Zaal DACTYLO 1.1 Bart Strengers: Planbureau voor de ... · 20 dec 2018: Klimaatwet aangenomen •...
Transcript of Zaal DACTYLO 1.1 Bart Strengers: Planbureau voor de ... · 20 dec 2018: Klimaatwet aangenomen •...
Zaal DACTYLO1.1 Bart Strengers: Planbureau voor de Leefomgeving
Klimaatbeleidin Nederland
Bart Strengers (PBL)
3 mei 2019
Het Planbureau voor de Leefomgeving
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende - 3 mei 2019
Sector Klimaat Lucht en Energie (KLE)
➢ Internationaal onderzoek met IMAGE 3.0
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
DetlefVan
Vuuren
Pieter Boot
Sector Klimaat Lucht en Energie (KLE)
➢ Bijdragen aanIPCC-scenarios en rapporten
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
IMAGE 3.0
Sector Klimaat Lucht en Energie (KLE)
➢ Ondersteuning klimaatbeleid:
• Internationaal: monitoring mondiaalklimaatbeleid (NDCs)
• Europees: ondersteuning bij de klimaat-onderhandelingen (COPs)
• Nationaal: Ondersteuningonderhandelingsproces en doorrekeningen monitoring van het resultaat
• Regionaal: Opzetten regionale aanpak
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Mijn bijdrage aan PBL (en voorgangers)
➢ 1995-1997: TARGETS onder leiding van Jan Rotmans
➢ 2000-2012: IMAGE: biomassa, landbouw & klimaat
➢ 2013-heden:
• Nationale studies: biomassa, negatieve emissies, etc.
• Lid van de NL-delegatie IPCC
• Ondersteuning Klimaatbeleid
• Stimulering Duurzame Energie (SDE+)
➢ 2006-heden: klimaatdebat
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Klimaatbeleid in Nederland
➢ 2013: Energie-akkoord
• 40 organisaties: werkgevers, werknemers en milieu- en natuur
• 14% duurzaam in 2020 en 16% in 2023
• Energiebesparing 1,5% per jaar
• 15.000 voltijdsbanen
➢ 2015: Akkoord van Parijs
➢ 2017: Regeerakkoord
“In Nederland nemen we maatregelen die ons voorbereiden op een reductie van 49% in 2030.”
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Rol van het PBL
➢ Monitoring energieakkoord in Nationale Energieverkenningen
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
PBL: Analyse regeerakkoord
➢ 49% reductie in 2030 consistent met Parijs
➢ Maatregelen dekken de helft hiervan
➢ Klimaatakkoord moet leiden tot aanvullende maatregelen
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Het Klimaatakkoord (in wording)
➢ 2018 in het teken van ‘polderen’ aan 5 onderhandelingstafels
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Het klimaatakkoord (in wording)
➢ 21 dec 2018: Ontwerp klimaatakkoord
• 600 maatregelen die optellen tot 49%?
➢ 20 dec 2018: Klimaatwet aangenomen
• 95% CO2-reductie in 2050 tov 1990
• Iedere vijf jaar een Klimaatplan
• 4e donderdag van oktober Klimaatdag
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Doorrekening ontwerp klimaatakkoord
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
➢ Doel 48,7 Mt binnen bandbreedte van 31 tot 52 Mt, maar wordt waarschijnlijk niet gehaald:
• veel voorstellen nog niet volledig duidelijk
• gedragsreactie van burgers en bedrijven is onzeker
➢ Nationale meerkosten: 1,6 tot 1,9 miljard per jaar in 2030
• Kapitaalskosten: 4 tot 4,9 miljard
• Operationele kosten: 0,6 tot 1,4 miljard
• Afname energiekosten: 3 tot 4,4 miljard
Hoeveel wil de burger (18+) per maand betalen?
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
= 1,6 miljard per jaar = 0,2 tot 0,3% van het BNP
Maatschappelijke onrust over kosten
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
➢ Gebruikte ‘argumenten’:
• Kosten referentiescenario!
• Energietransitie ‘kost’ meer dan 1000 miljard voor 0,0003°
• Energieakkoord ‘kost’ 107 miljard
➢ Maar:
• Optelsom van (te hoge) investeringen, subsidies, gederfde belastinginkomsten
➢ Toch:
• er zijn winnaars en verliezers
• kostenverdeling is belangrijk
• financiering gaat niet vanzelf
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Regionaalklimaatbeleid
Energieregio’s
➢ Bottom-up 30 energieregio’s gedefinieerd
➢ Voordelen:
• Zelf gekozen gebied geeft sterkerebetrokkenheid
• Bestuurlijke ‘groeven’ minder dominant
➢ Nadelen:
• Juridische basis is niet sterk
• Wat als het allemaal wat minder gaat?
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Regionaalklimaatbeleid
Regionale Energie Strategie (RES)
➢ Integrale visie voor energietransitie in regio
➢ Uitwerking van Klimaatakkoorddoelen
• 35 TWh uit zon en wind op land
• Afstemming vraag en aanbod warmtevoorziening GO
➢ Gezamenlijk keuzes maken voor:
• de opwekking van duurzame elektriciteit
• de warmtetransitie in de gebouwde omgeving
• de daarvoor benodigde opslag en energie-infrastructuur.
➢ Geen regiodoelen voor industrie, landbouw en mobiliteit
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
2016-2017: RES-pilots in 7 regio’s
Regio ateliers
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Regionale Energie Strategie (RES)
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Regionale Energie Strategie (RES)
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Regionale Energie Strategie (RES)
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Regionale Energie Strategie (RES)
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Regionale Energie Strategie (RES)
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Regionaalklimaatbeleid
Leidraad Warmtevisie
27
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
➢ Technische-economische startanalyse door PBL met het Vesta-Mais model
➢ Zestal warmtestrategieën op wijkniveau
➢ Kosten
• Nationaal/Maatschappelijk
• Verschillende eindgebruikers
https://www.pbl.nl/vesta
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Regionaalklimaatbeleid
Transitievisie warmte 6 maanden na RES 1.0
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Gaan we het (op tijd) redden?
➢ Wat betreft elektriciteitsvermogen waarschijnlijk wel:
• 35 TWh betekent 8 GW wind op land en 23 GW zon
• Nu 3.2 GW wind op land en in 2023 6 GW
• Nu 4 GW zon en nog 18 GW in de SDE-pijplijn
• Nog extra nodig: 2 GW wind op land en 1 GW zon
➢ Bottleneck
• Infrastructuur
• Inpassing in de omgevingsvisies
➢ Verduurzaming warmte is onduidelijker
• Complex en relatief duur
• Vergt veel van de burger
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Maar ook
➢ Politiek landschap is veranderd sinds 20 maart
➢ NIMBY leidt o.a. tot ‘Windmolenterrorisme’
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Dank voor uw aandacht!
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
www.pbl.nl [email protected]
Regio’s hebben vaak hoge ambities
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Zes strategieën met Vesta-Mais
Drie strategieën zonder gas
1. Elektrische warmtepomp met gebouwisolatie
2. HT-warmtenet met basisisolatie
3. LT-warmtebronnen met gebouwisolatie; elektrische warmtepomp indien geen LT-warmtebron aanwezig
Drie strategieën met (duurzaam) gas:
4. Hybride warmtepomp met basisisolatie
5. Gasketel met basisisolatie
6. Gemengde strategie
35
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
19 maart 2019; Het grote circus RES; Jan Matthijsen
Metropoolregio Eindhoven
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
PBL: Betekenis Parijs voor Nederland
➢ 2° doel: 85-95% reductie in 2050
➢ 1.5° doel: >100% reductie in 2050
➢ 40 tot 50% reductie in 2030
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Lessen uit de RES-pilots
▪ Nieuw elan: betrokkenheid en creativiteit
▪ “Energie” is nieuw in de regio => leercurve doorlopen
▪ Huidige governance inflexibel <-> leren
▪ Eilandstrategie: mismatch vraag en aanbod
▪ Aanbod: veel elektriciteit en weinig warmte
▪ Energieneutraal is (heel) moeilijk
▪ Schrik om landschappelijke impact viel mee
▪ PBL in deze fase onbelangrijk
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Resultaten in WebApp➢ Buurteigenschappen (13404 buurten)
➢ CBS Buurtcode
➢ CBS Wijkcode
➢ Gemeente
➢ Energieregio
➢ Provincie
➢ Aantal woningen
➢ Aantal utiliteit
➢ Aantal woningequivalent
➢ Resultaten per buurt
➢ Pandeigenschappen startsituatie➢ Energielabel*
➢ Bouwjaar*
➢ Functie*
➢ Startsituatie
➢ Referentiescenario
➢ Strategie aardgasvrij 1
➢ Strategie aardgasvrij 2
➢ Strategie aardgasvrij 3
➢ Strategie aardgasvrij 4
➢ Strategie aardgasvrij 5
➢ Strategie aardgasvrij 6➢ Vraag aardgas
➢ Vraag groengas
➢ Vraag HT-warmte
➢ Vraag LT-warmte
➢ Vraag Elektriciteit
➢ Vraag Elek. t.b.v. warmte
➢ Totale warmtevraag
➢ CO2 uitstoot
➢ Maatschappelijke kosten
* 5.416.736 pandgeometrieën, modus van vbo’s
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
PBL en de RES
▪ Eerst kleine rol
▪ Nu grote rol :
– Monitoring RES
– Leidraad warmtetransitievisie (Vesta-MAIS)
– KEV + regio-hoofdstuk
▪ Tussendoor veel ‘kennis aan tafel’:
– Expertise centrum warmte & Nationaal Programma RES
– Inhoud RES & samenhang met andere opgaven
– Veel leren (bijv. Drechtsteden)
▪ Nieuwe kennisrelatie met decentrale overheden (COP in PBL)
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
PBL bingo
KlimaatakkoordKEV
NOVI
ECW
RESMonitor
VIVET
NP RES RES
Warmtevisie
POVI
GOVI
Leidraad
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Er moet nog veel gebeuren
▪ Veel regio’s al aan de slag
▪ RES format en register opzetten
▪ Omgevingsvisies maken (NOVI, …)
▪ RES monitoringssystematiek maken
▪ Informatievoorziening op orde maken (VIVET)
▪ Energie-infrastructuur van de toekomst verkennen
▪ Leidraad transitievisie warmte opleveren (Vesta-MAIS)
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Van belang
▪ Overeenstemming over eindbeeld tussen Regio en Rijk
▪ Passende beleidsinstrumenten voor Regio en Rijk
▪ Afstemming rollen van Rijk, provincies en gemeenten
▪ Rijk gaat Regio faciliteren (proces, financieel, juridisch)
▪ Regio en Rijk moeten beide burger faciliteren
▪ Interregionale afstemming mogelijk maken
▪ Inspraak burgers bij vaststelling ‘Omgevingsvisie’
▪ Opgaven combineren
Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019
Risico’s
▪ Burger kent zijn gemeente, maar zijn regio nog niet zo.
▪ Veel flexibiliteit gevraagd: ontwikkeling ‘al doende’
▪ Energie-infrastructuur is limiterende factor
▪ Zeer hoog tempo gevraagd. Binnen 1 jaar afstemming:
– Draagvlak
– Ruimtelijke kwaliteit
– Energie-infrastructuur
19 maart 2019; Het grote circus RES; Jan Matthijsen
Download deze presentatie op
www.klimaatdag.be