Zarobić Milion, Idąc Pod Prąd - E-BOOK

Jakub B. Bączek

Zarobić milion, idąc pod prądWolność finansowaw czterech etapach

Warszawa 2014

Prawa autorskie: Jakub B. Bączek©Wydawnictwo: STAGEMAN®www.stageman.pl

Kontakt z autorami: Robert Nowicki, [email protected]łania PR & media: Barbara Ligocka, [email protected] graficzna: Paweł Cieślak, [email protected]łka i dystrybucja: Jolanta Cieślak, [email protected]

Oprawa graficzna: Dawid KłębekPomoc grafika: Marta MatysiokKomunikacja: Tomasz Kumawww.kiwigifts.pl

Korekta: Izabela JurkowskaKomunikacja: Filip Hermawww.peefmusic.pl

All right reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone.Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy.

ISBN: 978-83-937164-3-2

Warszawa 2014

„Płynie się zawsze do źródeł, pod prąd, z prądem płyną śmiecie”Zbigniew Herbert

Książkę dedykuję (Współ)Pracownikom

SPIS TREŚCI:

Mam to w dupie…

Rozdział 1.Etapy drogi do wolności finansowej

Etap naukiEtap poszukiwańEtap przedsiębiorczościEtap wolności finansowejPod kreską czy nad kreską?A nie da rady szybciej?Gdzie teraz jesteś?Wyzwanie

Rozdział 2.Masz mało pieniędzy i mało czasu – etap nauki

Świadectwa z paskiem a życiowe sukcesyWybór kierunku studiówDodatkowe szkoleniaCzytanie książekMentorzy i nauczycieleSamodzielne studiowanie

Rozdział 3.Masz mało pieniędzy, ale dużo czasu – etap poszukiwań

Od pasji do działania Grupy społeczne, do których należymy Wybór branży Pierwszy produkt/usługa Sprzedaż rozpoznawcza Zakładamy firmę Jednoosobowa działalność gospodarcza (samozatrudnienie) Spółka cywilna Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Dalsze działania formalne Budowanie pierwszego zespołu

..............................................................................................9

.......................................................11

...................................................................................................13 ........................................................................................15 ............................................................................16 ..........................................................................17 .....................................................................19 ..............................................................................22 ....................................................................................24 ....................................................................................................26

................................27

............................................28 ............................................................................31 ................................................................................33 ......................................................................................36 ..............................................................................38 .........................................................................39

...................40

.................................................................................43 ..................................................46 ..............................................................................................50 ...........................................................................56 ..........................................................................59 .........................................................................................62 .....63 .....................................................................................65 ......................................68 ........................................................................72 ..............................................................76

•••

Struktura firmyTrzeci filar Siedziba firmyDoradcyBudowanie autorytetuWypływamy na szerokie wody

Rozdział 4.Masz już dużo pieniędzy, ale mało czasu– etap przedsiębiorczości

Wylewanie fundamentów Strategie rozwoju Tworzenie nowych źródeł przychodu Wzmacnianie starych źródeł przychoduStrategia cenowa Masowo czy specjalistycznie? Rabaty i promocjeDostawcy i kontrahenciStrategie negocjacji Nowa psychologia sprzedaży Pisanie ofertTy jako przedsiębiorca Narzekanie Prokrastynacja Zazdrość Co ludzie powiedzą? Bycie zajętym WstydUsamodzielnianie firmy Delegowanie zadań Delegowanie uprawnień Znikanie z firmy Podwajanie motywacji zespołuNowe nawyki przedsiębiorcy Kalendarze Telefony Maile Facebook

.............................................................................................82 ....................................................................................................85 .............................................................................................91 .......................................................................................................93 ...............................................................................96 ...............................................................101

..........................................................................102

........................................................................104 .....................................................................................105 .............................................106 ........................................111 .....................................................................................116 .........................................................116 ..............................................................................117 ...........................................................................119 .................................................................................121 ..........................................................121 .......................................................................................124 ............................................................................126 .........................................................................................126 ...................................................................................127 .............................................................................................128 .........................................................................128 .....................................................................................129 ..................................................................................................131 ...........................................................................132 ..........................................................................133 ...................................................................136 ..................................................................................138 ........................................................139 ..................................................................141 ..........................................................................................141 ...............................................................................................143 ....................................................................................................146 ............................................................................................148

••

••

••

••••••

••••

••••

Rozdział 5.Masz już dużo pieniędzy i coraz więcej czasu– etap wolności finansowej

Budowanie przychodów pasywnych Przychody z przedsiębiorczości Przychody z produktów finansowych i bankowych Przychody z Internetu Przychody z nieruchomościInwestowanie w nieruchomości Podnajem części swojego mieszkania Kupno i wynajem garażów Kupno i wynajem mieszkań Inne opcjeSprzedaż firmy Zastrzeżenie logo i opracowanie know-how Teaser informacyjny Krótka lista inwestorów Due diligence Stopniowe odcinanie pępowiny Pierwsza miniemerytura Pokusa luksusu Tanie podróżowanie Poczucie pustki, nicnierobienie i rozterki Wolność finansowa 50 na 50 Praca bez względu na pieniądze Praca charytatywna Przykłady zajęć dla młodego emerytaRozwój osobisty i duchowy Inspiracja buddyzmem Okiełznanie egoRównowaga życiowa Sinusoida życia Droga do szczęścia

Rozdział 6. Wracamy do wyzwaniaMoja osobista prośba Co dalej?

.......................................................................150

.....................................................152 ......................................................152 ......................155 .......................................................................156 .............................................................158. .............................................................159 ..........................................160 ...............................................................161 ............................................................162 ...........................................................................................164 .........................................................................................166 ..................................167 ..........................................................................167 .....................................................................168 .....................................................................................170 .......................................................170 .........................................................................172 ...................................................................................173 ..........................................................................174 .......................................176 .................................................................180 ....................................................181 ...........................................................................183 ...........................................184 ....................................................................186. ......................................................................186 .................................................................................187 ..............................................................................189 ..................................................................................190 ..........................................................................192

.......................................................195

..............................................................................196 ....................................................................................................197

••••

••••

•••••

•••

•••

••

••

11

Zarobić milion, idąc pod prąd

Mam to w dupie…

Nazywam się Jakub B. Bączek, lub po prostu Kuba – tak będzie łatwiej. W olbrzymim skrócie, udało mi się dość szybko dojść do wolności finansowej. Nie była to droga łatwa, bo często pod prąd temu, co mówi się i pisze o przedsiębiorczości, rozwoju, sukcesie czy relacjach. Działałem po swojemu, czasem na bezczelnego, czasem na wariata…

Szkoda, że Cię tu teraz nie ma. Siedzę na wschodnim wybrze-żu Menamu i patrzę na Wat Arun (Świątynię Świtu). Nie wiem, ile czasu spędzę jeszcze w Tajlandii, na swojej miniemeryturze, ale… postanowiłem być tu tak długo, aż napiszę bestseller. Pomyślisz może: „facet ma wygórowane ambicje”. Ja tymczasem wiem, że większość moich marzeń się spełnia. Czemu nie miałoby się speł-nić i to?

Kiedy myślę o swojej drodze, o pierwszej firmie, o pierwszych pracownikach, pierwszych inwestycjach za granicą, pierwszych nieruchomościach czy też pierwszych wykładach na temat przed-siębiorczości, nie mogę nie wspomnieć backgroundu swojej przy-gody. Żyliśmy dość skromnie, a ja jako dziecko byłem bardzo chudy, znerwicowany i zagubiony, bez poczucia bezpieczeństwa i spokoju, żeby pokochać życie. Do dziś towarzyszą mi różne, stłu-mione lata temu, emocje i lęki. Niemniej bez mentorów, ambitnych szkół czy dyplomów, bez środków unijnych i bez wspólników zało-żyłem w 2009 roku firmę, która okazała się biznesem za przysło-wiowy milion. Krok po kroku podejmowałem wiele trudnych decyzji, w większości nonkonformistycznych, a czasem nawet szalonych i… jestem tu, gdzie jestem.

Znam kilka książek motywacyjnych. Niewiele z nich przeczy-tałem do końca i też nie polecam ich chłonąć i zgadzać się na wszystko, o czym piszą autorzy. Tu będzie z wielu względów ina-czej. Będzie o biznesie w polskich warunkach, bez ściemniania, że było łatwo i że zawsze wiem, co zrobić. Odsłonię tu dużo siebie

12

Jakub B. Bączek

i wierzę, że ta historia może być dla wielu inspirująca. Kto wie, czy nie spotkasz się na kartach tej książki ze zdaniem, które przed Tobą odkryje nowe możliwości. Zachęcam Cię do refleksji, krytycyzmu, a nawet sprzeciwu wobec tego, co tu ujawnię, ale też zachęcam do wykonania ćwiczeń i skorzystania z konkretnych narzędzi.

Jeśli interesuje Cię, jak od zera zbudowałem firmę wartą kil-ka milionów, jak sprawiłem, że jest jedną z nielicznych polskich franczyz, które doskonale rozwinęły się w kilku krajach Europy, jak zbudowałem fantastyczne zespoły ludzi, które potem tworzyły i rozwijały kolejne biznesy i generalnie – jak znalazłem się w Taj-landii na miniemeryturze w wieku 31 lat, to zapraszam do lektury. Bywam wymagający, wkurzający, a nawet bezczelny, ale metody, które opiszę, są po prostu cholernie skuteczne. Nie jestem i nawet nie chcę być bogaty, jak Gates, Jobs, Branson, Kiyosaki, Tracy, Ecker czy Robbins. Często zupełnie się z nimi nie zgadzam i nie widzę możliwości odzwierciedlenia ich drogi w polskich warunkach. Jestem bardziej „facetem z sąsiedztwa”, który jest ludzki, kocha życie i czerpie z niego pełnymi garściami i szczerze Ci powie, jeśli się z czymś nie zgadza.

Zdając sobie więc sprawę, że są bogatsi ode mnie i bywają in-teligentniejsi, a nawet wiedząc, że jest cała chmara facetów przy-stojniejszych, sprawniejszych seksualnie, wyższych, bardziej kre-atywnych i z bardziej ciętym poczuciem humoru, chcę zacząć tę książkę stwierdzeniem, że mam to w dupie i wierzę bardzo w sie-bie. Polecam zresztą takie podejście… Zaczynajmy!

Bangkok, 14.03.2014

13


Rozdział 1.Etapy drogi do wolności finansowej

Jeśli należysz do większości z nas, nie odziedziczysz miliona po rodzicach, nie masz wujka w korporacji, który da Ci etat dyrektora i nie masz talentu Agnieszki Radwańskiej, by po paru latach upra-wiania sportu zarobić grubą kasę; jeśli należysz do grupy takich ludzi jak ja – to zaczynasz swoją drogę z niczym: bez pieniędzy, bez mentora, bez pomysłu za milion. Masz za to marzenia, ambi-cje i szereg zasobów – może olbrzymie poczucie humoru, może łatwość uczenia się języków, a może dar radzenia sobie w każdej sytuacji. Podążasz typową drogą i w Twoich rękach jest to, jak ta droga będzie się układać w różnych momentach (także trudnych) ludzkiego życia.

Ja rozrysowałem sobie kiedyś tę drogę w postaci czterech ćwiartek (to słowo bardzo dobrze kojarzyło mi się, kiedy byłem jeszcze studentem). Dostrzegłem, że najważniejszymi zasobami, które chciałem zawsze mieć, były pieniądze i czas. Czułem, że jeśli będę miał pieniądze, spełnię wiele swoich marzeń i będę żył tak, jak chcę. Czułem też, że muszę mieć czas na podróże, czyta-nie, granie w siatkówkę lub golfa – generalnie: czas na swoje życie poza firmą i pracą. Z połączenia tych dwóch zasobów otrzymałem następujący wykres:

14

Jakub B. Bączek

15


Etap nauki

Cała historia zaczęła się zwyczajnie. Był to etap, w którym mia-łem mało pieniędzy i mało czasu – etap nauki. Studiowałem na Uniwersytecie Śląskim (pedagogikę, wychowanie fizyczne i filozo-fię, której w końcu nie skończyłem, bo wykładowcy mieli mnie dość na swoich zajęciach). Oprócz tego grałem w siatkówkę w klubie sportowym i żyłem życiem zwykłego młodego człowieka. Pamię-tam, że z uczelni wracałem jakieś 30 kilometrów do domu, korzy-stając z autostopu. Nie było mnie stać na bilet miesięczny w obie strony, więc bez względu na pogodę, temperaturę i konkurencję ładnych studentek na przystanku udawało mi się codziennie przez jakieś 3 lata docierać do Bielska-Białej bez szwanku (a przy okazji poznałem masę ciekawych ludzi i do dziś moi znajomi uwielbia-ją anegdotki z tych autostopowych przygód). Zaraz po powrocie pakowałem się i jechałem na trening. Po treningu wracałem do domu, czasem trochę się uczyłem, czasem po prostu lądowałem leniwie przed telewizorem i szedłem spać, by obudzić się na na-stępny dzień o 5 rano. Dlaczego tak wcześnie? Bo pociąg jechał dwa kwadranse po piątej i był tańszy niż autobus. W pociągu uda-wało mi się jeszcze przespać (mój organizm był tak wyregulowa-ny, że bez budzika wychodziłem z drzemki dokładnie przed stacją docelową) lub też odrobić jakieś zadanie na zajęcia. I tak przez większość tygodnia, oprócz weekendów, podczas których najważ-niejsze były mecze ligowe mojej drużyny. Czasu było naprawdę mało, pieniędzy jeszcze mniej, ale jakoś nie uświadamiałem sobie tego na co dzień i żyłem swoją pasją, którą była wtedy siatkówka.

Etap nauki trwał u mnie około 5 lat. Studiowałem dziennie, gra-łem w kilku różnych klubach sportowych i nie wyobrażałem sobie innego życia. Kiedy dzisiaj patrzę na ten okres, to jestem zdumio-ny, że udawało mi się zjeść 2 posiłki dziennie za nie więcej niż 15 zł i że byłem w stanie przez kilka lat wstawać o 5 rano. To był czas, który bardzo wiele mnie nauczył. Nie tylko oszczędzania, pokory

16

Jakub B. Bączek

i wdzięczności, ale też walki, ciężkiej pracy i przegrywania z god-nością. Ciekaw jestem, jak ten etap wyglądał u Ciebie? Szkoła, studia, praktyki? Jest duża szansa, że wiesz, o czym piszę i wiesz też, jak żyje się z małą ilością pieniędzy i z małą ilością czasu dla siebie. Większość z nas tak właśnie zaczyna.

17


Etap poszukiwań

Wiele zmieniło się u mnie po studiach. Czułem, że bardzo dużo mi dały, że jestem napakowany wiedzą, że bardzo chcę i… tak trafiłem do drugiego etapu – etapu poszukiwań. Jako absolwent z podwójnym tytułem magistra, optymistycznie ruszyłem na rynek pracy i… cóż… Szału nie było. To był okres, w którym pieniędzy wciąż było mało, ale za to czasu pojawiało się pod dostatkiem. Imałem się różnych zajęć, mniej lub bardziej dziwacznych, kilku nawet nielegalnych. Pieniędzy jednak nadal było mało, ale za to żyłem z kolejną pasją u boku, przez jakieś następne 5 lat. Tą pasją okazała się nauka. Jako że jeszcze jako student wydałem swoje pierwsze publikacje, otwarła się przede mną możliwość napisania doktoratu pod okiem bardzo znanego i szanowa-nego w Polsce profesora. Zacząłem więc pisać, uczyć studentów i żyć chwilą. Doktorat szedł jednak opornie, a za godzinę wykładu na uczelni państwowej otrzymywałem 30 zł brutto. Nie chcę narzekać, ale do dziś zastanawiam się, jak zdołałem przeżyć za takie kwoty, zważywszy, że – jako początkujący wykładowca – nie miałem tych zajęć zbyt dużo. Wiele się jednak nauczyłem. Okazało się, że na moje wykłady przy-chodzi znacznie więcej osób, niż zazwyczaj widuje się na salach. W re-kordowym okresie miałem nawet 200 słuchaczy, a część z nich siada-ła na podłodze. Zrozumiałem, na czym polega nauka przez praktykę i przez… zabawę. To były naprawdę nietypowe zajęcia, które wkrótce zaczęły denerwować moich kolegów wykładowców i władze uczelni. Szybko więc oberwałem i dostrzegłem wiele hipokryzji w akademickim światku. Odszedłem, by rozpocząć kolejny etap swojego życia.

Może masz już etap poszukiwań za sobą, ale skoro czytasz tę książkę, to jest duża szansa, że jesteś w jego trakcie. To pozytywny etap. Człowiek, który ma sporo czasu, a mało pieniędzy, jest bardzo pomysłowy. Ciekaw jestem, jak wiele swoich pomysłów odrzucasz, krytykujesz lub pozostawiasz w szufladzie… To w gruncie rzeczy na-turalne, ale będę się tutaj starał przekonać Cię do wyjścia ze strefy komfortu. Warto – kolejny etap to prawdziwa jazda bez trzymanki.

18

Jakub B. Bączek

Etap przedsiębiorczości

Gdy czas poszukiwań zaczyna Ci się dłużyć, postanawiasz coś ze sobą zrobić. Jeśli należysz do większości, to idziesz gdzieś po prostu do stałej pracy (o tym trochę później). U mnie kolejnym eta-pem mógł być tylko etap przedsiębiorczości. Wiedziałem już jako 25-latek, że nie nadaję się na etat. Jedyną opcją było dla mnie samodzielne stanowisko managerskie – i tak zostałem dyrektorem centrum szkoleniowego, odpowiedzialnym za Polską południową w jednej z warszawskich firm. Długo jednak nie zagrzałem tam miejsca, bo szef nie był w stosunku do mnie fair i szczerze po-wiedziawszy, miałem wrażenie, że bez niego rozwinąłbym tę fir-mę cztery razy szybciej i lepiej (tak, tak, już wtedy byłem nieźle wyszczekany). Zostałem więc przedsiębiorcą i na kolejnych 5 lat wciągnął mnie inspirujący okres budowania własnego biznesu. Szybko pojawiły się pieniądze, bo mój pomysł okazał się znako-mity. Jednak wraz z dużą ilością pieniędzy pojawił się całkowity brak czasu dla siebie i dla bliskich. O tym etapie będę pisał w tej książce najwięcej. Teraz wspomnę tylko, że nie żałuję tego czasu. Znów wiele się nauczyłem i choć inne sfery mojego życia bywały zagrożone, cieszę się, że przez tych kilka lat udało mi się stwo-rzyć miejsce, w którym pracuje rocznie nawet kilkaset osób i wiele z nich naprawdę tę pracę uwielbia.

Myślę, że albo masz ten etap dopiero przed sobą, albo jesteś w jego trakcie. Na razie poruszamy się po płaszczyźnie teore-tycznej. W dalszej części książki znajdziesz jednak masę inspi-racji i konkretnych pomysłów, jak poradzić sobie właśnie w tym etapie. Nawet jeśli rodzice i znajomi mówią Ci ciągle: „Zostań na etacie, większość jednoosobowych działalności w naszym mieście szybko bankrutuje”, wydaje mi się, że nie ma innej drogi do etapu czwartego.

19


Etap wolności finansowej

Kiedy poczułem się zmęczony przedsiębiorczością, presją i zdobywaniem nowych rynków, zaczęły pojawiać się w mojej głowie zupełnie inne marzenia niż jeszcze parę lat temu. Po raz pierwszy, dużo bardziej niż pieniądze, zaczął się dla mnie liczyć wolny czas i święty spokój. Obawiałem się jednak dwóch rzeczy. Po pierwsze, wierzyłem, że jeśli nie będę osobiście doglądał fir-my, to nie będzie ona odnosiła takich spektakularnych sukcesów jak dotychczas. Błąd! Po drugie, myślałem, że skoro ja przejdę na emeryturę w tak młodym wieku, to moi pracownicy będą zupełnie zdemotywowani i zamiast pracować, będą się wkurzać, że grzeję sobie dupę w Tajlandii, a oni musza zapieprzać. Ponownie: błąd! Dzięki specyficznemu podejściu, które dokładnie tu opiszę, wylą-dowałem w końcu na etapie życia, w którym jest dużo pieniędzy (a przynajmniej mi całkowicie wystarcza) i dużo wolnego czasu (dzięki czemu mogę podróżować po całym świecie). Ten czwarty okres nazwałem etapem wolności finansowej. A ja sam nie czuję się już tak bardzo przedsiębiorcą, jak inwestorem. Dopiero zaczy-nam swoją przygodę w tym etapie. Nie wiem jeszcze, czy jest coś dalej. Nie wiem też, czy znowu po 5 latach mi się nie znudzi (jak to bywało wcześniej). Być może przy drugim wydaniu tej książki będę musiał dopisać jakiś kolejny etap, kolejny rozdział i pomysł na życie, ale… w chwili obecnej cieszę się wolnością finansową i do swoich rentierskich „obowiązków” zaliczam podróżowanie, po-znawanie nowych kultur, prowadzenie bezpłatnie swojej autorskiej audycji w radio i pisanie tej książki, by dzielić się wiedzą i… nie zwariować z taką ilością wolnego czasu.

Życzę Ci tego etapu jak najszybciej, choć może zaskoczy Cię, że… wcale nie jest tak super, jak na pierwszy rzut oka wygląda. Pod koniec etapu przedsiębiorczości pracowałem tylko dwa dni w tygodniu (wtorki i czwartki). Teraz, będąc w Tajlandii, nie mam nic do roboty, oprócz pogłębiania znajomości buddyzmu, pisania,

20

Jakub B. Bączek

spotykania fascynujących ludzi i zwiedzania inspirujących miejsc. I wiesz co? Czasami naprawdę mi się nudzi! Bywa, że mam ocho-tę otworzyć Outlooka i wprowadzić jakiś nowy pomysł do jednej ze swoich firm. Na razie się trzymam, bo wciągnęło mnie pisanie książki, ale nie ręczę za siebie, jak już spędzę tu parę tygodni. (Znajomi się śmieją, że pewnie nauczę się tajskiego, założę tu filię swojej firmy i zacznę z nudów skupować nieruchomości od miej-scowych, by potem je wynajmować lub sprzedawać z zyskiem).

21


Pod kreską czy nad kreską?

Problem dzisiejszych czasów nie polega tylko na tym, że róż-nica między ludźmi z małą ilością pieniędzy a tymi bogatymi jest coraz głębsza. Problem tkwi również w tym, że większość ludzi nigdy nie pokonuje poziomej kreski z tego wykresu. Pozostaje im więc lawirowanie pomiędzy dwoma pierwszymi opisanymi tu eta-pami: nauki i poszukiwania. Wyglądać to może tak: ambitna Polka kończy ogólniaka (etap nauki) i po maturze postanawia wyjechać do Anglii zarobić na studia (etap poszukiwania). Wraca, zaczy-na studia socjologiczne (etap nauki) i marzy o posadzie, w której otrzyma przynajmniej 2 500 zł na rękę. Kiedy jednak trafia na ry-nek pracy, okazuje się, że nikt na nią nie czekał, mało tego – nikt nie docenia jej tytułu magistra. Zaczyna się więc szukanie pracy (etap poszukiwania). W końcu udaje się zdobyć upragniony etat. Nie płacą zbyt dużo, ale przynajmniej co miesiąc tyle samo. Uczy się więc nowych obowiązków (etap nauki) i… wytrzymuje jakieś 2 lata. Potem zaczyna się jej nudzić i po kryjomu przed szefem rozsyła CV do agencji reklamowych, gdzie chciałaby realizować swoje pomysły (etap poszukiwania). W końcu zmienia pracę, uczy się nowej rzeczywistości, by po paru kolejnych latach trafić na bez-robocie lub na kolejny etat (jak dobrze pójdzie). I tak do emerytu-ry. Czasu jest mniej lub więcej, ale pieniędzy ciągle mało. Nasza Polka przyzwyczaja się jednak, razem z mężem otrzymują kredyt i zakupują mieszkanko w bloku z wielkiej płyty. Przyzwyczajają się do oszczędzania, odkładania, spędzania czasu przy gotowaniu lub przed telewizorem. Mijają lata, pojawia się dziecko, kolejne wydat-ki, sporo stresu… Często narzekają na brak pieniędzy, ale żyją tak sobie bez zmian aż do emerytury w wieku 67 lat. Swoim dzieciom mówią: „Idź na etat, kochanie, jak mamusia i będziesz porządnie żyć”, a kiedy słyszą od znajomego, że zakłada firmę, mówią: „Zgłu-piałeś, przecież ZUS Cię wykończy”… I wiesz co? Nie ma w tym absolutnie nic złego. Jeśli znajdzie się drugą połówkę i nie oka-

22

Jakub B. Bączek

że się po 2 latach że to pijak/pijaczka, histeryk/histeryczka itp., to może mamy do czynienia w tej historii ze szczęśliwą Polską – może to nawet rys biograficzny naszej sąsiadki lub koleżanki ze szkoły. I to jest dobre – ja takiego stylu nie mam prawa krytykować i nie robię tego.

Czułem jednak, że ja chcę inaczej. Wystarczająco wkurzał mnie mój trener sportowy, żebym szybko się zorientował, że mam dobre pomysły i nie chcę słuchać przez cały czas kogoś, kto jest ignoran-tem. Nie wierzyłem też w to, że na emeryturze będę mógł żyć god-nie. (Niedawno jakiś spec od finansów obliczył mi, że mogę spo-dziewać się około 600 zł od ZUS-u. Jaram się…). Czułem, że chcę iść pod prąd, że nie będę słuchał innych, że chcę nad kreskę (choć jeszcze wtedy nie wiedziałem, że sam stworzę taką tabelkę jak ta opisana w tej książce). Chciałem należeć do tej nielicznej, tajem-niczej grupy pod nazwą „przedsiębiorcy”. No więc… wskoczyłem tam sam. Na decyzji się jednak nie kończy. Chociaż ja bałem się na początku, to dziś już wiem, że założenie firmy (obojętnie jakiej – mam bowiem jednoosobową działalność, kilka spółek cywilnych, kilka spółek z ograniczoną odpowiedzialnością) to w gruncie rze-czy pikuś. Wyzwaniem jest tę firmę utrzymać i godnie na niej za-rabiać. Czytałem statystyki, zgodnie z którymi aż 80% jednooso-bowych działalności w Polsce znika z rynku w ciągu 5 lat. 80%!!! Nie chce mi się w to wierzyć, ale nawet jeśli te statystyki są tylko w połowie prawdziwe, to jest to dość przerażające. Mimo wszystko zachęcam Cię do pracy „na swoim”. Gdybym znał jakąś inną drogę do wolności finansowej, to chętnie bym się z Tobą podzielił, ale… nie znam. Wskakuj więc ponad kreskę i zobaczymy, co się stanie. Przecież nawet jeśli nie pójdzie, to zawsze można zamknąć tę fir-mę w cholerę i wrócić do kołowrotka etapów: nauki i poszukiwa-nia. Firmę można też zawiesić, sprzedać, usamodzielnić, dobrać wspólnika lub inwestora, krótko mówiąc – to nie musi być decyzja na całe życie. Skoro potrafisz czytać wyniki sportowe, targować się na Allegro i obsługiwać pralkę, to… firmę też potrafisz założyć.

23


Zresztą te wymienione wyżej czynności wydają mi się dziś bardziej skomplikowane niż otwieranie kolejnego biznesu.

Nie wiem, jak masz na imię, ile masz lat i jakie masz pasje. Wiem jednak, że założenie własnego biznesu może być dla Ciebie stresujące. Rozumiem to. Wiem też, że aby założyć firmę, trzeba mieć jakiś pomysł. O tym już za chwilę, a teraz zdecyduj, proszę, co jest dla Ciebie najważniejsze w tym okresie życia, w którym obecnie jesteś: jeśli stabilizacja – najlepiej zostań w pierwszym etapie (nauki); jeśli wolny czas – może warto pozostać jak najdłu-żej w etapie poszukiwań; jeśli więcej pieniędzy – to pewnie warto znaleźć lepiej płatną pracę lub założyć własną firmę. A jeśli po-trzeba Ci i czasu, i pieniędzy, to zachęcam Cię do wejścia ponad kreskę! I do dalszej lektury oczywiście…

24

Jakub B. Bączek

A nie da rady szybciej?

Wykonaj proszę poniższe działania w myślach, jak najszybciej. Zależy mi na tym, żeby nie wracać do poprzednich działań, nie używać kalkulatora, tylko szybko liczyć w głowie i szybko odpowia-dać na moje pytania – bez zastanawiania się i bez zatrzymywania się. To ważne.

ĆWICZENIE 1:

Powiedz mi, ile jest 12 + 7 A teraz ile jest 35 + 27 14 x 7 28 – 19 122 + 392 298 + 119 A teraz pomyśl szybko o jakimś warzywie i idź dalej… Pomnóż 12 x 6 Odejmij 12 od 49 32 x 4 128 + 333 298 –74 A teraz pomyśl szybko o jakimś narzędziu i idź od razu dalej… 16 x 3 199 + 664 12 – 5 394 +1035 9 x 6 A teraz szybko pomyśl o jakimś kolorze i…

Jeśli jesteśmy podobni do siebie, to pewnie ciekawi Cię, czy można przeskoczyć jakiś etap. Może da się dotrzeć do przedsię-biorczości od razu z etapu nauki? Albo jeszcze lepiej: czemu by

•••••••••••••••••••

25


nie zostać od razu wolnym finansowo po etapie poszukiwań? My-ślimy podobnie, ale muszę Cię zawieść. Nie znam innej drogi do wolności finansowej niż ciężka praca. Jeśli jakiś autor czy też tre-ner rozwoju osobistego powie Ci, że łatwo jest stać się bogatym i szczęśliwym i że może Ci podać przepis na zarobienie miliona w miesiąc lub też na uzdrowienie Twoich relacji z ludźmi w czasie dwudniowego szkolenia, to… ja bym na Twoim miejscu uciekał. To nas przyciąga. Tytuły w stylu „od zera do milionera” czy „jednomi-nutowy milioner” działają doskonale na naszą wyobraźnię. Może ja po prostu jestem za głupi, ale powiem Ci, że znam tylko jedną drogę do sukcesu. I jest to właśnie ciężka praca. Milionerem nie staje się człowiek w tydzień, tak jak nie da się nauczyć języka ob-cego bez wielomiesięcznych wysiłków.

Jeśli jesteśmy do siebie podobni, szukasz może drogi na skróty. Kupujesz moją książkę i myślisz sobie: „Panie Bączek, daj Pan przepis na milion, najlepiej dwa, jeszcze jeden dla znajomego”. Cóż… pomogę Ci, ale nie tak, jak myślisz. Dam Ci pomysł na mi-lion, ale między wierszami. Zrozumiem Cię bardziej niż niejeden znajomy i pokażę Ci, czym się różnią nasze decyzje, żeby skon-frontować Cię z własnymi blokadami i lękami. Wiem, o czym piszę, bo jestem praktykiem, a w dodatku dokładnie takim samym czło-wiekiem jak Ty – pragnącym szczęścia i unikającym cierpienia. Ja też wybrałem marchewkę, młotek i kolor czerwony… Weźmy się więc do roboty!

26

Jakub B. Bączek

1 Chcę poprawić swoje relacje z ..........................

2 Chcę zarabiać o .......................... zł więcej na ........................(godzinę/miesiąc/rok/inne)

3 Chcę poświęcić więcej czasu na .........................

4 Chcę nauczyć się języka ..........................

5 Chcę ważyć .......................... kilogramów

6 Chcę pracować .......................... dni/godzin w ......................... (ciągu dnia/w tygodniu/w miesiącu/na rok)

7 Chcę wybrać się w podróż do/na ..........................

8 Chcę, żeby w mojej pracy było więcej ..........................

Gdzie teraz jesteś?

Nie, nie pytam o to, czy w sypialni czy w wannie. Bardziej chodzi mi o to, czy rozpoznajesz u siebie któryś z opisanych wyżej eta-pów. Ile masz pieniędzy? Mało czy dużo? Ile masz czasu dla sie-bie? Mało czy dużo? Jeśli w obu przypadkach odpowiesz „dużo”, nie ma sensu czytać dalej, pewnie w niczym Ci nie pomogę. Jeśli jednak masz w sobie gotowość na więcej pieniędzy i/lub więcej czasu wolnego, zapraszam Cię do ważnego ćwiczenia.

ĆWICZENIE 2:

Uzupełnij proszę (tutaj lub na osobnej kartce) poniższe pyta-nia. Ważne jest, żeby uzupełnić wszystkie, takie jakie są. Jeśli nie potrafisz uzupełnić jednego z nich i masz pustkę w głowie, wpisz cokolwiek, losowo.

27


Nie ma takiej siły, która dałaby mi władzę nad tym, czy wyko-nasz to ćwiczenie, czy też je pominiesz lub zrobisz tylko w głowie. To Twoje życie i Ty decydujesz. Otrzymujesz zresztą od życia to, co wybierasz. Jeśli udało się jednak uzupełnić te zdania, to w dru-gim kroku proszę Cię o wybór trzech zdań, które najbardziej Cię w tej chwili przekonują. (Podkreślam: w tej chwili – to nie jest wy-bór na całe życie).

Te akurat cele były narzucone z góry, ale zapewne udało Ci się wybrać trzy najważniejsze. Spójrz teraz proszę na numery zazna-czonych celów. Liczby nieparzyste (1, 3, 5 itd.) są bliższe celom prywatnym (a więc etapom poszukiwania i wolności finansowej), a liczby parzyste (2, 4, 6 itd.) są bliższe celom finansowym i zawo-dowym (a więc etapom nauki i przedsiębiorczości). Jeśli widzisz zaznaczone 3 liczby parzyste, to chcesz więcej pieniędzy, a jeśli 3 liczby nieparzyste – to chcesz więcej czasu dla siebie. Dobrze to wiedzieć na początku naszego wyzwania. Wyzwania, jakim będzie niewątpliwie dalsza część tej książki.

9 Chcę, żeby w moim życiu było mniej ..........................

10 Chcę przejść na emeryturę w wieku .......................... lat

28

Jakub B. Bączek

Wyzwanie

Kupiłem kiedyś książkę, która nosiła tytuł „Nauka golfa w week-end”. Było tam więcej obrazków niż tekstów, więc szybciutko się z nią uporałem. Oczywiście nie miałem jak ćwiczyć uderzeń w mieszkaniu, zresztą czytałem ją wieczorami, leżąc już w łóżku. Jakaż była moja frustracja, kiedy pojawiłem się na prawdziwym polu golfowym i kilkakrotnie nie potrafiłem w ogóle trafić w piłkę przy mocniejszym uderzeniu. W pewnym sensie poczułem się oszukany przez autorów książki, którzy twierdzili, że wystarczą sobota i niedziela, by nauczyć się grać w golfa. Piszę o tym dlate-go, że jest spora szansa, iż z tą książką będzie podobnie. Oddaję w Twoje ręce to, czym wiele osób nie chce się dzielić (o przyczy-nach piszę w dalszej części). Podaję recepty na otwarte drzwi, które może próbujesz wywarzyć, ale nic to nie da… Nic to nie da, jeśli nie będziesz ćwiczyć, równolegle do czytania.

Stawiam więc przed Tobą wyzwanie. Czy moja książka może być dla Ciebie pierwszą książką w życiu, którą nie tylko przeczy-tasz, ale i wykonasz ćwiczenia oraz zapoznasz się z narzędziami? Raczej wątpię w to, że uda Ci się w 100%, ale… zaskocz mnie. Nie chodzi o to, że jestem taki mądry, a ćwiczenia są jakieś specjalnie ambitne. Każde z nich niesie jednak jakąś treść, ważną dla Ciebie, która nie zmieściła się w tej książce. Pamiętasz, jak napisałem, że dam Ci pewną wiedzę pomiędzy wierszami? Chodziło mi właśnie o ćwiczenia, które się tu znajdują. Przyjmij wyzwanie i zobaczymy, co się zmieni. Być może nic, być może wszystko – zależy, czego Ci teraz naprawdę potrzeba.

29


Rozdział 2.Masz mało pieniędzy i mało czasu– etap nauki

Nie poświęcę zbyt wiele czasu temu etapowi. Nie dlatego, że nie jest ciekawy. Nie dlatego, że jest naturalną koleją rzeczy. Głównie dlatego, że gdybym to zrobił, napisałbym kolejną książkę do zapo-mnienia. Większość publikacji, które przeczytaliśmy, zapominamy do roku czasu. W większości przypadków nie pamiętamy ani na-zwiska autora, ani głównych wątków. Nie chcę, żeby tak było i tym razem. Skoro zadrukowaliśmy już tyle cennego papieru, chcę się skupić na tym, co interesuje Cię najbardziej – etapie przedsiębior-czości (a w drugiej kolejności – drodze do wolności finansowej).

Dla porządku i przejrzystości jednak kilka słów na temat etapu nauki. Dobór treści do tego rozdziału nie jest przypadkowy. Zbudo-wałem go bowiem w oparciu o pytania, które otrzymuję po swoich wystąpieniach, audycjach i podcastach na YouTube.

30

Jakub B. Bączek

Świadectwa z paskiem a życiowe sukcesy

Nigdy w życiu nie miałem w szkole świadectwa z paskiem. Ni-gdy też nie byłem uczniem „piątkowym”, ale zdobywanie trójek i czwórek przychodziło mi bez kłopotu. O ile dobrze pamiętam, najwyższą średnią, jaką otrzymałem na koniec roku w liceum, było 4,3. Co ciekawe, często byłem o to pytany na studiach. Koleżanki z grupy lubiły się w wielu kwestiach porównywać, więc miały naj-większą radochę, kiedy mogły skonfrontować swoje wysokie śred-nie z moimi wynikami szkolnymi. Nie miałem jednak w związku z tym żadnych kompleksów. Wręcz przeciwnie, byłem w pewnym sensie dumny, że rzadko się uczę, a i tak nie jestem narażony na poprawki.

Można powiedzieć, że byłem trochę leniem, a już na pewno buntownikiem. Uczyłem się tego, co mnie naprawdę ciekawi-ło (szczególnie biologia) i tego, co było ciekawie przedstawiane przez interesujących nauczycieli (szczególnie język polski). Ole-wałem trochę przedmioty ścisłe (nie cierpiałem fizyki), unikałem nauczycieli, którzy byli nieprzyjemni (przewagarowałem chyba po-łowę geografii w swojej karierze) i robiłem na złość nauczycielom, którzy byli po prostu wredni i niesprawiedliwi. Pamiętam, że mu-siałem zdawać muzykę na dostateczny. Pan, który nas uczył tego przedmiotu w pierwszej klasie, kazał prowadzić zeszyt z definicja-mi takich pojęć, jak oratorium, chorał czy pizzicato. Robiłem to byle jak, na parapecie przed lekcją. I tak na swoim świadectwie matu-ralnym mam tróję z muzyki, a w rzeczywistości gram amatorsko na 4 instrumentach (nieźle na gitarze, trochę na pianinie i akordeonie, wieki temu pogrywałem też na harmonijce ustnej).

Kiedy na to patrzę, historie te dają mi dużo do myślenia. Po pierwsze, nie trzeba mieć świadectwa z paskiem lub też być wy-bitnym uczniem w szkole, by cokolwiek w życiu osiągnąć. Wiem z doświadczenia, że wiele osób z mojego środowiska miało do-skonałe wyniki szkolne, a dziś są sfrustrowani jako nauczyciele

31


wf. i zadłużeni u rodziców na poważne kwoty. Jeden z autorów inwestycyjnych napisał kiedyś, że ci „piątkowi” uczniowie pracują dla „trójkowych”, a „czwórkowi” są teraz urzędnikami. Cóż, nie zo-stałem urzędnikiem, ale za to zatrudniam w swoich firmach wielu prymusów i nauczyłem się dobrze korzystać z tego, że ktoś pilnie się uczył i studiował nudne dla mnie meandry prawa czy rachun-kowości.

Po drugie, nie byłbym sobą, gdybym nie zauważył, że polskie szkolnictwo nie przygotowuje ludzi do przedsiębiorczości. Co naj-wyżej do etatu, ale i z tym jest chyba coraz gorzej. Pamiętasz może budowę komórki z biologii, być może nawet wykonasz równanie z dwiema niewiadomymi z matematyki, mało tego, wymienisz za-pewne kilku królów Polski. Założę się jednak, że podobnie jak ja masz problem z samodzielnym wypełnieniem PIT-u lub też z za-łatwieniem spraw meldunkowych w urzędzie. Sporo przebywałem w swoim życiu za granicą i w zachodnim szkolnictwie imponowało mi zawsze to, że obowiązkowa jest nauka pływania, a w niektó-rych krajach nawet jazda samochodem jest jednym z przedmiotów szkolnych. Śmiejemy się czasem z Amerykanów, że nie potrafią wskazać, gdzie znajdują się Niemcy czy Hiszpania (w kuriozal-nych przypadkach lokują te państwa na mapie Afryki). Pytanie tyl-ko, czy to aby nie z siebie powinniśmy się śmiać, zamiast szukać wyższości nad bardzo pragmatycznym systemem edukacji w USA (swoją drogą, ciekaw jestem, ile stanów Ameryki opisałby na ma-pie losowo wybrany Polak).

Po trzecie wreszcie, nie ma dla mnie nic ważniejszego w szko-le niż zdobywanie umiejętności komunikacyjnych. Nie ma takie-go przedmiotu w Polsce, ale na szczęście w naturalny sposób uczymy się przebywać w grupie, zaprzyjaźniać lub nie zgadzać się z innymi, przegrywać i wygrywać, tworzyć podgrupki i sojusze, odmawiać i namawiać, plotkować i zachwalać. Nie ma nauczycie-la odpowiedzialnego za te nasze umiejętności (może w pewnym sensie jest to wychowawca), a tymczasem wydaje mi się to znacz-

32

Jakub B. Bączek

nie ważniejsze w dorosłym życiu niż wzór na stężenie procentowe roztworu.

Pochwalam zdobywanie wiedzy, kibicuję dobrym uczniom i cie-szę się, że nasz system edukacji jest coraz lepiej oceniany w Euro-pie. Niemniej pomiędzy nauką szkolną a przedsiębiorczością jest przepaść. Przepaść przez duże „P”. Oczywiście może się zdarzyć przedsiębiorca, który był prymusem w szkole, ale w większości przypadków wyniki szkolne nie mają nic wspólnego z odnosze-niem w życiu sukcesów. I nie piszę tego, żeby poczuć się lepiej jako ten „średni” kiedyś uczeń.

33


Wybór kierunku studiów

Prawdziwa nauka zaczyna się dopiero na studiach. Uważam tak, ponieważ wiem, że szkolne przedmioty są nam narzucone z góry i mają dać jak najszerszą bazę do dalszego rozwoju. Studia z kolei są wyborem. Mamy mnóstwo kierunków do wyboru i tylko szkoda, że musimy wybrać jeden z nich tak szybko, kiedy w grun-cie rzeczy jesteśmy jeszcze bardziej dziećmi niż dorosłymi. Część z nas poszła na dany kierunek studiów, bo „ulubiona koleżanka z klasy też poszła” albo też „bo łatwo się dostać”. Mając 18 czy 19 lat, trudno nam się jeszcze zorientować, co chcemy w życiu ro-bić. Ja przynajmniej nie miałem bladego pojęcia o tym, że zostanę przedsiębiorcą!

Niemniej jednak uważam, że wybór studiów lub też rezygna-cja z tej formy nauki to jedna z najważniejszych decyzji w życiu człowieka. W dodatku decyzja ta będzie miała wpływ na wiele ko-lejnych lat naszego życia. Gdyby każdy z nas miał mentora i moż-liwość „przetestowania” przez tydzień różnych kierunków, zanim dokonamy ostatecznego wyboru, społeczeństwo rozwijałoby się pewnie znacznie szybciej. A tak wielu z nas ląduje na kierunkach, które są mało ciekawe, przereklamowane, albo w ogóle dajemy sobie spokój i idziemy do roboty lub pakujemy się do (na)lotu na Anglię. I szkoda, bo studia potrafią być fascynujące, jeśli wybierze-my to, co naprawdę nas kręci.

Ja miałem w tym przypadku wielkie szczęście. Jako sportowiec marzyłem o tym, żeby w przyszłości zostać trenerem siatkówki. Czułem też w sobie dar do przekazywania wiedzy i umiejętno-ści. Już w liceum jeden z moich nauczycieli (a teraz bliski przyja-ciel) zaufał mi i zaproponował pracę jako wychowawca kolonijny. W ostatniej klasie ogólniaka miałem nawet zastępstwa za nauczy-cieli i prowadziłem lekcje z siatkówki dla pierwszych klas (sam bę-dąc jeszcze uczniem). Nie mogłem więc wybrać inaczej niż stu-diowanie wychowania fizycznego, równolegle z pedagogiką. A że

34

Jakub B. Bączek

mój przyjaciel był po uczelni, którą mi polecał, wybrałem właśnie to miejsce i te kierunki (najpierw jeden, a potem z czasem drugi, do-datkowy). Dostałem się z listy rezerwowej, ponieważ miałem kiep-skie oceny na maturalnym świadectwie, ale… dostałem się i nauka tak mnie wciągnęła, że przez jakiś czas miałem średnią 5,0, ucząc się na dwóch fakultetach. Pozwólcie na małą prywatę: Dziękuję Ci, Alek, za wskazanie właściwej drogi!

Wniosek z tego taki, że warto wybrać kierunek, który nas intere-suje, a nie taki, który teoretycznie da nam dobrą pracę. Oczywiście, prawnik czy lekarz nieźle zarabia, ale jeśli nie czujesz w 100% tych tematów, to nie daj się nikomu namówić (z rodzicami na czele) do wchodzenia na takie tory. Może się bowiem okazać, że już po pierwszym roku zorientujesz się, że to nie dla Ciebie, ale… szkoda Ci będzie rzucić studia, skoro dwie sesje masz już za sobą. Tak właśnie „produkowani” są na różnych uczelniach sfrustrowani lu-dzie, którzy studiują coś, co wypada lub co szkoda rzucić i nie są szczęśliwi w swoim własnym, jedynym życiu. Choć każdy przypa-dek jest inny i każdy musi podjąć decyzję sam, wydaje mi się, że lepiej rzucić nużące nas studia nawet po 2 latach nauki i zmienić kierunek niż skończyć 5-letnie studia, które ani trochę nie rozpala-ją w nas pasji.

35


Dodatkowe szkolenia

Kiedy pisałem, że między nauką szkolną a przedsiębiorczoś-cią jest przepaść, miałem na myśli również naukę na uczelniach wyższych. Teoretycznie mógłbym dziś wrócić do szkoły i uczyć dzieci fikołków lub też być pedagogiem szkolnym i rozmawiać z gimnazjalistami o ich pierwszych zawodach miłosnych, ale dał-bym sobie radę tylko dlatego, że sam odbywałem sporo praktyk i nauczyłem się słuchać. 90% moich wykładów natomiast nie przy-dałoby się wcale w powrocie do praktycznego zawodu. Zostałem więc przedsiębiorcą i do dziś korzystam z wiedzy pedagogicznej (np. budując programy szkoleń do swoich firm) i sportowej (np. budując motywacje zespołu). Pamiętaj, że po studiach nie musisz pracować w zawodzie, żeby skorzystać ze swojej wiedzy. Znam wielu przedsiębiorców i są oni po przeróżnych kierunkach, nieko-niecznie związanych z zarządzaniem czy ekonomią. (Swoją dro-gą, mam taką obserwację, że ludzie po AWF-ach są często dość przedsiębiorczy).

To, czego nie uczą na studiach (a jest tego, niestety, sporo), można znaleźć na szkoleniach i warsztatach. Jest ich zresztą wie-le na polskim rynku, chyba jeszcze więcej niż kierunków studiów. Problem jest tylko taki, że – podobnie jak ze studiami – jakość tych szkoleń bywa bardzo różna. Nie chcę nikogo urazić, ale zde-cydowana większość szkoleń, w których ja sam brałem udział, była naprawdę przeładowana teorią i wręcz nudna. Mam uczule-nie na klasycznych trenerów biznesu, którzy dają Ci kartkę z fli-pcharta, tworzą grupy i mówią: „A czym dla Was jest asertywność? Zapiszcie w grupie na kartkach”. Ach… Później podsumowują te spostrzeżenia ludzi, którzy przyszli się nauczyć czegoś nowego i nie dodając nic od siebie, mówią: „Doskonale, wiemy już więc, na czym polega asertywność”. Pytanie tylko, po co iść na takie szkolenie, skoro samemu można sobie taką kartkę wypełnić ze znajomymi w knajpie.

36

Jakub B. Bączek

Najbardziej rozczarowywały mnie jednak szkolenia teoretyków. Wyobraź sobie trenera, który uczy przedsiębiorców marketingu, a zapytany, jakie znane marki stworzył, rumieni się i mówi, że to nie ma związku ze szkoleniem. Wyobraź sobie kogoś, kto uczy komunikacji, a na przerwach, struty jak pies, ucieka od grupy na papierosa. Wyobraź sobie doradcę finansowego, który sugeruje Ci, w jaki fundusz zainwestować Twoje 200 000 zł, a sam zarabia od 3 lat po 2 000 zł miesięcznie jako doradca. Tak właśnie często wygląda rynek szkoleniowy. Na szczęście nie zawsze.

Szkolenia mają tę zaletę, że są krótsze niż studia i mogą nam dać dostęp do niezwykle cennej wiedzy praktycznej za stosunkowo nie-wielkie pieniądze. Ważne jest jednak, żeby sprawdzać, kto je pro-wadzi. Jeśli jest to praktyk, to należy tylko trzymać kciuki, żeby miał dar przekazywania wiedzy. A jeśli jest to tylko teoretyk, najlepiej dać sobie spokój i oszczędzić kilka godzin frustracji na nudnym szkole-niu. Dla mnie zadziwiające jest zjawisko uczenia o przedsiębiorczości i biznesie przez ludzi, którzy jedyne pieniądze zarobili na mówieniu o tym, a sami nie zbudowali poza branżą szkoleniową ani jednego prawdziwego biznesu. Czasami są to nazwiska znane i popularne w branży rozwoju osobistego, ale gdyby spojrzeć, na czym te osoby tak naprawdę zarabiają, to nie są to zbyt wiarygodne dane.

Mimo wszystko szkolenie dobrane pod nasze potrzeby, z trene-rem praktykiem, da nam czasami dużo więcej niż rok studiów. Ja nauczyłem się na przykład podczas jednego zaledwie szkolenia, jak rozmawiać o trudnych emocjach, podczas gdy przez 5 lat stu-diowania pedagogiki miałem z tym olbrzymi problem. Teraz sam staram się tak przygotowywać szkolenia, by ludzie mogli mieć do-stęp do praktycznych narzędzi, które sam zastosowałem i które przyniosły mi wymierne, realne, biznesowe efekty. Tak też skon-struowana jest ta książka, aczkolwiek na najciekawsze tematy mu-sisz jeszcze trochę poczekać.

Na koniec wytłumaczę jeszcze to, co dziwi wielu moich kursan-tów i słuchaczy. Dość często powtarzam, że unikam szkoleń z roz-

37


woju osobistego, unikam szkoleń o przedsiębiorczości, finansach i unikam mówców motywacyjnych (w 2013 roku dałem się namówić na jedno tego typu szkolenie i później tego żałowałem). Dlaczego? Ponieważ chcę myśleć samodzielnie! Przeraża mnie, kiedy jakiś człowiek jeździ za szkoleniowcem na 5-10 szkoleń w roku. Moim zdaniem takie podejście kastruje z twórczego myślenia. Uczymy się co najwyżej tego, co o tym sądzi nasz „guru”, a on sam uzależ-nia nas sprytnie od siebie, zarabiając przy okazji duże pieniądze. Dlatego napiszę coś, co może Cię zaskoczyć: jako coach i trener zachęcam Ciebie i wszystkich swoich kursantów, by… nie przy-chodzili do mnie więcej niż raz i by myśleli sami, zamiast kopiować schematy działania z moich przedsięwzięć. Tak, tak – jeśli masz firmę, to uważam, że najlepszym trenerem do jej rozwoju jesteś Ty. A już na pewno nie ja. Ja znam się na tym, jak budować i rozwijać moje firmy, ale sorry – o Twojej nie mam bladego pojęcia i abso-lutnie nie chciałbym uzależnić Cię od swojego sposobu myślenia. Moim celem jako „nauczyciela” jest Cię uniezależnić i wzmocnić, a nie „prać mózg”, by namówić Cię do kolejnego wydatku. Brzmi sensownie?

38

Jakub B. Bączek

Czytanie książek

Z czytaniem książek jest podobnie jak ze szkoleniem. Po pierw-sze, znacznie trudniej o dobrą książkę niż o kiepską, a po drugie, jeśli czytasz jakiegoś autora za dużo, to wyłączasz swoje samo-dzielne myślenie. Muszę jednak uczciwie przyznać, że w czasie studiów i jeszcze przez kilka następnych lat byłem molem książko-wym. Próbowałem to kiedyś policzyć i sam byłem zaskoczony licz-bą, bo wyszło mi, że przeczytałem na temat psychologii, socjologii i filozofii około 700 książek (nie wliczam tu artykułów naukowych i publikacji z Internetu). Okres ten trwał jakieś 10 lat, więc czytałem w nim więcej niż jedną książkę tygodniowo. Pamiętam, że zda-rzały się i takie, które pochłaniałem w dwie noce (pomagała przy tym umiejętność szybkiego czytania, którą w jakimś tam stopniu posiadłem na studiach – samodzielnie, nie dzięki wykładowcom). Dzięki temu, chociaż nigdy nie studiowałem formalnie psychologii i nie mam tytułu z tego zakresu, czuję, że mam praktyczną wie-dzę na poziomie niejednego doktora tego kierunku. Co ciekawe, w ostatnim czasie przestałem jednak dużo czytać…

Złożyło się na to kilka czynników. Po pierwsze, przejście do etapu wolności finansowej uwolniło mnie z presji ciągłego rozwi-jania się, uczenia, poszukiwania i dokształcania – uff, jaka to ulga. Po drugie, widzę, że wiele książek się powtarza i jest zbudowana w oparciu o te same teorie, które nie wydają mi się ostateczne i najlepsze. Po trzecie, zauważyłem, że im więcej czytam, tym wię-cej cytuję i, wbrew pozorom, nie wydaje mi się to wcale pozytyw-ne. Może Cię to zdziwi, ale zastanawiam się czasem, czy erudyci sypiący cytatami i nazwiskami jak z rękawa mają czasem swoje własne zdanie. Nie twierdzę tu absolutnie, że czytanie szkodzi, ale namawiam do refleksji, analizowania i wyciągania własnych wnio-sków wszędzie tam, gdzie się da. Nie chcę nawet, żeby ta książka była traktowana jako wyznacznik czegokolwiek. Lepiej wyciągnąć z niej 10% ważnych rzeczy dla siebie, niż łykać wszystko jak młody

39


pelikan. (A potem mieć do mnie pretensje, że firma nie wyszła). Podsumowując więc, myślę, że jest w życiu czas na czytanie,

studiowanie i pogłębianie wiedzy. Przychodzi jednak i czas na sa-modzielne myślenie i mnie, jako przedsiębiorcy, jest ono szcze-gólnie bliskie. Jeśli już czytam, to coraz więcej powieści (które niekiedy dają więcej psychologicznych przykładów niż podręczniki akademickie), biografii (które pokazują prawdziwych ludzi, a nie fałszywych „superbohaterów”) czy też wierszy (w których można dostrzec to, czego na co dzień się nie dostrzega). Wiem, że piszę teraz trochę jak emeryt, ale… czy nie czas, żeby samemu two-rzyć własną „książkę” w swojej głowie, zamiast podążać cudzymi śladami ludzi, którzy nawet nie wiedzą o naszym istnieniu? (Ok, zacznij jednak po przeczytaniu tej pozycji do końca, zgoda?).

40

Jakub B. Bączek

Mentorzy i nauczyciele

Wielu jest fałszywych mentorów i sprytnych nauczycieli. Czasami więc warto poszukać tych najcenniejszych w naszym otoczeniu. My-ślisz: „zdrowie” i wyobrażasz sobie siebie na pogawędce z Ewą Cho-dakowską. A może masz ciocię po czterdziestce, która doskonale wy-gląda, świetnie się czuje i zdrowo się odżywia? Myślisz: „pieniądze” i rezerwujesz drogi bilet na wykład Anthony’ego Robbinsa. A może masz kolegę ze studiów, który zbudował jakiś biznes od zera tu w Pol-sce? Myślisz”: „związek” i kupujesz on-line książkę nauczyciela tan-try. A może warto porozmawiać o głębokich uczuciach z osobą, która jest obok Ciebie?

Fantastycznie jest mieć mentora, ale jeśli należysz do większości z nas, nie doczekasz się od tych wymarzonych guru szczerej, otwar-tej rozmowy. Ich czas też jest ograniczony, a ich książki czy szko-lenia zawierają tylko mikroskopijny wycinek historii ich życia. Warto na pewno się nimi inspirować i jeśli tak czujesz, podążaj za nimi tak długo, jak zechcesz. Myślę jednak, że warto też zaufać sobie i w wielu tematach nie szukać doradcy, tylko skorzystać ze swoich zasobów.

Może Cię to trochę zawiedzie, ale nie wymienię tu znanych na-zwisk osób, które traktowałbym jako swoich mentorów. Pewnie nic Ci to nie da, ale moimi mentorami byli: wspomniany już tutaj Alek, a tak-że Sławek, Filip, Paweł, Asia, Marcin, Daniel, Iza, Ania, Kasia, Bojo, Sari czy Lance. Moi przyjaciele. To od nich nauczyłem się kochać bezinteresownie i od nich poczułem, jak to jest być akceptowanym i bezinteresownie kochanym. To oni nauczyli mnie pokory, wymiany poglądów i cieszenia się małymi rzeczami. To im zawdzięczam naj-więcej i to oni są i zawsze będą moimi „nauczycielami”. Mam z nimi częsty i głęboki kontakt, dzięki czemu każdy temat, który się w mojej głowie pojawia, ujrzy w końcu światło dzienne. I choć część z tych osób będzie zaskoczona, że wymieniłem je w tym kontekście, napi-szę tylko, że takich mentorów możecie mi pozazdrościć!

41


Samodzielne studiowanie

W polskim słowniku „studiowanie” oznacza głównie „uczęszczanie na formalne zajęcia uczelni, by zdobyć dyplom wykształcenia wyż-szego”. Jest też inne znaczenie, które jest mi zdecydowanie bliższe – studiowanie jako samodzielne pogłębianie wiedzy z interesującego nas obszaru, niekoniecznie na uczelni, a nawet najczęściej zupełnie poza jakimkolwiek ośrodkiem akademickim. Będąc teraz w Tajlandii, gdzie piszę tę książkę, studiuję w wolnym czasie buddyzm. Nie ozna-cza to, że chodzę na czyjeś wykłady lub też uczęszczam do klasy jogi. Nie. Po prostu czytam, obserwuję, rozmawiam z buddystami i pogłębiam wiedzę o samym sobie. Nie otrzymam za to żadnego tytułu przed nazwiskiem ani nawet certyfikatu. A tymczasem traktuję to swoje studiowanie jako cenniejsze niż 3 lata chodzenia na wykłady z filozofii. Wiecie dlaczego? Ponieważ tutaj studiuję z głęboką, we-wnętrzną motywacją, a tam po prostu wypadało chodzić, by się poka-zać i zdać egzamin (nie zawsze dla mnie akurat interesujący). Ponie-waż tutaj studiuję, wykorzystując praktyczne metody, a tam mogłem co najwyżej wysłuchać lub odczytać treści ze slajdów.

Jakiś czas temu miałem rozmowę coachingową z jednym ze swoich pracowników. Osoba ta pożaliła mi się, że nie skończyła formalnych stu-diów i że ma kompleks z powodu braku literek „mgr” przed nazwiskiem (zabawne – 3 małe literki, a tak działają na wyobraźnię). Osoba ta wypo-wiedziała mniej więcej takie zdanie: „Źle mi z tym, że nie studiuję”. Była bardzo zdziwiona, kiedy pewnym i mocnym głosem odpowiedziałem: „Ależ Ty studiujesz!”. Ostatecznie doszliśmy do wniosku, że bez wzglę-du na możliwość zdobycia tak zwanego „papierka” masz pełne prawo do studiowania tego, co Cię interesuje. Tu i teraz, nawet od dziś. Dla mnie nie ma znaczenia, po jakiej jesteś uczelni. Jeśli dostrzegę w Tobie pasję i wiedzę na jakiś temat, od razu włącza się moja ciekawość i prawdziwy szacunek. Może nawet podczas czytania poprzednich podrozdziałów pojawiała się u Ciebie myśl typu: „muszę studiować…”. Wiesz, co chcę Ci powiedzieć na koniec? No to studiuj! Droga wolna!

42

Jakub B. Bączek

Rozdział 3.Masz mało pieniędzy, ale dużo czasu– etap poszukiwań

Sporą część swojego życia spędziłem za granicą. To dało mi dużo do myślenia o innych narodowościach, ale jeszcze więcej o Polakach. Oprócz tego, co tradycyjnie pisze się o nas w nega-tywnym sensie, dostrzegam w nas dużo siły, zaradności i właśnie przedsiębiorczości. Myślisz może: „Niedobrze, że wciąż jestem w etapie poszukiwania”, a ja na to: „Doskonale!”. To w końcu naj-lepszy etap, żeby zacząć coś niezwykłego.

Jeśli czujesz, że jest w Twoim życiu miejsce i przestrzeń, ale brakuje Ci pieniędzy, to ten rozdział powinien pobudzić Twoje my-ślenie i aktywność. Może jesteś absolwentką, może bezrobotnym, a może po prostu wykonujesz jakąś umowę-zlecenie, która anga-

43


żuje Cię tylko przez 3 dni w tygodniu. Może masz jakąś tam pracę, ale wieczorami czujesz pustkę i nie wiesz, co ze sobą zrobić. Hej! Pogadajmy o tym! Nie wiem, czy wiesz, ale pustka w buddyzmie to jedna z najwyższych cnót i cel każdego mnicha.

ĆWICZENIE 3:

Jak każdy z nas, należysz do wielu grup społecznych. Masz jakiś status rodzinny, zawodowy, osobisty itd. Jesteś w różnych strukturach – znających się lub obcych sobie ludzi. W tym ćwicze-niu chciałbym namówić Cię do wypisania 10 grup społecznych, do których należysz. Będzie to nam bardzo potrzebne w dalszej czę-ści książki (więc jeśli z jakichś względów nie wypiszesz tych grup teraz, możesz potem żałować).

Zacznij od grup najbardziej oczywistych, związanych na przy-kład ze statusem rodzinnym (rodzic, dziecko, brat) lub z wykształ-ceniem (pedagożka, filozofka, chemik, optyk). Następnie skup się na swoich zainteresowaniach (wędkarz, kibic koszykówki, tenor operowy), a zakończ na najbardziej szczegółowych propozycjach (np. zakochana w mieście Amsterdam, uzależniona od kina 3D, sąsiadka meczetu w Warszawie itd.).

Może się to okazać dość trudne, ale ważne jest, żeby wypi-sać 10 grup społecznych, do których należysz – nie mniej i nie więcej. Posłuż się poniższą tabelą lub wykonaj ćwiczenie na osobnej kartce.

44

Jakub B. Bączek

Moje grupy społeczne:

1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.

45


Od pasji do działania

Dokładnie w wieku 23 lat, jeszcze jako student wychowania fi-zycznego, otrzymałem propozycję prowadzenia jako trener druży-ny siatkarskiej kobiet. Po raz kolejny miało się spełnić moje marze-nie, więc pomimo zupełnego braku doświadczenia w tej materii, przyjąłem tę posadę bez zastanowienia. Miałem w końcu kilkulet-nie doświadczenie jako siatkarz i znałem setki ćwiczeń, planów rozgrzewek i przynajmniej kilka systemów taktycznych z autopsji. Nasz trener był jednak dość surowym człowiekiem: sporo prze-klinał, prawie nigdy nie chwalił, potrafił kilkanaście minut na nas wrzeszczeć i naśmiewał się z zawodników, którym coś nie wycho-dziło.

Takich też metod nauczony, wparowałem na pierwszy trening, poprosiłem moje nowe zawodniczki o ustawienie się w dwuszere-gu. Jako że dość długo to trwało, poprosiłem stanowczo, by poło-żyły się z miejsca, w którym stoją, na brzuch i… wykonały po 10 pompek (jeszcze przed treningiem). Były bardzo zdziwione, ale wi-działy też, że nie żartuję, więc wykonały ćwiczenie. Następnie po-wiedziałem spokojnie: „W dwuszeregu zbiórka” i dałem im jeszcze jedną szansę na ustawienie się. Znowu trochę to trwało. Dziew-czyny zaaferowane nową sytuacją, niepewne, o co chodzi, poplą-tały się trochę i zamiast dwuszeregu zrobił się z tego niezły bajzel. Ponownie więc stanowczo, aczkolwiek jeszcze dość cicho powie-działem: „Leżenie przodem i po 10 pompek”. Dziewczyny zaczęły się powoli stresować. Zrozumiały, że nie ma żartów i że trzeba się teraz mocno skupić. Dostały więc ostatnią szansę, której i tym ra-zem nie potrafiły wykorzystać, zdezorientowane już zupełnie… Po kolejnych pompkach (tym razem zarządzonych już głośno i wyraź-nie) dwuszereg powstał w ciągu dwóch sekund. Nie zapomnę też konsternacji rodziców, którzy byli wtedy na Sali, by zobaczyć no-wego trenera ich córek w akcji. Tak zaczęła się nasza ponaddwu-letnia wspaniała (pomimo groźnego wstępu) współpraca. Dobrym

46

Jakub B. Bączek

skutkiem tego wydarzenia było to, że ze zbiórkami, punktualnością i w ogóle z dyscypliną nie miałem w zespole żadnego kłopotu. Dru-gą stroną medalu było jednak to, że część dziewczyn na początku bała się przychodzić na treningi, bo były wymagające i czasami ponad ich siły fizyczne i psychiczne (czyli takie, jakie służyły do „wychowania” mnie na siatkarza).

Po kilku dopiero tygodniach zrozumiałem, że „męskie” metody nie pasują do tego zespołu i że zamiast rozbudzić motywację dziew-czyn, wprowadzam wojskowy rygor. Na całe szczęście byłem na tyle refleksyjny, że podjąłem decyzje o zmianach. Żeby jednak do nich doprowadzić, trzeba stworzyć nowy system treningowy, który nie jest rewolucją, a jedynie modyfikacją dotychczasowych przy-zwyczajeń. Jakież było moje zdziwienie, kiedy w bibliotece aka-demickiej, w księgarni sportowej, a także w Google nie znalazłem wtedy ani jednej publikacji czy nawet artykuliku na temat tego, jak pracować z siatkarkami (to był 2005 rok). Zacząłem więc czytać książki o psychologii płci, motywowaniu, pracy w zespole i oczywi-ście o siatkówce. W kilka dni pochłonąłem kilka tysięcy stron teks-tu na te tematy. Pewnego dnia pojawił się jednak w mojej głowie pomysł, który mnie bardzo podekscytował i przeraził jednocześnie. Skoro nie było żadnych materiałów na temat pracy z siatkarkami, postanowiłem napisać o tym książkę. I tak, jako 23-letni student, napisałem monografię o tytule: „Piłka siatkowa kobiet. Taktyczne, psychologiczne i socjologiczne uwarunkowania sukcesu” (swoją drogą, byłem wtedy pod wrażeniem jednego z profesorów, który zawsze budował dwuczęściowe, długie tytuły swoich publikacji). Moja książka powstała w „szale” nieposkromionej weny, dosłownie w kilka dni.

Bez żadnego doświadczenia w tym temacie, przy okazji studiu-jąc 3 kierunki, trenując jako zawodnik, prowadząc zespół jako tre-ner i sporo już wtedy podróżując, zabrałem się za wydanie swojej książki. Wystarczyło mi, niestety, pieniędzy na jedynie 300 sztuk i w dodatku „po znajomości”, u drukarza, który jednocześnie był

47


tatą mojej zawodniczki. Na początku sprzedawałem książkę tyl-ko poprzez Allegro i księgarnię akademicką UŚ. Z czasem jednak okazało się, że jest spore zainteresowanie i zgłaszały się coraz to nowe biblioteki, księgarnie i uczelnie. Nakład rozszedł się w kilka tygodni, a ja nie mogłem w to uwierzyć. Pamiętam, że pierwsze sztuki sprzedawałem po 8 zł, bo wstyd mi było zabrać więcej za tę niewielką, skromną książeczkę. Bardziej myślałem, że to będzie po prostu przygoda, szpan przed wykładowcami, fajna pozycja do CV i prezent dla bliskich pod choinkę, a tu proszę – książka sprze-dawała się sama.

Kończąc powoli ten temat, chcę podkreślić, że wraz z napisa-niem książki zacząłem inaczej myśleć o treningu kobiet: wprowa-dzać nowe motywatory, ćwiczenia, bloki treningowe. Zmieniła się atmosfera, frekwencja wzrosła do 92% (to bardzo dużo w sporcie młodzieżowym), a w tabeli ligowej awansowaliśmy z dziesiątego miejsca w poprzednim sezonie na… trzecie. Wygrywaliśmy mecz za meczem i o mały włos nie awansowaliśmy do dalszych rozgry-wek o mistrzostwo Polski kadetek. Książka z kolei była oceniana jako konkretna, praktyczna i przede wszystkim realistycznie napi-sana (bez zbędnej teorii, na prawdziwych przykładach). Dziś już bym się pod tą książką nie podpisał (nie wiem, jak to się stało, ale wszystkie 300 sztuk wydrukowaliśmy z błędem literowym na okładce), ale to był krok milowy w mojej drodze do przedsiębior-czości i wolności finansowej. A tak naprawdę po prostu oddałem się w wielkim zaufaniu swojej pasji i zainteresowaniom. Napisanie książki było tylko skutkiem ubocznym.

48

Jakub B. Bączek

Grupy społeczne, do których należymy

Spójrzmy teraz na grupy społeczne, w których jesteś. W części z nich „trzyma” Cię czynnik losowy (nie mamy przecież wpływu na to, czy urodzimy się w Polsce i zostaniemy wychowani w rodzinie katolickiej, czy w Afganistanie – i zostaniemy wychowani w rodzi-nie muzułmańskiej, czy też w Nepalu – i zostaniemy buddystami – to jest bądź co bądź wynik przypadku). Są też jednak grupy, któ-re sami wybraliśmy (chodząc na zajęcia z języka ukraińskiego, na tenisa lub na osiedlową grę w scrabble z innymi sąsiadami).

Warto czasami zadać sobie pytanie, co sprawia, że pozostaje-my w naszych grupach. Więzy krwi? Wydane pieniądze? Przyzwy-czajenie? Przymus społeczny? Czy też po prostu pasja, radość, przywiązanie, wena, płomień życia?

Wracając do biznesu i zarabiania pieniędzy… Uważam, że pasja jest tutaj kluczowa. Inaczej mówiąc, im większa pasja w człowieku, tym większa szansa na zbudowanie stabilnej firmy (o ile oczywi-ście taka będzie potrzeba i droga danej osoby). Swoją prawdziwą pasję rozpoznasz choćby po tym, że znajduje się w Twojej tabelce na jednym z pierwszych miejsc. To jest to, co Cię kręci, co pobu-dza do działania. Coś, co można by robić bezpłatnie i codziennie.

Zanim jednak powiążę kilka otwartych już wątków i doprowa-dzimy do bardzo ważnej puenty, zapraszam Cię do uzupełnienia poprzedniego ćwiczenia.

ĆWICZENIE 4:

Uzupełnij swoją tabelę o przykłady produktów, które kupujesz i kupują członkowie danej grupy. Zrób to w drugiej kolumnie – tutaj lub na osobnej kartce. Jeśli jesteś np. rodzicem, to możesz wpi-sać pieluchy, słodycze, zabawki itp. Jeśli jesteś maniakiem gier komputerowych, możesz wpisać konsole do gry, konkretne tytu-ły gier, kierownice do wirtualnych rajdów itp. Chodzi o to, by bez

49


wewnętrznego cenzurowania wypisać wszystko to, co się kupuje regularnie i co jest dostępne na rynku.

O ile wypełnienie drugiej kolumny może okazać się proste (choć trochę czasochłonne), to najważniejsze jest wypełnienie kolumny trzeciej. Tutaj chodzi nam bowiem o produkty, które Ty chcesz mieć i które chciałby każdy człowiek z danej grupy społecznej, ale… nie ma ich na rynku. I tu jeszcze ważniejsze jest to, żeby nie krytyko-wać swoich pomysłów (nawet szalonych) i przelewać je na papier. Jeśli jako mama uznałaś, że chciałabyś kupić produkt pod tytułem „święty spokój w sobotę wieczór”, wpisz to… A jeśli jako wędkarz popuściłeś wodzę fantazji i wpadł Ci do głowy składany masażer do pleców dla wędkarzy, to wpisz – o to właśnie mi chodzi.

Moja grupa społeczna:Jakie produkty kupują regularnie członkowie tej grupy (również ja)?

Jakie produkty może chcieliby kupić, ale

nie ma ich jeszcze na rynku?

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

50

Jakub B. Bączek

W 2005 roku nie wykonałem sobie takiego ćwiczenia na kartce i nikt też mnie na coś podobnego nie nakierował. Wiedziałem jed-nak, że jestem:

− biednym studentem, który kupuje dużo tanich książek, ale brakuje mu takiej, która opisywałaby praktyczne metody pracy z kobietami;− początkującym trenerem, który kupował czasopismo o siat-kówce, ale nie mógł kupić zbyt wielu książek specjalistycz-nych (np. o ćwiczeniach kondycyjnych z nastolatkami, o diecie młodzieży w sporcie wyczynowym, o metodach pracy trenera mężczyzny z młodymi kobietami);− ambitnym siatkarzem, który kupuje buty z podeszwą kau-czukową, ale nie może kupić wygranych meczów i wyników sportowych…

Pełniłem oczywiście jeszcze wiele innych ról społecznych i na-leżałem do różnych grup, ale to właśnie na pograniczu tych trzech narodził się w mojej głowie pomysł, który zmienił moje życie…

Myślę, że powoli docieramy już do puenty. Wiele osób na wy-kładach, po mojej audycji radiowej czy za pośrednictwem maili do jednej z moich firm pyta, jaki założyć biznes i co według mnie się sprawdzi. Wielu z Was przedstawia mi pokrótce swój pomysł i pyta na koniec, czy to się uda. Czy w to wchodzić? Hm… Tak jakbym ja akurat znał odpowiedź na te pytania. Wiem jedno – trudno zara-biać na czymś, na czym się kompletnie nie znamy, co nas nie po-rusza i nie inspiruje, co nas nudzi. Nie twierdzę, że się nie da, ale dla większości z nas będzie to zadanie niezwykle trudne. Pewnie w 80% przypadków doprowadzi do zamknięcia firmy, bankructwa, wypalenia czy frustracji, zanim miną pierwsze lata funkcjonowania na rynku. To może oczywiste, kiedy się to czyta, ale w praktyce

51


wydaje mi się ta kwestia godna podkreślenia.Jeśli przeszukujesz portale z pomysłami na biznes, jeśli pytasz

ludzi naokoło, w co warto inwestować, jeśli frustrujesz się etatem i myślisz sobie: „A gdyby tak wymyślić jakiś nowy produkt…”, to należy twardo stanąć na ziemi i spojrzeć na powyższą tabelę. Oczywiście o ile należysz do tej wąskiej grupy, której udało się wypełnić ją wcześniej…

52

Jakub B. Bączek

Wybór branży

Zapewne można zarabiać pieniądze w każdej z branż. Jeśli spojrzymy na kilkaset numerów PKD w Google (Polska Klasyfi-kacja Działalności, czyli w dużym uproszczeniu mówiąc – branże rynkowe), możemy wyciągnąć optymistyczny wniosek, że do wol-ności finansowej prowadzi wiele dróg. Prawdopodobnie jednak się pomylimy, bo o ile każda z tych branż na pewno może przynieść nam jakieś przychody, to już nie każda szybko i bezpiecznie.

Pomimo namowy otoczenia, żeby iść na etat, otrzymać pracę na uczelni i wykładać pedagogikę, a nawet zostać nauczycielem wf. (tak, tak, do tego zachęcali mnie bliscy), postanowiłem w swo-im życiu iść pod prąd. Nie interesowały mnie jednak od samego początku tematy oklepane, powszechne i konkurencyjne. Jeszcze jako student miałem wstręt do branży wysokokonkurencyjnych. Oczywiście możesz zarobić pieniądze na stworzeniu nowego punktu ksero na swojej uczelni, firmy robiącej strony www w War-szawie, możesz też otworzyć myjnię samochodową w Poznaniu albo pizzerię w Gdańsku. Ta książka nie jest jednak o „takich” bi-znesach. Dlaczego? Bo choć dadzą Ci jakieś zarobki, może nawet lepsze niż praca na etacie, to moim zdaniem nie są w stanie do-prowadzić Cię do wolności finansowej. Unikaj branż wysokokon-kurencyjnych.

Z drugiej jednak strony, powtarzam często, żeby unikać też branż niskokonkurencyjnych (np. jeden producent na całą Polskę, monopolista na rynku lokalnym). Jeśli w Europie jest tylko jedna fir-ma produkująca przedmiot „x” i żadnej innej (przynajmniej od 2 lat), to jest to dla mnie informacja, by unikać tej branży. Bo gdyby była chłonna i łatwa, to funkcjonowałyby też inne firmy na tym rynku.

Żeby zaniepokoić Cię jeszcze bardziej, zdecydowanie odra-dzam branże, w których trzeba inwestować na starcie więcej pie-niędzy, niż masz na swoim koncie. Jeśli masz doskonały pomysł, ale wymaga on włożenia 250 000 zł w opatentowanie i wyprodu-

53


kowanie pierwszej serii, to… ja bym zaniechał emocjonowania się (chyba że masz na koncie 500 000 zł i nie wiesz, co z nimi zrobić + masz żyłkę ryzykanta).

Skoro więc odradzam branże wysokokonkurencyjne, niskokon-kurencyjne i takie, w które trzeba zainwestować, to jakie branże zostają do wyboru? Otóż odpowiadam: twórzcie branże! Twórz-cie branże, czyli wprowadzajcie na rynek taki produkt lub usługę, których nie ma w PKD, które nie są rozpoznawalne na pierwszy rzut oka, które zaskakują. Tak, to jest moja rada za milion złotych – stwórz branżę. Zanim jednak podpowiem Ci, jak to zrobić, po-zwól, że przytoczę pewną historię…

Kilka lat temu znalazłem w gazecie ogłoszenie na instruktora siatkówki plażowej na Majorce, w okresie wakacyjnym. Bardzo potrzebowałem wtedy pieniędzy i choć przerażała mnie wizja wy-jazdu z mojego Bielska-Białej do wielkiej Warszawy na casting (a były to lata, gdzie nie każdy nawet wiedział, co to słowo ozna-cza), postanowiłem się zgłosić. Na spotkaniu wypadłem bardzo dobrze i jedno z największych do dziś biur podróży w Polsce po-słało mnie, bym pracował w hiszpańskim hotelu z polskimi (i nie tylko) turystami. Na miejscu okazało się jednak, że dobrze się czuję również w występach na scenie, bawi mnie wygłupianie się z dzieciakami i powoli zaczynam się nudzić samą siatkówką po kil-ka godzin dziennie, od poniedziałku do soboty. Tak więc zostałem animatorem czasu wolnego, choć jeszcze nie do końca ta nazwa była dla mnie zrozumiała. Okazało się, że w każdym hotelu w Al-cudii (bo w tym właśnie pięknym mieście pracowałem) są zespoły animatorów, czasami nawet 10-, 12-osobowe. Spodobała mi się ta praca tak bardzo, że kiedy wróciłem ze swojego kontraktu do Polski, postanowiłem dokształcić się nieco i zdobyć jak najwięcej animacyjnych umiejętności.

Podobnie jednak jak w przypadku poszukiwania w Google tek-stów na temat szkolenia siatkarek, okazało się, że nie da się poczy-tać na temat animacji czasu wolnego właściwie nic. Zgadnij więc,

54

Jakub B. Bączek

co zrobiłem? Tak, dokładnie – pozbierałem wszystkie swoje notatki z sezonu, listę własnoręcznie spisanych gier i zabaw, które zmody-fikowałem lub stworzyłem samodzielnie, bazę znanych i lubianych gier dla dzieci i dorosłych i… napisałem książkę. Możesz w to uwie-rzyć lub nie, ale zrobiłem to w jeden weekend. Klawiatura paliła mi się pod palcami, a obiad, który niepostrzeżenie pojawił się na moim biurku, pozostał nietknięty do późnej nocy. Szybko ją napisa-łem i w równie ekspresowym tempie ją wydałem. Nie, nie szukałem wydawnictw, nie szukałem kogoś, kto się na tym zna, nie pytałem o radę – popędziłem po prostu z dyskietką do drukarza i spyta-łem wprost, ile to będzie kosztować. Była to wtedy dla mnie duża kwota, ale czułem, że muszę to zrobić. Tak też na rynku polskim ukazała się „Animacja czasu wolnego” (wstyd się przyznać, ale od tamtego czasu nie przeczytałem jej ani razu, podobno – przyznaję – jest w niej kilka błędów, ale… jakoś nauczyłem się z tym żyć).

Był to początek nowej branży na ogólnopolską skalę. Książka od razu sprzedawała się znakomicie, zacząłem więc prowadzić szko-lenia animacyjne i otrzymywać sporo maili z pytaniami o ten zawód: od dziennikarzy, nauczycieli i samych zainteresowanych. Trochę bez świadomości, poza kontrolą, stworzyłem nowy rynek. Wkrótce okazało się, że wpisanie frazy „animacja czasu wolnego” do Go-ogle i naciśnięcie „enter” prowadzi do listy księgarni z moją książką lub do mojego nazwiska. Wyglądało to mniej więcej tak: animacja, animacja, Bączek, animacja, Bączek, Bączek, Bączek… No może z wyjątkiem Wikipedii, która zawsze była wypozycjonowana wyso-ko i też zawierała definicję animacji… Moją własną zresztą…

Może pomyślicie, że się przechwalam… No i macie pełną rację. Mało tego, uważam, że w mówieniu o tym, z czego się jest dum-nym, nie ma niczego złego, a wręcz jest to niezbędne do rozwoju. Polecam! Pochwal się tym, co robisz dobrze (o tym więcej w dal-szej części książki).

Dziś na tym rynku jest już sporo firm, które na różne sposoby naśladują lub kopiują pomysły z książki i z pierwszej strony inter-

55


netowej. Nie mam z tym jednak problemu, ponieważ udało mi się rozwinąć kilka innych niszowych biznesów, natomiast moje ani-macyjne przedsiębiorstwo ma dłuższy staż, a więc i mocną po-zycję na rynku. To tylko przykład – jeden z kilku, które odczułem na własnej skórze. Puenta jest więc taka: o ile budowanie firmy w konkurencyjnym środowisku może pochłonąć wszystkie Twoje siły i pieniądze przed sześćdziesiątką, o tyle stworzenie przebojem branży bez konkurencji szybko prowadzi do wolności finansowej. Mnie zajęło to około 5 lat. Czy to długo?

Na koniec bardzo ważna rzecz. Mam świadomość, że część czytelników ma już za sobą pierwszy NIP i być może Ty również masz już swoją firmę. Bez względu na to, czy jesteś w branży nisko- czy wysokokonkurencyjnej, zachęcam Cię do jednego: nawet jeśli świadczysz usługi podobne do innych firm (np. strzyżenie kobiece z masażem głowy w Krakowie), odróżnij się czymś od konkuren-tów, dodaj nową jakość, stwórz coś swojego (np. strzyżenie feng shui – nie wiem nawet, co by to miało być, ale ładne, prawda?). Nie jest więc tak, że jeśli masz jeden z osiedlowych sklepów spożyw-czych, to jesteś na straconej pozycji. Po prostu poniższe ćwiczenia zmodyfikuj tak, by doszukać się niszy w tym, co już robisz.

ĆWICZENIE 5:

Wejdź na stronę www.kody-pkd.pl i spróbuj przeczytać co naj-mniej 50 przykładów branż. Zastanów się, czy któraś z nich wywo-łała wzbudziła Twoje zaintereresowanie.

ĆWICZENIE 6:

Wejdź na stronę www.ideoskop.pl i poczytaj kilka „case’ów” o nietypowych biznesach. Nie zamykaj jednak swojego twórczego myślenia naśladowaniem, otwórz umysł.

56

Jakub B. Bączek

ĆWICZENIE 7:

Wyszukaj na YouTube kilka odcinków programu „Dragons’ Den” – najlepiej wersje zagraniczne (polską ogląda zapewne kilku Two-ich potencjalnych konkurentów). Jeśli znasz angielski, pooglądaj nietłumaczone odcinki z Kanady, Australii czy Stanów Zjednoczo-nych. Czy któryś z tych produktów lub pomysłów zaskoczył Cię? Czy któryś jest świetny, a nikt go jeszcze w Polsce nie wprowa-dził?

ĆWICZENIE 8:

Zapisz w kalendarzu przy Twojej kolejnej podróży za granicę, by obserwować witryny sklepowe i usługi świadczone w innym kra-ju, w innej kulturze. Być może tam znajdziesz pomysł za milion złotych i sprowadzisz go do Polski.

ĆWICZENIE 9:

Przejrzyj jeszcze raz tabelkę z ćwiczenia 4 i odpowiedz sobie na pytanie: czego nie ma na rynku, a na pewno cieszyłoby się za-interesowaniem?

ĆWICZENIE 10:

Odwiedź kanał YT „JBB Coaching”, żeby zobaczyć nagranie podsumowujące ten podrozdział.

57


ACHIEVEMENT 1:

„Achievement” to z języka angielskiego „osiągnięcie”. W tym przypadku chodzi mi jednak o wykonanie konkretnych działań w trakcie lektury tej książki. Te działania mogą Cię doprowadzić do niezwykłych osiągnięć, ale są też inspiracją i poszerzeniem wie-dzy. Warto oderwać się od lektury na moment i wykonać ten oraz

11 następnych achievementów, które proponuję. Wyniki mogą Cię bardzo zaskoczyć…

Prześlij do mnie na adres mailowy [email protected] wniosek z ćwiczenia z tabelką grup społecznych. Nie zdradzaj mi swoich potencjalnych produktów, ale napisz, co działo się w Twojej głowie, kiedy „na tapecie” była trzecia kolumna tabelki. W nagrodę otrzymasz ode mnie ciekawe wskazówki, które są

uzupełnieniem treści tej książki.

58

Jakub B. Bączek

Pierwszy produkt/usługa

Moim pierwszym wysoce dochodowym produktem była książka „Animacja czasu wolnego”. Dotychczas w księgarniach ukazało się już 6 wydań tej książki (można ją zakupić np. w Empiku) i zosta-ła ona przetłumaczona na 4 języki obce. W sumie sprzedało się tej książki ładnych kilka tysięcy sztuk. Jeszcze ciekawsze dla Cie-bie może być przytoczenie przykładu mojego kolejnego produktu: „Szkolenia animatorów”. Tutaj nie trzeba było właściwie nic inwesto-wać. Wystarczyło zbudować solidny program, przekazać kursantom wiedzę praktyczną i prawdziwą rynkowo, bez owijania w bawełnę. Wysoka rentowność pojawiła się więc od pierwszego szkolenia, bez czekania na zwrot z inwestycji. I takie właśnie biznesy lubię – wpro-wadzasz produkt na rynek w styczniu, a w lutym już masz zyski i wysoką rentowność. Taka też jest moja filozofia tworzenia nowych firm – mają zarabiać od razu przy bardzo niskim nakładzie pieniędzy i pracy. Te dwa powyższe przykłady (książka i szkolenie) pochodzą z jednej z moich firm – STAGEMAN Group Sp. z o.o. Więcej infor-macji na ten temat znajdziesz w Internecie, a tymczasem skupmy się na Twoim pierwszym produkcie/usłudze.

ĆWICZENIE 11:

Po poprzednich ćwiczeniach wierzę, że wyklarował się w Twojej głowie przynajmniej jeden pomysł. Jeśli należysz do większości, zaczniesz go teraz krytykować albo odrzucać. Tak robi większość ludzi, stwierdzając dość szybko: „To się nie sprzeda” lub „Nie mam na to teraz czasu”. Zanim to jednak nastąpi, odpowiedz proszę na kilka pytań coachingowych. Możesz to robić w głowie, po cichu lub na głos. Ważne jednak, żeby oderwać się na chwilę myślami i nie pominąć żadnego z pytań…

− Jaka specyficzna grupa ludzi mogłaby ten produkt kupić, np. jaka płeć, jaki wiek, jakie wykształcenie, jakie miejsce za-

59


mieszkania, jakie zainteresowania, jakie przyzwyczajenie, co jeszcze innego konsumują/kupują itd.? (Ten etap nazywamy segmentacją rynku).− Czy oprócz głównej grupy(z pytania powyżej) Twój produkt może kupić jeszcze ktoś inny? (Ustalanie tak zwanych „nie-klientów”).− Czy Ty też wyrażasz zainteresowanie takim produktem? (Identyfikacja z produktem).− Dlaczego ja, Jakub B. Bączek, miałbym go kupić? (Pierwszy zarys marketingu i oferty sprzedażowej).− A dlaczego miałbym go nie kupić? (Pierwsza wizja reakcji na obiekcje klienta).

Jeśli udało Ci się solidnie odpowiedzieć na te pytania, to prak-tyczna wiedza pojawia się w Twojej głowie sama. Bez względu na to, czy tworzysz nową branże czy modyfikujesz branżę tradycyjną, ktoś ten produkt musi chcieć zakupić, żeby był sens go sprzeda-wać. Warto więc stworzyć rysopis potencjalnego klienta. Często robi się to tak jak w powyższym ćwiczeniu. Ja kilka razy poszed-łem jednak o krok dalej i wywołałem osłupienie pracowników, py-tając ich: jakim samochodem jeździ ten klient, w jakim sklepie się ubiera, jaki ma temperament, a nawet: jak ma na imię? Nie chodzi tu jednak o podawanie listy imion naszych potencjalnych klientów. Bardziej chodzi mi o jak najdokładniejszy rysopis, który będzie dla nas drogowskazem w dalszych działaniach.

Produkt warto wyspecjalizować. Z moich doświadczeń wynika, że szybszą rentowność osiąga się na sprzedaży produktu wyspe-cjalizowanego niż na tak zwanej sprzedaży masowej. Szybciej więc zarobisz pierwsze pieniądze na dostarczaniu usługi niszo-wej, którą w dodatku samodzielnie świadczysz (np. osobisty kon-sulting dla inwestorów kupujących nieruchomości komornicze) niż na drogiej produkcji serii jogurtów i jeszcze droższej dystrybucji ich do sieci sprzedażowych w całym kraju. (Nie twierdzę przy tym,

60

Jakub B. Bączek

że zarobisz więcej, ale na pewno szybciej, bo znacznie szybciej pojawi się rentowność i pozytywne przepływy pieniężne niż w tym drugim przykładzie).

Ważne jest jeszcze to, by opis Twojego produktu (patrząc na współczesny Internet – im krótszy, tym lepszy) przemawiał języ-kiem Twojego klienta, którego scharakteryzowaliśmy. Jeszcze nie wiemy, czy to się sprzeda, ale popuśćmy wodzę fantazji i wyob-raźmy sobie, że rozmawiamy z naszym klientem (rysopis). Wyob-raźmy sobie, że klient ten bierze produkt do ręki albo też wypytuje o usługę. Jaki ma ton głosu? Co mówi? I najważniejsze − jak prze-konamy klienta do zakupu (na razie tylko fikcyjnie)? Jeśli do tego momentu podążasz za moim strumieniem myśli, przed nami waż-ny proces. Jest duża szansa, że Cię zaskoczy. Przeczytaj kolejny podrozdział bardzo uważnie, nawet jeśli jesteś przedsiębiorcą już od lat, działasz w jakiejś konkurencyjnej branży i nie masz jeszcze pomysłu na produkt, który Cię odróżni. Teraz bowiem zajmiemy się blefem…

61


Sprzedaż rozpoznawcza

Wielu początkujących przedsiębiorców na tym etapie („mam dobry pomysł”) myśli już o tym, jak sfinansować produkcję albo wdrożenie usługi na rynek. Dla uproszczenia przyjmijmy, że usłu-ga (np. personal shopping dla kobiet lub prywatna tresura czwo-ronoga w domu klienta) to też jakiś produkt. W skrajnych przypad-kach zdarza się, że rozpalony pomysłem człowiek zapożycza się i wydaje wszystkie pieniądze, żeby potem ze smutkiem patrzeć, jak na produkcie zbiera się kurz w piwnicy. My nie chcemy takiego scenariusza. My chcemy mieć pewność, że produkt zarobi, zanim jeszcze wydamy na to pieniądze. I tu znowu coś „pod prąd”. Niech to zostaje między nami, bo sprawa jest kontrowersyjna…

Kilkukrotnie zdarzało mi się już wprowadzać na rynek i sprze-dawać produkty, które jeszcze… nie istniały. Jednym z przykładów było moje DVD o tytule „Misja: Firma warta Milion Euro”. Otóż po-myślałem sobie kiedyś, że na moich wykładach, które zazwyczaj trwają 1,5 godziny, pojawia się od kilkudziesięciu do kilkuset na-wet ludzi. Wymaga to mojej obecności, bo żeby dowiedzieć się czegoś o moich doświadczeniach, ludzie chcą mnie zobaczyć na żywo i słyszeć mój głos. Kilkukrotnie po tych wykładach, na któ-rych proszę, by nie nagrywać mojego wystąpienia, ludzie mówili na koniec: „Szkoda, że nie da się tego zobaczyć jeszcze raz”. Po jednym z takich wykładów siadłem więc do komputera i opubliko-wałem na stronie www informacje o DVD z moim szkoleniem. Na-pisałem program, opis płyty, a grafikowi zleciłem zrobienie okładki. Podałem też cenę i numer konta do przelewu za ten produkt. Nie umieszczałem informacji nigdzie indziej, tylko na tej jednej pod-stronie. Jako że www.jbbcoaching.pl odwiedza miesięcznie spora grupa ludzi, na drugi dzień pojawiły się już pierwsze zamówienia na płytę (która tak naprawdę jeszcze nie powstała). Cóż, czekałem dalej. Trochę to bezczelne, ale sprzedawałem coś, czego nie ma. Dopiero po zrealizowaniu kilkunastu sprzedaży poczułem, że nie

62

Jakub B. Bączek

ma co czekać i umówiłem operatora kamery i dźwiękowca na spot-kanie. Kiedy powiedziałem im, że musimy nagrać materiał w 2 dni, bo płyta się już sprzedaje, zrobili wielkie oczy i powiedzieli coś, co często w Polsce słyszę: „Nie da się”. W międzyczasie usłyszałem również między wierszami, że „jak można sprzedawać coś, czego nie ma”… Wkrótce jednak płyta trafiła do klientów (z jedną z moich książek gratis, jako przeprosiny za opóźnienie w przesyłce) i co ważniejsze, jej produkcja została sfinansowana w dużej mierze z pieniędzy klientów, a nie moich czy firmowych.

Tego typu „sprzedaże rozpoznawcze” robi się oczywiście nie od dziś, ale najczęściej po cichu i na niewielką skalę (np. mniejszy nakład produktu, ale jednak jakaś próbka przed sprzedażą właści-wą powstaje). Nie wiem jak Ty, ale ja nie lubię wydawać pieniędzy niepotrzebnie i bez sensu. Nie mam duszy hazardzisty, więc nie stawiam wysokich stawek na „potencjalne” wygrane. Lubię za to zarabiać na produkcie już w kolejnym miesiącu od daty jego po-wstania. Dlatego też nie muszę brać kredytów biznesowych, nie zapożyczam się i utrzymuję cash flow. Zanim więc Ty zaryzyku-jesz, zachęcam Cię do bardzo prostego ćwiczenia.

ĆWICZENIE 12:

Jeśli to możliwe, opisz swój produkt lub usługę, ale nie wpro-wadzaj go jeszcze w życie (nie produkuj/nie testuj). Teraz wykonaj trzy proste kroki, które albo dadzą Ci kopa energii do konkretnej produkcji, albo też odwiodą Cię od tego pomysłu, by doprowadzić do jeszcze lepszego:

– Zablefuj przed kimś znajomym, że masz taki produkt i mo-żesz załatwić próbkę w najbliższym czasie – obserwuj reakcję rozmówcy.– Wstaw jedną zaledwie informację w Internecie, w jednym tylko miejscu (np. Twoja strona www, twój wall na Facebooku, jeden post na GoldenLine) i daj możliwość mailowego zamó-

63


wienia lub nawet przelewu na konto przedpłaty lub całej kwoty za ten produkt – obserwuj, co się dzieje przez np. miesiąc.– Jeśli obserwacje z dwóch pierwszych kroków zmotywowały Cię, wypromuj swój produkt na szerszą skalę i zacznij zbierać pieniądze od klientów (mogą być tylko zaliczki) – wkrótce oka-że się, czy jest to produkt na miarę wolności finansowej, czy też nie. A jeśli nie, to spokojnie – etap poszukiwań trwa dalej.

64

Jakub B. Bączek

Zakładamy firmę

Jeśli wiesz już, bez zbędnego ryzyka, że produkt się sprzeda, szybko trzeba ruszyć z produkcją, a równolegle do tego zakładać firmę. Nie chcemy mieć kłopotów z urzędem skarbowym, więc fir-mę trzeba założyć na tyle szybko, by na każdą sprzedaż wystawić jakiś dokument księgowy (dowód przyjęcia pieniędzy: KP, rachu-nek, paragon czy faktura). Zakładanie firmy nie musi być jednak pierwszym krokiem. Według mnie bez sensu jest zakładać firmę, jeśli nie masz pewności (podkreślam to słowo), że zarobisz na pro-dukcie, i to szybko. Co prawda firmę można też łatwo w Polsce zawiesić albo zamknąć, ale po co ją otwierać w ciemno? Jest taki jeden dowcip, który bardzo lubię… Wiesz, jak nazywa się śląska wróżka po japońsku? „Jo to czuła”…

Wiele firm w Polsce jest zakładanych na zasadzie „jo to czuła” (czyli: „spróbujmy”, „na pewno się uda”, „jakoś to będzie” itd.). Zdo-bywamy więc wpis, NIP, REGON, przechodzimy męczarnie w ZUS i po 6 miesiącach okazuje się, że koszty są wyższe niż przychody albo też do naszego punktu nie wszedł jeszcze ani jeden człowiek. Ja nie lubię się w życiu stresować – to nie dla mnie. Nie chcę, żeby się okazało, że „jo to NIE czuła”. Muszę więc być pewny, że pro-dukt się sprzedaje, by zakładać kolejną firmę. I do takiego sposobu myślenia Cię zachęcam.

Znam kilka osób, które pozostawały jeszcze na etacie, ale już w Internecie budowały swoje drugie źródło przychodu, np. poprzez sprzedaż na Allegro. Dopiero kiedy byli pewni, że mogą zarobić podobne lub nawet lepsze pieniądze niż w pracy stałej, odchodzili i zakładali firmy, z gotowym know-how do zarabiania. Zainspiruj się ich historiami, przemyśl je.

Kiedy już jednak podejmiesz decyzję, że firmę trzeba założyć (lub że po prostu warto), to pojawi się przed Tobą tysiąc pytań od bardzo przyjaznego polskiego systemu rejestracji przedsiębior-stwa. Nie jestem w stanie na wszystkie odpowiedzieć, a nawet

65


gdybym to zrobił, zapewne co roku trzeba by było ten podrozdział pisać na nowo. Spróbuję Ci jednak pomóc odpowiedzieć na jedno z najważniejszych i pierwszych pytań: jaka firma? Najczęściej spo-tyka się w Polsce 3 formy prowadzenia biznesu:

− jednoosobową działalność gospodarczą (samozatrudnienie),− spółkę cywilną,− spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.Nie mam absolutnie żadnego wykształcenia w tym zakresie, ale

jako praktyk zakładałem każdą z tych form osobiście lub delegując zadania. W tej kolejności jak powyżej. Pozwólcie więc, że na luzie i w zrozumiałym języku opiszę po kolei swoje spostrzeżenia (nie jako akademicki pełny wykład, bardziej jako zbiór obserwacji).

Jednoosobowa działalność gospodarcza(samozatrudnienie)

Pierwszą firmę założyłem w 2009 roku. Byłem wystraszony i za-gubiony w gąszczu przepisów. W formularzach pojawiały się pyta-nia, na które nie potrafiłem odpowiedzieć. Urzędnicy odsyłali mnie do księgowych, a księgowe do doradców. Dodatkowo jeszcze mia-łem szansę otrzymać na swój pomysł dofinansowanie unijne, tyle tylko, że wyniki konkursu miały być za 7 miesięcy. Wkurzyłem się wystarczająco, żeby przestać się użalać nad swoim losem i nie czekając na łaskę unijnego euro, włożyłem spodnie, t-shirt i po-szedłem zarejestrować firmę na własną rękę. Wtedy jeszcze trze-ba to było robić osobiście. Dzisiaj najłatwiej (choć nie mówię, że łatwo) zarejestrować firmę on-line.

Wchodzisz na www.ceidg.gov.pl (skrót od Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej) i klikasz po prawej stro-nie „Wypełnij wniosek przez Internet”. Niby wszystko trwa jeden dzień, ale to mit, ponieważ należysz pewnie do większości oby-wateli i nie masz podpisu elektronicznego. Nie wystarczy więc wypełnienie wniosku – trzeba będzie jeszcze udać się do urzędu

66

Jakub B. Bączek

miasta, znaleźć odpowiedni wydział zajmujący się działalnością gospodarczą i podpisać swój wniosek, ale po kolei… Po kliknięciu „Założenie działalności gospodarczej” i „Nowy wniosek” pojawia się dość długa ankieta/formularz do wypełnienia. Po wpisaniu podsta-wowych danych (płeć, imię, data urodzenia itp.) szybko pojawiają się schody. Podajesz nazwę firmy (z moich doświadczeń wynika, że nie ma sensu zastanawiać się nad tym dłużej niż godzinę, a i tak potem możesz stosować inną nazwę) i określasz przewidywaną liczbę pracujących i zatrudnionych (tak jakby to było oczywiste)… Po wpisaniu kodów PKD (czyli czym się Twoja firma będzie zajmo-wała – proponuję wymienić tu wszystko, co potencjalnie możesz w przyszłości robić) podajemy dane kontaktowe i adresowe firmy (może być nasze mieszkanie). W następnych krokach będzie coraz ciekawiej. Formularz zawiera bowiem pytania o księgową, której jeszcze zapewne nie masz, o konto bankowe, którego nie da się założyć, zanim firma nie powstanie, i o inne sprawy z sufitu. Wypeł-nij wszystkie rubryki cierpliwie, tak jak potrafisz. Później spotkasz się z urzędniczką i przy odrobinie asertywności, z przyklejonym uśmiechem na twarzy, ustalisz wszystko w cztery oczy i dopytasz o te zawiłości, które dla mnie do dzisiaj są zagadką. W końcu wysy-łasz wniosek i otrzymujesz numer, z którym teraz będzie się trzeba zgłosić do urzędu (w celu sfinalizowania sprawy).

Ta forma jest zdecydowanie najprostsza. Nie będzie wspólni-ków, więc wszystkie decyzje możesz podjąć samodzielnie. Nie ma wysokich opłat na wstępie, nie trzeba mieć kapitału zakładowego (czyli kasy na „dzień dobry”) i drogiej księgowej. Podatkowo ta for-ma też jest dość przyjazna. W większości przypadków wybiera się książkę przychodów i rozchodów oraz podatek liniowy 19%. Warto jednak wyszukać kilka przykładów, komentarzy i tekstów w Interne-cie, by popełnić jak najmniej błędów (zwróć uwagę, że nie napisa-łem, żeby w ogóle nie popełnić błędu – bo na to warto być przygo-towanym i dać sobie do tego prawo). Minusem jest dla mnie to, że w nazwie firmy trzeba podawać swoje imię i nazwisko (zgadnijcie,

67


czy to robię) i że przez dużych klientów jednoosobowa działalność nie zawsze jest traktowana z szacunkiem (zgadnijcie, jak to rozwią-załem, kiedy podpisywałem jako samozatrudniony kontrakt bezpo-średni z UEFA na dostarczanie usług animacyjnych na wyłączność podczas Euro 2012). Niemniej ta forma jest dobrym poligonem doświadczalnym przed większymi biznesami. Ja tak zaczynałem i Ty też tak możesz zacząć. Decyzję podejmij jednak samodzielnie, żeby nie zwalać potem na mnie winy, że okazało się to za trudne.

Spółka cywilna

Jeśli chodzi o założenie spółki cywilnej, to w dużym stopniu jest to proces podobny do opisanego powyżej. Podstawowa różnica polega na tym, że nie jesteśmy już sami, tylko dobieramy sobie partnerów biznesowych – wspólników. Najczęstszą formą spółki cywilnej są składy dwuosobowe (czasami wewnątrzrodzinne), ale zdarzają się także spółki trzech, czterech i więcej osób.

Dobór osoby do spółki jest prawdopodobnie kluczową decyzją w historii przedsięwzięcia. Należy pamiętać, że ludzie zmieniają się pod wpływem pieniędzy i jeśli kogoś znamy dobrze od jakiegoś czasu, ale nigdy nie pojawiły się sytuacje związane z przepływami gotówki między nami, to… tak naprawdę nie wiemy, jak ta oso-ba zachowa się we wspólnej firmie przy pierwszym konflikcie lub pierwszym bardzo dochodowym kontrakcie. Warto więc dobrać kogoś, z kim już przeszliśmy kilka kłótni, z kim już dzieliliśmy pie-niądze, komu ufamy i co do kogo nie mamy wątpliwości, jeśli cho-dzi o pracowitość i uczciwość.

Dość często spotykam pary, które postanowiły założyć swój bi-znes (czasem małżeństwa, czasem narzeczeństwa, a czasem po prostu dwie osoby, które się spotykają). Historie bywają różne – od bardzo pozytywnych po takie kończące się rozwodami. Niemniej spółka cywilna jest doskonałą formą firmy dla kogoś, kto nie lubi ryzyka, ma niską tolerancję na stres i po prostu boi się wejść sa-

68

Jakub B. Bączek

modzielnie w przedsiębiorczość. We dwójkę (lub w trójkę) zawsze to jednak raźniej i problemy rozkładają się na barkach wszystkich wspólników. Czasami dochodzi też do doskonałego dobrania się talentów w spółce − na przykład jedna osoba jest wizjonerem i ma pomysły na doskonałe produkty, a druga z kolei jest pracusiem, który potrafi te projekty wprowadzić w życie (znanym przykładem takiej współpracy byli Steve Jobs i Steve Wozniak, którzy stworzyli firmę Apple). Znacznie trudniej o dobry start w biznes, kiedy spo-tykają się dwa podobne charaktery, np. dwie osoby nieśmiałe lub też dwie osoby z dużym ego i mocnymi cechami przywódczymi – tarcia gwarantowane, aczkolwiek czasami z tych tarć powstają rewelacyjne produkty.

Swoją pierwszą spółkę założyłem z managerką, która praco-wała u mnie w jednoosobowej działalności przez kilka lat i którą znałem, jeszcze zanim zaczęliśmy współpracować. Wiedziałem bowiem, że nasze cechy charakteru uzupełniają się. Ja byłem bar-dziej wizjonerem i twórcą produktu, a moja wspólniczka cierpliwą, rzetelną i ciepłą dla klientów osobą, która dobrze się czuła w pra-cy biurowej. Wejście w spółkę było też doskonałym motywatorem i pomysłem biznesowym na rozszerzenie usług.

Z doświadczenia wiem, że warto dobrać osobę, która mieszka w pobliżu. Charakterystyczne jest to, że przy zakładaniu spółek cy-wilnych obie osoby muszą złożyć dokumenty w swoich urzędach, a czasami zdarzają się też sytuacje, że warto być gdzieś razem, żeby szybciej załatwić sprawę (np. w GUS, starając się o REGON). Jeśli więc Ty jesteś ze Szczecina, a potencjalny wspólnik z Rze-szowa, to może to nastręczyć kilku kłopotów (także z założeniem konta w banku). Najlepiej, jeśli jesteście z jednego miasta, aczkol-wiek jeśli tak nie jest, to też sobie poradzicie (jedna z moich spółek jest założona pomiędzy Chorzowem a Warszawą).

Jeszcze inną kwestią, którą dostrzegam po założeniu kolej-nych spółek cywilnych, jest konkretny podział obowiązków, za-dań i kompetencji. Można to nawet umieścić w tekście umowy

69


spółki cywilnej (podpisywanej między wami, jeszcze zanim pój-dziecie do jakiegokolwiek urzędu). Jedna osoba zajmuje się np. sprzedażą i marketingiem oraz procesami przyległymi, a druga odpowiada za produkty, ich tworzenie, czasami też produkcję (lub świadczenie usług). Im wyraźniej to ustalicie, tym mniej bę-dzie potem konfliktów.

Być może przydatna będzie dla Ciebie też inna obserwacja, choć znowu – pod prąd. Mam taką zasadę, że nie wtrącam się do pracy wspólnika (nie jestem przecież szefem dla tej osoby, tylko partnerem) i… staram się z nim spotykać jak najrzadziej – najle-piej nie częściej niż raz na miesiąc. Moje doświadczenia wskazu-ją, że przebywanie ze sobą, analizowanie pracy wspólniczki czy wspólnika, doradzanie, opiniowanie i gawędzenie na tematy mało istotne to nie tylko złodzieje czasu, ale i energii. Jeśli z kolei wi-dzimy się rzadko, to obie strony starają się mówić o konkretach, a w międzyczasie (np. w ciągu miesiąca) starają się tak pracować, by było się czym pochwalić na tak rzadkich spotkaniach. W jednej z firm spotykam się ze wspólnikiem mniej więcej raz na 3 miesiące i według mnie jest to bardzo dobry system. W jeszcze innej spółce mam wspólnika z Warszawy i prowadzimy biznes tylko poprzez wymianę maili między sobą. Każdy ma swoje zadania, swoje miej-sce w firmie i po prostu działamy – nie ma dla nas sensu widzieć się codziennie w biegu i rozmawiać o tym, co jest oczywiste albo też nie ma wpływu na wyniki firmy.

Plusem spółki jest dla mnie to, że można podzielić się udziałami na różne sposoby. Najczęściej jest to 50 na 50, ale ja lubię jesz-cze bardziej biznesy, w których mam przynajmniej 80% udziałów. Dzięki temu mam znaczący wpływ na politykę produktową i mogę w dużym zakresie korzystać ze swojego doświadczenia bizneso-wego, bez ciągłych konfliktów o to, czyją wersję wybierzemy. W do-datku wcale nie jest tak, że się w tych spółkach „rządzę” – wręcz przeciwnie, często powtarzam wspólnikom, że to oni są tu szefa-mi, bo ja daję wizję i zasoby, ale to wspólnicy są najbliżej klienta

70

Jakub B. Bączek

i codziennych działań. W pewnym sensie można powiedzieć, że ja wnoszę do spółek 80% wiedzy managerskiej i 20% wiedzy spe-cjalistycznej z zakresu działania firmy, a moich wspólników szu-kam tak, żeby czuli się doskonale w 80% wiedzy specjalistycznej i działań codziennych, a w 20% żeby cieszyła ich rola frontmana. Tak też dzielę się udziałami i… jak na razie to działa.

Minusem jest dla mnie z kolei absurdalny przepis, by w nazwie firmy były oba nazwiska wspólników. I tak na przykład jestem w fir-mie „Work & Fun Jakub B. Bączek, Dawid Zaraziński Spółka Cy-wilna” – w sumie 50 znaków bez spacji – prawdziwy urzędowy nonsens. Oczywiście na co dzień posługujemy się skrótem, ale żeby po raz pierwszy wziąć na stacji paliw fakturę na firmę, musisz takiego „słonia” dyktować przez 10 minut… Nie podoba mi się rów-nież to, że będąc w spółce cywilnej, muszę płacić dodatkowy ZUS zdrowotny, chociaż płacę go już przecież w przypadku jednooso-bowej działalności. Gdyby to podwójne płacenie coś mi jeszcze dawało (np. dwukrotnie, a w moim przypadku to wielokrotnie niż-sze kolejki do lekarza), to spoko, ale to nie daje nic, a płacić trzeba. Tak więc nie rozpędzajcie się za bardzo, jeśli nie jesteście pewni, że spółka zarobi na siebie, bo same ZUS-y to dodatkowe kilkaset złotych rocznie, których w dodatku, prawdopodobnie, już nigdy nie zobaczysz na oczy…

Podsumowując jednak, spółki cywilne są dość przyjazną formą prowadzenia biznesu. Jeśli nie masz odwagi, by zbudować pierw-szą firmę samodzielnie, zacznij rozglądać się za odpowiednimi osobami do spółki (o tym już za chwilę).

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

W wielu źródłach możesz się spotkać z opinią, że spółka z o.o. jest najpopularniejszą i najlepszą formą prowadzenia biznesu. Nie zgadzam się z tym stwierdzeniem. Owszem, posiadam spółki z o.o. i mają one szereg zalet, z drugiej jednak strony − cieszę

71


się, że z tą formą spotkałem się „na końcu”, po kilkuletnich już doświadczeniach w jednoosobowej działalności i spółkach cywil-nych, ponieważ problemów z tego typu podmiotem jest sporo.

Największą zaletą takiej spółki i też pewnie powodem popu-larności tej formy na całym świecie (Spółka z o.o. to to samo co angielskie Ltd., niemieckie GmbH czy amerykańskie LLC) jest oddzielenie majątku własnego od majątku spółki. Wytłumaczę na przykładzie. Jeśli masz mieszkanie za 100 000 zł i jednoosobową działalność gospodarczą i, niestety, zadłużasz się biznesowo na kwotę 80 000 zł, wierzyciel (ktoś, komu jesteś dłużny pieniądze) może ściągnąć te kwotę nie tylko z Twojej jednoosobowej firmy, ale i może (poprzez np. komornika) odebrać Ci mieszkanie jako spłatę długu. Twój prywatny majątek jest tu zagrożony. Jeśli jed-nak masz mieszkanie za 100 000 zł i jesteś w spółce z ograniczo-ną odpowiedzialnością, która ma dług 80 000 zł, to… wierzyciel może ścigać tylko spółkę, a Twoja odpowiedzialność majątkowa jest właśnie ograniczona (mieszkanie bezpieczne, w większości przypadków Twój majątek prywatny jest niezagrożony).

Spółka z o.o. jest więc doskonałym rozwiązaniem na duże pro-jekty, na przedsięwzięcia ryzykowne, gdzie wiemy, że coś może pójść nie tak. Jest też dobrą opcją na wypłynięcie na szersze wody biznesowe (np. z jednoosobowej działalności lub spółki cywilnej), bo dodatkowo budzi większe zaufanie, a nawet szacunek klientów. Chociaż ja nigdy nie narzekałem na brak dużych klientów w mojej jednoosobowej działalności, to wiem, że jest sporo firm, które roz-mawiają tylko ze spółkami z o.o. Inaczej wygląda nazwa „Progres Sp. z o.o.”, a inaczej „Progres Jan Kowalski” (samozatrudnienie). Przynajmniej dla wielu kontrahentów.

Inną jeszcze zaletą spółki z o.o. jest to, że możesz założyć ją samodzielnie. Chociaż jest to kolejny paradoks (jak można być samemu w spółce?), jedna z moich spółek z o.o. jest właśnie jed-noosobowa. Wtedy nie tylko masz 100% udziałów, ale i możesz prowadzić biznes, który nie naruszy Twojego majątku prywatnego

72

Jakub B. Bączek

– bardzo dobre rozwiązanie dla nowych projektów doświadczo-nych już przedsiębiorców.

Trzeba jednak uczciwie napisać i o wadach. Chociaż spółkę z o.o. można już rejestrować poprzez www.ceidg.gov.pl („Rejestra-cja Spółki z o.o. przez Internet”), to dla mnie jest to proces najbar-dziej skomplikowany i kosztowny. Po pierwsze, tu nie wystarczy już umowa, którą podpisujesz w swoim mieszkaniu ze wspólni-kiem spółki cywilnej. W tym przypadku musisz iść do notariusza i za odczytanie tej umowy w jego obecności (trwa to niekiedy 15 minut) płacisz na „dzień dobry” kilkaset złotych (w dużej mierze cena zależna jest od tego, jaki ustalicie kapitał zakładowy). Po drugie, rejestrujesz spółkę w sądzie rejonowym (najbliższym dla adresu spółki). Wymaga to więcej dokumentów, jest droższe i pra-wie zawsze jest konieczność uzupełniania czegoś tam jeszcze. Po trzecie, do prowadzenia księgowości spółki z o.o. musisz wprowa-dzić tak zwaną pełną księgowość. Nie byłoby w tym niczego złego (w końcu to księgowa się tym zajmuje, a nie Ty), gdyby nie to, że pełna księgowość potrafi być nawet 6-krotnie droższa niż pro-wadzenie książki przychodów i rozchodów w jednoosobowej dzia-łalności gospodarczej. Krótko mówiąc, spółki z o.o. są droższe, generują więcej kosztów w ciągu roku. Niewielkim pocieszeniem jest to, że wspólnik wieloosobowej spółki z o.o. nie musi płacić żadnych składek ZUS (przynajmniej na razie).

Na koniec tego podrozdziału kilka rad praktycznych. Po pierw-sze, jeśli masz pomysł na biznes i na produkt, a sprzedaż symu-lacyjna wykazała, że można na tym zarabiać, to… zakładaj firmę jak najszybciej. Po drugie, uzbrój się w cierpliwość i nie wierz w mit „zakładanie firmy w jednym okienku” czy też „szybkie i sprawne założenie firmy” – nie w tym kraju. Lepiej więc przygotować się psychicznie na to, że się nachodzisz, niż wierzyć, że jest to spraw-ny proces, a potem się frustrować. Po trzecie, jeśli wciąż czujesz niepewność co do Twojego biznesu, to zacznij od samozatrudnie-nia (jednoosobowa działalność) lub od spółki cywilnej z kimś bar-

73


dzo zaufanym. Spółkę z o.o. zostaw sobie na potem. Po czwarte, znajdź wśród swoich znajomych kogoś, kto już to zrobił krok po kroku i poproś tę osobę o możliwość zatelefonowania w najbliż-szym czasie po radę (czasami wystarcz zwykły post na Faceboo-ku). Po piąte wreszcie, nie bój się – założenie firmy nie jest decyzją na całe życie. Jeśli nie wyjdzie, a po dwóch latach opłaty ZUS zaczną Cię przerastać (przez pierwsze dwa lata płaci się w Polsce tak zwany „niższy ZUS”, co ma zachęcić nas do przedsiębiorczo-ści), zawsze możesz zawiesić lub po prostu zamknąć firmę (a są też inne opcje, na przykład sprzedaż).

Wiem, że to nie wyczerpuje tematu, ale też nie było to moją ambicją. Dla mnie wszelkie kwestie papierologii i biurokracji są fru-strujące. Dlatego zlecam wiele z tych rzeczy przyjacielowi z wy-kształceniem w rachunkowości. Sam wolę skupić się na tworzeniu, pomysłach i budowaniu zespołu, czyli na konkretach (zamiast ga-niania po urzędach i droczenia się z urzędnikami, którzy czasami sami nie wiedzą, co w danym przypadku zrobić). Nie ma sensu się jednak poddawać. To trochę tak jak z nauką jazdy samocho-dem. Pamiętasz pierwszą lekcję? Kiedy mój instruktor powiedział: „Sprzęgło, wrzuć jedynkę, kierunkowskaz i jedziemy w prawo”, to myślałem, że sobie żartuje. Sprzęgło i kierunkowskaz jedno-cześnie? Jak to? To był duży stres. Teraz, kiedy jadę z Katowic do Wrocławia po autostradzie, nawet nie myślę o tym, co się dzieje w samochodzie, a moje nogi już same radzą sobie z tymi przy-ciskami na dole, bez używania wytężonego myślenia. Podobnie z firmą… Teraz wydaje się to przerażające, a za jakiś czas po pro-stu wsiadasz i jedziesz.

74

Jakub B. Bączek

Dalsze działania formalne

Odwiedziny w urzędzie miejskim, urzędzie skarbowym, GUS i ZUS to nie koniec zabawy. Jeśli jednak masz już je za sobą, to te-raz będzie już z górki. Jest kilka kroków, które czynię po założeniu nowej firmy, bez względu na formę biznesu. Te kroki to: pieczątka, konto bankowe, domeny, serwer, strona www (chyba że już była, zanim firma oficjalnie powstała – u mnie tak najczęściej się to od-bywało).

Pieczątka jest ważna, by założyć konto bankowe (nie wszędzie, ale w kilku bankach tak). Skoro znasz już nazwę firmy, NIP, RE-GON i KRS (w przypadku spółek z o.o.), dokładasz tylko numer telefonu (na początku może być Twój własny albo zakupiony na Allegro jakiś ciekawy numer – ja najczęściej wydaję na to około 200 zł i mam numery w stylu 791 999 222 – takie, które łatwo za-pamiętać), ewentualnie maila (nawet jeśli jeszcze nie powstał) i… udajesz się do pierwszego lepszego punktu z pieczątkami lub do galerii handlowej. Zwykły automat wykonają Ci za 30-50 zł i będzie do odbioru w ciągu kilku godzin. Warto zadbać, żeby pieczątka była ładna. Ja zwracam uwagę na to, żeby wiersze były syme-tryczne i czytelne. Jeśli logo nadaje się do tego (jest niewielkie i mało skomplikowane), to dodaję je na pieczątce.

Kiedy pieczątka jest już gotowa, udajemy się do banku. Ja korzy-stam z Alior Bank, Alior Sync i Banku Pocztowego. Jestem raczej zadowolony, choć zazwyczaj warunki są najlepsze przez pierwszy okres działania firmy, a potem pojawiają się dziwne opłaty, któ-re podobno zaakceptowałem (logując się na szybko do systemu internetowego i wciskając jakiś guziczek, żeby zobaczyć wyniki). W gruncie rzeczy oferty banków dla firm są do siebie podobne, a w dodatku zmieniają się jak w kalejdoskopie. Na Twoim miejscu zastanawiałbym się więc nad wyborem banku maksymalnie godzi-nę i… działał. Po przedstawieniu kilku dokumentów (z reguły: do-wód osobisty, NIP, REGON i KRS lub wpis do ewidencji działalno-

75


ści gospodarczej) można już podpisać umowę, przypieczętować ją i otrzymujemy numer konta.

Mając już konto bankowe, wykupujemy domenę internetową na nazwę firmy i kilka nazw okolicznych (np. zamiast tylko www.kra-wiec-marek.pl można też kupić przy okazji www.koszulekrakow.pl czy www.spodnieodmarka.pl itp.). Domeny przez pierwszy rok są tanie. Zazwyczaj nie przekraczają ceny 10 zł za rok użytkowania. Kolejny rok będzie już droższy (warto więc doczytać regulamin), ale przy założeniu, że biznes wypali, będzie nas na to spokojnie stać (np. 99 zł za drugi rok użytkowania). Czasami warto porównać kilka domenowni – ceny bywają różne za te same domeny. Ja ko-rzystałem już z OVH.pl (tu kupuję wszystkie domeny zagraniczne), z Domeny.pl (obsługa jest kiepska, ale domeny tanie, a panel do zarządzania dość przejrzysty) i Home.pl (czasami drożej, ale z lep-szą obsługą). Do zakupu domen nie potrzebujesz specjalistycznej wiedzy, po prostu wpiszesz do wyszukiwarki wymarzoną dome-nę (im krótsza i bardziej konkretna, tym lepiej) i sprawdzasz, czy jest dostępna. Zazwyczaj nie ma sensu dokupować dodatkowych usług do domen, jak certyfikaty czy ubezpieczenia. Ważny będzie natomiast serwer.

U tego samego dostawcy, u którego kupiliśmy domeny, może-my zamówić serwer, czyli hosting. Jest to miejsce w Internecie, na którym trzymane będą Twoja strona www i maile. Oferta serwerów jest zróżnicowana, a różnice cenowe bywają dość znaczne. Jest jednak duża szansa, że za serwer 30 GB (spokojnie wystarczy na początek, a potem możesz go ewentualnie rozszerzyć) wydasz nie więcej niż 300 zł na rok. Czasami do zakupu serwera otrzy-masz dodatkowe domeny za darmo (adresów www nigdy za wiele, przydać się może w przyszłości także adres z Twoim imieniem i nazwiskiem, np. www.zosia.malopolska.pl itp.) albo program an-tywirusowy na rok.

Przed nami ostatnia prosta. Mamy pieczątkę, numer konta, do-menę, serwer – czas więc na stronę www. Spytaj znajomych, czy

76

Jakub B. Bączek

ktoś Ci to może wykonać, napisz post na Facebooku lub rozejrzyj się w swoim mieście za firmą budującą strony. Oferta jest olbrzy-mia, a ceny czasami wyssane z palca. Z moich doświadczeń wy-nika, że za nowoczesną, responsywną (czyli dostosowaną przy okazji do tabletów i smartphone’ów) stronę www zapłacisz około 2 000 zł. Oczywiście, strona może kosztować i 30 000 zł – zależy, co na niej chcesz umieścić. Ale jeśli pracujesz tak jak ja i nie chcesz wydawać góry pieniędzy, bo wolisz od razu zarabiać, w budżecie 2 000 zł zrobisz taką stronę, która zwróci się w kilka dni…

Na stronie publikujemy przede wszystkim opis produktu. Dziw-ne jest dla mnie zaczynanie strony od „O nas” lub „O firmie” – kto to dzisiaj czyta? Jeśli już musisz, to na samym końcu, najważniej-szy jest bowiem produkt. Oczywiście daj możliwość płatności od razu za produkt lub usługę (albo numer konta, który już masz albo któryś z systemów płatności elektronicznych – ja używam Dotpay, PayU, PayPal i Transferuj – najbardziej polecam tego ostatniego dostawcę). Zależy nam bowiem, żeby pierwsze pieniądze na Two-im koncie wylądowały najpóźniej do miesiąca od stworzenia firmy. Wiem z doświadczenia, że to najsensowniejsze rozwiązanie, bo motywuje Cię do dalszej pracy. Na stronie umieść jeszcze Referen-cje (nawet jeśli jeszcze ich nie masz), Kontakt (z adresem i danymi firmy, żeby pozostać wiarygodnym), FAQ (to oszczędzi Ci czasu na odpisywanie na wciąż te same pytania) i… co dusza zapragnie. Byle nie za dużo, bo współczesne strony lubią wizualność, a coraz mniej teksty. Jeśli się da, wstaw prawdziwe zdjęcia (ostatecznie kupione w Photo Stocku), filmiki z YouTube lub Vimeo, jakąś gra-fikę (symbole, cytaty). Dobrze sprawdza się obecnie slider, czy-li przewijany pasek na górze witryny, który prezentuje produkty. Sprawdź, czy znajomym się podoba, zrób ewentualnie małą sondę na Facebooku i… publikuj, zarabiaj, ciesz się swoją firmą!

Jeśli już jesteś przedsiębiorcą i być może wydaje Ci się, że czy-tanie poprzednich akapitów było dla Ciebie stratą czasu, to roz-waż proszę, czy oby nie nadszedł czas do zmiany lub rozszerzenia

77


Twojej działalności. Jeśli masz tę książkę w ręce, to chyba chodzi Ci to po głowie, prawda?

ĆWICZENIE 13

Wejdź na jedną ze stron z domenami (wystarczy wpisać „dome-ny” do Google i kliknąć „enter”) i sprawdź, czy wolna jest domena z Twoim nazwiskiem, np. www.goszczycka.pl lub www.maria-gosz-czycka.pl itp. Jeśli tak, rozważ jej zakup za niewielkie pieniądze na rok, nawet jeśli nie wiesz jeszcze teraz, po co Ci ta domena…

ĆWICZENIE 14

Pobuszuj po Internecie po stronach z ulubioną tematyką i za-stanów się, które Ci się podobają i dlaczego, a które nie i co warto by w nich zmienić.

ĆWICZENIE 15

Wejdź na stronę www.jbbcoaching.pl i zgadnij, ile kosztowała ta strona i czy prowadzi ona do zarabiania pieniędzy. Jak myślisz, ile minęło czasu od jej powstania do pierwszego przelewu na konto?

ĆWICZENIE 16

Odpowiedz mi na pytanie coachingowe: Czy założenie firmy jest ponad Twoje siły? Lub: Czy modyfikacja mojej firmy, tak by funk-cjonowała lepiej, jest ponad moje siły? A teraz odpowiedz na pyta-nie: Kto dokona zmian, które przychodzą mi do głowy i kiedy?

78

Jakub B. Bączek

Budowanie pierwszego zespołu

Nie wiem jak Ty, ale ja nie znam absolutnie ani jednej osoby, która stałaby się milionerem, działając w pojedynkę. Nie znam i za-pewne nie poznam. Dlaczego? Bo naprawdę duże sukcesy odnosi się z pomocą zespołu, a nie samodzielnie. Podam jakiś przykład. Jeśli jesteś trenerem biznesu i prowadzisz jednodniowe szkolenie za 1 500 zł, a masz tych szkoleń średnio 2 w miesiącu, to ile za-rabiasz? OK, a jeśli zatrudniasz 3 trenerów, którym płacisz po 750 zł za dzień szkolenia i masz jeszcze koordynatorkę, której płacisz 2 000 zł miesięcznie, ale która sprawia, że teraz macie w miesią-cu nie 2, a 10 szkoleń, to ile zarabiasz? (Wiem, wiem, to nie ta-kie łatwe – podpowiadam więc: 5 500 zł przy założeniu, że Ty nie prowadzisz już szkoleń osobiście). Inny przykład: jeśli dostajesz 70 maili dziennie, a co 10. jest próbą zakupu, to ile potrzebujesz czasu, żeby zarobić na tych 7 mailach? A co możesz zrobić, jeśli na 63 maile dziennie odpisze ktoś inny?

Napiszę może inaczej, żeby nie tracić czasu: jeśli sądzisz, że wiesz i potrafisz wszystko najlepiej i nikt nie jest w stanie Cię za-stąpić, to nie wróżę Ci wolności finansowej ani też bogactwa. Do tego potrzebny jest zespół. A teraz chcę Ci zdradzić najlepszą me-todę rekrutacyjną, jaką znalazłem i dopracowałem. Uwaga, będzie pod prąd…

Nepotyzm, czyli faworyzowanie członków rodziny i znajomych przy obsadzaniu stanowisk, jest powszechnie krytykowany. Istnieją publikacje potępiające na ten temat, jest wielu wykładowców, któ-rzy tą metodę odrzucą, spotkałem się nawet z kampanią społecz-ną, która przekonywała do tego, by dać wszystkim równe szanse na rynku pracy. Krytykuje się tych szefów, którzy zamiast robić re-krutację, zatrudniają w firmie córki, kuzynów i kolegów z wojska. Plotkuje się i często oczernia osoby odpowiedzialne za taką sytu-ację w środowiskach akademickich (np. na jednej uczelni pracuje profesor Nepotyczny i dziwnym trafem jedyną doktorantką w tym

79


roku, która obroniła pracę, jest pani Nepotyczna…), medycznych, prawniczych czy politycznych. Dużo złego mówi się też o spółkach akcyjnych czy skarbu państwa, w których na stanowiskach są oso-by z rodziny prezesa czy polityków. Krótko mówiąc, nepotyzm to zła rzecz. A ja z kolei – serdecznie polecam!

Uważam, że zatrudnianie rodziny, przyjaciół, znajomych i ludzi z bliskiego otoczenia doskonale się sprawdza. Mało tego, jest to dla mnie najlepsza forma rekrutacji, jaką potrafię sobie wyobrazić. Dlaczego? Bo trudno mi będzie znaleźć na rynku osobę, którą na-prawdę poznam podczas godzinnego interview, trudno mi będzie zaufać tej osobie w tydzień, trudno mi będzie dać tej osobie dostęp do konta bankowego w ciągu miesiąca i trudno mi będzie przy-jąć krytykę od tej osoby w ciągu pierwszego roku jej pracy. Jeśli jednak zatrudnię przyjaciela lub kuzynkę – wszystkie te problemy mam z głowy… Znacznie lepiej mieć w firmie osobą lojalną przez 10 lat niż 5 ambitnych (może nawet lepszych) osób, które musisz przeszkolić co 2 lata i co 2 lata stresować się nową rekrutacją. Lojalność jest w biznesie bardzo niedoceniana (o tym też w dal-szej części), a uważam, że jest to jedna z kluczowych cech ludzi, z którymi pracujemy. Zapewne domyślasz się, że dużo łatwiej zna-leźć lojalną osobę wśród znanych Ci ludzi niż wśród tych, którzy wysyłają CV do kilkunastu firm naraz, licząc na jakąkolwiek ofertę pracy.

Nie twierdzę, że takie podejście jest idealne. Reguła ta ma też wyjątki i ograniczenia − na przykład nie da się najczęściej zatrud-nić nikogo znajomego w firmach specjalistycznych (np. branża far-maceutyczna, chemiczna czy morska), tu musisz liczyć na specja-listów z rynku. Trudno jest też zatrudniać rodzinę w firmach, które narażone są na wysoki stres, ryzyko i są projektami tymczasowymi. Można się też spodziewać, że kuzyn zrobi nam stronę internetową za 200 zł, ale znacznie niższej jakości niż firma informatyczna, która weźmie za to 3 000 zł, ale… Wciąż uważam, że na początku Twojego biznesu współpraca z osobami znajomymi lub spokrew-

80

Jakub B. Bączek

nionymi przyniesie Ci więcej korzyści (oszczędności, lojalność, etyka, wsparcie, dobra atmosfera, zaangażowanie, motywacja, szczerość, asertywność, humor, identyfikacja z firmą) niż ewen-tualnych strat (niższa jakość pracy, wykorzystywanie znajomości, fochy czy wolniejsze wykonywanie poleceń). Pamiętaj, że kiedy już Twoja firma będzie dobrze zarabiała (czyli jeśli na początku nie będzie generować kosztów, a z czasem zacznie generować coraz wyższe przychody), to zespół można wzmocnić specjalistami lub poszukać firm, które w ramach outsourcingu zrobią coś za Ciebie – nawet jeśli drożej, to i tak będzie Cię już stać.

Słuchacze często pytają mnie, ile moich przyjaźni się rozpadło przez konflikty w pracy. Szukając dziury w całym, pytają, jak zmie-niła się moja relacja z tymi osobami i czy udawało mi się oddzielić pracę od życia osobistego. Nie będę ściemniał: nie zawsze jest łatwo. Bywa mroźno i groźno, ale dzięki temu, że rozmawiamy i je-steśmy dojrzali, najczęściej dochodzi do jakichś rozwiązań i mam bardzo, ale to bardzo małą rotację ludzi w swoich firmach. Jeśli weszlibyście na stronę internetową mojej pierwszej firmy w 2009 roku, to zobaczylibyście tam przynajmniej kilka nazwisk osób, które są ze mną do dziś i piastują już stanowiska managerskie. Zdradzę Wam sekret – to rzadko są osoby „znikąd”… Najczęściej najbliższe otoczenie. Najpierw pojawiała się między nami relacja, a potem zaczynaliśmy razem pracować, nie na odwrót. Tymcza-sem w większości firm jest tak, że najpierw zaczyna się pracować z kimś z rozmowy kwalifikacyjnej, a potem… Cóż, relacja pojawia się albo też nie pojawia, a z motywacją takiego pracownika bywa bardzo różnie.

Sporo osób zarzuciło mi już, że to co robię jest nie fair. Przyj-muję tę krytykę i kiwam głową. Wiem jednak, że pieniądze, które zarabiają moje firmy, to pieniądze, co do których podziału mam duże prawo. Wolę więc zapłacić komuś, kogo znam i lubię i kto powie mi prosto w oczy: „Słuchaj, Kuba, z tym produktem to Cię chyba popierdoliło”, niż dawać te pieniądze „obcym” i gimnastyko-

81


wać się, żeby chciało im się chcieć. Czy się to komuś podoba czy nie. Sorry, taki mam klimat.

Nie twierdzę jednak, żeby brać wszystkich kumpli, jak leci. Wy-bór spośród znajomych to też sztuka. Na szczęście znasz ich od lat lub przynajmniej od kilku miesięcy. Wiesz, co lubią i czego nie lubią. Wiesz, czy są pracusiami, czy leniami, czy stwarzają, czy rozwiązują problemy. Masz ich prawie na co dzień, więc wiesz, czego się po nich spodziewać. Teraz wystarczy ściągnąć klap-ki z oczy i spojrzeć na nich w perspektywie budowania jakiegoś projektu, zadać sobie pytanie: co by było, gdyby Daniel pracował w mojej firmie? Zdarzyło mi się już stworzyć firmę pod osobowość znajomego, a nie na odwrót (w 99,9% przypadków tworzy się naj-pierw firmy, a potem szuka ludzi, ja… lubię pod prąd). Kiedy widzę w kimś potencjał, jest tylko kwestią czasu, bym rzucił propozycję współpracy. Oczywiście mam w sobie masę przestrzeni, by przy-jąć odmowę. Zdarzyło się już, że któryś ze znajomych powiedział: „To interesujące, ale nasza przyjaźń jest dla mnie ważniejsza i nie chcę ryzykować”. W porządku, przyjmuję z pokorą. Często zda-rzało się jednak tak, że ktoś odpowiadał: „Wow, nigdy o tym nie myślałem, ale miło mi” i… budowaliśmy jakiś projekt razem.

Bardzo ważna rzecz: to wszystko rozsypałoby się jak domek z kart, gdyby nie moja potężna praca nad ego (tak, tak). Kiedyś we Wrocławiu na moim wystąpieniu jeden ze słuchaczy powiedział na forum grupy: „A mi ta metoda przyniosła więcej strat niż korzyści, jestem skłócony z połową rodziny”. Spojrzałem na jego ubiór, spo-sób siedzenia, usłyszałem w intonacji głosu dużą pewność siebie i odpowiedziałem: „Nie dziwię się”. Gościa zamurowało. Więcej pytań już nie miał…

Jeśli jesteś bowiem wszystkowiedzącym omnibusem, któ-ry wszystko zrobi najlepiej i jest nie do zastąpienia, to owszem – z nepotyzmem będą problemy. Przyjaciele w końcu nie wytrzy-mają i któregoś dnia, kiedy ich skrytykujesz po raz setny w ciągu 7 dni, rzucą robotę i potargają wspólne zdjęcia. I tak może się

82

Jakub B. Bączek

to skończyć. Żeby jednak dokończyć ten temat i zaprosić Cię do myślenia, przeczytaj kolejny podrozdział, który będzie kontynuacją mojej myśli…

ĆWICZENIE 17

Jeśli masz konto na Facebooku/GoldenLine/LinkedIn lub Twit-ter, zaloguj się tam proszę i kliknij w zakładkę „Znajomi”. Zachęcam Cię, żeby poprzyglądać się ich opisom zawodowym. Co robią? W jakich firmach pracują? Jakie kierunki ukończyli? Jakie mają hob-by? Wiem, wiem, przecież w większości przypadków zdajesz so-bie sprawę z tego, co tam jest wpisane, ale teraz… otwórz oczy.

ĆWICZENIE 18

Odpowiedź mi na kilka pytań coachingowych. Czy któryś ze znajomych nie pracuje w firmie, która mogłaby być naszym klien-tem? Czy któryś ze znajomych nie czułby się dobrze u nas? Czy któryś ze znajomych jest według Ciebie nieoszlifowanym diamen-tem? Czy jest ktoś, z kim lubisz spędzać czas, ale też cenisz tę osobą za opinie i wnikliwe obserwacje?

ĆWICZENIE 19

Otwórz listę kontaktów w Twoim telefonie i wybierz jedną literę, np. R. Spójrz na nazwiska spod tej litery… Czy nie jest tak, że ktoś z tej listy mógłby zrobić Ci stronę www/marketing wirusowy/nagrać filmik reklamowy/pomóc dostać się do prasy na wywiad/udostęp-nić Ci bazę danych do mailingu? Na co jeszcze czekasz?

83


ĆWICZENIE 20

Skontaktuj się z jedną wybraną osobą i rzuć na luzie temat pro-jektu, nad którym teraz pracujesz. Możesz użyć zdania: „Kiedy myślę o tym projekcie, przychodzisz mi do głowy” i poczekać na reakcję rozmówcy. Nic na siłę, bez presji, daj przestrzeń na reak-cję rozmówcy – tylko tyle.

ACHIEVEMENT 2:

Prześlij na mój adres mailowy [email protected] wnio-sek z powyższych ćwiczeń. Jakiego specjalistę udało się odkryć i jak wykorzystasz moją radę w przyszłości? Warto wykonać to zadanie. Automatycznie otrzymasz ode mnie odpowiedź, w któ-rej mieści się sporo praktycznej wiedzy pomiędzy wierszami…

84

Jakub B. Bączek

Struktura firmy

Często prosiłem klientów coachingu o wykonanie następujące-go ćwiczenia: narysuj strukturę firmy. Gdybym poprosił o to samo Ciebie, jest duża szansa, że otrzymałbym podobny rysunek (pod warunkiem, że nie znasz moich wykładów i wcześniejszych na-grań). Jest to struktura odwróconego drzewa: prezes lub CEO na górze, poniżej dyrektorzy, poniżej managerowie, pod nimi koor-dynatorzy lub handlowcy, a na samym dole klienci. Tak to się naj-częściej prezentuje.

Kiedy więc mówię po tym ćwiczeniu, że trzeba jak najszybciej zmienić szefa, moi klienci patrzą na mnie osłupiali. Tak, uważam, że w firmach z taką strukturą trzeba pilnie zmienić szefa. Zanim jednak pogłębię temat, chcę zauważyć, że struktura odwróconego drzewa sprawdziła się doskonale w armii, w sporcie wyczynowym, sprawdzała się w latach 90. w zdecydowanej większości firm, a obecnie… jest, według mnie, szkodliwa! Szef, który jest na górze ze swoim ego i autorytetem budowanym na strachu, to szef, który może zarządzać skutecznie, ale nie wróżę mu szybkiej wolności finansowej. Mało tego, uważam, że ten szef bardziej szkodzi, niż pomaga – wymieńmy go. Sprawmy, żeby nowym szefem w firmie zostali… klienci.

To klient jest najlepszym szefem, bo przecież płaci nam wyna-grodzenia (tak czy nie?), to klient zna produkt najlepiej, bo go naj-częściej używa (tak czy nie?), to klient zna trendy rynkowe, bo sam swoimi decyzjami zakupowymi je tworzy (tak czy tak?). Krótko mó-wiąc, nie ma lepszego szefa niż klienci. Poniżej klientów postawił-bym handlowców/koordynatorów, którzy kontaktują się z „szefem” (klientem). Dlaczego? Bo oni są w firmie najważniejsi. To oni bez-pośrednio doprowadzają do wpływu pieniędzy na konto i to oni najczęściej widują się i rozmawiają z szefem. Jak więc łatwo się domyślić, w idealnej z mojego punktu widzenia strukturze mana-gerowie są na dole, a jeszcze niżej dyrektorzy, na samym końcu

85


pojawia się prezes. Wolę myśleć o sobie, że jestem na dole i trzy-mam swoje firmy na barkach, niż wyobrażać sobie siebie na górze z dolarami w oczach i patrzącego na wszystkich z pozycji półboga. I to działa. Spraw, żeby handlowcy czuli się w firmie ważniejsi niż Ty, a zwiększysz obroty. Spraw, żeby klienci oceniali produkt – nie Ty, a go udoskonalisz. Spraw, żeby managerowie pomagali ko-ordynatorom, nie na odwrót, a zbudujesz trwały i solidny zespół. Zejdź z piedestału, a pracownicy po ludzku Cię polubią.

To może być trudne dla ego. Jak to? Przecież to ja zbudowałam tę firmę! Jak to? Przecież to ja robię przelewy z wynagrodzenia-mi, a nie jakaś tam pani Krysia z handlowego! Ja na dole? Nigdy w życiu! Skąd ja to znam… Co z tego, że rozpoznasz i stworzysz branżę z doskonałymi produktami, co z tego, że zbudujesz zaufa-ny i lojalny zespół? Jeśli Twój nos będziesz wyżej niż czubek Pa-łacu Kultury, to może osiągniesz wiele, ale do wolności finansowej Ci daleko. Nie piszę tu o fałszywej skromności. Skoro coś zrobiłaś, mów o tym, bo to są fakty. Skoro porozumiewasz się w ośmiu języ-kach obcych, tak jak ja, to nie ma sensu tego ukrywać – to przecież wielki i imponujący zasób. Ale nie chwal się tym, czego nie zrobi-łaś. Nie traktuj ludzi jak gorszych od siebie. Nie mów niecierpliwie: „Przecież wiem o tym”. I słuchaj ludzi. Słuchaj ludzi – w pokorze, z uśmiechem, z uwaga i ciepłem. To czyni z Ciebie szefa. Nie czar-ny merc czy zegarek za 10 000 zł.

Odwrócenie struktury firmy ma bardzo poważne pozytywne im-plikacje. Wspiera ono sprzedaż, zespół, motywację i daje perspek-tywy na dobrą przyszłość. Być może uznasz, że to, co piszę, jest za mało konkretne, ale jeśli potrafisz czytać między wierszami, to podzieliłem się z Tobą właśnie sposobem myślenia, który odmienił moje życie. I przyznam uczciwie – nie zawsze mi się udaje. Nie będę robił z siebie anioła, tak jak inni autorzy. Owszem, zdarza mi się na kogoś nawrzeszczeć bez powodu, wyżyć się, bo akurat mam zły dzień w życiu prywatnym, zdarza mi się „wiedzieć lepiej”. Tak, jestem zwykłym człowiekiem. Mam masę wad i czasami by-

86

Jakub B. Bączek

wam nieznośny. Staram się jednak jak najrzadziej mylić, a jak już to robię, to chowam swoje męskie ego do kieszeni, idę do czło-wieka i mówię: „Przepraszam, przesadziłem dziś z tą zjebką” albo też: „Może to moja wina, że to się nie udało, czy mogę Ci jakoś pomóc?”. I staram się być na dole organizacji, najmniej ważny, pomagający i czasami pracujący dla moich ludzi (nie na odwrót). Wiem przecież, że to ci ludzie właśnie są w moich firmach naj-ważniejsi i to dzięki nim osiągamy to, czym mogę się teraz dzielić. Basiu, Robercie, Pawle, Danielu, Tomku, Dawidzie, Piotrku, An-drzeju, Adrianie, Waldku i… (na pewno ktoś się jeszcze pojawi) – dziękuję! Jesteście zajebiści!

ACHIEVEMENT 3:

Prześlij na mój adres mailowy [email protected] wnio-sek z powyższych ćwiczeń. Jeśli należysz do większości, to

pomyślisz lub powiesz: „Później to zrobię”. Masz pełne prawo do tego, żeby nie wykonać tego zadania w ogóle. Tak samo jak masz pełne prawo do tego, by je wykonać. W zależności od tego, co jest Ci naprawdę teraz potrzebne, podejmij swoją

decyzję.

87


Trzeci filar

Jeśli masz już branżę i niszowy produkt, jeśli zbudujesz już wspaniały i lojalny zespół, pora na trzeci filar Twojego sukcesu i Twojej drogi do wolności finansowej: skuteczny marketing. Nie spodziewaj się jednak ode mnie, że napiszę to samo, co znajduje się w ogólnodostępnych książkach…

Podobno Coca-Cola wydaje 80% swoich przychodów na marketing i dystrybucję. Wydaje mi się to dość prawdopodobne – Coca-Colę można zobaczyć praktycznie wszędzie: w filmach, w telewizyjnych reklamach, w Internecie, na ulotkach, plakatach i na różnych eventach. System dystrybucji tej firmy jest faktycznie zdumiewający. W czasie moich licznych podróży po Afryce i Azji jednego mogłem się spodziewać w każdym sklepie z pewnością – butelki zimnej Coca-Coli. Cóż… My jednak nie mamy ambicji, by zbudować taką firmę (przynajmniej na początku), zejdźmy więc na ziemię i zastanówmy się, czy na marketing oraz na reklamę (przy-pominam, że to nie to samo) potrzebne są nam pieniądze i budżet w wysokości kilkudziesięciu procent przychodu.

To będzie zapewne kolejna szokująca rzecz, którą przeczytasz w tej książce, ale uważam, że płatna reklama jest przereklamo-wana. Można się obejść bez niej. Tak, tak, wiem, co mówię – kilka swoich firm prowadzę w oparciu o model: 80% reklama bezpłatna (głównie media społecznościowe i publikacje), a 20% reklama płat-na (wizytówki, teczki, ulotki, plakaty i pozycjonowanie stron www). Jest nawet jedna firma, w której od lat nie wydałem na reklamę ani grosza!

Według badań Marka Hughesa (autorytetu w dziedzinie nowo-czesnego marketingu) reklama tradycyjna dociera do 0,06% doce-lowej populacji… Hughes znany jest z bardzo nietypowego marke-tingu (głównie szeptanego i partyzanckiego). Jedną z najbardziej zuchwałych jego akcji było nadanie amerykańskiemu miasteczku nazwy strony internetowej firmy! Tak, to zdarzyło się naprawdę,

88

Jakub B. Bączek

a miasto to przez jakiś czas nazywało się oficjalnie half.com (ten ciekawy przypadek opisuje książka Hughesa pt. „Marketing szep-tany” i tygodnik „Polityka” z 8 czerwca 2009 roku.

Autor ten zaleca całkowite zrezygnowanie z tradycyjnego mar-ketingu na rzecz marketingu szeptanego i wirusowego. Nie był-bym sobą, gdybym nie spróbował… Postawiłem sobie więc swe-go czasu cel: podniesienie odwiedzin strony oraz sprzedaży bez wydawania pieniędzy na reklamę (w ciągu 6 miesięcy). Wydawać by się mogło, że bezpłatne formy reklamy są niewiele warte, a tym-czasem udało mi się uzyskać 12-procentowy wzrost oglądalności strony oraz 4-procentowy wzrost sprzedaży. Nie mówiąc już o tym, że oszczędziłem przez te pół roku dobrych kilkanaście tysięcy zło-tych.

Główne narzędzia, z których korzystałem przy darmowym re-klamowaniu swoich produktów, usług i marki, są dostępne prak-tycznie dla każdego z Was:

bezpłatne portale ogłoszeniowe, media społecznościowe, pisanie artykułów i tekstów, prośby o polecenie, uczestnictwo w eventach i wydarzeniach, networking, mailing, pomysły partyzanckie.

Nie omówię tu dokładnie każdego z tych narzędzi, chciałem je podać tylko „na zaczepkę”. Niemniej po przeczytaniu tego podroz-działu jest duża szansa, że zaoszczędzisz w swoim biznesie wiele tysięcy złotych i będziesz wydawać je na sensowniejsze cele, by szybciej odnieść sukces.

Coś, co przeraża mnie w wielu firmach, to wydawanie pieniędzy na marketing na zasadzie „jakoś o będzie”. Załóżmy, że wpadasz

••••••••

89


na pomysł, by wykupić 10 billboardów w swoim mieście i 5 rekla-mówek w lokalnej telewizji. Koszt to przynajmniej kilkadziesiąt ty-sięcy złotych. A teraz zadam Ci pytanie za 100 punktów: jak spraw-dzisz, ile osób weszło na Twoją stronę www po tym marketingu?

Jeśli jesteś o krok do przodu od innych przedsiębiorców, to być może korzystasz z bezpłatnej aplikacji do analizowania ruchu na Twojej witrynie. Ja od lat stosuję we wszystkich swoich firmach Go-ogle Analytics. Dzięki temu wiem, ile było odwiedzin strony w ciągu dnia/tygodnia/miesiąca/roku/ dowolnego okresu. Mało tego – wiem, skąd ludzie do mnie przychodzili, z jakich byli województw, jakiej są płci i z jakich podstron wychodzili znudzeni, a na jakich chcieli pozostać. Nie płacę za to nic, a mam pełną i szeroką wiedzę o za-rachowaniach klientów. No ale jak miałbym sprawdzić, ile ludzi we-szło na stronę z powodu billboardów? Jak miałbym sprawdzić, ile osób weszło na stronę po zobaczeniu reklamy w TV? Zdradzę Ci sekret: nie da się. Owszem, możesz się sprzeciwiać, powiedzieć, że wysłałabyś ankietę do klientów albo też zbadałabyś po prostu nadwyżkę kliknięć w stosunku do poprzednich miesięcy, ale coś Ci powiem… Po pierwsze, nie spodziewaj się zbyt dużej nadwyżki, bo ludzie mają już dość billboardów, reklam w TV i w ogóle trady-cyjnego marketingu. Po drugie, nawet jeśli wypełnią Ci ankietę, to wpiszą tam, co tylko chcesz, byle dostać od Ciebie coś za darmo. Po trzecie… Nie ma po trzecie – tradycyjny marketing nie działa i kropka. Poza tym jest cholernie drogi.

Jeśli chcesz więc dojść do wolności finansowej i zamiast na ulotki, wywiad w radio i całostronicową tylną okładkę w „News-weeku” wydać kasę na swoje wakacje, zainteresuj się marketin-giem szeptanym. Czyli takim, w którym ludzie będą Twoimi „marke-tingowcami” i będą Cię polecać innym. Wiem, że nasze szkolenie animatorów jest najlepsze w Polsce. I wiem, że ludzie po tym szko-leniu wychodzą z taką energią, że szczęka opada. Wiem więc, że co weekend będę miał reklamę szeptaną, która jest nie tylko wiarygodna (w końcu nasi kursanci nie otrzymują wynagrodzeń

90

Jakub B. Bączek

za mówienie o nas, poza tym nie mieliby powodu, aby okłamywać znajomych), ale też bezpłatna! Tak, zero złotych wydatku! Jakość szkolenia jest po prostu taka, że nie trzeba go sztucznie promo-wać. Gdybyśmy jednak mieli szkolenie byle jakie, to pewnie trzeba by było wydać na marketing kilkadziesiąt tysięcy złotych rocznie i… niektóre firmy tak właśnie robią. Jak robisz Ty?

Zapewne nie zaskoczę Cię tym, że masz bezpłatny dostęp do największej bazy danych świata i możesz w każdej chwili z tego skorzystać, zamiast płacić zewnętrznej firmie za drogi mailing. Tą bazą danych jest każde Twoje konto na mediach społecznościo-wych. Warto dbać o to konto i warto spojrzeć na nie marketingowo właśnie. Nie mówiąc już o tym, że warto z niego korzystać i rekla-mować oraz sprzedawać za jego pośrednictwem swoje produkty.

Ja dodatkowo lubię pojawiać się z marketingiem w miejscach, gdzie nikt się tego nie spodziewa. Bardzo często tytułuję przelewy, które wysyłam do pracowników, adresem strony www. Wyobraź sobie, że dostajesz pod koniec miesiąca wypłatę, przed czasem, bo termin był 14-dniowy, a w tytule przelewu widzisz „www.jbb-coaching.pl – Pozdrawiamy i dziękujemy”. Jak się czujesz? Żeby pokazać Ci swój sposób myślenia, przyznam się do czegoś, po czym mogę mieć kłopoty (może być zabawnie). Chodzę na jedną z siłowni w dużym polskim mieście i tak się składa, że jest tam kilka komputerów dla klubowiczów. Za każdym razem kiedy z nich korzystam, żeby np. zamówić sobie lunch do mieszkania po siłow-ni, wchodzę na opcje internetowe i ustawiam stronę startową www.stageman.pl lub inną z moich firm. Jeśli więc do komputera sią-dzie po mnie kolejna osoba i odpali wyszukiwarkę, to… wyświetla się tej osobie moja strona www. Oczywiście czasami pracowni-cy tej siłowni zmieniają potem tę stronę startową, ale ja wkrótce po nich wprowadzam swoją. Tak gramy sobie w kotka i myszkę przez ładnych kilka miesięcy – ja mam darmową reklamę, a żaden z trenerów personalnych jeszcze mi nie spuścił łomotu (nie byłoby ciekawie). Nie twierdzę, żeby u Ciebie robić tak samo, ale poka-

91


zuję sposób myślenia – nieszablonowy, partyzancki i… cholernie skuteczny.

ĆWICZENIE 21

Wejdź na www.google.pl/analytics i wprowadź swoją stronę www do otrzymywania statystyk i analiz. Trzeba założyć konto ma-ilowe na Gmail lub Google, ale warto. Jeśli masz to już za sobą, to wprowadź zwyczaj czytania tych statystyk każdego miesiąca w Twojej firmie.

ĆWICZENIE 22

Wejdź na Facebook i znajdź jakiś fanpage, na którym są Twoi potencjalni klienci (z rysopisu, który opracowaliśmy wcześniej). Znajdź taki, na którym jest kilka tysięcy osób. Teraz wklej na wall tego fanpage’a jakiś krótki (1-, 2-zdaniowy) żart, który jest powią-zany z Twoim produktem (znajdziesz na: www.szorty.org). Teraz wstaw link do Twojej strony i kliknij „Lubię to”, żeby Facebook wi-dział ten post jako ciekawy i klikany. Tyle… Za darmo. Jeśli admi-nistratorzy nie usuną, to jutro zobaczysz w Analytics więcej wejść z Facebooka.

ĆWICZENIE 23

Stwórz jakiś demotywator związany z Twoją branżą lub pro-duktem i opublikuj na www.demotywatory.pl – dzień po publikacji sprawdź, ile osób weszło na Twoją stronę według Analytics.

ĆWICZENIE 24

Stwórz swój kanał na YouTube i wrzuć tam filmik, który będzie przekierowywał na Twoją stronę www (filmik nie musi być Twój).

92

Jakub B. Bączek

Następnego dnia sprawdź, ile osób weszło na Twoją witrynę z www.youtube.com

ĆWICZENIE 25

Wejdź na Google i wpisz w wyszukiwarkę „darmowe ogłosze-nia”. Ile wyników się wyświetla? Dlaczego nie ma tam jeszcze Twojego produktu?

ACHIEVEMENT 6:

Stwórz teraz i poślij mi link do jednej z Twoich „reklam” (informacja o produkcie lub usłudze), za którą nie zapłacisz ani złotówki, na

adres mailowy: [email protected], a otrzymasz ode mnie jedno zdanie, które da Ci prawdziwego kopa motywacyjnego!

ACHIEVEMENT 4:

Prześlij na mój adres mailowy [email protected] wnio-sek z powyższych ćwiczeń. Zachęcam, żeby podać swój produkt

i jego cenę. Otrzymasz jeszcze do przemyślenia jeden opis techniki, która w 2011 roku podniosła rentowność mojej firmy o

kilka procent!

ACHIEVEMENT 5:

Naucz się używać mowy nieantagonizującej w marketingu, czyli nie oceniaj, nie argumentuj, nie walcz, mów przyjaźnie i w jasny

sposób. Spróbuj krótko odpowiedzieć na moje: „Uważam, że Twój produkt nie jest jeszcze dopracowany”, ale w odpowiedzi nie możesz użyć takich słów, jak: „nie”, „ale”, „niech” ani „jed-

nak”. Prześlij swoją propozycję na [email protected], a wiele się zmieni w Twoim postrzeganiu marketingu.

93


Siedziba firmy

Stereotypowe myślenie podpowiada, że firma z siedzibą (biu-rem) budzi większe zaufanie. Najlepiej, jeśli mieści się ona w du-żym mieście (Warszawa), w centrum miasta (śródmieście), na prestiżowej ulicy (ul. Złota). Tak myśli większość przedsiębiorców i inwestują w zakup lub wynajem biura w jak najlepszej okolicy. Ma to działać na klientów – budować ich zaufanie, dać możliwość spotkania itd.

Problem w tym, że… to nie działa. Dawno już przestaliśmy żyć w czasach, w których podstawą biznesu był kontakt interperso-nalny (w cztery oczy, na żywo). Dzisiejszy biznes przeniósł się do Internetu i na kable telefoniczne. Dlatego też z całego serca odra-dzamy Ci posiadanie siedziby!

Jeśli ta myśl wydaje Ci się szalona lub bezpodstawna, sięgnij do badań i statystyk. Okazuje się, że w turystyce coraz mniejszy odsetek ludzi kupuje wycieczki zagraniczne w biurach podróży, triumfy święcą natomiast portale z wyszukiwarkami ofert last mi-nute i to tam odbywa się sprzedaż (zobacz np. www.fly.pl). Po-dobnie jest z zakupami: z rynku zakupów on-line skorzystało już ponad 70% Polaków, a część z nich kupuje przedmioty luksusowe wyłącznie na www.allegro.pl. Także zakupy grupowe (jak np. www.groupon.pl) stają się coraz bardziej powszechne i firmy je obsłu-gujące można spokojnie nazwać „wirtualnymi”. Sytuacja wygląda podobnie w zakresie zakupów biletów na koncerty i imprezy spor-towe, sprzedaży nieruchomości czy rezerwacji biletów lotniczych. Wszystko to odbywa się w sieci. Jak więc widzisz, można uznać że biurem jest Twoja strona www i w wielu branżach stało się to już standardem.

Jest jednak jeszcze poważniejszy argument, dla którego nie po-winno się inwestować w biuro na początku prowadzenia biznesu… Miesięczny koszt wynajmu biura o średniej wielkości w Katowicach w 2014 roku to około 1 700 zł. Po roku wynajmu kwota ta rośnie

94

Jakub B. Bączek

do stanu ponad 20 000 zł, przy czym dochodzą do tego inne wy-datki (wyposażenie, prąd, gaz, woda, wywóz śmieci, ewentualne remonty itd.). Dodatkowym problemem może być konflikt z właś-cicielem lokalu, co pociąga za sobą konieczność szukania innego lokalu, a także zmiany na wszystkich wydrukowanych materiałach (wyobraź sobie, że wypowiedziano Ci umowę najmu, a na stanie masz 1 000 wizytówek z adresem biura i podpisałeś już 10 umów z klientami na ten adres…).

Pytanie brzmi więc: czy masz ponad 20 000 zł, żeby wynaj-mować biuro w pierwszym roku swojej działalności? Nawet jeśli odpowiedź jest twierdząca i powiesz: „To dla mnie koszty do za-akceptowania”, to… jestem pewny, że da się te pieniądze lepiej i efektywniej wydać na początku Twojej przygody z biznesem!

To, do czego Cię zachęcam, to założenie działalności gospodar-czej na swój adres domowy. Twoja firma będzie więc funkcjonowa-ła w Twoim mieszkaniu – dzięki temu szanse na wyeksmitowanie są właściwie zerowe, a koszty i tak ponosisz, więc nie będziesz bezsensownie dokładać do interesu. Pamiętaj, że w przyszłości, kiedy firma mocno się rozwinie, adres będzie można bez kłopotu zmienić w Wydziale Ewidencji Działalności Gospodarczej w Twoim urzędzie miejskim lub nawet poprzez Internet! Ryzyko jest więc żadne, a w Twojej kieszeni zostaje 20 000 zł lub nawet więcej – do-radzę Ci w dalszej części, jak lepiej zagospodarować te pieniądze, żeby były inwestycją w przyszłe zarobki, a nie tylko bezzwrotnym wydatkiem. Wierz mi, że firmy z wirtualnymi biurami mają się w dzi-siejszych czasach doskonale – wiem, bo sam prowadzę ich kilka.

Co jednak zrobić, kiedy klient koniecznie chce się z Tobą spot-kać u Ciebie? To proste. Zaproponuj mu (zależnie od pory dnia) wspólną kawę, lunch lub nawet kolację. Dzięki temu będziesz mógł wybrać w pobliżu restaurację lub hotel, który zrobi wrażenie na kliencie, a rachunek za to spotkanie będzie znacznie niższy niż koszty stałego biura.

95


Doradcy

Outsourcing usług to jak najbardziej powszechna sprawa. Po-lega na zlecaniu (najczęściej odpłatnym) niektórych zadań na ze-wnątrz firmy. Najczęściej outsource’ujemy księgowość, usługi IT, czasami cały marketing, kwestie prawne czy podatkowe. Spotyka-my się wtedy z wszelkiego rodzaju doradcami.

Pamiętam, kiedy pierwszy raz pojawiłem się kilka lat temu u jed-nego z takich doradców w Open Finance. Miałem wtedy trochę go-tówki do zainwestowania i leżała mi na koncie. Pomyślałem więc, że pójdę do specjalisty i poradzę się, jak tę gotówkę rozmnożyć. Pan doradca ochoczo podsunął mi pod nos kilka lokat, a potem jeszcze funduszy inwestycyjnych. Głównie polecał te z Getin Ban-ku i Noble Banku oraz z Towarzystwa Ubezpieczeń Europa. Wtedy jeszcze nie wiedziałem dlaczego. Teraz już wiem. Będąc młodym i początkującym w biznesie człowiekiem, postanowiłem zainwesto-wać w „najlepszy” i „dający gwarancję” fundusz wskazany przez tegoż miłego pana. No i oczywiście okazało się to strzałem w sto-pę, bo nie tylko niczego nie zarobiłem, ale straciłem jeszcze sporą część wpłaconej gotówki. Pan za to, spotykany czasem na mie-ście, kłaniał mi się zawsze nisko i z szerokim uśmiechem. U nie-go chyba nic się nie zmieniło, bo dalej doradza ludziom, jak mają zarabiać duże pieniądze, a u mnie zmieniło się wiele, bo staram się nie korzystać już z doradców. Kiedy bowiem dowiedziałem się, że zarówno Open Finance, Getin, Noble i Europa należą do tego samego właściciela i ile prowizji dostaje doradca Open Finance za „wciśnięcie” mi jednego z ich produktów, zrozumiałem, że jedynym celem tego pana była jego premia, a moje dobro i finanse nie miały tu żadnego znaczenia.

Nauczony tym doświadczeniem i wieloma jeszcze innymi chcę Cię przekonać do kolejnego działania pod prąd – unikaj doradców. Najczęściej są to specjaliści, którzy z jakichś powodów nie założyli swoich własnych firm i nie dorobili się fortuny. Często mają o sobie

96

Jakub B. Bączek

wysokie mniemanie i nie niższe stawki za „poradę”. Często ich wiedza okazuje się bezużyteczna w realiach biznesowych. Podam Ci kolejny przykład jednego takiego prawnika, u którego zapłaci-łem 400 zł za poradę (jak na osobę godną zaufania społecznego wypadałoby, żeby dał mi na tę wpłatę rachunek lub fakturę, a tym-czasem pan ten szybko schował pieniądze do szuflady i zapytał: „W czym mogę pomóc?”). Kiedy opowiedziałem mu o swoim po-myśle na nazwę firmy, powiedział, że nie mogę użyć słowa „Pol-ska”, bo na to potrzebne są specjalne pozwolenia. Spytałem jakie, ale pan powtórzył tylko, że „specjalne”. Cóż, gdybym należał do większości, pewnie bym tego pana posłuchał, ale ja postanowiłem jego i innych specjalistów omijać szerokim łukiem i… doskonale na razie na tym wychodzę.

Pamiętaj proszę, że prawnicy, doradcy podatkowi i marketin-gowcy zarabiają na tym, że jesteś w stanie niepewności. Doszu-kają się problemów, choćby ich naprawdę nie było, w końcu będą Cię wtedy mogli skasować. Nie twierdzę, że robią to świadomie, cynicznie i to źli ludzie. Absolutnie! Twierdzę jednak, że wykształ-cono ich teoretycznie, a tymczasem 95% z nich nie doszła do for-tuny w przedsiębiorczości, więc nie są praktykami. Stawiam hipo-tezę, że w większości przypadków, w których chcesz udać się do doradcy, jesteś w stanie poradzić sobie samodzielnie.

To nie jest tak, że ja w ogóle nie używam usług specjalistów. Czasami się zdarza, ale nie mają oni ze mną łatwego życia. Pytam o konkrety, przykłady, referencje z podobnych projektów, a naj-częściej i tak robię po swojemu. Odpowiedz mi bowiem na pytanie: kto zna lepiej Twoją firmę niż Ty? Który doradca życzy Ci tak do-brze, jak Ty życzysz sobie? Który doradca będzie tak zmotywowa-ny, by Ci pomóc, jak Ty sam? Czy jest w ogóle jakiś doradca, który zarwie noc, żeby pomóc Twojej firmie?

To, do czego Cię tu zachęcam, może zaskakiwać. Tym bardziej, że sam przecież występuję w roli doradcy. Nie słuchaj ani mnie, ani innych „fachowców” tak jak swojego serca i umysłu. Jeśli masz

97


dobry pomysł, to nie daj go zniszczyć żadnemu prawnikowi. Jeśli masz jakieś wolne pieniądze, to omijaj szerokim łukiem ludzi, któ-rzy żyją z prowizji od sprzedaży narzuconych im z góry produktów. Jeśli masz potrzebę wprowadzenia marketingu, to wprowadź go samodzielnie. I przede wszystkim kieruj się rozumem i refleksją. Nie przyjmuj bezkrytycznie wszystkiego, co mówią Ci inni. Gdy-bym ja tak robił, to w życiu bym nie osiągnął nawet połowy tego, co osiągnąłem, bo według doradców: „Tak się nie da” lub „Trzeba to zrobić inaczej”. Nawet czytając tę książkę, weź z niej tylko to, co słuszne dla Ciebie. Nie zgadzaj się, do woli, i myśl samodzielnie. Nie ma lepszego doradcy dla Twojej firmy niż Ty! Zapamiętaj moje słowa (lub nie)…

98

Jakub B. Bączek

Budowanie autorytetu

Nowoczesny marketing opiera się na wiarygodności. Twoja fir-ma sprzeda więcej, jeśli będzie wiarygodna. Do tego przydaje się autorytet i rola eksperta z jakiegoś zakresu. Rola, którą dość łatwo zdobyć, choć mało kto ma odwagę. Czy słuchasz czasem „eksper-tów” sportowych lub politycznych? Czy zastanawiasz się czasem, co na ich temat myślą sportowcy i politycy? Odpowiem Ci: spor-towcy i politycy nie traktują „ekspertów” jak ekspertów, bo sami są praktykami.

Niemniej opinia publiczna, a już na pewno klienci kochają eks-pertów i są w stanie zapłacić więcej i przywiązać się do marki, w której jest znany ekspert. I do tego chcę Cię zachęcić – zostań ekspertem w swojej branży. Powiesz może: „Ale jak?”. A ja odpo-wiem Ci: „W trzech krokach”.

ĆWICZENIE 26:

Znajdź jakąś organizację lub stowarzyszenie z Twojej branży lub branży pokrewnej − na przykład jeśli jesteś budowlańcem, znajdź w sieci kontakt do Polskiego Związku Pracodawców Bu-downictwa. Jeśli tworzysz branżę sprzedającą jakieś nietypowe szkolenie, znajdź w sieci Polską Izbę Firm Szkoleniowych. Ważne, żeby w nazwie były takie słowa, jak: organizacja, stowarzyszenie, klub, związek lub fundacja.

Najczęściej grupy tego typu dają możliwość członkostwa. Cza-sami wiąże się to z jakąś opłatą roczną, ale zazwyczaj jest ona nie-wielka. Rozważ więc opcję zapisania się do wybranej organizacji, by móc przedstawiać się w kolejnych krokach budowania Twojego autorytetu jako członek Stowarzyszenia Jakiegoś Tam…

Uwierz mi na słowo, że kiedy piszesz do kogoś: „Nazywam się Jolanta Malinowska i prowadzę firmę Malinka”, to będzie to inaczej traktowane niż: „Nazywam się Jolanta Malinowska, jestem członki-

99


nią Stowarzyszenia Ogrodników Polskich i prowadzę firmę Malin-ka”. Niby niewielka zmiana, ale znacząca. Od pierwszego zdania budujesz bowiem swój autorytet. Nikt nie będzie wiedział ani też specjalnie pytał o to, czy działasz aktywnie w tym stowarzyszeniu, ale będąc członkiem, sprawiasz wrażenie wiarygodnego. Połącz-my to jednak z kolejnym krokiem.

ĆWICZENIE 27:

Teraz znajdź jakieś czasopismo, które jest poświęcone Twojej branży. Jeśli działasz w branży turystycznej, może to być „Rynek Turystyczny” lub „Hotelarz”. Jeśli działasz w branży HR-owej, to może to być czasopismo „Personel i Zarządzanie” itp. Krótko mó-wiąc, znajdź czasopismo, które czyta Twoja branża lub branża po-krewna.

Teraz napisz do nich maila z zastosowaniem poniższych stwier-dzeń: „Nazywam się…”, „Jestem członkiem Stowarzyszenia...”, „Przygotowałem autorski tekst zbieżny z tematyką Państwa cza-sopisma i jestem gotowy oddać ten tekst na wyłączność”, „Nie zawiera on treści reklamowych, jest merytoryczny i objętościowo zajmuje 2 strony A4. Dodatkowo poślę do tekstu autorskie zdjęcia z przekazaniem praw do publikacji”, „Proszę o informację, jak mo-żemy zacząć współpracę”.

Wiem z doświadczenia, że dziennikarze nie odrzucają takich tekstów. Sami muszą szukać materiałów (czasami na podobne tematy od wielu miesięcy), więc jeśli ktoś daje im tekst na tacy, a w dodatku jest członkiem jakiegoś Stowarzyszenia i wydaje się wiarygodny, to… możesz się spodziewać szybkiej odpowiedzi.

UWAGA: Nie twierdzę, że musisz ten tekst mieć przed napisa-niem takiego maila! Na razie szkoda wysiłku. Napisz maila i zoba-czysz. Jeśli odpiszą w ciągu paru dni, to podejmij decyzję, czy to olejesz, czy napiszesz ten tekst, czy też… zlecisz to jakiemuś zna-jomemu, który nieźle pisze. Na Twoim miejscu napisałbym sam,

100

Jakub B. Bączek

ale dopiero po zamówieniu redakcji – po co się męczyć wcześ-niej…

Pewnie Cię to zaskoczy, ale z moich doświadczeń wynika, że ten krok jest równie łatwy jak poprzedni. Sam pisałem już do czaso-pism z branż: turystycznej, sportowej, medycznej, politologicznej, lotniczej, psychologicznej, pedagogicznej, przedszkolnej, coachin-gowej, marketingowej, tanecznej, szkoleniowej + umieściłem w róż-nych gazetach, czasopismach i magazynach kilkadziesiąt tekstów. Nie dlatego, że jestem „ekspertem” z tych wszystkich branż i tema-tów (to byłoby niemożliwe). Bardziej dlatego, że miałem potrzebę zaznaczenia swojego nazwiska w danym środowisku i byłem na tyle bezczelny, żeby to robić od ręki. Teraz rzadko już piszę (czuję, że nie muszę), gdybym jednak napisał maila w stylu „Nazywam się Jakub B. Bączek, jestem członkiem Stowarzyszenia (…) i autorem ponad 80 publikacji merytorycznych i publicystycznych”, to jestem pewien, że otrzymałbym odpowiedź pozytywną. Zresztą co jakiś czas otrzymuję propozycje z radia, z różnych uczelni (raz nawet z zagranicznej) i z wszelkiego rodzaju mediów. To nie jest przypa-dek – sam sobie na to zapracowałem i do tego zachęcam i Ciebie. Największe wrażenie robi jednak trzeci krok…

ĆWICZENIE 28:

Przy założeniu, że jesteś już częścią jakiegoś stowarzyszenia, masz już jakąś publikację (artykuł w prasie fachowej) i chcesz „do-klepać” swoją pozycję eksperta, pora na… książkę! Tak, tak, nie zwariowałem, chcę przekonać Cię do napisania książki. Domy-ślam się Twojej pierwszej reakcji, więc od razu odpowiadam: „Ależ oczywiście, że dasz radę”!

Weź kartkę papieru, wypisz tematy, na których się znasz w związku z Twoją pracą, w podpunktach i napisz wstęp do swojej książki. Na razie tylko tyle. Jeśli okaże się, że było to prostsze, niż myślisz (a tak pewnie będzie), rozważ możliwość napisania kilku

101


stron na podane tematy. Podziel się tym, na czym się znasz, podaj przykłady, użyj humoru i ludzkiego języka. Nie sil się na fachowy, naukowy czy też specjalistyczny bełkot. Napisz coś praktycznego, co da się czytać jak powieść.

Nawet jeśli wyjdzie tego tylko 10 stron, to… wystarczy. Dodaj logo swojej firmy, stronę www w stopce i zrób z tego pdf. Tak właś-nie stworzysz swojego e-booka. Okładkę, skład i łamanie zrobi Ci za darmo jakiś znajomy. A jeśli chcesz, poślij swojego e-booka na [email protected] – może wyda Ci go wydawnictwo STAGE-MAN, którego jestem przy okazji właścicielem.

Tak, napisanie książki to mniejsze wyzwanie, niż myślisz. To jest naprawdę osiągalne. Kiedy byłem w szkole podstawowej, pani z polskiego dawała mi dwie oceny za każde wypracowanie. Jedną z nich był zawsze „niedostateczny”, a drugą najczęściej „celujący” lub „bardzo dobry”. Dlaczego dostawałem dwie oceny? Bo pani polonistce włos się na głowie jeżył, gdy widziała moją ortografię, interpunkcję, stylistykę i składnię – krótko mówiąc, literatem to ja nigdy nie byłem. Musiała mi wstawić pałę. Ale te moje wypocinki dobrze się czytało i miałem zadatki na niezłego „story-teller”, więc dawała mi wyjątkowo drugą ocenę, żeby mnie nie zniechęcić do pisania. Dziś, gdyby jeszcze żyła i dowiedziała się, że jestem au-torem 10 książek i właśnie w Tajlandii piszę 11., to pewnie byłaby dumna. I coś Ci powiem w tajemnicy – nigdy nie miałem planów, by zostać pisarzem, ale to okazało się bardzo łatwe, więc cze-mu nie. Oczywiście, podobnie jak Ty mam problem, żeby zacząć i uwierzyć w siebie, ale jak już skończę kolejną książkę, to mówię: „Nic takiego” i… idę dalej swoją drogą pod prąd.

Nie musisz wydać żadnych pieniędzy, żeby upowszechnić swo-ją książkę. Jeśli to będzie e-book w pdf, to nie zapłacisz nawet zło-tówki za papier, druk i laminowanie. Możesz swoją publikację dać za darmo do ściągnięcia ze swojej strony www (po podaniu maila) albo sprzedawać za niewielkie pieniądze na Allegro. Wyobraź so-bie jednak, że od tego momentu będziesz pisać maile służbowe

102

Jakub B. Bączek

w stylu: „Nazywam się Jolanta Malinowska, jestem członkinią Sto-warzyszenia Ogrodników Polskich, autorką tekstu do czasopisma dla działkowców i autorką książki o owocach. Prowadzę firmę Ma-linka”. Fajnie? Obiecuję Ci, że dzięki takiemu rozpoczęciu maila umówisz się na spotkania z ludźmi, których teraz się boisz i że Twoja skuteczność biznesowa w nawiązywaniu nowych kontaktów podwoi się i podniesie Twoje zarobki o kilkanaście do kilkadziesiąt procent. Co Ty na to?

To, o czym tu piszę, to marketing oparty na wiarygodności. Zro-bienie z Ciebie eksperta to zadanie łatwiejsze, niż Ci się wydaje. W końcu w swojej branży potrafisz się poruszać i znasz się na swojej robocie, prawda? Większość ludzi nie dzieli się swoją wie-dzą, bo są egoistycznie nastawieni do świata. Podążaj więc pod prąd i dziel się wiedzą, to bardzo pomaga w biznesie, niezależnie od branży.

ACHIEVEMENT 7:

Podaj mi tytuł swojej przyszłej książki na: [email protected] – być może zaproponuję Ci wydanie Twojej publikacji w

moim wydawnictwie! (SERIO, ale weź się do pracy już teraz).

ACHIEVEMENT 8:

Napisz na adres mailowy [email protected], do jakich organizacji udało Ci się zgłosić (być może jestem członkiem lub współtwórcą jednej z nich i będę mógł jakoś pomóc). To łatwe i szybkie działanie, a w zamian prześlę Ci automatycznie treść maila, dzięki któremu opublikowałem kilka swoich pierwszych

tekstów w ważnych gazetach.

103


Wypływamy na szerokie wody

Czuję, że za nami sporo pracy i wysiłku. Jeśli jednak udało Ci się wykonać ćwiczenia, to myślę, że zbliżamy się do wypłynięcia na szersze wody… Kończy się etap poszukiwań. Zaczyna się na dobre czas zarabiania pieniędzy. To bardzo ekscytujący czas ży-cia, choć może się okazać, że też bardzo męczący.

Swoją drogą jestem ciekaw, co sobie myślisz na temat treści, które tu przedstawiłem do tej pory. Słyszałem opinie od różnych ludzi, że to, o czym mówię, wydaje się łatwe, szybkie i przyjemne. Prawda jest jednak taka, że wcale tak nie było. Musiałem poświę-cić wiele pracy, wysiłku i czasu, żeby przejść na dobre do etapu przedsiębiorczości, ale nie żałuję tych chwil, bo one doprowadziły mnie do takiego życia, jakie sam sobie zaprojektowałem.

Bez względu na to, czy zaczynasz w przedsiębiorczości, czy też jesteś już właścicielem firmy od kilku lat, czy też nawet zbliżasz się do swojej upragnionej wolności finansowej, kolejny rozdział nieraz Cię zaskoczy. Będzie wiele konkretów, wiele pomysłów pod prąd i... wiele wyzwań. Dasz jeszcze radę?

104

Jakub B. Bączek

Rozdział 4. Masz już dużo pieniędzy, ale mało czasu – etap przedsiębiorczości

Firma zaczęła stabilnie zarabiać. Od jakiegoś czasu przychody są wyższe niż koszty, a nawet jeśli pojawia się strata, to udaje się ją w kolejnym miesiącu zniwelować i wyjść na swoje. Oczywiście po-jawiają się problemy, ludzie czasem leniuchują, konkurencja nie za-wsze gra fair i trochę może boli Cię to, ile kasy wydajesz na podatki – czas jednak płynie i coraz lepiej czujesz się w tej fazie swojego życia. Jedyny wyraźny problem polega na tym, że doglądasz wszystkiego i masz naprawdę mało czasu dla bliskich i siebie. Bywa, że nawet po 20:00 ktoś zadzwoni i czujesz, że musisz odebrać ten telefon, nie mó-wiąc już o tym, że nie zawsze udaje się spędzić weekend poza pracą, a nawet jeśli tak, to myśli dryfują wciąż w stronę nowych działań.

105


W firmie powstało coś w rodzaju „szklanego sufitu”. Niby mogła-by generować więcej gotówki i mieć lepsze wyniki, ale od miesięcy nic się nie zmienia – pieniądze są podobne, raz lepsze, raz gor-sze, ale bez wyraźnego trendu wzrostowego. W tym etapie może pojawić się kryzys (a jakże), czasami nawet chęć rzucenia tym wszystkim, ale z rozpoczęciem kolejnego dnia pojawia się kolej-na dawka energii i „show must go on”. Czasami tylko spoglądasz tęsknie na stronę JBB Coaching lub słuchasz audycji w Radio KonteStacja i zastanawiasz się, jak ten cholerny Bączek wyszedł z tego etapu do wolności finansowej… Cierpliwości, najpierw roz-walmy szklany sufit i poprawmy wyniki Twojej firmy, na wszystko przyjdzie pora…

106

Jakub B. Bączek

Wylewanie fundamentów

Wolność finansowa jest super, ale jeśli połakomisz się na nią zbyt szybko, to możesz więcej stracić, niż zyskać. Najpierw należy wypłynąć ze swoim biznesem na szerokie wody i wzmocnić go, wylać solidne fundamenty. Potem dopiero może być mowa o usa-modzielnianiu firmy i przygotowywaniu się do wolności finansowej. I o tym właśnie będzie ten rozdział: zanim zwiększymy ilość wolne-go czasu w Twoim życiu, postawmy tę firmę porządnie.

Wiem z doświadczenia, że nic tak bardzo nie motywuje do po-prawy i udoskonalenia firmy jak porażka lub zastój. Im bardziej za-czynałem się martwić w swoim życiu jakimiś procesami (choć ra-czej rzadko martwię się zbyt długo), tym więcej dobrych pomysłów przychodziło mi do głowy. Może więc jesteś na etapie zwątpienia lub braku wiary we własne możliwości. A ja na to: doskonale! To jest właśnie czas na strategię rozwoju. Nie ukrywam, że uwielbiam coachować czy szkolić ludzi w tym etapie – już przedsiębiorców od jakiegoś czasu, ale od dłuższego okresu nic nie zmienia się u nich na lepsze. To jeden z moich ulubionych odcinków – dajemy kopa motywacyjnego, przestajemy drapać się po jajkach i zaczynamy działać! Ready?

107


Strategie rozwoju

Była końcówka 2012 roku. Zakończyło się już Euro 2012, które obsługiwała animacyjnie jedna z moich firm. To był duży klient, a ja wiedziałem, że bez niego (w końcu Euro 2012 jest tylko raz) może być trudno utrzymać trend wzrostowy w finansach na kolejny rok. Do tego doszły moje problemy zdrowotne, jeden człowiek, który próbował wyłudzić od nas pieniądze, kilka naprawdę nieetycznych zachowań konkurencji, roszczeniowa postawa kilku osób naraz i… Poczułem się osamotniony. Miałem wrażenie, że jestem z tym wszystkim sam i że mam już trochę dość przedsiębiorczości. Jeśli należysz do większości, wiesz, o czym mówię…

W takich momentach słabości do głowy przychodzą różne „po-mysły”. Może by tak zatrudnić kogoś nowego? Może by tak wyto-czyć pozew konkurencji? A może by tak tym wszystkim pierdolnąć w pizdu i iść na etat? Tak, jestem z Wami zupełnie uczciwy – mia-łem takie rozterki. Moi pracownicy nie wiedzą o tym, ale myślałem nawet o sprzedaży firmy za bardzo okrągłą sumkę. Całe szczęście jednak nazywam się „Bączek” i nie wymiękam tak łatwo (a jak już, to na krótko). Wziąłem się więc w garść i zacząłem myśleć o moż-liwościach. Zadałem sobie pytanie: czego ten moment mnie uczy? I uznałem, że skoro chcę być wolny finansowo (a wtedy ten plan był w mojej głowie już solidnie zakorzeniony), to muszę zrobić jed-ną z dwóch rzeczy…

Widzisz, czasami człowiek wpada w podobne dołki. Część z nas walczy dalej, a część z nas się poddaje i szuka racjonalizacji, żeby wytłumaczyć sobie i znajomym, że dobrze robi zamykając firmę. Ja nie ukrywam nigdy na swoich wykładach, i tym bardziej nie mam zamiaru ukrywać tego tutaj w książce, że na takie momenty też musisz się przygotować. Biznes to nie jest herbatka u cioci (jak mawia mój znajomy). Podzielę się jednak z Tobą bardzo wspiera-jącą wiedzą i wierzę, że dzięki temu rozdziałowi przynajmniej kil-kadziesiąt (a może nawet kilkaset) czytelników weźmie się w garść

108

Jakub B. Bączek

i zacznie działać jak manager z prawdziwego zdarzenia. A jeśli nie jesteś w kryzysie, to jeszcze lepiej, pokażę Ci bowiem dwie drogi do rozwoju Twojej firmy. Są to:

nowe źródła przychodu, wzmacnianie starych źródeł przychodu.

Tworzenie nowych źródeł przychodu

Na pierwszy rzut oka pomyślisz może, że to nic odkrywczego. Wstrzymaj się jednak jeszcze z oceną i czytaj dalej. Moją filozofią zarabiania pieniędzy było zawsze budowanie kilku źródeł przycho-du. Tak też starałem się zarabiać: trochę tu, trochę tam – najle-piej jednocześnie. Pomimo tego, że zarabiałem bardzo dobrze na firmach, budowałem też równolegle przychody z nieruchomości, przyjmowałem czasem jakieś zlecenie lub umowę o dzieło spo-za firmy, pomnażałem środki na jakimś produkcie finansowym itd. Powtarzałem i powtarzam nadal: zawsze musisz mieć plan B (na wypadek, gdyby plan A się spipcył), a najlepiej jeszcze: plany C, D, E i nawet M!

Tak też zbudowałem swoją pierwszą firmę. Oparłem ją na 4 fi-larach, związanych z konkretnymi produktami. Wiedziałem, że klu-czowe będą tylko 2 z nich, ale… zawsze trzeba mieć plan B, więc budowałem kolejne linie produktowe, w dodatku pasywne. Do dziś jest tak, że jeśli któryś dział jest na minusie, to… nie szkodzi – zysk wypracowuje nam jakiś inny dział. Teoretycznie pisząc, gdyby jakiś dział przestał zarabiać, moja firma się utrzyma. Niemniej jednak warto pamiętać o tym, że z tymi źródłami przychodu nie należy też przesadzać, bo zrobimy z naszej firmy „sklep wielobranżowy”, a pamiętaj proszę, że jak firma zajmuje się wszystkim, to tak na-prawdę w niczym nie jest dobra. Wydaje mi się, że przynajmniej dwie, a maksymalnie pięć róznych form zarabiania (różne produk-ty lub różne grupy usług) dobrze sprawdzi się w każdej firmie.

••

109


ĆWICZENIE 29:

Wypisz wszystkie swoje źródła przychodu w Excelu lub na kartce i spróbuj oszacować, ile miesięcznie (średnio) uzyskujesz gotówki z danego źródła. Czasami będzie to łatwe (np. czynsz z Twoje-go, wynajmowanego studentom, dwupokojowego mieszkania jest taki sam co miesiąc, więc wiesz, ile wpisać), a czasami trudniej-sze (kiedy masz jednoosobową działalność, przychody co miesiąc są inne, ale możesz tu obliczyć średnią zysków z poprzednich 12 miesięcy). Ważne jednak, żeby wpisać kwoty realne, a nie życze-niowe. To ustawi nam listę priorytetów (najwięcej czasu i energii poświęcaj na to, co przynosi najwięcej pieniędzy), ale też pokaże Ci, na jaki standard życia możesz sobie pozwolić, skoro średnio na miesiąc zarabiasz X zł.

Teraz przechodzimy do sedna. Jeśli nie idzie Ci tak, jak tego chcesz lub jeśli firma jest już stabilna, ale marzysz o przekroczeniu szklanego sufitu i wzroście zysków o 10%, 20% czy nawet 50%, to spróbuj na chwilę pomyśleć poza schematami (jak mówią An-glicy, „outside the box”). Wiesz doskonale, jakie produkty najlepiej się u Ciebie sprzedają. Pytanie, jakie produkty można stworzyć wokół nich? Kolejny przykład z praktyki: jeśli robisz szkolenie ze skręcania balonów (uczysz ludzi, jak z podłużnego balonu zrobić kwiatka czy żyrafę), należy pomyśleć i o tym, żeby po szkoleniu takież balony i pompki do nich sprzedawać. Może teraz powiesz, że to oczywiste i nie podniesie rentowności aż tak bardzo, ale może warto dorzucić jeszcze: książkę o figurach z balonów, DVD z pokazami, jak to robić (dla zapominalskich), kolejne warsztaty praktyczne, kurs e-learning z tego tematu na Twojej stronie, spe-cjalne flamastry do balonów itd. Ja nazywam to sprzedażą kom-plementarną – masz jeden produkt kluczowy, ale „obuduj” go in-nymi, mniejszymi produktami i popraw w ten sposób wyniki swojej firmy. Moje doświadczenia pokazują, że w niektórych przypadkach

110

Jakub B. Bączek

można podnieść rentowność nawet o 10% (a to sporo przy zasto-sowaniu tylko jednej techniki).

Być może przyszedł już czas, by wprowadzić nowy produkt do Twojej firmy. Czy rozmawiając ze swoimi klientami, słyszysz cza-sem od nich coś w stylu: „Fajnie, jakbyście jeszcze mieli…”? Jeśli tak, to wprowadź to do firmy. Czy zdarza się, że klienci „kręcą” się jeszcze jakiś czas wokół firmy po dokonaniu zakupu? Wyjdź do nich i zapytaj, czego jeszcze potrzebują. Czasami wprowadzenie nowego produktu (a już najlepiej niszowego, o czym pisałem w roz-dziale 3) dynamicznie zwiększa sprzedaż. Tym bardziej, że masz już bazę potencjalnych klientów (ci, którzy już wcześniej kupowali w Twojej firmie – na pewno możesz im wysłać maila z informacją o nowym produkcie i jeśli ten pierwszy, który kupili, był dobry, to… rentowność idzie w górę).

Trzecia, ostatnia technika budowania nowych źródeł przychodu jest moim zdaniem najlepsza i daje największe szanse na podnie-sienie wyników – zbuduj nową firmę! Tak, serio! Wiele osób czuje się przedsiębiorcą ponieważ mają 1 firmę. Dla mnie przedsiębiorca to ktoś, kto w swoim życiu stworzył przynajmniej 3 firmy od zera.

Czasami warto po prostu popatrzeć na to, z jakich usług naj-częściej sami korzystamy. Dajmy na to, że masz niszową firmę zajmującą się rozwieszaniem plakatów i wlepek po kampusach akademickich z ofertą Twoich klientów. Wiesz więc, że 50% tego, co zarabiasz, musisz wydać na współpracującą z Tobą drukarnię, która Ci owe plakaty i wlepki drukuje. Są profesjonalni, ale trochę drodzy i gdyby tylko mieć drukarnię, byłoby taniej. Bingo! Otwórz własną drukarnię. Zarabiaj na niej osobno, ale przy okazji świadcz usługi sam dla siebie i obniżaj w ten sposób koszty.

Podobnie myślałem, kiedy tworzyłem „swoje” wydawnictwo. Wiedziałem, że wydawnictwa komercyjne pobierają spore prowi-zje za sprzedaż od świeżych autorów i bywa że zachowują się jak prawdziwi monopoliści. Nie chciałem, żeby moje książki zależały od kogoś. Nie chciałem się też prosić jednego czy drugiego smut-

111


nego pana o to, by wydał mój tytuł. Jak znam życie, to powiedzieli-by „Panie, kto panu kupi książkę o animacjach dla dzieci?”. Wyda-łem więc ją sam, a potem każdą kolejną swoją książkę wydawałem w wydawnictwie STAGEMAN – przyjaznym, tanim i… moim włas-nym. By the way, jeśli chcesz wydać książkę, to zgłoś się do nas – na pewno zrobimy to taniej i lepiej niż rozleniwione firmy, które przyzwyczaiły się do zmotywowanych autorów, którzy są w stanie oddać wszystko, by tylko ich książka ukazała się w księgarniach.

Dla mnie dynamiczne momenty wzrostu rentowności wiązały się dość często z nowymi przedsięwzięciami. Mam świadomość, że to, o czym piszę, to jest wyższa szkoła biznesu, ale jeśli chcesz dotrzeć do wolności finansowej, to musisz czasem podejmować ry-zyko. Największym wyzwaniem dla mnie było zbudowanie nowych firm w postaci sieci franczyzowej. Nie byłoby w tym nic takiego, gdyby nie to, że miałem ambicję budować tę sieć poza Polską. Bę-dąc jeszcze biznesowym podlotkiem, wiedziałem, że nasz pomysł i know-how są bardzo mocne i czułem, że w krajach sąsiadujących z Polską moje produkty też mogą się dobrze sprzedawać. Nie mo-głem stworzyć placówki franczyzowej w Polsce, bo sam bym sobie stworzył konkurencję, więc… zacząłem myśleć „outside the box”. Pierwszą rzeczą, jaką zrobiłem, był mail wysłany do warszawskiej firmy zajmującej się budowaniem systemów franczyzowych. Za swoje usługi (przygotowanie umowy, rozreklamowanie franczyzy poza Polską, pomoc w napisaniu podręcznika dla franczyzobior-ców) zaśpiewali mi cenę 30 000 zł – jak na tamte czasy była to dla mnie bardzo wysoka suma. Wkurzyłem się więc trochę i z wrodzo-nym wdziękiem zbudowałem ten system franczyzowy… sam, od zera. Nikt mnie nie uczył, nikt mi nie pomagał, nikt nie konsultował, ale przecież debilem nie jestem – wszedłem na Google, poczyta-łem, postudiowałem i dziś jesteśmy w 7 krajach Europy jako lider rynku animacji czasu wolnego na kontynencie. Da się? Da się!

Zadaj więc sobie pytanie, czy Twój produkt jest na tyle dobry, że znajdzie się ktoś, kto będzie go chciał sprzedawać, a w dodatku

112

Jakub B. Bączek

pokryje wszystkie koszty działalności i jeszcze podzieli się z Tobą każdym zarobionym euro? Jeśli tak, a w dodatku masz pewność, że możesz dostarczyć franczyzobiorcom naprawdę dobre wspar-cie i dać im drogę do rozwoju, to może czas pomyśleć o franczy-zie. To wcale nie takie straszne. Skoro ja mogłem to zrobić, to nie ma żadnych przeciwskazań, żeby przemyśleć to w Twojej firmie, prawda?

Jeśli zdecydujesz się na franczyzę za granicą, to pamiętaj, że to wymaga pewnych analiz i badań rynku, ale zamiast za nie pła-cić olbrzymie kwoty firmom „doradczym”, możesz w dużej części wykonać takie badania samodzielnie. Chętnie opowiadam o tym przykładzie na swoich wystąpieniach – sam temat nadaje się pew-nie na osobną książkę. Warto poszukać wiedzy o systemach fran-czyzowych w bezpłatnych i ogólnodostępnych źródłach – może to jest właściwy krok do dynamicznego rozwoju Twojego biznesu.

ĆWICZENIE 30:

Poszukaj publikacji lub choćby darmowych artykułów o franczy-zie w Internecie. Zastanów się, czy Twoja firma jest już gotowa na rozwój poza Twoim miejscem zamieszkania. Dowiedz się również, ile kosztowałoby zastrzeżenie praw do Twojego logo i nazwy Two-jej firmy (warto to mieć przy tworzeniu franczyzy – ja za zastrzeże-nie logo w krajach UE i Szwajcarii zapłaciłem w sumie z obsługą prawną, z której jeszcze na początku firmy czasem korzystałem, około 9 000 zł na 10 lat).

Jeśli sam pomysł rozwoju Twojej firmy jako sieci franczyzowej jest dla Ciebie niezwykle ekscytujący, to… wprowadź ogłoszenie o poszukiwaniu franczyzobiorców na swoją stronę www i zobaczy-my, co się stanie.

Podsumowując, tworzenie nowych źródeł przychodu może po-legać na co najmniej trzech taktykach: wprowadź sprzedaż kom-

113


plementarną lub dodaj nową linię produktową lub zbuduj nową firmę (lub system franczyzowy na tej „starej”). Każda z tych dróg, dobrze przeprowadzona, znacznie zbliża Cię do wolności finan-sowej i zapewne da dużą szansę na wzrost przychodów i zysków o poważne kwoty. Nie ma gwarancji, że uda się właśnie Tobie, ale… nie dowiesz się, jeśli po tym akapicie nie dasz sobie czasu choćby na przemyślenie sprawy…

Wzmacnianie starych źródeł przychodu

Wzmacnianie starych źródeł przychodu to osobna ścieżka, niemniej można ją prowadzić równolegle z tą pierwszą. Dla mnie polega ona na tym, że koncentrujemy się na produktach lub usłu-gach, które mamy i staramy się zbliżyć do dwóch celów: podnieśmy przychód z obecnych produktów i/lub obniżmy koszty działalności. Osiąganie większych zysków nie polega bowiem tylko na tym, że mamy co roku więcej klientów i jesteśmy coraz drożsi (praktyka pokazuje, że nie ma firm wiecznych i kiedyś liczba nowych klien-tów po prostu się wyczerpie). Osiąganie większych zysków może polegać i na tym, że mamy identyczną cenę, identyczną liczbę klientów, ale obniżamy koszty firmy o 20%, co oznacza, nie mniej, nie więcej, zwiększenie kwoty zysku. Jak więc podnieść przychody i obniżyć koszty?

W kwestii podniesienia przychodów stosuje się różne techniki. Można zwiększyć liczbę klientów (o tym w podrozdziale o marke-tingu), można zwiększyć cenę (o tym już za chwilę), można wpro-wadzić rabaty i promocje (również za chwilę), ale można też zasto-sować narzędzia mniej oczywiste, jak na przykład zmianę ceny na inną walutę (jeśli klienci będą nam płacić w euro, to możemy dobrze na tym wyjść) czy też docieranie do nie-klientów. Podam przykład. Dajmy na to, że sprzedajesz kurs e-learningowy na temat inwesto-wania w nieruchomości. Dzięki Google Analytics wiesz, że 80% Twoich widzów to mężczyźni. Ponadto wiesz, że klient jest w wie-

114

Jakub B. Bączek

ku 25-45 lat, ma wyższe wykształcenie, jest ze średniego miasta, czyta Kiyosakiego i interesuje się też podróżowaniem. Załóżmy, że ma żonę i jedno lub dwójkę dzieci, najchętniej ogląda Eurosport lub „Fakty” w TVN, ubiera się w jeansy i marynarki i ma na imię Adam (rysopis klienta). Wiedząc to wszystko, kierujesz zapewne swój cały wysiłek marketingowy w stronę „Adamów” i starasz się zwiększyć przychody w tej grupie. A gdyby tak udzielić informacji nie-klientom? Odezwać się do kobiet, po 45. roku życia, z małych miast, które nie cierpią Eurosportu i w życiu nie słyszały o żadnym Kiyosakim? Czasami przeprowadzam takie działania i oczywiście nie wpływają one w jakimś olbrzymim stopniu na wyniki, ale z re-guły przynoszą nowe przychody lub czasami nawet pełne źródła sprzedaży na stałe. (Tak było w przypadku szkoleń animatorów, które swego czasu zaczęliśmy promować w mediach pod hasłem „Animacja – świetna praca dla faceta”. Od tego czasu, oprócz na-szego „standardowego” klienta, zaczęło pojawiać się coraz więcej nie-klientów, w tym przypadku chłopaków). Warto o tym pomyśleć. Kto nigdy u Ciebie nie kupował? Może przebijesz szklany sufit, kierując swoją ofertę właśnie do tego typu grup?

Z obniżaniem kosztów zazwyczaj wiąże się trochę problemów. Po pierwsze, chcemy utrzymać jakość, więc nie warto oszczędzać na produktach (jeśli wytwarzasz materiałowe obuwie, nie zachę-cam Cię do sprowadzania tańszych tworzyw z Chin). Po drugie, chcemy utrzymać motywację zespołu, więc nie warto oszczędzać na ludziach (to jedno z najważniejszych zdań w tej książce). Po trzecie, chcemy utrzymać sieć dystrybucji, więc nie warto oszczę-dzać na zewnętrznych firmach, które nas promują i sprzedają (bo to może przynieść odwrotny skutek). Ale są też obszary, na któ-rych można i nawet warto oszczędzać, a główną kategorią tych obszarów jest… Twoje ego.

Kiedy zacząłem wprowadzać w swojej firmie politykę obniże-nia kosztów (planowaliśmy o 12%, a w sumie zakończyło się na 8%, co i tak jest wielkim sukcesem), zacząłem od zmniejszenia

115


kosztów, które sam generuję. Czasami, żeby poprowadzić jakieś wystąpienie albo spotkać się biznesowo, rezerwuję poprzez biuro nocleg w hotelu. W większości tylko po to, żeby się tam położyć na 8 godzin (a nie po to, żeby się zachwycać nowoczesną tapetą czy jeść z podłogi wyłożonej marmurem). Pomyślałem więc, że będzie fair, jeśli osobiście nie będę korzystał z noclegów powyżej 150 zł za noc, zanim poproszę o to swój zespół. Tak też zacząłem sypiać w hotelach Ibis Budget (niekiedy, przy rezerwacji internetowej, kosztuje to 99 zł za pokój na noc). Hotele tej sieci są w każdym dużym mieście, obsługa jest bardzo profesjonalna, pokoje są czy-ste, a co najważniejsze: łóżka są bardzo wygodne i blisko prysz-nica (pokoje są dość niewielkie, więc kiedy wychodzi się z kabiny prysznicowej, od razu można runąć na łóżko i zasnąć). Niczego mi w tych hotelach nie brakuje, a są tańsze (czasami nawet o kilkaset złotych) od Novoteli, Mercure czy Sofiteli. I wiesz co? Wcale się nie wstydzę tego, że do dziś sypiam w hotelach budżetowych – jestem wręcz dumny z tego, że woda sodowa nie uderzyła mi jeszcze do głowy i że moje wymagania są na tyle rozsądne, że umacnia mnie to w wolności finansowej. Obniżyłem także swój rachunek za tele-fon firmowy, taryfę za Internet (nic to nie zmieniło, a w ciągu roku w firmie zostaje kilkaset złotych więcej) i obniżyłem wszystko to, co dotyczy mnie lub po prostu płacę za to z prywatnych pieniędzy, nawet jeśli działam dla firmy. Moje ego niekiedy się buntuje, ale staram się je okiełznać i powiedzieć: „Hej, kolego, wyluzuj, to, co masz w sobie cennego, jest wewnątrz, a nie w drogim zegarku czy garniturze za 12 000 zł”. Najczęściej moje ego mnie słucha…

O innych sposobach na zmniejszenie kosztów pisałem już wcześ-niej – można pozbyć się siedziby, można wprowadzić „marketing za zero złotych” (taką akcję zorganizowałem w firmie STAGEMAN w 2013 roku i nie tylko zmniejszyliśmy wydatki, ale uzyskaliśmy re-kordowo dobrą rentowność) czy też można pozbyć się drogich do-radców. W ostatnim kroku warto poprosić ludzi o przypatrzenie się wydatkom. Ale nie na zasadzie nakazu, z pozycji siły, ale w formie

116

Jakub B. Bączek

dyskusji, pokazania konkretnych liczb i zaproszenia do burzy móz-gów, co możemy wspólnie zrobić, żeby pracowało się nadal do-brze, ale żeby koszty zostały ograniczone. Z dumą mogę napisać, że mój zespół sam podjął wiele decyzji, których ja bym z różnych względów nie wprowadził lub na które nie wpadłem i tym samym, obniżając koszty, zwiększył zyski jednej z moich firm w roku, który wydawał się „skazany” na zatrzymanie tendencji wzrostowej.

ĆWICZENIE 31:

Spotkaj się ze swoim zespołem na 32-minutowym zebraniu. Dlaczego akurat 32? Bo to da im komunikat, że chcesz skończyć o konkretnej godzinie i nie ma czasu na lanie wody. Ustal temat spotkania: „Bezpieczne i etyczne obniżanie kosztów w naszej fir-mie”. Powiedz im w procentach, ile w zeszłym roku pochłonęły koszty (w niektórych biurach podróży jest tak, że koszty stanowią aż 95% przychodu, ale znam i takie biznesy internetowe, gdzie koszty to zaledwie 9% przychodów, czyli właścicielowi zostaje w kieszeni 91 zł z każdych zarobionych 100 zł – naprawdę dużo!). A teraz zadaj tylko pytanie: „Co według Was możemy z tym zrobić” i wyco-faj się… Daj swoim ludziom mówić, analizować, przekrzykiwać się i nawet proponować głupiutkie rozwiązania. Pod koniec spotkania podsumuj tylko konkrety i zapytaj ich, czy chcieliby Ci pomóc we wprowadzeniu tego w życie. Reszta potoczy się już sama.

Ostatnią sprawą jest również rozsądne podejście do podatków. Ja doceniam to, że mogę jechać dobrą drogą z Katowic do War-szawy, doceniam to, że mogłem studiować trzy kierunki na uni-wersytecie i nic za to nie zapłaciłem, doceniam też to, że państwo dba o bezpieczeństwo i komfort życia w tym kraju. Oczywiście raz lepiej, raz gorzej, ale ja tam nie narzekam i płacę podatki, bo wiem, że te drogi, darmowe szkoły i wydatki na policję z sufitu się pre-cież nie biorą. Znowu pewnie będzie pod prąd, ale… jeśli ktoś nie

117


chce płacić żadnych podatków, a żyć i funkcjonować w Polsce, to jest nie tylko niezłym cwaniaczkiem, ale też pasożytem, który i tak otrzyma swoją część z podatków płaconych przez innych, bardziej uczciwych ludzi. Temat jest dość kontrowersyjny, ale uważam, że podatki po prostu trzeba płacić. Nie jestem jednak adwokatem mi-nistra finansów i nie polega to na tym, że proszę się o wyższe podatki dla siebie i dla dobrze zarabiających ludzi. Co to, to nie. Jest sporo tricków, metod i sposobów na to, żeby pewne podatki (podkreślam: chodzi o niektóre z nich) obniżyć lub nawet zniwe-lować do minimum dzięki legalnym i klarownym działaniom. Jest w Polsce coraz więcej speców od optymalizacji podatkowej. Przy-glądam im się dość sceptycznie, ale i z otwartością. Rzadko korzy-stam z ich usług, ale sam też mam swój mózg i domyślam się, jak oni to robią, że obniżają podatki. Nie będę ukrywał – kilka działań stosują, ale są one w pełni legalne, na małą skalę i nikogo nie krzywdzą (ani pracowników, ani mnie, ani urzędników). Nie mogę tu o nich napisać, bo zaraz zainteresuje się mną ktoś z urzędu skarbowego, ale… na szkoleniach zdarza mi się poruszać ten te-mat… Dla Ciebie mam małą radę już teraz: zastanów się od czego płacisz najwięcej podatku i dlaczego? A potem poszukuj, pogłębiaj wiedzę działaj legalnie, uczciwie ale i mądrze.

Podsumowując, sposobów na rozwój biznesu jest co najmniej kilka. Uważam, że najlepiej wprowadzać je systemowo, to znaczy: nie jako grupę przypadkowych, chaotycznych decyzji, a bardziej jako opracowaną strategię, w której głos mają wszyscy kluczowi pracownicy. Bez względu na to, czy będziesz wzmacniać dotych-czasowe źródła dochodu, czy też tworzyć nowe, kieruj się etyką, zdrowym rozsądkiem i odwagą. Zanim przejdziesz na emeryturę, warto mieć kilka stałych źródeł gotówki i nie obawiać się, że za chwilę zapuka do Ciebie ktoś z CBA lub z kontroli skarbowej. Po-staw swoje bezpieczeństwo na solidnych nogach, najlepiej trzech, czterech czy nawet dziesięciu. To zbliża Cię do wolności finanso-wej dużo szybciej niż kombinatorstwo i droga na skróty.

118

Jakub B. Bączek

Strategia cenowa

Ceny to jak zwykle temat bardzo ekscytujący. Nie mam jednak wiedzy na temat Twojej firmy i Twoich cen. Nie oczekuj ode mnie konkretnych kwot czy procentów, bo to Ty znasz najlepiej swoją firmę i produkty. Chcę jednak poruszyć dwa ważne tematy, które są związane z polityką cenową: unikatowość i rabaty.

Masowo czy specjalistycznie?

Produkty i świadczone usługi dzielę na masowe i specjalistycz-ne. Produktem masowym jest to, co kupuje większość społeczeń-stwa – najczęściej jest to związane z podstawowymi potrzebami i zdrowiem (pasta do zębów, mleko, owoce, lekarstwa, pieczywo, usługi fryzjerskie, pogrzebowe itd.). Produkty specjalistyczne wyni-kają z kolei z tworzenia nowych branż czy też z niszowego popytu (np. moja książka o siatkówce kobiet nigdy nie będzie produktem masowym, bo… kogo to interesuje?). Ja akurat działam w obu tych środowiskach (mam bardzo niszowe firmy, ale też przynajmniej je-den biznes z produktem masowym) i wiem w związku z tym, że polityka cenowa w obu tych przypadkach znacznie się różni.

Jeśli Twój produkt jest masowy, to ważnym elementem marke-tingu i wizji firmy będzie to, żeby produkt był tani. Im tańszy pro-dukt, tym większy wolumen sprzedaży, większa rozpoznawalność na rynku, szerszy PR i lepsze wyniki biznesowe. Jeśli choć raz dasz ludziom komunikat, że jesteście drodzy, może to pogrzebać marketing na wiele lat.

Jeśli zaś Twój produkt jest wyspecjalizowany i niszowy, to… hulaj dusza. Oczywiście, w rozsądnych granicach, ale w tym przy-padku warto być drogim. Dlaczego? Ponieważ nie ma (jeszcze) konkurencji. Ponieważ produkt trafia często do pasjonatów. Po-nieważ to Ty kreujesz standardy, jako twórca niszy. Co z tego, że Twój produkt będzie najdroższy na rynku książek o wolności finan-

119


sowej, jeśli… będzie jedyną konkretną i szczerą książką na ten temat. Tutaj masz dużo większą dowolność w ustalaniu marży niż na rynku konkurencyjnym i masowym.

ĆWICZENIE 32:

Zastanów się, czy jest jakiś produkt, który uwielbiasz (np. te-lefon, samochód, jogurt itp.). Określ mniej więcej, jaka jest cena tego produktu – przypominam: ukochanego przez Ciebie. Odpo-wiedź sobie na pytanie, czy kupisz ten produkt, jeśli jego cena będzie o 10% wyższa.

Jest szansa, że jeśli chodziło o produkt masowy, to odpowiedź brzmiała „nie”. Jest jeszcze większa szansa, że przy wyborze pro-duktu niszowego odpowiedź brzmiała „tak”. Warto zastanowić się dlaczego. A przy okazji warto też zastanowić się, co by się stało z Twoim produktem, gdyby sprzedać go od Nowego Roku o 10% drożej…

Rabaty i promocje

Ostatnią kwestią w tym podrozdziale są rabaty i promocje – tak uwielbiane przez polskich klientów. Myślę, że ponad 95% polskich firm oferuje promocje i rabaty. Staram się z tym walczyć… Naj-częściej, kiedy podczas coachingu mówię po raz pierwszy, że trze-ba zaprzestać dawania rabatów w firmie klienta, patrzy on na mnie z ukosa i czuję, że atmosfera robi się gęsta. I choć sam czasami stosuję rabaty (staram się jak najmniej), to uważam, że w pewnym sensie jest to oszukiwanie klienta!

Wyobraź sobie, że siadasz w Pizzerii „Grube ciasto”, która sprze-daje każdą średnią pizzę po 20 zł… Pojawiła się jednak promocja w pizzerii, dzięki której możesz kupić 4 pizze za 40 zł… Jaka jest więc według Ciebie rzeczywista wartość pojedynczej pizzy w tej pizzerii? Jakiej jakości będzie pizza w tej cenie? Chcesz ją zjeść?

120

Jakub B. Bączek

Jeśli traktujemy klienta poważnie i chcemy budować długie re-lacje na przyszłość i jeśli klient widzi w katalogu cenę „100 zł”, to sprzedając mu ten produkt za 75 zł, w pewnym sensie dajemy ko-munikat: „Patrz, frajerze, gdybyś nie spytał, to przepłaciłbyś o 25 zł”. Może to trochę szokujące, co teraz czytasz, ale wolę pozostać przy wysokiej cenie i stracić klienta, niż wciskać mu produkt dużo taniej, odkrywając karty, ile tak naprawdę jest wart. Cóż, ja sam jestem jednak nietypowym klientem i wiele razy usłyszałem już od sprzedawców, że takiego klienta to jeszcze w życiu nie mieli. Mu-sisz więc podjąć decyzję, czy to, o czym tu piszę, ma dla Ciebie sens, czy nie. Uważam jednak ten temat za ważny przy polityce cenowej z prawdziwego zdarzenia.

Na koniec zachęcam Cię do tego, żeby nie oferować najtań-szych usług czy produktów na rynku. Oczywiście w tym segmencie można zarabiać miliony, ale generalnie z niską ceną kojarzona jest niska jakość, więc jeśli chcesz, żeby Twoja marka była obecna na rynku także za 10-15 lat, zdecyduj, że nigdy nie będziecie najtań-si. Może drudzy w kolejności, ale nie najtańsi – moje obserwacje wskazują jednoznacznie, że to na dłuższą metę nie popłaca.

121


Dostawcy i kontrahenci

O ile mam dość nieufny stosunek do doradców, o tyle staram się zawsze dbać o dostawców i kontrahentów. Dlaczego? Bo naj-częściej dzięki nim można uzyskać dostęp do wyspecjalizowanej wiedzy, do niektórych „drzwi” i oszczędzić po prostu czas. Zdecy-dowana większość firm potrzebuje dostawców. Chodzi tu na przy-kład o kurierów, drukarzy, programistów, hotelarzy, kierowców itd., czyli ludzi, którzy nie pracują w Twojej firmie na stałe, ale regular-nie możesz korzystać z ich wiedzy i narzędzi.

Ja zawsze starałam się być dość niezależny i jeśli coś potrafi-łem zrobić sam (albo myślałem, że potrafię), unikałem dostawców. Czasami jednak okazuje się, że nabycie danej wiedzy jest na tyle czasochłonne, że lepiej i taniej będzie skorzystać z wiedzy kogoś, kto poświęcił na jej zdobycie 5 lat studiów magisterskich lub kilka lat praktyki. Tak było u mnie w przypadku grafiki. Co prawda, za-pisałem się kiedyś na kurs PhotoShopa i obróbki graficznej, ale, jako że był to kurs unijny, praktycznie nic z niego nie wyniosłem (oprócz płyty z pirackim oprogramowaniem, którą wręczył nam prowadzący, żeby zawalczyć o jako takie oceny w ankiecie). Nie kręciło mnie to i czułem, że nie mam ochoty na poszerzanie tej wiedzy dla siebie, a poza tym – nie mam na to czasu. Zacząłem więc szukać solidnego, ale też taniego dostawcy, który mógłby mi od ręki tworzyć okładki do książek, do płyt czy jakieś banery inter-netowe na naszego Facebooka.

Poszukując dostawcy, staram się znaleźć na rynku firmę młodą i ambitną. Lubię pracować z ludźmi do 30. roku życia. Lubię, jak fir-ma jest w stanie rozwoju i swoich pierwszych klientów traktuje na-prawdę po królewsku. Z reguły taki sielankowy okres wkrótce mija, ale przy odrobinie szczęścia znajdziemy w swoim mieście tak zwa-nych „młodych wilków”, którzy bardziej będą nakręceni na zrobie-nie superprojektu niż na skasowanie za niego wielkich pieniędzy (zresztą ludzie przed 30-tką są z reguły gorszymi negocjatorami

i zgadzają się na niższe ceny niż ci, którzy są już rutyniarzami). Czasami przez dobór dobrego dostawcy i nawiązanie przyjaciel-

skich relacji można otrzymać znacznie więcej niż wiedzę czy usłu-gę. Kilkakrotnie zdarzyło mi się już polecać usługi moich dostaw-ców na zewnątrz i wiem, że oni z wdzięczności polecali też moje firmy i projekty. Jeśli żyjesz z dostawcami dobrze, tworzy się coś na wzór klastra, wzajemnie polecających się firm. Czasami można pozyskać dzięki temu nowych klientów na usługę, którą masz Ty, ale której nie ma w swojej ofercie zaprzyjaźniony dostawca.

Z uwagi na to, że firma powinna być stabilna, w niektórych przy-padkach warto mieć przynajmniej dwóch dostawców na tę samą usługę: jedną firmę wiodącą, od której bierzemy większość faktur, ale i firmę „rezerwową”, z której pracy skorzystamy, gdy główny kontrahent nawali albo zacznie szaleć z cenami (bo poczuje się zbyt pewnie). Generalnie moja filozofia wygląda następująco: nie przywiązuj się za bardzo do jednego kontrahenta, ale oczywiście nie mów mu o tym i dbaj o niego jak o najlepszych pracowników.

123


Strategie negocjacji

Biznes to ludzie, a sprzedaż to często rozmowy z ludźmi (coraz częściej on-line). Każda wybitna firma potrzebuje zasobów w po-staci dobrego negocjatora lub przynajmniej know-how o przekony-waniu innych do swojej racji. Napisano na ten temat setki książek. Żeby jednak nie powtarzać ich treści tutaj, podam Ci przepis na to, jak mi najczęściej udawało się doprowadzać do kontraktów czy transakcji. Jest to kolejny przykład myślenia pod prąd, więc nawet nie jestem pewien, czy da się go znaleźć w innych publikacjach.

Ja wbrew pozorom nie czuję się sprzedawcą. Nigdy jakoś spe-cjalnie nie lubiłem nikomu nic na siłę „wciskać” i nie cierpię wy-wierania presji na rozmówcę (bo sam przecież nie lubię, jak ktoś wywiera presję na mnie). Życie układało się jednak jakoś tak, że jeśli czegoś chciałem od innych, to najczęściej szybko to otrzymy-wałem. Często podpisywałem umowy z VIP-ami czy wielkimi kor-poracjami. W końcu zacząłem się zastanawiać, dlaczego wszyscy mi tego gratulują i dlaczego tak wiele osób pyta mnie, jak ja to robię. Otworzyłem oczy i okazało się, że moje metody są nie tylko bardzo skuteczne, ale i… inne niż te, które sam spotykam na co dzień u innych.

Nowa psychologia sprzedaży

Przechodząc do meritum, uważam, że najlepsza metoda na sprzedaż to: nie sprzedawać! A najlepsza metoda negocjacji to: nie negocjować! Jeśli miałbym być Twoim nauczycielem komuni-kacji handlowej, to powiedziałbym: nie zaprzeczaj, nie argumentuj, nie przekonuj, nie walcz, nie powtarzaj się. „Jak to?” – pytali nieraz ze wzburzeniem moi studenci lub pracownicy. „Przecież nie da się sprzedawać, jeśli się nie diagnozuje potrzeb, prezentuje korzyści produktu, zbija obaw klienta i nie domyka transakcji”. A ja mówię: „Da się!”.

124

Jakub B. Bączek

Lubię kraje arabskie za ich wyjątkowy czar, gorące słońce, za-pachy i fantastyczną kulturę, ale kiedy przechadzam się po Sharm el Sheikh, Monastirze lub Marmaris, nie cierpię nachalnych sprze-dawców, którzy ciągną mnie za rękę do swojego sklepu. Wymyśli-łem nawet na to metodę. Kiedy pytają mnie, skąd jestem, odpowia-dam, że z Lichtensteinu i w 99% nie mają na taką odpowiedź nic do powiedzenia (ani anegdotki, ani jakiegoś przekleństwa w danym języku, ani też najczęściej nie wiedzą, jaki język tam obowiązuje, więc dają mi spokój). Najgorsze jest to, że czasami po powrocie do Polski spotykam się z równie nachalnymi sprzedawcami. Spró-buj wejść w rozmowę z jakimś rasowym telemarketerem, to okaże się, że wcale nie tak łatwo się rozłączyć… („A czy mogę zapytać, dlaczego Pani nie jest zainteresowana?”; „A czy nie sądzi Pan, że każdemu zależy na oszczędzaniu pieniędzy?” itd.). No i, niestety, podobnie jest w wielu firmach. Sprzedawcy jadą na spotkanie jak głodne psy, a negocjacje chcą wygrywać (choć z samej definicji negocjacji się nie wygrywa). Wkurza mnie to i nie miałem zamiaru tak sprzedawać, ani też nie mam zamiaru w przyszłości zmuszać kogoś do czegokolwiek.

Trochę więc z przyczyn personalnych, a trochę na pewno z chę-ci odróżnienia się na rynku, na swoje rozmowy jechałem w do-brym humorze, bez presji i z nastawieniem, że pokażę produkt, ale jak nie będzie się podobało, to podziękuję i wyjdę. Kiedy moi rozmówcy mówili: „Mamy pewne wątpliwości”, ja odpowiadałem: „Rozumiem” i… tyle, nic więcej. Kiedy mówili, że trochę drogo, ja uśmiechałem się i mówiłem: „Ma Pan rację”. I wiecie co? Nie argu-mentując, nie przekonując i nie naciskając, najczęściej wychodzi-łem z podpisanym kontraktem. Byłem po prostu wiarygodny, sym-patyczny i otwarty. Pytali, to odpowiadałem, byli zainteresowani to mówiłem z pasją, byli niechętni, to odpuszczałem i brałem ich stronę (!) – i… działało.

Zachęcam Cię więc do stosowania mowy nieantagonizującej, czyli zamiast walki, wybieraj nawiązywanie relacji. Unikaj słów

125


typu: nie, ale, jednak, niech (nie cierpię, kiedy sprzedawca mówi do mnie: „Niech Pan zobaczy” – zawsze mam ochotę odpowie-dzieć: „Sam se Pan zobacz”), musi, powinno się, trzeba itp. Pew-nie z takim podejściem nie zrobiłbym wielkiej kariery w jakimś sy-stemie MLM lub w telemarketingu, ale… może właśnie bym zrobił. W tym momencie swojego życia nic nie muszę, więc wybieram za każdym razem swoje metody polegające na „nie-sprzedawaniu” i „nie-negocjowaniu”. Źle na tym nie wychodzę.

ĆWICZENIE 33:

Otwórz swoją skrzynkę mailową i znajdź ostatniego maila napi-sanego do klienta z próbą sprzedaży lub przekonania do czegoś, na czym Ci zależało. Wydrukuj go sobie albo otwórz w nowym oknie i zobacz, ile razy pojawiło się w tym mailu słowo „ale” i słowo „nie”. Policz je wszystkie.

Możesz w to wierzyć lub nie, ale te dwa słowa antagonizują i podświadomie nastawiają Twojego klienta przeciwko Tobie. Ow-szem, pewnie nieraz udało Ci się coś sprzedać, stosując te słowa i tradycyjne metody sprzedaży, ale powiem Ci tylko w sekrecie, że sprzedając i negocjując tradycyjnie, u mnie na przykład nie masz szans – ja na takie metody reaguję od razu zniechęceniem.

Z rozmów z wieloma prezesami, dyrektorami i ważnymi w bi-znesie osobami wynika podobny wniosek, jak i u mnie: im bardziej nachalnie działasz i im bardziej próbujesz pokazać, że wszystko wiesz najlepiej, tym mniej sprzedasz ludziom decyzyjnym. Meto-dy tradycyjne zadziałają z pojedynczą osobą z ulicy (której mo-żesz na przykład sprzedać komplet pościeli), ale na „grube ryby” to najczęściej nie działa. Zastanów się, z kim chcesz robić biznesy oraz komu sprzedawać i zrewiduj swoje metody przekonywania do swoich racji.

126

Jakub B. Bączek

Pisanie ofert

Na koniec tego podrozdziału jeden z moich ulubionych tema-tów. Ulubionych, ponieważ zawsze budzi kontrowersje i zazwyczaj połowa publiki się ze mną kompletnie nie zgadza. Otóż uważam, że pisanie ofert dla klienta jako jedna z najczęstszych form ko-munikacji biznesowej jest bez sensu! O ile pisanie ofert było nor-mą w latach 90. i właśnie tak się robiło sprzedaż i biznesy, o tyle uważam „ofertowanie” za metodę przestarzałą i nieaktualną. Mo-żesz sobie wyobrazić miny handlowców w jednej z pierwszych firm w mojej karierze doradczej (kilka ładnych lat temu), które poprosi-ły mnie o pomoc w podniesieniu sprzedaży, kiedy oznajmiłem na szkoleniu dla około 20 osób: „Zabraniam pisania ofert”. Szczęki opadły im do podłogi, a prezes firmy obecny na sali zastanawiał się chyba, jak najszybciej ściągnąć mnie ze sceny. Przekonałem jednak tychże handlowców do tego, żeby wysłuchali klienta i dali mu taką przestrzeń, by ofertę napisał sobie sam… Kiedy damy się klientowi wygadać i kiedy damy się na tyle polubić, że powie nam dokładnie, czego oczekuje, wystarczy tylko to przedstawić swoimi słowami i dodać cenę. Ważne jest to, że jeśli to klient stworzy ofer-tę, to jest małe prawdopodobieństwo, że ją odrzuci – nie będzie przecież odrzucał swoich słów (będzie chciał być konsekwentny). Jeśli natomiast oferta jest w pełni zbudowana przez Ciebie, to na „dzień dobry” jest to antagonizm, który mówi między wierszami: to ja jestem ekspertem, a Ty jesteś tu tylko po to, żeby mi zapłacić.

Wiem, że to kontrowersyjne, ale… handlowcy, o których wspo-minałem, w ciągu kolejnych 2 miesięcy osiągnęli wzrost sprzedaży o 27%, a prezes napisał do mnie odręczny list i użył tam sformu-łowania, które do dziś pamiętam: „Myślałem, że jesteś szalony, ale uratowałeś nam dział handlowy”. Zresztą w tej firmie byłem obecny jeszcze przez jakieś 3 lata i czasami miałem wrażenie, że jestem członkiem zarządu, bo podejmowałem decyzję tego szczebla. Kończąc, zwróć uwagę, że ludzie pracujący w Play nie

127


są już przez firmę nazywani „handlowcami”, a „doradcami”. Za-uważ, że jak wchodzisz do ich salonu, witają Cię słowami: „Czy mogę w czymś doradzić?”.

Inna sprawa, że komunikacja nieantagonizująca zadziałała tak-że przy wielu innych rozmowach i projektach (nie tylko w sprzeda-ży). Czasami naprawdę wolę po prostu się wycofać i nie wchodzić w dyskusję, ale za to buduję takie produkty, które po prostu są pożądane przez rynek. Krótko mówiąc, daj zaskakującą jakość, a sprzedaż i negocjacje będą coraz rzadziej potrzebne.

128

Jakub B. Bączek

Ty jako przedsiębiorca

Przed nami jeden z najważniejszych podrozdziałów tej książki. Zacząłem od zainspirowania Cię do rozwoju Twojej firmy poprzez podniesienie przychodów, obniżenie kosztów, ustawienie ceny na najlepszym możliwym poziomie, tanie skorzystanie z wiedzy kon-trahentów czy przemyślenie metod sprzedaży i negocjacji. Naj-ważniejszy element w tym wszystkim to jednak „Ty” (wybacz słowo „element”).

Doskonale znam powiedzenie: „Ryba psuje się od głowy”. Wiem, że tak w praktyce często to wygląda. Firma ma potencjał rozwojowy, ma dość zmotywowany zespół i dobry produkt, ale jest sabotowana przez swojego szefa. Tak, sabotowana! Może się te-raz wkurzysz, ale w tym podrozdziale udowodnię Ci, że nierzadko to Ty sabotujesz rozwój swojej firmy i że Twoje nastawienie do życia i do pracy może czasami zdołować cały biznes.

Narzekanie

Jednym z takich elementów, które wydają się psychologiczne i bardziej z zakresu rozwoju osobistego, ale dla mnie są ściśle związane z przedsiębiorczością, jest narzekanie. Odpowiedz so-bie na pytanie, jak często narzekasz… Jak często widzisz szklan-kę do połowy pustą i jak często mówisz słowa w stylu: „To się nie uda”, „Dlaczego znowu ja?” lub „Mam pecha”. Jeśli Ci się zdarza, to ma to wpływ na Twoją firmę i na jej wyniki finansowe.

Pamiętam, że kiedy wróciłem do Polski z Jamajki i uśmiechałem się do ludzi na chodniku, to patrzyli na mnie dziwnie. Znam dosko-nale główny temat prawie każdego taksówkarza, kiedy wsiadam do jego auta (zgadnij). Kiedyś jeszcze czytałem gazety i pamię-tam, o czym najchętniej pisały. Cóż, Polacy kochają narzekać. Że drogo, że podatki, że śnieg, że politycy, że dziury, że mało i że do dupy. Setki razy słyszałem zdania zaczynające się od: „Gdybym

129


była młodsza…”, „Gdybym zaczął wcześniej…” lub „A gdybym to ja wcześniej wiedziała…”. Źle się czuję w towarzystwie narzeka-jących bez ustanku osób. Do tego stopnia, że kilka z nich zablo-kowałem na swoim Facebooku albo wpisałem do swojego telefo-nu jako „Nie odbierać 17” (Sorry!). Wiem też doskonale, że firmy z narzekającym szefem nie rozwijają się zbyt szybko i zazwyczaj nie ma mowy o wolności finansowej w takich biznesach. Jak jest u Ciebie? O czym rozmawiasz, jak spotykasz się z rodziną? Jakie newsy na wp.pl lub onet.pl klikasz najczęściej? Czemu zdarza Ci się oglądać Ewę Drzyzgę lub „Trudne sprawy”? Właśnie…

Prokrastynacja

Innym tematem jest prokrastynacja. Ten skomplikowany termin oznacza po prostu odkładanie na później i moim zdaniem w wielu firmach jest prawdziwą patologią. Najczęściej bierze się to jednak stąd, że pracownicy widzą prokrastynację u szefa i nie czują we-wnętrznej potrzeby, żeby realizować zadania sprawnie, konkretnie i na czas. Zastanów się, na jakie maila odpisujesz chętnie i od razu, a jakie zostawiasz na koniec dnia w swojej skrzynce pocz-towej (niekiedy na jutro, a niekiedy na „nigdy”). Zastanów się, ile jest spraw, które zaprzątają Ci głowę i które nie dają Ci wieczorem zasnąć. Właśnie…

Wiem z doświadczenia, że odkładane sprawy wpływają poważ-nie na jakość Twojego życia! Tak, dokładnie! Im więcej masz pro-cesów w toku, tym trudniej się zrelaksować czy zasnąć. Jeśli masz kłopot z odpoczynkiem to w pierwszej kolejności zastanów się, ile spraw „wisi” Ci jeszcze z wczoraj czy nawet z poprzedniego roku. Czasami wystarczy jeden telefon, jedna decyzja, jeden mail i jedno delegowanie i jakość Twojego życia idzie w górę, bo… mózg nie jest zanieczyszony trwającym procesem.

130

Jakub B. Bączek

Zazdrość Kolejną barierą rozwoju biznesu jest zazdrość. Jeśli zazdrości-

my innym, tracimy mnóstwo energii na porównywanie się. To pro-wadzi do frustracji i popełniania błędów (także w relacjach), a to z kolei − do zablokowania rozwoju firmy. Odpowiedz sobie na pyta-nie, jak często zazdrościsz, jak często się porównujesz, jak często wkurzają Cię zdjęcia z wakacji znajomych lub fotki ich mieszkań albo obiadów na Facebooku.

Niedawno spotkałem się w Bangkoku z mnichem buddyjskim, który powiedział mi bardzo proste, ale niezwykle mądre zdanie: „Nic Ci tak nie popsuje życia jak zazdrość”. Być może więc warto w swojej firmie dać przykład i eliminować ze swojego codziennego życia zaintereso-wanie tym, co mają i co osiągnęli inni. Nie pozwól jednemu momentowi zazdrości przekonać Cię, że Twoje życie nie jest fantastyczne!

Co ludzie powiedzą?

Najczęściej jednak spotykam się z postawą, którą nazywam: „co ludzie powiedzą”. Bywa, że mamy rewelacyjne pomysły, ale nasza pasja wyparowuje, kiedy zaczynamy się zastanawiać, co ludzie powiedzą. Bywa, że tkwimy w nieszczęśliwych związkach od lat, bo przecież – co ludzie powiedzą. Bywa, że boimy się zara-

ACHIEVEMENT 9:

Nazwij sprawę, którą odkładasz „na później” już od dłuższego czasu. Odpowiedz sobie na pytanie, co jest Ci bliższe: zamykasz ten temat i zapominasz o nim raz na zawsze czy chcesz zakoń-czyć ten temat jakimś działaniem? Jeśli wybierasz drugą opcję,

to najpierw zrób coś!, a potem podziel się ze mną mailowo informacją, jaki temat właśnie udało Ci się pokonać: zadanie9@

jbbcoaching.pl– w zamian otrzymasz mój komentarz.

131


biać pieniądze (tak, miałem na coachingu jednego klienta, którego musiałem przekonać, że jest wart swoich cen i po tym coachingu potroił przychody w ciągu jednego miesiąca), bo co ludzie powie-dzą. Wreszcie bywa, że nie zostajemy bogaci, bo… co ludzie po-wiedzą. Pozwól, że zadam Ci dosadne pytanie: Co Cię to, kurwa, obchodzi, co ludzie powiedzą, hę?

Pamiętaj o swojej wartości i swoich zasobach. Ważne jest w ży-ciu, co Ty myślisz, bo to przecież Ty kreujesz swoją rzeczywistość. Czasami widzę młodych, zdolnych managerów, ale z góry wiem, że nie osiągną oni wolności finansowej ani bogactwa, bo większość swojej życiowej energii poświęcają na to, żeby inni ich lubili i mieli o nich dobre zdanie. To musi być strasznie męczące! Wybacz bez-pośredniość, ale większość ludzi, o których zdanie dbasz właśnie Ty (z tak wielkim zaangażowaniem), tak naprawdę nie ma specjalnego znaczenia w całej historii Twojego życia. Może więc warto dać sobie na wstrzymanie i cieszyć się życiem bez względu na to, co ludzie powiedzą. No i budować takie firmy, żeby im szczęka opadła.

Bycie zajętym

A teraz jedno z najciekawszych zjawisk − najczęściej dobrze postrzegane, więc trudno z nim walczyć. Bycie zajętym… Znam wielu managerów, którzy mają przy sobie 3 komórki, na ich biur-kach ciągle walają się papiery, a laptop jest u nich otwarty jeszcze

ACHIEVEMENT 10:

Przypomnij sobie, kiedy ostatni raz najważniejsze było dla Cie-bie, „co ludzie powiedzą”. Czy ich opinia coś zmieniła? Przed Tobą niełatwe zadanie. Opisz mi proszę swój wygląd i mocne

strony na [email protected] (rozumiem, jeśli masz opór przed tym ćwiczeniem, ale uwierz mi, że jeśli się wysilisz, to

poczujesz magię).

132

Jakub B. Bączek

przed śniadaniem. Ci managerowie są zawsze zajęci. Czasami zaczynają swoje maile do Ciebie od słów: „Słuchaj, ale u mnie młyn” lub „Wybacz, że tak długo, ale miałam milion spraw…”. Są to ludzie, którzy stwarzają pozory życia w pośpiechu, pod presją czasu i oczywiście doskonale odnajdują się w roli strażaka, który gasi wszystkie pożary. Często robią wszystko na ostatnią chwilę, zwalają winę za niepowodzenie na innych, często są znerwicowa-ni i prawie zawsze… bardzo mało skuteczni! Tacy ludzie stwarzają pozory ciężkiej pracy, a tymczasem ich efektywność jest najczę-ściej niska. Staram się unikać takich ludzi. Wolę zdecydowanie „szarą myszkę”, która może nie jest przebojowa, ale od poniedział-ku do czwartku wykona spokojnie to, co odstrzelona Pani mana-ger z pagerem za paskiem robi od poniedziałku do niedzieli po 12 godzin dziennie (powtarzając to w dodatku co jakieś 2 godziny i dodając: „Jestem taka zmęczona”).

Myślę sobie, że gdybym był ciągle zajęty, to nigdy nie doszedł-bym do wolności finansowej. Nie miałbym kiedy – w końcu byłbym zajęty. Może obudziłbym się kiedyś jako 50-latek i, owszem, miał sporą gotówkę na koncie, ale pewnie stwierdziłbym dość szybko, że najlepsze lata mojego życia dawno już minęły, a ja nie miałem nawet zbyt dużo czasu, żeby cieszyć się zarabianymi pieniędzmi.

Teraz z grubej rury: Ty też lubisz „bycie zajętym”. Może już pora odpuścić? Na pewno będziesz mieć wiele oporów i racjonalizacji (np. „Kto to zrobi lepiej niż ja” czy „Beze mnie ta firma się prze-cież zawali”), ale ja naprawdę wiem, co piszę: bycie zajętym do niczego dobrego nie prowadzi i wiem też jako praktyk, że im mniej jestem zajęty, tym bardziej mogę się skupić na naprawdę ważnych sprawach. Poświęcimy na ten temat więcej miejsca w kolejnym podrozdziale.

133


Wstyd

Na koniec jeszcze jedna kwestia, obecna u wielu przedsiębiorców: wstyd. To ciekawe, ale jak spotykam wielką Angielkę w McDonaldzie w Londynie i mówię do niej: „You look very nice today”, to ona odpowia-da mi: „Of course I do”. A kiedy spotykam piękną, dobrze ubraną Polkę i mówię jej, że ładnie dziś wygląda, to słyszę z powrotem: „A, to tylko te buciki” lub „Daj spokój”. To ciekawe, ale Polacy mają problem nie tylko z przyjmowaniem krytyki. Polacy mają olbrzymi problem z przyj-mowaniem pochwał. Dlaczego? Bo się wstydzą. Wstyd powoduje też, że nie mówią o swojej firmie w samych superlatywach w towarzystwie lub nie proszą o wizytówki osób, z którymi chcieliby mieć kontakt. Jak jest u Ciebie? Czy da się zbudować wielką firmę, będąc nieśmiałym?

ACHIEVEMENT 12:

To jest ostatnie w tej książce, ale za to trochę szalone zadanie. Wy-bierz sobie kogoś, kogo podziwiasz (dowolna sfera życia, im bardziej

ambitnie, tym lepiej). Zdobądź maila, telefon lub adres tej osoby. Odezwij się do tej osoby z (do wyboru): pozdrowieniami/wyrazami szacunku/pytaniem/prośbą. Opisz mi sytuację, wysyłając maila na: [email protected] (Czy ktoś na Ciebie nakrzyczał? Czy stało się coś złego? Czy oderwało Ci rękę po posłaniu maila?).

ACHIEVEMENT 11:

Przemyśl, kto (może Ty?) jest bardzo zapracowany z kręgu Twoich bliskich i znajomych. Czy ta osoba jest bogata? Czy ta osoba jest

wolna finansowo? A teraz zastanów się, czy ludzie biznesu, których znasz, są ciągle zajęci… To będzie jedno z trudniejszych zadań,

ale… Napisz mi 3 przykłady technik, które zastosujesz w tym tygo-dniu, by mieć mniej pracy, a nie stracić efektywności. Czekam na

Twoje pomysły pod adresem: [email protected].

134

Jakub B. Bączek

Usamodzielnianie firmy

Są dwa powiedzenia biznesowe, w które nie chciałem uwierzyć i przyznam, że kiedy je pierwszy raz usłyszałem, wydały mi się głupie (niestety, nie pamiętam ich autorów):

„Bycie w centrum firmy prowadzi do katastrofy” i… … „Perfekcjonizm utrudnia osiągnięcie sukcesu”.

Przez pierwsze 2 lata działania mojej firmy byłem dokładnie w jej centrum. Byłem szefem, twarzą firmy, głównym strategiem, marketin-gowcem, jedyną osobą decyzyjną, a niekiedy pełniłem również obo-wiązki innych pracowników, chociaż oni byli w stanie pełnić je sami. W dodatku byłem totalnym perfekcjonistą. Uważałem, że tabelka w Excelu, która zawiera dane finansowe, powinna być wypełniona tą samą czcionką i powinna być „równa”. Połowę mojej uwagi poświęca-łem więc na wpisanie i analizę liczb, a połowę na… kolorowanie ko-lumn i sprawdzenie, czy tekst nie wyjechał mi gdzieś za linię komórki. Potrafiłem się czepiać o naprawdę małe szczegóły.

Na szczęście szybko się uczę i mam w sobie talent obserwato-ra. Zacząłem więc coraz częściej zauważać, że kiedy biorę na siebie odpowiedzialność, ludzie mają naturalną tendencję do odpuszczania i rozleniwiają się. Zacząłem też zauważać, że kiedy wymagam per-fekcjonizmu (który ja w sobie mam) od osoby, która perfekcjonistą nie jest, to prowadzi to głównie do frustracji i lęku. Zacząłem więc stop-niowo wprowadzać zmiany w firmach, krok po kroku.

Ten proces, który trwał ładnych kila miesięcy obserwuję teraz z per-spektywy czasu i myślę, że mógłbym go podzielić na pewne etapy:

delegowanie zadań pracownikom, delegowanie uprawnień pracownikom, tygodniowa próba zaufania, miesięczna próba zaufania, usamodzielnienie firmy.

•••••

••

135


Oczywiście można by było rozbić te etapy jeszcze na podetapy i generalnie uczynić ten temat osobną publikacją, ale postaram się tutaj konkretnie i rzetelnie opisać, jak mi udało się przeprowadzić ten proces w niecałe 2 lata (uważam, że to bardzo krótki czas).

Delegowanie zadań

Delegowanie zadań od zawsze przychodziło mi z łatwością. Prob-lem w tym, że nie zawsze przynosiło oczekiwane efekty. Jeśli jesteś jed-nym z tych szefów, którzy mówią do pracowników: „Musimy zwiększyć sprzedaż” i idą na obiad, to… niewiele osiągniesz. Samo delegowanie nie wystarczy, dlatego wprowadziłem w swojej firmie kilka autorskich pomysłów, które sprawiły, że pracownicy przejęli za mnie 80% spraw związanych z obsługą klienta, a ja dzięki temu mogłem się skupić na zarządzaniu z prawdziwego zdarzenia.

Moim największym wynalazkiem była procedura DSN (jeśli uczysz się mnemotechnikami, to warto do tego skrótu zbudować sobie jakiś dowcipne rozwinięcie). W rzeczywistości chodziło o wykonanie trzech kroków w delegowaniu każdego zadania, czyli: deleguj, sprawdź i na-gradzaj. Może się wydawać, że to nic odkrywczego, ale ja stałem się w tej metodzie mistrzem i dzięki temu, zamiast stanowić centrum firmy, dopilnowałem, aby nad jej rozwojem zaczęło pracować kilka-dziesiąt osób. Przyjrzyjmy się każdemu z tych etapów z osobna.

Kiedy delegujesz, warto pamiętać o tym, że ludzie mają wewnętrz-ne mechanizmy chronienia ich przed lękiem. Jeśli będziesz więc de-legować w sposób zawiły, ogólny lub zaczniesz delegować zadania przekraczające kompetencje pracownika, zadanie nie zostanie po-prawnie wykonane. W moim przypadku najlepiej sprawdzało się de-legowanie mailami. Znów jest to nietypowe podejście, ponieważ od praktycznie każdego przedsiębiorcy usłyszysz, że trzeba to robić na spotkaniu w cztery oczy. O tym, dlaczego nie lubię i unikam spotkań, będzie trochę później, ale teraz powiem tylko tyle, że się z tym nie zgadzam i wypracowałem system delegowania 90% spraw mailowo.

136

Jakub B. Bączek

Mało tego, staram się, żeby konkretny mail z delegowaniem zadania był jak najkrótszy – najchętniej jedno zdanie. Kolejną ważną kwestią jest to, żeby zdanie to było konkretne. Zamiast pisać: „Proszę o inny projekt okładki do książki, ten mi się nie podoba”, wolę napisać: „Wy-mień tło na czarne, czcionka tytułu musi być taka sama jak podtytułu, a kod kreskowy daj proszę po lewej i poślij to do mnie do jutra do 12:00”. Dlaczego to drugie delegowanie jest lepsze? Bo jest konkret-ne, ma termin ważności, jest wykonalne i jest jasne (pracownik wie, jaki efekt ma być osiągnięty). A dlaczego mailem? Bo, po pierwsze, zostaje na piśmie, więc nikt nie będzie się wykręcał, że czegoś nie zrozumiał czy też że tego nie pamięta, a po drugie… Genialną tech-niką delegowania zadań okazało się w mojej firmie dopisywanie do adresatów maila specjalnego e-adresu z zadaniami do sprawdzenia.

Wyobraź sobie, że tworzysz na swoim serwerze kolejny adres elektroniczny, który wygląda tak lub podobnie: [email protected] Jeśli masz już tego maila, to ustawiasz przekierowanie z tej skrzynki na swoją służbową (bądź też odbierasz go jako osob-na skrzynka, ale ja akurat jestem przeciwnikiem mnożenia kont ma-ilowych w programie pocztowym). Jeśli więc napiszesz teraz maila z delegowaniem zadania, ale w DW (lub CC – czyli „Do wiadomości”) wyślesz go także na delegowanie@..., to posyłasz tak naprawdę tę wiadomość nie tylko do pracownika, ale także do siebie. Pracownicy powoli przyzwyczają się do tego, że trzeba dane zadanie na pewno wykonać, bo widzą, że posłałeś maila z zadaniem także do siebie i wiedzą, że zostawisz go w swojej skrzynce mailowej tak długo jako wiadomość nieprzeczytaną (więc i pogrubioną), aż pracownik nie prześle Ci raportu z wynikiem zadania! To proste działanie, a przynosi olśniewające efekty.

ĆWICZENIE 34:

Załóż samodzielnie lub zleć komuś ze swojej formy lub ze zna-jomych założenie adresu mailowego [email protected]

137


– a następnie przekieruj tego maila na swój własny. Od dziś wszelkie delegowane zadania będą trafiać na Twój komputer, więc… nie mu-sisz już ich zapisywać i pamiętać – będą tam tak długo, aż pracownik nie zda zadania.

Oczywiście ważne jest, żeby nie oznaczać wiadomości jako prze-czytanej tak długo, aż nie ma wyniku zadania – tu trzeba być bardzo konsekwentnym. Jeśli bowiem nie wykażemy się konsekwencją (jak – według moich obserwacji – 80% managerów i przedsiębiorców), to pracownicy przyzwyczają się do tego, że olewanie zadań czasa-mi przechodzi bezkarnie i morale oraz skuteczność Twojego zespołu będą bardzo przeciętne. Samo delegowanie jednak nie wystarcza…

Drugim krokiem jest sprawdzanie. Jeśli poślesz maila zgodnie z moimi instrukcjami, pracownik będzie wiedział, czego chcesz i do kiedy ma to zrobić. Jeśli sam wyjdzie z inicjatywą, żeby pokazać Ci efekty wykonanego zadania, to doskonale, ale często będzie tak, że termin z maila minie, a… pracownik milczy. Ja starałem się przy-najmniej raz na tydzień przeglądać swoje maile z adresu delegowa-ne@... i odznaczałem jako przeczytane te, które już są zrealizowane, a kiedy widziałem, że jakieś zadanie wciąż „wisi”, przesyłałem tego maila jeszcze raz (bez zmiany treści, po prostu jako „Prześlij dalej”). Dość często zdarzy się, że pracownik nie wykona zadania na czas, z różnych względów. Za pierwszym razem (pierwszy wyznaczony ter-min) zawsze staram się reagować zrozumieniem. Mówię więc: „Rozu-miem, że coś Ci wypadło, ale jako że miało to być na dziś i jest to dość ważne dla mnie, postaraj się proszę posłać mi to do jutra do 10:00, ok?”. Najczęściej działało, ale jeśli nie, to za drugim razem jestem już trochę bardziej surowy i mówię na przykład: „Słuchaj, zaczynam się frustrować tym, że to zadanie wisi już od jakiegoś czasu, dasz radę je zrobić w pierwszej kolejności czy też mam Ci osobiście pomóc?” – takie zdanie działa rewelacyjnie, od razu pojawiają się efekty. Bar-dzo, bardzo rzadko zdarzało się jednak, że i to nie pomogło. Za trze-cim razem wybieram więc jedną z dwóch opcji: zjebka motywująca (jeśli brak realizacji wynika z lenistwa lub ze złego zarządzania sobą

138

Jakub B. Bączek

w czasie pracownika) lub refleksja, czy oby nie dałem zbyt trudne-go zadania. Jeśli dojdę do wniosku, że moje delegowanie było do kitu (np. poprosiłem o zadanie, które wymaga wiedzy niedostępnej dla pracownika), to po prostu biję się w pierś i mówię do człowieka: „Może to, że dotychczas tego nie wykonałaś, znaczy, że jest to na ten moment za trudne dla Ciebie, pozwól więc, że przejmę to zadanie i je dokończę”. Tak czy inaczej, sprawdzam tak długo, aż zadanie jest zakończone – to ważne i uczy pracowników konsekwencji i dotrzymy-wania słowa. Jako praktyk powiem, że to genialna metoda.

Na końcu warto też pracownika nagrodzić, ale nie chodzi tu o pod-wyżkę czy bilety do kina, bo zadań delegujemy masę i moglibyśmy zbankrutować, nagradzając wykonanie każdego gotówką. Bardziej chodzi mi tu o dobre słowo, w stylu: „dziękuję” czy „dobra robota”. Pracownik nagrodzony pochwałą słowną czuje motywację i energię do dalszego działania. Dzięki temu możemy delegować mu kolejne zadania. Nie zawsze udaje mi się chwalić po każdym zadaniu, ale staram się przesłać przynajmniej krótkie „dziękuję” w mailu zwrotnym raz na jakiś czas.

Tak kończy się cykl delegowania każdego zadania: delegujesz, sprawdzasz i nagradzasz, a potem idziesz dalej. Z czasem wszyscy w firmie przyjmą ten system działania i stanie się on normą, a Ty… skupisz się na prawdziwym zarządzaniu, a nie na zajmowaniu się pierdołami w firmie.

Delegowanie uprawnień

Kolejnym krokiem w usamodzielnieniu firmy jest już delegowanie uprawnień (to nie to samo, co zadania). Od czasu do czasu może się zdarzyć, że delegowane pracownikowi zadanie do Ciebie wraca. Po-dam przykład: delegujesz pracownikowi uzyskanie referencji od klien-ta, ale pracownik wraca do Ciebie po 2 dniach i mówi, że klient wystawi referencje po otrzymaniu od nas faktury. Jako że pracownik nie ma uprawnień i dostępu do programu fakturacyjnego, zadanie ląduje z po-

139


wrotem na Twoim biurku. Dopiero po wystawieniu faktury przez Cie-bie zadanie może być kontynuowane przez pracownika. W tego typu przypadkach szef jest tak zwanym „wąskim gardłem”, czyli miejscem procesu, w którym mogą tworzyć się kroki. Dlatego warto zaufanym pracownikom przekazać uprawnienia do funkcjonowania w firmie, jako zastępstwo szefa.

Ja stopniowo przekazywałem uprawnienia swoim managerom (przypominam, były to osoby zatrudnione z kręgu moich bliskich zna-jomych, więc zaufane, lojalne i zaangażowane). Po kilku latach pracy dostali ode mnie kolejno: uprawnienia do wystawiania faktur za usługi i produkty z ich działów, możliwość podpisywania umów z klientami, później dostęp bierny do konta bankowego (mogli sprawdzać wpłaty, ale nie mogli jeszcze robić przelewów), potem już aktywny dostęp do konta (na początku z limitem maksymalnie 5 000 zł wypłaty jednorazo-wej, a teraz już bez limitów), a w końcu oddałem im możliwość odbie-rania moich telefonów i odpisywania na moje maile w moim imieniu. Krótko mówiąc, oddałem im wszelkie uprawnienia, które posiadam sam (stopniowo, krok po kroku). Gdybym był nadal szefem w centrum firmy, to faktury wystawiałbym sam, przelewy podpisywałbym sam, na maile odpisywałbym sam i… nie byłoby mowy o wolności finanso-wej. Ale ja wolałem delegować uprawnienia zaufanym pracownikom, dzięki czemu stałem się zastępowalny i może mnie w firmie nie być w ogóle, a i tak będzie ona sprawnie funkcjonować.

Oczywiście nie namawiam Cię do tego, żeby od razu przekazać wszelkie swoje kompetencje pracownikom. Najpierw musisz mieć pewność, że dana osoba naprawdę chce zostać w Twojej firmie na długie lata, że jest odpowiedzialna. Musisz czuć, że jej ufasz i wie-dzieć, że wielokrotnie już udowodniła, iż jest godna zaufania. Ważnym aspektem jest też wyciszenie swojego ego. Wielu szefów woli zosta-wić wypłaty wynagrodzeń tylko dla siebie, ponieważ czują się dowar-tościowani, kiedy przekazują pieniądze podwładnym i lubią usłyszeć wtedy „dziękuję”. Jeśli jednak Twoje ego jest pod kontrolą i stąpasz pokornie po ziemi, wszystkie te sprawy mogą załatwiać Twoi ludzie.

140

Jakub B. Bączek

Gwarantuję Ci, że raz na jakiś czas się pomylą. Czasami zrobią coś źle. Czasami nawet doprowadzą do konfliktu lub porażki, ale w dłuż-szej perspektywie popatrz na to tak, że każdy błąd to doskonała na-uka i szansa na rozwój. Starałem się bardzo cierpliwie podchodzić do błędów pracowników – zarówno w delegowaniu zadań, jak i de-legowaniu uprawnień. Czasami kosztowało mnie to trochę pieniędzy i nerwów, ale było warto. Moi pracownicy czuli, że im ufam i nie chcieli zawieść tego zaufania. Nawet jeśli zdarzyło się coś nieplanowanego, to moje zaufanie nie malało. Mogli za to liczyć na wsparcie i na pomoc w posprzątaniu bałaganu. Tak właśnie ze „zwykłych” koordynatorów stali się prawdziwymi managerami i byli już gotowi do zarządzania firmą w moim imieniu.

Znikanie z firmy

W następnym kroku wykonałem więc kilkakrotnie pewien ekspe-ryment. „Znikałem” z firmy na tydzień z ich oczu. Tak naprawdę by-łem na miejscu, gotowy do pracy, ale nie odbierałem telefonów (więc klienci w końcu trafiali do pracowników, a pracownicy musieli swoje problemy rozwiązywać sami) i nie odpisywałem na maile (o tym w ko-lejnym podrozdziale). Obserwowałem bacznie, co się dzieje i zauwa-żałem, że… nic się tak naprawdę nie zmienia. Firma funkcjonuje tak samo, jak funkcjonowała. Szybko okazało się, że pracownicy, mając wszelkie narzędzia i uprawnienia do pracy, nawet nie zauważali, że mnie nie ma.

Kolejnym eksperymentem było zniknięcie z firmy na miesiąc. Niby nie aż tak długo, ale w ciągu miesiąca w firmie podejmuje się dzie-siątki decyzji. Zebrałem więc kluczowych managerów i powiedziałem im wprost, że jadę na miesięczne wakacje i nie zabieram ani telefonu, ani laptopa i że nie będę utrzymywał żadnego kontaktu z firmą. Pa-miętam, że byli trochę przestraszeni, ale i podekscytowani zarazem. Sami podjęli decyzję, że będą się raz na jakiś czas spotykać i moty-wować wzajemnie do pracy i wspierać. Po moim powrocie zobaczy-

141


łem wyniki firmy i miałem dowód na papierze: firma funkcjonowała bez zarzutu. I choć pracowałem na taki efekt kilka lat (rekrutując od-powiednich ludzi, szkoląc ich i ucząc na co dzień, delegując im zada-nia i sprawdzając to, dając im moje uprawnienia i coachując ich), to po raz pierwszy w życiu poczułem, że moja wolność finansowa jest na wyciągnięcie ręki.

Stopniowo przyzwyczajałem ich więc do nowej sytuacji i na jed-nym z naszych tradycyjnych spotkań integracyjno-szkoleniowych po-wiedziałem z poważną miną, że odchodzę z firmy. Pracownicy byli na to gotowi. Znowu pojawiło się trochę lęku, czy sobie poradzą, ale pojawiła się też niesamowita siła i chęć do pracy. Managerowie po-czuli się jak prezesi, koordynatorzy jak managerowie. Wiedzieli, że są w solidnej firmie i wiedzieli, że mają świetne produkty do sprzeda-ży. Wiedzieli też, że firma ma doskonały wizerunek i opinię eksper-cką w branży. Pozostawiając firmę w ich rękach, dałem im najwyższy dowód zaufania i wiary w ich siły. Mogli się dzięki temu poczuć jak przedsiębiorcy, którzy sami będą budować swoją przyszłość i rzeczy-wistość.

Efekt jest taki, że będąc poza firmą (w tym akurat momencie, kiedy to piszę, jestem na lotnisku Don Mueang w drodze do Kuala Lumpur w Malezji), jestem zupełnie spokojny o swoje interesy i swoich ludzi. Długo na to wspólnie pracowaliśmy, ale myślę, że każdy z nas ma teraz szanse na korzystanie ze swojego potencjału. Staram się nie zerkać na maila, na konta bankowe, na firmowego Facebooka, ale jak już mnie skusi, to widzę, że wszystko jest OK, a wyniki finansowe są nawet lepsze niż rok temu, kiedy byłem obecny w firmie w 100 procentach. Żyć nie umierać! I tylko się cieszyć z tak genialnych ludzi w zespole!

Podwajanie motywacji zespołu

Na koniec krótko o jeszcze jednym temacie. Staram się, żeby moi managerowie odczuwali satysfakcję nie tylko z powodu wynagrodzeń

142

Jakub B. Bączek

(wydaje mi się, że dość wysokich jak na warunki rynkowe), ale czuli się współwłaścicielami firm także w sensie formalnym. Każdy z nich wie, że za wybitny wkład i przejęcie jakiegoś działu czy spółki może liczyć na udziały w tych interesach. Raczej zostawiam większość udziałów dla siebie (na razie, pewnie kiedyś się to zmieni), ale jestem też w stanie oddać mniejszościową część najbardziej zaangażowa-nym ludziom. Chcę, żeby czuli, że to są ich firmy i chcę, żeby mieli to na papierze. Oczywiście pracownicy muszą wykazać się też sku-tecznością biznesową i zrealizować konkretne plany finansowe pod moją nieobecność, ale uważam, że naprawdę warto dzielić się z nimi udziałami w firmie – to podwaja motywację zespołu do tworzenia wy-bitnego przedsiębiorstwa. A takimi właśnie przedsiębiorstwami i ze-społami mam zaszczyt się pochwalić – wybitnymi w swoich branżach i robiącymi wrażenie na wielu klientach i obserwatorach.

Podsumowując, dziś jestem przekonany, że bycie centrum firmy nie prowadzi na dłuższą metę do niczego dobrego. Podpisuję się też pod stwierdzeniem, że nadmierny perfekcjonizm hamuje rozwój bi-znesu. Był mi co prawda potrzebny, aby stworzyć skuteczne proce-dury i know-how dla naszych franczyzobiorców, ale im bardziej od-puszczam sobie perfekcję, tym bardziej jestem szczęśliwy i tym lepiej pracuje się moim ludziom. Jak jest u Ciebie? Jesteś w centrum firmy? Czy do dzisiaj szczyciłaś się, że jesteś perfekcjonistką? Czy do dzi-siaj mówiłeś, że sam zrobisz to najlepiej? Przemyśl proszę tę kwestię bardzo dokładnie.

143


Nowe nawyki przedsiębiorcy

Wraz z usamodzielnianiem firmy przedsiębiorca zaczyna się przyzwyczajać do nowych nawyków. Choć mowa tu o eliminowa-niu telefonów, maili, spotkań czy spraw do zrobienia, to okazuje się, że wcale nie jest to łatwe. Znów na drodze staje ego. Lubimy myśleć, że jesteśmy w czymś szybsi, sprawniejsi czy mądrzejsi od innych. Pewnie nawet często tak jest i częściowo mamy rację. Jako początkujący przedsiębiorcy nadmiernie przywiązujemy się jednak do swojej samodzielności i samowystarczalności – to jest punkt, w którym większość przedsiębiorców pozostaje i przegrywa.

Warto złapać się na tym, że wiele telefonów, które odbieramy, nie ma tak naprawdę większego znaczenia w perspektywie zarządzania całą firmą. Mnie chyba po raz pierwszy zdarzyło się nie odpisać na pytanie od jakiegoś studenta w mailu po 4 latach budowania firmy. Dotychczas odpisywałem na wszystkie maile, a swego czasu otrzy-mywałem ich na skrzynkę średnio po 70 dziennie! Kiedy zrozumia-łem jednak, że 80% tych maili generuje pośrednio lub bezpośrednio tylko 20% przychodów naszej firmy, a to te 20% najważniejszych maili (kluczowi klienci, media, wielcy partnerzy biznesowi) buduje 80% naszych przychodów, to… wszystko się zaczęło zmieniać, a ja zacząłem widzieć siłę w tym, że nie jestem zajęty, tylko zamiast tego skoncentrowany na konkretach i najważniejszych tematach.

Kalendarze

Gdybym pokazał Ci teraz mój papierowy kalendarz z 2008 roku, to pewnie zrobiłoby to na Tobie wrażenie. To była gruba „książka” w formacie A4, gdzie na każdy dzień przewidziana była jedna wiel-ka kartka. Najbardziej zaskakujące jest jednak to, że prawie każdą z tych kartek miałem zapisaną zadaniami i sprawami do załatwie-nia drobnym drukiem! W sumie wpisałem w ten kalendarz kilka-naście tysięcy spraw na rok 2008! Dziś jak na to patrzę, jestem przerażony. Jeśli pojawisz się kiedyś na moim szkoleniu, to po-

144

Jakub B. Bączek

każę te kalendarze jako inspirację – każdy kolejny był już bowiem mniejszy. W 2009 roku nadal bardzo gruby, ale już A5, w 2010 roku A5, gdzie na jednej kartce były już 3 dni, a nie tylko 1, a obecnie mam mikroskopijny kalendarzyk, który kupiłem w Empiku za… 9 zł. Mało tego, jakiś czasu temu powykreślałem z tego kalendarzy-ka wszystkie poniedziałki, środy, piątki, soboty i niedziele, więc na-wet gdybym chciał się z kimś spotkać biznesowo w którymś z tych dni, to otwieram kalendarz i… nie mam gdzie zapisać! W związku z tym, mając minimalne szanse na zapisanie jakiegokolwiek spo-tkania czy zadania w kalendarzu, większość po prostu odrzucam lub przekazuję pracownikom. Pod koniec etapu przedsiębiorczo-ści mogłem dzięki temu skupić się na naprawdę najważniejszych tematach, a teraz, w etapie wolności finansowej, skupiam się na szczęśliwym i pełnym życiu rentiera.

Podobnie jak z wielkością kalendarzy, z czasem zacząłem stop-niowo zmniejszać liczbę spotkań. Po latach obserwacji i prowa-dzenia różnych biznesów i projektów stałem się przeciwnikiem spotkań. Ludzie przychodzą na te spotkania najczęściej nieprzy-gotowani, bez konkretów, chcą sobie pogadać i – sorry – marnują mój czas i moje życie, a mam je przecież tylko jedno. Jako mło-dy przedsiębiorca potrafiłem „zaliczyć” i 7 spotkań dziennie. Te-raz nawet jedno w tygodniu wydaje mi się za dużo! W dzisiejszym świecie biznes przenosi się do sieci. Wiem, że już o tym pisałem, ale dodam tylko, że jakieś 90% moich największych klientów ob-sługiwałem bez spotkań osobistych. Ba, w moich firmach pracują nawet osoby, których w życiu nie widziałem na oczy! Jeśli chcą przedyskutować cokolwiek ze mną, to muszą to zrobić telefonicz-nie lub mailowo, choć prawdę powiedziawszy, nawet w taki sposób ostatnimi czasy jest to niemożliwe, więc… radzą sobie sami albo szukają wsparcia w zespole, ucząc się od siebie i integrując.

Jeśli już naprawdę muszę się z kimś spotkać, to albo ustalam godzinę zakończenia spotkania (często, dość zaskakująco dla roz-mówców, nie o pełnych godzinach, a np. od 13:20 do 13:42) i pro-szę o przygotowanie konkretnej listy spraw do omówienia – pisem-

145


nie! Dzięki temu załatwiam teraz w 5 minut to, co kiedyś zajmowało mi godzinę i polegało na bezproduktywny błądzeniu w dygresjach rozmówcy lub też domyślaniu się, o co tak naprawdę chodzi. Lubię też połączyć spotkanie z posiłkiem. Jedzenie to przyjemność, ale i konieczność, więc skoro muszę to zrobić i siedzę w restauracji przez godzinę, to mogę to wykorzystać jednocześnie na rozmowę o tym, co dzieje się w jednej z moich spółek.

Telefony

Mało kto zdaje sobie z tego sprawę, ale najbardziej dezorgani-zującą pracę i życie formą spotkań, są… telefony. Tak, to też są spotkania! Problem tylko w tym, że telefon przedsiębiorcy może zadzwonić w każdym momencie, nie tylko w takim, w którym mamy szanse na przygotowanie się do rozmowy. A drugi problem jeszcze polega na tym, że zdecydowana większość osób telefonujących do nas czegoś od nas chce lub wymaga (akwizytorzy, ankieterzy, telemarketerzy, pracownicy, kandydaci do pracy itd.). Im więcej czasu poświęcisz na takie telefony, tym mniej masz czasu na za-rządzanie, a tym samym – tym bardziej wydłuża się Twoja droga do wolności finansowej.

W sprawie telefonów zadziałałem więc bardzo stanowczo i sys-temowo. W ciągu zaledwie 3 miesięcy udało mi się ograniczyć licz-bę telefonów, które odbieram, z 30 dziennie do zaledwie 2! Jeśli jesteś już na tym etapie i czujesz, że chcesz zarządzać, zamiast marnować czas na bezproduktywnie rozmowy telefoniczne, wyko-naj poniższe ćwiczenia, żeby tak jak ja zredukować liczbę telefo-nów do Ciebie aż 15-krotnie w kilka tygodni! (Podkreślam jednak, że musisz być na wstępie do etapu wolności finansowej, żeby ten proces miał sens. Jeśli jesteś na etapie nauki lub poszukiwań, wy-konanie tych ćwiczeń może Ci wręcz zaszkodzić). Co ciekawe, pomimo uwolnienia dużej ilości czasu w ciągu dnia, rentowność moich firm wzrastała, a moja osobista skuteczność i uważność po-dwoiły się wraz z brakiem telefonów.

146

Jakub B. Bączek

ĆWICZENIE 35

Sprawdź, czy na stronie internetowej Twojej firmy jest Twój nu-mer telefonu. Jeśli tak, a masz pewność, że Twoi ludzie mogą od-powiadać na przynajmniej 75% Twoich telefonów sami, usuń swój numer i wstaw tam numer zaufanego pracownika. Jeśli z czymś nie będzie sobie w stanie poradzić, po prostu zapyta Ciebie, co ma rozmówcy odpowiedzieć w późniejszym terminie.

ĆWICZENIE 36

Jeśli telefony pojawiają się nadal, wpisz do wyszukiwarki Go-ogle swój numer telefonu w cudzysłowie i kliknij „enter”. Wyskoczy Ci lista stron, na których podany jest Twój numer. Może to być Al-legro, GoldenLine czy jakieś bezpłatne ogłoszenie usługi sprzed 4 lat. Edytuj te strony, jeśli masz do nich dostęp (ponownie: zamień swój numer na numer pracownika) lub też napisz do działów ob-sługi klienta tych stron i wytłumacz, że telefon jest już nieaktualny i że prosisz o jego usunięcie spod tego linka (podajesz adres stro-ny www). Mnie w ten sposób udało się prawie całkowicie usunąć prywatny numer telefonu (który używałem też w firmach) z całego Internetu.

ĆWICZENIE 37

Zacznij tworzyć w swoim telefonie listę kontaktów o nazwie „Nie odbierać”. Bardzo to śmieszy moich kursantów i studentów, ale ja mam w swojej książce telefonicznej numery od „Nie odbierać 1” do „Nie odbierać 174”. Każdy akwizytor, kombinator lub ankieter zaraz po tym, jak miło mu podziękuję za rozmowę i rozłączę się, trafia ze swoim numerem do listy „Nie odbierać”. Rekordzistami są książki telefoniczne Eniro (chyba z 20 numerów, których nie odbie-ram), handlowcy z Orange i Play, a także nachalni ludzie z Gro-upona. Kiedyś zdobyli mój telefon, mają go więc w bazie danych

147


do dziś. Ja nie zamierzam telefonu zmieniać, ale za to olewam ich próby połączenia, nie pamiętając już nawet, kto pod jakim nume-rem się znajduje. Jeśli jest na „Nie odbierać”, to na zawsze stracił już szansę porozmawiania ze mną pod tym numerem i zapewne sobie na to zasłużył. Gdy się kiedyś spotkamy, to pochwalisz mi się swoją listą.

ĆWICZENIE 38

Zastrzeż numer. Dzięki temu nikt nie będzie oddzwaniał do Cie-bie w trakcie obiadu, masażu czy randki – tylko Ty wiesz, gdzie dzwonisz i co chcesz załatwić, ale Twojemu rozmówcy wyświetla się „numer prywatny”, więc nie będzie Ci zawracał głowy. Część moich bliskich marudzi na ten mój numer zastrzeżony (szczególnie Asia), ale generalnie to bardzo mi służy. Jak czegoś potrzebuję, to dzwonię, ale jak chcę mieć święty spokój, to mam święty spokój.

ĆWICZENIE 39

Przekieruj swoje połączenia na numer służbowy. Wystarczy wejść w ustawienia połączeń i wpisać numer przekierowania. U mnie wygląda to tak, że kiedy dzwonisz do mnie, a ja z jakiegoś powodu nie odbiorę (np. wiem, że dzwonisz, bo coś chcesz, a ja jestem w trakcie relaksującej medytacji), po trzecim sygnale do-dzwonisz się do mojej „asystentki” (nie lubię tego słowa). Krót-ko mówiąc, jeśli jesteś akwizytorem lub chcesz mnie przekonać do kolejnego „genialnego” produktu na rynku, to rozbijesz się o mur przeszkolonej osoby, która nie dopuści Cię do mnie za żadne skarby, a jeśli jesteś z rodziny lub ze znajomych, to po zakończe-niu medytacji będę miał SMS-a z informacją od pracownika, żeby do Ciebie oddzwonić. Proste. Tym bardziej że około 6 miesięcy w roku zamierzam spędzać w podróżach, a wciąż jeszcze kilku klientów ma mój numer i raz na kilka tygodni czy miesięcy chcę z niego skorzystać.

148

Jakub B. Bączek

ĆWICZENIE 40

Wyciszaj telefon na dni wolne i po godzinie 16. Mnie na począt-ku było trudno, bo jak większość przedsiębiorców uzależniłem się wręcz od telefonu, ale z czasem cisza i wolność od mojej melodyjki z telefonu sprawiała mi taką przyjemność, że niekiedy nie włączam dźwięku w swoim Samsungu nawet przez cały tydzień. Jeśli to coś ważnego, zawsze mogę oddzwonić, jak już zerknę na aparat, ale 95% spraw nie ma większego znaczenia w całej historii mojego życia.

Maile

Po rozprawieniu się z telefonami na celownik poszły maile. Dotychczas pułapka wyglądała tak, że wiedziałem, iż dany mail dotyczy jakiejś pierdołki i że powinienem go skasować lub dele-gować, ale odpowiedź była na tyle krótka (do 2 minut), że jednak odpisywałem. Zdarzało mi się jeszcze nie tak całkiem dawno temu odpisywać na maila typu: „Chciałabym zakupić Państwa e-book za 9 zł” czy „Piszę prace magisterską o animacji, czy udzieli mi Pan wywiadu”. W końcu zrozumiałem, że liczba ludzi, którzy coś ode mnie chcą, jest nieskończona i jeśli będę im wszystkim odpisywał, to nie pomogę tym najbliższym, bo nie będę miał dla nich czasu. Nie mówiąc już o tym, że ja sam będę wrakiem, odpisując na te maile, zamiast skupić się na swoim życiu i szczęściu! Zmniejszy-łem więc liczbę maili do 1-3 dziennie. A nawet jeśli je otrzymuję, to i tak najczęściej są delegowane do realizacji na kogoś innego. Być może kiedyś uda mi się osiągnąć taki stan, że w ogóle nie będę korzystał z poczty e-mail. Tak, tak, nie zwariowałem, wydaje mi się to naprawdę możliwe.

Jeśli masz gotowość, by poszerzyć swoją strefę komfortu i jeśli jest to odpowiedni etap Twojego rozwoju biznesowego, ogranicz razem ze mną liczbę maili, krok po kroku:

149


ĆWICZENIE 41

Sprawdź, czy na stronie internetowej Twojej firmy jest Twój e-mail. Jeśli tak, usuń go i zamień na ogólny, np. [email protected]

ĆWICZENIE 42

Wpisz do wyszukiwarki Google swój e-mail w cudzysłowie i klik-nij „enter”. Wyskoczy Ci lista stron, na których podany jest Twój adres. Stopniowo zacznij usuwać kontakt do siebie, strona po stro-nie.

ĆWICZENIE 43

Zacznij naprawdę walczyć ze spamem. Wypisz się z powiado-mień na Facebooku, LinkedIn czy Twitterze – przecież i tak się tam regularnie logujesz, więc nie musisz jeszcze dostawać maila, że ktoś polubił Twój post. Dzięki temu otrzymasz dziennie o 50% maili mniej i skupisz się na ważnych lub przyjemnych rzeczach, zamiast tracić podwójnie czas. Wyszukaj też na dole każdego newslettera, który dostajesz, a którego i tak przecież nie czytasz, opcję „wypisz z bazy” lub „unsubscribe”. Kliknij i dopilnuj, by Twój mail zniknął z ich bazy danych. Na artystów w stylu: „Czy wyraża Pan zgodę na posłanie oferty usług księgowych” (piętnastą już w tym tygodniu) reaguj stanowczo i pisz po prostu „WYPISZ Z BAZY” lub nawet „DAJ MI SPOKÓJ” (czy takie tam…). Nie zlikwiduje to spamu do zera, ale mi udało się go zminimalizować o jakieś 90%.

ĆWICZENIE 44

Usuń swojego maila z wizytówek i wszelkich materiałów mar-ketingowych. Kompetencje Twoich pracowników są wystarczające by mogli odpowiadać na większość pytań do Ciebie, a jeśli tak nie

150

Jakub B. Bączek

jest, to przynajmniej wyselekcjonują Ci te najważniejsze sprawy, a resztę odrzucą, dbając o higienę Twojego umysłu.

ĆWICZENIE 45

Używaj autoresponderów w stylu: „Dziękuję za kontakt, jestem poza biurem, proszę o kontakt z…”, nawet jeśli nie jesteś poza biurem. Jeden z moich e-maili ma autoresponder już od kilku miesięcy – stopniowo ta skrzynka umiera, bo Ci, co chcą napi-sać, od razu kierują się do moich pracowników. Właśnie o to mi chodziło.

ĆWICZENIE 46

Walcz z pokusą odpisywania na głupie maile i takie, które nicze-go nie wnoszą do Twojej pracy i Twojego życia. Wiem, że to trochę brutalne, ale wolę mieć szczęśliwe życie i czasami tylko uświado-mić sobie, że ktoś jest wkurzony, bo nie odpisałem na jego „fanta-styczną” ofertę, niż odpisać na każdego, nawet durnego maila, ale mieć nieszczęśliwe i przepracowane życie. Twój wybór.

ĆWICZENIE 47

Zanim odpiszesz na cokolwiek ze swojej skrzynki mailowej, najpierw odpowiedz sobie na pytanie, czy nie należy tego maila delegować albo przesłać do pracownika… Nawet jeśli odpisanie zajęłoby Ci tylko 2 minuty! Ten nawyk to naprawdę pomysł za mi-lion dolarów!

Facebook

Kiedy nie ma już tyle telefonów i maili co dotychczas, pora na kolejne wyzwanie dla strefy komfortu. Facebook i złodzieje czasu. Biję się w pierś i przyznaję jak na spowiedzi: jestem uzależniony

151


od Facebooka i te wszystkie „Like” czy komentarze są dla mnie jak karuzela dla 5-latka. Owszem, lubię to.

Niemniej muszę też uczciwie przyznać, że codzienne logowa-nie się na Facebooku (czy innych portalach społecznościowych) „zabiera” kawałek życia, który można by poświęcić na jeszcze przyjemniejsze, a na pewno ważniejsze sprawy. Na razie więc daję sobie jeszcze tolerancję na to, że spędzam tam trochę cza-su. Zresztą traktuję Facebooka także jako rewelacyjne narzędzie marketingowe (patrz: rozdział trzeci). Docelowo jednak chciałbym kiedyś usunąć swój profil z tego portalu, a na razie mam zamonto-waną w laptopie aplikację, która liczy mi jak stoper czas spędzony dziennie na Facebooku. Staram się, żeby nie było to więcej niż godzina dziennie. Beznadziejnie mi idzie…

Jeśli lubisz media społecznościowe, to jeszcze pół biedy, ale je-śli okazuje się w pewnym momencie Twojego życia, że większość spraw na tych portalach dotyczy jednak Twojej pracy, a ponad po-łowa znajomych to… właśnie, kto to, kurwa, jest? Może już czas na ograniczenia lub usunięcie niektórych profili. Myślę, że wkrótce rozważę takie działanie. Póki jednak jestem – zapraszam do zna-jomych!

Wiem co mówię, kiedy zachęcam Cię do znacznego ograni-czenia spraw i tematów, które zaprzątają Twoją głowę w okresie przedsiębiorczości. Kiedy pojawiał się spokój, czas i cisza, tworzy-łem swoje najwybitniejsze projekty. Mogłem też motywować ludzi, obmyślić kreatywny marketing lub po ludzku odpocząć. Wszystko to dzięki eliminacji i redukcji docierających do mnie maili i telefo-nów. Naprawdę polecam – trudno być dobrym managerem, kiedy się jest ciągle zajętym, bo zamiast zarządzać, jest się… zajętym! A o wolności finansowej możesz tylko pomarzyć. Jeśli jednak uda-ło Ci się wykonać przynajmniej część ćwiczeń, zapraszam Cię do najbardziej fascynującego etapu Twojego życia: dużo pieniędzy i dużo czasu. Najlepsze przed nami!

152

Jakub B. Bączek

Rozdział 5.Masz już dużo pieniędzy i coraz więcej czasu – etap wolności finansowej

Wszystko zaczyna się od marzeń… Wielu ludzi marzy jednak o małych rzeczach lub nawet wcale. Jeśli Twoim marzeniem będzie, by przeżyć z miesiąca na miesiąc za pieniądze z pracy, której nie lubisz, to tak właśnie będzie wyglądało Twoje życie. Jeśli z kolei Two-je marzenia będą związane z byciem ideałem, to skazujesz się na cierpienie, bo wśród ludzi ideałów nie ma. Chciałbym Cię więc zachę-cić do marzeń ambitnych, ale realnych. Wykraczających poza strefę komfortu, ale takich, które sprawiają, że czujesz motylki w brzuchu. Chciałbym Cię zachęcić do marzenia o wolności finansowej.

Nie marzyłem o niej, będąc w etapie nauki, bo wtedy nawet nie znałem takiego pojęcia. Nie marzyłem o niej, kiedy byłem w eta-

153


pie poszukiwań, bo wówczas całą moją energię pochłaniało two-rzenie. Nie marzyłem o wolności finansowej nawet wtedy, kiedy stałem się przedsiębiorcą. Szczerze? Nie wierzyłem, że w Polsce możliwe jest, by stać się młodym rentierem. Mijały jednak lata, ja pracowałem jak tytan, po ludzku stawałem się coraz bardziej zmę-czony. I wtedy odważyłem się marzyć… Dziś patrzę wstecz i myślę sobie, że muszę uważać na swoje marzenia – one naprawdę lubią się spełniać!

Może nie jesteś jeszcze na etapie wolności finansowej, ale za-praszam Cię do lektury tego rozdziału – potraktuj go jak mapę i mo-tywację do zmian w Twoim życiu. Jeśli jesteś już na początku lub w trakcie wolności finansowej, to dostrzeż razem ze mną pułapki i zagrożenia tego etapu. Wszystko, co napisałem w tym rozdziale, to namacalne fakty. Pora zmierzyć się z marzeniami!

154

Jakub B. Bączek

Budowanie przychodów pasywnych

Przychody pasywne to takie, które znajdą się na Twoim koncie bez względu na to, czy pracujesz, czy nie, czy jesteś w Polsce, czy na wakacjach, czy jesteś w pełni sił, czy chorujesz. Są to więc regularne, przewidywalne pieniądze, którym nie musisz poświę-cać (zbyt dużo) pracy. Pewnie nie ma czegoś takiego, jak w peł-ni wolne od wysiłku pieniądze, bo przecież nawet jeśli pobierasz odstępne od studentów, którzy wynajmują 2 pokoje w mieszkaniu kupionym przez Ciebie, to co miesiąc musisz sprawdzić na koncie, czy przelew przyszedł w terminie, a to też jakaś praca. Niemniej jednak pasywa wymagają minimalnego nakładu pracy, dlatego są takie przyjemne i pożądane w świecie przedsiębiorców.

Jest masa przykładów przychodów pasywnych, ale w tym pod-rozdziale opiszę głównie te, które sam posiadam. Jak już wspomi-nałem wcześniej, oprócz planu A, lubię mieć także plan B, plan C, a nawet plan Z. W związku z tym wyznaję zasadę: źródeł pasyw-nego przychodu nigdy za wiele! Dla ułatwienia podzieliłem przykła-dy pasywów na cztery grupy. Zachęcam Cię, żeby budować swoje „źródełka” w każdej z tych grup (czyli dywersyfikować przychody na różne obszary).

Przychody z przedsiębiorczości

Po lekturze poprzedniego rozdziału wiesz już, jak udało mi się usamodzielnić moje firmy. W związku z tym, mimo iż nie jestem już w nich obecny na co dzień, otrzymuję z tych działalności regular-nie przelewy na swoje konto. Oczywiście raz na jakiś czas wyko-nuję jakąś pracę, ale czasami jest to 1 dzień w tygodniu dla firmy, a czasami nawet 1 godzina w miesiącu! Jak to w przedsiębiorczo-ści bywa, przychody te bywają różne (w zależności od koniunktury, sezonowości, sytuacji u konkurencji, jeśli takowa istnieje itp.). Są one jednak znacznym źródłem mojej emerytury.

155


Chciałem się jednak zabezpieczyć na wypadek, gdyby która-kolwiek z moich firm miała kiedyś zniknąć, zbankrutować lub odle-cieć w kosmos i swego czasu zainwestowałem trochę w e-learning i prawa autorskie. W obu tych opcjach lubię to, że napracować trzeba się tylko raz, a później można przed dłuższy czas (choć zapewne nie przez całe życie) czerpać z tego korzyści. Weźmy kilka przykładów.

Będąc jeszcze w etapie przedsiębiorczości, zdałem sobie spra-wę, że na szkolenia mojej firmy z zakresu animacji czasu wolnego przychodzą głównie młodzi ludzie z dużych miast. Zastanawiałem się więc, co zrobić, żeby dotrzeć do tych osób, które marzą o pracy w animacji, ale nie mają ochoty dojeżdżać na szkolenie do War-szawy czy Katowic. Tak powstała strona www.kurs-animatorow.pl. Jej funkcjonowanie oparte jest na kursie e-learningowym, który na-grałem kilka lat temu. Oczywiście wymagało to trochę pracy: wy-myślenie koncepcji kursu, znalezienie ludzi, którzy nakręcą to dla mnie za rozsądne pieniądze, wynajem green boxa, charakteryzacja i make-up, cały dzień zdjęć przed kamerą, montaż, opracowanie, stworzenie strony www, wstępny marketing – w sumie sporo go-dzin pracy. Było jednak warto, bo od tego czasu, co miesiąc przez kilka już lat, na konto jednej z naszych firm wpływa spora kwota od osób, które postanowiły zdobyć certyfikat animatora on-line, bez wychodzenia z domu. Nie jest to jakaś zabójcza kwota i pewnie nie dałbym rady wyżyć tylko z tych pieniędzy, ale… kursów e-lear-ningowych mam więcej (zerknij też na: www.kurs-zonglerki.pl czy www.psychologiaeventow.pl). Dodatkowo kursy te obsługuje jedna z naszych koordynatorek, więc jedyna praca, która mnie czeka co miesiąc, polega na tym, że zerkam na raport sprzedaży i cieszę się z przychodów pasywnych (co zajmuje mi w sumie 2 minuty miesięcznie). Oczywiście częścią tego przychodu dzielę się z ową koordynatorką, ponieważ to do niej należy wysłanie certyfikatu każdemu e-kursantowi i stworzenie comiesięcznego zestawienia sprzedaży.

156

Jakub B. Bączek

ĆWICZENIE 48:

Wejdź na stronę www.elearning.pl i zastanów się, czy nie nadszedł już moment, żeby stworzyć krótki e-kurs z wiedzą, którą posiadasz. To może być temat związany z Twoim biznesem, ale może to też być… nauka gry na pianinie lub po prostu przysłowia po niemiecku. Krótko mówiąc: cokolwiek, co może być dla kogoś interesujące.

Nie ma żadnej gwarancji, że Twoja wiedza będzie się sprze-dawać, ale czasami nagranie prostego kursu (nawet bezkoszto-wo, w domu, na kamerce internetowej), dodanie do niego kilku ćwiczeń (bezkosztowo, stworzonych w Wordzie) i ogłoszenie tego kursu na Twoim Facebooku czy na GoldenLine (wszystko to jest bezpłatne) może doprowadzić Cię do zarobienia jakichś pieniędzy. A jeśli kurs będzie bardzo dobry, jest szansa, że te pieniądze będą przychodzić na Twoje konto co miesiąc, jako pasywa.

Innym sposobem zarabiania, który bardzo lubię i któremu nie muszę poświęcać czasu, jest sprzedaż moich e-booków i książek przez dystrybutorów. Jeśli chcesz zobaczyć konkretny przykład, wejdź teraz na www.empik.com i wpisz w wyszukiwarkę moje peł-ne nazwisko, czyli „Jakub B. Bączek”. Zobaczysz kilka moich pub-likacji, co oznacza, że nawet jeśli jestem w Azji i śpię, ta strona przyczynia się do comiesięcznych wpływów na moje konto. Do-dam tylko, że za (dość wysoką) prowizję każdy z tego typu dys-trybutorów (a jest ich kilka) zajmuje się procesem sprzedaży od A do Z (promują, wysyłają, rozliczają, raportują i na koniec wska-zują nam, jaką kwotę mamy wstawić na fakturze dla nich). Jeśli nie przekonałem Cię wcześniej, żeby napisać swojego e-booka, to może uda mi się teraz?

Jeszcze inną formą zarobku pasywnego są prawa autorskie, tantiemy i ZAIKS. Jeśli jesteś twórcą, artystą, muzykiem lub, tak jak ja, piszesz i kreujesz różne rzeczy, masz szansę na przycho-dy pasywne ze swoich niezbywalnych praw autorskich i patentów.

157


Znam się dość dobrze z muzykami znanego zespołu rockowego. Głównie zarabiają na koncertach, trochę też na płytach, ale mają regularne przychody także z tego, że ich piosenki są grywane w ra-diostacjach i otrzymują dzięki temu regularne przychody pasyw-ne. Ja, choć umiem śpiewać, muzykiem nie jestem, ale na portalu www.treco.pl możesz kupić moje autorskie narzędzia napisane dla szkoleniowców – wystarczy wpisać moje nazwisko. Zwróć uwagę na ceny tych narzędzi. I zastanów się na koniec, czy jako krea-tywna osoba związana z przedsiębiorczością nie jesteś w stanie wygenerować w ramach swojego biznesu narzędzi opartych na wiedzy. Jeśli tak, zacznij je sprzedawać!

Doskonałą formą przychodu pasywnego (choć nie ukrywam, wymagającą dużej pracy na początku) jest też system franczy-zowy albo sprzedaż know-how. O tym już jednak pisałem, więc przyjrzyjmy się bliżej źródłom dostępnym dla każdego od zaraz – produktom finansowym i bankowym.

Przychody z produktów finansowych i bankowych

Każdy z nas zna lokaty. Czasami są lepiej oprocentowane, a cza-sami gorzej – trudno to przewidzieć i na pewno nie jest to przychód pasywny, który rzucałby na kolana. Ale… W tych lepszych czasach, kiedy oprocentowanie roczne wynosiło na lokacie nawet 8%, a ja „zbierałem” kasę na zakup nowej nieruchomości, udawało mi się na lokatach zarabiać kilkaset złotych miesięcznie. Jeśli masz więc na swoim koncie gotówkę i z jakichś powodów nie chcesz ryzykować, inwestując w biznes lub zakup surowców, to rozważ lokatę bankową, jako pasywne źródło przychodu. Ktoś mi kiedyś powiedział, że chyba tylko głupek trzyma kilkaset złotych na lokacie, żeby dostać kilkaset złotych miesięcznie. Myślę jednak, że jeszcze większym głupkiem jest ten, który ma takie pieniądze na nieoprocentowanym koncie.

No właśnie, oprócz lokat używałem też w swoim życiu sporo kont oszczędnościowych. Jeśli wiedziałem, że potrzebuję dostępu

158

Jakub B. Bączek

do swojej gotówki (a na lokacie pieniądze są przecież zamrożone na jakiś czas, od miesiąca, do nawet kliku lat – oznacza to, że jeśli naruszysz kwotę z lokaty, to stracisz całość lub część swoich od-setek), przelewałem swoje oszczędności na konto najlepiej opro-centowane i co miesiąc odbierałem premię za przetrzymywanie tam gotówki. Swego czasu najlepsza była oferta Banku Poczto-wego. Obecnie warto skorzystać z portali, które porównują lokaty i konta oszczędnościowe, np. www.bankier.pl

Kolejne dwa źródła przychodów pasywnych to obligacje Skarbu Państwa i fundusze. Ani jednych, ani drugich nie mogę jednak po-lecić, bo z mojego punktu widzenia są związane z długim czasem oczekiwania (trzeba się naczekać, aż zobaczy się jakiekolwiek pa-sywa) albo są zbyt ryzykowne (mowa o funduszach). Jedyne, co mam w tym temacie do dodania, to rada, by unikać stronniczych doradców finansowych, którzy będą Ci próbowali sprzedać pro-dukty, na których mają najwyższe prowizje, a nie te, które są dobre dla Ciebie.

Znam też kilka osób, które zarabiają na Forex (międzynarodowa giełda walutowa) i na giełdzie, inwestując w akcje. Jako że nie korzy-stałem z tych opcji, nie mogę się rzetelnie wypowiedzieć. Na moje oko nie są to już jednak źródła pasywne, bo zarówno Forex, jak i gieł-da wymagają sporo czasu i uwagi, jeśli chce się na nich zarabiać, a lokaty i konta oszczędnościowe pracują nawet, kiedy śpisz.

Przychody z Internetu

Choć poruszyłem już kwestie e-learningu i e-booków, w Internecie można zarabiać pasywnie na więcej ciekawych sposobów. Pozwól, że podam przynajmniej 3 przykłady z własnego doświadczenia.

Jedną z opcji jest sprzedaż swojej pracy dyplomowej. Jeśli je-steś już po „licencjacie” lub po „magisterce”, wejdź na portal www.pracemagisterskie.pl Jest to ciekawy przykład przychodu pasyw-nego dla twórcy portalu, który sprzedaje gotowe prace leniwym

159


studentom. Dzięki temu mogą się oni zainspirować (cholera wie, czy nie podpisują potem tych prac swoim nazwiskiem) do ukoń-czenia swojego dyplomu i oczywiście muszą zapłacić. Właściciel portalu zarabia na tym, że połowę ceny każdej pracy bierze dla sie-bie. Ale zarabiać możesz i Ty. Wystarczy posłać spis treści, wstęp i opis swojej pracy i jeśli kiedykolwiek w przyszłości jakiś student zapragnie Twoją pracę głęboko przeanalizować, to na Twoim kon-cie pojawią się pieniądze – bez wysiłku, nawet jeśli chorujesz… Wiem coś o tym, bo praktycznie przy każdej końcówce roku aka-demickiego otrzymuję przelew – bezwysiłkowo, kolejne źródełko do morza moich pasywów…

Jeszcze inna opcja to strony internetowe z płatnym abonamen-tem. Jeśli wejdziesz na www.work-and-fun.com (swoją drogą, cie-kaw jestem, jak oceniasz grafikę) i akurat jesteś hotelarzem lub szefem biura podróży, to jest jakaś szansa, że szukasz ludzi do pracy w turystyce i nie chce Ci się z nimi wszystkimi spotykać. Na tym portalu możesz więc wyszukać sobie odpowiednie CV (wyselekcjonować pod kątem płci, narodowości, języków obcych czy nawet wieku) i, żeby otrzymać dostęp do telefonów i maili wy-branych kandydatów, musisz zapłacić abonament (albo za 1 CV, albo za miesiąc dostępu do wszystkich CV, albo za rok dostępu do wszystkich CV). Dzięki temu twórca portalu zarabia pasywne pieniądze, a system jest tak zautomatyzowany (elektroniczne płat-ności, automatyczne mailowe powiadomienia, automatyczny do-stęp do danych), że nie musi robić nic, tylko co miesiąc sprawdzić ile zarobił (2 minuty miesięcznie). Coś o tym wiem, bo… sam ten portal stworzyłem.

I jeszcze jedna inspiracja. Strona www.kokos.pl Zaznaczam od razu, że nie mam z nią nic wspólnego i że nie mam nic z tego, że wspominam o niej tutaj. Krótko mówiąc, strona daje Ci możliwość pożyczania innym niewielkich kwot. Jeśli trafisz na uczciwego czło-wieka, który zwróci Ci pieniądze na czas, możesz otrzymać dużo wyższe oprocentowanie niż na lokacie czy koncie oszczędnościo-

160

Jakub B. Bączek

wym (w chwili pisania tej książki jest to średnio 18% zysku z inwe-stycji). Tu działać może zasada, że pieniądz robi pieniądz. Oczywi-ście, przy założeniu, że trafisz na uczciwego pożyczającego.

Podsumowując, Internet aż kipi od możliwości zarabiania pa-sywnych pieniędzy. Ostrzegam, że większość z nich to lipa, ale przy odrobinie sceptycyzmu i ostrożności, raz na jakiś czas trafia się na swoje „źródełko”. Z mojego punktu widzenia lepiej jest je tworzyć samemu, niż dostawać tylko jakiś procent z pomysłu innej osoby. W dzisiejszych czasach tego typu pomysły można w pełni zautomatyzować i zarabiać na nich bez poświęcania więcej niż godzinę miesięcznie – czas na Ciebie!

Przychody z nieruchomości

Ostatnia grupa przychodów pasywnych, z których korzystam, to nieruchomości. Oprócz firm, jest to najsilniejsza gałąź mojego comiesięcznego przychodu. O inwestowaniu w nieruchomości napisano już setki książek (wczoraj byłem w azjatyckiej księgarni i była na ten temat cała długa półka pozycji). Wiele z nich dotyczy przykładów zagranicznych, a więc nie do końca sprawdzonych w naszych warunkach, ale jest też kilku autorów w Polsce, których warto polecić.

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że uzyskanie przy-chodów pasywnych z nieruchomości jest tylko dla bogaczy. Myślę, że warto temu tematowi poświęcić osobny podrozdział i pokazać, że wcale nie musi tak być. Przychód z nieruchomości jest możliwy dla tysięcy osób. Zresztą wiele osób w Polsce kojarzy wolność finansową właśnie z inwestowaniem w mieszkania. Nie do końca tak jest w rzeczywistości, bo jednak większości z Was nie stać na zakup kilku mieszkań rocznie, ale za to prawie każdego z nas stać na inne źródła pasywnych przychodów.

161


Inwestowanie w nieruchomości

Swoją pierwszą nieruchomość kupiłem już w 2009 roku (kilka miesięcy po otwarciu pierwszej firmy). Ten pierwszy zakup finanso-wałem kredytem bankowym. W następnych latach starałem się nie szaleć z konsumpcją i większość zarabianych w biznesie pienię-dzy przeznaczałem na zakup następnych nieruchomości. Obecnie kupuję raczej za gotówkę.

Kiedy mieszkań było już kilka, odczułem, że stają się one po-ważnym składnikiem moich miesięcznych przychodów. Dodatko-wo udało mi się znaleźć wśród najbliższych osobę, która z przy-jemnością zarządza tymi nieruchomościami (tzn. szuka najemców, kontroluje media, rozlicza czynsze, dokonuje raz na jakiś czas drobnych remontów, załatwia sprawy w spółdzielniach i raportuje mi co miesiąc stan konta i ilość gotówki pasywnej, którą wygene-rowały mi moje nieruchomości). Oczywiście dzielę się swoim przy-chodem z tą osobą, dzięki czemu nie muszę się niczym martwić i cieszę się z przychodu pasywnego, gdziekolwiek jestem i cokol-wiek robię.

Wszystkie moje nieruchomości zgłoszone są do urzędu skar-bowego i płacę od nich podatek (moje podejście nie jest chyba typowe). Wolę zarobić trochę mniej, ale mieć święty spokój, niż zarobić trochę więcej, ale bać się kontroli czy szarpaniny z jakimś nieuczciwym najemcą, który grozi mi zgłoszeniem nielegalnego wynajmu na policję. Wolność finansowa to dla mnie także wolność od stresu.

Moje doświadczenia z nieruchomościami starczyłyby pewnie na osobną książkę, ale po pierwsze, uważam, że ten temat jest już dość rozpowszechniony, a po drugie, każdy przypadek jest inny, więc trudno byłoby podać jakieś uniwersalne reguły. Może Cię więc zwiodę, ale nie napiszę, jakie nieruchomości kupować warto, za ile, jakie podpisywać umowy i co zrobić z imprezującymi studentami, którzy nie chcą się wynieść mimo rozwiązania przez

162

Jakub B. Bączek

Ciebie umowy, bo… w różnych sytuacjach rozwiązania byłyby inne i czasami nawet sprzeczne ze sobą. Napiszę jednak o czymś innym – moim zdaniem bardziej ciekawym: jak zacząć zarabiać z tego źródła od zaraz!

Podnajem części swojego mieszkania

Jakiś czas temu przytrafiła mi się miła historia. Po jednej z mo-ich cotygodniowych audycji w Radio KonteStacja („Wolność Fi-nansowa 50 na 50”) odezwał się do mnie uradowany człowiek na Facebooku i użył sformułowania: „Kocham Pana, Jakubie B. Bącz-ku”, na szczęście dodając na końcu uśmieszek (inaczej bym go zablokował). Człowiek ten po mojej audycji usiadł do komputera na 30 minut, potem poświęcił jeszcze trochę czasu (około 2 go-dzin) na spotkania i… po tygodniu czasu skasował 300 zł gotówki pasywnej „z sufitu”.

W audycji tej mówiłem, że nie trzeba kupować mieszkania, żeby zacząć zarabiać na nieruchomościach. Czasami wystarczy rozejrzeć się po swoim własnym mieszkaniu i podnająć na jakiś czas jego część. Tak się właśnie stało w tym przypadku. Chło-pak mieszkał w trzypokojowym mieszkanku w bloku po zmarłych rodzicach. Jakiś czas temu rozstał się z dziewczyną, więc użyt-kował to mieszkanie sam. Po mojej audycji dotarło do niego, że jeden z pokoi jest „nieprzechodni”, że ma drzwi i zamek na klucz i że… brakuje mu czasem kogoś do pogadania czy wypicia piwa. Umieścił więc ogłoszenie na www.wspollokator.pl i w tydzień zna-lazł chętnego, gotowego zapłacić 300 zł co miesiąc za wynajem tego pokoju. Oczywiście nie na zawsze, ale na jakiś czas jest to świetne rozwiązanie.

Jeśli wytrzymamy przez 10 miesięcy z jedną osobą, to przy po-wyższym przykładzie możemy odłożyć 3 000 zł gotówki dodatko-wej, z którą możemy postawić kolejny krok – przeczytasz o nim w kolejnym podrozdziale.

163


Rozejrzyj się więc po swoim miejscu zamieszkania i sprawdź, czy nie jesteś w stanie wynająć pokoju albo powierzchni magazy-nowej. Tak! Jeśli nie masz ochoty na niczyje towarzystwo, to znam kilka firm, które potrzebują przetrzymać gdzieś na jakiś czas swoje produkty i zamiast płacić za drogie magazyny, szukają mieszkań prywatnych, w których jest sporo miejsca i właściciel zgodziłby się za comiesięczną opłatą przetrzymać te rzeczy. Tak też można za-rabiać na nieruchomościach.

(Jeden z moich klientów coachingowych był jeszcze sprytniejszy – wynajął mieszkanie od starszej pani za 500 zł, a potem wrócił do rodziców i podnajmował innej osobie to samo mieszkanie za 600 zł, a więc zarabiał po 100 zł miesięcznie na czysto. Nie traktuj tego proszę jednak jako najlepszego przykładu, bo nie jestem w tym przypadku pewien, czy właścicielka o tym w ogóle wiedziała).

Kupno i wynajem garażów

Po odłożeniu jakiejś gotówki (niech to będzie 3 000 zł z po-przedniego przykładu) można rozejrzeć się za jakimś garażem. Czasami zdarzają się garaże nawet za kilkaset złotych, więc 3 000 powinno nam spokojnie wystarczyć na pierwszą inwestycję. Przy kupnie w dobrej lokalizacji i przy odrobinie wysiłku polegającego na wciśnięciu ulotki za wycieraczkę każdego mercedesa i audi, które parkuje na ulicy w pobliżu garażu, można zarabiać co mie-siąc niezłą gotówkę.

Dodatkowo, ryzyko takiego zakupu jest dużo niższe niż w przy-padku mieszkania i może to być pierwszy krok do odważniejszych działań w tym zakresie. Znam jedną osobę, która posiada ponad 20 garaży. Każdy z nich zakupiła za mniej niż 5 000 zł, więc wy-dając tyle, ile kosztuje jedna kawalerka, weszła w posiadanie 20 „nieruchomości” i uzyskuje z tego znacznie lepszy przychód mie-sięczny niż w przypadku jednego odstępnego z kawalerki.

164

Jakub B. Bączek

Na garażach, przy odrobinie szczęścia i dużej dozie zdrowego rozsądku, można więc zarobić pieniądze na wykonanie następne-go kroku – tym razem już bardzo poważnego.

Kupno i wynajem mieszkań

Nie oszukujmy się – większość pierwszych mieszkań na wy-najem jest kupowana na kredyty. Nie każdy ma na tyle szczęścia, że wygra w totka albo dostanie udziały w korporacji, które potem będzie można zamienić na dużą ilość gotówki.

Nawet jeśli nie finansujesz zakupu nieruchomości w 100%, to zazwyczaj wpłacasz przynajmniej jakiś wkład własny (np. 20% wartości mieszkania). Później będzie już coraz łatwiej, bo jeśli nie będziemy nadmiernie konsumować zarabianej gotówki, to każde kolejne mieszkanie jest już łatwiejsze do nabycia. Tak przynajmniej było u mnie i jest obecnie.

Mieszkania warto kupować w oparciu o jakąś strategię. Wyspe-cjalizowanie się w danym typie mieszkań da nam większą wiedzę porównawczą i zmniejszy ryzyko pomyłki. Są więc osoby, które inwestują tylko w kawalerki w dużych miastach. Są i takie, które inwestują w 2-, 3-pokojowe mieszkania i robią z nich miniakade-miki w pobliżu uczelni. Są ludzie, którzy kupuja tanio zniszczone mieszkania, a potem remontują je i sprzedają w krótkim odstępie czasu, żeby sporo na tym zarobić (tak zwany flipping). Są i tacy, którzy kupują mieszkania dwupokojowe i przerabiają je na trzypo-kojowe. Strategie są różne i jest ich wiele. Jako że tu ryzykujemy już poważniejszymi kwotami, warto trzymać się przemyślanej i wy-branej rozsądnie drogi.

Ofert warto szukać poza agencjami nieruchomości, które za skontaktowanie Cię ze sprzedającym pobiorą prowizję (dodatko-wy koszt). Można więc szukać w gazetach, w Internecie, popytać znajomych, a nawet przejść się po blokach w pobliżu uczelni i po-rozwieszać na klatkach ogłoszenie: „Kupię mieszkanie w tym blo-

165


ku” – a nuż ktoś je przeczyta i zgłosi się do Ciebie, zanim jeszcze opublikuje ogłoszenie na ten temat na www.otodom.pl

Staraj się kupować mieszkania poniżej wartości rynkowej, czyli szukać takich sprzedawców, którzy są zmotywowani do sprzedaży na szybko (bo na przykład wyjeżdżają za granicę) lub poniżej ceny rynkowej (bo wiedzą, że mieszkanie trzeba wyremontować). Nie bój się też targować – ja za każdym razem otrzymywałem spo-re zniżki od ceny pierwotnej. Rekordowo udało mi się zbić cenę o 15 000 zł w ciągu 20 minut rozmowy, a znam przypadki nawet wyższych „upustów”.

Jeśli masz ochotę na zakup za 75% lub nawet 66% wartości rynkowej, ale masz dość mocne nerwy, to może zainteresuje Cię kwestia licytacji komorniczych lub spółdzielczych. Mieszkania tego typu są sprzedawane najczęściej wskutek eksmisji lub niepłacenia przez kogoś opłat za dane mieszkanie. Powiem wprost: to są naj-częściej meliny wymagające kapitalnego remontu. Ale jeśli remont zrobi się dość tanio (bo np. wujek kładzie kafelki, a teściu zna się na elektryce), to i tak warto takie mieszkania kupić, bo będą tańsze niż te rynkowe.

Mnie udało się kiedyś kupić mieszkanie wycenione na 129 000 zł za 85 000 zł. Oznacza to, że w momencie zakupu „zarobiłem” 44 000 zł. Jak to się stało? Było to mieszkanie komornicze. Loka-torka od dłuższego czasu nie pojawiała się w tym mieszkaniu, bo przeniosła się do innego miasta. Jej długi natomiast rosły, więc w końcu komornik wystawił je za 75% ceny na licytacji. Nikt się jednak nie zgłosił. Zgodnie z przepisami, w drugiej licytacji komor-niczej cena spada do 66% wartości oszacowania. Pojawiłem się ja i poprzez tak zwane przybicie mieszkanie zostało mi przydzielone. Po kilku tygodniach papierologii mogłem się cieszyć swoim nowym nabytkiem, a po remoncie podniosłem wartość tego mieszkania do nawet 140 000–150 000 zł. Takie rzeczy więc również się zda-rzają, ale nie będę ukrywał przed Tobą, że rzadko i że wymagają posiadania gotówki i pewnego ryzyka.

166

Jakub B. Bączek

(Jeśli zgłosi się kiedyś do mnie jakieś duże wydawnictwo, to opowiem krok po kroku o wszystkich swoich zakupach i pogłębię temat, na tę chwilę myślę, że napisałem wystarczająco, by zainspi-rować Cię do marzenia).

Inne opcje

Kupno i wynajem lokali użytkowych i usługowych jest już inwe-stowaniem wyższego stopnia – najczęściej wymaga sporej wiedzy i też większych nakładów finansowych. Swego czasu zarządzałem jednym sporym lokalem, który nadawałby się na siłownię, a jesz-cze wcześniej halą sportową, którą można było dostosować do potrzeby eventów (np. koncerty). Wiem więc z doświadczenia, że zakup to jedno, a zupełnie inną kwestią jest znalezienie najemcy i zarabianie na takich nieruchomościach.

O ile w mieszkaniach (szczególnie w „sezonie” studenckim) mo-jemu zarządcy udaje się znaleźć lokatora zazwyczaj w ciągu kilku dni, o tyle przy lokalach użytkowych (szczególnie dużych) może to zająć wiele miesięcy lub nawet lat. Osobiście więc nie jestem prze-konany do tego typu inwestycji. Raz nawet miałem okazję kupić bardzo okazyjnie lokal z witryną na główną ulicę śląskiego miasta, ale zrezygnowałem, bo nie miałem pewności, ile zajmie mi zna-lezienie najemcy, a czynsz i media za nieruchomość (najczęściej dość wysokie) trzeba przecież płacić.

Jeszcze inną formą inwestowania w nieruchomości, ostatnio dość w Polsce popularną, są tak zwane apartamenty wakacyjne. Deweloper buduje hotel i sprzedaje Ci jeden z apartamentów w tym budynku. Dzięki temu jednak, że hotel normalnie w ciągu roku funk-cjonuje, deweloper wynajmuje Twój apartament turystom i płaci Ci co miesiąc kwotę „odstępnego”, biorąc na siebie koszty zarządza-nia i remontu tegoż lokalu. Czasami oferty bywają dość atrakcyjne, a dodatkowo na jakiś czas w roku możesz w swoim apartamencie po prostu wypoczywać (z reguły do 2 do 4 tygodni rocznie). Takie

167


oferty spotykamy najczęściej w miejscowościach turystycznych: nad morzem, w górach czy na Mazurach. Trudno mi jednak zaufać polskiej, skazanej na kapryśną pogodę, turystyce. W związku z tym wstrzymałem się na razie z tego typu inwestycjami.

Ostatnia sprawa dotyczy nieruchomości za granicą. Jeszcze 4 lata temu mieszkania w Egipcie, w którym dość często bywam, miały naprawdę bardzo dobre ceny. Biorąc pod uwagę rozwój Egiptu i możliwości turystyczne tego kraju, przez jakiś czas rozwa-żałem zakup nieruchomości w Hurghadzie lub Sharm el Sheikh. Mój entuzjazm spadał jednak za każdym razem, kiedy deweloper kombinował z umową i zmieniał warunki w trakcie rozmów. Inna sprawa, że musiałbym naprawdę upaść na głowę, żeby podpisać umowę po arabsku. Aż takiej odporności na stres nie posiadam, dlatego grzecznie wycofywałem się z kilku rozmów. Po latach cie-szę się z tego, nawet jeśli te mieszkania są obecnie sporo wię-cej warte. Patrząc na burzliwe losy polityczno-gospodarcze tego kraju, mógłbym mieć spore problemy z uzyskaniem pasywnych przychodów o podobnej wysokości co w Polsce. Krótko mówiąc, zagraniczne inwestycje kuszą, ale jeśli nie znasz bardzo dobrze danego rynku, to odradzam zakupy. Czasami lepiej zarobić trochę mniej, ale w pewny sposób, niż więcej, ale przy bardzo wysokim stresie i ryzyku. Powtarzam po raz kolejny – wolność finansowa to także wolność od stresu. Ja nie lubię się martwić czy denerwować. Działam więc tak, żeby nie generować stresogennych sytuacji.

Generalnie jednak uważam, że inwestowanie w nieruchomości się opłaca. Kiedyś usłyszałem ciekawą odpowiedź na pytanie słu-chacza, który spytał: „Kiedy jest najlepszy czas na zakup nierucho-mości”. Odpowiedź ta brzmiała: „Wczoraj”!

168

Jakub B. Bączek

Sprzedaż firmy

Kiedy uda nam się już usamodzielnić firmę i rozwinąć ją na ska-lę, która da nam odpowiednie dla naszego stylu życia przycho-dy pasywne, pojawia się pokusa, żeby rozważyć jej sprzedaż. Ja w swoim życiu miałem już do czynienia ze sprzedażą firm, a w jed-nym z przypadków udało mi się korzystnie sprzedać biznes bez pomocy prawników, księgowych i wszelkiego rodzaju drogich do-radców. Jest to więc możliwe, choć przy transakcjach na bardzo wysokie kwoty ryzyko samodzielnego prowadzenia sprawy może już nie być tak opłacalne.

Zdarzyło mi się też, nie tak dawano temu, że zgłosił się do mnie inwestor w sprawie jednej z prężniej działających moich firm i za-proponował wstępnie atrakcyjną kwotę za jej przejęcie na zasadzie większościowego pakietu. Przez kilka dobrych tygodni rozważa-łem tę opcję i prowadziłem z tym inwestorem rozmowy. W koń-cu do umowy nie doszło, ale sporo się w tym okresie nauczyłem i myślę, że gdyby przyszło mi kiedyś spieniężyć jeden z moich największych biznesów, to miałbym do tego tematu odpowiednie podejście.

Warto w tym miejscu podkreślić, że sprzedawalne są praktycz-nie każde firmy. Temat akwizycji nie dotyczy tylko dużych spółek z o. o. – sprzedać można także jednoosobową firemkę z małego miasta (wiem, co mówię). Czasami możemy być zaskoczeni tym, skąd pojawia się potencjalny zainteresowany. Podobnie jest z kwo-tami transakcji – mogą wynosić wiele milionów złotych (i o takich najczęściej słyszymy w mediach), ale znam też przykład osoby, która sprzedała swój internetowy biznes za 3 000 zł i była z tego powodu bardzo zadowolona!

Jeśli w jakimś momencie swojego życia przyjdzie Ci do głowy sprzedawanie własnej firmy, to warto wiedzieć z góry, jakie są główne etapy milowe tego typy transakcji.

169


Zastrzeżenie logo i opracowanie know-how

Bez względu na to, czy rozważasz sprzedaż firmy, czy też nie, przy dużej skali działania sugeruję zastrzeżenie logo i nazwy włas-nej firmy. Ja poczyniłem ten krok z firmą STAGEMAN i już w 2010 roku (rok po otwarciu działalności) zastrzegłem logo i nazwę na wszystkie kraje UE. Daje mi to gwarancje, że nikt bez mojej wiedzy i zgody nie może posługiwać się naszą nazwą, a poza tym – chroni nas to przed innymi, nieuczciwymi działaniami konkurencji.

Zastrzeżone logo i opracowane know-how firmy to jedno z pierwszych pytań potencjalnego inwestora. Same biznesy bywa-ją bardzo różne, ale z doświadczenia widzę, że te amatorskie od tych profesjonalnych różni właśnie podręcznik spisanych zasad, procedur i sposobów działania, czyli tak zwane know-how. Prawie każda firma powie Ci, że ma know-how, ale jest tylko kilka procent takich, które mają to know-how rzetelnie spisane (w tym, prawie każda z moich firm).

Tworzenie tych procedur to wymagająca i czasochłonna praca, ale dla potencjalnego inwestora ważne jest, żeby po przejęciu firmy wiedzieć dość dokładnie, co zrobić w danej sytuacji. W końcu Ty z tej firmy prędzej czy później znikniesz, a inwestor na pewno nie chce swoją głową wyważać otwartych drzwi. Z wielu różnych wzglę-dów (nie tylko dotyczących sprzedaży firmy) warto więc spisywać wzorce postępowania (podkreślam słowo „spisywać” – to, że masz je w głowie, nie zwiększa jeszcze wartości Twojego biznesu!).

Teaser informacyjny

Kiedy masz już zastrzeżone logo i rzetelnie spisane najważ-niejsze informacje o praktycznym funkcjonowaniu firmy, tworzy się krótki dokument o nazwie teaser. Jest to wstępna informacja dla potencjalnych inwestorów, która przedstawia ofertę, ale nie podaje jeszcze szczegółów finansowych i wrażliwych danych, które mo-

170

Jakub B. Bączek

głyby stanowić łakomy kąsek dla konkurencji lub mediów. Teaser informacyjny z reguły nie przekracza 2-3 stron A4 i opi-

suje w skrócie, w jakiej branży działa firma, jakie ma grupy klien-tów, jakie ma główne zasoby i czasami też podaje procentowo, jakie ma wzrosty w ostatnim okresie (najczęściej bez kwot). W tym dokumencie musisz pochwalić się tym, co masz i podkreślić naj-większe zalety firmy, celem jest bowiem zainteresowanie poten-cjalnego inwestora.

Tych można szukać na różne sposoby. Ja zacząłem od strony www.sprzedambiznes.pl. Ku mojemu zaskoczeniu, po umieszcze-niu tam ogłoszenia sprzedaży firmy dość szybko otrzymałem kilka odpowiedzi (może dlatego, że i biznes był ciekawy). Swoją drogą warto zerknąć na ten portal i zobaczyć, jakie biznesy są wysta-wione na sprzedaż i czego poszukują inwestorzy – to może być bardzo inspirująca wiedza.

Innym sposobem dotarcia do inwestorów (nie tylko po to, żeby sprzedać biznes) jest samodzielne poszukiwanie tak zwanych anio-łów biznesu lub też funduszy joint venture/private equity. Sam od jakiegoś czasu jestem kimś w rodzaju anioła biznesu, czyli osobą, która ma odpowiednie fundusze, a co ważniejsze – doświadczenie biznesowe, by w zamian za udziały w start-upie pomóc przedsię-biorcy zbudować dobrą firmę i wypromować jej produkty. Część aniołów biznesu ogłasza się na stronach www (wystarczy wpisać tę frazę do Google), a część działa mniej oficjalnie w swoim środo-wisku. Jeszcze łatwiej znaleźć w sieci fundusze joint venture. I choć w obu przypadkach raczej nie chodzi o całkowite sprzedanie firmy, myślę, że jeśli masz doskonały pomysł na biznes i już jakiś czas Twoja firma funkcjonuje na rynku, są to opcje warte rozważenia.

Krótka lista inwestorów

Jeśli teaser zainteresuje danego inwestora i wyrazi on wstępną, jeszcze niezobowiązującą wolę przyjrzenia się sprawie dokładniej,

171


warto przed udostępnieniem szczegółowych danych podpisać tak zwaną klauzulę poufności. Jest to dokument, który gwarantuje Ci pisemnie, że inwestor nie wykorzysta Twojego pomysłu i nie przekaże szczegółowych danych na temat Twojej firmy osobom trzecim. (Oczywiście jeśli bardzo będzie chciał to zrobić, znajdzie sposób, ale klauzula poufności jest przynajmniej podstawowym zabezpieczeniem i może stanowić podstawę do procesu sądowe-go, jeśli ktoś Cię oszuka).

Twoim ruchem jest teraz sprawdzenie potencjalnych inwesto-rów pod kątem możliwości finansowych, opinii w środowisku czy też etyki działania. Nie warto dostarczać szczegółowych informa-cji wszystkim, którzy zgłoszą się wstępnie do zakupu firmy. Wiem z doświadczenia, że część kandydatów spotyka się po prostu z ciekawości i żeby zobaczyć unikalne know-how, a nie dysponują nawet gotówką, żeby zapłacić za transakcję – takich ludzi raczej warto unikać.

Po ocenie otrzymanych aplikacji tworzysz tak zwaną krótką listę, czyli spis tych inwestorów/funduszy/firm/aniołów biznesu, z który-mi chcesz się podzielić danymi szczegółowymi o firmie i którzy potencjalnie byliby w stanie tę firmę kupić. Kolejnym krokiem jest zaproszenie inwestorów z tej krótkiej listy do bardziej szczegóło-wych rozmów. Tu pojawią się na pewno pytania o powód sprzeda-ży (inwestorzy chcą uniknąć takich zakupów, w których przedsię-biorcy po prostu się nie powodzi w jego biznesie), o rentowność (inwestorzy chcą wiedzieć, kiedy inwestycja im się zwróci, czyli kiedy osiągną tak zwany „break even”), o zespół ludzi (inwestorzy chcą wiedzieć, czy po zakupie nie będzie tak, że ludzie odejdą razem z Tobą, a wszystkie problemy zwalą się na kupującego) czy też o możliwość funkcjonowania biznesu bez Ciebie na pokładzie (szczególnie w przypadku małych firm ważne jest dla inwestora, żeby biznes nie kręcił się wokół sprzedającego, bo to oznaczałoby, że bez niego przestanie się kręcić).

172

Jakub B. Bączek

Due diligence

Etapem już bardzo zaawansowanym jest tak zwany due dili-gence. W tym momencie udostępniamy potencjalnemu inwestoro-wi dokumenty księgowe, umowy, gwarancje i wszelkiego rodzaju dane, które pozwolą podjąć ostateczną decyzję o zakupie lub re-zygnacji.

Często odbywa się to w taki sposób, że zaprasza się inwestora z jego doradcami do swojej firmy, udostępnia na cały dzień jeden pokój, w którym umieszcza się wrażliwe dokumenty. Inwestor nie może ich wynosić z tego pokoju, nie może ich fotografować, ale w trakcie due diligence może je do woli przeglądać, liczyć i anali-zować.

Jeśli inwestor nie znajdzie tak zwanego „trupa w szafie” (czy-li jakiejś informacji o firmie, którą dotychczas sprzedający próbo-wał zataić, np. zaległości w ZUS lub nadchodzący proces sądowy z konkurencją), jest to już etap rozmów o umowie, kwocie transak-cji i etapach przejęcia firmy.

Stopniowe odcinanie pępowiny

Po podpisaniu umowy sprzedaży najczęściej jest tak, że sprze-dający pozostaje w firmie jeszcze na jakiś czas (zazwyczaj od kilku tygodni do roku czasu). Chodzi o to, żeby stopniowo przekazać wszelkie zadania i uprawnienia inwestorowi lub jego ludziom (naj-częściej inwestor nie zarządza zakupioną firmą samodzielnie, tylko ma do tego swoich managerów). Chodzi też o to, żeby pracowni-cy firmy nie odczuli gwałtownego szoku, kiedy ich dotychczasowy szef znika z dnia na dzień z firmy i ich życia.

Musisz jednak pamiętać w tym etapie, że firma już nie jest Two-ja i zanim przyjmiesz kolejny projekt lub zaangażujesz się w jakąś ważną sprawę, przyda się trochę refleksji i pewnie lepiej będzie przekazać te kwestie komuś, kto w firmie zostaje.

173


Ten etap jest bardzo emocjonalny, bo większość sprzedających jest bardzo przywiązana do swoich firm, często tworzonych od zera z wielką determinacją. Z drugiej strony, jest to też czas ekscy-tujący, ponieważ jesteś jeszcze na długo przed 67. rokiem życia, a już czujesz nadchodząca wielkimi krokami emeryturę…

Zdaję sobie sprawę z tego, że proces sprzedaży firmy nadawał-by się na osobną książkę, z przykładami, case’ami i rozbudowaną teorią. Mam jednak na względzie to, że dla Ciebie będzie to tylko jedna z wielu opcji i starałem się przedstawić ten temat konkretnie i systematycznie, żeby znów poszerzyć Twoja strefę komfortu.

174

Jakub B. Bączek

Pierwsza miniemerytura

Bez względu na to, jak udało Ci się dotrzeć do tego momentu – czy to przez usamodzielnienie firmy, czy to przez jej sprzedaż za dużą kwotę, czy to poprzez wynajmowanie zakupionych nierucho-mości – stoi przed Tobą nie lada wyzwanie: pierwsza miniemerytu-ra. Dlaczego wyzwanie? Ponieważ wbrew pozorom, „uwolnienie” się od obowiązków i pracy po kilku latach tworzenia w sobie nawy-ków pracoholika wcale nie jest takie łatwe…

Osobiście uważam, że ludzie zbyt często odkładają swoje życie „na potem”. Zastanów się, jak często mówisz lub myślisz: „Jutro to zrobię” albo „Odpocznę w wakacje” albo też „Poleniuchować to ja będę mogła na emeryturze”. Myślę sobie, że odkładanie odpo-czynku, podróży, radości z małych rzeczy na końcówkę swojego życia jest z dwóch względów nierozsądne. Po pierwsze, dzisiejszy system emerytalny w Polsce nie zapewni Ci takich środków na starość, do jakich uda Ci się przyzwyczaić za życia, więc wraz z przejściem na emeryturę Twój standard życia gwałtownie spad-nie i zamiast myśleć o wakacjach, będzie trzeba myśleć o tym, jak popłacić rachunki i godnie żyć… Po drugie, kiedy będziemy mieli po 67 lat, to nasze organizmy, zdrowie i możliwości zmienią się diametralnie i nie jestem pewny, czy będziemy wtedy czerpać przyjemność z odwiedzenia Sahary czy raftingu na rwącej rzece w Turcji…

Ja nie chcę czekać na emeryturę, luz i odpoczynek jeszcze przez ponad 30 lat! Nie chcę czekać aż tyle na stan, w którym mam święty spokój i nie muszę pracować! Ja chcę swoją miniemeryturę teraz, kiedy jeszcze jestem młody i w pełni sił. Brzmi sensownie?

Jeśli więc wiesz, że masz przychody pasywne lub okrągłą sum-kę w banku, z której same odsetki wynoszą kilka tysięcy złotych miesięcznie, rozważ miniemeryturę jak najwcześniej. Pamiętaj, że mamy tylko jedno życie. Warto w tym życiu być obecnym!

175


Pokusa luksusu

Wiele osób myśli, że człowiek wolny finansowo, taki jak ja, może wydawać codziennie wielkie pieniądze i nigdy nie patrzy na ceny. Mylą oni często wolność finansową z bogactwem i nie dostrze-gają między tymi dwoma pojęciami różnicy. Dla mnie różnica jest olbrzymia. To trochę tak, jak w przykładzie, który miałem dzisiaj: pracująca w moim hotelu dziewczyna ze Sri Lanki, kiedy usłysza-ła, że jestem z Polski, odpowiedziała z entuzjazmem „Ah! So you speak Russian”… Dla wielu ludzi z Azji język polski jest prawie identyczny do rosyjskiego. Tak jak dla wielu wolność finansowa utożsamiana jest z bogactwem…

Zanim wyjaśnię, czym się te pojęcia różnią, pozwól proszę, że przytoczę jeszcze jeden przykład. Kiedy zamawiałem kilka miesię-cy temu karnet na trening personalny na 3 miesiące, w obecności trenera zapytałem managerki siłowni o rabat za duże zamówienie. Obecny przy tym trener znał mnie już od paru miesięcy i wiedział, że jestem wolny finansowo. Bardzo go więc zdziwiło, że pytam o zniżkę. W końcu zebrał się na odwagę i spytał o to. „Skoro masz tyle pieniędzy, to po co Ci zniżka?”. Uśmiechnąłem się tylko i po-wiedziałem, że ludzie, którzy dorobili się w życiu wielkich pienię-dzy, częściej pytają o zniżki niż ci, którzy pieniędzy nie mają.

Puenta leży jednak w tym, że wolność finansowa nie pozwala na szastanie pieniędzmi. Pamiętaj, że Twoje przychody pochodzą z pasywów. Dostajesz więc regularnie jakąś kwotę, która nie wy-maga Twojej pracy. Z reguły nie są to miliony, a kilka, kilkanaście tysięcy złotych. Oczywiście pojawia się pokusa, żeby żyć teraz w luksusie – w końcu sprzedałem firmę/mam dochodowe biznesy e-learningowe, więc mogę zaszaleć. Takie jednak podejście ma krótkie nogi, bo… szybko wysadzi Cię z etapu pod tytułem „wol-ność finansowa”. Dotrzeć do wolności finansowej to jedno, ale dru-gą sprawą jest też utrzymanie się w tym etapie. A to najczęściej wymaga, żeby żyć poniżej swoich możliwości finansowych.

176

Jakub B. Bączek

Nie ma takiej kasy, której człowiek nie potrafiłby wydać (spójrz chodźmy na historię Elvisa Presleya czy Michaela Jacksona, któ-rzy odchodząc z tego świata, mieli potężne długi). Czy możemy więc mówić, że ktoś jest wolny finansowo, otrzymując z pasywów 50 000 zł miesięcznie, jeśli wydaje co miesiąc 60 000 zł? Nie! W tym jest połowa sukcesu, żeby wydawać mniej, niż się otrzymu-je – na tym polega wolność finansowa.

Jeśli więc na Twoją pierwszą, wymarzoną i wyczekaną minieme-ryturę wkroczysz z impetem i potrzebą luksusu, wynajmiesz prywatny odrzutowiec, jacht, usługę concierge’a i Stinga, żeby zaśpiewał na jednej z Twoich kolacji, to… może to być jednocześnie ostatnia mi-niemerytura. Oczywiście, luksus kusi i sam mam czasem problemy, by odrzucić ofertę najdroższego hotelu na wyspie, na której wypoczy-wam, ale wiem, że standard życia, który lubię, nie musi kosztować majątku i oprócz dosłownie kilku ekstrawagancji raczej żyję w normal-ny sposób, pytam o zniżki, jeżdżę średniej klasy samochodem i nie szastam kasą. Ci, którzy mnie znają, wiedzą, że gdyby nie to, że o tym mówię, to trudno by się było zorientować, że mam kilka firm i sporo kasy. Uważam to za komplement i lubię takie życie, które nie wymaga presji zarabiania wciąż więcej i więcej i nie stwarza ani długów, ani zobowiązań, ani zmartwień. Tym jest dla mnie wolność. Również ta finansowa. I tym też, różni się od bogactwa właśnie!

Tanie podróżowanie

Kiedy więc lecę na Filipiny, do Tajlandii, Dubaju czy na Maledi-wy, szukam promocji lotniczych i tanich biletów. Noclegi rezerwuję najczęściej samodzielnie na www.booking.com i nigdy nie wybie-ram najdroższych hoteli. Żywię się na miejscu, ale poza hotelem i korzystam z rozrywek, które nie są ekstremalnie drogie. Czasami mam wrażenie, że nie wydaję na swoje wakacje tyle, ile przeciętny pracownik fabryki z UK czy z Niemiec, ale dzięki temu ja mogę być na urlopie przez 6 miesięcy, a on przez 2 tygodnie.

177


Nauczyłem się podróżować tanio, ale jednak bezpiecznie i kom-fortowo. Moje ego nie wymaga ode mnie na szczęście limuzyn i butów za 2 000 zł (za sztukę of course). Wiem, że mógłbym wy-dawać znacznie więcej pieniędzy przy podróżowaniu, ale jeśli mia-łoby to zagrozić mojej wolności finansowej, to byłoby to bez sensu. Poza tym niczego mi w moim obecnym stylu życia nie brakuje.

Jako ciekawostkę napiszę, że za swoją ostatnią, prawie mie-sięczną miniemeryturę na Filipinach wydałem mniej więcej tyle samo, co kilka lat wcześniej za tygodniowe wakacje z biurem po-dróży na Rodos, w Grecji. Głównym powodem jest to, że oprócz biletów, noclegi i wyżywienie w Azji są znacznie tańsze niż w Pol-sce. A ja na szczęście kocham Azję i podam Ci kilka przykładów, w których odpowiednio dobrane miejsce na miniemeryturę sprawi, że zamiast wydać zbyt dużo, oszczędzisz pieniądze w stosunku do swoich kosztów życia w Polsce:

− smażony banan w karmelu, kupiony na ulicy w El Nido (Fili-piny), kosztował mnie 30 gr. (pyszny, nie da się zjeść dwóch pod rząd);− nocleg w Phnom Penh (stolica Kambodży) w dwuosobo-wym pokoju z łazienką, w hotelu z basenem, wi-fi i śniada-niem kosztował mnie 43 zł za noc;− obiad: owoce morza z ryżem i sałatką w Bangkoku (stolica Tajlandii) kosztował mnie 4 zł (dawno już nie jadłem tak pysz-nych i świeżych owoców morza jak tu);− bilet na prom z Male (stolica Malediwów) na przepiękną wy-spę Villingili (zdjęcia na moim Facebooku) kosztował mnie 50 gr; − lot samolotem Air Asia z Bangkoku do Kuala Lumpur (stolica Malezji) kosztował mnie 180 zł (w tym opłata za bagaż do 20 kg)…

Mógłbym podać masę przykładów, ważne jest dla mnie jednak pokazanie, że wciąż są na świecie kraje tańsze niż Polska, i to

178

Jakub B. Bączek

o wiele. Jedynym poważnym wydatkiem są w tym przypadku bilety lotnicze, ale ja zazwyczaj poluję na promocje linii lotniczych i oka-zyjne oferty na www.flipo.pl lub www.mlecznepodroze.pl czy też czytam o promocjach linii lotniczych na www.dziennikturystyczny.pl – czasami więc moje egzotyczne wyprawy są tańsze niż wczasy moich znajomych w Zakopanem!

Podkreślam, że to nie jest tak, że ja tam „biduję”. Nie chodzi mi o to, żeby żyć jak dziad. Uwielbiam komfortowe i bezpieczne podróżowanie, ale jeśli idzie to w parze z niskimi wydatkami, to czemu nie. A jeśli zapytasz po tym podrozdziale, co robię z nad-wyżką kasy, która zostaje mi jako różnica pomiędzy przychoda-mi pasywnymi a wydatkami na życie a Azji, to odpowiem zgodnie z prawdą: zbieram na kolejną nieruchomość inwestycyjną, by po-głębiać, a nie sabotować swoją wolność finansową i osobistą.

Poczucie pustki, nicnierobienie i rozterki

Podrozdział ten zacząłem od stwierdzenia, że pierwsza minie-merytura jest nie lada wyzwaniem. Pora odnieść się do tej kwestii. Może wyda Ci się to dziwne, ale wspominam swój pierwszy dłuższy wyjazd bez telefonu i laptopa służbowego (a byłem wtedy jeszcze w fazie przedsiębiorczości) jako dość stresujący. Przyzwyczajony do tego, że mam masę spraw na głowie, a czas wyznaczają mi ko-lejne maile i spotkania, traciłem trochę grunt pod nogami z powodu tego wakacyjnego nicnierobienia.

Wiele nawyków, które posiadamy, trudno zmienić. Wystarczy, że podam przykład palaczy, osób leworęcznych czy „nocnych Mar-ków”. Spróbuj im powiedzieć, że od jutra mają nie palić, pisać pra-wą ręką czy też kłaść się spać o godzinie 22. Bez szans! Kiedy więc przez lata wyrabiasz w sobie nawyk, żeby pracować, pierwsza mi-niemerytura może być lekkim szokiem dla Twojego umysłu i ciała.

Mam z tym już coraz mniejsze problemy, niemniej ciągnie mnie do Internetu, kiedy jestem przynajmniej kilka tygodni poza Polską.

179


Już nawet nie po to, żeby pracować, ale żeby chociaż wrzucić ja-kąś sweet focię na fejsa czy też sprawdzić, jak się tam ma nasze konto bankowe w firmie. Nie zajmuje mi to najczęściej więcej cza-su niż kilka minut, ale jest nawykiem, który trudno mi zmienić (więc przestałem próbować).

Nicnierobienie nie jest jednak na szczęście nakazem. Jeśli, po-dobnie jak ja, Ty też jesteś osobą bardzo aktywną, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby na swojej pierwszej czy kolejnej miniemerytu-rze biegać, wspinać się, nurkować, grać w siatkówkę plażową lub golfa, imprezować, zwiedzać, gotować czy nawet zapisać się na lekcję tajskiego boksu do azjatyckiej szkoły sztuk walki. Nikt nie każe Ci leżeć plackiem na plaży – to Twoja miniemerytura i zrób z nią, co chcesz.

Wielkie wrażenie zrobił na mnie film „Joe Black”, w którym za-grali Anthony Hopkins i Brad Pitt. Nie zdradzając Ci puenty filmu (być może masz go jeszcze przed sobą), chodzi w tej historii o prio-rytety życiowe. Starszy już wiekiem biznesmen (Hopkins), skupiony głównie na firmie, pracy, zarządzaniu, nowych projektach, a więc – wiecznie na posterunku, spotyka na swojej drodze śmierć (Pitt) i dowiaduje się, że zostało mu już tylko kilka dni życia. Film po-kazuje, jak trudno jest temu człowiekowi interesów odpuścić mało ważne tematy (w kontekście zbliżającej się śmierci) i skupić na tym, co naprawdę ważne: miłość, rodzina, relacje. Przepiękny film, który wiele mnie nauczył i na którym za każdym razem ryczę jak bóbr…

Długo zastanawiałem się, skąd we mnie te rozterki, które poja-wiały się wraz z wolnością finansową. Dochodzę do wniosku, że kiedy już nie jesteśmy na świeczniku w swoich firmach, może po-jawić się spadek wiary w siebie, potrzeba adrenaliny czy problem z odpuszczeniem budowanego z takim pietyzmem wizerunku (wi-zerunku przed innymi, ale także wizerunku siebie, przed samym sobą – mam nadzieję, że to zrozumiałe, bo na pewno ważne). To ciekawe, ale o wszystkim tym sporo mówi buddyzm, o którym już wkrótce wspomnę.

180

Jakub B. Bączek

Praca przynosi nam nie tylko pieniądze. Dzięki dobrze wyko-nywanej pracy spełniamy też swoją naturalną potrzebę przynależ-ności, wiary w siebie i samorealizacji (piramida Maslowa). Choć moi słuchacze i kursanci często na pracę narzekają, wiąże się ona również z dobrymi i miłymi przeżyciami. Przypomnij sobie ostatnio sfinalizowany kontrakt – prawda, że przyjemnie było podpisać tę umowę?

Przyzwyczajeni do sukcesów, do osiągania, do wystąpień pub-licznych lub po prostu do zarządzania, wrzuceni w etap wolności finansowej, możemy mieć naturalny odruch, by wracać do pracy. Tak, choć wydaje się to marzeniem prawie każdego Polaka, wol-ność finansowa może być na początku trudna! Nie wiem, czy kto-kolwiek wcześniej pisał o tym etapie w taki sposób, ale według mnie wolność finansowa może chwilowo doprowadzić do spadku wiary w siebie!

Pamiętam, że kiedy byłem już poza firmą, a mój pracownik pod-pisał ważną umowę z klientem, który dotychczas kontaktował się tylko ze mną i ze mną chciał wszystko ustalać, zamiast dumy i ulgi poczułem małe ukłucie zazdrości. Jak to? Czyli ja już nie jestem potrzebny temu klientowi? Ktoś inny może mnie zastąpić? To spo-sób myślenia obecny u wielu, naprawdę wielu przedsiębiorców. Sposób myślenia bardzo szkodliwy i utrudniający rozwój osobisty. Dziś już się z tego śmieję, ale potrzebowałem trochę czasu, żeby nie wiązać wiary we własne możliwości z sukcesami firmy. Bud-dyzm mówi, że wiara w siebie to jeden z najcenniejszych darów, jaki otrzymujemy i że więcej dobra mogą wygenerować dla otocze-nia ci, którzy w siebie wierzą. Bez względu na to, czy są w pracy, czy też nie. Uwierz w siebie! Po raz kolejny zapraszam Cię w tej książce do myślenia o sobie w kategorii wielkich zasobów, które masz. To ważne w każdym etapie Twojego życia, ale i wspierające w etapie wolności finansowej.

Stres też można delegować! Mało który z szefów zdaje sobie z tego sprawę, ale wszystko to, co stresuje szefa, może wykonać

181


przecież w firmie ktoś inny (dobrze opłacany pracownik, który ra-dzi sobie ze stresem albo po prostu dane sytuacje go wcale nie stresują). Kiedy pozbędziemy się już jednak całego stresu i całe zarządzanie firmą oddamy komuś innemu, by wejść w pełni w etap wolności finansowej, zaczyna brakować adrenaliny.

Na szczęście jest sporo sposobów, by ją uzyskać poza pracą. Sam przekonałem się, że wychodzenie ze strefy komfortu, rów-nież podczas podróżowania, może być uzależniające i niezwykle pomagać w budowaniu silnej osobowości, wzmacnianiu wiary we własne możliwości i też w rozwoju osobistym (ze skokiem na bun-gee włącznie).

182

Jakub B. Bączek

Wolność finansowa 50 na 50

Jestem zwolennikiem projektowania własnego życia. Wspo-mniałem już wcześniej, że unikam typowych „mentorów”, jestem krytyczny w stosunku do szkoleń i książek, generalnie – lubię żyć po swojemu, zamiast się na kimś lub na czymś wzorować. Mam tylko jedno życie, więc chcę je spędzić tak, jak lubię. I na szczęście jestem człowiekiem działania, więc nie tylko o tym mówię i marzę, ale też… realizuję swoje wizje. Wymyśliłem więc koncepcję do-skonałą dla siebie. Po raz pierwszy w Polsce i prawdopodobnie na świecie wprowadziłem do obiegu pojęcie „Wolność finansowa 50 na 50”. Pora wyjaśnić, co się pod tym pojęciem kryje…

Wolnym finansowo jest dla mnie człowiek, który spełnia trzy wa-runki. Po pierwsze, ma przychody wyższe niż koszty życia. Jeśli więc ktoś wydaje miesięcznie średnio 1 800 zł, ale zarabia 2 200 zł na rękę co miesiąc, to spełnia pierwszy warunek. Niestety, nie jest on wystarczający, żebyśmy mogli powiedzieć o kimś, że jest wolny finansowo. Po drugie, przychody o których mowa, muszą pochodzić ze źródeł pasywnych, czyli takich, które nie wymagają Twojej pracy czy 100% obecności. Jeśli więc uzyskujesz wpływy z wynajmu mieszkań, które posiadasz lub z usamodzielnionej fir-my – bez względu na to, czy jesteś w Polsce, czy za granicą, czy śpisz, czy podróżujesz – spełniasz drugi warunek. To też jednak nie wystarczy. Trzecim warunkiem jest bowiem dla mnie możli-wość niepracowania, czyli takie funkcjonowanie w swoim życiu, żeby nie trzeba było pracować, by otrzymywać przychody wyższe niż rozsądne koszty życia. Co jest jednak dla mnie bardzo ważne, możliwość niepracowania wcale tej pracy nie wyklucza.

Ja na przykład czuję się zbyt młodo, żeby tylko wędkować, sie-dzieć na działce czy robić szaliki na drutach, jak mają to w zwycza-ju typowi emeryci. Równolegle do tego, nie muszę już pracować. Nie jestem jednak zmęczony życiem, a moją aktywność oceniam jako bardzo wysoką. Poza tym lubię pracować przy niektórych pro-

183


jektach i wybór nicnierobienia nie jest w zgodzie z moją naturą (przynajmniej na razie). Chociaż więc spełniam wszystkie warunki do posiadania wolności finansowej i mam już pełną możliwość nic-nierobienia, czuję w sobie również wolność do pracowania, jeśli dana praca mi odpowiada. W projektowaniu życia nie chodzi o to, żeby robić coś na siłę, a o to, żeby żyć w zgodzie z własnymi po-trzebami i modyfikować je do woli wraz z mijającym czasem. Być może przyjdzie kiedyś moment, w którym będę w stanie odpoczy-wać przez 365 dni w roku i będzie mi to sprawiało frajdę. W tej chwili jednak czuję, że to nie dla mnie i dlatego skonstruowałem sam dla siebie system, w którym przez pół roku pracuję w ogra-niczonym zakresie, żeby zachować adrenalinę i zrobić coś poży-tecznego (o tym za chwilę), a przez drugą połowę roku podróżuję i obijam się z dala od pracy. Wybieram więc wolność finansową w 50%, bo… umarłbym z nudów, nie robiąc kompletnie nic!

Praca bez względu na pieniądze

Kiedy więc nie musiałem już przyjmować więcej żadnych zleceń związanych z moimi biznesami, postanowiłem spełniać swoje ma-rzenia. Wspominałem już na początku książki, że pasjonowałem się siatkówką. Przez krótki moment ocierałem się nawet o kadrę Polski juniorów w tej dyscyplinie sportowej. Niestety, z uwagi na niewielki wzrost (jak na siatkarza) i na to, że część chłopaków była po prostu lepsza (zresztą niektórzy z nich grają obecnie w kadrze Polski, a są z tego samego rocznika co ja albo w podobnym wie-ku), musiałem pożegnać się z karierą zawodniczą w kadrze. Jako trener siatkówki miałem jakieś swoje, lokalne sukcesy, ale nie na miarę reprezentacji wszakże. Wydawałoby się więc, że moje ma-rzenie zakończy się fiaskiem. Aż do niedawna…

Będąc już rentierem oglądałem pewnego dnia mecz drużyny narodowej siatkarek w telewizji (u kogoś, bo u siebie praktycznie nie korzystam z telewizji). Pomyślałem sobie, że mam sporo suk-

184

Jakub B. Bączek

cesów w budowaniu zespołów, w motywowaniu, że jestem prak-tykiem i że pewnie mógłbym pomóc trenerowi kadry w jego pracy z drużyną. Nie czekając więc długo, zleciłem swojemu pracow-nikowi zdobycie numeru telefonu do trenera kadry i jak tylko go zdobyłem, chwyciłem za telefon i zadzwoniłem (mówiłem już, że jestem człowiekiem działania). Przedstawiłem się rzeczowo i po-wiedziałem, że od czasu do czasu zajmuję się coachingiem i że mam koncepcję pracy z zespołem narodowym. Trener Piotr Ma-kowski wstępnie zainteresował się moją propozycją i… kilka dni później byłem już w Spale na zgrupowaniu kadry Polski siatka-rek, szykujących się do ważnego turnieju. Moja rola była ograni-czona i to były dopiero początki, ale w ciągu następnych paru dni zacząłem także pracę z kadrą Polski kadetek (mistrzynie Europy w 2013 roku) i spotkałem się ze Stephane’em Antigą (trenerem re-prezentacji Polski siatkarzy). Tak, to jest praca i według niektórych teoretyków i speców od „wolności finansowej” nie powinienem jej wykonywać jako rentier. Tyle tylko, że ja te teorie mam w nosie i lubię, kiedy moje marzenia stają się faktami (a tak najczęściej jest). Trafiłem więc do kadry siatkarskiej, choć w innej roli, niż mo-głem kiedykolwiek przypuszczać i nie traktuję tego projektu w ka-tegoriach zarobkowych. To jest frajda, pasja, spełnienie marzenia, a pieniądze są drugo-, nawet trzeciorzędną sprawą.

Posiadając więc wolność do tego, żeby robić, co mi się tylko żywnie podoba, pracuję sobie od czasu do czasu, nie oglądając się na zarobki. Nie podejmę się już jednak żadnego projektu, który nie odpowiada moim wartościom i moim pasjom. Widzę teraz, że zupełnie inaczej pracuje się dla pieniędzy, a zupełnie inaczej bez względu na pieniądze. Kiedy wypłata przestaje być Twoją główną motywacją, można odnaleźć wiele innych wartości w pracowaniu i na takie właśnie projekty zgadzam się w zgodzie ze swoją kon-cepcją „Wolności finansowej 50 na 50”.

185


Praca charytatywna

Z czasem poczułem też w sobie coraz większą potrzebę dziele-nia się. Nie tylko z uwagi na buddyzm, który od kilkunastu miesięcy wyznaję, ale po prostu, po ludzku – jako chęć odwdzięczenia się za to, co otrzymuję od życia, od ludzi i od otoczenia. Praca chary-tatywna polega w dużej mierze na dzieleniu się pieniędzmi, ale nie tylko. Można udzielić komuś wsparcia, wiedzy, rady lub też zacząć budować system działań charytatywnych. Jednym z moich marzeń jest założenie fundacji, która pomagałaby ludziom z trudnościami w utrzymaniu godnego poziomu życia. Na razie pomysł ten we mnie dojrzewa, ale pewnie z czasem coś z niego wykiełkuje…

Podoba mi się idea dzielenia się 10. częścią swoich zysków. Z doświadczenia wiem, że dobre uczynki i dobra energia wracają do człowieka – czasami ze zdwojoną siłą. Mówię to także jako były autostopowicz, który korzystał z uprzejmości kierowców. Czasami trwało to minutę, a czasami godzinę, ale praktycznie codziennie wracałem do domu za darmo. Jestem wdzięczny wszystkim tym kierowcom, którzy bez względu na pieniądze mieli ochotę pomóc młodemu studentowi i podwieźć go te 30 kilometrów do jego mia-sta. Podróżując autostopem, poznawałem też bardzo różnych lu-dzi. Zacząłem dostrzegać, jak bardzo wszyscy się od siebie różni-my z jednej strony i jak bardzo jesteśmy wszyscy do siebie podobni − z drugiej. Rozmawiając z intelektualistami, robotnikami, młodymi i starymi, studentami i przedsiębiorcami, muzykami disco polo i leka-rzami, jadąc kiedyś z ojcem, który wracał z odwiedzin swojego syna w więzieniu i jadąc kiedyś karawanem pogrzebowym (autentyk!), wiele się uczyłem. Czasami tak dobrze mi się z kimś rozmawiało, że odwoził mnie pod sam dom. Jestem wdzięczny tym wszystkim ludziom, więc – choć to dziś niepopularne – zawsze staram się za-trzymać, kiedy sam jadę samochodem, a ktoś łapie stopa.

Staram się też odwdzięczać światu na wiele innych sposobów i daje mi to wiele satysfakcji i radości. Nie jest w moim stylu, żeby

186

Jakub B. Bączek

wymieniać tu działania charytatywne, w których uczestniczymy i nie o to w tym chodzi, żeby o tym trąbić. Zachęcam jednak do tego, żeby częścią zysków lub choćby wiedzy się dzielić – to do-skonały sposób na wolność, nie tylko finansową.

Przykłady zajęć dla młodego emeryta

Jeśli podobnie jak ja nie lubisz monotonii, może zainteresują lub zainspirują Cię tematy, którym poświęcam uwagę jako rentier. Chyba najbardziej oczywistym przykładem jest napisanie książki, co właśnie czynię. Pisanie zawsze sprawiało mi frajdę, choć przy-znaję, że w temacie animacji czasu wolnego napisałem już tak dużo tekstów, że raczej nie będę w przyszłości tego tematu się już podejmował. Jeśli nie piszę na czas, pod presją terminu i czyichś oczekiwań, to odnajduję w pisaniu prawdziwą przyjemność. Za-cząłem nawet pisać powieść, ale jest dość hardcore’owa, więc nie wiem, czy opublikuję ją pod swoim nazwiskiem…

Kiedyś skontaktował się ze mną Kamil Cebulski i zaproponował wywiad w Radio KonteStacja. Zgodziłem się i opowiedziałem słu-chaczom jako gość o tym, jak zbudowałem największą w Polsce (wtedy jeszcze „tylko” w Polsce) firmę zajmującą się animacją. To był październik 2011 roku, a ja w tamtym okresie myślałem, że będę przedsiębiorcą już na zawsze i w ogóle wystąpienie w radio na żywo było dla mnie prawdziwym „wow”. Później Kamil zaprosił mnie do wygłoszenia wykładu na jego uczelni ASBIRO w Warszawie. By-łem zaskoczony zainteresowaniem studentów, niekończącymi się pytaniami i… owacją na stojąco. Ciągle jednak wydawało mi się jeszcze, że przedsiębiorczość to mój cel życiowy. Dziś… wiele się zmieniło. Jednym z moich pomysłów na emeryturę jest prowadze-nie swojej autorskiej audycji o tytule „Wolność finansowa 50 na 50” (wtorki o 20, w KonteStacji). Oczywiście nie pobieram za to wyna-grodzenia, ale sprawia mi wielką przyjemność to, że kilka tysięcy ludzi regularnie słucha moich prelekcji i wyciąga sobie z nich cenne

187


dla siebie wnioski. To kolejna praca bez względu na pieniądze, któ-ra może być inspiracją również i na Twoją emeryturę.

Zdarza mi się też występować publicznie na różnych festiwa-lach przedsiębiorczości, uniwersyteckich konferencjach, dużych eventach, a niekiedy nawet komercyjnie na szkoleniach dla du-żych firm lub płatnych seminariach. Kilka razy do roku sam pro-wadzę swoje autorskie szkolenia i lubię to (dopóki nie jest tego za dużo). Nieraz zdarzyło mi się udzielić merytorycznego wykładu bezpłatnie, bo pieniądze mają dla mnie coraz mniejsze znaczenie (organizator musi jednak spełnić pewne warunki, żeby do takiego wykładu doszło).

Po głowie chodzi mi też czasem program w telewizji. Swego czasu byłem dość często zapraszany do różnych mediów i na Yo-uTube można zobaczyć mnie w różnych rolach i przeróżnych wy-stąpieniach medialnych. Było to jednak w czasach, kiedy byłem „twarzą” STAGEMAN i promowałem ideę animacji czasu wolnego albo Euro 2012. Dziś w mediach pojawiam się rzadziej z wyboru, aczkolwiek autorski program o biznesie i/lub wolności finansowej byłby dla mnie pewnie atrakcyjnym wyzwaniem.

Byłbym w stanie pracować (przez jakiś czas) we wszystkich projektach, które dotyczą moich pasji, nawet całkowicie za darmo albo też za podstawową pensje. Gdyby ktoś poprosił mnie o pracę w klubie golfowym, o to, bym oprowadzał wycieczki po Azji lub po-magał ludziom odblokowywać ich potencjał, to zapewne pomimo emerytury nie zlekceważyłbym tego typu wyzwań.

Spróbuj odpowiedzieć sobie na pytanie, jakie prace Ty możesz wykonywać (teoretycznie), nawet jeśli nie wiązałoby się to z otrzy-mywaniem pieniędzy. Być może odpowiedź na to pytanie będzie również wskazówką, w którą stronę warto dążyć na swojej dro-dze…

188

Jakub B. Bączek

Rozwój osobisty i duchowy

Mając coraz więcej czasu i odpowiednią ilość pieniędzy, by żyć na dobrym poziomie, w moim życiu po raz pierwszy pojawiła się potrzeba rozwoju duchowego. Wcześniej lekceważyłem tę sferę swojego życia albo po prostu nie starczało mi na nią czasu. Dziś widzę, jak cenna to sfera i wiem, że ma niesamowicie bliski zwią-zek również z przedsiębiorczością.

„Rozwój osobisty” to pojęcie budzące różne skojarzenia. U niektó-rych skrajnie pozytywne, ale u wielu podejrzliwe i budzące niechęć. Myślę, że wpływ na to mieli ludzie, którzy robili z rozwoju osobistego swoje główne źródło utrzymania lub tacy, którzy uczyli innych tego, czego sami nigdy nie osiągnęli. Generalnie jednak uważam, że za-interesowanie się rozwojem osobistym i duchowym może wnieść wiele nowych i ważnych jakości w życie każdego człowieka.

Inspiracja buddyzmem

Buddyzmem zainteresowałem się już w 2012 roku, chociaż swo-ją pierwszą większą aktywność w tym temacie wykazałem dopiero w 2013 roku. Przyciągało mnie to, że jest to filozofia bardzo zdro-worozsądkowa i aktualna również w dzisiejszych realiach. Fascy-nowało mnie to, że Budda nie potępiał bogactwa, a wręcz pochwa-lał bycie przedsiębiorczym, o ile robi się to etycznie i stwarza się potencjał dobra dla wszystkich czujących istot. Celem buddyzmu, z którym się bardzo utożsamiłem, było właśnie dobro wszystkich czujących istot – nie tylko własne (choć ta filozofia bardzo sprzyja dbaniu o siebie), ale i innych naokoło.

Polecam tę filozofię, ale nie na zasadzie sekciarstwa. To nie jest tak, że jak zacznie się studiować buddyzm, to zaczniemy osiągać nirwanę i lewitować nad ziemia, a wszystkie problemy się same rozwiążą. Tak nie będzie, ale na pewno jest to filozofia sprzyjająca osiąganiu spokoju i wzmacniająca czujność i wnikliwość umysłu.

189


Wiele tematów, które poruszałem dotychczas w tej książce, ma swoje podłoże w studiach nad buddyzmem − między innymi to, że nie warto lgnąć do negatywnych emocji, zazdrościć, narzekać czy przejmować się opiniami innych. Wszystko, co nas otacza, jest nietrwałe i przyjęcie takiego punktu widzenia sprawia, że uwalnia-my się od frustracji i życia w napięciu, tak powszechnego w Euro-pie i krajach Zachodu.

Ze swojej strony polecam odnajdywanie w sobie spokoju we wszelkich sytuacjach, które nam towarzyszą, i do „obecności” w swoim życiu. Jeśli ktoś jest nieufny w stosunku do medytacji, jogi, wizualizacji, afirmacji czy technik oddechowych, to polecam tylko podejście zdroworozsądkowe z zakresu buddyzmu − między innymi to, że, jak mówi Dalajlama, warto trenować uważność umysłu i od-dzielać emocje (szczególnie te negatywne) od podejmowanych de-cyzji. Ostatnimi czasy pozwoliło mi to uniknąć wielu stresów i podjąć doskonałe na tym etapie mojego życia decyzje. Mówię o tym trochę więcej na jednym ze swoich całodniowych szkoleń, które odbywa się tylko 2 razy w roku. Zapewne nie jest to temat do przekazania w pełni za pomocą książki, aczkolwiek na pewno interesujący.

Okiełznanie ego

Wygląda na to, że im wyższe mamy ego, tym więcej cierpie-nia nas czeka. Ludzie chcieliby być bogatsi, szczuplejsi, mądrzejsi i ważniejsi, ale ta droga nie ma końca. Nawet jeśli zarabiasz milion tygodniowo, i tak znajdzie się ktoś, kto zarabia jeszcze więcej. Na-wet jeśli masz figurę modelki lub modela, IQ na poziomie 140 i pia-stujesz ważne stanowisko w swojej społeczności, znajdzie się na pewno ktoś o jeszcze większych dokonaniach. Ta zabawa nie ma końca, a nasze ego zamiast się zaspokajać kolejnymi sukcesami, wymaga coraz więcej i więcej.

Człowiek z dużym ego ma tendencję do traktowania innych z góry, czucia się lepszym od innych, ranienia i zrażania do siebie

190

Jakub B. Bączek

otoczenia. Początkowo tacy ludzie mogą sobie nawet nieźle radzić w biznesie, ale z czasem okazuje się, że są w nim całkiem sami, a firma nie może się od dłuższego czasu rozwinąć. Ego sabotu-je sukcesy w przedsiębiorczości, ale to jeszcze nic w porównaniu z tym, jak bardzo wysokie ego utrudnia nam szczęśliwe życie.

Być może piszę teraz trochę jak najęty i ten podrozdział wyda Ci się trochę „sekciarski”, ale wierz mi, że to o czym mowa, ma wielkie znaczenie w budowaniu firmy, zespołów i opinii rynkowej – to jest wiedza z zakresu biznesu! Jeśli zawsze starasz się utrzymać wize-runek Supermana albo Supermanki, to rzadko ktoś będzie chciał Ci pomóc (bo przecież pozornie radzisz sobie doskonale) i rzadko ktoś będzie naprawdę chciał się zaprzyjaźnić (trudno przyjaźnić się z „ideałami” czy „robotami”).

Pokora w biznesie bywa przereklamowana, ale za to w życiu osobistym jest ważnym składnikiem szczęścia. Im mniejsze mamy nierealistyczne wymagania od siebie, tym mniej odczuwamy presji. Im bardziej lubimy siebie, tym więcej wsparcia potrafimy dać sobie sami. Im bardziej jesteśmy otwarci i szczerzy, tym więcej prawdzi-wych przyjaźni pojawi się w naszym życiu. Jeśli więc wydaje Ci się czasem, że wiesz wszystko najlepiej… pomyśl jeszcze raz.

191


Równowaga życiowa

Znam przypadki kilku bogatych, ale nieszczęśliwych ludzi. Po-znałem kilku wybitnych sportowców, ludzi ze świata show-bizne-su czy polityki, na moje coachingi zgłaszali się czasem prezesi lub dyrektorzy dużych firm. Czasem byli to ludzie, którzy zarabiali 4 razy więcej niż ja, byli w wieku mojego ojca lub też zbudowali dużo większe i bardziej rozpoznawane przedsiębiorstwa niż moje wszystkie firmy razem wzięte. Z jakichś jednak powodów przycho-dzili do mnie i chcieli porozmawiać. Wielokrotnie też po moich wy-kładach, które prowadzę dość dynamicznie i z humorem, zdarzało się, że ktoś dostrzegał we mnie duży spokój.

Zarzucicie mi być może zarozumialstwo, ale musze podzie-lić się tym, co zdarzyło się w trakcie jednego z moich wykładów o przedsiębiorczości. W przerwie między jedną a drugą jego częś-cią podeszło do mnie około 15 osób. Stałem tyłem do mównicy, a wianuszek słuchaczy szczelnie odciął mi drogę wyjścia do toale-ty. Pomimo że miałem przed sobą jeszcze dalszą część wystąpie-nia, pomyślałem z satysfakcją, że mają jakieś pytania i że chętnie na nie odpowiem. A tymczasem… cisza. Mijają kolejne sekundy, a grupa słuchaczy po prostu wpatruje się we mnie. Nikt nic nie mówi. Oczywiście nie spojrzałem na zegarek ani też nie włączyłem stopera, ale myślę, że pierwsza osoba odezwała się dopiero grubo po minucie ciszy. Niby niewiele, kilkadziesiąt sekund, ale wyobraź-cie sobie siebie w centrum uwagi kilkunastu osób i ich milczenie. Spokojne, nienachalne, prawdziwe. Wow, będę to wspominał!

Pierwsza odezwała się kobieta około czterdziestki i… zwaliło mnie z nóg. Spytała (w obecności tych kilkunastu osób), czy może mnie uściskać. Zgodziłem się i zrobiło mi się bardzo miło. Pomy-ślałem, że pewnie mówiłem o czymś ważnym dla Niej. Chwilę to trwało, zanim powiedziała, że chciała to zrobić, bo bije ode mnie spokój. (W tym momencie możecie mi zarzucić kolejne przechwa-lanie się. Zdałem sobie sprawy z tego, że ci ludzie nie podeszli do

192

Jakub B. Bączek

mnie z pytaniem, tylko po prostu, by sobie razem pobyć. Myślę, że to, co mówiłem znalazło w nich jakiś oddźwięk).

Potem pojawiły się pytania. Różne, najczęściej o to, od czego zacząć budować wolność finansową i jak mi się to udało. Na ko-lejne zaskoczenie nie trzeba było długo czekać. Jeden z uczest-ników spytał życzliwie (aczkolwiek z uśmiechem na twarzy), czy jako osoba wolna finansowo chce mi się prowadzić takie wykłady. Mój mózg szybko próbował znaleźć odpowiedź na to pytanie, ale zaskoczeniem było dla mnie to, że pojawiającą się u mnie emocją była… radość. Pomyślałem sobie, że lubię się dzielić wiedzą, że sprawia mi olbrzymią satysfakcję, by pomagać innym i że faktycz-nie, z punktu widzenia finansów w ogóle mi takie wykłady nie są potrzebne, ale z punktu widzenia misji, tak.

I choć najbliższe mi osoby wiedzą, że potrafię się też czasem mocno wkurzyć, zdarza mi się, że klnę jak szewc i wcale nie są mi obce również zjawiska narzekania czy przejmowania się opinią innych, to ostatnimi czasy bardzo pracuję nad swoją życiową rów-nowagą i wraz z tym rozwojem jest we mnie coraz więcej spokoju i obecności we własnym życiu.

Sinusoida życia

Nie da się być cały czas na fali. Nie da się odnosić tylko sukce-sów. Nie da się odczuwać radości przez 365 dni w roku. Ci, którzy wierzą, że się da, skazują się na wielkie cierpienie i frustrację. To jest właśnie poważny problem Zachodu – wiara w to, że kiedyś nasze życie będzie idealne. Nie będzie! Życie to sinusoida i zaakceptowanie oraz zrozumienie tego da Ci więcej szczęścia niż jakiekolwiek pienią-dze. Co z tego, że dziś zarabiasz i cieszysz się zdrowiem, kiedy życie skonstruowane jest tak, że czasem chorujesz, czasem ktoś od Ciebie odchodzi, a czasem czujesz się bezwartościowy czy bezwartościowa. Bardzo byśmy chcieli, by życie układało się tak, jak my tego chcemy, ale życie toczy się własnym torem i na swoich zasadach!

193


To właśnie najbardziej wkurzało mnie w książkach z rozwoju osobistego: autorzy nie umieszczali w nich nic o tym, że i im cza-sami się coś nie udaje i że nie da się ciągle cieszyć z życia. A tak przecież nie jest w prawdziwym świecie. Nie uwierzę nigdy w ży-ciu, że pan Tracy nie podjął ani jednej błędnej decyzji w swoim życiu. Nie uwierzę, że pan Kiyosaki zarobił na wszystkich swo-ich inwestycjach. Nie uwierzę, że pan Robbins zawsze ma wiel-ką energię do działania. I Ty też w to nie wierz, bo to nierealne! W świecie prawdziwych ludzi (z krwi i kości) czasem się wygrywa, a czasem przegrywa. Czasem odczuwa się radość, a czasem czu-je się gniew, smutek czy lęk. To są wszystko normalne, ludzkie emocje. Ty też je masz i musisz je czasem odczuwać, bo tak jeste-śmy skonstruowani. Dziwi mnie to, że Cię to dziwi… (albo czasem zachowujesz się, jakby to było dziwne).

Podzielę się z Tobą bardzo osobistą obserwacją. Myślę, że rzad-ko zdarza się, aby autor książki był tak szczery i transparentny ze swoimi czytelnikami… Ja mam naprawdę zajebiste życie, kilka firm, sporo kasy, ułożone życie osobiste, prawdziwych i kochających przyjaciół – masa ludzi mówi o mnie, używając wyświechtanej frazy „człowiek sukcesu”. Ale… bywam też smutny, gdy ktoś świadomie mnie zrani, bywam wkurwiony, gdy ktoś mnie oszukuje, czasem na-wet się boję (o bliskich, o siebie, o lot na Filipiny podczas okropnych turbulencji, o zdrowie). Wiesz dlaczego? BO JESTEM NORMAL-NYM CZŁOWIEKIEM. I tak właśnie wygląda życie ludzie – radość, smutek, złość i lęk pojawiają się na swoich warunkach. Są obecne bez względu na to, jak bardzo próbujesz je wyprzeć i zakłamać. Im szybciej zaakceptujesz to, że nie da się być szczęśliwym cały czas, tym szybciej osiągniesz spokój i tym dłużej pożyjesz w obecności.

ĆWICZENIE 49:

Usiądź wygodnie i odpowiedz mi na kilka pytań. Pierwsze z nich brzmi: czy jesteś teraz na górze czy na dole sinusoidy? Drugie:

194

Jakub B. Bączek

jak się z tym czujesz? I trzecie: czy myślisz, że jest ktoś, kto jest zawsze na górze sinusoidy?

Za każdym razem, kiedy stanie się coś ważnego w Twoim ży-ciu, możesz wracać do tych trzech pytań. Mnie osobiście dają one spokój i powodują, że mój umysł robi się jasny i wyostrzony. A kie-dy mam jasny umysł, to mogę coś zrobić. A kiedy mogę coś zro-bić, mam wpływ. A kiedy mam wpływ, mogę dokonać zmian i żyć dobrze.

Droga do szczęścia

Myślę, że pokuszę się kiedyś o napisanie książki o szczęśli-wym życiu, ale w chwili obecnej przyjmij proszę ode mnie kilka wskazówek i zrób z nimi, co tylko chcesz. Swoją drogę do szczęś-cia zacząłbym od utrzymania zdrowia. Nie na zasadzie presji te-lewizyjnego wyglądu, aplikacji w telefonie, która liczy Ci kroki czy artykułów, które piszą o szkodliwości nabiału, ale na zasadzie zdroworozsądkowej. Pamiętaj, że ciało masz jedno i innego nie dostaniesz. Jest to Twoje narzędzie pracy, świątynia przyjemności i tarcza Twojej osobowości. Dbaj o nie tak, jak w chwili obecnej jest Ci to potrzebne (i nie więcej, dopóki nie poczujesz że potrzebujesz więcej).

W drugim kroku dbaj o relacje z ludźmi. Choćbyś nie wiem, jak chciała uwierzyć w to, że jesteś samodzielna, tak naprawdę je-steś od wielu ludzi zależna. Choćbyś nie wiem, jak chciał być silny i samowystarczalny, potrzebujesz emocji i obecności innych ludzi. Bez ludzi wokół człowiek usycha jak roślina bez wody. Zdaj sobie z tego sprawę i jeszcze dziś wyślij bezinteresownie miłego SMS-a do kogoś, kto Cię kocha i rozumie Twoje słabostki i odpały.

Po trzecie, realizuj marzenia. Nie ma lepszego paliwa niż włas-na pasja i dążenie do wyznaczonych celów. Te cele nie muszą być takie, jak w książkach czy na szkoleniach tak zwanych „guru”.

195


Jeśli czujesz się dobrze na etacie – taka jest Twoja droga, i to jest OK. Jeśli chcesz stworzyć dużą firmę, ale jeszcze nie teraz, tylko w przyszłym roku – taka jest Twoja droga, i to jest OK. Jeśli przeraża Cię to, o czym pisałem wcześniej w rozdziale o przedsię-biorczości i nie chce Ci się tego wdrażać – taka jest twoja droga, i to jest OK. Jeśli masz ochotę pierdolnąć wszystkim i wyjechać z ukochaną osobą za granicę – taka jest twoja droga, i to jest OK. Jedyne, co jest ważne to to, czego TY potrzebujesz. Ja Ci tego nie powiem. Żaden trener, mentor czy coach (nawet za 1 140 zł/go-dzinę) nie powie Ci, czego chcesz. Wsłuchaj się w siebie. Bo taka jest Twoja droga.

Daję Ci pełną wolność do tego, żeby nie zgodzić się z twierdze-niami tej książki, i to będzie OK. Daję Ci też pełną wolność, żeby swoje życie poprowadzić zupełnie inaczej, niż zrobiłem to ja, i to jest OK. Daję Ci też wolność, żeby korzystać z moich porad w tej książce, słuchać bezpłatnych audycji w KonteStacji, oglądać moje podcasty na YouTube i zgadzać się ze mną w wielu sprawach – to też jest OK. Wybierz za siebie i dla siebie.

I nade wszystko, jeśli chcesz być szczęśliwy/szczęśliwa, to… (odwróć kartkę)

196

Jakub B. Bączek

… TO BĄDŹ

Wszystkiego dobregoJakub B. Bączek

Kuala Lumpur, 02.04.2014

197


Rozdział 6.Wracamy do wyzwania

Pamiętasz może wyzwanie, które postawiłem pod koniec pierw-szego rozdziału? Zachęcałem w nim, by skorzystać z ćwiczeń, któ-re podaję. Jestem realistą i wiem, że jeśli należysz do grupy 95% osób, to nie udało Ci się posłać 12 maili po 12 podanych tu achie-vementach. A szkoda, bo w moich automatycznych odpowiedziach na Twoje maile krył się ważny szyfr, który być może otworzyłby przed Tobą pewną szansę.

Jeśli jednak się mylę i udało Ci się wysłać te 12 „prac domo-wych” na moje maile (od [email protected] do [email protected]), doceniam to i chcę się jakoś za Twój wy-siłek odwdzięczyć. Jeśli spojrzysz na te maile trochę z innej strony niż zazwyczaj („outside the box”) i trochę pod prąd, to podałem Ci w nich między wierszami ważne informacje. Przeróżne informacje. Od Ciebie zależy, czy z nich skorzystasz, czy nie. Niektóre są bar-dzo głębokie i zamaskowane, ale niektóre konkretne i czytelne.

Jedną z tych najbardziej konkretnych informacji jest to, że mo-żesz napisać do mnie maila i podzielić się tym, czym chcesz (kryty-ką, prośbą, pytaniem, propozycją współpracy, pomysłem na spół-kę ze mną, ofertą dla anioła biznesu itd.). Wystarczy, że odczytasz ponownie wszystkie te 12 maili i spiszesz po kolei pierwsze litery z każdego z nich. Utworzą one hasło. Dodając do tego hasła znak „@” i domenę jbbcoaching.pl, otrzymasz gotowy adres maila do kontaktu. Być może ten kontakt nie jest Ci do niczego potrzebny, ale być może masz pierwszą w życiu szansę na kontakt z prawdzi-wym człowiekiem, który napisał książkę motywacyjną i być może było to jedno z Twoich małych marzeń.

Zrób z tym, co tylko chcesz. Cokolwiek zdecydujesz, będzie to w porządku – taka jest Twoja droga.

198

Jakub B. Bączek

Moja osobista prośba

W tej książce nie będzie klasycznego podsumowania czy zakoń-czenia. Tak naprawdę wiele się od tego momentu zacznie. Mam do Ciebie jednak małą prośbę. Jeśli czujesz, że treść tej książki była, jest lub będzie dla Ciebie cenna, pomyśl proszę o osobie lub osobach, którym dobrze życzysz i którzy też mogliby tę książkę przeczytać.

Rozważ proszę polecenie im tej książki, żeby podzielić się energią i wiedzą, zrobić coś dla innych. Jeśli czujesz, że to będzie w porządku, kup 2 egzemplarze tej książki na stronie www.jbbco-aching.pl, wpisz na pierwszej stronie dedykację dla kogoś bliskie-go lub po prostu napisz „To bezinteresowny prezent, bo zależy mi na Tobie” i daj egzemplarz dwóm osobom. Obiecuję Ci, że każdy dobry uczynek, który kierujesz do kogoś innego, wróci do Ciebie i sprawi, że poczujesz radość i energię.

Wierzę, że każdy kto przeczyta tę książkę, znajdzie odpowiedź na przynajmniej jedno pytanie, które dotychczas pojawiało się w głowie. Wierzę w to, bo wiem, że i ja, i Ty, i każdy z moich Czytel-ników – my wszyscy – mamy taki sam cel: szczęśliwie żyć i unikać cierpienia. Moją misją było napisanie o tym szczerej książki. Jeśli chcesz mi pomóc w realizacji tej misji, spraw, by ktoś z Twojego środowiska również ją przeczytał.

199


Co dalej?

Po lekturze tej książki może się wiele wydarzyć. Mam jednak w sobie olbrzymi spokój i otwartość na to, że nie wydarzy się nic. W drodze, którą wspólnie podjęliśmy, od etapu nauki do etapu wol-ności finansowej, zapewne towarzyszyły Ci różne emocje. Czasa-mi pojawiała się pewnie siła działania, czasami sprzeciw, czasami uśmiech, a czasami może złość. Taki był mój cel – ta „wędrówka” miała też symbolizować drogę życiową. Ze wzlotami i upadkami, dokładnie jak na sinusoidzie.

Niestety, samo przeczytanie książki nie sprawi jeszcze, że osiągniesz bogactwo czy wolność finansową. Czytanie bez dzia-łania pewnie przyniesie niewielki efekt. Warto więc, żeby te ostat-nie karty książki nie były Twoim ostatnim spotkaniem z rozwojem i drogą do szczęścia. Tych tematów nigdy nie za wiele – warto się nimi regularnie nasycać. Jeśli ufasz mojej koncepcji, zapraszam Cię na spotkanie osobiste ze mną – nie ma ich wiele, ale raz na jakiś czas pojawiam się w różnych miastach Polski i świata. Czy to z wykładem, czy to ze szkoleniem, czy to po prostu turystycznie. Nie będę miał nic przeciwko, jeśli kiedyś przypadkiem na lotnisku czy w restauracji się miniemy i postanowisz się przywitać. Zrozu-miem jednak, jeśli wybierzesz inną drogę.

Zachęcam Cię do jak najczęstszego sięgania po swoje własne zasoby. Masz siłę, spokój, radość, energię, wiarę, dobro, piękno i prawdę w sobie. Tam też warto szukać. Jeśli chcesz ostatniego kopniaka motywacyjnego (do woli), to wykonaj ostatnie, 50. ćwi-czenie w tej książce i podążaj swoją drogą do szczęścia. Dziękuję Ci za wspólną część tej drogi.

200

Jakub B. Bączek

ĆWICZENIE 50:

Odłóż tę książkę po zakończeniu czytania tego zdania na mi-nutę i wycisz umysł – pozwól myślom przepływać swobodnie i nie zatrzymuj ich ani nie poganiaj (mówię zupełnie serio). Weź kartkę papieru i napisz na niej swój konkretny cel – tak jak teraz czujesz. Narysuj pod swoim celem jakiś obrazek lub symbol, który obrazuje Twoje marzenie/cel – tak jak czujesz, bez osądza-nia i sabotowania swojej wewnętrznej twórczości.Napisz pod rysunkiem, jaki wykonasz pierwszy krok już dziś, żeby zrealizować to marzenie (im bardziej konkretny, tym le-piej, ale też możliwy do wykonania jeszcze dzisiaj).Powiedz do siebie, po cichu, w głowie: „Dziś to zrobię”.Powiedz do kogoś lub przynajmniej głośno: „Dziś to zrobię”.Odpowiedz sobie teraz na pytanie, dlaczego to zrobisz (po cichu lub głośno).A teraz powiedz na głos: „Zasługuję na to”.Wstań i powiedz: „Dzisiaj to zrobię, zasługuję na to”.Idź i zrób to – zasługujesz na to!

JakubBangkok

07.04.2014

•

•

•

•

•••

•••

201


Zarobić Milion, Idąc Pod Prąd - E-BOOK

Documents

Transcript of Zarobić Milion, Idąc Pod Prąd - E-BOOK