , 17.000 , . , , . 7. 1943. , 5.000 , 1942. (Zdrav ko Di zdar, Mi hael So bo lev ski, Pre u i va ni et ni ki zlo i ni u Hr-vat skoj i u Bo sni i Her ce go vi ni, Za greb 1999, 258 538539).

    3 3. 1943. 5.316 , (, 522523).

    4 Fi kre ta Je liBu ti, Usta e i NDH, Za greb 1977, 197.

    5 ( , 199200).

    6 , 1941-1945, 1994, 55.

    7 4. ( ) , ( ) , ( ) . 4.

  • 20.

    87

    . , , , ( ). , , . , , , , (), , , . ( )1 , , , , .

    , , , , , , . , 1.432 . 1942. , 52,72% .2

    70,60% , 27,93%, 1,47% . , ,

    (Mla den Co li, Ta ko zva na Ne za vi sna dr a va Hr vat ska 1941., Be o grad 1973, 225 289). , ( ) , . , 1942. (Ni ki ca Ba ri, Ustroj kop ne ne voj ske Do mo bran stva Ne za vi sne dr a ve Hr vat ske 1941-1945, Za greb 2003, 117118).

    1 ( ), , , (N. Ba ri, Do mo bran stvo, 154). , , (M. Co li, Ta ko zva na NDH, 280).

    2 1943, 27,44% , , 1941 8,03%, 1944 8,66% 1945. 3,14%.

  • 88

    , 2,53:1.

    0

    10

    20

    30

    40

    50

    60

    70

    80

    Srbi Muslimani ostali

    uee u populaciji

    uee meu stradalima

    1.

    .

    1941. 1942. 1943. 1944. 1945.

    52 515 318 94 32 1.011% 45,22 68,21 80,92 75,81 71,11 70,60

    61 237 68 25 9 400% 53,04 31,39 17,30 20,16 20,00 27,93

    / . 2 3 7 5 4 211% 1,74 0,40 1,78 4,03 8,89 1,47

    115 755 393 124 45 1.432% 8,03 52,72 27,44 8,66 3,14 100,00

    , 19411945

    , , (50,94%) , 1943. (31,45%), 80,92%.1 (59,25%) 1942. ,2 1941. (53,04%). , (33,33%) 1943. , 8,89%.

    1 , 5,14% 1941. , 9,30% 1944. 3,17% 1945. .

    2 , 15,25% 1941. , 17,00% 1943, 6,25% 1944. 2,25% 1945. .

  • 20.

    89

    , , 180 , 12,57% . 8,32% , . (87,22%), 1943. , 39,44% . 63,33%, 32,78%, 3,89%. 1,93:1.1 14,75%, 11,28%, 33,33% .

    1941. 1942. 1943. 1944. 1945.

    15 26 61 7 5 114% 51,72 45,61 85,92 50,00 55,56 63,33

    14 29 9 5 2 59% 48,28 50,88 12,68 35,71 22,22 32,78

    / . 2 1 2 2 7% 3,51 1,41 14,29 22,22 3,89

    29 57 71 14 9 180% 16,11 31,67 39,44 7,78 5,00 100,00

    , 19411945

    (76,32%), 1943, 53,51%, 85,92%. , (72,88%), 1942. (49,15%), 50,88%.

    , , , 1.252 , 73 , 17,15 .2 71,65% (897), 27,24% (341) 1,12%

    1 , , , , .

    2 , .

  • 90

    (14). 46, 49 . 22 , 27 , 24 . : 11,71% (105), 13,78% (47). 19,50 , 6,96.

    , , , , , , , . 31,49% , (43,89%). .

    . .

    649 317 15 981% 64,19 79,25 71,43 68,51

    362 83 6 451% 35,81 20,75 28,57 31,49

    , 19411945

    . .

    57 40 4 101% 50,00 67,80 57,14 56,11

    57 19 3 79% 50,00 32,20 42,86 43,89

    , 19411945

    , (35,81%) (28,57%) (20,75%). , (43,89%), . 50,00%, 42,86%, 32,20% . 4,36:1, 3:1.

  • 20.

    91

    . , 18,51% (265). 77,74% (206), 21,13% (56) 1,13% . 20,38% , 14,00% 14,29% . , 13,89% (25), 56% (14) 44% (11). , , 18,64% 12,28% . 3,68:1, 1,27:1.

    , .1 (), , 1941. , . 20 1,40% . 10% (2). , 35% (7), 14,29% (1). 65,00% (13), 7,69% (1). ( 10), . ( 5), 20% (2) , 80% (8). , , .

    1 1964. , , . . , , , , , , . , , .

  • 92

    .1 , , . , , . , , , ,2 .3 ,4 .5 ,6

    1 , , , , ( , Sr bi ja u dru gom svet skom ra tu 1939-1945, 1992, 195). , , 18. (Oslo bo di la ki rat na ro da Ju go sla vi je 1941-1945, III (. ), 1958, I, 84).

    2 III 28. 1941. [] ( . .) , (V. De di jer, A. Mi le ti, Ge no cid, 75).

    3 , , (Zdrav ko Di zdar, et ni ki zlo i ni u Bo sni i Her ce go vi ni 1941-1945, Za greb, 2002, 155).

    4 1. 1941. , ( , Usta nak u Is to noj I Cen tral noj Bo sni 1941, 1973, 416434; , ( ) 1994, 15). 13. 1941. , , , () , . ( , Is to na Bo sna u NOB-u, Se a nja ue sni ka, III, 1971, I/335). , 1941. , (Ve se lin u re ti, Na rod na vlast u BiH 1941-1945, Be o grad Sa ra je vo 1981, 9596, 105, 201).

    5 16. 1941, , (. , Usta nak, 434457; ..., 15; . , et ni ki zlo i ni., 178).

    6 , , ,

  • 20.

    93

    1942. , .1 , , 1943. , .2 ( ) , , .

    . 145 ,3 10,13% . , , 46,21%, 1944. .4

    , , , , ( : , Do bro vo lja ka voj ska Ju go sla vi je u sa sta vu sna ga NOP-a, 1983; , , IIII 1999). , , , , , ( ..., 167254). , , 1. 1942. , (Oslo bo di la ki rat, I, 195 201).

    1 ( ) , , , (Oslo bo di la ki rat, I, 200202).

    2 Ra sim Hu rem, Kri za NOP-a u Bo sni i Her ce go vi ni, Sa ra je vo 1972, 108; Oslo bo-di la ki rat, I, 176179, 194, 201, 460, 465467, II, 1121, 197206, 264267, 449, 517, 580.

    3 , .

    4 9. 1943. , , . 1944. , (Sre bre ni ki NOP od red, Lek si kon NOR i re vo lu ci je, III (. , . ), 1980, II, 1065). 1943, ,

  • 94

    . 84,14% , 11,72%, 4,14%. 7,18:1.

    0

    10

    20

    30

    40

    50

    60

    70

    80

    90

    Srbi Muslimani ostali

    uee u populaciji

    uee meu stradalimpartizanima

    2.

    . .

    .

    1941. 1942. 1943. 1944. 1945.

    14 19 15 52 22 122% 100,00 90,48 88,24 77,61 84,62 84,14

    2 11 4 17% 9,52 16,42 15,38 11,72

    / .

    2 4 6% 11,76 5,97 4,14

    14 21 17 67 26 145% 9,66 14,48 11,72 46,21 17,93 100,00

    , 19411945

    , (1941. 100% ), 39,34% . 33,33% .

    . , (. , Na rod na vlast., 198199).

  • 20.

    95

    , 11,76%, (64,71%) 1944. .

    15,86% , (8,32%). 1944. , . , 78,26%, 13, 04% 8,70%. , 9:1.

    1941. 1942. 1943. 1944. 194.5

    4 3 4 5 2 18% 100,00 100,00 80,00 62,50 66,67 78,26

    1 1 2% 12,50 33,33 8,70

    .

    1 2 3% 20,00 25,00 13,04

    4 3 5 8 3 23% 17,39 13,04 21,74 34,78 13,04 100,00

    , 19411945

    , , . 14,75% , 11,76% 50,00% .

    (88,48%), 1.267 . 1942. , 57,38% (727) . 29,28% (371), . , 69,38% , 29,44%, 1,18%. , ,

  • 96

    , 2,36:1.

    0

    10

    20

    30

    40

    50

    60

    70

    Srbi Muslimani ostali

    uee u populaciji

    uee meu stradalimcivilima

    3.

    . .

    .

    1941. 1942. 1943. 1944. 1945.

    33 496 299 41 10 879% 35,11 68,23 80,59 73,21 52,63 69,38

    59 228 67 14 5 373% 62,77 31,36 18,06 25,00 26,32 29,44

    / .

    2 3 5 1 4 15

    % 2,13 0,41 1,35 1,79 21,05 1,18 94 727 371 56 19 1.267

    % 7,42 57,38 29,28 4,42 1,50 100,00

    , 19411945

    , , , . (56,43%) 1942. ,1

    1 , , , . , . , ( ),

  • 20.

    97

    1943. , 80,59%. , (61,13%) 1942. , , 62,77%. 1:1,79, 1943. 4,46:1. 1941. 63,64% (21) , 61,02% (36) . , 33,33% 1943. , 26,67% , (21,05%).

    , 12,23%, , 10,82% . , 92,90% , 1943. , 42,58%. 61,94% , 35,48% 2,58% . 1,75:1. 14,75%, 10,92%, 26,67%

    .

    1941. 1942. 1943. 1944. 1945.

    11 23 57 2 3 96% 45,83 42,59 86,36 40,00 50,00 61,94

    13 29 9 3 1 55% 54,17 53,70 13,64 60,00 16,67 35,48

    / .

    2 2 4% 3,70 33,33 2,58

    24 54 66 5 6 155% 15,48 34,84 42,58 3,23 3,87 100,00

    , 19411945

    59,40% ,

    , , 45.000 ( ..., 172184, 193197).

  • 98

    (86,36%). (52,73%) 1942. , 53,70%, 1944. , 60%. , 88,48% , 11,52% (1,40% 10,12% ).

    .

    . .

    .

    20 10 10 % 1,40 0,99 2,5

    .

    145 122 17 6% 10,12 12,07 4,25 28,57

    1.267 879 373 15% 88,48 86,94 93,25 71,43

    1.432 1.011 400 21, 19411945

    93,25% , 86,94% 71,43% . , 28,57% , 12,07% , 4,25%. 2,50%, 0,99%, .

    , , , 2,66% , . .

    .

    .

    2 2 % 1,11 3,39

    .

    23 18 2 3% 12,78 15,79 3,39 42,86

  • 20.

    99

    155 96 55 4% 86,11 84,21 93,22 57,14

    180 114 59 7, 19411945

    3,72% , . , , . .

    . (85,82%), (11,52%), 1,54%, 1,12% .

    .

    . .

    1941. 1942. 1943. 1944. 1945.

    94 719 357 45 14 1.229% 91,74 95,23 90,84 36,29 31,11 85,82

    19 20 25 74 27 165% 16,52 2,65 6,36 59,68 60,00 11,52

    6 7 2 1 16% 0,79 1,78 1.61 2,22 1,12

    2 10 4 3 3 22% 1,74 1,32 1,02 2,42 6,67 1,54

    115 755 393 124 45 1.432, 19411945

    , 1942. 58,50%,1 (95,23%). . , (44,85%) , , (60,00%) . (81,25%), (45,45%) 1942. ,

    1 , 29,0