ZATRUCIA LEKAMI 08-09 druk
-
Upload
api-3840240 -
Category
Documents
-
view
3.727 -
download
4
Transcript of ZATRUCIA LEKAMI 08-09 druk
Zatrucia lekami
Dr n. med. Dorota SzpakKlinika Toksykologii i Chorób ŚrodowiskowychUniwersytet Jagielloński Collegium MedicumKraków
Leki nasenne i uspokajające stosowane w leczeniu zaburzeń lękowych i bezsenności grupa najczęściej przepisywanych leków należą do tej grupy
benzodiazepiny barbiturany pochodne cyklopirolonów, imidazopirydyny p/histaminowe, leki rozluźniające mięśnie
szkieletowe, p/depresyjne, cholinolityki inne: meprobamat, buspiron, glimid, metaqualon
Barbiturany
długo działające barbiturany są skutecznymi lekami przeciwdrgawkowymi, ale diazepam i fenytoina są znacznie częściej stosowane celem przerwania napadu drgawek w sytuacjach naglących
krótko-działające barbiturany są używane jako leki wprowadzające do znieczulenia, szczególnie w sytuacjach naglących
Barbiturany
śpiączka barbituranowa jest uznanym sposobem wspomagającym w leczeniu stanów niedotlenienia mózgu jak również pourazowych stanów obrzęku mózgu
barbiturany prowadzą do zmniejszenia ciśnienia śródczaszkowego i poprawiają zużycie tlenu przez mózg po zabiegach neurochirurgicznych, urazach mózgowych, w stanach po zatrzymaniu krążenia
Barbiturany - struktura
podstawową strukturą wszystkich barbituranów jest kwas barbiturowy, który nie ma właściwości depresyjnych na OUN
działanie depresyjne - dodanie podstawników alkylowych lub arylowych przy węglu 5
podstawą podziału pochodnych kwasu barbiturowego na 4 kategorie - okres półtrwania
objawy kliniczne działania barbituranów zależą od szybkości absorpcji, redystrybucji z tkanek, obecności aktywnych metabolitów
czas działania nie zawsze koreluje z okresem półtrwania
Barbiturany - klasyfikacja
ultra-krótkodziałające czas działania (godz.)
Thiopental 0.3
Thiamytal 0.3
Methohexital 0.3
krótko-działające
Hexobarbital 3
Pentobarbital 3
Secobarbital 3
Barbiturany - klasyfikacjaśredniodługo-działające czas działania (godz.)
Amobarbital 3 – 6
Aprobarbital 3 – 6
Butabarbital 3 – 6
Cyclobarbital 3 – 6
długo-działające
Barbital 6 – 12
Mephobarbital 6 – 12
Phenobarbital 6 – 12
Primidone 6 – 12
Barbiturany
ostra dawka toksyczna zalecana dawka nasenna fenobarbitalu, secobarbitalu i
pentobarbitalu wynosi 2 - 3 mg/kg średnia dawka toksyczna = 5 x dawka nasenna, ciężkie
zatrucie może wystąpić po przekroczeniu 10 x dawki terapeutycznej
Barbiturany - farmakokinetyka
absorpcjabarbiturany są dobrze absorbowane z
przewodu pokarmowego ( głównie z jelita cienkiego)
dystrybucjadystrybucja i odkładanie się w tkance
tłuszczowej zależy od rozpuszczalności w tłuszczach
Barbiturany - farmakokinetyka
dystrybucja ultra-krótko działające barbiturany są bardzo dobrze
rozpuszczalne w tłuszczach i przechodzą do szarej substancji mózgu w ciągu sekund
słabiej rozpuszczalne wolniej gromadzą się w mózgu fenobarbital przenika przez łożysko i do tkanek
płodu, jest również obecny w mleku matki
Barbiturany - farmakokinetyka
eliminacjawiększość pośrednio i krótko działających
barbituranów jest metabolizowana w wątrobiekrótko działające przez oksydację do
nietoksycznych metabolitówczęść pośrednio działających metabolizuje do
aktywnych metabolitów odpowiedzialnych za przedłużanie się śpiączki w przypadku zatrucia
Barbiturany - farmakokinetyka
eliminacja długo działające barbiturany są metabolizowane w
wątrobie w mniejszej ilości - 60-75% przyjętej dawki reszta dawki jest wydalana w postaci niezmienionej
przez nerki czas działania zależy od:
czynności wątroby, nerek tolerancji – przewlekłe zażywanie wieku chorego (bardzo wolny u niemowląt i starszych,
szybki u dzieci, młodych dorosłych)
Barbiturany - patofizjologia
barbiturany są lekami działającymi depresyjnie na OUN, wywołują ten efekt prawdopodobnie przez oddziaływanie na synapsy, gdzie neuromediatorem jest kwas gamma-aminomasłowy (GABA), podstawowy inhibitor OUN
wpływają depresyjnie na RAS (reticular activating system) – aktywujący układ siateczkowy w pniu mózgu
Barbiturany - patofizjologia
wcześnie, w przebiegu śpiączki, barbiturany hamują centralny napęd oddechowy, co prowadzi do niewydolności oddechowej
w wysokich dawkach powodują zwiotczenie mięśni szkieletowych, gładkich oraz m. sercowego, co prowadzi do osłabienia siły skurczu, poszerzenia naczyń i hipotonii
hamują perystaltykę przewodu pokarmowego - niedrożność
Barbiturany - objawy kliniczne
OUN zamazana mowa, ataksja, senność, zawroty głowy,
osłabienie, śpiączka osłabienie, a następnie zniesienie odruchów
ścięgnistych niewydolność krążenia i oddychania źrenice początkowo wąskie, reagują na światło,
następnie poszerzone, bez reakcji na światło depresja oddychania - wcześnie, ze zmniejszeniem
pojemności życiowej i wentylacji minutowej
Barbiturany - objawy kliniczne
układ krążeniawstrząs - początkowo wynik depresji rdzenia
przedłużonego, dodatkowo względna hipowolemia (wiotkie m. gładkie), hipoperfuzja tkanek
skórapęcherze na skórze w miejscu ucisku
Barbiturany - leczenie
podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych zatrzymanie oddechu często przyczyną śmierci
we wczesnym okresie ocena wentylacji, tlenoterapia, intubacja,
mechaniczna wentylacja ocena układu krążenia, podawanie płynów -
wypełnienie łożyska naczyniowego; wazopresory;
zaburzenia rytmu rzadkie
Barbiturany - leczenie
dekontaminacja przewodu pokarmowegopłukanie żołądka - należy rozważyć po
upływie 1 godziny od zażycia; zwolnienie perystaltyki, wskazane podanie węgla aktywowanego
powtarzane dawki węgla aktywowanego
Barbiturany - leczenie metody przyspieszające eliminację
diureza alkaliczna - wskazana tylko w przypadku zatrucia barbituranami długodziałającymi
alkalizacja moczu przyspiesza wydalanie fenobarbitalu przez nerki 5 - 10 razy
forsowana diureza alkaliczna - jeśli wydalane jest 3-4 ml/kg/min moczu, a pH moczu jest powyżej 7.5
hemodializa - skuteczna w zatruciach barbituranami długodziałającymi
hemoperfuzja wskazana w ciężkich zatruciach średnio i krótko działającymi barbituranami; zjawisko odbicia "rebound"
Benzodiazepiny
wywierają wysoce swoiste działanie tłumiące na czynność bioelektryczną jąder układu limbicznego
silne działanie odprężające na czynności psychiczne, bez ubocznego depresyjnego działania na czynność OUN
w działaniu tym pośredniczy swoisty receptor benzodiazepinowy, na który nie działa żaden ze znanych neurotransmiterów
mechanizm działania przeciwdrgawkowego polega prawdopodobnie na wzmożeniu syntezy i uwalniania GABA
Benzodiazepiny
zastosowanie leki przeciwlękowe, uspokajająco-nasenne,
przeciwdrgawkowe, relaksujące, rozluźniające mięśnie
klasyfikacja:dzieli się je na 3 grupy - podstawą okres
półtrwania
Benzodiazepiny - klasyfikacja
ultrakrótko-działające (<10 godz.) czas działania (godz.)
Midazolam (Dormicum) 2 – 5
Temazepam (Signopam) 10
Triazolam (Halcion) 1.7 - 3
krótko-działające (10 - 24 godz.)
Alprazolam (Xanax) 11 - 14
Lorazepam (Ativan, Temesta, Lorafen)
10 - 20
Oxazepam (Tazepam, Seresta) 3 - 21
Benzodiazepiny - klasyfikacja
długo-działające (>24 godz.) czas działania (godz.)
Chlorodiazepoxide (Librium, Elenium)
5 - 30
Chlorazepate (Tranxene) 36 - 200
Clonazepam (Rivotril) 10 - 50
Diazepam (Valium, Relanium) 20 - 50
Flurazepam (Dalmadorm) 50 - 100
Nitrazepam (Eunoctin, Mogadon) 25
Prazepam (Lysanxia, Centrax) 26 - 200
Benzodiazepiny
ostre zatrucie - uspokojenie, śpiączka, zwiotczenie mięśni; rzadko prowadzi do śmierci
absorpcja - większość szybko i dobrze absorbowana z przewodu pokarmowego
dystrybucja - zależy od wartości objętości dystrybucji i rozpuszczalności w tłuszczach; silnie wiążą się z białkami
eliminacja - głównie metabolizm w wątrobie interakcje - potencjalizują efekt innych leków
depresyjnie działających na OUN
Benzodiazepiny
objawy kliniczneuspokojenie, senność, zaburzenia widzenia,
zaburzenie zborności ruchów,śpiączka - rzadko; jeśli wystąpi śpiączka - należy szukać
dodatkowego czynnika
Benzodiazepiny
leczenie stabilizacja płukanie żołądka do 1 godziny od zażycia, jeśli dawka
przyjęta przekracza kilkakrotnie dawkę terapeutyczną; eliminacja - metody przyspieszające nieskuteczne odtrutka - antagonista receptora
benzodiazepinowego Flumazenil (ANEXATE®) leczenie podtrzymujące
Neuroleptyki
Fenotiazyny Chlorpromazine Fluphenazine Levomepromazine Perphenazine Prometazine Thioridazine
Pochodne butyrophenonu Haloperidol
Pochodne tioksantenowe Chlorprothixene Thiothixene
Pochodne dibenzodiazepinowe Clozapine Lozapine Olanxapine
Neuroleptyki – podział
atypowe leki neuroleptyczne pochodne
dibenzodiazepiny klozapina, klotiapina
dibenzotiazepiny kwetiapina (quetiapine)
thienobenzodiazepiny olanzapina
dibenzooksazepiny loksapina
pochodne różnych układów heterocyklicz- nych
buspiron benzoksazolu
risperidon imidazolowe
sertindol chinolinowe
arpiprazol
Neuroleptyki
fenotiazyny i inne leki antypsychotyczne są stosowane w leczeniu psychoz i chorób z pobudzeniem, niektóre są używane jako leki p/wymiotne
mechanizm działania - blokują receptory dopaminowe D1 i D2 alfa1, alfa2 adrenergiczne muskarynowe serotoninowe histaminowe
Neuroleptyki
Klasyczne leki neuroleptyczne blokują w mózgu do 80% receptorów D2 w prążkowiu
Aby został osiągnięty efekt przeciwpsychotyczny wystarczy zablokować mniejszą pulą receptorów
Zablokowanie zbyt dużej liczby receptorów przyczynia się do powstawania niepożądanych objawów pozapiramidowych
Późne dyskinezy ujawniające się po długotrwałym podawaniu neuroleptyków są wyrazem zwiększenia wrażliwości i liczby receptorów D2
wiele leków z tej grupy (szczególnie fenotiazyny) blokuje receptory cholinergiczne typu M, osłabiając niepożądane (parkinsonowskie) następstwa blokady dopaminergicznej, wywołuje objawy antycholinergiczne
Atypowe neuroleptyki
nowa generacja leków przeciwpsychotycznych cechą charakterystyczną jest silne blokowanie
receptorów serotoninowych, głównie 5-HT2A działanie to zwiększa skuteczność wobec tzw.
negatywnych objawów schizofrenii oraz osłabia niepożądane efekty pozapiramidowe wynikające z zablokowania receptora dopaminowego D2
większość neuroleptyków atypowych znacznie silniej blokuje receptor 5-HT2A niż receptor D2, dlatego leki te znacznie rzadziej niż klasyczne neuroleptyki wywołują niepożądane objawy pozapiramidowe
Neuroleptyki - toksyczność
układ krążenia:efekt cholinolityczny – tachykardiablokada alfa-adrenergiczna – hipotonia
ortostatycznadziałanie chinidynopodobne (blokowanie
kanałów sodowych) – zaburzenia rytmu wydłużenie QTc
Neuroleptyki - toksyczność
ośrodkowy układ nerwowy depresja oun i objawy antycholinergiczne są
odpowiedzialne za zmienny, zależny od dawki i rodzaju leku efekt
blokada alfa-adrenergiczna powoduje wąskie źrenice, niezależnie od objawów antycholinergicznych z innych układów
objawy pozapiramidowe – dystonie są efektem blokady centralnych receptorów dopaminergicznych
obniżony próg drgawkowy zaburzenia termoregulacji
Neuroleptyki – objawy kliniczne
lekkie zatrucie – uspokojenie, wąskie źrenice, hipotonia ortostatyczna; objawy antycholinergiczne – suche śluzówki, sucha skóra, tachykardia, zatrzymanie moczu
ciężkie zatrucie – śpiączka, drgawki, zatrzymanie oddechu
objawy pozapiramidowe: kręcz szyi, skurcz mm. żwaczy, przymusowy zwrot gałek ocznych, sztywność mięśni, bradykinezje
zmiany w ekg – tachykardia, wydłużenie czasu QRS
u pacjenta leczonego przewlekle – złośliwy zespół neuroleptyczny (sztywność mięśni, hipertermia, rabdomioliza, kwasica)
Leki przeciwdepresyjne
leki przeciwdepresyjne działają leczniczo w zespołach depresji endogennej podwyższają chorobowo obniżony nastrój wywierają leczniczy wpływ na pozostałe podstawowe
cechy tego zespołu: usuwają lęk i niepokój zaburzenia napędu psychoruchowego (spowolnienie,
zahamowanie) zaburzenia rytmów biologicznych, zwła-szcza rytmu
dobowego (zaburzenia snu)
Leki przeciwdepresyjne
historia 1948 - zsyntetyzowano imipraminę i zastosowano ją
jako środek uspokajający 1958 - zastosowano imipraminę jako środek
przeciwdepresyjny, wprowadzono amitryptylinę 1960 - zwrócono uwagę na kardiotoksyczność i
neurotoksyczność cyklicznych leków antydepresyjnych
1988 - leki hamujące selektywnie wychwyt serotoniny
Leki przeciwdepresyjne
mechanizm działania nieselektywne inhibitory wychwytu zwrotnego NA i 5-
HT wzmagają przekaźnictwo w neuronach noradrenergicznych i
serotoninergicznych wywierają wpływ na inne typy przekaźnictwa wykazują działanie cholinolityczne, przeciwhistaminowe mają działanie chinidynopodobne
do tej grupy należą wszystkie tricykliczne leki przeciwdepresyjne (TLPD)
Leki przeciwdepresyjne
mechanizm działania (cd) bezpośredni wpływ na receptory głównie
noradrenergiczne i inne złożone mechanizmy działania (mianseryna)
hamowanie aktywności monoaminooksydazy i zmniejszanie degradacji amin katecholowych oraz indolowych (inhibitory MAO)
inne leki: neuroleptyki (chlorprotiksen, sulpiryd, flupentiksol, lewomepromazyna) oraz węglan litu
Leki przeciwdepresyjne
budowa chemiczna - leki zawierające w strukturze chemicznej jądro
złożone z trzech pierścieni aminy trzeciorzędowe: imipramina, amitryptylina,
klomipramina, trymipramina, doksepina aminy drugorzędowe: dezipramina, nortryptylina,
protryptylina leki zawierające cztery pierścienie (amoksapina,
maprotylina, mianseryna) niecykliczne (fluoxetyna, fluvoxamina, sertralina,
paroxetyna, bupropion)
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne podstawowy mechanizm działania
nasilenie przekaźnictwa noradrenergicznego (zmniejszenie wychwytu zwrotnego NA)
blokowanie receptorów 5-HT (zmniejszenie wychwytu zwrotnego serotoniny)
blokowanie receptorów cholinergicznych M blokowania receptorów H2 zwiększenie wrażliwości receptorów D2 zahamowanie szybkiego kanału sodowego -
stabilizacja błon komórkowych (dz. chinidynopodobne - kl. IA)
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne właściwości farmakokinetyczne
dostępność biologiczna szybko i prawie całkowicie wchłaniają się z przewodu
pokarmowego stężenie maksymalne - po 2 - 6 h
dystrybucja jako związki lipofilne łatwo przechodzą do tkanek obj. dystrybucji - od kilku do kilkudziesięciu L/kg wiązanie z białkami osocza od 60 – 98 %
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne właściwości farmakokinetyczne
metabolizm i wydalanie eliminacja zachodzi głównie na drodze metabolizmu w
wątrobie produkty demetylacji i hydroksylacji są aktywne
farmakologicznie ok. 5% wydalane jest z moczem w postaci nie zmienionej okres półtrwania T1/2 - od kilku do kilkudziesięciu godzin są wydalane z mlekiem matek karmiących
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne mechanizm działania toksycznego
układ krążenia działanie antycholinergiczne i zahamowanie
wychwytu zwrotnego katecholamin tachykardia i umiarkowane nadciśnienie
obwodowa blokada alfa-adrenergiczna rozszerzenie naczyń
zahamowanie szybkiego kanału sodowego – działanie chinidynopodobne depresja mięśnia sercowego i zaburzenia przewodnictwa
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne mechanizm działania toksycznego
ośrodkowy układ nerwowy działanie antycholinergiczne senność, splątanie,
pobudzenie, delirium, śpiączka zahamowanie wychwytu zwrotnego katecholamin i
serotoniny w mózgu i inne ośrodkowe mechanizmy drgawki, mioklonie
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne objawy kliniczne ostrego zatrucia:
objawy ze strony układu krążenia – zaburzenia przewodzenia, arytmie, hipotensja
objawy zespołu antycholinergicznego – ośrodkowe i obwodowe
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne Układ krążenia – zaburzenia przewodzenia,
arytmie, hipotonia typowe zmiany w ekg:
tachykardia zatokowa z przedłużeniem czasu trwania PR, QRS i QT
bloki AV różnego stopnia częstoskurcz komorowy, migotanie komór, atypowa lub
polimorficzna tachykardia komorowa (torsades de pointes) bradyarytmie
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne Układ nerwowy - objawy cholinolityczne
ośrodkowe niepokój pobudzenie psychoruchowe splątanie, zespół majaczeniowy (delirium) śpiączka drgawki mioklonie, ruchy mimowolne
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne Układ nerwowy – objawy cholinolityczne
obwodowe źrenice szerokie, bez reakcji na światło skóra, błony śluzowe suche, zaczerwienione zmniejszone pocenie hipertermia osłabienie lub zniesienie perystaltyki zatrzymanie moczu
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne leczenie
ocena stanu pacjenta i wstępna stabilizacja funkcji układu oddychania i krążenia
leczenie hipotonii i zaburzeń rytmu dwuwęglan sodu (NaHCO3)
(bolus 1- 2 mEq/kg, następnie powtarzać w takiej dawce aby pH krwi wynosiło 7.45- 7.50)
dożylna infuzja roztworu soli fizjologicznej hiperwentylacja (wentylacja powinna być prowadzona w taki
sposób aby pH krwi wynosiło 7.45- 7.50)
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne leczenie (cd..)
leczenie hipotonii i zaburzeń rytmu lidokaina, bretylium, fenytoina (należy zastosować
w przypadku wystąpienia zaburzeń rytmu; leki należące do grupy Ia
[prokainamid, chinidyna] nie powinny być stosowane)
norepinefryna, dopamina iv
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne leczenie (cd..)
leczenie drgawek i podniecenia ruchowego W przypadku wystąpienia drgawek lekiem
pierwszego rzutu jest diazepam, lek z grupy benzodiazepin, w dawce 5 mg iv u dorosłych i 0.1- 0.5 mg/kg u dzieci.
dekontaminacja przewodu pokarmowego Zaleca się podawanie węgla aktywowanego w
dawce 1 mg/kg
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne leczenie (cd..)
przyspieszona eliminacja forsowana diureza, hemodializa nie są skuteczne hemoperfuzja z zastosowaniem kolumn żywiczych
– tylko we wczesnym okresie zatrucia
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRIs) mechanizm działania
hamują wychwyt zwrotny serotoniny (5-HT) bez istotnego wpływu na wychwyt noradrenaliny i dopaminy
nie wywierają bezpośredniego działania na receptory adrenergiczne, histaminergiczne, muskarynowe i serotoninergiczne
są bezpieczniejsze przy przedawkowaniu
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRIs) budowa chemiczna
grupa niejednorodna chemicznie – należą do niej: fluoksetyna, sertralina, paroksetyna, fluwoksamina, venlafaksyna, trazodon
farmakokinetyka grupa o odmiennych profilach farmakokinetycznych:
duża objętość dystrybucji, metabolizowane w wątrobie, długi okres półtrwania
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRIs) Objawy zatrucia
OUN – senność, zaburzenia równowagi, śpiączka depresja oddechowa – rzadko, tylko przy
równoczesnym zatruciu etanolem lub innymi lekami działającymi depresyjnie na OUN
zażycie SSRI’s razem z inhibitorami MAO, lub zażywanie dwóch różnych leków tej grupy może doprowadzić do wystąpienia zespołu serotoninowego
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRIs) Objawy zespołu serotoninowego
splątanie, dezorientacja, niepokój ruchowy, mioklonie, wygórowanie odruchów, zaburzenie zborności ruchów, dreszcze, obfite pocenie się, hipertermia
Niesterydowe leki przeciwzapalne (NSAIDs) różna budowa chemiczna
pochodne kwasu octowego (diclofenac, metindol)
pochodne kwasu propionowego (ibuprofen, naproxen)
pochodne kwasu antranilowego (mefacit)butylopirazolidyny (butapirazol)oksykamy (piroxicam)
Niesterydowe leki przeciwzapalne (NSAIDs) podobne właściwości farmakologiczne –
działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne mechanizm działania
zahamowanie aktywności cyklooksygenazy obniżenie produkcji prostaglandyn zniesienie bólu i odczynu zapalnego
Niesterydowe leki przeciwzapalne (NSAIDs) objawy kliniczne zatrucia
objawy ze strony przewodu pokarmowego – nudności, wymioty (mogą być podbarwione krwią), bóle brzucha
rzadko – senność, ataksja, szum w uszach, oczopląs, dezorientacja
w ciężkich zatruciach niektórymi lekami (piroxicam, ibuprofen, fenylobutazon, kw. mefenamowy) – drgawki, śpiączka, niewydolność nerek, uszkodzenie wątroby, zaburzenia krzepnięcia, agranulocytoza
leczenie - objawowe
SALICYLANY
Salicylany
historia salicylany należą do NSAD’s, w skład których
wchodzi kwas acetylosalicylowy oraz jego pochodne: kw. aminosalicylowy, salicylan amonu, etylu, metylu, potasu, diflunisal, benorylat
aspiryna (kwas acetylosalicylowy) - najpopularniejszy lek na świecie, ma działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwzakrzepowe
Salicylany
historiaw 1887 roku niemiecki chemik Feliks Hoffman
otrzymał trwały kwas acetylosalicylowywynalazek zarejestrowano w 1899 roku pod
nazwą ASPIRYNA - lek przeciwbólowy i łagodzący objawy przeziębienia
początkowo sprzedawana była jako proszek w słoiczkach lub torebkach, od 1904 roku w postaci tabletek
Salicylany – farmakokinetyka
absorpcja dobrze wchłaniają się w żołądku, głównie jednak w
górnym odcinku jelita cienkiego dystrybucja
przenikają do większości tkanek i płynów ustrojowych, w tym do mleka, płynu mózgowo-rdzeniowego, płynu stawowego, łożyska, dzięki biernej dyfuzji zależnej od pH środowiska
stopień wiązania się z białkami oraz objętość dystrybucji zależą od stężenia salicylanów w surowicy
Salicylany – farmakokinetyka
metabolizm i wydalanie hydrolizowane w ścianie jelit, mikrosomach komórek
wątrobowych i krwinkach czerwonych do kwasu salicylowego i innych pochodnych przy udziale swoistych esteraz
w wątrobie, nerkach, a także aktywowanych granulocytach obojętnochłonnych, kwas salicylowy ulega dalszej hydroksylacji, lub sprzęganiu z glicyną i kwasem glukuronowym
metabolity nie wykazują aktywności farmakologicznej
Salicylany – farmakokinetyka
wydalanie salicylany są w całości wydalane z moczem, a proces
ten zależny jest od pH moczu zakwaszenie moczu zmniejsza wydalanie salicylanów
i podwyższa ich stężenie w surowicy alkalizacja zwiększa wydalanie salicylanów i obniża
ich stężenie w surowicy prawie o połowę węgiel aktywowany zmniejsza absorpcję salicylanów
z jelit
Salicylany – mechanizm działania toksycznego nasilają procesy utleniania w ustroju
zwiększona produkcja CO2 pobudzenie ośrodka oddechowego i zwiększenie wentylacji pęcherzyków płucnych – hiperwentylacja
w większych dawkach, kiedy stężenie we krwi osiąga 350 mg/l, salicylany bezpośrednio pobudzają ośrodek oddechowy zwiększenie częstości oddechów alkaloza oddechowa
Salicylany – mechanizm działania toksycznego organizm broni się przed alkalozą przez
zwiększenie wydalania nerkowego wodorowęglanów kwasica metaboliczna;
razem z wodorowęglanami - utrata sodu i potasu obniżenie pH krwi i stężenia wodorowęglanów oraz hipokaliemia
Salicylany – dawki toksyczne
średnia dawka terapeutyczna - 10 mg/kg dzienna terapeutyczna dawka - 40-60 mg/kg/d
dawka 150 - 200 mg/kg - średnie zatrucie dawka 300 - 500 mg/kg - ciężkie zatrucie
stężenie w surowicy > 900 - 1000 mg/l - ciężkie zatrucie
Salicylany – objawy zatrucia
zatrucie lekkie zaburzenia równowagi drżenia mięśniowe szum w uszach zaburzenia słuchu – niedosłyszenie wzmożona potliwość nudności, wymioty bóle głowy zaburzenia świadomości, splątanie
Salicylany – objawy zatrucia
zatrucie ciężkie hiperwentylacja wysoka gorączka - rabdomioliza wtórna do hipertermii pocenie się – odwodnienie organizmu hipoglikemia drgawki halucynacje wzrokowe i słuchowe pobudzenie, a następnie depresja OUN porażenie ośrodka oddechowego wstrząs sercowo - naczyniowy
Salicylany – objawy zatrucia
śmierć spowodowana jest zwykle niewydolnością oddechową
towarzyszy jej wstrząs sercowo-naczyniowy niekiedy przyczyną śmierci może być
hipertermia najczęściej do zgonu dochodzi przy przewlekłym
zatruciu, u osób starszych (po 70 roku życia), u których średnie stężenie salicylanów w surowicy wynosi 700-900 mg/l
Salicylany – leczenie
płukanie żołądka powtarzane dawki węgla aktywowanego -
zapobieganie dalszej absorpcji z przewodu pokarmowego
wyrównywanie zaburzeń wodno – elektrolitowych (hipokaliemia) i kwasowo – zasadowych (kwasica metaboliczna) leczenie kwasicy powinno być agresywne, ponieważ
obniżone pH zwiększa penetrację salicylanów do tkanek, zwłaszcza OUN
Salicylany – leczenie
forsowana diureza alkaliczna - wodorowęglan sodu w dawkach 1.5 mEq/kg m.c.; optymalne jest utrzymywanie pH moczu 8 - 8.5
leczenie hipertermii, hipoglikemii, drgawek pozaustrojowe metody eliminacji
hemodializa (wskazanie – stężenie salicylanów w surowicy 1000 – 1200 mg/L)