ZAKON

O PENZIJSKOM I INVALIDSKOM OSIGURANJU

("Sl. glasnik RS", br. 34/2003, 64/2004 - odluka USRS, 84/2004 - dr. zakon, 85/2005, 101/2005 - dr. zakon, 63/2006 - odluka USRS, 5/2009, 107/2009, 101/2010 i 93/2012)

I UVODNE ODREDBE

lan 1

Penzijsko i invalidsko osiguranje obuhvata obavezno i dobrovoljno penzijsko i invalidsko osiguranje.

lan 2

Ovim zakonom ureuje se obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje.

Ovim zakonom ureuje se penzijsko i invalidsko osiguranje i za lica koja nisu obavezno osigurana po ovom zakonu, a ukljuila su se u obavezno osiguranje.

lan 3

Obaveznim penzijskim i invalidskim osiguranjem obezbeuju se prava za sluaj starosti, invalidnosti, smrti i telesnog oteenja.

lan 4

Dobrovoljno penzijsko i invalidsko osiguranje je osiguranje kojim se, na osnovu ugovora, mogu obezbediti prava za sluaj starosti, invalidnosti, smrti i telesnog oteenja, ili vei obim tih prava od obima utvrenog ovim zakonom, kao i druga prava iz ovog osiguranja.

lan 5

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja stiu se i ostvaruju zavisno od duine ulaganja i visine osnovice na koju je plaen doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje i uz primenu naela solidarnosti.

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja stiu se, ostvaruju i koriste pod uslovima i na nain utvren ovim zakonom.

lan 6

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja jesu lina prava i ne mogu se prenositi na druga lica.

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ne zastarevaju, osim prava na potraivanja dospelih a neisplaenih iznosa u sluajevima utvrenim ovim zakonom.

lan 7

Pojedine kategorije osiguranika mogu izuzetno, u sluajevima i na nain utvren ovim zakonom, sticati i ostvarivati pravo na penziju pod posebnim uslovima.

Kategorije osiguranika, blii kriterijumi za ostvarivanje prava u smislu stava 1. ovog lana, kao i nain finansiranja tih prava ureuju se ovim zakonom.

lan 8**

Sredstva za poveane obaveze koje nastaju usled sticanja i ostvarivanja prava pod posebnim uslovima za odreene kategorije osiguranika obezbeuju se u budetu.

lan 9

Sredstva za penzijsko i invalidsko osiguranje, odnosno prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja obezbeuju se, odnosno ostvaruju kod republikog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje (u daljem tekstu: fond).

II OBAVEZNO PENZIJSKO I INVALIDSKO OSIGURANJE

lan 10

Obavezno osigurana lica (u daljem tekstu: osiguranici), u smislu ovog zakona, jesu:

1) zaposleni (u daljem tekstu: osiguranik zaposleni);

2) lica koja samostalno obavljaju delatnost (u daljem tekstu: osiguranik samostalnih delatnosti);

3) poljoprivrednici (u daljem tekstu: osiguranik poljoprivrednik).

Ako lice istovremeno ispunjava uslove za osiguranje po vie osnova iz stava 1. ovog lana, osnov osiguranja odreuje se na taj nain to postojanje osnova osiguranja po prethodnoj taki iskljuuje osnov osiguranja iz naredne take.

Obaveze za plaanje doprinosa po osnovu osiguranja utvruju se u skladu sa ovim zakonom.

lan 11*******

Osiguranici zaposleni jesu:

1) lica u radnom odnosu, odnosno zaposlena u preduzeu, drugom pravnom licu, dravnom organu, organu jedinice lokalne samouprave ili kod fizikih lica (u daljem tekstu: poslodavac), izuzev lica iz lana 12. stav 1. taka 2) ovog zakona;

2) civilna lica na slubi u Vojsci Srbije;

2a) profesionalna vojna lica prema propisima o Vojsci Srbije;

3) izabrana ili postavljena lica, ako za obavljanje funkcije ostvaruju zaradu, odnosno naknadu zarade;

4) lica koja su u skladu sa propisima o radu, u radnom odnosu odnosno zaposlena van prostorija poslodavca;

5) lica u radnom odnosu, odnosno zaposleni upueni na rad u inostranstvo, odnosno zaposleni u preduzeu koje obavlja delatnost ili usluge u inostranstvu, ako nisu obavezno osigurana po propisima te zemlje, ili ako meunarodnim ugovorom nije drugaije odreeno;

6) domai dravljani koji su na teritoriji Republike Srbije zaposleni kod stranih ili meunarodnih organizacija i ustanova, stranih diplomatskih i konzularnih predstavnitava ili kod stranih pravnih ili fizikih lica, ako meunarodnim ugovorom nije drugaije odreeno;

7) domai dravljani zaposleni u inostranstvu, ako za to vreme nisu obavezno osigurani kod stranog nosioca osiguranja, ili ako prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, po propisima te drave, ne mogu ostvariti ili koristiti van njene teritorije;

8) strani dravljani i lica bez dravljanstva koji su na teritoriji Republike Srbije zaposleni kod stranih pravnih ili fizikih lica, ako meunarodnim ugovorom nije drugaije odreeno, kao i kod meunarodnih organizacija i ustanova i stranih diplomatskih i konzularnih predstavnitava, ako je takvo osiguranje predvieno meunarodnim ugovorom;

9) lica koja u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove, ako nisu osigurani po drugom osnovu;

10) lica koja u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove preko omladinskih zadruga, koje se u smislu ovog zakona smatraju poslodavcem, a imaju navrenih 26 godina ivota, odnosno bez obzira na godine ivota ako nisu na kolovanju;

11) lica za ijim je radom prestala potreba, kao i lica kojima je prestalo zaposlenje zbog steaja, likvidacije, odnosno u svim sluajevima prestanka rada poslodavca, dok ostvaruju novanu naknadu prema propisima o radu i zapoljavanju.

lan 12

Osiguranici samostalnih delatnosti jesu:

1) lica koja, u skladu sa zakonom, samostalno obavljaju privrednu ili drugu delatnost, ako nisu obavezno osigurana po osnovu zaposlenja;

2) lica koja su osnivai, odnosno lanovi privrednih drutava u skladu sa zakonom, koji u njima rade, bez obzira da li su u radnom odnosu u privrednom drutvu iji su osniva odnosno lan;

3) lica koja obavljaju poslove po osnovu ugovora o delu odnosno poslove po osnovu autorskog ugovora, kao i poslove po osnovu drugih ugovora, kod kojih za izvren posao ostvaruju naknadu (u daljem tekstu: ugovorena naknada), a nisu osigurani po drugom osnovu;

4) svetenici i verski slubenici ako nisu obavezno osigurani po osnovu zaposlenja;

5) lica koja su prestala da obavljaju samostalnu delatnost, dok ostvaruju novanu naknadu prema propisima o radu i zapoljavanju.

Radom u smislu stava 1. taka 2) ovog lana smatra se i predstavljanje i zastupanje privrednih drutava od strane njihovih osnivaa, odnosno lanova na osnovu upisa u registar nadlene organizacije, kao i obavljanje poslovodstvenih ovlaenja i poslova upravljanja u skladu sa zakonom kojim se ureuje poloaj privrednih drutava.

lan 13

Osiguranici poljoprivrednici su lica koja se bave poljoprivrednom delatnou kao nosioci poljoprivrednog domainstva, lanovi poljoprivrednog domainstva, nosioci porodinog poljoprivrednog gazdinstva, lanovi porodinog poljoprivrednog gazdinstva ili lanovi meovitog domainstva, ako nisu korisnici penzije ili nisu na kolovanju. Poljoprivrednim domainstvom, porodinim poljoprivrednim gazdinstvom, odnosno meovitim domainstvom, u smislu ovog zakona, smatra se zajednica ivota, privreivanja i troenja prihoda, bez obzira na srodstvo izmeu njegovih lanova, na poljoprivrednom domainstvu, odnosno gazdinstvu sa najmanje 0,5 hektara poljoprivrednog zemljita, odnosno sa manje od 0,5 hektara poljoprivrednog zemljita, drugog zemljita ili graevinske celine na kojem se obavlja stoarska, povrtarska ili vinogradarska proizvodnja, uzgoj ribe, gajenje peuraka, pueva, pela i drugi uzgoj ili gajenje.

Nosilac poljoprivrednog domainstva, odnosno porodinog poljoprivrednog gazdinstva, u smislu ovog zakona, je lice koje je obveznik poreza na imovinu po osnovu poljoprivrednog zemljita ili poreza na prihod od poljoprivrede i umarstva, u skladu sa zakonom kojim se ureuje porez na imovinu i porez na dohodak graana.

lan poljoprivrednog domainstva, porodinog poljoprivrednog gazdinstva, odnosno meovitog domainstva, u smislu ovog zakona, je lice koje ivi i radi na poljoprivrednom domainstvu, porodinom poljoprivrednom gazdinstvu, odnosno u meovitom domainstvu.

lan 14

Svojstvo osiguranika stie se danom poetka a prestaje danom prestanka zaposlenja, obavljanja samostalne ili poljoprivredne delatnosti, odnosno obavljanja ugovorenih poslova.

Svojstvo osiguranika utvruje se na osnovu prijave na osiguranje, odnosno odjave osiguranja, u skladu s ovim zakonom.

Svojstvo osiguranika ne moe se stei pre navrenih 15 godina ivota.

Izuzetno od odredaba stava 1. ovog lana, svojstvo osiguranika poljoprivrednika moe mirovati najdue pet godina u toku osiguranja iz objektivnih razloga (elementarne nepogode, bolest i porodiljsko odsustvo), s tim to to ne moe biti uzastopnih pet godina.

Izuzetno od stava 1. ovog lana, osiguranici iz lana 11. ta. 9) i 10) ovog zakona i osiguranici iz lana 12. stav 1. taka 3) ovog zakona, mogu stei, odnosno moe im prestati svojstvo osiguranika, prema utvrenom stau osiguranja, ukoliko se ne moe utvrditi poetak i prestanak obavljanja poslova.

Izuzetno od stava 1. ovog lana, svojstvo osiguranika poljoprivrednika moe prestati i sa danom ispunjenja uslova za sticanje prava na penziju u skladu sa ovim zakonom.

lan 15

Lica koja nisu obavezno osigurana u smislu ovog zakona, odnosno nisu korisnici prava na penziju mogu se ukljuiti u obavezno osiguranje i obezbediti prava iz ovog osiguranja pod uslovima, u obimu i na nain predvien ovim zakonom.

Svojstvo osiguranika iz stava 1. ovog lana stie se danom podnoenja zahteva, a izuzetno, na zahtev lica, najranije 30 dana pre podnoenja zahteva.

Svojstvo osiguranika iz stava 1. ovog lana prestaje danom za koji se lice u zahtevu opredeli.

Podnoenje zahteva za sticanje prava na starosnu odnosno invalidsku penziju smatra se zahtevom za prestanak svojstva osiguranika iz stava 1. ovog lana, ukoliko su ispunjeni uslovi za sticanje ovih prava.

Svojstvo osiguranika iz stava 1. ovog lana moe se stei pod uslovom da nije nastupio neki od sluajeva po osnovu kojih se ostvaruje pravo u skladu sa ovim zakonom, a ukoliko je nastupio neki od tih sluajeva, svojstvo osiguranika moe se stei samo za sluaj koji nije nastupio.

III DOBROVOLJNO PENZIJSKO I INVALIDSKO OSIGURANJE

lan 16

Dobrovoljnim penzijskim i invalidskim osiguranjem osiguranici mogu, u skladu sa posebnim zakonom, obezbediti sebi i lanovima svoje porodice vei obim, kao i drugu vrstu prava od prava utvrenih ovim zakonom.

Lica koja nisu obavezno osigurana u smislu ovog zakona mogu, dobrovoljnim penzijskim i invalidskim osiguranjem, u skladu sa posebnim zakonom, sebi i lanovima svoje porodice obezbediti prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja.

Dobrovoljno penzijsko i invalidsko osiguranje mogu organizovati i sprovoditi pravna lica, u skladu sa posebnim zakonom.

Posebnim zakonom u smislu ovog lana podrazumeva se zakon kojim se ureuje dobrovoljno penzijsko i invalidsko osiguranje, kao i organizacija i poslovanje pravnih lica koja sprovode dobrovoljno penzijsko i invalidsko osiguranje.

IV LICA KOJIMA SE OBEZBEUJU PRAVA ZA SLUAJ INVALIDNOSTI I TELESNOG OTEENJA PROUZROKOVANIH POVREDOM NA RADU ILI PROFESIONALNOM BOLEU

lan 17

Prava za sluaj invalidnosti i telesnog oteenja prouzrokovanih povredom na radu ili profesionalnom boleu ostvaruju:

1) lica koja, u skladu sa zakonom, obavljaju privremene i povremene poslove preko omladinskih zadruga do navrenih 26 godina ivota, ako su na kolovanju;

2) lica koja se nalaze na strunom osposobljavanju, dokvalifikaciji ili prekvalifikaciji, koja uputi organizacija nadlena za zapoljavanje;

3) uenici i studenti kada se, u skladu sa zakonom, nalaze na obaveznom proizvodnom radu, profesionalnoj praksi ili praktinoj nastavi;

4) lica koja se nalaze na izdravanju kazne zatvora dok rade u privrednoj jedinici ustanove za izdravanje kazne zatvora (radionica, radilite i sl.) i na drugom mestu rada;

5) lica koja, u skladu sa propisima, obavljaju odreene poslove po osnovu ugovora o volonterskom radu.

V PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA

lan 18

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, jesu:

1) za sluaj starosti - pravo na starosnu penziju;

2) za sluaj invalidnosti - pravo na invalidsku penziju;

3) za sluaj smrti:

(1) pravo na porodinu penziju;

(2) pravo na naknadu pogrebnih trokova;

4) za sluaj telesnog oteenja prouzrokovanog povredom na radu ili profesionalnom boleu - pravo na novanu naknadu za telesno oteenje;

5) za sluaj potrebe za pomoi i negom drugog lica - pravo na novanu naknadu za pomo i negu drugog lica.

VI USLOVI ZA STICANJE PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA

1. Starosna penzija

lan 19

Osiguranik stie pravo na starosnu penziju:

1) kad navri 65 (mukarac), odnosno 60 (ena) godina ivota i najmanje 15 godina staa osiguranja;

2) kad navri 40 (mukarac), odnosno 38 (ena) godina staa osiguranja i najmanje 58 godina ivota;

3) kad navri 45 godina staa osiguranja.

lan 20

Osiguraniku kome se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem, starosna granica za sticanje prava na starosnu penziju, utvrena u lanu 19. taka 1) ovog zakona, sniava se zavisno od stepena uveanja staa za po jednu godinu, i to:

1) za svakih pet godina provedenih na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci rauna u sta osiguranja kao 14 meseci;

2) za svake etiri godine provedene na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci rauna u sta osiguranja kao 15 meseci;

3) za svake tri godine provedene na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci rauna u sta osiguranja kao 16 meseci;

4) za svaku jednu godinu i est meseci provedenih na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci rauna u sta osiguranja kao 18 meseci.

Starosna granica iz stava 1. ovog lana moe se sniavati najvie do 55 godina ivota.

Izuzetno od stava 2. ovog lana, starosna granica za osiguranike koji rade na poslovima iz stava 1. taka 4) ovog lana moe se sniavati najvie do 50 godina ivota.

2. Invalidska penzija

lan 21*******

Invalidnost postoji kad kod osiguranika nastane potpuni gubitak radne sposobnosti, odnosno kad kod profesionalnog vojnog lica nastane potpuni gubitak sposobnosti za profesionalnu vojnu slubu, zbog promena u zdravstvenom stanju prouzrokovanih povredom na radu, profesionalnom boleu, povredom van rada ili boleu, koje se ne mogu otkloniti leenjem ili medicinskom rehabilitacijom.

lan 22

Povredom na radu, u smislu ovog zakona, smatra se povreda osiguranika koja se dogodi u prostornoj, vremenskoj i uzronoj povezanosti sa obavljanjem posla po osnovu koga je osiguran, prouzrokovana neposrednim i kratkotrajnim mehanikim, fizikim ili hemijskim dejstvom, naglim promenama poloaja tela, iznenadnim optereenjem tela ili drugim promenama fiziolokog stanja organizma.

Povredom na radu smatra se i povreda prouzrokovana na nain iz stava 1. ovog lana, koju osiguranik - zaposleni pretrpi pri obavljanju posla na koji nije rasporeen, ali koji obavlja u interesu poslodavca kod koga je zaposlen.

Povredom na radu smatra se i povreda prouzrokovana na nain iz stava 1. ovog lana, koju osiguranik pretrpi na redovnom putu od stana do mesta rada ili obrnuto, na putu preduzetom radi izvravanja slubenih poslova i na putu preduzetom radi stupanja na rad, kao i u drugim sluajevima utvrenim zakonom.

Povredom na radu smatra se i oboljenje osiguranika koje je nastalo neposredno ili kao iskljuiva posledica nekog nesrenog sluaja ili vie sile za vreme obavljanja posla po osnovu koga je osiguran ili u vezi s njim.

Povredom na radu smatra se i povreda prouzrokovana na nain iz st. 1. do 4. ovog lana, koju osiguranik pretrpi u vezi s korienjem prava na zdravstvenu zatitu po osnovu povrede na radu i profesionalne bolesti.

lan 23

Povredom na radu smatra se i povreda prouzrokovana na nain predvien u lanu 22. ovog zakona koju osiguranici pretrpe uestvujui:

1) u akcijama spasavanja ili odbrane od elementarnih nepogoda ili nesrea;

2) u vojnoj vebi ili u vrenju drugih obaveza iz oblasti odbrane zemlje utvrenih zakonom;

3) na radnom kampu ili takmienju (proizvodnom, sportskom i dr.);

4) na drugim poslovima i zadacima za koje je zakonom utvreno da su od opteg interesa.

lan 24

Profesionalne bolesti, u smislu ovog zakona, jesu odreene bolesti nastale u toku osiguranja, prouzrokovane duim neposrednim uticajem procesa i uslova rada na radnim mestima, odnosno poslovima koje je osiguranik obavljao.

Profesionalne bolesti, radna mesta, odnosno poslovi na kojima se te bolesti pojavljuju i uslovi pod kojima se smatraju profesionalnim bolestima, u smislu stava 1. ovog lana, utvruju ministar nadlean za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja i ministar nadlean za poslove zdravlja, na predlog fonda.

lan 25

Osiguranik kod koga nastane potpuni gubitak radne sposobnosti, stie pravo na invalidsku penziju:

1) ako je invalidnost prouzrokovana povredom na radu ili profesionalnom boleu;

2) ako je invalidnost prouzrokovana povredom van rada ili boleu - pod uslovom da je gubitak radne sposobnosti nastao pre navrenja godina ivota propisanih za sticanje prava na starosnu penziju utvrenih u lanu 19. taka 1) ovog zakona i da ima navrenih pet godina staa osiguranja.

3) (brisana) lan 26

Osiguranik kod koga je invalidnost, prouzrokovana boleu ili povredom van rada, nastala pre navrene 30 godine ivota stie pravo na invalidsku penziju:

1) kad je invalidnost nastala do navrene 20 godine ivota - ako ima godinu dana staa osiguranja;

2) kad je invalidnost nastala do navrene 25 godine ivota - ako do nastanka invalidnosti ima najmanje dve godine staa osiguranja;

3) kad je invalidnost nastala do navrene 30 godine ivota - ako do nastanka invalidnosti ima najmanje tri godine staa osiguranja.

3. Porodina penzija

lan 27

Pravo na porodinu penziju mogu ostvariti lanovi porodice:

1) umrlog osiguranika koji je navrio najmanje pet godina staa osiguranja ili je ispunio uslove za starosnu ili invalidsku penziju; ili

2) umrlog korisnika starosne ili invalidske penzije.

Ako je smrt lica iz lana 17. ovog zakona nastala kao posledica povrede na radu ili profesionalne bolesti, lanovi njegove porodice stiu pravo na porodinu penziju bez obzira na duinu penzijskog staa tog lica.

lan 28

lanovima porodice umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava iz lana 27. ovog zakona smatraju se:

1) brani drug;

2) deca (roena u braku ili van braka ili usvojena, pastorad koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdravao, unuad, braa i sestre i druga deca bez roditelja, odnosno deca koja imaju jednog ili oba roditelja koji su potpuno nesposobni za rad, a koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdravao);

3) roditelji (otac i majka, ouh i maeha i usvojioci) koje je osiguranik, odnosno korisnik prava izdravao.

Pravo na porodinu penziju moe ostvariti i brani drug iz razvedenog braka ako mu je sudskom presudom utvreno pravo na izdravanje.

lan 28a

Ako je umrli osiguranik ili umrli korisnik starosne ili invalidske penzije u trenutku zakljuenja braka navrio godine ivota iz lana 19. taka 1) ovog zakona, brani drug moe stei pravo na porodinu penziju pod uslovom da imaju zajedniko dete ili da je brak trajao najmanje dve godine.

lan 29

Udova stie pravo na porodinu penziju:

1) ako je do smrti branog druga, navrila 53 godine ivota; ili

2) ako je, do smrti branog druga, ili u roku od jedne godine od dana smrti branog druga, postala potpuno nesposobna za rad; ili

3) ako je, posle smrti branog druga, ostalo jedno dete ili vie dece koja imaju pravo na porodinu penziju po tom branom drugu, a udova obavlja roditeljsku dunost prema toj deci. Udova koja u toku trajanja prava prema tom osnovu postane potpuno nesposobna za rad, zadrava pravo na porodinu penziju dok postoji ta nesposobnost.

Udova koja do smrti branog druga nije navrila 53 godine ivota, ali je navrila 45 godina ivota, stie pravo na porodinu penziju kad navri 53 godine ivota.

Udova koja u toku trajanja prava na porodinu penziju steenog na nain iz stava 1. ta. 2) i 3) ovog lana navri 53 godine ivota, trajno zadrava pravo na porodinu penziju. Udova kojoj pravo na porodinu penziju prestane pre navrenih 53, ali posle navrenih 45 godina ivota moe ponovo ostvariti pravo kad navri 53 godine ivota.

lan 30

Udovac stie pravo na porodinu penziju:

1) ako je do smrti branog druga, navrio 58 godina ivota; ili

2) ako je, do smrti branog druga, ili u roku od jedne godine od dana smrti branog druga, postao potpuno nesposoban za rad; ili

3) ako je, posle smrti branog druga, ostalo jedno dete ili vie dece koja imaju pravo na porodinu penziju po tom branom drugu, a udovac obavlja roditeljsku dunost prema toj deci. Udovac koji u toku trajanja prava po tom osnovu postane potpuno nesposobna za rad, zadrava pravo na porodinu penziju dok postoji ta nesposobnost.

Udovac koji u toku trajanja prava na porodinu penziju steenog na nain iz stava 1. ta. 2) i 3) ovog lana navri 58 godina ivota, trajno zadrava pravo na porodinu penziju.

lan 30a*******

Brani drug profesionalnog vojnog lica prema propisima o Vojsci Srbije koje je poginulo za vreme dejstava, pravo na porodinu penziju stie bez obzira na propisane godine ivota, pod uslovom da nije ponovo sklopio brak, odnosno, ako ima decu, da su deca zavrila kolovanje.

lan 31

Dete stie pravo na porodinu penziju i ona mu pripada do navrenih 15 godina ivota.

Posle navrenih 15 godina ivota dete stie pravo na porodinu penziju i ona mu pripada do zavretka kolovanja, ali najdocnije do navrenih:

1) 20 godina ivota, ako pohaa srednju kolu;

2) 26 godina ivota, ako pohaa visokokolsku ustanovu;

3) (brisana)

Dete stie pravo na porodinu penziju i ona mu pripada dok traje nesposobnost za samostalan ivot i rad, nastala do uzrasta do koga se deci obezbeuje pravo na porodinu penziju.

Dete stie pravo na porodinu penziju i ona mu pripada dok traje nesposobnost za samostalan ivot i rad, nastala posle uzrasta do koga se deci obezbeuje pravo na porodinu penziju, a pre smrti osiguranika odnosno korisnika prava, pod uslovom da ga je osiguranik odnosno korisnik prava izdravao do svoje smrti.

Detetu kome je kolovanje prekinuto zbog bolesti, pravo na porodinu penziju pripada i za vreme bolesti do navrenih godina ivota iz stava 2. ovog lana kao i iznad tih godina, ali najvie za onoliko vremena koliko je zbog bolesti izgubilo od kolovanja.

Detetu kome je kolovanje prekinuto zbog upuivanja na odsluenje vojnog roka u skladu sa propisima kojima se ureuje vojna obaveza, pravo na porodinu penziju pripada i za vreme odsluenja vojnog roka, a najdue do navrene 27 godine ivota.

Invalidno dete, u skladu sa propisima o razvrstavanju dece ometene u razvoju i dete iz stava 4. ovog lana, stie pravo na porodinu penziju i posle prestanka zaposlenja, odnosno obavljanja samostalne delatnosti.

lan 32

Kada je izdravanje uslov za sticanje prava na porodinu penziju, smatra se da je umrli osiguranik, odnosno korisnik prava na penziju izdravao lana porodice ako ukupni meseni prihodi lana porodice ne prelaze iznos najnie penzije iz lana 76. ovog zakona, u prethodnom kvartalu.

U prihode iz stava 1. ovog lana ne uzima se: dodatak na decu, roditeljski dodatak, materijalno obezbeenje porodice, porodina penzija ostvarena po drugom roditelju, novana naknada po osnovu pomoi i nege, novana naknada za telesno oteenje, primanja po osnovu nagrada, otpremnina zbog odlaska u penziju, kao i primanja po osnovu uenikog i studentskog standarda.

lan 33

Roditelj (otac i majka, ouh i maeha i usvojilac) koga je osiguranik odnosno korisnik prava, u skladu sa zakonom izdravao do svoje smrti stie pravo na porodinu penziju ako je do smrti osiguranika odnosno korisnika prava:

1) navrio 65 (mukarac), odnosno 60 (ena) godina ivota; ili

2) postao potpuno nesposoban za rad.

lan 34

lanovima ue porodice umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, u smislu ovog zakona, smatraju se brani drug i deca (roena u braku ili van braka ili usvojena, pastorad i unuci).

lanovima ire porodice umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, u smislu ovog zakona, smatraju se roditelji (otac, majka, ouh, maeha i usvojioci), braa, sestre i druga deca bez roditelja, odnosno deca koja imaju jednog ili oba roditelja koji su potpuno nesposobni za rad, a koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdravao.

lan 35

lanovima ire porodice pripada pravo na porodinu penziju ako nema lanova ue porodice, a ako ih ima - samo kada porodina penzija koja pripada lanovima ue porodice ne dostigne pun iznos osnova od koga se odreuje visina porodine penzije.

lan 36

Lice koje je prouzrokovalo smrt osiguranika, odnosno korisnika prava, namerno ili krajnjom nepanjom, ne moe po tom osnovu ostvariti pravo na porodinu penziju.

4. Novana naknada za telesno oteenje prouzrokovano povredom na radu, odnosno profesionalnom boleu

lan 37

Telesno oteenje postoji kad kod osiguranika nastane gubitak, bitnije oteenje ili znatnija onesposobljenost pojedinih organa ili delova tela, to oteava normalnu aktivnost organizma i iziskuje vee napore u ostvarivanju ivotnih potreba, bez obzira na to da li prouzrokuje ili ne prouzrokuje invalidnost.

Osiguranik i lice iz lana 17. ovog zakona kod koga telesno oteenje prouzrokovano povredom na radu ili profesionalnom boleu iznosi najmanje 30%, stie pravo na novanu naknadu.

lan 38

Telesna oteenja iz lana 37. ovog zakona, kao i procente tih oteenja utvruju ministar nadlean za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja i ministar nadlean za poslove zdravlja na predlog fonda.

lan 39

Telesna oteenja razvrstavaju se prema teini u osam stepena, i to:

Stepen Procenat telesnog oteenja

1. 100%

2. 90%

3. 80%

4. 70%

5. 60%

6. 50%

7. 40%

8. 30%

lan 40

Kada kod osiguranika kod koga je ranije nastalo telesno oteenje prouzrokovano povredom na radu ili profesionalnom boleu ispod 30% doe do pogoranja tog telesnog oteenja ili nastane nov sluaj telesnog oteenja prouzrokovanog povredom na radu ili profesionalnom boleu, tako da ukupno telesno oteenje iznosi 30% ili vie, osiguranik stie pravo na novanu naknadu za telesno oteenje u odgovarajuem procentu prema novom stepenu telesnog oteenja koji se odreuje na osnovu novog stanja ukupnog telesnog oteenja.

5. Pravo na naknadu pogrebnih trokova

lan 41

U sluaju smrti korisnika penzije, licu koje je snosilo trokove sahrane pripada naknada pogrebnih trokova.

5a Pravo na novanu naknadu za pomo i negu drugog lica

lan 41a

Pravo na novanu naknadu za pomo i negu drugog lica, ima osiguranik i korisnik penzije, kome je zbog prirode i teine stanja povrede ili bolesti utvrena potreba za pomoi i negom za obavljanje radnji radi zadovoljavanja osnovnih ivotnih potreba.

Potreba za pomoi i negom drugog lica postoji kod lica iz stava 1. ovog lana koje je nepokretno, ili koje zbog teine i prirode trajnih bolesti i bolesnog stanja nije sposobno da se samostalno kree ni u okviru stana uz upotrebu odgovarajuih pomagala, niti da se samo hrani, svlai, oblai i da odrava osnovnu linu higijenu, kod slepog lica koje je izgubilo oseaj svetlosti sa tanom projekcijom i kod lica koje postie vid sa korekcijom do 0,05.

6. Odreene kategorije osiguranika

lan 42*****

Osiguranici - zaposleni koji rade na poslovima na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem i koji mogu pod posebnim uslovima ostvariti pravo na penziju jesu:

1) policijski slubenici - uniformisana ovlaena slubena lica i policijski slubenici koji rade na posebno sloenim, specifinim, odnosno operativnim poslovima;

2) zaposleni u Ministarstvu spoljnih poslova koji rade na poslovima na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem;

3) pripadnici Bezbednosno-informativne agencije, pripadnici Vojnobezbednosne agencije i Vojnoobavetajne agencije;

4) zaposleni u Upravi za izvrenje krivinih sankcija koji rade na poslovima na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem (u daljem tekstu: zaposleni u Upravi);

5) ovlaena slubena lica Poreske policije u smislu propisa o poreskoj administraciji;

6) profesionalna vojna lica prema propisima o Vojsci Srbije;

7) ostali policijski slubenici koji rade na radnim mestima, odnosno poslovima na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem.

lan 43*******

Osiguranik iz lana 42. ta. 1) do 6) ovog zakona, kome prestane zaposlenje s pravom na penziju pre ispunjenja uslova iz lana 19. ovog zakona, stie pravo na starosnu penziju ako je navrio najmanje 55 godina ivota i 25 godina staa osiguranja, od ega najmanje 15 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem, u organu iz lana 42. ovog zakona.

Pravo na starosnu penziju pod uslovima iz stava 1. ovog lana ne moe stei osiguranik koji u momentu ostvarivanja prava nije ovlaeno lice odnosno zaposleni iz lana 42. ovog zakona.

Osiguranik iz lana 42. taka 7) ovog zakona, kome prestane zaposlenje s pravom na penziju pre ispunjenja uslova iz lana 19. ovog zakona, stie pravo na starosnu penziju ako je navrio najmanje 60 godina ivota i 25 godina staa osiguranja, od ega najmanje 15 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem, u organu iz lana 42. ovog zakona.

Izuzetno od stava 1. ovog lana, i lana 19. ovog zakona, profesionalno vojno lice stie pravo na starosnu penziju i to:

1) podoficir i oficir do ina pukovnika kad navri 40 godina penzijskog staa i najmanje 53 godine ivota;

2) oficir ina pukovnika kad navri 40 godina penzijskog staa i najmanje 54 godine ivota.

Izuzetno od stava 1. ovog lana, i lana 19. ovog zakona, policijski slubenici - pripadnici specijalnih jedinica policije, pripadnici Bezbednosno-informativne agencije, pripadnici Vojnobezbednosne agencije i Vojnoobavetajne agencije koji rade na posebno sloenim, specifinim, odnosno operativnim poslovima, stiu pravo na starosnu penziju kad navre najmanje 53 godine ivota i 20 godina efektivno provedenih na tim poslovima.

VII PENZIJSKI STA

lan 44

Penzijski sta na osnovu koga se stiu i ostvaruju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja obuhvata:

1) vreme koje se rauna u sta osiguranja i poseban sta prema odredbama ovog zakona;

2) vreme koje je, kao sta osiguranja i poseban sta, raunato u penzijski sta prema propisima koji su bili na snazi do dana stupanja na snagu ovog zakona.

lan 45

U sta osiguranja, u smislu lana 44. ovog zakona, rauna se i vreme koje je osiguranik proveo u svojstvu vojnog osiguranika.

lan 46

U sta osiguranja, u smislu lana 44. ovog zakona, rauna se vreme koje je osiguranik proveo na radu po osnovu koga je bio obavezno osiguran i za koje je uplaen doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje.

1. Sta osiguranja koji se rauna sa efektivnim trajanjem

lan 47

U sta osiguranja u smislu lana 44. stav 1. taka 1) ovog zakona rauna se vreme provedeno na radu odnosno u osiguranju, u efektivnom trajanju.

lan 48

U sta osiguranja rauna se i vreme za koje osiguranik, u skladu s propisima o radu i zapoljavanju, prima novanu naknadu za koju je plaen doprinos.

lan 49

U sta osiguranja rauna se vreme koje osiguranik, u skladu sa propisima o radu, provede na obavljanju privremenih i povremenih poslova, kao i vreme koje osiguranik iz lana 11. taka 10) provede na obavljanju privremenih i povremenih poslova preko omladinskih zadruga, za koje je plaen doprinos.

U sta osiguranja rauna se vreme za koje je lice, odnosno osiguranik iz lana 15. ovog zakona uplaivalo doprinos.

lan 50

U sta osiguranja rauna se vreme za koje je osiguranik iz lana 12. stav 1. taka 3) ovog zakona, ostvario ugovorenu naknadu za koju je plaen doprinos.

Sta osiguranja iz stava 1. ovog lana srazmerno se utvruje na taj nain to se iznos ugovorene naknade na koju se plaa porez u skladu sa zakonom kojim se ureuje porez na dohodak graana deli sa najniom osnovicom za plaanje doprinosa koja vai u momentu uplate doprinosa, u skladu sa zakonom.

Sta osiguranja ostvaren po osnovu utvrenim u st. 1. i 2. ovog lana, u jednoj kalendarskoj godini moe iznositi najvie 12 meseci.

lan 51

Osiguraniku samostalnih delatnosti u sta osiguranja rauna se i vreme za koje je privremeno obustavio obavljanje delatnosti, u skladu sa zakonom, ako je za to vreme uplatio doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje, u skladu sa zakonom kojim se ureuju doprinosi za obavezno socijalno osiguranje.

2. Sta osiguranja koji se rauna sa uveanim trajanjem

lan 52

Osiguraniku koji radi na naroito tekim, opasnim i za zdravlje tetnim radnim mestima, odnosno poslovima i osiguraniku koji radi na radnim mestima, odnosno poslovima na kojima posle navrenja odreenih godina ivota ne moe uspeno obavljati svoju profesionalnu delatnost, sta osiguranja u efektivnom trajanju rauna se sa uveanim trajanjem pod uslovima utvrenim ovim zakonom.

Stepen uveanja staa osiguranja zavisi od teine, opasnosti i tetnosti rada, odnosno od prirode posla, a moe iznositi najvie 50%.

lan 53

Radno mesto odnosno posao na kome se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem je radno mesto odnosno posao na kome je rad naroito teak, opasan i tetan za zdravlje i pored toga to su primenjene sve opte i posebne zatitne mere utvrene propisima.

Radno mesto odnosno posao na kome se sta osiguranja rauna s uveanim trajanjem je i radno mesto odnosno posao na kome je obavljanje profesionalne delatnosti ogranieno navrenjem odreenih godina ivota ili zbog prirode i teine posla, fizioloke funkcije opadaju u toj meri da onemoguavaju njeno dalje uspeno obavljanje.

lan 54

Osiguraniku iz lana 52. stav 1. ovog zakona, sta osiguranja rauna se sa uveanim trajanjem pod uslovom da je na radnim mestima odnosno poslovima iz lana 53. ovog zakona efektivno proveo ukupno najmanje 10 godina, odnosno ukupno najmanje pet godina ako je utvrena invalidnost.

Sta osiguranja se uveava samo za vreme koje je efektivno provedeno na radu.

Prilikom utvrivanja uslova za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, kumulativno se uzima sta osiguranja sa uveanim trajanjem ostvaren na radnim mestima odnosno poslovima iz lana 53. ovog zakona.

lan 55*******

Radna mesta, odnosno poslove na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem, postupak i nain za njihovo utvrivanje, kao i stepen uveanja staa osiguranja utvruje ministar nadlean za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja, na predlog fonda.

Zaposlenom u Ministarstvu unutranjih poslova, pripadniku Bezbednosno-informativne agencije, pripadniku Vojnobezbednosne i Vojnoobavetajne agencije, zaposlenom u organu nadlenom za spoljne poslove koji radi na odreenim poslovima pod posebnim uslovima, profesionalnom vojnom licu prema propisima o Vojsci Srbije, zaposlenom u Upravi, ovlaenom slubenom licu Poreske policije u smislu propisa o poreskoj administraciji, svakih 12 meseci efektivno provedenih na tim poslovima rauna se najvie kao 16 meseci staa osiguranja u zavisnosti od teine ovih poslova, pod uslovima iz lana 54. ovog zakona.

Izuzetno od stava 2. ovog lana, nadleni ministar utvruje radna mesta i poslove na kojima se zaposlenom u Ministarstvu unutranjih poslova, civilnom licu na slubi u Vojsci Srbije i profesionalnom vojnom licu prema propisima o Vojsci Srbije, svakih 12 meseci efektivno provedenih na tim poslovima rauna kao 18 meseci staa osiguranja, sporazumno sa ministrom nadlenim za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja.

Radna mesta odnosno poslovi, kao i stepeni uveanja staa osiguranja iz st. 1. do 3. ovog lana, podleu reviziji najdocnije po isteku 10 godina od dana njihovog utvrivanja.

lan 56

Radna mesta, odnosno poslove lica iz lana 55. stav 2. ovog zakona, kao i stepen uveanja staa osiguranja utvruje nadleni ministar u skladu sa zakonom, odnosno direktor Bezbednosno-informativne agencije, sporazumno sa ministrom nadlenim za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja.

Na akte iz stava 1. ovog lana saglasnost daje Vlada Republike Srbije.

lan 57

Revizijom radnih mesta, odnosno poslova na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem i stepena uveanja staa osiguranja, u smislu ovog zakona, smatra se ponovna ocena postojanja uslova iz lana 53. ovog zakona na osnovu koje se utvruje na kojim radnim mestima, odnosno poslovima prestaje raunanje staa osiguranja s uveanim trajanjem, odnosno menja stepen uveanja staa ili uvodi raunanje staa osiguranja sa uveanim trajanjem.

Revizija radnih mesta odnosno poslova iz stava 1. ovog lana vri se na nain i po postupku po kojima se vri njihovo utvrivanje.

lan 58

Sta osiguranja sa uveanim trajanjem rauna se i osiguranicima koji su na radu, po osnovu koga su bili obavezno osigurani, proveli radei u smislu lana 47. kao: osiguranici s telesnim oteenjem od najmanje 70%, vojni invalidi od prve do este grupe, civilni invalidi rata od prve do este grupe, slepa lica, lica obolela od distrofije ili srodnih miinih i neuromiinih oboljenja, od paraplegije i cerebralne i deije paralize i od multipleks skleroze.

Osiguranicima iz stava 1. ovog lana svakih 12 meseci efektivno provedenih na radu po osnovu koga su osigurani rauna se, pod uslovima utvrenim u lanu 54. ovog zakona, kao 15 meseci staa osiguranja.

lan 59

U sta osiguranja sa uveanim trajanjem osiguraniku se rauna i vreme provedeno u svojstvu vojnog osiguranika i to pod uslovima i u obimu koji su utvreni propisima kojima se ureuje penzijsko i invalidsko osiguranje vojnih osiguranika.

3. Poseban sta

lan 60

Osiguraniku - eni koja je rodila tree dete, po tom osnovu uraunava se u posebni sta vreme u trajanju od dve godine.

VIII UTVRIVANJE VISINE PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA

1. Starosna i invalidska penzija

lan 61

Visina starosne i invalidske penzije odreuje se tako to se lini bodovi pomnoe sa vrednou opteg boda na dan ostvarivanja prava.

lan 62

Lini bodovi osiguranika utvruju se mnoenjem linog koeficijenta osiguranika i njegovog penzijskog staa.

lan 63

Godinji lini koeficijent predstavlja odnos ukupne zarade osiguranika, odnosno osnovice osiguranja poev od 1. januara 1970. godine za svaku kalendarsku godinu i prosene godinje zarade u Republici za istu kalendarsku godinu.

Ako su zarade, odnosno osnovice osiguranja unete u matinu evidenciju u neto iznosu dovode se u odnos sa prosenom neto zaradom zaposlenih u Republici, a ako su unete u matinu evidenciju u bruto iznosu dovode se u odnos sa prosenom bruto zaradom zaposlenih u Republici.

Godinji lini koeficijent predstavlja odnos ukupne zarade, osnovice osiguranja i visine ugovorene naknade osiguranika, za svaku kalendarsku godinu i prosene godinje zarade u Republici za istu kalendarsku godinu.

Godinji lini koeficijent u smislu st. 1. i 2. ovog lana iznosi jedan kada je zarada, osnovica osiguranja, odnosno ugovorena naknada u kalendarskoj godini, jednaka prosenoj zaradi zaposlenih u Republici u toj kalendarskoj godini.

Pri odreivanju godinjeg linog koeficijenta uzimaju se zarade, naknade zarade, odnosno osnovice osiguranja, kao i ugovorene naknade koje su sluile za obraunavanje i plaanje doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, na koje je plaen doprinos i koje su utvrene u matinoj evidenciji.

Godinji lini koeficijent moe iznositi najvie pet.

Podatak o prosenoj godinjoj neto zaradi u Republici odnosno prosenoj godinjoj bruto zaradi u Republici iz st. 1. do 5. ovog lana, objavljuje organ nadlean za poslove statistike.

lan 64

Osiguraniku koji ostvari naknadu prema propisima o zdravstvenom osiguranju i za vreme porodiljskog odsustva, za izraunavanje godinjeg linog koeficijenta, za vreme ostvarivanja ovih naknada, uzima se ta naknada.

Osiguraniku koji je u periodu od 1. januara 1970. godine do 31. decembra 2002. godine ostvario naknadu zarade prema propisima o zdravstvenom osiguranju i za vreme porodiljskog odsustva, prema propisima o porodiljskom odsustvu, za period primanja naknade, iznos naknade se izraunava na osnovu linog koeficijenta po jednom asu rada za period za koji je ostvarena zarada, odnosno osnovica osiguranja i mnoi brojem asova provedenih na bolovanju.

Osiguraniku koji je u periodu od 1. januara 1970. godine do 31. decembra 2002. godine ostvario naknadu zarade za vreme porodiljskog odsustva prema propisima o porodiljskom odsustvu i naknadu zarade za vreme bolovanja prouzrokovanog povredom na radu, ukoliko je to za njega povoljnije, za period primanja naknade, godinji lini koeficijent se izraunava kao odnos ostvarene zarade za asove provedene na radu iz godine u kojoj se ostvaruje naknada, prema prosenoj zaradi zaposlenih u Republici za tu godinu, koja odgovara vremenu za koji je zarada ostvarena.

Deo godinjeg linog koeficijenta iz ovog lana zajedno sa delom godinjeg linog koeficijenta iz lana 63. ovog zakona ini ukupni godinji lini koeficijent za kalendarsku godinu.

lan 65

Osiguraniku koji je u periodu od 1. januara 1970. godine do poetka primene ovog zakona, ostvario naknadu zarade prema propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju za izraunavanje godinjeg linog koeficijenta uzima se osnovica od koje je odreena ta naknada a u sluaju naknade zbog manje zarade na drugom odgovarajuem poslu za izraunavanje godinjeg lineg koeficijenta uzima se i ostvarena naknada.

lan 66

Osiguraniku kome se ne mogu utvrditi godinji lini koeficijenti ni za jednu kalendarsku godinu, u smislu lana 63. stav 1. ovog zakona, godinji lini koeficijent iznosi jedan.

Osiguraniku za koga u matinoj evidenciji nisu utvreni podaci o zaradi, naknadi zarade, odnosno osnovici osiguranja za pojedine kalendarske godine za izraunavanje godinjeg linog koeficijenta uzima se:

1) za period od 1. januara 1970. godine do 31. decembra 1992. godine - prosena godinja neto zarada zaposlenih u Republici Srbiji;

2) za period od 1. januara 1994. godine do 31. decembra 1998. godine - iznos garantovane zarade;

3) za period od 1. januara 1999. godine do 31. avgusta 2004. godine - iznos najnie osnovice osiguranja za I i II stepen strunosti;

4) za period od 1. septembra 2004. godine - iznos najnie mesene osnovice doprinosa.

Osiguraniku iz stava 2. ovog lana, koji nema utvren sta osiguranja za celu kalendarsku godinu, godinji lini koeficijent utvruje se srazmerno stau osiguranja navrenom u toj kalendarskoj godini.

lan 67

Lini koeficijent utvruje se tako to se zbir godinjih linih koeficijenata iz l. 63. do 66. ovog zakona podeli sa periodom (godine, meseci i dani) za koje su obraunati, s tim to se svaka godina rauna kao 1, svaki mesec kao 0,0833, a svaki dan kao 0,00278.

Kao jedan mesec, u smislu stava 1. ovog lana rauna se kalendarski mesec, odnosno 30 dana.

lan 68

Penzijski sta iz lana 62. ovog zakona najvie moe iznositi 45 godina.

Penzijski sta do 40 godina iskazan u godinama, mesecima i danima rauna se na nain utvren u lanu 67. ovog zakona.

Penzijski sta iznad 40 godina rauna se: godina kao 0,5, mesec kao 0,0417, a dan kao 0,00139.

lan 69

Za odreivanje visine starosne penzije osiguraniku eni, navren sta osiguranja uveava se za 6%.

Za odreivanje visine invalidske penzije, ako je uzrok invalidnosti povreda na radu ili profesionalna bolest, pri utvrivanju linih bodova rauna se 40 godina penzijskog staa.

Za odreivanje visine invalidske penzije, ako je uzrok invalidnosti bolest ili povreda van rada, pri utvrivanju linih bodova, dodaju se godine penzijskog staa od dana prestanka osiguranja, odnosno ukoliko je osiguranje prestalo pre dana utvrene invalidnosti, u odnosu na dan utvrene invalidnosti, tako to se:

1) osiguraniku mlaem od 53 godine ivota dodaje 2/3 penzijskog staa koji mu nedostaje do navrenih 53 godine ivota i 1/2 penzijskog staa koja nedostaje osiguraniku eni od 53 godine ivota do navrenih 58 godina ivota, a osiguraniku mukarcu od 53 godine ivota do navrenih 63 godine ivota;

2) osiguraniku starijem od 53 godine ivota dodaje 1/2 penzijskog staa koja nedostaje osiguraniku eni do navrenih 58 godina ivota, a osiguraniku mukarcu do navrenih 63 godine ivota.

Za odreivanje visine invalidske penzije osiguraniku eni, navren sta osiguranja i penzijski sta iz stava 3. ovog lana, uveava se za 6%.

Sta iz st. 1, 3. i 4. ovog lana, moe se dodati najvie do 40 godina.

Osiguraniku koji ispunjava uslove za sticanje prava na invalidsku penziju u pogledu penzijskog staa i kod koga je invalidnost prouzrokovana delimino povredom na radu ili profesionalnom boleu a delimino boleu ili povredom van rada, odreuje se jedna invalidska penzija koja se sastoji od srazmernih delova odreenih po osnovu povrede na radu ili profesionalne bolesti, odnosno po osnovu bolesti ili povrede van rada prema njihovom uticaju na ukupnu invalidnost, s tim to tako obraunata penzija ne moe iznositi vie od penzije odreene sa 40 godina penzijskog staa.

Osiguraniku kod koga je invalidnost prouzrokovana delimino povredom na radu ili profesionalnom boleu, a delimino povredom van rada ili boleu i koji ispunjava uslove za sticanje prava na invalidsku penziju samo po osnovu invalidnosti prouzrokovane povredom na radu ili profesionalnom boleu invalidska penzija se odreuje u procentu sa kojim je na ukupnu invalidnost uticala povreda na radu ili profesionalna bolest.

lan 70

Vrednost opteg boda je nominalni iznos koji predstavlja kolinik izraunatog zbira penzija i zbira linih bodova svih korisnika starosne i invalidske penzije koji su pravo na penziju ostvarili u periodu od 1. januara 2001. do 30. juna 2002. godine.

Zbir penzija iz stava 1. ovog lana odreuje se na osnovu mesene visine penzija u poslednjem kvartalu 2002. godine.

Zbir linih bodova korisnika iz stava 1. ovog lana obraunava se na nain utvren po odredbama ovog zakona.

Vrednost opteg boda iz stava 1. ovog lana, usklauje se na nain koji je propisan za usklaivanje penzija.

Usklaenu vrednost opteg boda objavljuje fond.

2. Porodina penzija

lan 71*******

Porodina penzija odreuje se od starosne ili invalidske penzije koja bi osiguraniku pripadala u asu smrti, odnosno od penzije koja je korisniku pripadala u asu smrti, u procentu koji se utvruje prema broju lanova porodice koji imaju pravo na tu penziju, i to:

1) ako penzija pripada samo lanovima ue porodice ili samo lanovima ire porodice umrlog osiguranika odnosno korisnika prava odreuje se u sledeim procentima:

- za jednog lana 70%;

- za dva lana 80%;

- za tri lana 90%;

- za etiri lana ili vie lanova 100%.

2) ako penzija pripada i lanovima ue porodice i lanovima ire porodice umrlog osiguranika odnosno korisnika prava, lanovima ue porodice odreuje se porodina penzija prema taki 1) ovog stava, a lanovima ire porodice pripada ostatak do iznosa starosne ili invalidske penzije iz ovog stava.

Ako pravo na porodinu penziju imaju brani drug i razvedeni brani drug umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, odreuje se jedna porodina penzija u visini koja pripada za jednog lana porodice i deli se u jednakim iznosima.

Porodina penzija iz lana 15. ovog zakona odreuje se u iznosu od 100% penzije koja bi osiguraniku pripadala u asu smrti.

lan 72

Kao najmanji osnov za odreivanje porodine penzije uzima se starosna penzija umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, odreena za penzijski sta od 20 godina.

Ukupan iznos porodine penzije ne moe prei najvii iznos starosne, odnosno invalidske penzije.

lan 73

Deca bez oba roditelja imaju pravo, pored porodine penzije po jednom roditelju, i na porodinu penziju po drugom roditelju.

Penzije iz stava 1. ovog lana odreuju se kao jedna penzija, iji iznos ne moe prei najvii iznos penzije, utvren u skladu s ovim zakonom.

3. Novana naknada za telesno oteenje

lan 74

Visina novane naknade za telesno oteenje odreuje se od osnova koji ini osnov za zateene korisnike prava na novanu naknadu za telesno oteenje u Republikom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje zaposlenih, u procentu telesnog oteenja utvrenom u lanu 39. ovog zakona.

Novana naknada za telesno oteenje pripada u stalnom mesenom iznosu.

4. Naknada pogrebnih trokova

lan 75

Naknada pogrebnih trokova pripada u visini jedne i po prosene penzije u fondu u prethodnom kvartalu, u odnosu na dan smrti korisnika.

4a Novana naknada za pomo i negu drugog lica

lan 75a

Visina novane naknade za pomo i negu drugog lica odreuje se u visini iznosa usklaene novane naknade za pomo i negu zateenih korisnika ovog prava u osiguranju zaposlenih.

5. Najnii i najvii iznos penzije

lan 76****

Najnii iznos penzije pripada osiguraniku koji ostvari pravo na starosnu, odnosno invalidsku penziju ako mu je ta penzija manja od iznosa penzije utvrene po odredbama ovog lana.

Najnii iznos penzije u osiguranju zaposlenih i u osiguranju samostalnih delatnosti vanredno se usklauje od 1. januara 2011. godine za procenat kojim se obezbeuje da uee najnieg iznosa penzije za januar 2011. godine u prosenoj zaradi bez poreza i doprinosa zaposlenih na teritoriji Republike Srbije u 2010. godini bude vee za jedan procentni poen u odnosu na uee najnieg iznosa penzije isplaene za 2010. godinu u prosenoj zaradi bez poreza i doprinosa zaposlenih na teritoriji Republike Srbije u 2010. godini. Ovako usklaen iznos dalje se usklauje u skladu sa ovim zakonom.

Najnii iznos starosne, odnosno invalidske penzije za osiguranike poljoprivrednike utvruje se u iznosu od 9.000 dinara na dan 1. januara 2011. godine. Ovako utvren najnii iznos penzije dalje se usklauje na nain na koji se usklauju penzije, u skladu sa ovim zakonom.

Ako osiguranik ima navren sta osiguranja po razliitim osnovama, najnii iznos penzije za osiguranike poljoprivrednike utvruje se kada je pretean sta osiguranja navren u osiguranju poljoprivrednika.

Ako najnii iznos penzije iz stava 1. ovog lana isplaene u osiguranju zaposlenih za prethodnu godinu iznosi manje od 27% od iznosa prosene zarade zaposlenih bez poreza i doprinosa na teritoriji Republike u prethodnoj godini, za korisnike u osiguranju zaposlenih i u osiguranju samostalnih delatnosti najnii iznos penzije vanredno se usklauje od 1. januara tekue godine za procenat kojim se obezbeuje da se najnii iznos penzije za prethodnu godinu dovede na nivo od 27% prosene zarade bez poreza i doprinosa u prethodnoj godini.

lan 77

Osiguraniku koji je ostvario pravo na inostrani deo penzije prema meunarodnom ugovoru pripada iznos u visini razlike do najnieg iznosa penzije ako mu je iznos penzije, utvren po ovom zakonu, i inostrane penzije obraunate prema vaeem deviznom kursu na dan ostvarivanja prava, manji od iznosa najnie penzije odreene prema lanu 76. ovog zakona.

lan 78

Najvii iznos penzije odreuje se tako to lini koeficijent ne moe iznositi vie od 3,8.

6. Starosna i invalidska penzija za odreene kategorije osiguranika

lan 79*****

Osiguraniku iz lana 43. ovog zakona, starosna odnosno invalidska penzija odreuje se u skladu sa odredbama lana 61. ovog zakona, a lini bodovi utvruju se na nain predvien l. 62. do 70. ovog zakona.

Izuzetno od lana 63. stav 1, lana 64. st. 2 i 3. i lana 65. ovog zakona, osiguraniku iz lana 43. ovog zakona, za izraunavanje godinjeg linog koeficijenta ne uzima se period od 1. januara 1970. godine ve period od 1. januara 1996. godine.

Iznos penzije utvren na nain iz st. 1. i 2. ovog lana uvean za 20%, predstavlja ukupan iznos penzije za osiguranike iz lana 43. ovog zakona.

Na nain iz stava 2. ovog lana utvruje se godinji lini koeficijent i za druge zaposlene u Ministarstvu unutranjih poslova, pripadnike Bezbednosno-informativne agencije, pripadnike Vojnobezbednosne i Vojnoobavetajne agencije pod uslovom da u tom organu imaju navrenih najmanje 20 godina staa osiguranja.

Iznos penzije iz st. 1. do 4. ovog lana ne moe biti vei od iznosa utvrenog u lanu 78. ovog zakona.

IX USKLAIVANJE PENZIJE I NOVANE NAKNADE

lan 80

Penzija se od 1. aprila tekue godine usklauje sa kretanjem potroakih cena na teritoriji Republike Srbije u prethodnih est meseci.

Izuzetno od stava 1. ovog lana, ako bruto domai proizvod u prethodnoj kalendarskoj godini realno poraste iznad 4%, penzija se usklauje od 1. aprila tekue godine u procentu koji predstavlja zbir procenta rasta, odnosno pada potroakih cena na teritoriji Republike Srbije u prethodnih est meseci i procenta koji predstavlja razliku izmeu realne stope rasta bruto domaeg proizvoda u prethodnoj kalendarskoj godini i stope od 4%.

Penzija se od 1. oktobra tekue godine usklauje sa kretanjem potroakih cena na teritoriji Republike Srbije u prethodnih est meseci.

Isplata usklaene penzije tee od isplate aprilske odnosno oktobarske penzije.

Usklaivanje penzije vri se na osnovu podataka republikog organa nadlenog za poslove statistike o kretanju potroakih cena za period oktobar prethodne godine - mart tekue godine, odnosno za period april - septembar tekue godine, kao i o kretanju bruto domaeg proizvoda.

lan 80a

Izuzetno od lana 80. st. 1 - 3. ovog zakona, penzija se usklauje u periodu:

- oktobar 2012. godine, tako to e se poveati za 2%;

- april 2013. godine, tako to e se poveati za 2%.

lan 81

Novane naknade usklauju se na nain predvien za usklaivanje penzija.

X OSTVARIVANJE I KORIENJE PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA

1. Ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja

lan 82

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruju se kod fonda.

lan 82a

Pravo na starosnu penziju ostvaruje se posle prestanka osiguranja.

Prestankom osiguranja u smislu stava 1. ovog lana smatra se i raniji prestanak osiguranja, ako se lice u trenutku podnoenja zahteva nalazi u osiguranju, ako su uslovi za sticanje prava na starosnu penziju isti u trenutku podnoenja zahteva i ranijeg prestanka osiguranja.

Prestankom osiguranja u smislu stava 1. ovog lana za osiguranika koji istovremeno ispunjava uslove za osiguranje po vie osnova smatra se prestanak osiguranja po osnovu koga je prioritetno osiguran u skladu sa lanom 10. ovog zakona.

Izuzetno od stava 1. ovog lana, osiguranici iz lana 12. stav 1. taka 1) ovog zakona koji obavljaju delatnost u skladu sa zakonom kojim se ureuje rad privatnih preduzetnika, pravo na starosnu penziju mogu ostvariti ispunjenjem uslova za sticanje prava na starosnu penziju.

lan 83

(Brisan)

lan 84

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruju se od dana podnetog zahteva, a najranije est meseci pre tog dana.

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja koja se ostvaruju u fondu obezbeuju se u postupku predvienom zakonom kojim je ureen opti upravni postupak, ako ovim zakonom nije drukije ureeno.

lan 85

Penzijski sta i zarade, naknade, ugovorne naknade, odnosno osnovice osiguranja, kao i druge injenice od uticaja na sticanje i utvrivanje prava, osim nalaza, miljenja i ocene organa vetaenja, uzimaju se u obzir pri ostvarivanju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, na osnovu podataka utvrenih u matinoj evidenciji.

Penzijski sta se ne moe utvrivati na osnovu izjava svedoka.

lan 86

Pitanje naknade dela penzije u sluaju kada je penzijski sta utvren kod fonda vojnih osiguranika posle 1. januara 1973. godine i kod fonda regulisae se sporazumom tih fondova.

lan 87

(Brisan)

lan 88

Postupak za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja i za utvrivanje penzijskog staa pokree se na zahtev osiguranika, odnosno na zahtev lana porodice za ostvarivanje prava na porodinu penziju.

U postupku iz stava 1. ovog lana fond je duan da osiguranicima i korisnicima prava prua strunu pomo.

Korisnik prava je duan da fondu blagovremeno prijavi promenu koja je od uticaja na pravo odnosno obim korienja tog prava.

l. 89 i 90

(Brisani)

lan 91

injenice koje se, u skladu sa zakonom, ne utvruju u matinoj evidenciji, a koje su od znaaja za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, utvruju se u postupku reavanja o tim pravima.

lan 92

U postupku za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja u fondu obezbeuje se dvostepenost.

lan 93

Kada je za reavanje o pravu iz penzijskog i invalidskog osiguranja potrebno utvrivanje postojanja invalidnosti, telesnog oteenja, potrebe za pomoi i negom drugog lica uzroka invalidnosti i telesnog oteenja, potpune nesposobnosti za rad i nesposobnosti za samostalan ivot i rad, fond reenjem utvruje te injenice na osnovu nalaza, miljenja i ocene organa vetaenja ije se obrazovanje i nain rada ureuje optim aktom fonda.

Nalaz, miljenje i ocena iz stava 1. ovog lana podlee kontroli koju vri organ fonda utvren optim aktom iz stava 1. ovog lana.

Na akt iz stava 1. ovog lana saglasnost daje ministar nadlean za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja i ministar nadlean za poslove zdravlja.

U obavljanju kontrole iz stava 2. ovog lana, moe se dati saglasnost ili primedba. Primedba kojom se ukazuje na uoene nedostatke i daje uputstvo za njihovo otklanjanje, obavezna je za organe koji su vrili vetaenje.

lan 94

Postupak za ostvarivanje prava po osnovu invalidnosti pokree se na zahtev osiguranika na osnovu predloga za utvrivanje invalidnosti, u skladu sa optim aktom fonda.

Predlog iz stava 1. ovog lana daje izabrani lekar, u skladu sa zakonom.

lan 94a

Ako je osiguranik, u toku privremene spreenosti za rad, podneo zahtev za pokretanje postupka za ostvarivanje prava po osnovu invalidnosti, ili je od strane izabranog lekara, odnosno lekarske komisije, u skladu sa zakonom, upuen na ocenu radne sposobnosti, Fond obezbeuje sredstva za isplatu naknade zarade zbog privremene spreenosti za rad poev od 61. dana od dana pokretanja postupka, ukoliko je utvren gubitak radne sposobnosti.

lan 95

Postupak za ostvarivanje prava na novanu naknadu za telesno oteenje i prava na novanu naknadu za pomo i negu drugog lica pokree se na zahtev osiguranika odnosno korisnika prava, na osnovu medicinske dokumentacije.

Postupak za ostvarivanje prava na novanu naknadu za telesno oteenje i prava na novanu naknadu za pomo i negu drugog lica pokree se i po slubenoj dunosti na osnovu miljenja organa vetaenja datog prilikom vetaenja o invalidnosti, u skladu sa optim aktom fonda.

lan 96

Promene u stanju invalidnosti koje su od uticaja na pravo na invalidsku penziju priznatu pravosnanim reenjem, utvruju se u postupku pokrenutom na zahtev osiguranika, odnosno po slubenoj dunosti.

Fond odreuje obavezan kontrolni pregled korisnika prava, najkasnije u roku od tri godine od dana utvrivanja invalidnosti, osim u sluajevima predvienim optim aktom fonda.

Na akt iz stava 2. ovog lana saglasnost sporazumno daju ministar nadlean za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja i ministar nadlean za poslove zdravlja.

lan 97

Kao dan nastanka invalidnosti, telesnog oteenja i potrebe za pomoi i negom drugog lica uzima se dan kada je na osnovu pregleda dat nalaz, miljenje i ocena organa vetaenja u prvostepenom postupku, odnosno neki raniji dan za koji postoji odgovarajua medicinska dokumentacija.

lan 98

Reenje o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja i o penzijskom stau donosi organ fonda odreen optim aktom fonda.

Prvostepeno reenje iz stava 1. ovog lana podlee prethodnoj kontroli koju vri organ utvren optim aktom fonda.

lan 99

Protiv prvostepenog reenja moe se izjaviti alba organu odreenom optim aktom fonda u roku od 15 dana od dana prijema reenja.

alba ne odlae izvrenje reenja osim ako se njom pobija utvrena invalidnost.

lan 100

Prvostepeno reenje fonda podlee reviziji koju vri organ odreen optim aktom fonda.

Revizijom se moe ispitati i pravilnost nalaza, miljenja i ocene koje daju organi vetaenja.

Revizija ne odlae izvrenje reenja.

lan 101

Ako je protiv prvostepenog reenja izjavljena alba, o reviziji i albi reava se istim reenjem.

Ako protiv prvostepenog reenja nije izjavljena alba, a revizija ne bude izvrena u roku od tri meseca od dana isteka roka za albu, smatra se da je revizija izvrena i data saglasnost na to reenje.

lan 102

U vrenju revizije na prvostepeno reenje moe se dati saglasnost, odnosno prvostepeno reenje moe se izmeniti, ponititi ili ukinuti.

Ako je prvostepeno reenje poniteno ili ukinuto, revizijom se ispituje samo da li je novo reenje u skladu sa razlozima zbog kojih je ranije prvostepeno reenje poniteno ili ukinuto.

lan 103

Protiv reenja fonda donetog po albi, odnosno u vrenju revizije o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja i protiv konanog reenja o podacima utvrenim u matinoj evidenciji, moe se pokrenuti upravni spor kod nadlenog suda.

lan 104

Protiv konanog reenja fonda, u sluajevima kada nisu ispunjeni uslovi za ponavljanje postupka po zakonu kojim je ureen opti upravni postupak, ili su protekli rokovi za ponavljanje postupka po tom zakonu, postupak se moe ponoviti:

1) ako se sazna za nove injenice, odnosno nae ili stekne mogunost da se upotrebe novi dokazi koji bi sami, ili u vezi sa ve upotrebljenim dokazima, mogli dovesti do drugaijeg reenja;

2) kada je proputeno da se u ranijem postupku iznese neka injenica, odnosno dokaz koji moe dovesti do drugaijeg reenja.

Ponavljanje postupka pokree se na predlog osiguranika ili po slubenoj dunosti.

Ako je predlog za ponavljanje postupka podnet, odnosno postupak ponavljanja pokrenut u roku od pet godina od dana dostavljanja reenja osiguraniku, u ponovljenom postupku primenjuju se propisi koji su vaili u vreme donoenja reenja po kome se postupak ponavlja. Ako je predlog podnet, odnosno postupak ponavljanja pokrenut po isteku tog roka, u ponovljenom postupku primenjuju se propisi koji vae u vreme podnoenja predloga za ponavljanje postupka, odnosno u vreme pokretanja tog postupka po slubenoj dunosti.

Na osnovu podataka pribavljenih u ranijem i ponovljenom postupku, nadleni organ novim reenjem moe ranije reenje koje je bilo predmet ponavljanja ostaviti na snazi ili ga zameniti novim reenjem kojim se ukida ranije reenje.

lan 105

Pravosnano reenje fonda moe se izmeniti novim reenjem ako je njime povreen zakon ili opti akt fonda na tetu osiguranika odnosno korisnika prava ili ako je o nekom pravnom pitanju docnije zauzeto pravno shvatanje povoljnije za osiguranika.

Novo reenje e se doneti i ako se sazna za injenice koje su od uticaja na pravo osiguranika, a koje su nastale posle donoenja reenja.

Prava utvrena reenjem donetim u postupku izmene pripadaju od prvog dana narednog meseca od dana podnoenja zahteva za izmenu reenja, odnosno od dana donoenja reenja u postupku za izmenu pokrenutom po slubenoj dunosti.

Kod ponovnog reavanja o pravu osiguranika odnosno korisnika prava, prema stavu 1. ovog lana primenjuju se propisi koji su vaili u asu donoenja konanog reenja. Ako se reava o pravu prema stavu 2. ovog lana primenie se propisi koji vae u vreme pokretanja postupka.

lan 106

U sporovima sukoba nadlenosti u postupku za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja do kojih doe izmeu fonda i poslodavaca, nadlean je Vrhovni kasacioni sud.

2. Korienje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja

lan 107

(Brisan)lan 108

Penzije i novane naknade utvruju se u mesenom iznosu i isplauju unazad.

Korisnik penzije i novane naknade moe da ovlasti drugo lice da u njegovo ime prima penziju ili novanu naknadu.

Ovlaenje iz stava 2. ovog lana vai najdue 12 meseci od dana njegovog izdavanja i moe se produiti.

Korisnik penzije i novane naknade duan je da, na zahtev Fonda, dostavi uverenje o ivotu.

lan 109

Fond je duan da korisniku prava isplauje iznose koji mu pripadaju u mestu njegovog prebivalita u Republici Srbiji.

lan 110

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja prestaju kada, u toku njihovog korienja, prestanu da postoje uslovi za sticanje i ostvarivanje tih prava.

Prava iz stava 1. ovog lana prestaju i kad korisnik ostvari pravo iz ovog osiguranja kod organizacije za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje drave koja je formirana na podruju prethodne Jugoslavije, ako meunarodnim ugovorom nije drugaije odreeno.

Korisniku penzije iz stava 2. ovog lana koji ispunjava uslove za sticanje prava na penziju propisane ovim zakonom ponovo se utvruje pravo na penziju, pri emu se ne uzima u obzir penzijski sta na osnovu koga je organizacija za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje drave formirane na podruju prethodne Jugoslavije utvrdila pravo na penziju.

lan 111

Starosna penzija isplauje se od dana ispunjenja uslova, ako je zahtev podnet u roku od est meseci od dana ispunjenja uslova propisanih za sticanje prava, odnosno od dana prestanka osiguranja, a ako je zahtev podnet po isteku toga roka, od dana podnoenja zahteva i za est meseci unazad.

Porodina penzija isplauje se od dana utvrenog u stavu 1. ovog lana, pod uslovom da podnosilac zahteva u tom periodu nije bio u osiguranju.

lan 112

Osiguraniku koji pravo na invalidsku penziju ostvaruje u postupku pokrenutom u toku trajanja osiguranja, invalidska penzija isplauje se od dana prestanka osiguranja, a najranije od dana dostavljanja pravosnanog reenja o utvrenoj invalidnosti poslodavcu.

Izuzetno od stava 1. ovog lana, invalidska penzija isplauje se i pre pravosnanosti reenja o utvrenoj invalidnosti u sluaju prestanka osiguranja zbog prestanka potrebe za radom lica, kao i prestanka zaposlenja zbog steaja, likvidacije, odnosno u svim sluajevima prestanka rada poslodavca, a najranije est meseci unazad od dana podnoenja zahteva, ako je invalidnost postojala pre podnoenja zahteva.

Kada se pravo na invalidsku penziju ostvaruje posle prestanka zaposlenja odnosno osiguranja, a invalidnost je postojala pre podnoenja zahteva, invalidska penzija isplauje se od dana nastanka invalidnosti, ali najvie za est meseci unazad od dana podnoenja zahteva.

lan 113

Novana naknada za telesno oteenje isplauje se od dana nastanka telesnog oteenja, ali najvie za est meseci unazad od dana podnoenja zahteva, ako je telesno oteenje postojalo pre podnoenja zahteva.

lan 114

Osiguranik odnosno korisnik prava na novanu naknadu za telesno oteenje koji po posebnim propisima stekne pravo na novanu naknadu po osnovu istog telesnog oteenja moe po sopstvenom izboru da koristi samo jedno od tih prava, ako posebnim propisima nije drukije odreeno.

lan 115

Ako u stanju invalidnosti, odnosno stepenu telesnog oteenja nastupe promene koje su od uticaja na utvrena prava, ta prava prestaju, menjaju se odnosno stiu se nova prava, i to:

1) ako je promena utvrena na zahtev osiguranika - od prvog dana narednog meseca po podnoenju zahteva;

2) ako je promena utvrena na zahtev osiguranika nastala posle podnetog zahteva - od prvog dana narednog meseca posle nastale promene;

3) ako je promena utvrena po slubenoj dunosti od prvog dana narednog meseca po donoenju prvostepenog reenja o odreivanju prava po osnovu utvrene promene.

lan 116

Porodina penzija isplauje se kao jedna penzija i kada je odreena za vie korisnika, ako korisnici ne zahtevaju da im se penzija isplauje odvojeno.

Ako porodina penzija pripada samo lanovima ue porodice ili samo lanovima ire porodice, a neki od njih ive odvojeno, ukupna porodina penzija deli se na jednake delove.

Ako porodina penzija pripada i lanovima ue porodice i lanovima ire porodice, a neki od njih ive odvojeno, ta penzija se prethodno deli na deo koji pripada lanovima ue porodice i deo koji pripada lanovima ire porodice, pa se svaki deo dalje rasporeuje na jednake delove.

lan 117

Ako porodinu penziju koriste dva ili vie lanova porodice, pa nekom od njih prestane pravo na penziju, ostalim lanovima koji imaju pravo na porodinu penziju ponovo se odreuje visina penzije. Tako odreena visina penzije pripada od prvog narednog dana u odnosu na dan kada je korisniku prestalo pravo na penziju.

Korisniku porodine penzije koji stekne svojstvo osiguranika obustavlja se isplata porodine penzije.

Korisniku porodine penzije, koji stekne svojstvo osiguranika po osnovu lana 11. ta. 9) i 10) i lana 12. stav 1. taka 3) ovog zakona, obustavlja se isplata porodine penzije, nakon utvrivanja staa osiguranja za period utvrenog staa osiguranja.

Izuzetno od st. 2. i 3. ovog lana, korisniku porodine penzije ne obustavlja se isplata porodine penzije u sluaju kada je ostvario ugovorenu naknadu na mesenom nivou u iznosu niem od 50% najnie osnovice u osiguranju zaposlenih, vaee u momentu uplate doprinosa.

Ako se isplata porodine penzije obustavi, ili ako pravo koje pripada pojedinom lanu porodice miruje, porodina penzija se ponovo ne odreuje.

Ako se korisniku porodine penzije, zbog zaposlenja, odnosno obavljanja delatnosti po osnovu koje je obavezno osiguran ili zbog korienja starosne ili invalidske penzije, ne isplauje porodina penzija koja mu pripada, ostalim lanovima ue porodice isplauje se za to vreme porodina penzija u visini koja se odreuje kao da korisnik penzije nema pravo na porodinu penziju.

lan 118

Pravo na porodinu penziju prestaje lanu porodice koji usled nastale promene vie ne ispunjava uslove za sticanje i korienje tog prava.

Pravo na porodinu penziju prestaje lanu porodice ako je pravosnanom presudom osuen za smrt lica po osnovu koga ostvaruje, odnosno koristi pravo.

lan 119

Ako osiguranik, odnosno korisnik penzije, stekne pravo na dve ili vie penzija na teritoriji Republike, moe koristiti samo jednu od tih penzija, i to po sopstvenom izboru.

lan 120

Osiguranik koji sam plaa doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje, ako nisu uplaeni svi dospeli iznosi doprinosa, prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruje i koristi srazmerno periodima osiguranja za koje su uplaeni doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje.

Fond e izvriti obustavu 1/3 mesenog iznosa penzije utvrene u stavu 1. ovog lana, sve dok se na taj ili drugi nain ne namire neuplaeni dospeli iznosi doprinosa.

Po namirenju neuplaenih dospelih iznosa doprinosa, osiguranik iz stava 1. ovog lana ostvaruje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja na osnovu ukupnog staa poev od dana sticanja prava iz stava 1. ovog lana.

lan 121

Korisnik starosne penzije koji se zaposli na teritoriji Republike, odnosno obavlja samostalnu delatnost po osnovu koje je obavezno osiguran na teritoriji Republike, ima pravo po prestanku tog zaposlenja odnosno obavljanja te samostalne delatnosti, na ponovno odreivanje penzije ako je bio u osiguranju najmanje godinu dana.

Korisniku penzije koji radi u inostranstvu obustavlja se za vreme tog rada isplata penzije, ukoliko meunarodnim ugovorom nije drugaije odreeno.

lan 122

Dospeli meseni iznosi novanih davanja na osnovu utvrenih prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ne isplauju se korisniku koji se bez opravdanih razloga u odreenom roku ne odazove pozivu za pregled radi ponovnog utvrivanja stanja invalidnosti, stepena telesnog oteenja, za sve vreme dok se ne odazove pozivu.

Meseni iznosi obustavljeni prema stavu 1. ovog lana isplauju se naknadno korisniku koji se odazove pozivu u roku od 30 dana od dana odreenog za pregled.

Korisniku koji se odazove pozivu po isteku roka iz stava 2. ovog lana, obustavljeni meseni iznosi primanja ne isplauju se, a isplata primanja uspostavlja se od prvog dana narednog meseca posle odazivanja pozivu.

lan 123

Dospeli meseni iznosi penzije, novanih naknada, koji nisu mogli biti isplaeni zbog okolnosti koje je prouzrokovao korisnik, naknadno e se isplatiti najvie za 12 meseci unazad raunajui od dana kada, po prestanku delovanja tih okolnosti, korisnik podnese zahtev za isplatu.

lan 124

Fond isplauje penziju, odnosno novanu naknadu korisniku prava koji ima prebivalite u inostranstvu, u skladu sa meunarodnim ugovorom, odnosno pod uslovom reciprociteta.

lan 124a

Pravo na novanu naknadu za pomo i negu drugog lica ne moe se ostvariti ako se pravo na takvu novanu naknadu ostvaruje po drugom osnovu.

XI MATINA EVIDENCIJA O OSIGURANICIMA I KORISNICIMA PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA

lan 125

Fond vodi matinu evidenciju o osiguranicima, obveznicima plaanja doprinosa i korisnicima prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja.

Izuzetno od odredbe stava 1. ovog lana, matinu evidenciju za zaposlene u organu nadlenom za unutranje poslove vodi taj organ odnosno Bezbedonosno-informativna agencija za njene pripadnike, na nain utvren ovim zakonom.

Fond vri kontrolu voenja evidencije iz stava 2. ovog lana.

lan 126

Matina evidencija se vodi po propisanim jedinstvenim metodolokim principima.

Podaci se unose u matinu evidenciju prema propisanom jedinstvenom kodeksu ifara.

Podaci se unose u matinu evidenciju na osnovu prijava podnesenih na propisanim obrascima koje se mogu dostavljati i putem sredstava za elektronsku obradu podataka, odnosno u elektronskoj formi, u skladu sa zakonom.

Akte odnosno obrasce iz st. 1. do 3. ovog lana propisuje Vlada Republike Srbije.

lan 127

Matina evidencija ustrojava se unoenjem podataka o osiguraniku na osnovu prijave na osiguranje.

lan 128

U matinu evidenciju unose se podaci o:

1) osiguranicima;

2) korisnicima prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja;

3) obveznicima plaanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje.

lan 129

U matinu evidenciju unose se sledei podaci o osiguranicima:

1) prezime i ime;

2) jedinstveni matini broj graana i poreski identifikacioni broj;

3) pol;

4) dan, mesec i godina roenja;

5) zanimanje;

6) kolska sprema;

7) osnov osiguranja;

8) datum sticanja i prestanka svojstva osiguranika;

8a) o mirovanju svojstva osiguranika poljoprivrednika, odnosno utvrenim periodima mirovanja osiguranja;

9) o stau osiguranja, zaradama, naknadama zarada, odnosno osnovicama osiguranja, ugovorenim naknadama i drugim naknadama koje slue za odreivanje visine prava;

10) o broju meseci, odnosno dana provedenih na radu i broju meseci, odnosno dana za koje su isplaene naknade;

11) o visini uplaenog doprinosa;

12) da li je osiguranik korisnik penzije;

13) o obvezniku plaanja doprinosa;

14) o penzijskom stau - po vrstama;

15) o osiguranicima s telesnim oteenjem od najmanje 70%, vojnim invalidima od prve do este grupe, civilnim invalidima rata od prve do este grupe, slepim licima i licima obolelim od distrofije ili srodnih miinih i neuromiinih oboljenja, paraplegije, cerebralne i deije paralize i multipleks skleroze.

Za osiguranike koji rade na radnim mestima, odnosno poslovima na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem, u matinoj evidenciji evidentiraju se podaci o stau osiguranja, odnosno o vremenu provedenom na tim radnim mestima, odnosno poslovima i stepenu uveanja staa.

Osiguranicima koji nemaju jedinstven matini broj graana fond odreuje lini broj.

lan 130

U matinu evidenciju, pored podataka iz lana 129. stav 1. ta. 1) do 4) ovog zakona, unose se i sledei podaci o korisnicima prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja:

1) o vrsti penzije;

2) o pravnom osnovu za utvrivanje penzije;

3) o datumu sticanja prava na penziju i datumu poetka isplate, obustave i ponovne isplate penzije, kao i o pravnom osnovu za obustavu, odnosno ponovnu isplatu penzije;

4) o invalidnosti, uzroku invalidnosti i dijagnozi;

5) o iznosu penzije na dan ostvarivanja prava.

U matinu evidenciju unose se i podaci o srodstvu korisnika porodine penzije sa umrlim osiguranikom, odnosno korisnikom penzije po osnovu koga je ostvareno pravo na porodinu penziju.

lan 131

Fond odreuje obveznicima plaanja doprinosa registarski broj.

Registarski broj iz stava 1. ovog lana sastoji se od oznake kategorije osiguranika, optine, tekueg rednog broja registra i kontrolnog broja.

lan 132

Prijave podataka za matinu evidenciju podnose fondu:

1) poslodavac:

(1) prijave podataka o obvezniku plaanja doprinosa koje obuhvataju prijave poetka i prijave prestanka poslovanja;

(2) prijavu na osiguranje i odjavu osiguranja, za osiguranike iz lana 11. ta. 1) do 6) i ta. 8) do 11) i lana 12. stav 1. taka 3) ovog zakona;

(3) prijave podataka za utvrivanje staa osiguranja, zarade i naknade zarade koje slue za utvrivanje godinjeg linog koeficijenta za osiguranike zaposlene i visine uplaenog doprinosa;

(4) prijave promena podataka iz odredaba podta. (1) do (3) ove take;

(5) prijavu o uplati doprinosa po osnovu ugovorene naknade odnosno naknade po osnovu ugovora o dopunskom radu i visini te naknade;

2) nadleni organ (optinska uprava odnosno organ nadlean za voenje registra privrednih subjekata) - prijavu na osiguranje i odjavu osiguranja za osiguranike koji, u skladu sa zakonom, samostalno obavljaju privrednu delatnost i osiguranike poljoprivrednike, kao i prijavu promene tih podataka;

3) organ nadlean za poslove javnih prihoda - prijave podataka za osnovice osiguranja koje slue za utvrivanje godinjeg linog koeficijenta i visini uplaenog doprinosa - za osiguranike samostalnih delatnosti, i osiguranike poljoprivrednike, kao i prijavu promene tih podataka, izuzev za osiguranike iz lana 12. stav 1. taka 2) koji su u radnom odnosu i ta. 3) do 5);

4) organizacija, savez i udruenje - prijavu na osiguranje i odjavu osiguranja, osim za osiguranike koji samostalno obavljaju privrednu delatnost, kao i prijavu promene tih podataka;

5) osiguranik koji je sam obveznik plaanja doprinosa, osim osiguranika iz ta. 2) do 4) ovog stava:

(1) prijave podataka o obvezniku plaanja doprinosa;

(2) prijavu na osiguranje, promenu podataka u toku osiguranja i odjavu osiguranja;

6) organizacija za zapoljavanje:

(1) prijavu na osiguranje i odjavu osiguranja za osiguranike za koje je, u skladu sa zakonom, obveznik plaanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, kao i prijavu promene tih podataka;

(2) prijave podataka o utvrenom stau osiguranja, naknadi zarade i visini uplaenog doprinosa za lica iz podtake (1) ove take, kao i prijavu promene tih podataka.

7) (brisana)

8) nadleni matiar - prijave o smrti korisnika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja.

Izuzetno od stava 1. taka 2) ovog lana, ukoliko nadleni organ optinske uprave ne podnese prijavu na osiguranje, odjavu osiguranja, prijavu promene tih podataka u roku iz lana 144. ovog zakona, Fond po slubenoj dunosti:

1) sainjava prijavu na osiguranje, odjavu osiguranja, kao i prijavu promene podataka o osiguranju za osiguranike poljoprivrednike na osnovu podataka iz javnih isprava i evidenciji organa nadlenog za voenje katastra nepokretnosti, organa nadlenog za utvrivanje poreza na katastarski prihod od poljoprivredne delatnosti, organa nadlenog za voenje registra poljoprivrednih gazdinstava i optinskog organa uprave.

Fond po slubenoj dunosti:

1) sainjava prijavu podataka o utvrenom stau osiguranja, zaradi, naknadama zarade, osnovicama osiguranja, ugovorenim naknadama i drugim naknadama koje slue za utvrivanje godinjeg linog koeficijenta i visini uplaenog doprinosa - za osiguranike koji sami plaaju doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje, u sluaju kada je obveznik podnoenja ne podnese u roku iz lana 144. ovog zakona;

2) vodi posebnu evidenciju o uplati doprinosa po osnovu ugovorene naknade, odnosno naknade po osnovu ugovora o dopunskom radu i visini te naknade.

lan 133

U sluaju kada su prijave podataka za utvrivanje staa osiguranja, zarade, naknade zarade, odnosno osnovice osiguranja, ugovorene naknade i druge naknade koje slue za utvrivanje visine prava i visine uplaenog doprinosa podnesene putem sredstava za elektronsku obradu podataka, podnosilac prijave je duan da, na zahtev fonda, te prijave podnese na propisanim obrascima.

lan 134

U prijave podataka za matinu evidenciju podaci se unose samo na osnovu javnih isprava i evidencija propisanih zakonom.

lan 135

Za tanost podataka unesenih u prijave podataka za matinu evidenciju odgovoran je podnosilac prijave.

Fond je duan da proverava tanost podataka unesenih u prijave podataka za matinu evidenciju, da zahteva dokaze i vri uvid u evidencije i dokumentaciju na kojima se zasnivaju podaci uneseni u prijave.

Podnosilac prijave je duan da osiguraniku, korisniku prava i fondu daje tana obavetenja, odnosno podatke od znaaja za utvrivanje injenica vanih za sticanje i ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, kao i da fondu prui dokaze i omogui uvid u evidenciju i dokumentaciju.

lan 136

Svojstvo osiguranika za lice za koje je podnesena prijava na osiguranje utvruje se uvoenjem u matinu evidenciju izdavanjem potvrde o prijemu prijave na osiguranje.

Prilikom prijema prijave na osiguranje vri se provera podataka sadranih u prijavi i zahtevaju dokazi na kojima se ti podaci zasnivaju.

Odredbe st. 1. i 2. ovog lana primenjuju se i prilikom odjave osiguranja.

Podnosilac prijave duan je da licu, za koje je podneo prijavu na osiguranje odnosno odjavu osiguranja, preda overenu foto-kopiju potvrde o prijemu te prijave odnosno odjave, u roku od osam dana od dana njenog izdavanja.

Ako se na osnovu podnesene prijave na osiguranje utvrdi da nisu ispunjeni uslovi za priznavanje svojstva osiguranika, podnosiocu prijave izdaje se pismeno reenje.

Kopije potvrda o prijemu prijave na osiguranje i odjave osiguranja za osiguranike iz lana 12. stav 1. taka 1) ovog zakona, fond je duan da dostavi nadlenom poreskom organu do petog u mesecu za prethodni mesec.

Dostavljanje podataka iz stava 6. ovog lana moe se vriti i u elektronskoj formi.

lan 137

Lice za koje obveznik podnoenja prijava nije podneo prijavu na osiguranje moe podneti zahtev za utvrivanje svojstva osiguranika.

Zahtev iz stava 1. ovog lana moe podneti i obveznik podnoenja prijave.

Fond e pokrenuti postupak za utvrivanje svojstva osiguranika i kada, prilikom kontrole ili na drugi nain, utvrdi da prijava na osiguranje nije podnesena za lice koje ima pravo na penzijsko i invalidsko osiguranje.

U sluajevima iz st. 1. do 3. ovog lana fond donosi pismeno reenje o utvrivanju svojstva osiguranika.

Obveznik podnoenja prijave duan je da, na osnovu reenja iz stava 4. ovog lana kojim je utvreno svojstvo osiguranika, podnese prijavu na osiguranje.

Izuzetno od stava 5. ovog lana, Fond sainjava prijavu na osiguranje kada je ne moe podneti obveznik podnoenja prijave.

Odredbe st. 1. do 6. ovog lana primenjuju se i u sluaju kad obveznik podnoenja odjave osiguranja nije podneo odjavu osiguranja.

lan 138

Licu kome svojstvo osiguranika nije utvreno u rokovima odreenim za podnoenje prijave na osiguranje, to svojstvo moe se utvrditi najranije od 1. januara 1965. godine, na nain utvren ovim zakonom i optim aktom Fonda.

Na akt iz stava 1. ovog lana saglasnost daje Vlada.

Svojstvo osiguranika, osnov osiguranja, zarade, naknade, ugovorene naknade i visina uplaenog doprinosa ne mogu se utvrivati na osnovu izjava svedoka.

lan 139*******

Prijave podataka za matinu evidenciju podnose se fondu, odnosno njegovoj organizacionoj jedinici, i to:

1) za osiguranike zaposlene iz lana 11. ta. 1) do 6) i ta. 8) do 11) ovog zakona - prema seditu poslodavca, odnosno njegove organizacione jedinice (filijala, ekspozitura, ispostava, poslovnica, predstavnitvo, zastupnitvo i druge poslovne i radne jedinice);

1a) izuzetno od take 1) ovog lana za osiguranike zaposlene iz lana 11. taka 2a) ovog zakona - prema seditu poslodavca;

2) za osiguranike zaposlene iz lana 11. taka 7) i lana 15. ovog zakona - prema prebivalitu osiguranika u Republici;

3) za osiguranike samostalnih delatnosti iz lana 12. stav 1. ta. 1) i 2) ovog zakona, izuzev osiguranika koji ne ostvaruju redovan meseni prihod - prema mestu u kome je osiguranik registrovao obavljanje delatnosti po osnovu koje je osiguran;

4) za osiguranike samostalnih delatnosti iz lana 12. stav 1. ta. 4) i 5) ovog zakona i za osiguranike koji ne ostvaruju redovan meseni prihod - prema prebivalitu, odnosno boravitu osiguranika u Republici;

4a) za osiguranike samostalnih delatnosti iz lana 12. stav 1. taka 3) ovog zakona - prema seditu isplatioca naknade;

5) za osiguranike poljoprivrednike iz lana 13. ovog zakona - prema seditu organa nadlenog za utvrivanje poreza na katastarski prihod od poljoprivredne delatnosti, prema seditu organa nadlenog za voenje registra poljoprivrednih gazdinstava.

Za osiguranike koji obavljaju poslove iz lana 12. stav 1. taka 3) ovog zakona, a nisu obavezno osigurani po osnovu obavljanja tih poslova, podaci o ugovorenoj naknadi dostavljaju se fondu nadlenom u skladu sa lanom 10. stav 2. ovog zakona.

lan 140

Svojstvo osiguranika, sta osiguranja, zarade, naknade zarade, osnovice osiguranja, odnosno ugovorene naknade koje se uzimaju za utvrivanje visine prava utvruje fond na osnovu prijava podataka iz lana 132. ovog zakona, unoenjem podataka u matinu evidenciju.

Osiguraniku za koga je doprinos obraunat i uplaen na osnovicu, zaradu ili deo zarade sa zakanjenjem u tekuoj kalendarskoj godini za prethodnu ili neku drugu kalendarsku godinu u matinu evidenciju za utvrivanje godinjeg linog koeficijenta za prethodnu ili neku raniju kalendarsku godinu unosi se osnovica za mesec za koji je doprinos plaen, odnosno zarada ili deo zarade koja mu je pripadala za mesec za koji je doprinos plaen.

Na nain iz stava 2. ovog lana unosi se i iznos doprinosa.

Odredbe st. 2. i 3. ovog lana nee se primenjivati u sluaju kad je doprinos obraunat i plaen na osnovicu, zaradu ili deo zarade zakljuno sa 31. januarom tekue godine za prethodnu godinu, odnosno u sluaju kada su isplaena zarada ili deo zarade manji od zarade koja mu je pripadala za mesec za koji je doprinos plaen.

Podaci iz lana 129. stav 2. ovog zakona utvruju se unoenjem u matinu evidenciju po ispunjenju uslova iz lana 52. ovog zakona.

lan 141

Fond koji, prilikom provere podataka iz lana 135. ovog zakona, utvrdi da prijava o stau osiguranja, zaradama, naknadama zarada, odnosno osnovicama osiguranja, odnosno ugovorenim naknadama i visini uplaenih doprinosa koje se uzimaju za utvrivanje visine prava i visine uplaenih doprinosa nije pravilno popunjena ili da podaci nisu uneseni u skladu s propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju, naloie podnosiocu prijave da ih ispravi u roku koji ne moe biti dui od 30 dana.

lan 142

Fond je duan je da osiguraniku, na njegov zahtev, izda uverenje o podacima unesenim u matinu evidenciju o osiguranicima.

Uverenje iz stava 1. ovog lana ima svojstvo javne isprave.

Osiguranik ima pravo da zahteva da fond donese reenje o podacima o osiguranju, penzijskom stau, zaradama, naknadama zarade, odnosno osnovicama osiguranja, odnosno ugovorenim naknadama i drugim naknadama i visini uplaenih doprinosa, unetim u matinu evidenciju.

Fond je duan da reenje iz stava 3. ovog lana donese u roku od 15 dana od dana prijema zahteva.

lan 143

Podaci uneti u matinu evidenciju, na nain utvren ovim zakonom, mogu se naknadno menjati u sledeim sluajevima:

1) ako nadleni organ naknadno, u propisanom postupku, utvrdi promenu podataka;

2) ako su podaci o osiguranju, penzijskom stau, stau osiguranja, zaradama, naknadama zarada, ugovorenim naknadama, odnosno osnovicama osiguranja koji slue za utvrivanje visine prava, kao i podaci o visini uplaenih doprinosa uneti u matinu evidenciju na osnovu lanih isprava;

3) ako se naknadno, proverom podataka ili na drugi nain, utvrdi da su u matinu evidenciju uneti netani ili nepotpuni podaci.

Promena podataka unetih u matinu evidenciju vri se na osnovu odgovarajue prijave promene podataka, po postupku utvrenim ovim zakonom.

lan 144

Prijave podataka iz lana 132. ovog zakona dostavljaju se u sledeim rokovima:

1) prijava podataka o obvezniku plaanja doprinosa - u roku od tri dana od dana poetka poslovanja, odnosno od dana prestanka poslovanja, odnosno od dana nastale promene u poslovanju obveznika plaanja doprinosa;

2) prijava na osiguranje, odjava od osiguranja i prijava promena u toku osiguranja - u roku od tri dana od dana zaposlenja, odnosno od dana zakljuenja ugovora, obavljanja poslova ili poetka obavljanja delatnosti, odnosno od dana prestanka zaposlenja, obavlja