Anna Dojs*, Krystyna Opalko**

Zastosowanie ozonoterapii – aparat OzonyTron w wybranych przypadkach chorobowych

wieku dziecięcego

Application of the ozone therapy - OzonyTron device in chosen pediatric cases

* Prywatna Praktyka Stomatologiczna w Gorzowie Wlkp.

Kierownik: dr n. med. Anna Dojs

** Zakład Propedeutyki i Fizykodiagnostyki Stomatologicznej Pomorskiej Akademii

Medycznej

al.Powstańców Wlkp. 72, 70-111 Szczecin

Kierownik: prof. dr hab. n. med. Krystyna Opalko

Hasła: ozonoterapia, OzonyTron, dzieci

Key words: ozone therapy, OzonyTron, pediatric patients

1

Streszczenie

Wstęp: Celem pracy była ocena skuteczności leczenia wybranych przypadków cho-

robowych wieku dziecięcego, z zastosowaniem ozonoterapii aparatem OzonyTron.

Materiał i metody: Ozonoterapię wykonano u dziesięciorga dzieci od roku do 10 lat w

opryszczkowym zapaleniu jamy ustnej oraz w stanach pourazowych jamy ustnej. Oceniano

stan kliniczny dziecka przed i po zabiegu ozonoterapii. Kryterium oceny był nastrój dziecka,

sen i zdolność przyjmowania napojów i pokarmów.

Wyniki: Stwierdzono dobry efekt terapeutyczny u każdego dziecka. Zastosowanie jednej

aplikacji przynosiło ustępowanie dolegliwości bólowych, spokojny sen, poprawę nastroju

dziecka, powrót możliwości przyjmowania pokarmów płynnych i stałych, spadek temperatury

ciała. U żadnego dziecka nie wystąpiły powikłania chorobowe.

Summary

Introduction: The aim of the work was the evaluation of the effectiveness of Ozone therapy

treatment with the use of OzonyTron device in chosen pediatric cases.

Material and methods: Ten children at age one to ten had ozone therapy performed. They

suffered from stomatitis and post-traumatic oral states. The clinical state of the child was

evaluated before and after the ozone therapy. The child’s mood, sleep and the ability to eat

and drink were evaluated.

Results: The good therapeutic result was determined in the case of each child. The use of

only one application caused pain relenting, calm sleep, and improvement of child’s mood, the

ability to eat and drink and decrease of body temperature. No complications appeared.

2

Wstęp

W medycynie na świecie od dawna wykorzystuje się ozonoterapię, jako znakomite

uzupełnienie farmakologicznych standardów leczenia. Z historii medycyny dowiadujemy się

o skutecznych zabiegach ozonoterapeutycznych przeprowadzanych przez A. Wolffa w 1916

roku przy ciężkich ropnych zakażeniach ran, ropowicach, oparzeniach czy też skomplikowa-

nych złamaniach. Pierwsze doniesienia o zastosowaniu ozonu w stomatologii pochodzą z

1934 roku, gdzie Fisch zastosował go m.in. w leczeniu zgorzeli miazgi zęba [10].

Z badań prof. Hansa Georga Schneidera z Berlina dowiadujemy się, że oprócz wysokiej

skuteczności w niszczeniu, bądź uszkodzeniu bakterii, ozon okazuje się również bardzo

skuteczny w działaniu przeciwwirusowym i przeciwgrzybicznym. Ponadto nie powstają

oporne na ozon szczepy mikroorganizmów i nie zaobserwowano żadnych reakcji alergi-

cznych [11].

Mechanizm działania ozonu opiera się na dużym powinowactwie tego gazu do pod-

wójnego wiązania węglowego związków organicznych, powodując ich degradację zwaną

ozonolizą. W miejscu aplikacji wytwarzany jest wysoce reaktywny tlen atomowy w "stanie

powstawania" ("in status nescendi"), który niszczy natychmiast gatunki prokariotyczne tzn.

bez jądra komórkowego, nie niszcząc zawierających jądro komórek eukariotycznych,

chronionych przez zawarty w strukturze ich ścian cholesterol. Generowane na skutek

działania cząsteczek O3 nadtlenki ozonu neutralizują i wypierają wolne rodniki tlenowe,

powstające w przebiegu procesu chorobowego. O3 działając na wielonienasycone kwasy

tłuszczowe otoczki wirusów doprowadza do ich niszczenia, co pozwoliło na skuteczne

stosowanie ozonoterapii w chorobach wirusowych [2,4].

Utlenienie N-acetyloglikozaminy na powierzchni wirusa, uniemożliwia dalsze reakcje

chemiczne z kwasem N-acetyloneuraminowym na powierzchni komórki, co nie pozwala

wirusom na wnikanie do wnętrza komórki i replikacje [1,6].

3

Badania wykazały brak toksyczności ozonu przy zastosowaniu dawki 0,05 ppm przez

okres 8 godzin. W czasie ozonoterapii maksymalne stężenie ozonu w jamie ustnej wynosi

0,01 ppm, co jest całkowicie bezpieczne [9].

W stomatologii terapia ozonowa znajduje zastosowanie między innymi w leczeniu

próchnicy, dezynfekcji kanałów korzeniowych oraz leczeniu chorób błony śluzowej jamy

ustnej. W gabinecie stomatologicznym, trudno wyobrazić sobie leczenie dziecka bez

uzupełniającego leczenia fizykalnego [8]. Dziecko, to szczególny pacjent, bo niedojrzały

emocjonalnie. Negatywne doświadczenia z pierwszego w życiu kontaktu ze stomatologiem

mogą przerodzić się w trwały lęk i unikanie wizyt. Polityka pracy z dzieckiem polega po

pierwsze na wdrażaniu metod redukujących stres związany z wizytą stomatologiczną, po

drugie na uzyskaniu zaufania dziecka poprzez możliwie najszybsze i bezbolesne profesjonal-

ne wykonanie zabiegu. Najtrudniej pracuje się z maluchami do trzeciego roku życia, gdzie nie

możemy liczyć na współpracę w trakcie zabiegu. Strach przed obcymi osobami, nowym

otoczeniem i jeszcze do tego nieznane czynności, wyzwalają emocje w formie płaczu, krzyku,

zasłaniania twarzy i wyrywaniu się. Te negatywne reakcje często potęgują rodzice, podener-

wowani chorobą dziecka [7].

Opierając się na doświadczeniach europejskich i amerykańskich naukowców, zaczęto w

gabinetach stomatologicznych w Polsce wprowadzać i rozpowszechniać metody fizykalne, w

tym terapię ozonową [12,13].

W celu skrócenia procesu leczenia i uchronienia dziecka od ewentualnych powikłań

postanowiono zastosować ozonoterapię . Wybrano przypadki bolesnych i uciążliwych przy-

padłości wieku dziecięcego, tj. w opryszczkowe zapalenia jamy ustnej oraz urazy związane

z wypadkami czy też zabiegami chirurgicznymi.

Pierwotne opryszczkowe zapalenie dziąseł i jamy ustnej (gingivostomatitis herpetica

primaria) jest często spotykanym zakażeniem wirusowymi u dzieci, wywołanym wirusem

4

Herpes należącym do grupy DNA. Najczęściej chorują dzieci między pierwszym, a szóstym

rokiem życia w przebiegu lub po przebyciu anginy, zapalenia płuc i innych. Do zakażenia

dochodzi drogą bezpośredniego kontaktu lub drogą kropelkową. Choroba może przebiegać

łagodnie lub burzliwie. Gdy zaczyna się nagle podwyższoną temperaturą ciała, brakiem

łaknienia, pobudzeniem, może wystąpić powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, złe

samopoczucie, ból jamy ustnej i gardła, utrudnione połykanie. Spostrzega się zaczerwienienie

i obrzęk dziąseł, a także zmiany rumieniowe na języku, wargach, podniebieniu. Po dwóch,

trzech dniach, na tym podłożu pojawiają się pęcherzyki, wypełnione płynem surowiczym,

które szybko pękają i pozostawiają płytkie, bardzo bolesne nadżerki o różnej liczbie i

wielkości. Pokryte są one szarym nalotem i otoczone wyraźnym rumieniowym rąbkiem.

Język jest obłożony. Okres gojenia trwa około dwóch tygodni do 20 dni bez pozostawienia

blizn [5].

Materiał i metoda

Ozonoterapię zastosowano u dziesięciorga dzieci w wieku od 1,5 roku do 10 lat

w stanach zapalnych jamy ustnej oraz w stanach pourazowych. W grupie były dwie dziew-

czynki z opryszczkowym zapaleniem jamy ustnej w wieku rok i osiem miesięcy oraz rok

i dziewięć miesięcy oraz trzy dziewczynki po urazie mechanicznym oraz pięciu chłopców po

urazie mechanicznym i chirurgicznym. Ozon był aplikowany miejscowo, za pomocą

aplikatora GI aparatu OzonyTron na zmienioną chorobowo śluzówkę jamy ustnej lub skórę

o intensywności od 1do 3 (ryc. 1).

Czasy oraz intensywność zabiegu ustalał lekarz indywidualnie, w procesie leczenia dla

każdego dziecka w oparciu o tabelę indykacyjną, opracowaną przez producenta. Ozon apli-

kowano od 30 do 60 sekund na zmianę chorobową stosując niską=0-1 lub średnią=1-2

koncentrację ozonu. W przypadku wirusowego zapalenia jamy ustnej ozonoterapia została

włączona jako metoda lecznicza, po nieskutecznej farmakoterapii. Dzieci nie jadły i nie piły,

5

co groziło odwodnieniem organizmu i leczeniem szpitalnym. Efekt leczenia ozonoterapią

dokumentowano fotograficznie oraz pomiarem temperatury ciała dziecka, a także wywiadem

z rodzicami. Codzienne pytania dotyczyły zachowania się dziecka (spokojne czy płaczliwe),

snu (sen ciągły czy przerywany) oraz przyjmowania pokarmów (czy pije i je, czy nie pije, nie

je). Za dobry efekt uznawano stan, kiedy dziecko zdolne było do spożywania napojów i

pokarmów, gdy obniżała się podwyższona temperatura ciała oraz gdy dziecko spało

spokojnie, snem nieprzerwanym. W przypadku urazów mechanicznych nie występował objaw

podwyższenia temperatury ciała, oceniano zachowanie dzieci, sen oraz przyjmowanie

pokarmów. Ocena bólu w skali VAS była niemożliwa.

Przedstawiamy 3 wybrane przypadki, w naszej ocenie najtrudniejsze, przed jak i po zastoso-

wanym leczeniu.

Przypadek 1.

Dziecko G. D. w wieku rok i 9 miesięcy, zostało przyniesione do gabinetu stomatologicznego

w złym stanie ogólnym. Od tygodnia gorączkowało, nie jadło, nie chciało nawet przyjmować

napojów. Leczenie stosowane przez lekarza rodzinnego to antybiotykoterapia - nie przynosiło

poprawy, więc zostało skierowane do gabinetu periodontologicznego. Na podstawie objawów

klinicznych postawiono rozpoznanie gingivostomatitis herpetica. W dniu zgłoszenia

temperatura ciała dziecka wynosiła 39,5° C , choroba w pełni rozwinięta, tzw. "dziecko

wzięte”. Miejscowo można było stwierdzić stan zapalny i obrzęk dziąseł, które były

krwawiące. W innych okolicach jamy ustnej na zapalnie zmienionym podłożu stwierdzono

nadżerki. Szczególnie duża nadżerka znajdowała się na języku, pokryta włóknikowym na-

lotem. Język obłożony grubym, białoszarym nalotem. Zmiany chorobowe występowały

w miejscach zwiększonego rogowacenia, tj. na podniebieniu, dziąsłach, wyrostkach zębodoło-

wych oraz na języku. Dziecko było pobudzone i płaczliwe, cierpiące.

6

Po podaniu hydroxyzyny w syropie przystąpiono do ozonoterapii. Po zabiegu dziecko za-

snęło i spało dwie godziny. Po śnie temperatura spadła do 37, 5° C, a dziecko zaczęło

przyjmować pokarmy płynne. Następnego dnia dziewczynka zaczęła przyjmować pokarmy

papkowate, a temperatura ciała obniżyła się do 36,4° C . Przeprowadzono 4 ozonoterapie 1x

dziennie, o intensywności między 1, a 2, które trwały 60 s. Po drugiej ozonoterapii zaobser-

wowano dalszą poprawę stanu ogólnego i miejscowego. Zmiany nadżerkowe w jamie ustnej

zmniejszały się , podłoże zapalne znikło, a dziąsła mniej krwawiły i zmniejszał się ich obrzęk.

Nie było więc potrzeby stosowania leków przeciwgorączkowych. Miejscowo stosowano zio-

łowe mieszanki przeciwzapalne oraz pędzlowania z kwasem bornym, anestezyną i gliceryną.

Dziecko pojono rumiankiem, melisą i świeżymi sokami owocowo-warzywnymi. Zaobserwo-

wano, że dziecko zaczęło więcej spać - snem spokojnym, nieprzerwanym. Matka uspokoiła

się, widząc bardo szybkie zdrowienie dziecka. Zmiany zagoiły się w ciągu tygodnia bez

pozostawienia blizn. Najdłużej ustępowały zmiany dziąseł.

Przypadek 2.

Dziecko A. M., w wieku rok i 8 miesięcy zostało przyniesione do gabinetu stomatologicznego

z objawami opryszczkowego zapalenia jamy ustnej. Dziąsła były obrzęknięte i łatwo krwa-

wiące. Na zapalnie zmienionym podłożu występowały nadżerki, pokryte szarym nalotem

(ryc.2).

Temperatura ciała wynosiła 37,5° C. Dziecko nie chciało nic jeść, było cierpiące. Wykonano

zabieg ozonoterapii za pomocą aparatu Ozony Tron, przy użyciu końcówki aplikacyjnej GI.

Po zabiegu nastąpiła poprawa, zmniejszająca dolegliwości bólowe - dziecko zaczęło

przyjmować posiłki papkowate. Następnego dnia temperatura ciała spadła poniżej 37° C.

Wykonano wówczas kolejną ozonoterapię kontaktową. Po kolejnych dwóch dniach

stwierdzono u dziecka następne pojedyncze wysiewy na błonie śluzowej jamy ustnej. Dziąsła

dziewczynki były już mniej obrzęknięte i mniej krwawiły (ryc.3).

7

Temperatura ciała była w normie. Zastosowano wówczas jeszcze raz ozonoterapię uzyskując

całkowite ustąpienie dolegliwości bólowych i szybkie zdrowienie dziecka. Dla uspokojenia

mamy zastosowano u dziecka czwartą ozonoterapię (ryc.4).

Kolejne zabiegi fizykoterapeutyczne nie były już konieczne. W trakcie terapii, stosowano

postępowanie farmakologiczne podobne jak w przypadku 1. Stan jamy ustnej po trzech

dniach od zakończenia ozonoterapii przedstawiają ryciny (ryc.5).

Przypadek 3. F.K. lat 10.

Dziecko przebiegając przez ulicę , potknęło się o wysoki krawężnik i upadło na powierzch-

nię betonową chodnika, uderzając w niego z dużą siłą. W wyniku urazu doszło do złamania

ręki, częściowego zwichnięcia zębów 11 oraz 21 - II stopień, a także stłuczenia i otarcia

naskórka tkanek twarzy, warg, brody i nosa (ryc.6).

Stwierdzono także urazy wewnątrzustne (ryc.7).

W gabinecie stomatologicznym założono szynę unieruchamiającą reebond na siekacze górne

i przemyto rany, zastosowano ozonoterapię. Ozonowano rany skóry, jak również rany błony

śluzowej warg, wyrostków zębodołowych oraz obnażoną miazgę zęba 21, którą natychmiast

po zabiegu zabezpieczono opatrunkiem biologicznym. Ozonoterapię wsparto magnetostymu-

lacją. Silny ból powodował, że pacjentka nie mogła zamknąć ust, ani spożywać żadnych

pokarmów. Już pierwszy zabieg ozonoterapii przyniósł dziewczynce ulgę, tak, że po wizycie

przespała całą noc. Kolejny zabieg ozonoterapii umożliwił pacjentce na przyjmowanie

pokarmów. Zastosowano 4 krotnie ozonoterapię oraz 20 krotnie magnetostymulację,

uzyskując szybkie gojenie ran, bez powikłań i bez antybiotykoterapii.

Uszkodzone zęby zostały odbudowane, a na skórze twarzy i warg nie pozostały blizny

(ryc.8,9).

Pacjentka pozostaje nadal pod opieką stomatologiczną - okresowe kontrole żywotności

miazgi zębów oraz pod opieką ortodontyczną.

8

Omówienie wyników

Ozon jak i aktywny tlen, generowany z aparatu OzonyTron, przenika do trudno dostępnych

tkanek i jako całkowicie bezbolesna i nieinwazyjna terapia, jest dobrze akceptowana przez

małego pacjenta i jego rodziców. Według danych z literatury otoczka wirusów zostaje prze-

dziurawiona już po 8 sekundach aplikacji ozonu (1). Często, ze względu na brak możliwości

współpracy z małym dzieckiem, nie jesteśmy w stanie zastosować skutecznej dawki na każdą

zmianę patologiczną widoczną na zmienionej chorobowo błonie śluzowej. Zaobserwowano

jednak, że nie jest to konieczne, gdyż nawet niedokładne przeprowadzenie zabiegu ozonote-

rapii przynosi pożądany efekt przeciwbólowy oraz szybkie ustępowanie stanu zapalnego oraz

gojenia nadżerek. Wydaje się nam prawdopodobne, że wystarczy zniszczyć krytyczną liczbę

mikroorganizmów w jamie ustnej, a system obrony immunologicznej dziecka z pozostałą

ilością poradzi sobie bardzo dobrze.

Podsumowanie

U każdego dziecka zastosowanie jednej aplikacji przynosiło widoczną poprawę, (w jednym

przypadku kolejny wysiew pęcherzyków przedłużył leczenie). Obserwowano ustępowanie

dolegliwości bólowych, spokojny sen, poprawę nastroju dziecka, powrót możliwości przyj-

mowania pokarmów płynnych i stałych, spadek temperatury ciała.

Uzyskano szybkie ustąpienie objawów bólowych zarówno w opryszczkowym zapaleniu jamy

ustnej, jak i w przypadku gojenia ran pourazowych, co pozwoliło na lepsze odżywianie cho-

rych dzieci i powrót do zdrowia. Zaobserwowano szybki i trwały spadek temperatury ciała do

wartości prawidłowych.

U żadnego dziecka nie wystąpiły powikłania chorobowe.

Bezbolesny i prosty sposób aplikacji ozonu uzyskał akceptację rodziców chorych dzieci.

9

Wnioski

1. Ozonoterapia jest metodą alternatywną do farmakoterapii, w opryszczkowym zapaleniu

jamy ustnej u dzieci, a także w stanach pourazowych.

2. Ozonoterapia aparatem OzonyTron likwiduje ból – już pierwszym zabiegiem. Ból szybko

ustępuje i dziecko zaczyna pić oraz jeść, co jest bardzo ważne dla zdrowia małego

człowieka.

Materiał ilustracyjny

Illustrations

Ryc.1. Sonda GI aparatu OzonyTron

Fig.1. GI Probe of OzonyTron device

10

Ryc.2. Pacjentka A.M. ,21 miesięcy. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł - stan

przed leczeniem

Fig.2. Patient A. M. twenty-one months old with stomatitis and gingivitis before

treatment

Ryc.3. Pacjentka A.M. ,21 miesięcy. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł. Stan

dziąseł po czterech dniach leczenia.

Fig.3. Patient A. M. twenty-one months old with stomatitis and gingivitis. State of gums after four days.

11

Ryc.4. Pacjentka A.M. po czterech ozonoterapiach

Fig.4. Patient A. M. after four ozone therapy

Ryc.5. Pacjentka A.M. trzy dni po zakończeniu ozonoterapii

Fig.5. Patient A. M. after three days after ozono therapy.

12

Ryc.6. Pacjentka F.K. Pierwsza ozonoterapia

Fig.6. Patient F.K. The ferst ozono therapy

Ryc.7. F.K. Urazy zewnątrzustne Fig.7. F.K. Extraoral and intraoral injuries

13

Ryc.8. F.K. po zakończeniu fizykoterapii

Fig.8. Patent F.K. after application ozone therapy

Ryc.9. F.K. Na skórze twarzy i warg nie pozostały blizny

Fig.9. Patient F.K. The scars didn’t remain on the skin of the face and on the lips

14

Piśmiennictwo:

1.Bębenek M.: Zastosowanie ozonoterapii w zakażeniach chirurgicznych. Praca doktorska, M

Wrocław 1991;

2. Filippi Andreas, The Influence of Ozonized Water on the Epithelial Wound Healing Process in the

Oral Cavity. In: Proceedings of the 15th Ozone World Congress, 11th - 15th September 2001, Medical

Therapy Conference (IOA 2001, Ed.), Speedprint Macmedia Ltd, Ealing, London, UK, 2001

3. Gadomska-Krasny J, Opalko K., Skomro P.: II Sympozjum nt.: Eksperyment Naukowy i

Metody Poznawcze w Stomatologii, Ustroń, 21-23 października 2005, Zastosowanie

ozonoterapii – system OzonyTron – w chirurgii stomatologicznej – wybrane przypadki.

4.Gadomska-Krasny J., Opalko K.: Zastosowanie ozonoterapii przed i po zabiegu ekstrakcji

zęba. Doświadczenia własne. As Stomatologii. 2006,1,12-14;

5.Górska R. at all: Choroby błony śluzowej jamy ustnej. Med. Tour Press International,2007

6.Janas A.,Grzesiak-Janas G.: Ozon w medycynie i stomatologii. Mag. Stomat., 2005,1,72-73;

7.Michlewicz M.at all: Zastosowanie technik adaptacyjnych w redukcji stresu u dzieci przed wizytą u

stomatologa. Twój Przegląd Stomatologiczny, 2007, 5,12-16;

8.Opalko K.: Fizykodioagnostyka i fizykoterapia we współczesnym gabinecie stomatologicznym. As

Stomatologii. 2005,5,12-14.

9.Schneider H. G.: Die Dosis macht das Gift. Die Zahnarzt Woche, 2004.04.30,seite 1-4;

10.Schneider H.G.: Odkażające i toksyczne działanie na bakterie jest już od dawna znane.

Twój Przegląd Stomatologiczny, 2004, 9-10, 10-12;

11.Schneider H. G.: Żadnych reakcji alergicznych, żadnych szczepów opornych. Twój

Przegląd Stomatologiczny. 2004,11-12, 32-33;

12.Skomro P. et al.: Application of OzonyTron apparatus in everyday dental practice.

Selected clinical cases preliminary communication, As Somatologii,2007,15-17

15

13.Skomro P., J. Gadomska-Krasny, K. Opalko, Aparat OzonyTron – terapia ozonem w

stomatologii, 2005, 1, 129. Konferencja Saldent 2005 Poznań

16