1

Zaburzenia psychiczne spowodowane używaniem

alkoholu

Dominik Strzelecki, Maciej Kowman

Klinika Psychiatrii Wieku Podeszłego i Zaburzeń Psychotycznych

2

Statystyka

• Europa i USA: alkohol jest najczęściej używaną substancją wpływającą na stan psychiczny

• Polska: ok. 10 l czystego spirytusu na osobę/rok (1980’)

• 50,000/rok hospitalizowanych z powodu uzależnienia

• Liczba uzależnionych ok. 800 tys.

• Szkodliwie używający i ryzykownie ok. 2,5 mln

• Rozpowszechnienie uzależnienia w USA 14% (w dowolnym momencie życia)

• M:K – 6:1 (EU), 2:1 (USA)

3

ICD-10

• F 10- Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używaniem alkoholu

• F 10.0- Ostre zatrucie

• F 10.1- Używanie szkodliwe

• F 10.2- Zespół uzależnienia (kontrolowany, aktywny)

• F 10.3- Zespół abstynencyjny

• F 10.4- Zespół abstynencyjny z majaczeniem

• F 10.5- Zaburzenia psychotyczne

• F 10.6- Zespół amnestyczny

• F 10.7- Rezydualne i późne zaburzenia psychotyczne- flashbacks

4

Upojenie zwykłe – ostre zatrucie F10.0

• Przemijający stan po spożyciu alkoholu z zaburzeniami świadomości, ff. poznawczych, percepcji bodźców, nastroju i zachowania

• Faza podchmielenia- ekscytacji

• Faza właściwego upojenia

• Faza głębokiego upojenia

Postacie: euforyczna, maniakalna, depresyjna, dysforyczno-eksplozywna, histeryczna.

5

Ostre zatrucie (dc.)

• obraz jest atypowy, zmienny, zależny od wielu czynników

• działanie depresyjne na OUN poprzez hamowanie funkcji receptorów NMDA

• Małe stężenie alkoholu- działanie na młodsze filogenetycznie struktury OUN (podniecenie, wzmożona aktywność)

• Im większe stężenie tym działanie na starsze filogenetycznie struktury, bardziej odporne na działanie alkoholu, aż po ośrodki podstawowych czynności życiowych

• Większość ostrych zatruć nie wymaga pomocy lekarza

6

Upojenie patologiczne - F10.07

Ostra, krótkotrwała psychoza trwająca od kilku minut do kilku godzin, niezależna od ilości spożytego alkoholu (często małej) • Występuje u ludzi zdrowych, częściej po dłuższej bezsenności, po przykrych przeżyciach psychicznych, w upalne dni, po spożyciu alkoholu na czczo. • Objawy: czyny zaskakujące, brutalność z całkowitą zmianą osobowości, brak objawów upojenia zwykłego (chwiejny chód, bełkotliwa mowa). • Objawy pojawiają się nagle, a kończą snem

terminalnym • Po ustąpieniu: niepamięć całkowita lub pamięć ograniczona do fragmentów przeżyć lub epizodów • Występuje bardzo rzadko.

7

Picie szkodliwe – F10.1

• inaczej: nadużywanie alkoholu

• przyczynia się znacząco lub prowadzi do wystąpienia szkód zdrowotnych

• Nie zawsze prowadzi do uzależnienia

• Najczęstsze następstwa psychopatologiczne: obniżony nastrój, drażliwość, zmiany osobowości i upośledzone funkcjonowanie społeczne

• inne następstwa: polineuropatia, zapalenie, stłuszczenie lub marskość wątroby

8

Ryzykowne używanie

• Używanie substancji psychoaktywnych, które naraża na powstawanie szkód zdrowotnych, np.:

– prowadzenie samochodu po spożyciu

– obsługiwanie maszyn

– prace na wysokościach

9

Upojenie na podłożu patologicznym

• U osób z chorobami psychicznymi, padaczką, w zmianach organicznych w OUN (pozapalne, pourazowe, miażdżycowych).

• Poza typowymi objawami upojenia zwykłego dochodzi do nasilenia objawów psychotycznych lub innych istniejących poprzednio zaburzeń psychicznych (zaburzeń świadomości, urojeń, omamów), których nie było w okresie bezpośrednio poprzedzającym spożycie.

• Występuje po małych dawkach alkoholu, co jest wyrazem jego zmniejszonej tolerancji u tych osób.

10

Upojenie na podłożu patologicznym (cd.)

• Ten rodzaj upojenia występuje też w przypadku osób zachowujących się w życiu codziennym tak jak ludzie normalni i przez otoczenie uważanych za zdrowe psychicznie, u których na skutek zmian organicznych OUN (zapalenie, uraz, miażdżyca, padaczka) istnieje zmniejszona tolerancja alkoholu. Osoby te, gdy są trzeźwe, nie wykazują żadnych zaburzeń.

• nasilone objawy upojenia zwykłego nawet po małej dawce alkoholu, głębokie zaburzenia świadomości nieproporcjonalne do ilości spożytego alkoholu, stany paranoidalne z agresją i pobudzeniem- przy obecności typowych objawów upojenia zwykłego (chwiejny chód itd.)

11

Uzależnienie – F10.2 (ZZA)

• Silna potrzeba (głód) zażycia substancji lub picie kompulsyjne

• Zespół abstynencyjny

• Tolerancja

• Trudności z zachowaniem kontroli Postępujące zaniedbywanie zainteresowań

• Przyjmowanie substancji mimo wiedzy o szkodliwości jej stosowania

12

Uzależnienie • Zależność fizyczna: narasta tolerancja,

brak substancji powoduje zespół abstynencyjny

• Zależność psychiczna: nieodparta potrzeba zażycia substancji celem uniknięcia dyskomfortu

• Zależność fizyczna nigdy nie występuje sama

• Alkohol uzależnia fizycznie i psychicznie

13

Fazy rozwoju uzależnienia od alkoholu

1. Wstępna – szukanie okazji, picie ma charakter obyczaju towarzyskiego, alkohol przynosi ulgę i zapomnienie.

2. Ostrzegawcza – alkohol staje się „lekarstwem”, utrata kontroli ilości wypijanego alkoholu, palimpsesty alkoholowe (zespół zaburzeń świadomości z czynnościami złożonymi, których później osoba nie pamięta). Zespoły te nie świadczą o uzależnieniu, są jedynie ostrzeżeniem.

3. Uzależnienie

4. Przewlekła – spadek tolerancji, alkohole niespożywcze, psychozy alkoholowe

14

Uzależnienie

• 40-60% udział czynników genetycznych

• 80% hospitalizowanych z powodu uzależnienia od alkoholu ma uzależnionych wśród krewnych 1-go stopnia

• U bliźniąt jednojajowych 4-5 x większe ryzyko uzależnienia lub nadużywania

• Osoby z mniejszą aktywnością dehydrogenazy aldehydowej rzadziej się uzależniają?

15

Typ I alkoholizmu wg Cloningera

• uwarunkowany środowiskowo

• częstszy u kobiet

• osobowość przedchorobowa: introwertyczna, neurotyczna, depresyjna, bierna, zależna, lękowa, skłonna do wycofywania się

• początek po 25 rż.

• przebieg remitujący z poczuciem winy, szybkie uzależnienie

• Depresyjnie zwiększony krytycyzm do picia w okresach abstynencji

16

Typ II alkoholizmu wg Cloningera

• uwarunkowanie głównie genetyczne – dziedziczenie po linii męskiej

• osobowość z cechami antyspołecznymi i ekstrawertywnymi

• picie problemowe od ok. 16 rż.

• intensywne, długotrwałe, bez remisji

• późno – szkody zdrowotne

• Jedynie powierzchowny krytycyzm

17

Alkoholizm a układy neuroprzekaźnikowe

• D = uzależnienie od wzmocnień • NA = zapotrzebowanie na stymulacje • 5HT = unikanie sytuacji stresowych Stymulacja układu dopaminergicznego - motywacja do poszukiwania subst. psychoaktywnych (faza apetytywna)

Stymulacja układu opioidowego – mechanizmy nagradzające (faza konsumacyjna) Zmiany adaptacyjne OUN przy przewlekłym piciu to: zmiany aktywności GABA i receptorów NMDA

18

Zespół abstynencyjny – F10.3

• Zespół objawów somatycznych i psychopatologicznych występujący u osób uzależnionych po odstawieniu lub zmniejszeniu dawki alkoholu

• Zwykle po kilku godzinach od ostatniego spożycia • Zawsze świadczy o uzależnieniu

• Rozpoznajemy tylko w przypadku, gdy objawy wynikają z

przerwania intensywnego picia lub znacznej redukcji ilości alkoholu • U kilkunastu % zespół powikłany np. napadami padaczkowymi ,

zwykle grand mal (F10.31)

• Przewlekłe picie powoduje zmiany w układzie GABA i receptorach NMDA. Po odstawieniu alkoholu zmiany te zamiast utrzymywać homeostazę, stają się przyczyną zwiększenia pobudliwości neuronów, co z kolei wywołuje objawy wegetatywne i psychopatologiczne

19

Alkoholowy zespół abstynencyjny (cd)

• drżenie języka, powiek, dłoni

• wzmożona potliwość

• nudności/wymioty

• tachykardia/nadciśnienie

• pobudzenie psychoruchowe

• bóle głowy

• zab. snu

• złe samopoczucie, osłabienie

• zwiewne omamy dotykowe, słuchowe, wzrokowe

20

Alkoholowy zespół abstynencyjny (cd)

• Trwa godziny lub dni i przemija bez leczenia, ewentualnie jest przerwany przez nawrót picia lub przyjmowania środków działających podobnie jak alkohol (BZD, barbiturany)

• Leczenie ambulatoryjne

• Hospitalizacja: BZD o średnio-długim lub długim czasie działania (Relanium do 40 mg/dobę) + płyny + witamina B, przy znacznym uszkodzeniu wątroby- Lorazepam, w przypadku alkoholemii- BB.

21

Psychozy alkoholowe

• Majaczenie drżenne

• Halucynoza alkoholowa

• Zespół Wernickego-Korsakowa

• Paranoja alkoholowa

• Depresje alkoholowe

22

Majaczenie drżenne (delirium tremens) – F10.4

Trwająca od kilku godzin do kilku dni ostra psychoza przebiegająca z: - zaburzeniami świadomości - zaburzeniami spostrzegania - podnieceniem psychoruchowym - lękiem, której towarzyszą potencjalnie zagrażające życiu ciężkie zaburzenia somatyczne Pojawia się zwykle po nagłym zaprzestaniu lub

znacznym ograniczeniu intensywnego picia Dotyczy min. 5% uzależnionych w Polsce – najczęstsza przyczyna hospitalizacji z

powodu psychoz egzogennych (40 tys/rok)

23

Majaczenie drżenne (delirium tremens) – F10.4

Objawy zwiastunowe - stany predeliryjne:

• objawy AZA

• zmiana sposobu picia (zwiększenie dawek alkoholu lub nagłe zaprzestanie picia)

• drażliwość

• chwiejność uczuciowa

• roztargnienie

• koszmary nocne

• budzenie się z lękiem

24

Kryteria diagnostyczne

• Zaprzestanie picia/redukcja dawki • Typowe objawy

– zaburzenia świadomości (dezorientacja cz/p) – omamy i złudzenia: wzrokowe (mnogie

mikroptyczne), dotykowe, słuchowe, zachowany częściowy krytycyzm

• Objaw Lipmana – ucisk gałek ocznych wyzwala halucynacje

• Objaw Reicherdta – objaw czystej kartki • Objaw Aschaffenburga – telefonu

• Objaw „nawlekania nitki” – lęk z pobudzeniem wegetatywnym (drżenie) – zaburzenia świadomości o charakterze falującym

(nasilenie wieczorem, ustąpienie rano)

25

Kryteria diagnostyczne (cd)

– urojenia (dziania się, prześladowcze ―› ryzyko „S”)

– zaburzenia rytmu dobowego

– podniecenie psychoruchowe

– inne objawy somatyczne - obfite poty, skoki ciśnienia, tachykardia, niewydolność krążenia itd.

Powyższe objawy bez związku z odstawieniem innej substancji psychoaktywnej

Pacjenci często po urazach, niedożywieni, niestabilni somatycznie

26

Leczenie majaczenia drżennego

• Monitorowanie gospodarki wodno-mineralnej (r-ry glukozy, wyrównywanie ↓K, ↓Mg i ↓B1)

• Relanium 1 amp. i.m. co 6-8 h

• Tranxene, kokarboksylaza, hemineuryna

• Zakaz podawania neuroleptyków !!!

• Trwa 2-7 dni, zejściem są wyspy pamięciowe

27

Halucynoza alkoholowa – F10.52 (omamica alkoholowa)

• Ostra – trwa od kilku dni do kilku tygodni, jeśli dłużej może skończyć się utrwalonymi urojeniami ksobnymi i prześladowczymi

• Podostra – kilka miesięcy • Przewlekła – wymaga różnicowania ze schizofrenią

paranoidalną, występuje po intensywnym wieloletnim piciu, częściej u osób przyjmujących także inne środki psychoaktywne

• Obraz kliniczny: dominują omamy słuchowe (dialog głosów o charakterze sądu nad zachowaniem pacjenta), wtórne urojenia gł. prześladowcze

• Nie występują zaburzenia świadomości!!!

28

Psychoza Korsakowa - F10.6

• Synonimy: alkoholowy zespół amnestyczny, psychoza Wernickego-Korsakowa

• Etiologia: przewlekły niedobór witaminy B1

• W obrazie patomorfologicznym zmiany zapalno-krwotoczno-zwyrodnieniowe neuronów w okolicy komory trzeciej, czwartej, wodociągu, ciał suteczkowatych i wzgórza, uszkodzenie przewodnictwa ACh i NA

29

Psychoza Korsakowa (cd.)

• Obraz kliniczny: zaburzenia pamięci świeżej (uszkodzenie obwodów Papeza), utrudniające funkcjonowanie

• Luki pamięciowe są wypełnione konfabulacjami (zmyśleniami)

• Zmyślenia ta mogą całkowicie odbiegać od realności lub czasami wydają się prawdopodobne (pseudoreminiscencje).

30

Psychoza Korsakowa (cd.)

• W postaciach zaawansowanych objawy neurologiczne związane z uszkodzeniem nerwów czaszkowych (zwł. III) + zaburzenia świadomości + drgawki

• Rokowanie dobre w postaciach mniej zaawansowanych

• Leczenie: wyrównywanie niedoborów witaminy B1, dbałość o ogólny stan zdrowia, próby stosowania leków nootropowych

31

Paranoja alkoholowa (obłęd opilczy, alkoholowy zespół Otella, alkoholowy obłęd zazdrości)

• Prawie wyłącznie u mężczyzn • Cechy osobowości sprzyjające wystąpieniu:

zwiększona podejrzliwość, „ponadprzeciętna” zazdrość o partnera, upór

• Zespół usystematyzowanych urojeń niewiary małżeńskiej, również absurdalnej treści - wskazanie do hospitalizacji (agresja)

• Przebieg przewlekły • Leczenie mało skuteczne, gł. neuroleptyki • Terapia partnerki (cechy współuzależnienia) • Chorzy z reguły znęcają się fizycznie i psychicznie

nad swoimi partnerkami

32

Depresje alkoholowe – F10.54

• Częste powikłanie (nawet 90%)

• Trwanie zwykle poniżej 14 dni

• Ryzyko „S”: – czynniki zwiększające ryzyko „S” u uzależnionych

• depresja

• bezsenność

• niepokój

• trudności życiowe, rodzinne

• bezrobocie

• konflikty z prawem

• przewlekłe choroby somatyczne

33

Inne choroby związane z ZZA

• Encefalopatia alkoholowa – F10.71 zaburzenie osobowości i zachowania spowodowane wieloletnim piciem. Cechy: rozwlekłość, dygresyjność, impulsywność, trudności w kontrolowaniu emocji, lekceważenie norm, obowiązków

• Otępienie alkoholowe – F10.73 obniżenie funkcjonowania intelektualnego spowodowane długoletnim piciem „przyspieszone starzenie się mózgu”

34

Remisja w ZZA

• Wczesna pełna remisja: 1 - 12 miesięcy, bez spełnionego żadnego kryterium ZZA

• Wczesna częściowa remisja: 1 -12 miesięcy, kilka spełnionych kryteriów ZZA

• Pełna remisja: co najmniej 12 miesięcy, bez spełnionego żadnego kryterium ZZA

• Utrzymująca się niepełna remisja: co najmniej 12 miesięcy, kilka spełnionych kryteriów ZZA

• Skuteczność psychoterapii i farmakoterapii (roczna abstynencja): 25-30%

35

Program 12 kroków (1)

1. Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni wobec alkoholu i

że przestaliśmy kierować swoim życiem

2. Uwierzyliśmy, że Siła Większa od nas samych może przywrócić nam zdrowie

3. Postanowiliśmy powierzyć naszą wolę i nasze życie opiece Boga, jakkolwiek Go pojmujemy

4. Zrobiliśmy gruntowny i odważny obrachunek moralny

5. Wyznaliśmy Bogu, sobie i drugiemu człowiekowi istotę naszych błędów

36

6. Staliśmy się całkowicie gotowi, aby Bóg uwolnił nas od wszystkich wad charakteru

7. Zwróciliśmy się do Niego w pokorze, aby usunął nasze braki

8. Zrobiliśmy listę osób, które skrzywdziliśmy i staliśmy się gotowi zadośćuczynić im wszystkim

9. Zadośćuczyniliśmy osobiście wszystkim, wobec których było to możliwe, z wyjątkiem przypadków, gdy zraniłoby to ich lub innych

Program 12 kroków (2)

37

10. Prowadziliśmy nadal obrachunek moralny, z miejsca przyznając się do popełnionych błędów.

11. Dążyliśmy poprzez modlitwę i medytację do coraz większej więzi z Bogiem, jakkolwiek Go pojmujemy, prosząc jedynie o poznanie Jego woli wobec nas oraz o siłę do jej spełnienia.

12. Przebudzeni duchowo w rezultacie tych kroków, staraliśmy się nieść posłanie innym alkoholikom i stosować te zasady we wszystkich naszych poczynaniach.

Program 12 kroków (3)

Anna Dietrich-Muszalska modyf. Dominik Strzelecki

Uzależnienie od substancji

psychoaktywnych (SPA)

Substancja psychoaktywna - każda substancja przyjmowana w celu

uzyskania określonego efektu psychicznego

Problemy związane z

używaniem/uzależnieniem od

SPA

• Alkohol W Polsce dominują uzależnienia od alkoholu

• Inne SPA

• lecznictwo stacjonarne:

• I miejsce - uzależnienia mieszane (od kilku substancji psychoaktywnych)

• II - opiaty ok. 20%

• III - leki uspokajające i nasenne ok. 11%

• IV - stymulanty (amfetamina) ok. 8%

• V - kanabinole 3%

• VI - substancje wziewne ok. 2%

• VII - kokaina 0,6%

• badania epidemiologiczne: w Polsce młodzież najczęściej używa

kanabinoli (marihuana), amfetaminy, ecstasy, ‚dopalaczy’ ang. Legal

highs

• Rośnie użycie metamfetaminy, kokainy, haszyszu

Opiatowy zespół abstynencyjny

• objawy : wodnisty wyciek z nosa, bóle stawowo-mięśniowe, bóle spastyczne w

obrębie jamy brzusznej, narastające pobudzenie psychoruchowe, nudności/wymioty,

biegunka, zaburzenia snu, stan majaczeniowy

• objawy pojawiają się stopniowo, nasilenie w 2 - 3 dobie (48-72 h) po

odstawieniu substancji czas trwania: np. heroina 7-8 dni, metadon: 14 -21 dni

• postępowanie:

• klonidyna (agonista gł. rec.adrenerg.α2.) zmniejsza natężenie zespołu

abstynencyjnego (osłabia nadmierną aktywność neuronów noradrenergicznych

szczególnie locus coeruleus) 1,2-1,5 μg/kg/d, w 3-5 dawkach podzielonych, z

zachowaniem 8-10 godzinnej przerwy nocnej

• benzodiazepiny – gł. diazepam

• leki p-wymiotne, p-biegunkowe, p-bólowe

• metadon - nie jest zarejestrowany do leczenia objawów abstynencyjnych, ale

stosowany - ustala się dawkę zapobiegającą objawom abstynencyjnym np.

początkowo 5-10 mg, i po 1-2 dniach stopniowo obniża dawkę przeważnie o 5 mg/d

Opiatowy zespół abstynencyjny, leczenie

• Klonidyna (agonista rec. adrenergicznego α2) zmniejsza natężenie zespołu

abstynencyjnego (osłabia nadmierną aktywność neuronów noradrenergicznych)

• Przeciwwskazania do leczenia klonidyną objawów zespołu

abstynencyjnego:

• tętno poniżej 60/min

• ciśnienie krwi poniżej 90/60 mmHg

• zaburzenia przewodnictwa w mięśniu sercowym

• Podział wg rodzaju substancji - kody od F10 do F19

• F10 - alkohol

• F11 - opiaty

• F12 - kanabinole (marihauana, haszysz)

• F13 - leki i substancje o działaniu uspakajającym i nasennym

• F14 - kokaina

• F15 - inne (niż kokaina) substancje pobudzające (amfetamina)

• F16 - substancje halucynogenne (LSD, ecstasy, psylocybina i in.)

• F17 - lotne rozpuszczalniki

• F18 - tytoń

• F19 - substancje inne niż ww. wymienione lub kilka SPA

Klasyfikacja ICD-10

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych (SPA)

Rodzaje psychoaktywnych substancji uzależniających

• alkohol

• opiaty

– (morfina, heroina, tzw. kompot = polska heroina,

makiwara,

mleczko makowe, heroina do palenia = Brown

Sugar,

fentanyl, dolantyna i inne opiaty stosowane w

medycynie

do leczenia m. in. bólu)

• kanabinole (przetwory konopi indyjskich)

– (marihauana, haszysz)

• leki i substancje o działaniu uspakajającym i

nasennym

– (m. in. pochodne benzodwuazepiny

np. relanium, oksazepam, nitrazepam)

Rodzaje psychoaktywnych substancji uzależniających

• kokaina

– (m. in. takie preparaty jak „crack”);

• inne (niż kokaina) substancje pobudzające

– (m. in. amfetamina);

• substancje halucynogenne

– (LSD, ecstasy, psylocybina i inne);

• lotne rozpuszczalniki

– (zawierające toluen, ksylen, octan etylu, octan butylu

i inne – zawarte w powszechnie dostępnych

rozpuszczalnikach do farb i lakierów, różnego

rodzaju

klejach, zmywaczach do skór i inne);

• tytoń;

• substancje in. niż ww. wymienione lub kilka

substancji

• steroidy androgenno-anaboliczne przeważnie

testosteron i nandrolon

• Zaburzenia te obejmują:

– F1x.0 - ostra intoksykacja,

– F1x.1 - używanie szkodliwe,

– F1x.2 - zespół uzależnienia,

– F1x.3 - zespół abstynencyjny (niepowikłany lub z drgawkami)

– F1x.4 - zespół abstynencyjny z majaczeniem (bez drgawek/z drgawkami)

– F1x.5 - zaburzenia psychotyczne

– F1x.6 - zespół amnestyczny

– F1x.7 - zab. psychotyczne rezydualne lub późne (np. flashbacks)

– przykłady:

– F 19.2 uzależnienie od kilku substancji

psychaktywnych

– F 11.3 opiatowy zespół abstynencyjny

– F 15.5 zaburzenia psychotyczne w przebiegu

używania amfetaminy

– F 12.1 używanie szkodliwe kanabinoli

Klasyfikacja ICD-10

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych

Podstawowe pojęcia dotyczące problematyki uzależnień

Zespół abstynencyjny

W przebiegu uzależnienia odstawienie każdej substancji psychoaktywnej powoduje

wystąpienie zespołu abstynencyjnego charakterystycznego dla danej substancji

Tolerancja krzyżowa

Określa powstanie tolerancji w stosunku do pokrewnej substancji np.

– heroina ma tolerancję krzyżową w stosunku do morfiny,

– alkohol - do leków z grupy barbituranów i benzodiazepin

Podwójna diagnoza (podwójne rozpoznanie)

Termin odnoszący się do współwystępowania u tej samej osoby zaburzenia

spowodowanego używaniem substancji psychoaktywnych i innego zaburzenia

psychicznego

Zespół braku motywacji (amotywacyjny)

Obejmuje apatię, utratę skuteczności działania, zmniejszenie zdolności do realizacji

złożonych lub długoterminowych planów, trudności w wykonywaniu codziennych

czynności rutynowych

Zaburzenia psychotyczne związane z używaniem SPA

• objawy psychotyczne występują w trakcie przyjmowania

SPA lub wkrótce po odstawieniu:

• omamy (zwykle słuchowe), nieprawidłowe utożsamianie osób,

nastawienie ksobne, urojenia paranoidalne (prześladowcze),

zaburzenia psychomotoryczne (pobudzenie, osłupienie), zaburzenia

afektu, zwykle bez zaburzeń świadomości

• kryteria diagnostyczne:

– początek w okresie przyjmowania substancji lub do 2 tygodni od zakończenia

przyjmowania

– objawy trwają > 48 godzin, czas trwania zaburzenia = 6 miesięcy

– diagnoza (psychozy ostre i przewlekłe):

– podobne do schizofrenii,

– głównie urojeniowe, głównie omamowe, głównie wielopostaciowe, głównie z

objawami depresyjnymi, głównie z objawami maniakalnym, mieszane

– inne -rezydualne i późno ujawniające się zaburzenia psychotyczne

– np. powracanie przebytych doznań psychotycznych (flashbacks)

Problemy związane z współwystępowaniem zaburzeń

psychotycznych i uzależnieniem od substancji

psychoaktywnych

• modyfikacja obrazu klinicznego (trudności diagnostyczne)

• większe nasilenie objawów psychopatologicznych

• gorsza odpowiedź na psychofarmakoterapię - obniżenie skuteczności

działania leków psychotropowych

• więcej poważnych objawów niepożądanych (późne dyskinezy)

• częstsze nawroty, gorsze remisje, przewlekły przebieg

• gorsze funkcjonowanie społeczne

• gorsza współpraca w leczeniu: samowolne odstawianie leków

psychotropowych, nawroty w używaniu SPA

Zasady leczenia • Zasady leczenia osób uzależnionych od narkotyków są

określone w Ustawie o Przeciwdziałaniu Narkomanii

- u osób pełnoletnich dobrowolnie

- u osób między 16 - 18 r.ż. potrzebna jest (zgodnie z Ustawą o Ochronie

Zdrowia Psychicznego) zgoda pacjenta i opiekuna prawnego

• Uzależnienie od substancji psychoaktywnych – etapy

leczenia:

A. ambulatoryjne (motywowanie do leczenia)

D. szpitalne (detoksykacja)

R. w ośrodku rehabilitacyjno-readaptacyjnym

• W zależności od nasilenia uzależnienia, rodzaju substancji uzależniającej i obrazu

klinicznego (np. wystąpienia psychozy), osoby uzależnione mogą być objęte

leczeniem w systemie

• A- ambulatorium D- detoksykacja, R- rehabilitacja i readaptacja, lub z

uwzględnieniem tylko niektórych ww. etapów A, ADA, ADR, ARA (w zależności

od diagnozy lekarskiej i „problemowej” tj. indywidualnej oceny problemów

pacjenta)

Leczenie uzależnienia od SPA

• Bezpieczne odstawienie środka uzależniającego

• Leczenie uzależnienia – farmakologiczne (leczenie objawów

abstynencyjnych np. w uzależnieniu od opiatów klonidyną) i

psychoterapeutyczne

• Psychoterapia motywująca do leczenia z elementami psychoedukacji

• Leczenie zaburzeń psychicznych i somatycznych towarzyszących

uzależnieniu

• Detoksykacja: proces wyprowadzania pacjenta ze skutków działania

substancji psychoaktywnej w sposób minimalizujący objawy zespołu

abstynencyjnego

Strategie pomocy osobom uzależnionym

• Oddziaływania leczniczo-rehabilitacyjne, nastawione na utrzymanie abstynencji od substancji psychoaktywnych („drug-free”) – leczenie w ośrodkach stacjonarnych całodobowych i dziennych

(wspólnota terapeutyczna)

– leczenie ambulatoryjne, terapia postrehabilitacyjna

• Oddziaływania rehabilitacyjne w specjalistycznych programach farmakoterapii, nastawionych na abstynencję od substancji nielegalnych (leczenie metadonem - programy ograniczania szkód)

• Oddziaływania rehabilitacyjne w ramach polityki redukcji szkód: – poradnictwo, wczesna interwencja

– edukacja głównie w zakresie szkód związanych z technikami przyjmowania narkotyków edukacja w zakresie szerzenia się zakażeń towarzyszących narkomanii

Konsekwencje medyczne i społeczne

używania/ uzależnienia od SPA • Przy używaniu SPA drogą iniekcji częściej występują:

• zakażenia wirusem HIV (osoby uzależnione od SPA przeważają wśród

wszystkich zarejestrowanych nosicieli wirusa HIV)

• wirusowe zapalenia wątroby typu B i C

• inne infekcje np. bakteryjne zapalenie wsierdzia, posocznica, ropne zakażenia

skóry

• gruźlica, choroby weneryczne

• inne choroby somatyczne

• wyniszczenie organizmu

• W przebiegu używania SPA występują zaburzenia psychiczne: psychozy,

zaburzenia depresyjne (ryzyko próby samobójczej), uszkodzenie o.u.n.,

zaburzenia lękowe, agresja

• Konsekwencje społeczne: absencja w pracy, przerwanie nauki, niski poziom

wykształcenia, bezrobocie, patologia rodzinna, przestępczość, wypadki

komunikacyjne i inne

• Pracoholizm jest jednym z najgroźniejszych uzależnień, ponieważ cieszy się powszechnym szacunkiem. Praca daje

poczucie wartości, władzy, kontroli... złudne oczywiście ◊ jeśli praca jest dla Ciebie bardzo

ważna, ◊ jesteś nastawiony na rywalizację i zdeterminowany, by wygrać, ◊ zawsze chcesz mieć rację,

boisz się porażki, ◊ jesteś krytyczny wobec siebie, gdy popełniasz błędy, ◊ łatwo się nudzisz, ◊ jesteś

impulsywny, niecierpliwy, ◊ miewasz okresowe napady ogromnego zmęczenia, ◊ zabierasz do domu

pracę, pracujesz wieczorami i w weekendy, ◊ czujesz się winny i niespokojny, gdy nie masz niczego do

zrobienia, ◊ myślisz, że jesteś kimś wyjątkowym, innym, ◊ jesteś odpowiedzialny w pracy ale nie w

życiu osobistym ... to może jest to właśnie Twój problem...

• Uzależnienie od hazardu pierwsza wygrana czyni grę ekscytującą, rodzi chęć zwiększenia wygranej i spróbowania szczęścia po raz

kolejny. Może to dotyczyć zarówno gry w kasynie, na automatach czy toto lotka. By gra ekscytowała,

satysfakcjonowała musi rosnąć stawka... im większa stawka tym większa może być przegrana... a później

przychodzi chęć odegrania się, która pozbawia gracza obiektywizmu i sprawia, że jego zachowanie staje

się nieracjonalne... gracz zaczyna tracić kontrolę nad potrzebą grania i z czasem ponosi coraz więcej

konsekwencji takich jak: zadłużenie, problemy w pracy, życiu prywatnym...

Źródło: http://www.terapia-uzaleznien.pl/

Uzależnienia behawioralne

Uzależnienia behawioralne

• Seksoholizm seks to niezwykle ważna, czasami wstydliwa, wielokrotnie problematyczna sfera naszego życia. Ma pogłębiać więź między

dwojgiem ludzi, towarzyszyć budowaniu bliskości i intymności... utożsamiany z czysto fizycznym przeżyciem, rozładowaniem

napięcia, może sprawić, iż stanie się przymusem. ◊ kiedy seks staje się podstawową, a z czasem jedyną formą

rozładowania napięcia, relaksu ◊ kiedy przestaje mieć znaczenie z kim go uprawiasz, ◊ kiedy wciąż o nim myślisz,

◊ gdy nie bierzesz pod uwagę jakie będą konsekwencje

• Uzależnienie od komputera, internetu, telefonu komórkowego to z pewnością znaki naszych czasów. Ułatwiają życie, umożliwiają niemalże bezgraniczny dostęp do informacji, znoszą

bariery odległości, pozwalają komunikować się z każdym i zawsze...ale mogą też paradoksalnie zamknąć ten wielki świat,

Twój świat... w czterech ścianach... a zatem... ◊ jeśli trudno Ci wyobrazić sobie wieczór bez surfowania ◊ jeśli podstawową

formą komunikowania się z innymi staje się czat czy sms, ◊ jeśli nie potrafisz ruszyć się bez telefonu i nie wyłączasz go

nigdy, ◊ jeśli, bycie w sieci” pozwala Ci zapomnieć o problemach, odciąć się od rzeczywistości, którą staje się wirtualny -

komputerowy świat” gier, ◊ jeśli miejscem zawierania znajomości staje się Twój pokój, klawiatura i monitor, ◊ jeśli nie

wiesz co ze sobą zrobić, gdy nie masz dostępu do internetu czy komputera

• Uzależnienie od zakupów kuszą reklamy, promocje, kolorowe gazetki, zarabiamy więcej i kupujemy więcej – czy jest w tym coś dziwnego czy

niewłaściwego – nie, dopóki chodzisz na zakupy, gdy czegoś potrzebujesz i kupujesz to, co może być przydatne. Zdarza się

jednak tak, i to coraz częściej, że na zakupy idziesz po to, by poprawić sobie nastrój – jeśli masz tego świadomość i robisz to

czasami – warto po prostu być ostrożnym... ◊ jeśli kupowanie staje się podstawową forma spędzania wolnego czasu z

najbliższymi, ◊ jeśli staje się przyjemnością samą w sobie, uspakaja i wycisza, ◊ jeśli Twoje otoczenie wypełnia się

przedmiotami bezużytecznymi a w szafie masz wiele ubrań, których nigdy nie miałeś na sobie, ◊ jeśli kupowanie sprawia Ci

radość a później przeżywasz poczucie winy i jesteś na siebie

Instytucje oferujące pomoc w leczeniu uzależnień

Szpitale psychiatryczne – państwowe i prywatne

Centralny Szpital Kliniczny – detox, tylko młodzież

Szpital im. Babińskiego

(oddziały detoksykacyjne, podwójnej diagnozy, ośrodek terapii krótkoterminowej)

WOL-MED – detox, terapia

Stowarzyszenia, np.:

MONAR (ambulatoria, ośrodki readaptacyjne)

KARAN (ambulatoria, ośrodki readaptacyjne)

Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii

(ambulatoria, ośrodki readaptacyjne)

ARKA (hostele, ośrodki readaptacyjne)

Warunkiem skutecznego leczenia jest motywacja pacjenta