Zawory mieszajce trzy- i czterodrogowe, zawory termostatyczne, grupy pompowe

Ukady mieszajce do c.o. funkcje i zakres stosowania

Alfred Adamczewski

Zastosowanie w jednej instalacji centralnego ogrzewania kilku rnych rde ciepa, czy systemw ogrzewa (podogowe, grzejnikowe), wymaga najczciej wydzielenia w ukadzie osobnych obiegw, o odmiennych parametrach wody grzewczej. Rozwizanie problemu wymusza na projektancie zastosowania w instalacji specjalistycznej armatury mieszajcej. W artykule o metodach i rozwizaniach technicznych mieszania wody grzewczej w instalacjach c.o.

Rys. 1 Zawr trzydrogowy i sposb montau w instalacji

Rek

lAm

A

a r t y k u t e c h n i c z n y d o s p i s u t r e c i

http://www.afriso.pl

23s t y c z e 2 0 1 2 ( 0 1 ) a r t y k u t e c h n i c z n y d o s p i s u t r e c i

parametry wody grzewczej. Jest te z regu-y trway, wikszo czci wykonana jest obecnie ze stali nierdzewnej lub aluminium. Koty na paliwo stae, jak i kominki maj ograniczone moliwoci regulacyjne, nara-one s ponadto na tzw. zimny rozruch, powstajcy podczas rozpalania i sprzyjaj-cy korozji. Ogrzewania soneczne uzalenio-ne s z kolei od warunkw atmosferycznych, czsto produkuj due iloci ciepa wtedy, gdy nie ma na nie zapotrzebowania, wyma-gaj wic wsppracy z urzdzeniami bufo-rujcymi, magazynujcymi ciepo. Wcze-nie powyszych rde do jednego systemu grzewczego nie byoby moliwe bez rozdzie-lenia poszczeglnych obiegw i zastosowa-

nia w nich odrbnych pomp wymuszajcych cyrkulacj. Utrzymanie w obiegach odpowiedniej temperatury wymaga z kolei zastosowa-nia w instalacji szeregu czujnikw i arma-tury mieszajcej. Sprbujmy przyjrze si dostpnym rozwizaniom.

Zawory mieszajce trzydrogowe

Maj zastosowanie do regulacji jakociowej, zapewniajc stay przepyw w instalacji. Ich podstawowe zadanie, to ochrona odbiornika ciepa przed zbyt wysok temperatur, po-przez zmieszanie wody zasilajcej z wod po-wrotn.

W domu jednorodzinnym stratyfikacja energii cieplnej jest bardzo popularna, szcze-glnie w regionach naraonych na czste wyczenia prdu czy na duych dziakach mogcych wykorzystywa naturalne ciepo z biomasy. Instalacje grzewcze korzystaj w takim wypadku przynajmniej z dwch nie-zalenych rde ciepa np. kota gazowego i kota na paliwo stae, bd kominka z pasz-czem wodnym. Z czasem instalacja taka moe zosta do-datkowo wzbogacona o finansowane w du-ej czci z budetw gminy ogrzewanie so-neczne. Z tych trzech rde ciepa tylko kocio gazowy ma rozbudowan automa-tyk i pozwala niemal dowolnie regulowa

Rys. 4 Pozycje pracy zaworu czterodrogowego1 - dopyw wody gorcej z kota, 2 - zasilanie instalacji, 3 - powrt z instalacji, 4 - powrt do kota, A - cakowicie zamknity, przepyw tylko w obiegu kotowym, B - otwarty w 50%, C - cakowicie otwarty, caa woda gorca pynie na obieg instalacji, D - czciowo otwarty na instalacj, wikszo wody wraca do kota, e - otwarty w ponad 50%, niewielka ilo wody zawracana jest bezporednio do kota

Fot. 1 Zawr czterodrogowy ze sterowaniem rcznym (po prawej), siownik do zaworw trzy- i czterodrogowych (po lewej)

Rys. 3 Zawr czterodrogowy w ukadzie kota z zasobnikiem c.w.u.

Fot.

Afris

o

Rys. 2 Zawr trjdrony z siownikiem sterowanym regulatorem R801

http://www.instalreporter.plhttp://www.instalreporter.pl

24s t y c z e 2 0 1 2 ( 0 1 ) a r t y k u t e c h n i c z n y d o s p i s u t r e c i

Zawory trzydrogowe mog by sterowane manualnie lub poprzez siownik. Sterowanie manualne zapewnia tylko jednorazow na-staw zaworu, sterowanie z uyciem siowni-ka jest automatyczne i w zalenoci od jego budowy moe by:- trzypunktowe,- proporcjonalne.Zawory trzydrogowe wsppracujce z pom-p wymagaj montau pompy zawsze po stronie otwartego zaworu. Na rys. 1 jest to strona AB, strona A powinna by przyczo-na do wody gorcej, a strona B (bocznik) do wody schodzonej. Instalujc zawr trzy-drogowy dla zabezpieczenia instalacji przed przepywem dwukierunkowym w rurze po-wrotnej do kota, zaleca si wykona syfon cieplny o wysokoci 3-6 rednic rury przy-czeniowej.Zawory trzydrogowe z siownikami sterowa-nymi regulatorami elektronicznymi stano-wi w peni automatyczn regulacj obiegu grzewczego np. ogrzewania podogowego, pilnujc w sposb cigy zadanej na regula-torze temperatury.

Zawory czterodrogowe

Maj zastosowanie do regulacji tempera-tury wody zasilajcej instalacj z jednocze-snym podniesieniem temperatury wody po-

Rys. 5 Schemat wsppracy kota na biomas z zaworem czterodrogowym z siownikiem i elementem sterujcym 1 - kocio z podajnikiem retortowym, 2 - regulator ecomAX modu wykonawczy, 3 - regulator ecomAX panel sterujcy, 4 - wentylator, 5 - czujnik temperatury podajnika, 6 - silnik motoreduktora, 7 - czujnik temperatury kota, 8 - czujnik temperatury ciepej wody uytkowej, 9 - czujnik temperatury mieszacza, 10 - czujnik temperatury pogodowy, 12 - pompa obiegu ciepej wody uytkowej, 13 - pompa obiegu mieszacza, 14 - siownik mieszacza, 15 - zasobnik ciepej wody uytkowej, 16 - termostat pokojowy, 27 - czujnik temperatury powrotu.

Rys. 6 Zawr mieszajcy termostatyczny jako zabezpieczenie kota na paliwo stae przed zimnym rozruchem

Rys. 7 Budowa zaworu mieszajcego termostatycznego1 - czujnik termostatyczny, 2 - grzybek zaworu, 3 - spryna powrotna, 4 - korek zalepiajcy, 5 - korpus zaworu

Fot. 2 Grupa pompowa Regumat RTA

Pobierz artyku Zawory mieszajce termostatyczne do kotw na paliwo stae z numeru grudniowego InstalReportera.

Pobierz artyku

Rys.

Web

er

Fot.

Ferr

oFo

t. O

vent

rop

Fot.

Ferr

o

http://www.instalreporter.plhttp://instalreporter.pl/wp-content/uploads/2011/12/IR_2011_19_Zawory_mieszaj%C4%85ce_termostatyczne.pdfhttp://www.instalreporter.pl

25s t y c z e 2 0 1 2 ( 0 1 ) a r t y k u t e c h n i c z n y d o s p i s u t r e c i

wracajcej do kota. Nadaj si szczeglnie do instalacji z kotem na paliwo stae, chro-nic go przed korozj. Zawr czterodrogowy jest tanim i skutecznym rozwizaniem regula-cji ukadu kota z zasobnikiem c.w.u., dzielc ciep wod z zasilenia kota na dwa nieza-lene obiegi. W okresie zimowym zawr w takim ukadzie ustawiany jest zwykle na 50% zmieszania (50% ciepej wody pynie na instalacj c.o., a drugie 50% zasila zasobnik). W okresie let-nim przestawienie zaworu w pooenie skraj-ne umoliwia kierowanie 100% wody na za-sobnik. Przy zastosowaniu siownika regulacja zaworem staje si w peni automatyczna i moe by przeprowadzana w sposb pyn-ny, optymalizujc zuycie ciepa. Zawory czterodrogowe powinny by tak podpite do instalacji, aby pompa obiego-

wa c.o. znajdowaa si albo po stronie zasila-nia instalacji, albo po stronie powrotu z instalacji do zaworu. Wszystkie inne pooe-nia pompy s nieprawidowe. Warto zwrci uwag, e wielu producentw kotw na bio-mas stawia za warunek gwarancji kota za-mocowanie w instalacji zaworu czterodrogo-wego. Moliwe pozycje pracy zaworw cztero-drogowych pokazuje rys. 4 , niezalenie od sposobu regulacji (manualna, z uyciem si-ownika) zakres obrotu zaworw (elementu dawicego) wynosi 0-90o. Przy czym okre-lenie zawr cakowicie zamknity lub cako-wicie otwarty oznacza w praktyce odcicie jednego obiegu i skierowanie caego stru-mienia czynnika na drugi obieg. Wszystkie pozycje porednie midzy 0 a 90o oznaczaj czciowe zmieszanie.

W ukadach z kotami na paliwo stae

W czasie rozpalania w komorze palenisko-wej, na ciance wymiennika ciepa wyst-puje zjawisko wykraplania si pary wodnej zawartej w spalinach. Jest to spowodowa-ne du rnic temperatury pomidzy zim-n ciank wymiennika a gorcymi spalina-mi. Im bardziej wilgotne paliwo, tym proces jest intensywniejszy, kocio szybko ulega za-nieczyszczeniu tust sadz, spada jego wy-dajno, pojawia si te korozja naraonych na wilgo elementw. Roszenie kota ustaje po osigniciu po stronie wody instalacyjnej temperatury >50oC (w kotach ze zgazowa-niem drewna temperatura powrotu powin-na by nawet wysza, rzdu 75oC). Ograni-czenie wpywu tzw. zimnego rozruchu na

Rys. 8 Schemat instalacji solarnej z zaworem trjdronym termostatycznym na wyjciu ciepej wody 1 - mieszacz termostatyczny, 2 - woda zmieszana, 3 - zawr do napeniania obiegu kolektora, 4 - zawory odcinajce, 5 - zawr zwrotny, 6 - reduktor cinienia, 7 - filtr siatkowy, 8 - pompa obiegu kolektora, 9 - zawr bezpieczestwa, 10 - naczynie przeponowe, 11 - zasobnik ciepa

Rys. 9 Przykady stosowania zespow pompowych Regumat

Rys.

Ove

ntro

p

trwao kota wymaga jak najszybszego do-prowadzenia do wzrostu temperatury wody w wymienniku komory paleniskowej. Dla kotw na biomas, wsppracujcych z zasobnikami ciepa, jakiekolwiek wczenie pompy obiegowej bdzie skutkowao szyb-kim, ponownym wychodzeniem kota zim-n wod powrotn z instalacji lub zasobnika. Aby temu zapobiec, w instalacji pomidzy kotem a zasobnikiem lub kotem a instala-cj, instaluje si ukad mieszajcy, wymusza-jcy tzw. may obieg kota. Ukad taki za-wraca wod obiegow z powrotem do kota do momentu, a temperatura wody osignie dan warto ustawion na termostacie. Zmieszanie moe by w praktyce realizowa-ne przez:- zawr czterodrogowy,- zawr trjdrogowy termostatyczny,- zesp pompowy z funkcj zmieszania.

Zawory mieszajce trjdrogowe termostatyczne

W odrnieniu do zwykych zaworw trjdro-nych umoliwiaj regulacj jakociow poprzez sterowanie stopniem zmieszania wody w ukadzie w taki sposb, aby na wyjciu z za-woru woda osigaa zawsze warto nasta-wion na elemencie termostatycznym. Zawr moe by zamocowany na powrocie do ko-ta, jak i na zasileniu. Zalecane jest rozwizanie pierwsze, w ktrym zawr pracuje w trybie mie-szajcym, chronic kocio przed korozj. Zawo-ry mieszajce termostatyczne maj podobn budow i zasad dziaania, rnice pojawiaj si w ich wydajnoci i odpornoci na tempera-tur. Przy doborze zaworu naley wic zwrci uwag na jego maksymalne parametry pracy, nieco inne konstrukcje stosujemy do ogrzewa podogowych pracujcych na niskich parame-

http://www.instalreporter.plhttp://www.instalreporter.pl

26s t y c z e 2 0 1 2 ( 0 1 ) a r t y k u t e c h n i c z n y d o s p i s u t r e c i

trach, a inne w systemach solarnych. Schemat wczenia zaworu mieszajcego do instala-cji solarnej przedstawia rys. 8 . Zawr mieszaj-cy zabezpiecza w tym wypadku wyjcie wody gorcej przed przekroczeniem dopuszczalnej temperatury, mieszajc wod gorc wycho-dzc z zasobnika solarnego z wod zimn. Zwracam uwag na konieczno stosowania w takim ukadzie zaworw zwrotnych z obu stron mieszacza oraz zaworu redukcyjnego. Dla prawidowego dziaania zaworu mieszajcego cinienie z obu stron mieszacza powinno by w miar jednakowe, w przeciwnym razie woda zimna nie wpuci wody gorcej z zasobnika.

Grupa pompowa do zabezpieczenia kota przed nisk temperatur powrotu

W opisywanym powyej ukadzie chroni-cym kocio przed korozj, zawr termo-

statyczny peni rol tylko ukadu miesza-jcego i musi wsppracowa z pomp obiegow. Przy maej iloci miejsca w ko-towni rozwizanie takie moe by uciliwe, dlatego na rynku dostpne s tzw. grupy pompowe, w skad ktrych wchodzi pom-pa cyrkulacyjna, mieszacz termostatyczny, zawory ocinajce oraz opcjonalnie termo-metry i czujniki zanurzeniowe. Urzdzenia powysze pozwalaj na zopty-malizowanie uzbrojenia kotowni i zamoco-wanie w niewielkiej przestrzeni w ochronnej upinie (energooszczdno) wielu elemen-tw, ograniczajc do minimum czas monta-u instalacji. Zespoy pompowe mog pracowa w r-nej konfiguracji, regulujc temperatur wody w obiegu kotowym, jak i w obiegach insta-lacji c.o. grzejnikowej czy ogrzewania podo-gowego. W tym ostatnim przypadku zespoy

Fot. 3 laddomat 21, kompletny zesp pompowyRozpalanie kota na tym etapie ukad ma za zadanie doprowadzi w jak najkrtszym czasie do wysokiej temperatury w wymienniku ciepa kota, zawr termostatyczny jest zamknity i przepuszcza przez pomp tylko wod z by-passu, powodujc krtki obieg kota.Faza robocza wzrost temperatury wody w ukadzie powoduje stopniowe otwieranie si zaworu mieszajcego i mieszanie wody z by-passu z wod powrotn z instalacji.Faza kocowa po osigniciu wymaganej temperatury na powrocie zawr mieszajcy zamyka cakowicie bypass, przez pomp przepywa tylko woda powrotna z instalacji lub zasobnika, cae ciepo z kota idzie na adowanie zasobnikaCyrkulacja grawitacyjna przy wyczonej pompie z powodu awarii, braku zasilania lub po zakoczeniu palenia w kotle ( jeli automatyka kota np. czujnik w przewodzie spalin wyczy pomp), w ukadzie przestaje dziaa cinienie pompy na zawr zwrotny grawitacyjny. Zawr ten otwierajc si, umoliwia niewielkie krenie wody w instalacji na zasadzie rnicy gstoci wody powrotnej schodzonej a wody zasilajcej gorcej. Intensywno cyrkulacji jest zalena od budowy samej instalacji, rednicy rur, liczby kolanek itp.

wyposaone s w odporne na korozj pom-py z brzu, ze wzgldu na moliwo zastoso-wania w ptlach rur dyfuzyjnie nieszczelnych, przepuszczajcych powietrze.

Grupa pompowa do cyrkulacji i zabezpieczenia kota przed nisk temperatur

W jej skad wchodzi termostatyczny zawr mieszajcy, pompa cyrkulacyjna, zawr zwrotny do cyrkulacji oraz opcjonalnie ter-mometry i zawory odcinajce. Tak bogate wyposaenie czyni z grupy pompowej samo-wystarczalny ukad mieszajcy zabezpie-czajcy kocio nie tylko przed zimnym roz-ruchem, ale take przed brakiem zasilania. Zasada dziaania przykadowego urzdze-nia o nazwie handlowej Laddomat 21 zosta-a pokazana na fot. 3 .

ODDZIAY:Bartosz Kielce

ul. Zgoda 58a, 25-378 Kielcetel. (41) 314-12-87fax (41) 314-12-78

kielce@bartosz.com.pl

Bartosz Krakwul. Sikorki 23, 31-589 Krakw

(12) 684-00-73krakow@bartosz.com.pl

Bartosz Suwakiul. Emilii Plater 1, 16-400 Suwaki

tel. (87) 565-36-85fax (87) 566-49-98

suwalki@bartosz.com.pl

Oddzia Zachdwoj. wielkopolskie, dolnolskie,

lubuskie, kujawsko-pomorskie,zachodniopomorskie

tel. 609 599 510poznan@bartosz.com.pl

ul. Sejneska 715-399 Biaystoktel. (085) 745 57 12fax (085) 745 57 11bartosz@bartosz.com.plwww.bartosz.com.pl

Firma BARTOSZ Sp. J. Bujwicki, Sobiech

nowa, kompaktowa centrala wentylacyjna

Zdrowy klimat w zdrowym domu!

Woda rdlana w Twoim domu

FILTRY AQUA REVITAL

Rek

lAm

A

http://www.instalreporter.plhttp://www.bartosz.com.plhttp://www.instalreporter.pl

Button 67: Strona 2: OffStrona 3: Strona 4: Strona 5: