ZARİÇ, Mahfuz, ³Kerime Nadir'in Ak Hasreti Adlı...

ZARİÇ, Mahfuz, “Kerime Nadir'in Aşk Hasreti Adlı

Romanı Üzerine Bir İnceleme”, Fırat Üniversitesi I.

Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu 17.12.2016,

Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3243

KERİME NADİR'İN AŞK HASRETİ ADLI ROMANI ÜZERİNE BİR İNCELEME1

Yrd. Doç. Dr. Mahfuz ZARİÇ

Batman Üniversitesi Fen Edebiyat Üniversitesi

[email protected]

Özet

Kerim'e Nadir, Aşk Hasreti adlı eserinde İstanbul ve civarında yaşanan bir aşk

hadisesini ele alınmıştır. Yer yer realist hatta natüralist sayılabilecek gözlemlere yer verilmiş

olmakla birlikte eserin genelinde romantik roman anlayışının tematik ve kurgusal iz düşümleri

dikkat çekmektedir.

Edebi akımlardan romantizmin ve popüler edebiyatın yansımaları olarak kurguda

romantizm; ilk görüşte aşk, kardeşlerin aynı kıza âşık olması, imkânsız aşk, âşıkları ayıran

rolündeki kardeşin gizemli uzak diyarlarda kaybolması, sıra dışı olaylar, mağlup kahramanın

okuyup mühendis olması, âşıkları yakınlaştıran kıskançlık, hastalık, seyahat kurgusu ve sevilen

erkeğin hayatını tehlikeye atıp kahramanlık göstermesi, anlatıya ilave bağımsız aşk

hikâyecikleri eklenmesi, kayıp ayırıcının bir anda kurtulması, geri dönmesi ve mutlu son ile

gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Romantik roman, kadın dili, Kerime Nadir, popüler edebiyat

A STUDY ON NOVEL AŞK HASRETI PENNED BY KERIME NADIR

Abstract

Kerim'e Nadir has narrated a love story in Istanbul and it’s vicinity in her novel Aşk

Hasreti. There are some realist and naturalist descriptions in this novel, but generally the

romantic touch is the main novelistic approach at thematic and fictive structure of novel.

We can examine these elements as romantic fictive structures of literary movement

romance and popular literature in this novel such as main indicators: the love at first sight, to be

in love with the same girl by brothers, the impossible love, to loss of separator figure on a

1 Bu makale, Fırat Üniversitesi I. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumunda (13-15 Ekim 2016, Elazığ) bildiri olarak

sunulmuştur.

mailto:[email protected]




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3244

mysterious distant land, unusual events, to study and to be an engineer, the fiction of travel,

jealousy and disease, to risk one's neck, showing heroism, adding new narratives and

independent love anecdotes, getting clear of suddenly, to return easily and happy ending.

Key Words: Romantic novel, feminine language, Kerime Nadir, popular literature

Giriş

Popüler aşk edebiyatının ve kadın edebiyatının dikkat çeken isimlerinden Kerime Nadir

[Azrak] (1917-1984), yazı hayatına şiir ve öyküleriyle 1937’de Servet-i Fünun–Uyanış

dergisinin daveti üzerine başlamıştır. Bu daveti kabul etmekle “delicesine özlediği bir iklime”

kavuştuğunu söyleyen Kerime Nadir, edebiyat ile ilk bağlarını dinlediği masalları daha sonra

kendisinin anlatmaya başlaması ve işi bir adım ötesine taşıyıp masallar uydurmasıyla kurar. O

yaşlarda annesinin okuduklarını dinleyen Kerime Nadir, babasının kütüphanesinden aldığı Jules

Vernes’in On Beş Yaşında Bir Kaptan adlı romanı ile macera romanlarıyla tanışır. (K. Nadir,

1981: 7-10) Annesi ağdalı bir Osmanlıca ile çevrilmiş olan seyahatnameleri rahatlıkla

okuyabilmesi için ona bir de Lügat-ı Naci hediye eder. Bir hanımın elindeki Yarımay dergisini

evlerinde unutması üzerine Kerime Nadir, bu resimli dergide kendisi gibi yazan yeni isimlerin

yazılarını okuma fırsatı bulur. Böylece içinde, kendi yazılarını yayımlama arzusu uyanır.

Yazma düşüncesini açıklayan Kerime Nadir’e, anne babası yazmayı yasaklar; hatta küçük kız

kardeşini onu takiple görevlendirirler. Fakat sonunda yasakların yazmaya engel olamadığını

gören ailesi yazmasına müsaade eder.

Kerime Nadir, kırk yılı aşkın yazarlık hayatı boyunca kırk roman yayımlamıştır. Bu

eserler dönemin roman tefrika eden Hakikat, Vatan, Son Posta, Demokrat İzmir gibi

gazetelerinde büyük ilgi görmüştür. Kerime Nadir’in roman tefrikaları gazetelerin tirajlarını kat

kat artırmıştır.

Yazarın, Selim İleri’nin yakıştırmasıyla “yapımcının büyük garantisi” (K. Nadir, 1981:

356) olarak görülen romanlarından on dokuzu, sinemaya da “gişe garantili filmler”2 (Polat,

2008: 171) olarak uyarlanmıştır.

Bir öykü3 ve bir de anı kitabı bulunan yazar, piyasa edebiyatı, düşük edebiyat gibi

isimlerle de anılan popüler edebiyat çerçevesinde yazan diğer pek çok yazar gibi edebiyat

2 Seven Ne Yapmaz 1940, Hıçkırık 1938, Funda 1941, Samanyolu 1941, Sonbahar 1943, Boş Yuva 1962, Şahane

Kadın(Aşk Rüyası Romanı), Aşk Bekliyor 1959, Esir Kuş 1957, Günah Bende mi? 1939, Posta Güvercini 1950, Aşka Tövbe

1945, Uykusuz Geceler 1945, Güller ve Dikenler 1971, Son Hıçkırık 1956, Sisli Hatıralar 1967, Suya Düşen Hayal 1964,

Zambaklar Açarken 1973, Dert Bende 1973. (Polat, 2008: 179)




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3245

tarihlerinde ve edebi eleştiri alanında çoğu kez görmezden gelinmiş hatta küçümsenmiştir.

Kurgusal işçiliğin, dil ve üslup özeninin yer yer ihmal edildiği bu türden eserlere yöneltilen ve

hakarete varan “toplumcu realist” eleştirilerde popüler aşk romanlarındaki abartılı santimantal

yaklaşımlara, yazarların olayların akışına ve şahısların gelişimine göze batar derecedeki

müdahalelerine, kolaycı tesadüfler ve diğer kurgusal müdahalelere dikkat çekilmektedir.

Kerime Nadir gibi kimi popüler yazarların kanon dışı tutulmalarının bir nedeni de hakikatte

yeni edebiyatın romandan, romandaki yeniliğin de özellikle Doğu’da kadından ibaret olmasına

rağmen bu yazarların taşıdığı kadın kimliğidir.

Popüler aşk edebiyatına insafla yaklaşan isimler ise hemen her türüyle çoğu kez

küçümsenmiş olan bu türden popüler romanların, özellikle on dokuzuncu asrın sonlarında

formalar şeklinde haftalık bölümler olarak satılmaları, hatta Cumhuriyet yıllarında bile

gazetelerde tefrika edilmeleri ile bir tür ekonomik canlılığa imkân sağladığına dikkat

çekmişlerdir:

“(…) bu sıcaklığı sürekli kılmanın yollarından biri de, aynen gazetelerdeki

tefrika romanlarda olduğu gibi, bol olaylı, macera yönü ağır basan, vakayı en can alıcı

yerinde keserek merak ve heyecanı bir hafta sonraya taşıyabilecek türden bir kurguyu

kollamaktı. Bu ise popüler romanın en önemli özelliklerindendi.” (Andı, 2010: 86)

Romanlarınki bazı zayıflıklara kendisi de anılarında değinip bazıları hakkında “iddiasız

esercikler”, “orta çapta bir roman” ve “esercik” türünden nitelemelerde bulunan yazar, bazı

romanlarının, “hayatın en kötü ve en çirkin yanlarını sergileyen” gerçekçi roman türünün

edebiyat alanına henüz egemen olmadığı o zamanlarda, okur ilgisini böylesine çekmesine

şaştığını söyler. Kerime Nadir’e göre başarısının sırrı muhtemelen, bu eserlerin çok sade

olmasında, konularının ince bir romantizmin renklerini taşımasında ve üslubunun akıcılığında

yatmaktadır. (K. Nadir, 1981: 68-93)

Eleştirilere ve görmezden gelmelere rağmen Kerime Nadir’in eserleri üzerine bu güne

kadar sekiz lisansüstü tez yazılmıştır. Edebiyat disiplininin yanı sıra gazetecilik, yabancı diller

ve sinemacılık (Atan, 2008) alanlarında hazırlanmış bu tezler geneli itibariyle Kemalizm (Polat,

2009), modernite (Özkurt, 2007), popüler edebiyat, evlilik (Yıldız, 2010), feminizm (Günay,

2007) ve kadın (Yakın, 1999) konuları etrafında şekillenmiştir.

3 Mücrim (1943) [Bu öykü kitabı 1966 yılında İnkılâp ve Aka Kitabevleri tarafından Suçlu adıyla basılır.]

http://tr.writersofturkey.net/index.php?title=Kerime_NADİR 23.09.2016

http://tr.writersofturkey.net/index.php?title=Kerime_NADİR




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3246

Kerime Nadir üzerine hazırlanmış çalışmalardan bir kısmında ise yazarın eserleri

popüler edebiyatın öne çıkan diğer isimleri Esat Mahmut Karakurt, Muazzez Tahsin Berkant,

Halide Nusret Zorlutuna, Samihâ Ayverdi (Zambak, 2014) ve Şule Yüksel Şenler (Erekli,

2006) gibi yazarların romanları ile karşılaştırılmıştır. Bu yazılarda Kerime Nadir’in

romanlarının kurguları arasındaki pek çok ortak noktaya da dikkat çekilmiştir. (Yeşilyurt,

2013)

Bu tez çalışmalarında özetle “yazarın romanlarıyla kitap okumayı teşvik ettiği;

kadınlara sosyal yaşam, adab-ı muaşeret, kadın-erkek ilişkileri hakkında açıklamalar aktardığı;

yol gösterdiği; bu doğrultuda hareket eden kahramanların yolculuklarına okuyucuları ortak

ederek kahramanlar gibi okuyucuların da tamamlanma sürecine katkıda bulunduğu; romanların

sonlarında kahramanların ulaştığı nokta da başlangıçta bulundukları noktadan daha ilerde

olduğu” (Atan, 2008: 168-170); romanlarında kadının modernleştirilmesine yer vermekten

ziyade, erkek-kadın ilişkilerini öne çıkardığı; romanları Kemalist modernleşme projesinde üst-

kültür yaratma işlevine katkı sunduğu” (Polat, 2009: 122); “yazarın, erken Cumhuriyet

döneminde yeniden oluşan orta sınıf tarafından kabullenilen popüler romans romanlarının,

moderniteye daha olumlu bir şekilde yaklaştığı ve kendiliğinden bir sosyal değişimin

sinyallerini verdiği” (Özkurt, 2007: IV); “ ‘Nasıl bir evlilik?’ sorusuna Kerime Nadir

romanlarında verilen cevabın ‘severek evlenmek’ şeklinde olduğu” (Yıldız, 2010: 257-261);

“yazarın, eserlerinde Kemalist modernleşmeyi okura sunduğu; modernleşmeyi özel alanda

kadın üzerinden anlayıp, kadının eğitimi konusunu adeta kutsadığı; yazarın kadın ve erkek

kahramanlarının, toplumsal cinsiyet rolleri açısından standardın dışında olduğu; yazarın,

ataerkil yapıyı özellikle erkek kahramanlar üzerinden eleştirdiği” (Günay, 2007: 82); “alile

konusu etrafında daha çok medenî hayat göstergeleri üzerinde yoğunlaştığı” (Zambak, 2014);

“Kemalist modernizasyon projesi çerçevesinde, eserlerinde Kemalizm’in olumladığı medeni

kadın imgesini sunduğu” (Erekli, 2006: 102); “romanlarında evliliğin, kadının güç ve otoriteye

duyduğu arzuyu; cinselliğin ise güç ilişkilerinin yaşandığı bir mücadele alanı olarak belirdiği”

(Yakın, 1999); “ ‘romanlarında kurgulanan aşkların genellikle biri evli olan iki âşığın imkânsız

aşkı, biri hasta olan iki sevgilinin aşk ıstırapları, iki âşıktan birinin ailevi nedenlerle başkasıyla

evlenmek zorunda kalması, üçüzlü aşk durumları, kavuşmaya az zaman kala hayatların ansızın

değişmesi, âşıklardan birinin ötekini gizli bir nedenle terk etmesi…’ gibi ortak bir şablona

sahip olduğu; bu romanlarda sevilenin yüceltildiği; kadınların çok güzel, erkeklerinse çok

yakışıklı olduğu; karakterlerin, asil ve eğlenceye düşkün olduğu; romanlarında cinselliğe




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3247

neredeyse hiç yer verilmediği; aşka, çoğu kez acının eşlik ettiği” (Yeşilyurt, 2013: 64-72)

görüşleri savunulmuştur.

***

1946 yılında Kahkaha adıyla yazılıp basılmış olan Aşk Hasreti adlı roman, “yazarının

onu yeni baştan işleyip, motifler ve bölümler katması ile” (Günay, H. Nilüfer, 2007: 22) 1964

yılında tekrar basılmıştır. Kahkaha, yazarın diğer bazı romanları4 gibi bir istek üzerine kaleme

alınmış ve istekte bulunan Son Posta gazetesi tarafından tefrika edilmiştir.

Kerime Nadir’in Aşk Hasreti adlı eseri, orman mühendisi kahramanları ve merkezi

kişisi Zerrin’in gerçek aşkı/romantizmi, orman mühendisi Nihat’ta bulması ve onu parlak bir

kurmay yüzbaşıya tercih etmesi dolayısıyla Orman Genel Müdürlüğü yetkilerinin de dikkatini

çekmiştir. “Sosyal Konulara Doğru” başlıklı hatıra notlarında yazı masasında sürekli roman

notlarının bulunduğunu ve bir roman bitince bir yenisine başladığını, hiçbir zaman konu

sıkıntısı çekmediğini, yazma anında bir tür trans hâli yaşadığını belirten Kerime Nadir işte

böyle kolaylıkla yazdığı eserlerinden biri olan Aşk Hasreti adlı romanıyla duygulandırdığı

Orman Genel Müdürü tarafından on beş günlük geziye davet edilir.

Sanatı, bir takım amaçlara âlet eden ve ölçüye, biçime önem verenlerin gerçek sanatçı

olamayacağını vurgulayan Kerime Nadir, Orman Genel Müdürünün teklifi ve

cesaretlendirmesiyle “sosyal mesaj taşıyan”, “bir davanın romanı” olacak şekilde Ormandan

Yapraklar adlı “gerçekçi” romanını da yazmaya karar verir. (K. Nadir, 1981: 102-105)

Eserlerine, dolayısıyla yazarlığına yöneltilen eleştirileri önem verip kendisini ve

eserlerini savunan Kerime Nadir, insaf dairesindeki eleştirilere nezaket ve olgunlukla karşılık

verirken, üslubunu beğenmediği ve insafsız bulduğu eleştirmenlere de sert karşılıklar verir. Bu

bağlamda Adile Ayda gibi eleştirmenleri minnetle anarken, Selim İleri’ye ise adeta ateş

püskürür:

“Birisi varmış yıllardır benim eserlerimi satır satır izleyen, ezberleyen ve ivik

ivik inceleyen… Körpelik çağında tutku ile onlara sarılmış, onlarla içli dışlı yaşamış!..

Ama, sonraları bu aşka ihanet dönemine girmiş; kendisini aştığını sanan iddialı,

saplantılı bir olup çıkmış!...” (K. Nadir, 1981, 355)

4 Bu türden istek üzerine yazılmış romanlardan Dert Bende (1973) daha basılmadan aynı isimle filme çekilip

gösterime girince kandırıldığını anlayan yazar, film yapımcıları ve oyuncu Türkan Şoray hakkında sükût-u hayal yaşar. (Nadir,

1981: 309-323), (“Türkan Şoray’la Tanışıyorum”, “Acımasız Yeşilçam” )




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3248

Kerime Nadir’e göre roman, günlük hayatın kopyası olmamalıdır. Tam tersine roman,

günlük yaşamın dışında bize mesaj getiren bir vasıtadır. Romana olan ihtiyacımızın nedeni de

içinde yaşadığımız gerçeklere sihirli bir ayna tutması, onları bize daha çekici daha başka, daha

ilginç bir biçimde yansıtmasıdır. (K. Nadir, 1981: 68-70)

AŞK HASRETİ’NDE ROMANTİK YANSIMALAR

Romantizm akımının etkisindeki romantik roman anlayışı, 19. Yüzyılın ilk yarısında

Avrupa’da Klasisizm akımına tepki olarak ortaya çıkmış ve şekillenmiştir. Bu anlayışta,

düşünce yerine duygu tercih edilir. Yazar evreni duygularıyla algılamaya çalışır. Bu tür

romanda uzaklara kaçış kendini tarihi dönemlere veya uzak iklimlere gitmek şeklinde gösterir.

Bu türden romanlarda yazarlar, kişileri üzerinde istedikleri gibi tasarrufta bulunurlar, rahat ve

renkli bir dil kullanırlar, öznel tasvirlere yer verirler. (Çetin, 2009: 73-76)

Romantizm, bir edebi akımın adı olmakla birlikte yazarlıkta romantik duruş, kurguya ve

kişilerin gelişime gönlünce müdahale etme, anlatıcıyı ve anlatı kişilerini farklı tavırlar ve

tepkiler sergileyebilen, tabiata farklı bir gözle bakabilen kişiler olarak canlandırma anlamlarını

da içermektedir.

1.Kurguda Romantizm

Kerime Nadir’in eserleri üzerine yazılmış tezlerde bile önemli ölçüde göz ardı edilmiş

olan Aşk Hasreti adlı romanının kurgusunda, tematik yapısında, dil ve üslup özeliklerinde

romantik roman anlayışının pek çok özelliği yansımıştır. Aşk Hasreti, popüler aşk romanlarının

“hazır bulunmuş güzellik, zenginlik ve refah, yolunda giden işler, sorunsuz devam eden veya

tamamlanan tahsiller, kurulu düzenler, mutlu aileler; merkezi kişilerin iç ve dış dünyalarında

ansızın başlayan çalkantılar, bozulan hayat düzeni, ilk görüşte aşkın umutsuz bir aşk

macerasına dönüşmesi, bir anda gerçekleşen ayrılıklar, engeller ve engelleyiciler, hüzün, çöküş

ve mutlu sonlar” gibi pek çok özelliğini bünyesinde barındıran bir eserdir.

İlk Bakışta Aşk

Mevcut düzenin bozulması ve ardından yeniden durulma hâline varış, genel bir kurgu

kaidesi olmakla birlikte bu romandaki ilk durum, olayların akışının kesilmesi, yeni durumlar

üretilmesi ve anlatıyı sonuca bağlama romantik duyuşlarla gerçekleşmektedir. Bir temmuz

akşamında, çocukluları birlikte geçmiş olan Zerrin ile Ferhat arasında ilk bakışta bir aşk vakası

gerçekleşir. Bu aşkın başlangıcı gibi gelişimi ve sonuçlanması da romantiktir. Kahramanlar

yalılarda yaşamakta gönüllerinin istediği gibi endişesiz, hesapsız eğlenmekte, denize girmekte,

ata binmekte, yiyip içmekteler. Müsabakalara dönüşen bu eğlenceler aşk duygusunu

derinleştirmek üzere kullanılmaktadır.




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3249

İmkânsız Aşk: İki kardeş Tarafından Arzulanmak ve İşsizlik

Kurgusunda hiçbir siyasi ve fikri çatışma veya tartışmaya yer verilmeyen Aşk

Hasreti’ndeki temel çatışmalar, Zerrin’i isteyen iki kardeş arasında, daha çok da kahramanların

iç dünyalarında duygu boyutuyla yaşanmaktadır. Anlatı kişilerinden Ferhat, sükse için evlilik

yapmak davranışıyla kısmen de olsa romantik iyi-kötü çatışmasında, kötü tiplemesini temsil

etmektedir.

Ferhat ile Nihat’ın aşk çatışmasında seçim işini Zerrin’e bırakması hakikatte haksız bir

rekabettir. Nihat henüz işi olmayan bir gençtir. Oysa Ferhat, olgun ve gelecek vadeden biridir.

Nihat ve Ferhat’tan aynı zamanda evlenme teklifi alan Zerrin, karar vermek için zaman isterken

Ferhat’a cesaretle, Nihat’a ise özür diler gibi bakar. (AH: 39) Bu romantik bakışlar olacakları

sezdirir niteliktedir.

Acındırma: Yoksulluk

Kurguda romantik bir tutumla farklı sınıflardan insanlara yer verilmeye çalışılmış Doğu

Anadolu’ya giden gelen ve yoksul oldukları anlaşılan insanlara acımayla değinilmiştir:

“Bir hafta sonra Haydarpaşa'dan trenle hareket ettiler. Hava çok sıcaktı.

Kalabalık bir kompartımanda pencere önünde yer bulmayı bir nimet sayan Muhip:

— Halimize şükredelim Zerrin, diyordu. Şu zavallı halkın çektiği zahmete

bak!.. Hakikaten bir kısım yolcunun, bavulları, yol çantaları ve sepetleriyle yarı

oturmuş, yarı ayakta durumları hazin bir sahne vücuda getiriyordu. Bunların içinde

Doğu Anadolu’ya gidenler de vardı. Zerrin, kimi kucakta huysuzlanan, kimi de eteğe

veya omuza tırmanan birkaç küçük yavruyu göstererek:

— Hele şu çocuklar!.. dedi. Ve onlara uzun uzun acıyarak baktı.

Onun şimdi her şeye karşı garip bir hassasiyeti, vardı. En değersiz sebeplerle

üzüntüye kapılıyor, en küçük olaydan büyük dertler çıkarıyordu.” (AH: 77)

Realist gözlem ve tanımlamalarında ileriye giden anlatıcı, iyi kötü ayrımının

yapılmadığı bir noktaya varır. Buralarda natüralizme yaklaşıldığı bile söylenebilir:

“Hanım coşmuştu zaten:

— Ah yavrum!.. Bu gözler neler gördü!.. Ama o karıların haline yine de acıdım

doğrusu!.. Zavallılar bu hale düşmek için kim bilir ne türlü belâlara uğramış olma-

lılar!.. Tanrı günahlarını affetsin!..

… Uykusunda gören bir melek sanırdı. Ben de sonunda bir parçacık dalmışım.

Şafakla uyandım... Bir de ne göreyim?.. Kızıl güneş odanın içini aydınlatmış...

Karasinekler vığıl vığıl…




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3250

— Sarhoş karının üstündeki örtü kayıp düşmüş. Aman Allah... Birden utanç

ve tiksintiden ellerimle yüzümü örttüm...

… Motorun bordası iskeleden epeyce yüksekteydi ama, iki gündür motorlara

iniş biniş cambazlığına alıştığımız için biz kolayca bindik... Bunda zorluk çeken,

bağırıp haykırışan bazı kadınlarla çocuklar; onlara yardım ederken kavgaya tutuşan

erkekler komik sahneler yaratıyorlardı.” (AH:166–168)

Kayboluş: Uçak Kazası

Evlilik gerçekleşir. Düğünden hemen sonra görevi gereği Ferhat Amerika’ya doğru

yolculuğa çıkar. Bu yolculuk esnasında uçağın okyanusun ortasında bir adaya düşer ve beş yıl

boyunca Ferhat’tan sağlıklı bir haber alınamaz. Ferhat’ın sırra kadem basmasının Nihat ile

Zerrin’in baş başa kalabilmeleri için kurgulandığı açıktır. Bu sayede bir yandan da roman

içinde ikinci bir roman başlatılır, yeni şahıslar sahneye çıkarılır ve yeni mekânlar söz konusu

edilir:

“Derken Millî Savunma Bakanlığından yapılan bir tebliğle hepsinin zihni

perişan oldu. Arjantin'deki Türk sefaretinin bildirisine dayanan bir haberde, içlerinde

Ferhat'ın da bulunduğu özel bir uçağın Cebelitarık yoluyla Okyanus üzerinden

Amerika'ya uçarken Brezilya'ya ait Saint-Paul adası civarında düşmüş olduğu;

yolculardan bir kısmının bir Amerikan şilebi tarafından kurtarıldığı, hayatlarından

haber alınamayanlar arasında Ferhat'ın da bulunduğu bildirilmekteydi.” (AH:60)

Aradan yıllar geçer. Kayıp koca Ferhat’tan hala sağlıklı bir haber alınamamıştır. Saint-

Paul’de tıbbî nebatlar üzerinde incelemelerde bulunurken tropikadan ölen Bolivyalı bir

doktorun günlük not defterinden alınmış birkaç cümleden başka akıbeti hakkında kesin bir bilgi

elde edilememiştir. (AH: 71)

Kahramanın Zaferi: Aşk Mağlubunun Mühendis Çıkması

Nihat ve Zerrin’in ağabeyi Muhip, yüksek orman mühendisi olurlar. Artık Nihat da bir

iş sahibidir. Muhip Çorlu’ya Nihat ise Selimiye’ye atanır. Romantik bir tavırla Zerrin kendisine

yenge diye hitap eden Nihat’ı başka kadınlardan kıskanmaya başlar. Nihat’ın hayatına Jale

adında genç bir bayan ve babası Rasuhi Bey girer. Zerrin’in Nihat’a karşı beslediği aşkı

alevlendirmeye yarayan bu kurgu unsuru da romantiktir. (AH: 67)

Yakınlaştırıcılar: Kıskançlık, Hastalık, Seyahat ve Kahramanlık

Yüzbaşı Ferhat, nişanlısı Zerrin ve kardeşi Nihat arasındaki yakınlaşmayı fark etmiştir.

Kıskançlıkla dolup taşmışken evlilik tarihini erkene almaya karar verir. Zerrin ile Ferhat’ın

kararlaştırılan düğününe üç gün kala Zerrin hastalanır. Bu arada Ferhat’ın izin süresi bitmek




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3251

üzeredir. Hastalığı süresince Nihat, Zerrin’e samimiyet ve şefkatle ilgi gösterir. Zerrin, Nihat’a

daha çok bağlanır. Ferhat ile Zerrin’in nikâhı kıyılır ve kısa bir süre sonra görevi gereği

Amerika’ya uçar.

Zerrin, ağabeyi ve Nihat’ın görevli oldukları bölgelerde seyahate çıkar. Bir nevi tatil

yapar. Bu arada Nihat’ı daha iyi tanıyacaktır. Zerrin’in ağabeyi Muhip, ikilinin arasındaki

duygusal ilişkiden haberdardır ve ikisini birbirine münasip görmektedir. Derken Ferhat’ın

kayıp olduğu süre beş yılı bulur. Muhip, Zerrin’i de alıp Nihat’ı görev yerinde ziyarete gider.

Zerrin bu seyahatler vasıtasıyla bir karara varır. Duygularını kestane gözlü,

çamaşırları lavanta kokan Nihat’a açar fakat ondan olumlu bir yanıt alamaz. (AH:91,92)

Nihat’ın sorumluluğu altındaki bölgede bir orman yangını çıkar. Nihat, hayatını

tehlikeye atıp çalışmalara bizzat katılarak yangının söndürülmesini sağlar. Fakat ciddi bir

biçimde yaralanır. Bu romantik kahramanlık da Zerrin’in ona olan ilgisini artırır. Bu işler

arasında Zerrin'le Muhip, hastanın başucundan bir dakika bile ayrılmaz. (AH:101)

Kurgusal İlaveler: Başka Aşk Acıları

Yazar, romanın sonlarına doğru araya acıklı bir bağımsız hikâyecik yerleştirir. Aliye kız

ve ninesinin hikâyesi de olması gerektiği gibi duygusaldır. Bu arada Nihat’ın Marmara

Adasında bir de kız arkadaşı olduğunu öğreniriz. Nihat’tan uzak durmaya çalışan kızın başka

bir sevgilisi vardır. (AH:188)

Bu olay sayesinde Nihat açısından Zerrin’le aralarındaki bir engel de kalkmış olur.

Kayıp Şahsın Ortaya Çıkması: Esaretin Ansızın Sona Ermesi

Bir akşamüstü kayıp Yüzbaşı Ferhat kelimenin tam anlamıyla sıra dışı ve romantik

dönüşle tekrar sahneye çıkar:

“Nihat:

— Kim geldi?... diye sordu.

— Anlayamadınız mı küçük beyciğim?... Ağabeyiniz... Ağabeyiniz...

— Yalan!

— Vallahi ağabeyiniz... Ferhat Bey... Biraz evvel geldi... Yukarıda...

(…)

— Tıpkı bir rüya gibi değil mi?... Ben de bu mutlu dakikaların bir gerçek

olduğuna inanamıyorum... Upuzun beş yıldan sonra...” (AH: 192)

“— Yaşayan bir ölü gibi yaşadım Zerrin... Fakat bir gün kavuşmamızı sarsılmaz bir

imanla bekledim. Senin de yüzünde bu bekleyişin bıraktığı ıstırap çizgilerini görüyorum... Çok

solmuşsun yavrucuğum...” diyen Ferhat kayıp olduğu beş yıl zarfında Okyanus ortasında bir




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3252

adada vahşi bir kabilenin elinde esir kalmıştır. Ferhat adada zorla evlendirilmiştir. Ferhat yine

romantik bir sıra dışılıkla, adada İspanyolca ve İngilizce bilen genç bir kızılderili sayesinde

derdini kendisini düşen uçaktan kurtaran kabilenin reisine anlatır. Yine romantik bir tesadüfle

Bolivyalı bir beyaz doktor bulunur. Yapılan ilk tedavi sonucunda Ferhat eski sağlığına

kavuşturulur. (AH:197)

Yüzbaşı Ferhat, kendisini kurtaran kabilenin dans oyunlarını seyrederken kabile reisinin

yeğenine bir demet lotiye atar. O akşam kız da ona bir küçük lotiye demeti verir. Meğer bu

çiçeği kabul etmek kızın evlilik teklifini kabul etmek anlamına gelmekteymiş.

Roman bu sahneden itibaren egzotik bir havaya bürünür. Ferhat Bey ileride iyileştikten

sonra kaçmak düşüncesiyle rehberinin de tavsiyesiyle öldürülmemek için kızla evlenir. Böylece

Zerrin’e de ihanet etmiş ve Zerrin’in Nihat’a varabilmesi için bilmeden onlara da yardımcı

olmuş olur. Ferhat Bey üç ay sonra rehberi ile adadan kaçmaya çalışır. Ama başaramaz. Esir

düşer, cezası ölüm iken karısının araya girmesiyle cezası okyanusun ortasındaki adada sürgün

biçiminde Güney-Doğu Prinzen Adası’nda hapse dönüştürülür. İki buçuk yıl sonra da Ferhat bu

adadan bodur ağaçların gövdesinden yaptığı tekneyle kaçar:

“Bir zaman sonra da bu ümidimi başka bir şey desteklemeye hizmet etti... Bu,

adanın batısındaki toprak kısımda yetişmiş bodur ağaçlardan birinin gövdesinden

yapmaya uğraştığım bir tekneydi... Adaya atıldığımın ikinci yılı bir çakı ile oymaya

başladığım bu tekne küçük bir sandal kadardı... Onu Ni-Ni-Gay ve adamlarından

dikkatle saklar, adada yalnız bulunduğum zamanlar yontmaya çalışırdım. Böylece

dayanıklılığını ancak tecrübe şansına bıraktığım minimini teknem tam iki buçuk yılda

bitti... İşte ben onun sayesinde o müthiş hapisten kurtulmayı başarabildim.” (AH:201)

Mutlu Son: Asıl Sevene Varmak

Zerrin, öyküdeki son buhranını yaşamaya başlar. Tam mutluluğu bulmuş ve sevmediği

nikâhlı kocasından umudunu kesmişken sıra dışı bir şey gerçekleşir. Ferhat geri döner. Aradan

geçen zaman zarfında Zerrin, Nihat ile yaşadıkları yakınlaşmayı Ferhat’la paylaşır. Romantik

bir itirafta bulunur, yalvarır ve kendisinde artık onu mesut etmek gücünü göremediğini söyler.

Kendisiyle tanışmadan önce de Nihat’ı sevdiğini, artık kendisine karşı hiçbir duygu

beslemediğini kendisinin aradan çekilmesi gerektiğini söyler. Ferhat ilk tepki olarak Zerrin’in

kendisinden ayrılma isteğini kabul etmez. İkisini de öldüreceğini söyler. Ferhat nihayet

gerçekleri anlar ve bir daha dönmemek üzere nikâhı bozup onlardan ayrılmaya karar verir.

Roman, Zerrin’in başını Nihat’ın göğsüne bırakarak derin bir nefes aldığı romantik bir sahneyle

son bulur. (AH:203-212)




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3253

2.Karakterlerde ve İsimlerde Romantizm

Romanın başkişisi Zerrin’in, on dokuz yaşında genç ve güzel bir kız olması, ailesi ile

yalıda mutlu bir hayat yaşaması, biri yüzbaşı öteki mühendis adayı iki kardeş tarafından

arzulanması kişileri canlandırılmasında yazarın romantik tutumunu gözler önüne sermektedir.

Anlatıcıya göre Zerrin küçük gülüşlerle cıvıldayan bir kuş gibidir. (AH: 13) Bir değil bin kalbi

birden yakmaya muktedir bir ateş parçası gibi müstesna bir kızdır. Ata son derece iyi biner. İyi

yüzer, iyi silah kullanır. Kendisine hayranlık uyandırır. (AH: 17-25) Romantik Zerrin kısa

evlilik kararından bir süre sonra ise Ferhat’ın sükse yapmak anlamına gelen izdivaç anlayışını

fark eder. Duyguları ve aklı arasında kalan Zerrin’in, kararlarını kendisi verebilmesi açısından

idealize edilmiş kadın tipi olduğu söylenebilir. Asıl aşkı geç anlayan bir tip olarak da

kurgulanan Zerrin’e aşk acısı çektirilir. Zerrin’in hayata dairse hiçbir sorumluluğu yoktur.

Gönlünce yaşayabilmektedir. Ferhat’la gerçekleştirdiği evlilik de kâğıt üzerindedir. Anlatıcı,

merkezi kişisi Zerrin’in derin bir nefes alışını (AH: 57), yüreğinin daralmasını (AH: 67)

aktarmayı da ihmal etmez. Zerrin, Nihat'la göz-göze geldikçe vücudundan bir elektrik cereyanı

geçercesine sarsılır. Onun varlığından aldığı tesirler kalbinin potasında erir, damarlarına

yayılan kan kızgın lâvlar gibi onu yakar. (AH:122) Ferhat’ın Amerika yolculuğundan sonra beş

yıl süreyle kayıp olduğu sırada, Ferhat’ın kardeşi Nihat ile birlikte seyahatlere çıkar. Beş yıl

sonra dönen Ferhat’a, aslında Nihat’ı sevdiğini “— Ne kadar haksız olsam, mutlu olmak

hakkımdır... Bir pişmanlığa düşmeyeceğimden de eminim... Çünkü bu defa kararımı beş

dakikada değil, tam beş yılda verdim...” (AH: 208) sözleriyle kararlılıkla ifade eder. Nihat’ı,

kendisini boşaması için ikna eder ve mutluluğa kavuşur.

Ferhat ise bir yüzbaşıdır. Gençtir, uzun boyludur, yakışıklıdır. Bakışları yanıktır. Kur

yapmakta olağanüstü ihtisas sahibidir. Görevinde yükselir ve yurt dışına atanır. Bütün bunlar

romantik hazırlıklardır. (AH: 12) Ferhat, çok kısa süre içinde Zerrin’le evlenme kararını,

hemen babasına iletir. Daha önceden kendisinin Zerrin’e âşık olduğunu söyleyen kardeşine,

seçim kararını Zerrin’e bırakmayı teklif eder. Teklif kabul edilir. Yüzbaşının şaşaalı yaşantısına

kapılıp tercih edilir. Ferhat, romantik ani duygu değişimleri de yaşar. Öyle ki az önce Zerrin

yüzünden tartıştığı ve kendisini tokatladığı kardeşine karşı duyguları hemen değişiverir. İçinde

bir merhamet uyanır, bir an kendini onun yerine koyarak ıstırabını düşünür ve ona karşı bu

haşin davranışını haksız bulur. (AH: 32) Fakat sonuçta Ferhat bir askerdir. Zerrin’in kalbini

fethetmek için şiddetten çok yumuşaklık gerektiğini anlamamaktadır. (AH:45)

Bir serçeyi vurup yaralayan Zerrin, daha fazla acı çekmemesi için serçeyi ikinci kez tam

da kalbine nişan alarak vurur. Bu romantik sahnedeki serçe figürü, Zerrin’i seven fakat




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3254

duygularını açığa vuramayan Nihat’ı temsil etmektedir. Tutkulu evlilik teklifi reddedilen

duygusal Nihat, Zerrin’den uzaklaşır. Bu uzaklaşma sayesinde Zerrin, Nihat’ın kıymetini ve

ona karşı olan gerçek hislerini anlar. Nihat’a açılmak ister fakat Nihat ondan eski yaralarını

deşmemesini ister.

Bu abartılı roman kişilerinin isimleri de şiirsel ve romantiktir. Zerrin ismi altın sarısı,

altından yapılmış; Nihat huy, yaratılış tabiat; Ferhat rahatlık, sevinç, neşe manasındadır.

Zerrin’in ağabeyi Muhip’in ismi ise seven, sevgi besleyen, dost anlamlarına gelmektedir.

3.Romantik Anlatıcıda Realist ve Natüralist Çabalar

Eserdeki realist yansımalardan biri realizmin gelenek ve göreneklere uyma ilkesidir.

Evlilik kararı verildikten sonra bu ilke devreye girer:

“Bu iki eski aile geleneklere çok bağlı olduğundan, çocuklarını da bu

geleneklere uygun bir takım muhafazakâr ölçüler içinde yetiştirmişlerdi. Onların

kendilerine karşı saygı ve itaati esastı. Çocuklar da bu esası daima gözetirler; asla

zamane gençleri gibi başına buyruk hareket etmezlerdi. İşte koskoca bir erkek olan

Ferhat’ın evlenme konusunda böyle büyüklerine danışması ve onların rızasıyla hareket

etmesi de bu yüzdendi.” (AH:42)

Zerrin, garip yaratılışta, kalbi çok ince ve hassas biridir. Bu hassasiyeti, hayatın

fantezilerine kapılan duyguları arasında her zaman kendini göstermemektedir. Evlilik kararında

Ferhat’ı tercih eden Zerrin’i savunmak isteyen romantik anlatıcı, “İşte bu yüzdendir ki,

Ferhat’ın parlak kişiliğine kapılmıştı.” demektedir. (AH: 45)

Romanda yer yer realist tasvirlere ve değişimlere de rastlanır. Zerrin, Ferhat’a

kendisindeki duygu ve davranış değişikliklerinin nedeninin Nihat olmayıp bizzat kendisi

olduğunu söyler. Bu yüzleşmeden sonra davranışlar da diyaloglar da daha gerçekçi olur:

“— Bak şimdi sana her şeyi açıklayayım: Ben seni yüzün, gözün ve üstün

başın gibi tertemiz bir erkek olarak kabul ettim. Mesleğin kadar düşüncelerinin de,

onlar kadar kalbinin de yüksekliğine bakarak seni beğendim... Bütün hareketlerinde

nezaket, her halinde asalet buldum… Çünkü sen o günlerde bana hep böyle

göründün...

Zerrin derin bir nefes aldı ve sözünü yürüttü:

— Evet, sana içimin bütün ukdelerini açacağım... Senin gözünde değerimin ve

kalbindeki yerimin, göğsünün sol tarafına takacağın bir madalyadan farksız olduğunu

bana sen anlatmış oldun...” (AH:57)




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3255

Orman yangınları bahsinde sorumluluk sahibi aydın rolünü üstlenen Nihat, orman

köylüsünü bilinçsiz davranışları yüzünden tenkit eder, orman yangınlarının sebep olduğu

tehlikeli sonuçlara dikkat çeker, köylüyü bilinçlendirmeye çalışır:

“—Bu kadar boş toprak dururken neden ormanları yakıyorlar?..

— Çünkü yangından sonra yer verimli bir halde kalır... Fakat bu ancak

birkaç seneliktir; köylü bilmez. Bir müddet geçince yağmurlarla toprak

kaydığından taşlar ortaya çıkar, bir şeye yaramayacak şekilde çorak bir hal alır...

— Böyle olunca her halde kendileri de yaptıklarına pişman olurlar, değil

mi?..

— İş işten geçtikten sonra ne fayda?.. Bundan başka ormanları tahrip ve

mahvetmenin acı bir sonucu daha vardır... Ağaçsız bir yerde sular deli gibi akar...

Büyük leylaklar hâsıl olur. İşte geçen yıl bizim köye adını veren ve Suadiye

köyünden geçerek İzmit körfezine dökülen Serindere şiddetli yağmurlardan

taşmış ve Suadiye köyünün bir kısmını alıp götürmüş.” (AH:80)

Zerrin’in gezi günlüğünde de realist tasvirlere yer verilir ve günlük hadisesinden sonra

bu türden gerçekçi gözlemlerde bir artış görülür:

“«Umumî Plaj» tenhaydı. Ağaçlar altındaki kır lokantası çok sakin ve güzel bir

yerdi ama, kumsalı biraz çakıllıydı. Sonra, ara iskele olduğundan, istendiği zaman

motor bulmak pek kolay değildi.” (AH:158)

“Konu, iş hayatından geçim derdine; oradan aile meselelerine geçmişti. Bu

arada, arabacının üç karı boşamış beş çocuklu ağabeysinden, inmeli dedesine ve bekâr

hayatının lüzumlu lüzumsuz teferruatına kadar bir alay şey ortaya dökülüyordu.”

(AH:160–162)

4.Mekânda ve Zamanda Romantizm

Romandaki tasvirler genellikle duygularla yoğrulmuş ve abartılıdır. Zerrin’in babası

Edirne eski valisi Refet Bey, oğlu Muhip ve kızını karşılarken anlatıcı Zerrin’i “mavi tüller

arasında göz kamaştıran” birisi olarak tasvir eder. O anda hayatında hiç böyle bir güzel

görmediğini anlayan Yüzbaşı Ferhat’ın “güneş çarpmış gibi” bir an başı döner. (AH: 9, 10)

Zerrin’in sihirli mavi gözleri, güzel gerdanındaki iri firuze kolyeden daha fazla pırıldamaktadır.

(AH: 11)

Hâkim bakış açılı anlatıcı, romantik tasvirlerde bulunur ve ormancı Nihat’a mesleki

kıyafetinin çok yakıştığı kaydını düşer. (AH: 78)




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3256

Yolculuktaki tasvirler de romantik bir yaklaşımla verilir. Bu arada romantizmin sıcak

temmuz ayı ile özdeş olduğunu iyice anlarız:

“Denizde en hafif bir kıpırtı bile yok. Yüzü bir ayna gibi dümdüz. Yıldızların

akisleriyle esrarlı bir sessizliğe dalmış.

Ay çoktan battı. Engin öyle karanlık ki, ufuk yaklaşmış sanıyor insan.” (AH:116)

(…)

“Sarsıcı kısa bir yolculuktan sonra minibüs Ankara Motelinin önünde durdu.

Bu bahçe içindeki tek katlı bir yapı idi. Akşam çayı içenler bahçedeki masaları

doldurmuşlardı. Küçük verandasında koltuklar ve masalar vardı. Önündeki plaj,

Erdek kıyılarına has bir güzellikle uzanıyordu. (AH:120)

5.Gezi Defterinde Romantizm

Zerrin’in Erdek’te tuttuğu günlük gezi defteri sayesinde romanda kullanılan anlatım

tekniği bir anda değişiverir. Kadın diliyle anlatımına devam edip günlüğü dolduran anlatıcının

söyleyişine bir rahatlık gelir. Romantik tasvirlerle anlatıya devam edilir:

Fakat Zerrin’in tuttuğu günlük doğal bir günlük olamayacak kadar uzun, teferruatlı

ve romanlara has konuşma cümleleri içermektedir. (AH:127, 136)

6. Dil ve Üslupta Kadın Dili ve Duyarlığı

Kadın edebiyatı bağlamında ele alınan başlıca konular; dil ve üslupta kadın duyarlığı ve

yazar cinsiyeti, kadına bakış, kadın sorununun dile getirilmesi, kadın karakterlerin genellikle

dış dünyadan ziyade iç dünyayla ilgili olmaları, kadın edebiyatının göz ardı edilmesi, kadın

yazarların gerçeği anlama gerçeğe değer katma eğiliminde olmaları, yazar ve anlatıcı arasında

bir otobiyografik bağ kurulacağı endişesiyle kadın yazarların “kişisel sesi” tercih etmemeleri,

kadın yazarların ortak baskılardan ötürü hayatı ve dünyayı farklı bir biçimde algılamaları ve bir

ortak alt kültür oluşturmaları, kadın yazarların bazı baskılardan ötürü daha sembolik, yoğun ve

derin olmasıdır. Kadın edebiyatı tartışmalarında bu edebiyatın bir tür alt kültür/minör edebiyat

olarak görülmesi, muhatap kitlesinin kadın olması gibi konular da ele almaktadır. (Humm,

McConnell-Ginet, Mcleod Rogers, Lanser, Showalter, Wolf, Deleuze ve Guattari’den aktaran

Günaydın, 2012: 11-29)

Dil ve üslup açısından ise bu edebiyatta dilin statü sorunlarına bir çıkış kapısı olarak

görülmesi, dil-cinsiyet ilişkisi, statü, ezilmişlik, kadın edebiyatının estetik farklılığı, dil ve

üslupta cinsiyetin görünürlüğü konuları ele alınmaktadır. Literatürde “kadın dili/söylemi”

tartışmaları genel olarak “anlatımda erkelere oranla ayrıntılara daha fazla yer verme, dolaylı

anlatımlara daha fazla yer verme, konuşmalarda daha nazik olup standart biçimleri kullanma”




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3257

(Wardhaugh, Duman ve Karasu’dan aktaran Demir, 2013: 48) konuları etrafında

gerçekleşmektedir.

Kadın dili/söylemi konusu, hâkim dil ve üslubun eril olduğu ön kabulünden yola çıktığı

zaman ötekileştirici bir tür karşılaştırmalı lengüistik çalışmamaya dönüşmektedir.

Feminist eleştiri de kendisi dışındaki mevcut eleştirel yaklaşımları peşinen eril olarak

kabul etmekle yola çıkar. Kadın edebiyatı, kadın dili ve feminist eleştirinin ulaşmak ve ortaya

koymak istediği ayrıcalıklar sonuçta “kadın bakış açısı” veya daha gizemli bir ifadeyle “kadın

duyarlığı” kavramıyla ifade edilir.

Diyaloglarda Kadın Dili

Bir edebi metinde kadın dili ve duyarlığını ölçmenin yollarından birisi konuşanın

kimliğinin gizlendiği bir sözün sahibinin cinsiyetinin doğru tahmin edilmesi olsa gerek. Bu

anlamda Kerime Nadir’in Aşk Hasreti adlı romanında Zerrin’e ait konuşma ve içlenmelerin, adı

zikredilmese de bir kadına ait olduğu; “Sen bir bora hızıyla gelip aramıza girdin, bizi ayırdın...

Artık yeter... Bu azaba bir son ver!..” (AH: 208) diyenin bir kadın; “— Seni ona bırakamam!,.”

(AH:208–212) diyenin de bir erkek olduğu kolayca anlaşılabilmektedir.

Üslupta Duygusallık

Aşk Hasreti’ndeki kahramanlar, yalnız kaldıkça daha da duygusallaşırlar ve bu durum

hem iç seslere hem de diyaloglara yansır:

“Zerrin, Nihat’la yalnızdı. Açık pencereye karşı olan yatağında akşamın güzel

manzarasını seyrediyordu.

Yüreği nice bin hissin, başı karmakarışık düşüncelerin komprimesi halindeydi.

Bu haline sebep olanın yanında bulunuşundan duyduğu teselli, içinde onunla samimi bir

konuşma arzusu uyandırıverdi:

— Nihat!., dedi.” (AH:53)

Duygulu İtiraflar

Ferhat’ın kayıp olduğu zaman diliminde geçekleştirilen seyahatlerle Zerrin ve Nihat

iyice yakınlaşır. Yeni kişiler de romana, seyahat arkadaşlığı münasebetiyle girmeye imkân

bulur. Zerrin ve Nihat duygularını da romantik tavırlarla birbirlerine itiraf ederler:

“Zerrin doğruldu. Yaşlı gözlerinde tarifsiz bir pişmanlığın ifadesi vardı:

— Ben mi Nihat, benim mi sana çektirdiklerimi bilmedim?. Önceleri belki...

Fakat sonradan her şeyi bütün açıklığıyle gördüm ve anladım. Şimdi hepsini

biliyorum. Ancak senin bilmediğin, daha doğrusu bilmek istemediğin gerçekler var.”

(AH:106)




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3258

Yazarın her şeyi görmesine müsaade ettiği Zerrin’in ağabeyi, Nihat’ın can dostu,

kardeşini mutlu edecek erkeğin Ferhat olmadığını anlayan Muhip de bu aşk hakkındaki

duygularını açığa vurur. (AH:115)

Sonuç

Kerime Nadir, dönemin toplumcu gerçekçi eleştirilerine rağmen Aşk Hasreti adlı

popüler aşk romanında merkezi kişilerini duygu ve davranışlarında özgür bırakmamıştır.

Kurguda kolaycılığa kaçıldığı düşüncesi uyandıracak şekilde bazen anlatıya müdahalelerde

bulunmuştur. Yazarın metindeki romantik müdahaleleri iki kardeş tarafından sevilmek şeklinde

açığa çıkan çatışma unsurunda, çarpılma şeklindeki ilk görüşte aşkta, merkezi kişilerden

Zerrin’in hasta düşmesinde, onu sevip ona sahip olamayan Nihat’ın ona hastalık süresince ilgi

göstermesinde, kurguya eklenen bir başka kadınla sağlanan kıskançlıkta, Nihat’ın mühendis

çıkıp iş sahibi olmasında, ayrı düşmüş âşıkları yakınlaştırıcı seyahatlerde, ayırıcı rolündeki

Ferhat’ın ansızın kayıplara karışması ve beş yıl sonra yine ansızın geri dönmesinde, Ferhat’ın

daha önce kendisini eş olarak seçmiş olan Zerrin’i kardeşi Nihat’a kolaylıkla bırakmasında,

tasvirlerdeki öznellikte ve duygusallıkta açıkça görülmektedir. Romandaki imkânsız aşk

çatışması, sürükleyici unsuru olarak da kullanılmıştır.

Yazar, romanın ilerleyen sayfalarında gerçekçi-natüralist tasvirlere ve tespitlere de yer

vermiştir. Kişilerin kurguyu kolaylaştırmaya yönelik sahneye çıkışları, sahneden ayrılışları

yazarın tercihlerine göre olmuştur. Fakirlik, düşmüş kadınların çaresizliği gibi bazı toplumsal

sorunlara temas edilmekle birlikte eserde ideolojik, dini, milli vb. tartışmalara yer

verilmemiştir. Kahramanların duygu dünyalarına ışık tutulmakla birlikte kişiler çok yönlü

olarak geliştirilmemiştir. Abartılı roman kişileri genel olarak tek yönlüdür. Kendisine ayırıcı

tiplemesi rolü biçilen Ferhat’ın romanın sonunda Zerrin’i kaybetmesiyle romantizme uygun

olarak cezalandırıldığı da söylenebilir.

Romantik bir tutumla abartılı öznel tasvirlere sıklıkla yer vermiş olan anlatıcı, roman

merkezi kişilerini pek çok açıdan idealize etmiştir. Romantik merkezi kişilere seçilen isimlerin

anlamları, şiirselliği ve eş adayları arasında yapılacak seçim kararının kadına bırakılması da

dikkat çekicidir.

Dil ve üslupta kadın duyarlığının yansımaları da görülmektedir. Genel olarak duygusal

bir üslup kullanan anlatıcının kişilere karşı tutumları da duygusaldır. Merkezi kişi Zerrin’in

günlüklerinde ve diyaloglardaki itiraf cümlelerinde üsluba akıcılık gelir. Aşk Hasreti’nde

başlangıçta aklının sesine uyup yanlış tercih yapan kadın kahramanın daha sonra duygularının

sesine kulak vermesi, doğallıktan uzak da olsa bir anı/gezi defteri tutması, merkezi kişilerin




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3259

duygusal itirafları, içlenmeler, nidalar eseri kadın dili ve duyarlığı açısından da önemli

kılmaktadır.

Kaynakça

Andı, M. F. (2010). Roman ve hayat. İstanbul: Akademik Kitaplar

Atan, Özlem, P. (2008). Kerime nadir ve muazzez tahsin berkand’ın romanlarından

sinemaya kadın imgesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü.

Çetin, N. (2009). Roman çözümleme yöntemi. Ankara: Öncü Kitap

Demir, Sema A. (2013). Türk dili–I. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Erekli, A. (2006). Medeni ya da müslüman: popüler aşk romanlarında feyzâ olmak.

(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler

Enstitüsü.

Günay, Hatice N. (2007). Kerime nadir’in romanlarında toplumsal cinsiyet rollerinin

inşası. (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Günaydın, Ayşegül U. (2012). Cumhuriyet öncesi kadın yazarların romanlarında

toplumsal cinsiyet ve kimlik sorunsalı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Bilkent Üniversitesi

Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Kerime Nadir, (1981). Romancının dünyası (yazarlık anıları). İstanbul: İnkılâp ve Aka

Kitabeleri.

Kerime Nadir, (1984). Aşk hasreti. İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabeleri.

Özkurt, K. (2007). Erken cumhuriyet dönemi popüler romanslarında moderniteyi

izlemek (1930-1945) kerime nadir, esat mahmut karakurt ve muazzez tahsin berkand'ın

romanları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve

İnkilâp Tarihi Enstitüsü.

Polat, G. (2009). Cumhuriyet dönemi popüler aşk romanlarında kadın temsilleri:

muazzez tahsin berkand ve kerime nadir romanlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek

Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Yakın, A. (1999). Popüler kültür ve cumhuriyet dönemi popüler aşk edebiyatı: kerime

nadir romanları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü.

Yeşilyurt, P. (2013). Kerime nadir’in romanlarında aşk. (Yayınlanmamış Yüksek

Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.

Yıldız, Alpay D. (2010). Popüler türk romanları. İstanbul: Dergâh Yayınları.




Elazığ, s. 3243-3260, ISBN: 978-605-82968-0-0

3260

Zambak, F. (2014). Dört kadın yazarın romanlarında 'makbul aile' (halide nusret

zorlutuna, muazzez tahsin berkand, kerime nadir azrak, sâmiha ayverdi). (Yayınlanmamış

Doktora Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

“http://tr.writersofturkey.net/index.php?title=Kerime_NADİR”, Erişim Tarihi:

23.09.2016

http://tr.writersofturkey.net/index.php?title=Kerime_NADİR

ZARİÇ, Mahfuz, ³Kerime Nadir'in Ak Hasreti Adlı...

Documents

Transcript of ZARİÇ, Mahfuz, ³Kerime Nadir'in Ak Hasreti Adlı...