Yıllık Rapor 2014Finansal kuruluşların zorunlu karşılıklarının Türk lirası olarak tutulan...

Yıllık Rapor2014

Yıllık R

apo

r 2014

www.tcmb.gov.tr

ISBN: 978-605-4911-25-7

2014 Yılı Faaliyetleri

9 Aralık 2014Döviz kurlarındaki oynaklıkta görülen artış nedeniyle günlük döviz satım ihale tutarı “en az 20 milyon ABD doları”ndan “en az 40 milyon ABD doları”na yükseltilmiştir.

10 Aralık 20142015 Yılında Para ve Kur Politikası bir basın toplantısı ile duyuruldu.

16 Aralık 2014Enerji ithalatçısı kamu iktisadi teşebbüslerinin döviz ihtiyacının gerekli görülen kısmının T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı ve TCMB tarafından doğrudan karşılanması uygun görülmüştür.

17 Aralık 2014Başkan Erdem Başçı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna bir sunum yaptı.

23 Ekim 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,25 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %7,5 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %11,25 düzeyinde sabit tutuldu.

31 Ekim 2014Enflasyon Raporu 2014-IV bir basın toplantısı ile duyuruldu.

21 Ekim 2014Finansal kuruluşların zorunlu karşılıklarının Türk lirası olarak tutulan kısmına faiz ödeneceği duyuruldu.

20 Kasım 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,25 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %7,5 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %11,25 düzeyinde sabit tutuldu.

1 Aralık 2014Ödemeler dengesinde beklenen olumlu gelişmeler dikkate alınarak döviz satım ihale tutarı “en az 40 milyon ABD doları”ndan “en az 20 milyon ABD doları”na indirilmiştir.

24 Haziran 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %9,5’ten %8,75’e indirilirken, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutuldu.

17 Temmuz 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,75’ten %8,25’e, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8’den %7,5’e indirilirken, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutuldu.

28 Haziran 2014“Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinin Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” ile “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinin Gözetimi Hakkında Yönetmelik” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

28 Nisan 2014Cari işlemler açığında görülen iyileşme eğilimi dikkate alınarak günlük döviz satım ihale tutarı “en az 50 milyon ABD doları”ndan “en az 40 milyon ABD doları”na indirilmiştir.

30 Nisan 2014Enflasyon Raporu 2014-II bir basın toplantısı ile duyuruldu.

İhracat Reeskont Kredilerinin TCMB Rezervlerine Katkısına İlişkin Veriler Genel Ağ sitesinde yayımlanmaya başlandı.

9 Mayıs 2014Ödemeler dengesindeki olumlu gelişmeler dikkate alınarak günlük döviz satım ihale tutarı “en az 40 milyon ABD doları”ndan “en az 20 milyon ABD doları”na indirilmiştir.

29 Ocak 2014Ek parasal sıkılaştırma uygulaması sona erdirilmiştir.

18 Şubat 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %10 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutuldu.

13 Şubat 2014Başkan Erdem Başçı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna bir sunum yaptı.

18 Mart 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %10 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutuldu.

Kültür-SanatPara ve Kur Politikası Diğer


24 Nisan 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %10 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutulurken, geç likidite borç verme faiz oranı ise %15’ten %13,5’e indirilmiştir.

1 Ağustos 2014Türk lirası zorunlu karşılık yükümlülükleri için tesis edilebilecek döviz cinsi ABD doları ile sınırlandırıldı.

25 Temmuz 2014Ödemeler dengesi alanındaki olumlu gelişmeler dikkate alınarak günlük döviz satım ihale tutarı “en az 20 milyon ABD doları”ndan “en az 10 milyon ABD doları”na indirilmiştir.

24 Temmuz 2014Enflasyon Raporu 2014-III bir basın toplantısı ile duyuruldu.

20 Ekim 2014İhracat reeskont kredisi uygulamasına ilişkin düzenleme yapılmıştır.

29 Eylül 2014Döviz kurlarındaki oynaklıkta görülen artış nedeniyle günlük döviz satım ihale tutarı “en az 10 milyon ABD doları”ndan “en az 40 milyon ABD doları”na yükseltilmiştir.

25 Eylül 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,25 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %7,5 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %11,25 düzeyinde sabit tutuldu.

Başkan Erdem Başçı Üsküp’te “Ekonomik Görünüm ve Para Politikası” konulu bir sunum yaptı

22 Mayıs 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %10’dan %9,5’e indirilirken, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutuldu.

29 Mayıs 2014Finansal İstikrar Raporu’nun 2014 yılı I. sayısı yayımlandı.

1 Temmuz 2014Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından düzenlenen “2014 Yılı Araştırma Ödülleri” sahiplerini buldu.

Başkan Erdem Başçı, İstanbul’da Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetim Kurulu’nda bir sunum yaptı.

13 Kasım 2014Türkiye’nin Ödemeler Dengesi İstatistikleri, Eylül 2014 dönemine ait verilerden itibaren “Ödemeler Dengesi ve Uluslararası Yatırım Pozisyonu Altıncı El Kitabı”nın yeni tanım ve standartlarına göre yayımlanmaya başlamıştır.

17 Ocak 2014Zorunlu karşılık hesaplamasında düzenlemeler yapıldı ve ROK’lardüzenlendi.

23 Ocak 2014Döviz kurlarında görülen sağlıksız fiyat oluşumları nedeniyle piyasaya satım yönünde doğrudan müdahale edildi.

Çekin yeterli karşılığının bulunmaması durumunda muhatap bankanın sorumlu olduğu tutarların belirlendiği 2014/1 sayılı TCMB Tebliği Resmi Gazete’de yayımlandı.

21 Ocak 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %4,5 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %3,5 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %7,75 düzeyinde sabit tutuldu.

PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %4,5’ten %10’a, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %3,5’ten %8’e, marjinal fonlama oranı %7,75’ten %12’ye yükseltildi.

28 Ocak 2014Enflasyon Raporu 2014-I bir basın toplantısı ile duyuruldu.

Eğitim-Konferans

27 Mart 2014Başkan Erdem Başçı Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Toplantısında sunum yaptı.

19 Mart 2014Kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami akdi ve gecikme faiz oranları belirlendi.

3 Nisan 2014Başkan Erdem Başçı Londra’da “Ekonomik Görünüm ve Para Politikası” konulu bir sunum yaptı.

7 Nisan 2014Başkan Erdem Başçı Kayseri’de “Ekonomik Görünüm ve Para Politikası” konulu bir sunum yaptı.

12 Nisan 2014Başkan Erdem Başçı Washington’da “Ekonomik Görünüm ve Para Politikası” konulu bir sunum yaptı.

13 Haziran 2014Başkan Erdem Başçı İstanbul’da düzenlenen “New York’tan İstanbul’a Sürdürülebilir Mega Şehirler ve Finansal Merkezler Konferansı”nda bir konuşma yaptı.

16 Haziran 2014Başkan Erdem Başçı Konya’da bir sunum yaptı.

11 Eylül 2014Başkan Erdem Başçı Kastamonu’da bir sunum yaptı.

5 Haziran 2014Başkan Erdem Başçı Londra’da bir panele katıldı.

2 Aralık 2014TCMB Koleksiyonu’ndan “Gelenek, Kültür ve Modernite Türkiye’den Çağdaş Sanat” sergisi Malezyalı sanatseverlerle buluştu.

25 Haziran 2014Türkiye ile Polonya arasındaki diplomatik ilişkilerin tesisinin 600. yıldönümü kutlamaları çerçevesinde, TCMB Koleksiyonu’nda yer alan eserlerden derlenen “Şark, Modernlik ve Sanat” sergisi Kral III. Jan Wilanow Sarayı Müzesi’nde açıldı.

9 Mayıs 2014“Geçmişten Gelen Estetik: Hat-Ebru-Sedefkârlık” sergisi, Ankara’da açıldı.

26 Haziran 2014Türkiye ile Polonya arasındaki diplomatik ilişkilerin tesisinin 600. yıldönümü kutlamaları çerçevesinde, Polonya Merkez Bankası ile TCMB tarafından ortaklaşa “Polonya ve Türkiye’nin Dönüşümü” konulu bir konferans düzenlendi.

27 Ağustos 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,25 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %7,5 düzeyinde sabit tutulurken, marjinal fonlama oranı %12’den %11,25 düzeyine, açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranı %11,5’ten %10,75’e indirildi.

9 Ekim 2014Bankaların bir hafta vadeli olarak TCMB’den son borçlanma imkanı faizleri ABD doları için % 10’dan % 7,5’e, euro için %10’dan %6,5’e indirilmiştir.

22 Ekim 2014Kredi kartı azami faiz oranlarının belirlenmesinde kullanılacak olan yeni yöntem duyuruldu.

27 Kasım 2014Finansal İstikrar Raporu’nun 2014 yılı II. sayısı yayımlandı.

24 Kasım 2014Başkan Erdem Başçı Bakanlar Kuruluna bir sunum yaptı.

24 Aralık 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,25 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %7,5 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %11,25 düzeyinde sabit tutuldu.

19 Aralık 20142013 yılı Finansal Hesaplar Tabloları ve Raporu ilk kez tüm sektörleriiçerecek şekilde yayımlandı.

Kurumsal

17 Nisan 201482. Hesap Dönemi Olağan Genel Kurul Toplantısı yapıldı.

TCMB, sosyal medya hesaplarını finansal eğitim konularında kullanmaya başladı.

20 Eylül 2014TCMB Yeni Genel Ağ Sitesi test için kullanıma açıldı.

28 Ocak 2014 TCMB Kanunu’nun 42. maddesi uyarınca Hükûmete açık mektup gönderildi.

19 Mart 2014TCMB, Bankalararası Takas Odaları Merkezi, İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş., Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. ve Bankalararası Kart Merkezi A.Ş. tarafından işletilen ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerinin 6493 sayılı Kanun’un 10. maddesinde yer alan hükümlere tabi olacak sistemler olarak belirlenmesine ilişkin duyuru, Resmi Gazete’de yayımlandı ve TCMB Genel Ağ sitesinde de kamuoyunun bilgisine sunuldu.

21-24 Mayıs 2014İzmir’de “Monetary Policy in Developing Economies” konulu çalıştay düzenlendi.

2 Haziran 2014Başkan Erdem Başçı Bakanlar Kuruluna bir sunum yaptı.

2-3 Haziran 2014“Macro Workshop 2014” başlıklı Uluslararası Çalıştay İstanbul’da düzenlendi.

23 Temmuz 2014Başkan Erdem Başçı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna bir sunum yaptı.

PRESTİJ GRAFİK REKLAM LTD. ŞİRKETİ TARAFINDAN ÜRETİLMİŞTİR. © 2015

www.prestij.com.tr • Tel: +90 212 489 40 63

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yıllık Rapor 2014 1

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Anonim Şirketi

Ticaret Sicil Numarası: 269

9 Nisan 2015 Tarihli

HİSSEDARLAR GENEL KURULUNA

Sunulan

SEKSEN ÜÇÜNCÜ HESAP YILI HAKKINDA

BANKA MECLİSİNCE HAZIRLANAN

FAALİYET RAPORU

ANKARA

2015

Yıllık Rapor 2014

Adres

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

İdare Merkezi

İstiklal Caddesi No:10

06100 Ulus / Ankara / Türkiye

Telefon (90 312) 507 50 00

Faks (90 312) 507 56 40

E-posta [email protected]

Genel Ağ http://www.tcmb.gov.tr

ISSN: 1300-4573

ISBN (basılı): 978-605-4911-25-7

ISBN (elektronik ortam): 978-605-4911-26-4

Basım Yeri: Prestij Grafik Reklamcılık Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şirketi

Yıllık Rapor 2014 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası2

Gündem

1. Açılış ve toplantı başkanlığının oluşturulması.

2. Toplantı tutanağının imzalanması hususunda toplantı başkanlığına yetki verilmesi.

3. Banka Meclisi ve Denetleme Kurulunun 2014 hesap yılına ait raporlarının ve kâr

dağıtımı ile ilgili teklifin okunması ve görüşülmesi.

4. 2014 yılına ait bilanço, kâr ve zarar hesabı ile kâr dağıtımına ilişkin teklifin onaylanması.

5. Banka Meclisi üyelerinin ve Denetleme Kurulunun ibraları.

6. Banka Meclisinin 30 Nisan 2015 tarihi bitiminde boşalacak iki üyeliği için seçim yapılması.

7. 1211 sayılı Bankamız Kanunu’nun 23. maddesi çerçevesinde, Denetleme Kurulunun 30 Nisan 2015 tarihi bitiminde boşalacak üç üyeliği için seçim yapılması.


Portre, E-9 Emisyon Grubu

1. Tertip 20-50 TL kupürlerindeki ön yüz tasarımlarından alınmıştır.


İçindekiler ÖNSÖZ 8

1. BÖLÜM

GENEL BİLGİLER 10

1.1. Yönetim Birimleri 12

1.2. TCMB 2014-2018 Stratejik Planı 24

1.3. Kadro ve Personel Durumu 25

2. BÖLÜM

FAALİYETLER ve ÖNEMLİ GELİŞMELER 26

2.1. Fiyat İstikrarı, Finansal İstikrar ve Para Politikası 27

2.2. Para Politikasının Operasyonel Çerçevesi 36

2.3. Finansal İstikrar Gelişmeleri 41

2.4 Finansal Altyapı 42

2.5. Emisyon İşlemleri 45

2.6. Döviz Rezerv ve Risk Yönetimi 47

2.7. Avrupa Birliği Uyum Çalışmaları 49

2.8. İletişim Politikası ve Faaliyetler 50

2.9. Uluslararası İş Birliği ve Organizasyonlar 53

2.10. Araştırma ve Geliştirme Çalışmaları 55

2.11. Eğitim Faaliyetleri 56

2.12. Kültürel, Sanatsal ve Sportif Faaliyetler 59

2.13. Sosyal Sorumluluk Faaliyetleri, Bağış ve Yardımlar 60

3. BÖLÜM

FİNANSAL TABLOLAR 61

3.1. 31.12.2014 Tarihli Bilanço 62

3.2. 31.12.2014 ve 31.12.2013 Tarihli Bilançolar 64

3.3. 2014 ve 2013 Hesap Dönemlerine Ait Kâr/Zarar Tabloları 66

3.4. Açıklamalar 67

3.5. Cari Bütçe Harcamalarına İlişkin Açıklamalar 83

3.6. TCMB’de Denetim ve Denetim Raporları 84


Grafikler

Grafik 1. 2005-2014 Yılları Arasında Personel Sayısı 25

Grafik 2. Personelin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 25

Grafik 3. Personelin Öğrenim Durumlarına Göre Dağılımı 25

Grafik 4. BIST Repo-Ters Repo Pazarı Gecelik Faizler 28

Grafik 5. Piyasa Faiz Oranları 28

Grafik 6. TCMB Fonlaması 29

Grafik 7. Gelişmekte Olan Ülkelerde Portföy Hareketleri 30

Grafik 8. Türkiye’deki Portföy Hareketleri 30

Grafik 9. Opsiyonların İma Ettiği Kur Oynaklığı (1 Ay Vadeli) 31

Grafik 10. Opsiyonların İma Ettiği Kur Oynaklığı (12 Ay Vadeli) 31

Grafik 11. TL ve Gelişmekte Olan Ülkelerin Para Birimlerinin ABD Doları Karşısında Değeri 31

Grafik 12. Kredilerin Yıllık Büyüme Hızları 32

Grafik 13. Kredilerin Çeyreklik Büyüme Hızları 32

Grafik 14. Enflasyon ve Hedefler 33

Grafik 15. Enflasyon Beklentileri 33

Grafik 16. GSYİH ve NYİT 33

Grafik 17. İhracat ve İthalat Miktar Endeksleri 34

Grafik 18. Cari İşlemler Dengesi 34

Grafik 19. Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi 34

Grafik 20. İşsizlik Oranları 35

Grafik 21. Tarım Dışı İşgücü ve İstihdamının 15+ Nüfusa Oranı 35

Grafik 22. Türk Lirası Zorunlu Karşılık Oranları 38

Grafik 23. Yabancı Para Zorunlu Karşılık Oranları 38

Grafik 24. Döviz Tesis İmkânına İlişkin ROK’lar 39

Grafik 25. Altın Tesis İmkânına İlişkin ROK’lar 39

Grafik 26. Kaldıraç Oranların Dağılımı 39

Grafik 27. Finansal İstikrarın Makro Gösterimi 41

Grafik 28. TCMB Ödeme Sistemlerinden Geçen Toplam Ödeme Tutarı 43

Grafik 29. TCMB Ödeme Sistemlerinden Geçen Toplam Mesaj Adedi 43

Grafik 30. Bankalararası Takas Odalarında Hesaplaşmaya Tabi Tutulan Çekler 44

Grafik 31. Emisyon Hacmi ve Dolaşımdaki Banknot Sayısı 45

Grafik 32. Dolaşımdaki Banknot Sayısı 45

Grafik 33. Yıllık Ortalama Emisyon Hacminin GSYİH’ye Oranı 46

Grafik 34. Merkez Bankası Döviz Rezervleri 48

Grafik 35. Eğitim Etkinlikleri (Banka Personeli) 56

Grafik 36. Eğitim Etkinlikleri (Banka Personeli Dışındaki Katılımcılar) 56

Grafik 37. İMB Uluslararası Eğitim ve Teknik Destek Faaliyetlerine Katılımın Dağılımı 57

Grafik 38. İMB Uluslararası Eğitim Faaliyetlerine Katılımın Dağılımı 57

Grafik 39. Banka Dışı Kısa Süreli Eğitim Programları 58

Grafik 40. Lisansüstü Eğitime Devam Eden Banka Personeli 58


Tablolar

Tablo 1. 31.12.2014 Tarihinde Tedavülde Bulunan Banknotlar 45

Tablo 2. Tarama ve Müzakere Sürecinde TCMB’nin Katılım Sağladığı Fasıllarda Son Durum 49

Tablo 3. Altın 72

Tablo 4. Yabancı Para Banknotlar 72

Tablo 5. Yurt Dışı Bankalar (Aktif) 73

Tablo 6. Yurt Dışı Bankalar (Pasif) 73

Tablo 7. IMF Üyeliğinden Doğan Bakiyeler 73

Tablo 8. Menkul Kıymetler 74

Tablo 9. Para Politikası İşlemlerinden Alacaklar/Borçlar 74

Tablo 10. Krediler ve Takipteki Alacaklar 75

Tablo 11. İştirakler 75

Tablo 12. İştirakler Hareket Tablosu 76

Tablo 13. Duran Varlık Hareket Tablosu 76

Tablo 14. Diğer Aktifler 76

Tablo 15. Tedavüldeki Banknotlar 77

Tablo 16. Mevduat 77

Tablo 17. Ödenecek Vergiler 77

Tablo 18. Geçici Farklar ve Ertelenmiş Vergi Varlığı/ Yükümlülüğü 78

Tablo 19. Ertelenmiş Vergi Varlığı Hareketi 78

Tablo 20. Karşılıklar 78

Tablo 21. Emekli İkramiyesi ve Kıdem Tazminatı Yükümlülüğü Hareketi 79

Tablo 22. Sermaye ve İhtiyat Akçesi 79

Tablo 23. Hissedar Bilgileri 79

Tablo 24. Değerleme 80

Tablo 25. Diğer Pasifler 80

Tablo 26. Kâr/Zarar Tablosu 81

Tablo 27. Kâr Dağıtımı (1211 sayılı Kanun md. 60) 82


Kısaltmalar

AB Avrupa Birliği

ABD Amerika Birleşik Devletleri

AMB Avrupa Merkez Bankası

BDDK Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu

BES Bilgi Edinme Sistemi

BİMER Başbakanlık İletişim Merkezi

BIS Uluslararası Ödemeler Bankası

BIST Borsa İstanbul

BoE İngiltere Merkez Bankası

BTOM Bankalararası Takas Odaları Merkezi

DİBS Devlet İç Borçlanma Senedi

DRYK Döviz Risk ve Yatırım Komitesi

EFT Elektronik Fon Transferi

Fed Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası

GOÜ Gelişmekte Olan Ülke

GSYİH Gayri Safi Yurt İçi Hasıla

GUD Gerçeğe Uygun Değer

Hazine T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı

HO Hareketli Ortalama

IBAN Uluslararası Banka Hesap Numarası

IILM International Liquidity Management Corporation (Uluslararası İslami Likidite Yönetimi Kuruluşu)

IMF Uluslararası Para Fonu

İMB İstanbul Merkez Bankacılığı Araştırma ve Eğitim Merkezi

NYİT Nihai Yurt İçi Talep

PPK Para Politikası Kurulu

ROK Rezerv Opsiyonu Katsayısı

ROM Rezerv Opsiyonu Mekanizması

SDR Özel Çekme Hakkı

SWIFT Dünya Bankalararası Finansal Telekomünikasyon Kuruluşu

TBB Türkiye Bankalar Birliği

TCMB Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

TL Türk Lirası

TÜFE Tüketici Fiyatları Endeksi

TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu

VUK Vergi Usul Kanunu

YP Yabancı Para


Önsöz

Doç. Dr. Erdem BaşçıBaşkan


Son yıllarda Türkiye ekonomisinde birçok alanda önemli gelişmeler yaşanmıştır. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) 2014 yılı üçüncü çeyreği itibarıyla 2002 yılına göre reel olarak yüzde 72 oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde enflasyonla mücadelede önemli mesafeler alınmış, ihtiyatlı para ve maliye politikaları sayesinde enflasyon oranı kalıcı bir şekilde tek haneli düzeylere gerilemiş ve son 10 yıl boyunca yüzde 6-10 aralığında seyretmiştir. Kamuda bütçe disiplinin korunması ve özel sektörde basiretli borçlanmanın desteklenmesi ile reel faizler yüzde 5’in altına gerilemiş ve ortalama olarak yüzde 2 civarında gerçekleşmiştir. 2001 yılından itibaren uygulanan dalgalı döviz kuru rejimi çerçevesinde çeşitli araçlar kullanılarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) döviz ve altın rezervlerinde birikimli olarak 112 milyar ABD doları civarında artış sağlanmıştır.

TCMB, ekonominin dengeli bir büyüme patikasına yöneltilebilmesi ve sağlıklı bir dış finansman kompozisyonu oluşturulabilmesi amaçlarına dönük olarak 2010 yılının sonlarından itibaren makro finansal riskleri de gözeten yeni bir para politikası çerçevesi tasarlamış ve uygulamaya koymuştur. Bu çerçevede geleneksel araçların yanı sıra yeni politika çerçevesi dahilinde geliştirilen araçlar da (1 haftalık repo faizi oranı, faiz koridoru, Türk lirası ve yabancı para likidite yönetimi ve Rezerv Opsiyonu Mekanizması -ROM) kullanılarak fiyat istikrarı ve finansal istikrarın sağlanması doğrultusunda yoğun çaba gösterilmiştir. Uygulanan politikaların katkısıyla küresel piyasalarda yaşanan oynaklıkların Türkiye ekonomisi üzerinde oluşturabileceği olumsuz etkiler sınırlandırılmıştır.

2014 yılında krediler makul bir hızda büyümeye devam etmiştir. Ticari krediler ile küçük ve orta büyüklükteki işletmelere verilen krediler göreli olarak daha güçlü bir seyir izlemiştir. Para politikasındaki sıkı duruş ve alınan makroihtiyati önlemler gıda dışı enflasyonu düşürmeye başlamıştır. Ancak gıda fiyatlarının olumsuz hava koşullarına bağlı olarak artması sonucunda enflasyon yıl sonunda yüzde 5’lik hedefin oldukça üzerinde gerçekleşmiştir.

Enflasyonla mücadele konusunda TCMB’nin para politikaları uygulamaları yanında bazı diğer önlemlere de ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle gıda fiyat enflasyonunun son yıllardaki seyri, manşet enflasyonun gerek düzeyi gerekse oynaklığı açılarından belirgin bir risk unsuru olarak ortaya çıkmaktadır. Bundan ötürü, TCMB’nin de katkı sağladığı “Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi”nin 2014 yılında faaliyete geçmesi, gıda fiyatlarındaki gelişmelerin ortak bir platformda tartışılmasına ve gerekli önlemlerin alınmasına olanak sağlaması açısından çok önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.

Yıl içerisinde dünya ve Türkiye ekonomisinde gündem oluşturan konular çerçevesinde Bankamız İdare Merkezi ve İstanbul Merkez Bankacılığı Araştırma ve Eğitim Merkezi (İMB) tarafından ulusal ve uluslararası düzeyde çeşitli toplantı, seminer, panel, çalıştay ve konferanslar düzenlenmiştir. Bu etkinlikler Bankamızın, uluslararası kuruluşlar, diğer merkez bankaları ve akademisyenlerle görüş alışverişinde bulunmasına ve faaliyetlerini uluslararası standartlarda yürütmesine katkı yapmıştır. Bunların yanısıra yurt içinde akademik ortamda gerçekleştirilen bilimsel etkinliklere de destek sağlanmıştır. Yine Banka personelinin nitelik artışına katkı sağlayacak şekilde kurum içi eğitim faaliyetleri yoğun bir şekilde devam etmiştir.

Orta Vadeli Program hazırlık sürecinde Hükûmet ile varılan mutabakatla uyumlu olarak 2015-2017 dönemi için enflasyon hedefi yüzde 5 olarak belirlenmiştir. Bankamız yasayla kendisine verilen görev çerçevesinde fiyat istikrarı hedefi doğrultusunda finansal istikrarı da gözeterek Türkiye ekonomisinin dengeli ve sürdürülebilir büyüme sürecine katkı yapmaya devam etmektedir. Politika tedbirlerimiz kredi büyümesinin ve enflasyon beklentilerinin istikrarlı seyretmesini amaçlamaktadır. Mali disiplinin kalıcı hale gelmesi ve yapısal reformların hayata geçirilmesi, makroekonomik istikrarı destekleyecek ve Türkiye’nin büyüme potansiyelini kalıcı olarak artıracaktır.


1. Bölüm Genel Bilgiler


10



Türkiye’de banknot basma ve ihraç etme imtiyazına sahip olan TCMB, 30 Haziran 1930 tarihinde diğer kamu kurumlarından farklılığının ve bağımsızlığının bir göstergesi olarak anonim şirket statüsünde kurulmuş ve 3 Ekim 1931 tarihinde Ankara’da faaliyetlerine başlamıştır.

Bankanın sermayesi 25.000 TL olup, hisseleri (A), (B), (C) ve (D) sınıflarına ayrılmıştır. (A) sınıfı hisse senetleri, Banka sermayesinin yüzde 51’inden aşağı düşmemek koşuluyla Hazine’ye aittir. (B) sınıfı hisse senetleri, Türkiye’de faaliyette bulunan milli bankalara tahsis edilmiştir. (C) sınıfı hisse senetleri, milli bankalar dışında kalan diğer bankalarla imtiyazlı şirketlere tahsis edilmiştir. (D) sınıfı hisse senetleri, Türk ticaret müesseselerine ve Türk vatandaşlığını haiz tüzel ve gerçek kişilere tahsis edilmiştir. 2014 yılı sonu itibarıyla (A) sınıfı hisselerin toplam hisseler içindeki payı yüzde 55,12, (B) sınıfı hisselerin yüzde 25,74, (C) sınıfı hisselerin yüzde 0,02 ve (D) sınıfı hisselerin yüzde 19,12’dir.

25 Nisan 2001 tarihinde 1211 sayılı TCMB Kanunu’nda yapılan değişiklik ile Bankanın temel amacı fiyat istikrarını sağlamak olarak belirlenmiştir. Bankaya bu amaca yönelik para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını doğrudan belirleme yetkisi verilmiştir. Bu çerçevede Banka araç bağımsızlığına sahiptir. Banka diğer yandan, finansal sistemde istikrarı sağlayıcı, para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almaktadır. Bununla birlikte Banka, fiyat istikrarını sağlama amacı ile çelişmemek kaydıyla hükûmetin büyüme ve istihdam politikalarını desteklemekle görevlendirilmiştir.

2014 yıl sonu itibarıyla yurt içinde 16 Genel Müdürlüğü ve çeşitli illerde faaliyet gösteren 21 Şubesi; Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilcilikleri nezdinde Frankfurt, Kuala Lumpur, Londra, Moskova, New York, Pekin, Sidney, Tokyo, Vaşington’da ve Paris’te OECD Daimi Temsilciliği bünyesinde temsilcileri bulunan TCMB, toplam 4.753 personeli ile dünyadaki ve ülkemizdeki gelişmeleri yakından izleyerek sürekli yenilenen dinamik bir yapı içinde politikalarını uygulamakta ve Kanun ile kendisine verilen görev ve yetkiler çerçevesinde faaliyetlerini yürütmektedir.

11



1.1. Yönetim Birimleri

1.1.1. Banka Meclisi


Prof. Dr. Necdet Şensoy Üye

Prof. Dr. Sabri OrmanÜye

Mehmet Vehbi ÇıtakÜye

Doç. Dr. Lokman GündüzÜye

Doç. Dr. Ahmet Faruk AysanÜye

Abdullah YalçınÜye

12



Banka Meclisi, Başkan (Guvernör) ile Genel Kurul tarafından seçilen altı üyeden oluşmaktadır. Banka Meclisi üyelerinin görev süresi üç yıldır ve her yıl üçte biri yenilenmektedir. Başkan, Banka Meclisinin de başkanıdır. Toplantılar, Başkan’ın çağrısı ile ayda en az bir defa olmak üzere yapılmaktadır. Banka Meclisi, üyelerin en az üçte ikisinin katılımıyla toplanmakta ve mevcut üyelerin çoğunluğu ile karar almaktadır.

Enflasyon hedefi doğrultusunda uygulanabilecek para politikasına ve kullanılabilecek para politikası araçlarına ilişkin kararların alınması; tedavüldeki banknotlara ilişkin konularda düzenleme yapılması; açık piyasa ve döviz-efektif işlemlerine, reeskont ve avans işlemleri ile ilgili faiz oranlarına, zorunlu karşılıklara ve ülke altın ve döviz rezervlerinin yönetimine ilişkin düzenlemelerin yapılması; Bankanın bütçesinin, yıllık faaliyet raporunun, bilanço, kâr ve zarar hesaplarının ve Genel Kurul gündeminin hazırlanması; Bankanın idare, teşkilat ve hizmetleri ile personeline ilişkin olarak hazırlanan düzenlemelerin ve kadroların onaylanması Banka Meclisinin görev ve yetkileri arasındadır. Bu çerçevede, Banka Meclisi tarafından 2014 yılında 18 toplantı yapılmış, 151 adet karar alınmıştır.

17 Nisan 2014 tarihinde yapılan TCMB Olağan Genel Kurul Toplantısında; Banka Meclisindeki görev süreleri 30 Nisan 2014 tarihi bitiminde sona eren Banka Meclisi üyelerinden Mehmet Vehbi Çıtak ile Lokman Gündüz 1 Mayıs 2014 tarihinden 30 Nisan 2017 tarihi bitimine kadar, üç yıl süre ile görev yapmak üzere yeniden seçilmişlerdir.

31 Aralık 2014 tarihi itibarıyla Banka Meclisi Başkanı, Başkan Erdem Başçı ve üyeleri; Mehmet Vehbi Çıtak, Lokman Gündüz, Necdet Şensoy, Sabri Orman, Ahmet Faruk Aysan ve Abdullah Yalçın’dır.

13




14

1.1.2. Para Politikası Kurulu

Prof. Dr. Turalay KençÜye

Doç. Dr. Mehmet YörükoğluÜye

Necati ŞahinÜye

Murat ÇetinkayaÜye

Prof. Dr. Abdullah YavaşÜye

Doç. Dr. Ahmet Faruk AysanÜye



Para Politikası Kurulu (PPK), Başkan’ın başkanlığında, Başkan Yardımcıları, Banka Meclisi tarafından kendi üyeleri arasından seçilen bir üye ve Başkan’ın önerisi üzerine müşterek kararla atanan bir kişiden oluşmaktadır. Hazine Müsteşarı veya belirleyeceği Müsteşar Yardımcısı toplantılara oy hakkı olmaksızın katılabilmektedir. PPK fiyat istikrarını sağlamak amacıyla para politikası ilke ve stratejilerinin belirlenmesi; para politikası stratejisi çerçevesinde hükûmet ile birlikte enflasyon hedefinin belirlenmesi; para politikası hedefleri ve uygulamaları konusunda belirli dönemler itibarıyla raporlar hazırlayarak, hükûmetin ve Kurulun belirleyeceği esaslar doğrultusunda kamuoyunun bilgilendirilmesi; hükûmetle birlikte TL’nin iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirlerin alınması ve yabancı paralar ile altın karşısındaki değerini tespit etmeye yönelik kur rejiminin belirlenmesi ile görevli ve yetkilidir.

2014 yılında PPK tarafından 13 toplantı yapılmıştır.

31 Aralık 2014 tarihi itibarıyla PPK Başkanı, Başkan Erdem Başçı ve üyeleri; Banka Meclisi Üyesi Ahmet Faruk Aysan, Başkan Yardımcıları Mehmet Yörükoğlu, Turalay Kenç, Necati Şahin, Murat Çetinkaya ile müşterek kararla atanan Abdullah Yavaş’tır.

15



16

1.1.3. Denetleme Kurulu

Mustafa Saim UysalÜye

Ahmet Fethi ToptaşÜye

Yasin AydınÜye

Mehmet Ziya GökalpÜye



Denetleme Kurulu, Genel Kurul tarafından seçilen dört üyeden oluşmaktadır. Üyelerin görev süresi iki yıldır.

Denetleme Kurulu, Bankanın bütün işlem ve hesaplarını denetlemektedir. Yönetme yetkisi olmayıp, değerlendirmelerini yazılı olarak Banka Meclisine bildirmekte ve bir kopyasını da Başbakanlığa iletmektedir. Kurul, yıl sonunda o yıla ait işlem ve hesaplar hakkında hazırladığı raporu Genel Kurula sunmaktadır.

17 Nisan 2014 tarihinde yapılan TCMB Olağan Genel Kurul Toplantısında, görev süresi 30 Nisan 2014 tarihi bitiminde sona eren Denetleme Kurulu üyelerinden Hasan Türedi’nin yerine, 1 Mayıs 2014 tarihinden 30 Nisan 2016 tarihi bitimine kadar görev yapmak üzere Mehmet Ziya Gökalp Denetleme Kurulu üyeliğine seçilmiştir

31 Aralık 2014 tarihi itibarıyla Denetleme Kurulu üyeleri; Mustafa Saim Uysal, Yasin Aydın, Ahmet Fethi Toptaş ve Mehmet Ziya Gökalp’tir.

17



18

1.1.4. Yönetim Komitesi

Prof. Dr. Turalay Kenç Üye

Doç. Dr. Mehmet YörükoğluÜye

Necati ŞahinÜye

Murat ÇetinkayaÜye




Yönetim Komitesi, Başkan ve Başkan Yardımcılarından oluşmaktadır. Başkan, Bakanlar Kurulu kararıyla beş yıllık bir dönem için atanmaktadır. Başkan Yardımcıları, Başkan’ın önerisi üzerine müşterek kararla beş yıl süre ile atanmaktadır. Yönetim Komitesi toplantılarında kararlar, tam üye sayısının çoğunluğu ile alınmaktadır.

Yönetim Komitesi; gerekli görülen durumlarda, Banka Meclisi kararına bağlanacak hususları önceden inceleyerek Banka Meclisine yapılacak teklifleri ve Bankanın idare, teşkilat ve hizmetlerine ilişkin yönetmelikleri hazırlamaktadır. Ayrıca, Banka işlemlerinde koordinasyonu sağlamak, atanmaları Banka Meclisi tarafından yapılan personel dışında kalan memur ve hizmetlilerin tayini, aylıklarının tespiti, işten çıkarılması ve emekliliği gibi konularda karar almak Yönetim Komitesinin görev ve yetkileri arasındadır.

31 Aralık 2014 tarihi itibarıyla Yönetim Komitesi Başkan Erdem Başçı başkanlığında; Mehmet Yörükoğlu, Turalay Kenç, Necati Şahin ve Murat Çetinkaya’dan oluşmaktadır.

19



1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 19, 22/A, 24 ve 33. maddeleri gereğince; Başkan ve Başkan Yardımcılarının aylık ücretleriyle temsil ödenekleri, Banka Meclisi üyeleri ve PPK üyesinin aylıkları ile tazminatları ve Denetleme Kurulu üyelerinin ücretleri Bakanlar Kurulu tarafından tespit edilmektedir. Bu doğrultuda, Banka Meclisi, PPK, Denetleme Kurulu ve Yönetim Komitesi üyelerinden oluşan Banka üst yönetimine 2014 yılında brüt ücret olarak toplam 5.123.338 TL ödenmiş olup, bu tutar Banka personeline 2014 yılında ödenen aylık ve yan ödemeler toplamının yaklaşık yüzde 1’ini oluşturmaktadır.

1.1.5. Üst Düzey Yöneticilere Sağlanan Mali Haklar

31.12.2014 tarihi itibarıyla;

Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Genel Müdür (Tedvir) Dr. Mustafa Kılınç

Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü Genel Müdür Ahmet Biçer

Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü Genel Müdür (Tedvir) Hayretdin Yavuz

Baş Hukuk Müşavirliği ve Hukuk İşleriGenel Müdürlüğü

Baş Hukuk Müşaviri ve Hukuk İşleri Genel Müdürü Dr. Osman Remzi Günver

Bilişim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Genel Müdür Ömer Öztürk

Denetim Genel Müdürlüğü Genel Müdür Mehmet Düzgün

Emisyon Genel Müdürlüğü Genel Müdür Selahattin Akkaş

İletişim ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Genel Müdür Dr. Yusuf Soner Başkaya

İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü Genel Müdür Cem Eyerci

İstanbul Merkez Bankacılığı Araştırma ve Eğitim Merkezi Genel Müdür Dr. Necati Tekatlı

İstatistik Genel Müdürlüğü Genel Müdür Gülbin Şahinbeyoğlu

İşçi Dövizleri Genel Müdürlüğü Genel Müdür Dr. Ali Çufadar

Lojistik Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü Genel Müdür Emin Keskin

Muhasebe Genel Müdürlüğü Genel Müdür İrfan Yanar

Ödeme Sistemleri Genel Müdürlüğü Genel Müdür -

Piyasalar Genel Müdürlüğü Genel Müdür Erkan Kilimci

1.1.6. İdare Merkezi Yönetim Birimleri



1.1.7. Şubeler

31.12.2014 tarihi itibarıyla;

Adana Şubesi Müdür İskender Büyüktaş

Ankara Şubesi Müdür Dr. Yusuf Bora Enhoş

Antalya Şubesi Müdür Eyüp Kütük

Bursa Şubesi Müdür Ahmet İnci

Denizli Şubesi Müdür -

Diyarbakır Şubesi Müdür Ertuğrul Gündoğdu

Edirne Şubesi Müdür Hatice Oya Amaç

Erzurum Şubesi Müdür İshak Uzuntaş

Eskişehir Şubesi Müdür Tevfik Hayati Boyalı

Gaziantep Şubesi Müdür Kemal Ketenci

İskenderun Şubesi Müdür Süleyman Miçooğulları

İstanbul Şubesi Müdür Haluk Ersoy

İzmir Şubesi Müdür Mehmet Reşit Ketene

İzmit Şubesi Müdür Halil Yeşilbursa

Kayseri Şubesi Müdür Osman Kandıra

Konya Şubesi Müdür Cemal Şahiner

Malatya Şubesi Müdür Mehmet Sarı

Mersin Şubesi Müdür Muharrem Zengin

Samsun Şubesi Müdür Mehmet Ünal Kekevi

Trabzon Şubesi Müdür Ramazan Karaman

Van Şubesi Müdür Saadettin Çoban



1.1.8. Organizasyon Şeması



Adana

Ankara

Antalya

Bursa

Denizli

Diyarbakır

Edirne

Erzurum

Eskişehir

Gaziantep

İskenderun

İstanbul

İzmir

İzmit

Kayseri

Konya

Malatya

Mersin

Samsun

Van

Trabzon

Yönetim Komitesi

Başkan

Genel Kurul

Denetleme Kurulu

Banka Meclisi

Para Politikası Kurulu

Denetim Genel Müdürlüğü

Piyasalar Genel Müdürlüğü

Şubeler

Başkan Yardımcısı

Emisyon Genel Müdürlüğü

Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü

Lojistik Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü

İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü


Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü

Bilişim Teknolojileri Genel Müdürlüğü

İstanbul Merkez Bankacılığı Araştırma ve Eğitim Merkezi


Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü

Muhasebe Genel Müdürlüğü

Ödeme Sistemleri Genel Müdürlüğü

Baş Hukuk Müş. ve Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü


İletişim ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü

İstatistik Genel Müdürlüğü

İşçi Dövizleri Genel Müdürlüğü



1.2. TCMB 2014-2018 Stratejik Planı

Vizyonumuz

Bağımsızlığı, güçlü örgüt yapısı, nitelikli kadrosu, teknolojik üstünlüğü ve etkili sonuçlar alma özelliği ile TCMB’nin dünyanın önde gelen merkez bankaları arasında yer almasını temin etmektir.

Misyonumuz

Para, kredi ve sermaye piyasaları başta olmak üzere ekonomideki tüm sektörlerin sağlıklı bir biçimde işlemesi amacıyla fiyat istikrarını temin edecek, finansal istikrarın sağlanmasına katkı yapacak politikaları oluşturmak ve uygulamak; döviz ve altın rezervlerini yönetmek; ülkenin banknot ihtiyacını karşılamak, dolaşımdaki banknotun sağlıklı ve güvenilir olmasında sürekliliği temin etmek; ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerinin gelişimine yön vermek, gözetimini gerçekleştirmek ve gerektiğinde sistem kurmak ve işletmek; uluslararası ilişkileri geliştirerek bölgesel ve küresel ölçekte etkililiği artırmak; hesap verme sorumluluğu taşıyan şeffaf bir kurum olarak yönetişim ilkeleri çerçevesinde çalışanlarına, paydaşlarına ve topluma değer katmaktır.

İlkelerimiz

1. Bağımsızlık

2. Şeffaflık ve Hesap Verme

3. Güvenilirlik

4. Kamu Yararı

5. Etkililik ve Etkinlik

Stratejik Alanlar ve Amaçlar

Bankanın stratejik amaçları (SAM) kamusal, küresel ve kurumsal olmak üzere üç alanda toplanmıştır.

Kamusal Alan

SAM-1. Fiyat istikrarını sağlamak.

SAM-2. Finansal istikrara katkı sağlamak.

Küresel Alan

SAM-1. Uluslararası alanda etkili olmak.

SAM-2. Araştırma ve kapasite geliştirme faaliyetleri ile uluslararası alanda saygınlığı artırmak.

Kurumsal Alan

SAM-1. Asli görevlerin yürütülmesinde etkinlik ve etkililiği esas almak ve kurumsal gelişimi sağlamak.

SAM-2. Kurumsal kimliği ve iletişimi güçlendirmek.



1.3. Kadro ve Personel Durumu

TCMB, Türkiye ekonomisinde oynadığı stratejik rol ile üstlenmiş olduğu farklı nitelikteki görevleri nedeniyle çeşitli meslek gruplarından nitelikli bir insan kaynağına sahiptir. TCMB personel kadro sayısı, 2014 yılı sonu itibarıyla 5.074 olarak tespit edilmiştir. Fiili personel adedi 4.753 olup, personel kadrolarının faaliyet dönemi sonu itibarıyla doluluk oranı yüzde 93,67’dir.

Bu faaliyet dönemi içinde emeklilik, istifa, askerlik ve vefat gibi sebeplerle 96 personel ayrılmış, toplam 182 personel alınmıştır. Ayrıca, askerlik hizmeti sebebiyle TCMB’den ayrılan 8 personel de tekrar göreve başlamıştır. Böylece yıl sonu itibarıyla fiili personel mevcudu, 2013 yılına göre 94 kişi artarak 4.753’e yükselmiştir (Grafik 1).

TCMB’deki personel mevcudunun yüzde 77,17’sini genel idare hizmetleri, yüzde 11,24’ünü teknik hizmetler, yüzde 0,44’ünü sağlık hizmetleri, yüzde 0,27’sini avukatlık hizmetleri, yüzde 10,88’ini yardımcı hizmetler sınıfı oluşturmaktadır. Personelin yüzde 15,13’ü sözleşmeli olup, yüzde 84,87’si ise kadroludur.

TCMB’deki personel mevcudunun yüzde 56,13’ü İdare Merkezinde, yüzde 43,87’si ise şubelerde çalışmaktadır. Yaş gruplarına göre dağılım incelendiğinde, personelin yüzde 38,63’ünün 18-35 yaş grubunda olduğu görülmektedir (Grafik 2). Diğer taraftan, ön lisans, lisans ve lisans üstü öğrenim yapmış personelin payı ise yüzde 72,06’dır (Grafik 3).

Grafik 2. Personelin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı

Kaynak: TCMB.

Şubelerİdare Merkezi

1.000

800

600

400

200

018-30 31-35 36-40 41-45

Yaş Grupları

46-50 51-55 56-60 61-...

806

39

6627

383

549

1.0

304

81

391

322

713

294

117

411

347

213

560

417

364

781

248

138

386

Grafik 3. Personelin Öğrenim Durumlarına Göre Dağılımı

Kaynak: TCMB.

Ön Lisans%16,94

Lisans%37,72

Ortaokul %5,81

İlkokul %0,80Doktora %2,76

Yüksek Lisans %14,64

Lise %21,33

Grafik 1. 2005-2014 Yılları Arasında Personel Sayısı

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

2010

2011

2012

2013

2014

5.000

4.750

4.500

4.250

4.000

4.6424.582

4.536

4.4374.401 4.379

4.397

4.5844.659

4.753

Kaynak: TCMB.

42

3


2. Bölüm Faaliyetler ve Önemli Gelişmeler

2. BölümFaaliyetler ve Önemli Gelişmeler



2.1. Fiyat İstikrarı, Finansal İstikrar ve Para Politikası

2.1.1. Genel Değerlendirme

Küresel finansal kriz sonrasında birçok ülkede para politikası, fiyat istikrarına ilave olarak finansal istikrarı da dikkate almaya başlamıştır. TCMB de, küresel dengesizliklerin bir yansıması olarak ortaya çıkan makro finansal riskleri kontrol altında tutabilmek amacıyla, 2010 yılından beri fiyat istikrarından taviz vermeden uyguladığı para politikası stratejisine 2014 yılında da devam etmiştir. Bu doğrultuda, geleneksel politika aracı olan kısa vadeli para piyasası faizlerine ek olarak zorunlu karşılık oranları, ROM, faiz koridoru ve diğer likidite politikaları aktif bir şekilde kullanılmıştır.

2014 yılının başında risk algılamalarını olumsuz etkileyen iç ve dış gelişmeler neticesinde TL’de belirgin bir değer kaybı ve risk primlerinde kayda değer bir artış görülmüştür. TCMB, bu gelişmelerin enflasyon ve makroekonomik istikrar üzerindeki yansımalarının sınırlanması için Ocak ayında güçlü ve önden yüklemeli bir parasal sıkılaştırma yapmaya ve operasyonel çerçeveyi sadeleştirmeye karar vermiştir. Uygulanan bu sıkı para politikası neticesinde enflasyon beklentilerindeki bozulma sınırlanmış, finansal piyasalardaki oynaklık azalmış ve risk primlerinde iyileşme görülmüştür. Yılın ortalarında ölçülü faiz indirimine gidilmesine karşılık, getiri eğrisinin yataya yakın tutulması suretiyle para politikasındaki sıkı duruş yıl boyunca devam etmiştir.

2014 yılı boyunca küresel finans piyasaları dalgalı bir seyir izlemiştir. Küresel para politikalarının normalleşme sürecine dair süregelen belirsizlikler, küresel risk iştahının ve sermaye akımlarının verilere duyarlı kalmasına neden olmuştur. Bu süreçte TCMB, temkinli politika duruşunu sürdürmüş, 2014 yılının ikinci çeyreğinden itibaren ölçülü faiz indirimlerine gitmiştir. Buna ilaveten, sene içinde ortaya çıkan jeopolitik riskler ve finansal piyasalardaki oynaklık göz önünde bulundurularak sıkı para politikası aktif likidite politikasıyla desteklenmiştir. Bu çerçevede BIST gecelik repo faizleri aktif likidite politikasının uygulandığı dönemlerde faiz koridorunun üst bandına yakın bir seyir izlemiştir.



Para Politikası Gelişmeleri

2013 yılı sonundan itibaren hem ülke bazında hem de küresel ölçekte artan belirsizlikler neticesinde Türkiye’ye özgü risk primi göstergelerinde kayda değer bir bozulma gözlenmiştir. Bu dönemde döviz kuru hareketleri ve finansal piyasalardaki oynaklık artışı enflasyon görünümü ve makro-finansal istikrarı olumsuz etkilemiştir. Bu nedenle PPK, 28 Ocak 2014 tarihinde gerçekleştirilen güçlü ve önden yüklemeli para politikası sıkılaştırması ile enflasyon görünümündeki bozulmanın kontrol altına alınmasını ve finansal istikrarın desteklenmesini amaçlamıştır (Grafik 4). Operasyonel çerçevenin sadeleştirilmesi bağlamında TCMB fonlamasının temel olarak marjinal fonlama oranı yerine bir hafta vadeli repo faiz oranından sağlanması kararı alınmış ve bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı yüzde 4,5’ten yüzde 10’a çıkarılmıştır. Yine aynı doğrultuda, ek parasal sıkılaştırma uygulamasına son verilmiştir. Sıkı para politikası duruşu ve yakın dönemde azalan belirsizlikler neticesinde orta vadeli enflasyon beklentilerindeki bozulma sınırlanmış, finansal piyasalardaki oynaklık düşmüş ve risk primlerinde kısmi iyileşme yaşanmıştır.

Yılın ikinci çeyreğinde risk primlerinin düşmesi, küresel likidite koşullarının iyileşmesi, enflasyon eğiliminin düzelmesi ve döviz kurunun enflasyon üzerindeki birikimli etkilerinin azalmaya başlamasına bağlı olarak TCMB son dönemde ölçülü oranlarda faiz indirimlerine gitmiştir. İlk olarak Nisan ayında, geç likidite penceresi borç verme faiz oranı yüzde 15’ten yüzde 13,5’e indirilmiştir. Sonrasında, Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı sırasıyla 50, 75 ve 50’şer baz puan düşürülmüştür (Grafik 4). PPK, ölçülü faiz indirimlerine gitmiş olmakla beraber getiri eğrisini yataya yakın tutmak suretiyle para politikasındaki sıkı duruşunu sürdürmüştür. Bu dönemde 5 yıllık piyasa faizleriyle BIST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri arasındaki fark Ekim ayından itibaren negatif değerlerde seyretmektedir (Grafik 5).

Ağustos ayında ise faiz koridorunu daha simetrik hale getirmek amacıyla gecelik borç verme faizi yüzde 12’den yüzde 11,25’e, piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranı yüzde 11,5’ten yüzde 10,75’e indirilmiştir. Ocak ayındaki PPK ara toplantısında alınan para politikasının operasyonel çerçevesini sadeleştirme kararı kapsamında başlanan TCMB fonlamasının temelde bir

2.1.2. 2014 Yılı Gelişmeleri Grafik 4. BIST Repo-Ters Repo Pazarı Gecelik Faizler(Yüzde)

Gecelik Borç Alma-Verme Faiz Koridoru

TCMB Ortalama Fonlama Faizi

BIST Gecelik Repo Faizleri (5 Günlük HO)

1 Hafta Vadeli Repo Faizi

Kaynak: TCMB, BIST.

14

12

10

8

6

4

2

0

01/

130

2/1

30

3/13

04

/13

05

/13

06/

130

7/13

08

/13

09/

1310

/13

11/1

312

/13

01/

140

2/1

40

3/14

04

/14

05

/14

06/

140

7/14

08

/14

09/

1410

/14

11/1

412

/14

Kaynak: TCMB, BIST.

14

12

10

8

6

4

2

0

-2

-4

10/1

412

/14

04

/11

06/

110

8/1

110

/11

12/1

10

2/1

20

4/1

20

6/1

20

8/1

210

/12

12/1

20

2/1

30

4/1

30

6/1

30

8/1

310

/13

12/1

30

2/1

40

4/1

40

6/1

40

8/1

4

Grafik 5 : Piyasa Faiz Oranları(Yüzde)

5 Yıl - BIST Faiz Farkı

BIST Bankalararası Gecelik Repo Faizi (5 Günlük HO)

5 Yıllık Piyasa Faizi

3 Aylık Piyasa Faizi



hafta vadeli repo ihaleleriyle yapılması uygulamasına yılın üçüncü çeyreğinde de devam edilmiştir (Grafik 6). TCMB fonlamasının çoğunlukla bir hafta vadeli repo ihaleleriyle sağlanması ile, TCMB ortalama fonlama faizi haftalık fonlama faizi seviyelerine yakın gerçekleşmiştir. Öte yandan Eylül ayından itibaren jeopolitik riskler ve finansal piyasalarda yaşanan oynaklık göz önünde bulundurularak sıkı para politikası sıkı likidite politikasıyla desteklenmiştir. Bu çerçevede 2014 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında bir hafta vadeli repo ihale faizine yakın seviyelerde oluşan BIST gecelik repo faizleri bu dönemde faiz koridorunun üst bandına yakın bir seyir izlemiştir (Grafik 4).

TCMB, küresel para politikalarının normalleşmesi sürecinde Türkiye’de dengeli büyümenin ve sermaye akımlarının sürekliliğini desteklemek amacıyla, Döviz Depo Piyasası’nda bankalara tanınan borçlanma limitleri çerçevesinde bankaların TCMB’den alabilecekleri döviz depolarının faiz oranlarını değiştirmiştir. Bankaların bir hafta vadeli olarak TCMB’den kullanabildikleri son borçlanma imkanı faizlerinin 9 Ekim 2014 tarihinden itibaren ABD doları için yüzde 10’dan yüzde 7,5’e, euro için yüzde 10’dan yüzde 6,5’e indirilmesine karar verilmiştir. Ayrıca TCMB, bankaların Döviz ve Efektif Piyasalarındaki mevcut toplam 10,8 milyar ABD doları işlem yapma limitlerini bankaların bilanço büyüklüklerinde ve TCMB rezervlerinde görülen artışı dikkate alarak 10 Aralık 2014 tarihinden itibaren 21,62 milyar ABD dolarına yükseltmiştir. Öte yandan TCMB, 20 Ekim 2014 tarihinde yaptığı değişiklikle dengeli büyümeyi desteklemek amacıyla ihracat reeskont kredisi limitlerini artırmış ve kredi maliyetlerini düşürmüştür. Bu değişiklikler sayesinde ihracatçıların TCMB reeskont kredisi imkanını daha fazla kullanması ve TCMB döviz rezervlerine bu yolla sağlanacak katkının 2015 yılında daha yüksek seviyelerde gerçekleşmesi beklenmektedir.

Bunun yanında, finansal istikrar açısından bankacılık sektörünün mevcut sağlıklı yapısının daha da güçlendirilmesinin önem taşıdığı ifade edilmiştir. Bu çerçevede, TCMB’nin 21 Ekim 2014 tarihinde yaptığı duyuruda dengeli büyümeyi ve yurt içi tasarrufları güçlendirmek amacıyla çekirdek yükümlülüklere ilave bir destek sağlanacağı belirtilmiştir. Finansal kuruluşların zorunlu karşılıklarının TL olarak tutulan kısmına ödenmeye başlanacak faizin bu doğrultuda bir teşvik unsuru olarak kullanılmasına karar verilmiştir. Ayrıca, bu düzenleme yoluyla bankaların TL zorunlu karşılık tutma maliyetinin TCMB para politikası faizine olan hassasiyetinin azaltılması ve dolayısıyla ROM’un otomatik dengeleyici özelliğinin güçlendirilmesi amaçlanmıştır.

*Marjinal fonlama gecelik vadede faiz koridorunun üst bandından sağlanan fonlamadır. Kaynak: BİST, TCMB.

60

50

40

30

20

10

0

-10

Grafik 6. TCMB Fonlaması(2 Haftalık Hareketli Ortalama, Milyar TL)

Net APİ

Marjinal Fonlama*

Haftalık Repo (Miktar İhalesiyle)

Aylık Repo

BIST ve BPP Ters Repo ile Çekilen

06/

14

07/

14

08

/14

09/

14

10/1

4

11/1

4

12/1

4

07/

13

08

/13

09/

13

10/1

3

11/1

3

12/1

3

01/

14

02

/14

03/

14

04

/14

05

/14



ABD Merkez Bankası (Fed) nicel genişleme adımlarını Ekim ayında sonlandırırken politika faizi artırımının zamanlamasına ve büyüklüğüne dair belirsizlikler sürmüştür. Avrupa Merkez Bankası (AMB) bu dönemde ekonomik yavaşlama ve deflasyon risklerine karşı politika faizlerinde indirime gitmiş ve teminatlı tahvil ile varlığa dayalı menkul alımları yoluyla bir çeşit nicel genişleme programı açıklamıştır. 2014 yılı ikinci ve üçüncü çeyreğinde küresel iktisadi faaliyete dair göstergeler beklentilerin altında kalmış ve yıl geneli için büyüme beklentileri aşağı yönlü güncellenmiştir. Finansal piyasalardaki oynaklıklar ve küresel büyüme oranlarındaki düşüşler gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının yıl boyunca dalgalı bir seyir izlemesine neden olmuştur (Grafik 7 ve 8).

TCMB, 2013 yılı üçüncü çeyreğinde döviz piyasasındaki aşırı oynaklığın fiyat istikrarı ve finansal istikrar üzerindeki olası etkilerini gidermek amacıyla sterilize edilmemiş döviz satım ihaleleri düzenlemeye başlamıştır. 2014 yılı boyunca bu uygulamaya devam edilmiş ve bu dönemde, Ocak ayında yapılan 3,151 milyar ABD doları doğrudan müdahale ile olmak üzere toplam 13,08 milyar ABD doları döviz satımı TCMB rezervlerini azaltıcı yönde etkilemiştir. Aynı dönemde yaklaşık 13 milyar ABD doları tutarındaki reeskont kredisi geri ödemesi de TCMB rezervlerine katkı sağlamıştır.

TCMB 2014 yılı sonunda finansal istikrarı desteklemek amacıyla bankaların ve finansman şirketlerinin yabancı para cinsinden yükümlülüklerinin zorunlu karşılık oranlarını, çekirdek dışı yükümlülüklerde vadelerin uzamasını teşvik edici yönde değiştirmiştir. Yabancı para zorunlu karşılık oranlarındaki artışın TCMB’nin döviz rezervlerine yaklaşık 3,2 milyar ABD doları tutarında katkı sağlaması beklenmektedir. Hâlihazırda yüzde 11,7 olan yabancı para ortalama zorunlu karşılık oranı yüzde 12,8 seviyesine yükselecektir. Ayrıca, ROM’un otomatik dengeleyici özelliğinin güçlendirilmesi amacıyla, rezerv opsiyonu dilimlerinde ve katsayılarında, zorunlu karşılık oranlarındaki uyarlamalar sonucunda ihtiyaç duyulan döviz likiditesini de önemli ölçüde karşılayacak şekilde teknik ayarlamalar yapılmıştır.

60

40

20

0

-20

-40

-60

-80

Grafik 7. Gelişmekte Olan Ülkelerde Portföy Hareketleri*(Milyar ABD Doları)

* Hisse senedi ve borçlanma senetlerine yapılan portföy hareketlerini kapsamaktadır.Kaynak: EPFR.

2013

2014

2008-2013Ortalaması

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

mu

z

Ağ

ust

os

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık

Grafik 8. Türkiye’deki Portföy Hareketleri*(Milyar ABD Doları)

*Hisse senedi ve DİBS işlemlerini kapsamaktadır.Kaynak: TCMB.

10

8

6

4

2

0

-2

-4

2013

2014

2008-2013Ortalaması

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

mu

z

Ağ

ust

os

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık



Grafik 9. Opsiyonların İma Ettiği Kur Oynaklığı*(1 Ay Vadeli)

* Seçilmiş gelişmekte olan ülkeler arasında Brezilya, G.Afrika, Hindistan, Endonezya ve Türkiye yer almaktadır.Kaynak: Bloomberg.

Türkiye

Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkeler

30

27

24

21

18

15

12

9

6

3

01/

12

03/

12

05

/12

07/

12

09/

12

11/1

2

01/

13

03/

13

05

/13

07/

13

09/

13

11/1

3

01/

14

03/

14

05

/14

07/

14

09/

14

11/1

4

2013 yılı Aralık ayında Fed’in nicel genişleme politikasından çıkış stratejisini başlatmasıyla başlayan belirsizlik Türkiye’ye özgü gelişmelerin de etkisiyle 2014 yılının ilk aylarında TL’nin ima edilen oynaklığı gelişmekte olan ülkelere göre daha fazla artış göstermiştir (Grafik 9 ve 10). 2014 yılının ikinci ve üçüncü çeyreğinde düşüş eğilimine giren kur oynaklığı 2014 Aralık ayından itibaren tekrar artış göstermiştir.

2014 yılı genelinde dış finansman ihtiyacı yüksek olan diğer gelişmekte olan ülke para birimleriyle TL’nin paralel bir seyir izlediği göze çarpmaktadır (Grafik 11). Bu dönemde TL ABD doları karşısında yaklaşık yüzde 9 değer kaybetmiştir.

Grafik 10. Opsiyonların İma Ettiği Kur Oynaklığı*(12 Ay Vadeli)

Türkiye

30

27

24

21

18

15

12

9

6

3

* Seçilmiş gelişmekte olan ülkeler arasında Brezilya, G.Afrika, Hindistan, Endonezya ve Türkiye yer almaktadır.Kaynak: Bloomberg.

01/

12

03/

12

05

/12

07/

12

09/

12

11/1

2

01/

13

03/

13

05

/13

07/

13

09

/13

11/1

3

01/

14

03/

14

05

/14

07/

14

09/

14

11/1

4

Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkeler

Grafik 11. TL ve Gelişmekte Olan Ülkelerin Para Birimlerinin ABD Doları Karşısında Değeri*(01.01.2014=1)

* Seçilmiş gelişmekte olan ülkeler arasında Brezilya, G.Afrika, Hindistan , Endonezya ve Türkiye yer almaktadır.Kaynak: Bloomberg.

1,3

1,25

1,2

1,15

1,1

1,05

1

0,95

0,9

Türkiye GOÜ Ortalama

01/

14

01/

140

1/14

02

/14

02

/14

03/

140

3/14

04

/14

04

/14

05

/14

05

/14

06

/14

06

/14

07/

140

7/14

07/

140

8/1

40

8/1

40

9/1

40

9/1

410

/14

10/1

411

/14

11/1

412

/14

12/1

412

/14



TCMB’nin uyguladığı sıkı para politikası ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun (BDDK) 2014 yılı başında yürürlüğe koyduğu uygulamalar neticesinde finansal olmayan kesime kullandırılan kredilerin yıllık büyüme oranı 2014 yılı içinde kayda değer bir düşüş yaşamıştır (Grafik 12). Gözlenen bu düşüş BDDK uygulamalarının kapsamı nedeniyle tüketici kredilerinde daha güçlü olarak görülmüştür. Yıl ortasından itibaren tüketici kredilerindeki toparlanmaya bağlı olarak yıllıklandırılmış toplam kredi büyüme oranı kısmi bir artış yaşamıştır (Grafik 13). Bu gelişmelerle beraber toplam kredilerin yıllık büyüme oranı 26 Aralık 2014 tarihinde yüzde 15,7 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Grafik 12. Kredilerin Yıllık Büyüme Hızları(Yıllık Yüzde Değişim)

30

28

26

24

22

20

18

16

14

12

10

Kaynak: TCMB.

Toplam TüketiciTicari

01/

12

04

/12

07/

12

10/1

2

01/

13

04

/13

07/

13

10/1

3

01/

14

04

/14

07/

14

10/1

4

Toplam TüketiciTicari

Grafik 13. Kredilerin Çeyreklik Büyüme Hızları(Kur Etkisinden Arındırılmış, 13 HaftalıkHareketli Ortalama, Yıllıklandırılmış, Yüzde)

40

35

30

25

20

15

10

5

0

Kaynak: TCMB.

01/

12

04

/12

07/

12

10/1

2

01/

13

04

/13

07/

13

10/1

3

01/

14

04

/14

07/

14

10/1

4



Enflasyon Gelişmeleri

2013 yılı Mayıs ayından itibaren gözlenen TL’deki değer kaybının yansımalarıyla 2014 yılının ilk yarısında yükseliş eğiliminde olan enflasyon, yılın ikinci yarısında azalış eğilimine girmiş ve yıl sonu itibarıyla yüzde 8,17 oranında gerçekleşmiştir. Enflasyonun belirsizlik aralığının üzerinde gerçekleşmesinde döviz kuru geçişkenliğinin yanında, kuraklık ve olumsuz hava koşullarına bağlı olarak ortaya çıkan negatif arz şoku sonucunda gıda fiyatlarında kaydedilen keskin artış da etkili olmuştur. Öte yandan, yılın son döneminde uluslararası petrol fiyatlarındaki hızlı düşüşün enerji fiyatlarına olumlu yansıması enflasyondaki düşüşü hızlandırmıştır. Özellikle akaryakıt fiyatlarında gözlenen azalışların belirli hizmet kalemleri üzerindeki etkileri sonucunda hizmet enflasyonunda da yılın son döneminde düşüş kaydedilmiştir. Bu gelişmeye ek olarak temel mal enflasyonu üzerindeki döviz kuru etkilerinin de azalmasıyla birlikte temel enflasyon göstergelerinde de bir iyileşme kaydedilmiştir (Grafik 14). Yıl genelinde döviz kuru ve gıda kaynaklı maliyet şoklarının etkisinin yanında yılın ilk çeyreğinde fiyatlama davranışında gözlenen bozulmaya istinaden artış eğilimine giren enflasyon beklentilerinde, son dönemde enerji fiyatlarının olumlu katkısıyla bir toparlanma gözlenmiştir (Grafik 15).

Milli Gelir Gelişmeleri, Dengelenme Süreci ve İşgücü Piyasası

2010 yılı sonundan itibaren oluşturulan yeni para politikasının ve alınan makroihtiyati tedbirlerin etkisi ile yurt içi talepte ve ithalatta yavaşlama sağlanmış ve bu sayede iç ve dış talep unsurları arasında dengelenme süreci başlamıştır. Bu sayede, 2012 yılında net ihracatın büyümeye katkısı belirgin şekilde artarken, yurt içi talepteki yavaşlamanın etkisiyle büyüme yüzde 2,1 oranında kalmıştır. Aynı dönemde cari açıkta da belirgin bir azalma gözlenmiştir. 2013 yılında ise ekonomik büyüme 2012 yılına göre tekrar hızlanarak yüzde 4 seviyesine gelmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan son veriler, 2014 yılının ilk üç çeyreğinde yıllık büyüme oranının yüzde 2,8 olduğunu ve ılımlı büyüme eğiliminin korunduğunu göstermiştir. Bu dönemde nihai yurt içi talebin (NYİT) zayıf seyri ile altın hariç mal ihracatının, altın hariç mal ithalatına göre daha güçlü bir artış eğilimi sergilemesi, dengelenme sürecinin sürdüğüne işaret etmektedir (Grafik 16 ve 17). Böylelikle, cari açıktaki iyileşme eğilimi de korunmuştur.

Grafik 14. Enflasyon ve Hedefler (Yüzde)

14

12

10

8

6

4

2

0

Kaynak: TÜİK, TCMB.

Yıllık TÜFE Enflasyonu

Hedef BelirsizlikAralığı

Yıllık I Endeksi Enflasyonu

12/0

7

06/

08

12/0

8

06/

09

12/0

9

06/

10

12/1

0

06/

11

12/1

1

06/

12

12/1

2

06/

13

12/1

3

06/

14

12/1

4

Grafik 15. Enflasyon Beklentileri(Yüzde)

Kaynak: TCMB.

12 Ay 24 Ay

12/0

7

06/

08

12/0

8

06

/09

12/0

9

06

/10

12/1

0

06/

11

12/1

1

06

/12

12/1

2

06

/13

12/1

3

06

/14

12/1

4

10

9

8

7

6

5

4

34

32

30

28

26

24

22

20

2005 20092007 2011 2013

1 11 1 12 22 2 23 33 3 34 44 4 4

2006 2010

1 12 23 34 4

2008

1 2 3 4

2012

1 2 3 4

2014

1 2 3

Grafik 16. GSYİH ve NYİT (Reel, Mevsimsellikten Arındırılmış, Milyar TL)

NYİT GSYİH

Kaynak: TUİK, TCMB.



2011 yılında başlayan iç-dış talep dengelenmesi cari işlemler dengesinde belirgin bir iyileşmeyi de beraberinde getirmiştir. 2013 yılında net altın ithalatındaki artışla beraber cari işlemler açığında bozulma gözlense de altın hariç cari açıkta kademeli iyileşme süreci devam etmiştir. 2014 yılında ise gerek net altın ithalatının tarihsel ortalamalarına yakınsaması gerekse NYİT artış hızının yavaşlaması altın dâhil ve hariç cari açıkta iyileşme eğiliminin sürmesinde belirleyici olmuştur (Grafik 18). Reel döviz kuru ise 2010 yılı sonundan itibaren uygulanan yeni para politikası çerçevesinde ekonomik temellere göre değerli sayılabilecek seviyelerden düşüş göstermiştir (Grafik 19). Fed’in para politikalarına yönelik oluşan belirsizlikler sonucunda 2013 yılı ikinci yarısında hızlı bir şekilde değer kaybeden reel döviz kuru 2014 yılı başından bu yana kademeli olarak değer kazanma eğiliminde olmuştur. Söz konusu değerlenmeye karşın, 2014 yılı genelinde ortalama reel kur 2013 yılına göre yüzde 5,6 oranında değer kaybetmiştir.

Grafik 17. İhracat ve İthalat Miktar Endeksleri(Mevsimsellikten Arındırılmış, 2010=100)

140

130

120

110

100

90

80

70

60

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4*

*Ekim – Kasım ayları ortalamasıdır.Kaynak: TÜİK, TCMB.

Altın Hariç İhracat

Altın Hariç İthalat

Grafik 18. Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık Birikimli, Milyar ABD Doları)

CİD CİD-Altın Hariç


0

-10

-20

-30

-40

-50

-60

-70

-80

01/

10

05

/10

09/

10

01/

11

05

/11

09/

11

01/

12

05

/12

09/

12

01/

13

05

/13

09/

13

01/

14

05

/14

09/

14

Grafik 19. Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi(TÜFE Bazlı, 2003=100)

140

130

120

110

100

90

80

Kaynak: TCMB.

04

/03

12/0

7

08

/05

04

/10

08

/12

06/

04

02

/09

10/0

6

06/

11

10/1

3

11/0

3

07/

08

03/

06

11/1

0

03/

13

01/

05

09/

09

05

/07

01/

12

05

/14

12/1

4



2014 yılında, toplam ve tarım dışı işsizlik oranlarının genel olarak artış eğilimi sergilediği görülmektedir (Grafik 20). İşgücünde yıl genelinde gözlenen artış eğilimi, tarım dışı işsizlik oranını artırıcı yönde etkilemiştir (Grafik 21). Tarım dışı istihdam yılın ilk yarısında gerileyerek işsizlik oranını artırıcı yönde etkide bulunmuş, ikinci yarısında ise artış eğilimine girmiştir. Tarım dışı istihdamın alt sektörlerine bakıldığında, inşaat istihdamı yılın ilk yarısındaki sert gerilemeden sonra ikinci yarıda kısmen toparlanmıştır. Sanayi sektörü de istihdam artışını desteklemezken hizmetler sektörü, yıl genelinde istihdam artışını sürüklemiştir.

Grafik 20. İşsizlik Oranları(Yüzde, Mevsimsellikten Arındırılmış)

İşsizlik OranıTarım Dışı İşsizlik Oranı19

17

15

13

11

9

7


09/

08

01/

10

05

/11

09/

13

05

/09

09/

08

01/

13

01/

12

05

/14

01/

09

05

/10

09/

12

09/

11

01/

14

09/

09

01/

11

05

/13

05

/12

09/

14

42

41

40

39

38

37

36

35

34

33

Grafik 21. Tarım Dışı İşgücü ve İstihdamının 15+ Nüfusa Oranı(Yüzde, Mevsimsellikten Arındırılmış)


Tarım Dışı İstihdam / 15+ Nüfus

Tarım Dışı İş Gücü / 15+ Nüfus (Sağ Eksen)

08

/08

12/0

9

04

/12

12/1

3

04

/09

08

/11

08

/10

12/1

2

08

/14

12/0

8

04

/11

04

/10

08

/12

04

/14

08

/09

12/1

1

08

/13

12/1

0

04

/13

37

36

35

34

33

32

31

30



2.2.1. Türk Lirası Likidite Yönetimi

2013 yılı Mayıs ayı sonrası dönemde küresel para politikalarına dair yaşanan gelişmeler finans piyasalarındaki hareketlerin temel belirleyicisi olmuştur. Bu dönemde küresel ölçekte tüm finansal varlıklarda yeniden fiyatlama yaşanmış ve gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımlarında çıkışlar gözlenmiştir. Bu süreçte TCMB, 1 haftalık repo faizi oranı, faiz koridoru, TL ve yabancı para likidite politikaları ve ROM araçlarını aktif bir şekilde kullanarak küresel oynaklığın Türkiye ekonomisine olan olumsuz etkilerini sınırlamaya ve enflasyon görünümünde yaşanan bozulmayı gidermeye yönelik politikalar uygulamıştır.

28 Ocak 2014 tarihindeki ara PPK toplantısında, iç ve dış piyasalarda risk algılamasını olumsuz etkileyen gelişmeler neticesinde TL’de belirgin bir değer kaybı ve risk priminde kayda değer bir artış gözlemlendiği belirtilmiştir. Yaşanan bu gelişmelerin enflasyon ve makroekonomik istikrar üzerindeki olumsuz yansımalarını sınırlamak amacıyla güçlü ve önden yüklemeli bir parasal sıkılaştırma yapılmasına karar verilmiştir. Bu çerçevede, bir hafta vadeli repo faiz oranı yüzde 4,5’ten yüzde 10’a yükseltilmiştir. Ayrıca, marjinal fonlama oranı yüzde 7,75’ten yüzde 12’ye, açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranı yüzde 6,75’ten yüzde 11,5’e, borçlanma faiz oranı yüzde 3,5’ten yüzde 8’e yükseltilmiştir. Bunun yanı sıra, Geç Likidite Penceresi uygulaması çerçevesinde uygulanan borçlanma faiz oranı yüzde 0 düzeyinde sabit tutulurken, borç verme faiz oranı yüzde 10,25 düzeyinden yüzde 15 düzeyine yükseltilmiştir.

Para politikası operasyonel çerçevesi sadeleştirilerek Merkez Bankası fonlaması marjinal fonlama oranı yerine temel olarak bir hafta vadeli repo faiz oranından sağlanmış ve enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar da para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceği vurgulanmıştır.

2.2. Para Politikasının Operasyonel Çerçevesi

Şubat ve Mart ayı PPK kararlarında, enflasyon görünümüne ve beklentilere ilişkin yukarı yönlü risklerin önemini korumakta olduğu, ancak Ocak ayında yapılan güçlü ve önden yüklemeli parasal sıkılaştırmanın söz konusu risklerin orta vadeli enflasyon beklentileri üzerindeki etkilerini sınırladığı değerlendirmesinde bulunulmuştur. Baz etkisinin de katkısıyla Haziran ayına kadar enflasyondaki yükselişin devam edebileceği ve bu süreçte enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarının yakından izleneceği ve enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceği tekrar vurgulanmıştır.

Sıkı para politikası duruşunun, alınan makroihtiyati önlemlerin ve zayıf seyreden sermaye akımlarının etkisiyle yurt içi özel kesim nihai talebindeki ivme kaybına işaret edilerek, 2014 yılında toplam talep koşullarının ve bileşiminin enflasyon baskılarını sınırlarken, cari işlemler açığında da belirgin bir iyileşmeye yol açacağı vurgulanmıştır.

Nisan ayı PPK karar metninde, son dönemde azalan belirsizlikler ve risk primi göstergelerindeki kısmi iyileşmenin gerektiğinde likidite politikası yoluyla ilave bir sıkılaşmaya duyulabilecek ihtiyacı azalttığı gerekçesiyle, geç likidite penceresi borç verme faiz oranı yüzde 15’ten yüzde 13,5’e indirilmiştir.

Mayıs ayı içerisinde azalan belirsizlikler ve risk primi göstergelerindeki iyileşme sonucunda piyasa faizlerinde gözlenen düşüşlere paralel olarak bir hafta vadeli fonlama faizinde 50 baz puanlık ölçülü bir indirime gidilmesine karar verilmiştir. Enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar getiri eğrisini yataya yakın tutacak şekilde para politikasındaki sıkı duruşun devam edeceği vurgulanmıştır.



Haziran ve Temmuz aylarında, 2013 yılının ortalarından itibaren gerçekleşen birikimli döviz kuru gelişmelerinin yıllık enflasyon üzerindeki olumsuz yansımalarının kademeli olarak azalmasının etkisi ve 2014 yılı ikinci çeyreğinin son aylarında küresel likidite koşullarındaki iyileşme de göz önüne alınarak, bir haftalık repo faizinde sırasıyla 75 ve 50 baz puanlık ölçülü bir indirime gidilmiştir. Diğer taraftan Temmuz ayında TCMB borçlanma faiz oranında 50 baz puanlık indirime gidilmiştir. Ağustos ayında ise kısa vadeli faizlerdeki mevcut duruşun daha simetrik bir faiz koridoru içinde sürdürülmesi amacıyla marjinal fonlama oranı yüzde 12’den yüzde 11,25’e, açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranı ise yüzde 11,5’ten yüzde 10,75’e indirilmiştir.

2014 yılının başında alınan makroihtiyati önlemlerin ve para politikasındaki sıkı duruşun çekirdek enflasyon eğilimi üzerindeki olumlu etkileri gözlenmeye başlanmış ve başta petrol olmak üzere düşen emtia fiyatlarının 2015 yılı için enflasyonda öngörülen düşüş sürecini destekleyeceği öngörülmüştür. Ancak gıda fiyatlarındaki yüksek seyrin enflasyon görünümündeki iyileşmeyi geciktirebileceği değerlendirilerek, Eylül 2014’ten yıl sonuna kadar olan dönemde enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar getiri eğrisini yataya yakın tutmak suretiyle para politikasındaki sıkı duruş sürdürülmüştür.

2.2.2. Döviz Kuru Politikası

2014 yılında dalgalı döviz kuru rejimi uygulamasına devam edilmiştir. Dolayısıyla, döviz kurları piyasadaki arz ve talep koşulları tarafından belirlenmektedir. Ayrıca, uygulanmakta olan kur rejiminde TCMB’nin nominal ya da reel herhangi bir kur hedefi bulunmamaktadır. Ancak, TCMB, finansal istikrara yönelik riskleri sınırlamak amacıyla TL’nin aşırı değerlenmesi veya aşırı değer kaybına karşı kayıtsız kalmamaktadır.

23 Ocak 2014 tarihinde döviz kurlarında görülen sağlıksız fiyat oluşumu nedeniyle piyasaya satım yönünde doğrudan müdahale edilmiştir.

Cari işlemler açığında görülen iyileşme eğilimi dikkate alınarak günlük döviz satım ihale tutarı 28 Nisan 2014 tarihinden itibaren “en az 50 milyon ABD doları”ndan “en az 40 milyon ABD doları”na indirilmiştir. Günlük döviz satım ihale tutarı 9 Mayıs 2014 tarihinden itibaren “en az 40 milyon ABD doları”ndan “en az 20 milyon ABD doları”na, 25 Temmuz 2014 tarihinden itibaren “en az 20 milyon ABD doları”ndan “en az 10 milyon ABD doları”na indirilmiştir.

Döviz kurlarındaki oynaklıkta görülen artış nedeniyle günlük döviz satım ihale tutarı 29 Eylül 2014 tarihinden itibaren “en az 10 milyon ABD doları”ndan “en az 40 milyon ABD doları”na yükseltilmiştir.

Bankaların bir hafta vadeli olarak TCMB’den son borçlanma imkanı faizlerinin 9 Ekim 2014 tarihinden itibaren ABD doları için yüzde 10’dan yüzde 7,5’e, euro için yüzde 10’dan yüzde 6,5’e indirilmesine karar verilmiştir.

Ödemeler dengesinde beklenen olumlu gelişmeler dikkate alınarak döviz satım ihale tutarı 1 Aralık 2014 tarihinden itibaren “en az 40 milyon ABD doları”ndan “en az 20 milyon ABD doları”na indirilmiştir.

Döviz kurlarındaki oynaklıkta görülen artış nedeniyle günlük döviz satım ihale tutarı 9 Aralık 2014 tarihinden itibaren “en az 20 milyon ABD doları”ndan “en az 40 milyon ABD doları”na yükseltilmiştir.

Enerji ithalatçısı kamu iktisadi teşebbüslerinin döviz ihtiyacının gerekli görülen kısmının Hazine ve TCMB tarafından doğrudan karşılanması uygun görülmüştür. Uygulama 17 Aralık 2014 tarihinden itibaren başlamıştır.



2.2.3. Zorunlu Karşılıklar

TCMB, para politikası aracı ve makroihtiyati bir araç olarak zorunlu karşılıkları kullanmaya devam etmektedir. 2014 yılı sonu itibarıyla TL ve yabancı para ağırlıklı ortalama zorunlu karşılık oranları sırasıyla yüzde 11 ve yüzde 11,7 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 22 ve 23).

Zorunlu karşılıkların daha sade bir yapıya kavuşturulması amacıyla, 2014 yılından itibaren zorunlu karşılığa tabi yükümlülüklerin hesaplanmasında yurt içi pasif toplamından belirli kalemlerin indirilmesi yöntemi yerine, doğrudan zorunlu karşılığa tabi kalemlerin dikkate alınması şeklinde bir yaklaşım benimsenmiştir. 17 Ocak 2014 tarihinden itibaren geçerli olan bu yaklaşımla, para politikası üzerinde doğrudan etkisi bulunmayan ve operasyonel süreçlerin etkinliğini azaltan küçük tutarlı birçok kalem zorunlu karşılık yükümlülüğü kapsamı dışına çıkarılmıştır.

ROM aracılığı ile toplam rezervlerde bir artış sağlanırken aynı zamanda yurt dışı finansman imkânlarında yaşanabilecek olası oynaklıkların ekonomi üzerindeki etkileri de sınırlandırılmıştır.

Küresel piyasalardaki son gelişmeler ve zorunlu karşılıklara ilişkin operasyonel süreçler dikkate alınarak TL zorunlu karşılık yükümlülükleri için TCMB nezdinde ROM kapsamında tesis edilebilecek döviz cinsi 1 Ağustos 2014 tarihinden itibaren ABD doları ile sınırlandırılmıştır.

Grafik 22. Türk Lirası Zorunlu Karşılık Oranları (Yüzde)

Tarihler tesis dönemini göstermektedir.Kaynak: TCMB.

Ağırlıklı Ortalama Oran

Zorunlu Karşılık Oranı Aralığı 18

16

14

12

10

8

6

4

2

0

03/

10

03/

12

03/

11

03/

13

03/

14

09/

10

09/

12

09/

11

09/

13

09/

14

06/

10

06/

12

06/

11

06/

13

06/

14

12/1

0

12/1

2

12/1

3

12/1

1

12/1

4

Grafik 23. Yabancı Para Zorunlu Karşılık Oranları (Yüzde)

Tarihler tesis dönemini göstermektedir.Kaynak: TCMB.

Ağırlıklı Ortalama Oran

Zorunlu Karşılık Oranı Aralığı 14

12

10

8

6

4

2

0

01/

10

11/1

1

12/1

0

10/1

2

02

/14

06/

10

04

/12

09/

13

05

/11

03/

13

08

/14

03/

10

01/

12

02

/11

12/1

2

05

/14

09/

10

07/

12

11/1

3

08

/11

06/

13

10/1

4



ROM’un etkinliğini artırmak amacıyla 2014 yılı başında döviz ROK’ları üst dilimlerde revize edilmiştir. 2014 yılı sonu itibarıyla döviz ve altın rezerv opsiyonunun son dilimine denk gelen katsayılar sırasıyla 3,2 ve 2,5 düzeyindedir (Grafik 24 ve 25).

Bankalar ve finansman şirketleri, ROM imkânlarından büyük ölçüde ve istikrarlı olarak yararlanmaktadır. 19 Aralık 2014 tesis tarihi itibarıyla, sektör genelinde döviz imkânının kullanım oranı yüzde 86, altın imkânının kullanım oranı yüzde 87 olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan, bankalar kıymetli maden depo hesapları için de standart altın tesis edebilmekte olup, söz konusu imkânın kullanım oranı yüzde 75 dolayındadır.

TCMB, dengeli büyümeyi desteklemek ve yurt içi tasarrufları güçlendirmek amacıyla bankaların ve finansman şirketlerinin TL olarak tesis ettikleri zorunlu karşılıklarına 2014 yılı Kasım ayından itibaren faiz ödemeye başlamıştır. 2015 yılından itibaren ise çekirdek yükümlülükleri teşvik edecek şekilde, mevduat ve öz kaynak toplamının açılan kredilere oranı sektör ortalamasından daha yüksek olan kuruluşlara, kendi durumlarını bozmadıkları sürece TL cinsinden tesis edilen zorunlu karşılıkları için daha yüksek oranda faiz ödeneceği 21 Ekim 2014 tarihli TCMB basın duyurusuyla ilan edilmiştir.

Bankacılık sektörünün borçluluk düzeyini sınırlandırarak şoklara dayanma kapasitesini artırmayı amaçlayan kaldıraca dayalı zorunlu karşılık düzenlemesi 2014 yılında tüm unsurlarıyla uygulamaya devam edilmiştir. Haziran 2014 itibarıyla, sektörün kaldıraç oranı yüzde 7,8 dolaylarında gerçekleşmiştir (Grafik 26). Nisan-Haziran 2014 verilerine göre bankacılık sektörü kaldıraç oranı, asgari oran olarak Basel III düzenlemesinde belirlenen yüzde 3’ün, TCMB uygulamasında ise 2014 yılı için belirlenen yüzde 4’ün oldukça üzerinde ve istikrarlı bir seyir izlemektedir. Banka bazında bakıldığında ise sektörde ilave zorunlu karşılık tesis etmesi gereken herhangi bir banka bulunmamaktadır.

Grafik 25. Altın Tesis İmkânına İlişkin ROK’lar

30

25

20

15

10

5

0

Tarihler tesis dönemini göstermektedir. Sol eksen rezerv opsiyon oranlarını (yüzde) göstermektedir.Kaynak: TCMB.

1,0

1,5 1,5 1,7 1,8 1,9 2,0

2,52,42,32,22,0

1,5

1,0 1,2 1,3 1,4 1,4

20/0

7/12

14/0

9/12

21/

12/1

2

04

/01/

13

01/

03/

13

12/0

4/1

3

Grafik 24. Döviz Tesis İmkânına İlişkin ROK’lar

60

50

40

30

20

10

0

Tarihler tesis dönemini göstermektedir. Sol eksen rezerv opsiyon oranlarını (yüzde) göstermektedir.Kaynak: TCMB.

1,0

1,4

22

/06/

12

1,0

1,4

1,7

06/

07/

12

1,0

1,4

1,7

1,9

03/

08

/12

1,1

1,4

1,7

1,9

2,0

31/0

8/1

2

1,3

1,6

1,9

2,1

2,2

12/1

0/1

2

1,4

1,7

2,0

2,2

2,3

09/

11/1

2

1,4

1,8

2,1

2,3

2,4

07/

12/1

2

1,4

1,5

1,9

2,2

2,4

2,5

12/0

4/1

3

1,4

1,7

2,1

2,4

2,6

2,7

10/0

5/1

3

1,4

1,5

1,8

2,2

2,5

2,7

2,8

07/

06/

13

1,4

1,5

1,8

2,6

2,9

3,1

3,2

31/0

1/14

Grafik 26. Kaldıraç Oranların Dağılımı

Kaynak: TCMB.

2013Ç4

2014Ç2

2014Ç1

KO<3 3≤KO<5 5≤KO<7 7≤KO<9 9≤KO<11 11≤KO<13 KO≥13

16

14

12

10

8

6

4

2

0

14 14

13 13

11 11

14 14 14

21 1 1

0

4

0 0 0

22

5

BankaSayısı

KaldıraçOranı (%)

2013Ç1 45 7,46

2013Ç2 45 7,43

2013Ç3 44 7,46

2013Ç4 45 7,38

2014Ç1 45 7,28

2014Ç2 46 7,78



2.2.4. İhracat Reeskont Kredileri

İhracat reeskont kredileri, TCMB Kanunu’nun 45. maddesi çerçevesinde döviz üzerinden düzenlenmiş senetlerin reeskonta kabulü suretiyle 240 güne kadar vadeli ve TL olarak Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. (T. Eximbank) ve ticari bankalar aracılığıyla kullandırılmakta, TCMB’ye geri ödemeleri ise döviz cinsinden yapılmaktadır.

İhracat reeskont kredilerinin cari açığın azaltılmasına ve TCMB döviz rezervlerinin güçlendirilmesine katkısı göz önünde bulundurularak kredi limitleri 20 Ekim 2014 tarihinde 3 milyar ABD doları artırılarak 15 milyar ABD dolarına yükseltilmiştir.

Ayrıca ihracat reeskont kredisine ilişkin düzenlemelerde 20 Ekim 2014 tarihinde yapılan değişikliklerle;

i) Firma bazında kredi limitleri dış ticaret sermaye şirketleri için 240 milyon ABD dolarından 300 milyon ABD dolarına, diğer firmalar için ise 180 milyon ABD dolarından 250 milyon ABD dolarına yükseltilmiş olup, bu limitlerin tamamının 120 güne kadar vadeli kredi başvurularında, en fazla yüzde 50’sinin ise 121-240 gün vadeli kredi başvurularında kullanılabilmesine imkân verilmiştir.

ii) 120 güne kadar vade ile kullandırılan kredilere 1 aylık LIBOR veya EURIBOR faiz oranları uygulanmakta olup, 120 günden uzun vadeli kredilerin ihracatçılara maliyeti 20 baz puan azaltılarak, 121-240 gün vadeli kullandırılan kredilere 6 aylık LIBOR veya EURIBOR faiz oranları uygulanmasına başlanmıştır.

iii) İhracatçı firmalarca ihracat alacağına istinaden düzenlenip, faktoring firmalarına temlik edilen ve faktoring firmalarınca T. Eximbank’a ciro edilen bonoların reeskonta kabulü suretiyle firmalara sevk sonrası ihracat kredisi kullandırılması imkânı sağlanmıştır.

2013 yılında 15,1 milyar ABD doları olan ihracat reeskont kredisi kullanımı, 2014 yılında 15,3 milyar ABD dolarına ulaşmış olup, 31 Aralık 2014 tarihi itibarıyla 8,5 milyar ABD doları borç bakiyesi bulunmaktadır.

Sonuç olarak, ihracat reeskont kredileri 2014 yılında TCMB net döviz rezervlerine 13 milyar ABD doları katkı sağlamıştır.

2.2.5. Kredi Kartı Azami Faiz Oranları

Kredi kartı azami faiz oranlarının belirlenmesinde, finansal istikrarı ve tüketicinin korunmasını amaçlayan bir yöntem üzerinde çalışılmış ve söz konusu yöntem şeffaflık ve öngörülebilirliği artırmak amacıyla 22 Ekim 2014 tarihli ve 29153 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliğ (Sayı: 2014/5) aracılığıyla kamuoyu ile paylaşılmıştır. Bu çerçevede, normal dönemlerde kredi kartı azami faiz oranlarının çok sık değiştirilmesinin önüne geçilmesi, düşük faiz dönemlerinde tüketicilerin kredi kartı kullanımının sınırlandırılması veya ihtiyaç kredilerine yönlendirilmesi, yüksek faiz dönemlerinde ise tüketiciler üzerindeki faiz yükünün hafifletilerek finansal sistemde tahsili gecikmiş alacaklardaki artışın önlenmesi amaçlanmıştır.



2014 yılının ilk yarısında Fed’in para politikasında yaşanan normalleşme sürecinin devam etmesine bağlı olarak, sermaye akımlarında gözlemlenen oynaklık ve risk iştahındaki azalma sonucunda gelişmekte olan ülkelere gelen sermaye akımları olumsuz etkilenmiştir. Bu durumun Türkiye’ye yönelik sermaye akımlarını da olumsuz etkilemesi, döviz kurları ve finansal piyasalarda oynaklığı artırmıştır. Enflasyon görünümündeki nispi bozulmayı dikkate alan TCMB, 2014 yılı Ocak ayında para politikasında güçlü ve önden yüklemeli bir sıkılaştırmaya gitmiştir. TCMB’nin temkinli duruşu, tüketici kredilerine yönelik makroihtiyati tedbirlerin etkili olması, ulusal ekonomiye ilişkin belirsizliklerin nispeten azalması ve uluslararası piyasalardaki risk iştahının bir miktar toparlanması sayesinde finansal istikrara ilişkin endişeler 2014 yılının ilk yarısının sonlarına doğru önemli ölçüde azalmıştır. 2014 yılının ikinci yarısında ise küresel ekonomik görünümdeki zayıf seyre, petrol başta olmak üzere emtia fiyatlarında düşüş ve ABD ile diğer ülkelerin büyüme eğilimlerinin ayrışması eşlik etmiştir. Gelişmekte olan ülkelerde büyüme ivme kaybetmiş, Euro bölgesi ve Japonya ekonomisi ise ABD ekonomisine kıyasla hızlı bir toparlanma sergileyememiştir. Yukarıda bahsedilen ayrışma, söz konusu ülkelerin para politikalarına da yansımış ve bu bağlamda Fed’in normalleşme sürecine karşın, Euro bölgesi, Japonya ve Çin tarafından iktisadi büyümeyi desteklemeye yönelik adımlar atılmıştır.

2014 yılının ikinci çeyreğinde yavaşlayan Türkiye ekonomisinde, yılın üçüncü çeyreğinde özel tüketim ve yatırım talebinde ılımlı bir toparlanmayla beraber iç talebin büyümeye daha fazla katkı verdiği görülmüştür. Öte yandan, küresel ekonomideki yavaşlamanın da etkisiyle ihracatın yıllık büyümeye katkısı azalmıştır. Büyüme kompozisyonundaki bu değişime rağmen, tüketici kredilerinin ılımlı seyri ve dış ticaret hadlerindeki olumlu gelişmeler cari dengedeki iyileşmeyi desteklemiştir. Bununla birlikte, küresel para politikalarına ilişkin belirsizlikler, jeopolitik gelişmeler ve dış talepteki kırılgan seyir toparlanma süreci üzerinde riskler oluşturmuştur.

Hanehalkı finansal varlık/yükümlülük dengesindeki kademeli iyileşme devam etmiştir. Hanehalkı varlıkları tasarruf oranındaki yükseliş ve özellikle yatırım fonlarındaki artış ile büyümesini sürdürmüştür. Yükümlülük tarafında ise konut kredilerinin bireysel krediler içindeki ağırlığı kademeli olarak artmaya devam etmiş, ihtiyaç kredileri hanehalkının temel finansman aracı olarak öne çıkmıştır. Makroihtiyati tedbirlerin de katkısıyla bireysel kredi kartı ve taşıt kredilerinin yıllık büyümesi kontrol altına alınmıştır. Bu durum hanehalkı borçluluğunun aşırı hızda artışını sınırlamıştır. Reel sektörün finansal yükümlülüklerinin GSYİH’ye oranı, yurt içi kaynaklı olarak artmaya devam etmiştir. Yurt içi yükümlülüklerdeki artış, Türk lirası kredilerden kaynaklanmış, yabancı para kredi kullanımları ise görece zayıf seyrini sürdürmüştür. Reel sektörün yurt dışı yükümlülükleri ise GSYİH’ye oranla istikrarlı bir seyir

2.3. Finansal İstikrar Gelişmeleri

izlerken, yurt dışından sağlanan finansal kaynaklar içerisinde kısa vadeli finansal yükümlülüklerinin payı 2014 yılında bir miktar azalmıştır.

2014 yılında bankacılık sektörünün sağlıklı ve güçlü yapısını koruduğu izlenmiştir. Yapılan faiz şoku senaryo analizleri, sistemin faiz riskine olan duyarlılığının sınırlı olduğunu ortaya koymuştur. Ek olarak, küresel finansal piyasalardaki dalgalanmalara rağmen bankaların yurt dışı borçlarını yenilemekte herhangi bir sorun yaşamadığı ve yurt dışı kaynaklı olası yabancı para likidite şoklarına karşı yeterli tamponlara sahip olduğu görülmüştür. Diğer taraftan, bankacılık sektörünün son yıllarda artan oranda mevduat dışı fonlama kaynaklarına yöneldiği gözlenmiştir. Bu durumun finansal istikrara etkileri dikkate alınarak TCMB tarafından zorunlu karşılıkların TL olarak tutulan kısmına faiz ödenmesi uygulaması çekirdek yükümlülükleri destekleyecek şekilde yürürlüğe konulmuştur.

Finansal istikrarın makro gösterimi incelendiğinde, 2014 yılı Mart ayından Eylül ayına kadar olan süreçte, küresel ekonomideki olumlu yönde gelişme sınırlı olurken, küresel piyasalarda kötüleşme yaşandığı görülmüştür. Aynı dönemde yurt içi faktörlerin genel olarak finansal istikrara olumlu katkı verecek şekilde geliştiği, yurt içi ekonomideki olumlu görünümün genel olarak güven endeksindeki ve kredi trendlerindeki iyileşmeden kaynaklandığı anlaşılmıştır. Kurlar ile varlık fiyatlarındaki oynaklığın azalmasına ve faiz oranlarındaki düşüşe bağlı olarak yurt içi piyasalar finansal istikrara güçlü bir katkı sağlamıştır.

Grafik 27. Finansal İstikrarın Makro Gösterimi1,2

(1) Merkeze yakınlaşma ilgili sektörün finansal istikrara yaptığı katkının olumlu yönde arttığını ifade etmektedir. Analiz her bir alt sektörün kendi içinde tarihsel olarak karşılaştırılmasına yöneliktir. Sektörler arası karşılaştırma, yalnızca merkeze göre bulunulan konumda meydana gelen değişimin yönü çerçevesinde yapılabilir.

(2) Finansal istikrarın makro gösteriminde kullanılan metodoloji için bkz. FİR 13, Kasım 2011-Özel Konu IV.10.

12-08 09-1403-14

Ödemeler Dengesi

Yurt içi Piyasalar

Yurt içi Ekonomi

Küresel Piyasalar

Küresel Ekonomi

Bankacılık

Firmalar

Hanehalkı

Kamu Kesimi

1.0



2.4.1. Ödeme Sistemleri Alanında Mevzuata İlişkin Gelişmeler

27 Haziran 2013 tarih ve 28690 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6493 sayılı “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun” uyarınca çıkarılması sorumluluğu TCMB’ye verilen yönetmelik çalışmaları tamamlanmış olup, bu kapsamda hazırlanan “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinin Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” ile “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinin Gözetimi Hakkında Yönetmelik” 28 Haziran 2014 tarih ve 29044 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

6493 sayılı Kanun’un 11. maddesinde TCMB’ye verilen görevin yerine getirilmesini teminen; TCMB, Bankalararası Takas Odaları Merkezi (BTOM), İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş., Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. ve Bankalararası Kart Merkezi A.Ş. tarafından işletilen ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemleri anılan Kanun’un 10. maddesinde yer alan hükümlere tabi olacak sistemler olarak belirlenmiş ve 19 Mart 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak duyurulmuştur. Söz konusu duyuru TCMB Genel Ağ sitesi aracılığı ile de kamuoyunun bilgisine sunulmuştur.

2.4 Finansal Altyapı

Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinin Gözetimi Hakkında Yönetmelik’in 5. maddesinde, TCMB tarafından gözetim faaliyetleri ile ulaşılması hedeflenen amaçların ve gözetim faaliyetlerinde izlenecek politikaların kamuoyuna duyurulacağı düzenlenmiş olup, bu kapsamda TCMB’nin ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerine ilişkin hedef ve politikaları 1 Ekim 2014 tarihinde TCMB Genel Ağ sitesinde yayımlanmıştır.



Grafik 28. TCMB Ödeme Sistemlerinden Geçen Toplam Ödeme Tutarı(Trilyon TL)

(*) 261,89 milyar TL Bankalar Arası TL Aktarım Sisteminden ve 32,42 milyar TL Müşteriler Arası TL Aktarım Sisteminden geçen ödemedir.(**) 159,66 milyar TL Bankalar Arası TL Aktarım Sisteminden ve 34,98 milyar TL Müşteriler Arası TL Aktarım Sisteminden geçen ödemedir.Kaynak: TCMB.

5,70

2004

%37,7 %91,9%19,9

7,84

2005

15,0

520

06

18,0

420

07

%21,5 %8,1 %5,2

%57,6

%28,6

%14,2

%-15,3

21,9

220

08

23,7

020

09

24,9

420

10

39,3

120

11

0,5

732

,70

2012

8,2

334

,56

2013

8,7

840

,07

2014

Günlük İşlem Rekoru:294,32 Milyar TL (*) (29 Ocak 2014)

Günlük Ortalamalar:2014: 194,6 Milyar TL (**)2013: 168,8 Milyar TL

Bankalar Arası TL Aktarım sistemi

Müşteriler Arası TL Aktarım sistemi

2.4.2 TCMB Ödeme Sistemleri Kullanım

İstatistikleri

Bankalar Arası Türk Lirası Aktarım Sistemi ve Elektronik Menkul Kıymet Transfer ve Mutabakat Sisteminden geçen işlemlerin tutarı 2014 yılı için toplam 40,07 trilyon TL olmuştur. Şimdiye kadar en yüksek günlük işlem tutarı 261,89 milyar TL olup, 29 Ocak 2014 tarihinde gerçekleşmiştir. 2014 yılı günlük ortalama işlem tutarı 194,65 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Sistemde 2014 yılında yaklaşık 2,8 milyon adet işlem gerçekleşmiş ve günde ortalama 11.368 adet mesaj işlenmiştir. 2014 yıl sonu itibarıyla günlük en yüksek işlem adedine 8 Ekim 2014 tarihinde 22.831 işlemle ulaşılmıştır.

7 Aralık 2012 tarihinde işletime geçmiş olan Müşteriler Arası Türk Lirası Aktarım Sisteminden 2014 yılında geçen mesajların toplam tutarı 8,78 trilyon TL olmuştur. En yüksek günlük işlem tutarı 28 Haziran 2013 tarihinde 64 milyar TL olup, bu işlem tutarı 2014 yılında aşılamamıştır. 2014 yılında günlük ortalama işlem tutarı 34,98 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Sistemde 2014 yılında 266,64 milyon adet işlem gerçekleşmiş ve günde ortalama 1.062.322 adet mesaj işlenmiştir. 2014 sonu itibarıyla günlük en yüksek işlem adedine 17 Kasım 2014 tarihinde 2.611.606 adet işlemle ulaşılmıştır.

İhale Sistemi (İhS)’den 93.990 adet mesaj işlenmiştir.

TCMB Ödeme Sistemlerinde 2014 yıl sonu itibarıyla katılımcı sayısı 50’dir.

Grafik 29. TCMB Ödeme Sistemlerinden Geçen Toplam Mesaj Adedi(Milyon Adet)

(*)2.611.606 adet Müşteriler Arası TL Aktarım Sisteminden ve 10.504 adet Bankalar Arası TL Aktarım Sisteminden geçen işlemlerdir.(**)1.062.322 adet Müşteriler Arası TL Aktarım Sisteminden ve 11.368 adet Bankalar Arası TL Aktarım Sisteminden geçen işlemlerdir.Kaynak: TCMB.

Günlük İşlem Rekoru:2.622.110 adet mesaj (*) (17 Kasım 2014)

Günlük Ortalamalar:2014: 1.073.690 mesaj (**)2013 : 928.267 mesaj

Bankalar Arası TL Aktarım sistemi

Müşteriler Arası TL Aktarım sistemi

%18

2013

230

%16

2014

267

%18

1520

1218

2

%17

2011

167

%10

2010

142

%8

2009

129

%12

2008

119

%14

2007

106

%21

2006

93

%31

2005

77

2004

59

3 3



2.4.3. Uluslararası Banka Hesap

Numarası (IBAN) Kullanımı

IBAN konusunda TCMB tarafından çıkarılan Uluslararası Banka Hesap Numarası Hakkında Tebliğ’in uygulamasıyla ilgili olarak 2014 yıl sonu itibarıyla EFT ile yapılan para transferlerinde IBAN kullanımı incelendiğinde; göndericilerin IBAN kullanım oranının yüzde 99,7 seviyesinde olduğu, bu oranının alıcılarda ise yüzde 86 civarında seyrettiği tespit edilmiştir.

2.4.4. Çek Takas Sistemi

Mülga 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun ile kurulan BTOM faaliyetlerini TCMB tarafından yayımlanan BTOM Yönetmeliği çerçevesinde bu merkeze bağlı Ankara ve İstanbul Takas Odaları aracılığıyla yürütmektedir.

Ödeme sistemleri arasında önemli bir yer tutan çek takası faaliyetlerinin kesintisiz ve sorunsuz bir şekilde hizmet verebilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çerçevede, sunulan hizmetin kalitesinin ve etkinliğinin artırılabilmesi amacıyla teknolojik gelişmeler ve ihtiyaçlar takip edilerek gerekli iyileştirmeler yapılmıştır.

Bankalararası takas odalarında hesaplaşmaya tabi tutulan çek adet ve tutarları 2013 yılında sırasıyla 17,2 milyon adet ve 349,9 milyar TL olarak gerçekleşmişken, 2014 yılında işlem bazında 17,4 milyon adet ve tutar bazında 403,9 milyar TL olmuştur (Grafik 30).

30

25

20

15

10

5

0

Kaynak: BTOM.

Milyon Adet Milyar TL

450

400

350

300

250

200

150

100

50

0

Grafik 30. Bankalararası Takas Odalarında Hesaplaşmaya Tabi Tutulan Çekler

Adet Tutar (Sağ Eksen)

2004

2005

2006

2008

2009

2010

2011

2012

2014

2013

2007



2014 yıl sonu itibarıyla emisyon hacmi bir önceki yıla göre yüzde 13,8 oranında artış göstererek 85,1 milyar TL’ye ulaşmıştır. Dolaşımdaki banknot sayısı ise yüzde 8,4 oranında artış göstererek 2014 yılı sonunda 1.426,6 milyon adet banknota ulaşmıştır. 2004-2014 döneminde emisyon hacmi yıllık ortalama yüzde 21,3 oranında artış gösterirken, 2005 ve 2009 yıllarında gerçekleştirilen para reformunun birinci ve ikinci aşamaları doğrultusunda üst değerde banknotların tedavüle çıkarılması sonucunda dolaşımdaki banknot sayısı yıllık ortalama yüzde 1,9 artmıştır (Grafik 31).

Tedavülden kaldırılan ve 10 yıllık zaman aşımı süresi devam eden banknotlar hariç tutulduğunda, 31 Aralık 2014 tarihi itibarıyla tedavülde 1.323 milyon adet banknot bulunmaktadır. 2014 yıl sonu itibarıyla emisyon hacminin kupür dağılımında, adet olarak en yüksek paya sahip olan kupürler 100 ve 50 TL’dir (Grafik 32). Adet olarak en yüksek paya sahip iki kupürün (100 ve 50 TL’nin) toplam içindeki payı ise yüzde 48,1 oranındadır. Tutar olarak en yüksek paya sahip 100 ve 200 TL’nin toplam içindeki payları sırasıyla yüzde 51,1 ve yüzde 26,4 seviyesindedir (Tablo 1).

2.5. Emisyon İşlemleri

Tablo 1. 31.12.2014 Tarihinde Tedavülde Bulunan BanknotlarKupür Tutar % Dağılım Adet % Dağılım200 TL 22.455.698.600,00 26,38 112.278.493,00 7,87100 TL 43.476.127.650,00 51,08 434.761.276,50 30,4850 TL 12.555.645.425,00 14,75 251.112.908,50 17,6020 TL 3.761.578.830,00 4,42 188.078.941,50 13,1810 TL 1.679.031.710,00 1,97 167.903.171,00 11,775 TL 844.231.660,00 0,99 168.846.332,00 11,84TOPLAM 84.772.313.875,00 99,59 1.322.981.122,50 92,74Diğer* 345.907.824,50 0,41 103.610.579,00 7,26GENEL TOPLAM 85.118.221.699,50 100,00 1.426.591.701,50 100,00

(*) Tedavülden kaldırılan ve 10 yıllık zaman aşımı süresi devam eden banknotlar.

Kaynak: TCMB.

Kaynak: TCMB.

Milyon Adet Milyar TL

Grafik 31. Emisyon Hacmi ve Dolaşımdaki Banknot Sayısı

Emisyon Hacmi (Milyar TL)

Dolaşımdaki Banknot Sayısı (Milyon Adet)

1.500

1.400

1.300

1200

1.100

1.000

900

800

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Kaynak: TCMB.

Milyon Adet

2009 2010 2011 2012 2013 2014

Grafik 32. Dolaşımdaki Banknot Sayısı(Milyon Adet)

200 TL 20 TL

100 TL 10 TL

50 TL 5 TL500

450

400

350

300

250

200

150

100

50

0



2004 yılında yüzde 2,3 olan “Yıllık Ortalama Emisyon Hacmi/GSYİH” oranı, 2005-2014 döneminde yıllık ortalama yüzde 7,4 oranında artış göstererek 2014 yılında yüzde 4,7 düzeyinde gerçekleşmiştir (Grafik 33).

2014 yılında TCMB’nin hizmet verdiği 21 şube, 16 banknot deposu ve 2 vezne merkezinde 300 milyar Türk liralık tahsilat, 310,3 milyar Türk liralık tediye olmak üzere toplam 610,3 milyar Türk liralık işlem gerçekleştirilmiştir.

TCMB şubelerinin bulunmadığı illerde gerek banknot kalitesinin iyileştirilmesi, gerekse piyasanın çeşitli kupür ihtiyacının zamanında karşılanabilmesi amacıyla 16 ilde faaliyette bulunan banknot depolarında 2014 yılında 32,9 milyar Türk liralık tahsilat, 33,3 milyar Türk liralık tediye işlemi yapılmıştır. Diğer bir ifadeyle, TCMB’de gerçekleşen toplam işlem hacminin yüzde 10,8’i banknot depolarında gerçekleşmiştir.

2012 yılında faaliyete geçen ve İstanbul Şubesi’ne bağlı olarak hizmet veren Avrupa Yakası Vezne Merkezi 2014 yılında İstanbul ilinin toplam işlem hacminden yüzde 38,7 pay alırken, aynı dönemde Anadolu Yakası Vezne Merkezi’nin payı da yüzde 29,4 seviyelerinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde, Avrupa Yakası Vezne Merkezi toplam işlem hacminden yüzde 11,9, Anadolu Yakası Vezne Merkezi ise yüzde 9 oranlarında pay almış ve adeta ikinci ve dördüncü büyük şubemiz gibi faaliyet göstermiştir.

(*) 2014 GSYİH verileri 9 aylık verilerin yıllık hale dönüştürülmesiyle elde edilmiştir.Kaynak: TCMB, TÜİK.

2,3

2004

2,6

2005

2,9

2006

2,9

2007

3,1

2008

3,7

2009

3,9

2010

4,1

2011

4,0

2012

4,3

2013

4,7

2014

*

5

4

3

2

1

0

Grafik 33. Yıllık Ortalama Emisyon Hacminin GSYİH’ye Oranı (Yüzde)



Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin döviz cinsinden olan borçlarına karşılık iç ve dış borç servisini gerçekleştirmek, dışsal şoklara karşı gerekli döviz likiditesini bulundurmak, para ve kur politikası uygulamalarını desteklemek, piyasalara güven vermek gibi amaçlara yönelik olarak tutulan TCMB rezervlerinin yönetimine ilişkin uygulamaların temel dayanağı, 1211 sayılı TCMB Kanunu’nda yer almaktadır. Ayrıca, söz konusu Kanun’la verilen görev ve yetkiye dayanarak Banka Meclisinin, döviz ve altın rezerv yönetimine ilişkin düzenlediği yönetmelikler ve aldığı kararlar da rezerv yönetimi uygulamalarının çerçevesini oluşturmaktadır.

TCMB’de, rezerv yönetiminde karar alma süreci üç aşamalı hiyerarşik bir yapıda oluşturulmuştur. En yüksek karar organı olarak Banka Meclisi, Kanun’da sırasıyla güvenli yatırım, likidite ve getiri olarak sıralanan önceliklere göre hazırlanan Döviz Rezerv Yönetimi Yönetmeliği’ni (Yönetmelik) onaylayarak rezerv yönetimi için genel yatırım kriterlerini belirlemekte, uygulamaya dönük kararların alınması konusunda Yönetim Komitesini ve Döviz Risk ve Yatırım Komitesini (DRYK) yetkilendirmektedir. Banka Meclisi tarafından onaylanan Yönetmelik çerçevesinde, Yönetim Komitesinin ve DRYK’nin aldığı kararlar, kurumsal karar alma sürecinin ikinci aşamasını oluşturmaktadır. Bu aşamada, TCMB’nin genel risk toleransını ve yatırım stratejisini yansıtan model portföy belirlenerek karara bağlanmaktadır. Model portföy, TCMB’nin stratejik varlık tahsisine ilişkin tercihlerini göstermekte olup, her yıl sonunda ertesi yıl uygulanmak üzere DRYK

2.6. Döviz Rezerv ve Risk Yönetimi

tarafından belirlenmekte, Yönetim Komitesinin onayı ile yürürlüğe konulmaktadır. Yönetmelik ve model portföy ile belirlenen tercih ve kısıtlar çerçevesinde rezerv yönetimi uygulamalarının gerçekleştirilmesi kurumsal karar alma sürecinin üçüncü ve son aşamasını oluşturmaktadır. Rezerv yönetimi uygulamaları, görevler ayrılığı ilkesine göre oluşturulan bir organizasyon yapısı içerisinde gerçekleştirilmektedir. Buna göre, rezerv yönetimi faaliyetleri Döviz İşlemleri Müdürlüğü tarafından yürütülürken, rezerv yönetimine ilişkin risk yönetimi Döviz Risk Yönetim Müdürlüğü tarafından yerine getirilmektedir.

Rezerv yönetiminde, Yönetmelik’e ve model portföye uygun olarak, belirlenen hedefler ve limitler çerçevesinde uluslararası piyasalarda döviz alım/satım işlemleri, vadeli işlemler, diğer türev işlemler, yurt dışı efektif alım/satımı ve sevkiyatı ile yurt içi efektif sevkiyat işlemleri, döviz depo işlemleri, menkul kıymet alım/satım işlemleri, geri alım vaadiyle satım işlemleri, geri satım vaadiyle alım işlemleri, menkul kıymet borç verme işlemleri gerçekleştirilmektedir.



Uluslararası standartta olan TCMB altın rezervleri, Kanun’da yer alan hüküm ve şartlar dahilinde, Banka Meclisi tarafından düzenlenen Yönetmelik çerçevesinde yönetilmektedir. Bu yönetmelik uyarınca, altın rezervlerine ilişkin doğrudan altın alım/satımı, altın depo ve altın “swap” işlemleri yapılabilmektedir. Ekim 2011’den itibaren geçerli olmak üzere, bankaların yükümlülükleri için tesis etmeleri gereken zorunlu karşılıkların, yükümlülüklerin cinsine göre belirlenmiş oranlara denk gelen kısmının “standart altın” cinsinden tutulabilmesine imkan sağlanmıştır. Bu çerçevede, altın mevcutlarımız 26 Aralık 2014 tarihi itibarıyla 532,3 tona yükselmiş ve altın varlıklarımızın rezervlerimiz içindeki payı yüzde 15,9 olmuştur (Grafik 34).

Rezerv yönetimi sırasında karşılaşılan risklerin tanımlanarak kontrolü, stratejik varlık tahsisi, dolayısıyla model portföyün belirlenmesi aşamasında başlamaktadır. Döviz rezervlerinin öncelikle hangi para birimleri cinsinden, hangi yatırım araçlarında ve hangi vadelerde yatırıma tabi tutulacağı belirlendiğinde rezerv yönetiminden elde edilecek getiri ile maruz kalınacak finansal riskler büyük ölçüde belirlenmiş olmaktadır. TCMB’nin stratejik varlık tahsisine ilişkin tercihlerini yansıtan model portföy; hedef döviz kompozisyonu, hedef vade kompozisyonu ve bunlardan sapma limitleri, temel para birimleri bazında oluşturulacak alt portföylerin sayısı ve oranları, maksimum işlem limitleri toplamı, kullanılabilecek işlem türleri ile yatırım yapılabilecek ülkeleri ve yatırım araçlarını ifade eden yatırım evreninden oluşmaktadır. Model portföy belirlenirken, sermayenin korunması ve gerekli likiditenin temini kısıtları altında getiri elde edilmesi hedeflenmekte, ülkenin ulusal varlığı olan rezervlerin basiretli yönetimine büyük önem verilmektedir. TCMB risk toleransı çerçevesinde kabul edilebilir genel risk düzeyi model portföy ile belirlendikten sonra, mevcut risklerin ölçülmesi, gözetimi ve raporlaması düzenli olarak yapılmaktadır.

2014 yılı genelinde küresel büyümeye ilişkin olumlu gelişmeler yaşanmasına karşın geçtiğimiz yıllarda uluslararası piyasalarda yaşanan krizin etkilerinin bu yıl da sürmesi, TCMB’nin 2014 yılı rezerv yönetim stratejilerinin belirlenmesinde etkili olmuştur. Bu kapsamda finansal risklerin yüksek seviyede kalmaya devam ettiği 2014 yılında da, rezerv yönetiminde izlenen muhafazakar yaklaşım sürdürülmüş, rezervlerin korunması için gereken her tür tedbir alınmıştır.

Sonuç olarak, uluslararası ekonomi ve mali piyasalardaki gelişmelere paralel olarak rezerv ve risk yönetimindeki teorik ve teknik gelişmeler yakından takip edilmekte, TCMB gereksinimleri dikkate alınarak ülkemiz uygulamasının günümüz koşullarına paralel gelişme göstermesi sağlanmaktadır.

Kaynak: TCMB.

160

140

120

100

80

60

40

20

0

Grafik 34. Merkez Bankası Döviz Rezervleri (Milyar ABD Doları)

Döviz Rezervi Altın Rezervi

01/

14

02

/14

03/

14

04

/14

05

/14

06/

14

07/

14

08

/14

09/

14

10/1

4

11/1

4

12/1

4

140135130125120115110

06/

04

12/0

4

06/

04

12/0

5

06/

06

12/0

6

06/

07

12/0

7

06/

08

12/0

8

06/

08

12/0

9

06/

10

12/1

0

06/

11

12/1

1

06/

12

12/1

2

06/

13

12/1

3

06/

14

12/1

4



Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) tarafından aday ülke ilan edilmesiyle birlikte müzakere sürecinin ilk aşaması olan tarama süreci 20 Ekim 2005 tarihinde başlamış, 13 Ekim 2006 tarihinde tamamlanmıştır. Tarama sürecinin ardından, AB müktesebatına uyuma yönelik çalışmalar devam etmektedir.

Söz konusu tarama ve müzakere sürecinde TCMB’nin katılım sağladığı fasıllarda kaydedilen gelişmeler Tablo 2’de gösterilmektedir.

TCMB’nin doğrudan ilgili olduğu “18. İstatistik” ve “32. Mali Kontrol” fasılları 26 Haziran 2007 tarihinde, “4. Sermayenin Serbest Dolaşımı” faslı 19 Aralık 2008 tarihinde müzakerelere açılmıştır. “9. Mali Hizmetler” faslı ise 14–15 Aralık 2006 tarihlerinde gerçekleştirilen AB Hükûmet ve Devlet Başkanları Zirvesinde alınan karar uyarınca, “Türkiye’nin Kıbrıs ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirdiği teyit edilene kadar müzakereye açılmayacak” olan sekiz fasıldan biridir. Bununla birlikte, söz konusu fasılda müktesebata uyum kapsamında 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun, 27 Haziran 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İlgili Kanun, “4. Sermayenin Serbest Dolaşımı” faslında da ilgili AB müktesebatına uyumu sağlamaktadır.

TCMB’yi doğrudan ilgilendiren “17. Ekonomik ve Parasal Politika” faslı henüz müzakereye açılmamıştır. “33. Mali ve Bütçesel Hükümler” faslı ise halen AB Konseyinde görüşülmeye devam etmektedir.

2.7. Avrupa Birliği Uyum Çalışmaları

Avrupa Komisyonu ile yürütülen teknik çalışmalar sonucunda “32. Mali Kontrol” faslının altı kapanış kriterinden üçünün karşılandığı bildirilmiştir. Söz konusu üç kapanış kriterinden biri TCMB’nin de katkı sağladığı “euronun sahteciliğe karşı korunması için gerekli önlemleri ortaya koyan 1338/2001 sayılı Konsey Tüzüğü’ne yasal ve idari uyumun sağlanması”na ilişkin kapanış kriteridir. TCMB’nin dolaylı ilgili olduğu fasıllardan, “28. Tüketicinin ve Sağlığın Korunması” faslı 19 Aralık 2007 tarihinde, “6. Şirketler Hukuku” faslı 17 Haziran 2008 tarihinde, “16. Vergilendirme” faslı 30 Haziran 2009 tarihinde müzakerelere açılmıştır. “19. Sosyal Politika ve İstihdam” faslı için açılış kriterleri belirlenmiştir. “2. İşçilerin Serbest Dolaşımı” faslı ise Konseyde görüşülmeye devam etmektedir.

TCMB, Türkiye’nin AB müktesebatına uyum sürecinde kat ettiği gelişmenin izlenebilmesini ve Avrupa Komisyonuna iletilmesini sağlamak üzere T.C. Avrupa Birliği Bakanlığına sorumlu olduğu fasıllardaki gelişmeler hakkında bilgi aktarmaya devam etmektedir.

Tablo 2. Tarama ve Müzakere Sürecinde TCMB’nin Katılım Sağladığı Fasıllarda Son Durum

Doğrudan İlgili Fasıllar

Müzakerelerde Son Durum

Doğrudan İlgili Olmayan Fasıllar

Müzakerelerde Son Durum

4. Sermayenin Serbest Dolaşımı

Müzakereye açıldı. (19 Aralık 2008)

2. İşçilerin Serbest Dolaşımı

Konseyde görüşülmeye devam etmektedir.

9. Mali Hizmetler Müzakere süreci askıya alındı. (14-15 Aralık 2006)

6. Şirketler Hukuku Müzakereye açıldı. (17 Haziran 2008)

17. Ekonomik ve Parasal Politika

Müzakere Pozisyon Belgesi sunuldu. (9 Mart 2007)

16. Vergilendirme Müzakereye açıldı. (30 Haziran 2009)

18. İstatistik Müzakereye açıldı. (26 Haziran 2007)

19. Sosyal Politika ve İstihdam

Açılış kriterleri belirlendi.

32. Mali kontrol Müzakereye açıldı. (26 Haziran 2007) Pozitif Gündem kapsamındadır.

28. Tüketicinin ve Sağlığın Korunması

Müzakereye açıldı. (19 Aralık 2007)

33. Mali ve Bütçesel Hükümler

Konseyde görüşülmeye devam etmektedir.



TCMB, uygulamakta olduğu para politikasının yanı sıra sahip olduğu araç bağımsızlığının beraberinde getirdiği hesap verme sorumluluğu çerçevesinde etkin bir iletişim politikası yürütmeye özen göstermektedir. Bu sebeple TCMB, 2014 yılında da iletişim ve şeffaflık alanındaki yaklaşımını geliştirerek uygulamakta olduğu politikalar çerçevesinde kamuoyu tarafından duyulan güveni ve politikaların etkinliğini artırmayı amaçlamıştır.

Bankanın hesap verme sorumluluğuyla ilgili düzenlemeler TCMB Kanunu’nun 42. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Bu madde doğrultusunda, Başkan Erdem Başçı 2 Haziran 2014 ve 24 Kasım 2014 tarihlerinde Bakanlar Kurulunda, 13 Şubat 2014, 23 Temmuz 2014 ve 17 Aralık 2014 tarihlerinde ise Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonunda ekonomik görünüm ile para ve kur politikaları uygulamalarına ilişkin sunum yapmıştır. Hesap verme sorumluluğu çerçevesinde TCMB, 2014 yılında da analitik bilançosunu günlük olarak Genel Ağ sitesinde yayımlamaya devam etmiştir. Bağımsız denetimden geçirilmiş olan bilanço ve gelir-gider tabloları ile denetim sonuçlarını bir rapor aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmıştır. Benzer şekilde TCMB, aldığı politika kararlarının gerekçeleri ve bunların sonuçlarını da düzenli raporlar ve sunumlar aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmıştır.

Uygulanmakta olan para politikası çerçevesinde TCMB’nin temel iletişim dokümanları PPK duyuruları ve Enflasyon Raporu’dur. Banka, daha önce duyurduğu takvime uygun olarak yayımladığı Enflasyon Raporu ile uluslararası ekonomik gelişmelere; enflasyon, arz ve talep gelişmelerine; finansal piyasalar ve finansal aracılık ile kamu maliyesine ilişkin genel değerlendirmelerini kamuoyu ile paylaşmış; orta vadeli enflasyon öngörülerini açıklamıştır. Ayrıca Enflasyon Raporu’nda Türkiye ekonomisi ile ilgili güncel konular hakkında hazırlanan tematik kutulara da yer verilmektedir. Bu çerçevede Enflasyon Raporu 28 Ocak 2014 ve 24 Temmuz 2014 tarihlerinde Ankara’da, 30 Nisan 2014 ve 31 Ekim 2014 tarihlerinde ise İstanbul’da Başkan Erdem Başçı’nın katılımıyla düzenlenen basın toplantıları eşliğinde yayımlanmıştır.

2.8. İletişim Politikası ve Faaliyetler

2014 yılında TCMB, PPK tarafından kısa vadeli faiz oranlarına ve diğer para politikası araçlarına ilişkin alınan kararlar ile PPK toplantı özetlerini, “2014 Yılında Para ve Kur Politikası” metninde açıklanan tarih ve saatte TCMB Genel Ağ sitesinde yayımlamaya devam etmiştir. TCMB, 2015 yılında uygulayacağı Para ve Kur Politikasını 10 Aralık 2014 tarihinde kamuoyu ile paylaşmış, ayrıca “2016 Yılında Para ve Kur Politikası” metnini de 9 Aralık 2015 tarihinde duyuracağını açıklamıştır. TCMB, başlıca faaliyetleri ile kamuoyunu yakından ilgilendiren uygulama değişikliklerini de 2014 yılı boyunca 87 adet basın duyurusu aracılığıyla paylaşmıştır.

Aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmak amacıyla, “Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu”nun enflasyonun açıklandığı günü takip eden iş günü yayımlanmasına devam edilmiştir.

Temel amacı olan fiyat istikrarının yanı sıra finansal istikrarı da gözeten TCMB, daha önce açıkladığı yayımlama takvimi uyarınca 29 Mayıs 2014 ve 27 Kasım 2014 tarihlerinde Finansal İstikrar Raporu’nu Genel Ağ sitesinde açıklamıştır. TCMB, Finansal İstikrar Raporu’nda finansal istikrar alanında Türkiye’deki ve dünyadaki güncel gelişmeler ışığında finansal sisteme ilişkin görüşlerini kamuoyu ile paylaşmıştır.

TCMB, Bankanın ve uyguladığı politikalarının kamuoyu tarafından anlaşılmasını kolaylaştırmak amacıyla 2014 yılında da çeşitli yayınlar hazırlayarak bu yayınları basılı ve elektronik ortamda paylaşmıştır. Bu kapsamda, 2014 yılında “Ödeme Sistemleri - Türkiye’de Ödeme Sistemleri” adlı kitapçık yayımlanmış ve bankalara, Türkiye’de ekonomi alanında eğitim veren fakültelere, kütüphanelere, sivil toplum kuruluşlarına ve çeşitli kurumlara dağıtılmıştır. Buna ek olarak, “Finansal İstikrar - Türkiye’de Finansal İstikrar Gelişmeleri ” adlı kitapçığın ise hazırlık süreci devam etmektedir. Gerek politika uygulamaları, gerek TCMB’nin kurumsal yapısı, faaliyetleri ve yayınları hakkında kamuoyunun farklı kesimlerinin bilgilendirilmesi amacına yönelik olarak hazırlanmakta olan üç aylık “TCMB Bülten” ve “CBRT Bulletin”in yayımına 2014 yılında da devam edilmiştir. Yurt içinde ve yurt dışında geniş bir çevreye gönderilen Bülten’e TCMB Genel Ağ sitesinden de ulaşılabilmektedir. Öte yandan, TCMB politikalarının ve uygulamalarının kamuoyuna tanıtılabilmesi amacıyla Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanan bir broşür de Genel Ağ sitesinde yayımlanmıştır.



TCMB tarafından 2014 yılında yayımlanan diğer bir eser “Osmanlı Finans Sisteminde Modernleşme” üst başlığı ile yayımlanan iki ciltlik albüm kitaptır. “Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’de Merkez Bankası Arayışları” ve “Osmanlı Para Reformu” başlıklarını taşıyan bu iki ciltte, Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda gerçekleştirdiği para reformları ve bu reformlar çerçevesinde düzenleyici bir merkez bankası kurulmasına yönelik girişimleri ele alınmıştır. Söz konusu albüm kitap, Hüseyin Al, Şevket Kamil Akar ve Kaya Bayraktar tarafından yazılmıştır.

Doğrudan iletişim kapsamında Başkan Erdem Başçı tarafından 2014 yılında, yurt içinde ve yurt dışında gerek Banka politika ve uygulamalarını içeren, gerek güncel ekonomik gelişmeleri değerlendiren sunum ve konuşmalar gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda 7 Nisan 2014 tarihinde Kayseri, 16 Haziran 2014 tarihinde Konya, 11 Eylül 2014 tarihinde Kastamonu’da sanayi ve ticaret odaları tarafından basına açık olarak düzenlenen konferanslarda ekonomik görünüm ile para ve kur politikası uygulamaları konularında sunumlar yapılmıştır. Ayrıca Başkan Erdem Başçı, 27 Mart 2014 tarihinde Türkiye Bankalar Birliğine (TBB), 21 Ekim 2014 tarihinde ise TBB ve Türkiye Kalkınma Bankaları Birliğine sunum yapmış ve çeşitli sivil toplum kuruluşları tarafından düzenlenen organizasyonlara, uluslararası toplantı ve konferanslara katılarak TCMB politikalarını kamuoyuna anlatmıştır. Başkan’ın, PPK üyelerinin ve Banka üst düzey yetkililerinin yaptıkları sunum ve konuşmalar ile Başkan’ın bazı konuşmalarının video kayıtlarına TCMB Genel Ağ sitesinden erişilebilmektedir.

TCMB iletişim politikası kapsamında banka ekonomistleri tarafından yöneltilen teknik düzeyde görüşme talepleri, 2011 yılının Mayıs ayından bu yana basına kapalı olarak düzenlenen toplantılar ile karşılanmaktadır. PPK üyelerinin yanı sıra ilgili birim temsilcilerinin katılımıyla düzenlenen toplantılarda Baş Ekonomist veya Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürü tarafından son dönem makroekonomik gelişmelere ilişkin bir sunum yapılmakta, ardından PPK üyeleri katılımcıların sorularını cevaplandırmaktadırlar. 2014 yılında 7’si Ankara’da 1 tanesi ise Londra’da olmak üzere düzenlenen toplam 8 toplantıya yerli ve yabancı 563 ekonomist ve analist katılmıştır. Toplantılarda yapılan sunumlar “Teknik Sunumlar” başlığı ile Genel Ağ sitesi aracılığıyla paylaşılmıştır.

TCMB’nin bir diğer önemli iletişim kanalı olan TCMB Genel Ağ sitesi 2014 yılında da etkili bir şekilde kullanılmaya devam edilmiştir. Ayrıca Genel Ağ sitesinin yeniden yapılandırılmasına ilişkin çalışmalar tamamlanarak site 27 Eylül 2014 tarihinde yeni haliyle kullanıma açılmıştır. Yeni site tasarımı, Bankanın temel amaçları ile temel işlevleri gözetilerek hazırlanmıştır. Bu doğrultuda, sitenin menü yapısı ve sayfa içerikleri gözden geçirilmiş ve site, kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte düzenlenmiştir. Bunlara ek olarak, siteye Çocuklar İçin bölümü ve İnteraktif Grafikler gibi ek özellikler eklenmiştir. Ayrıca,“Temel Ekonomik Gelişmeler” dosyası ile Türkiye Ekonomisi ve para politikası açısından önemli ekonomik büyüklükler en güncel haliyle kamuoyu ile paylaşılmaya başlanmıştır.

Üniversitelerden, kamu kurum ve kuruluşlarından gelen talepler doğrultusunda, 2014 yılında hem TCMB İdare Merkezinde hem de Ankara dışında bilgilendirme programları düzenlenmiştir. Bu çerçevede, TCMB’ye ziyarete gelen üniversitelerin üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencilerinden oluşan 25 gruba Banka tarihi, para ve kur politikaları ve kariyer olanakları hakkında bilgi veren sunumlar yapılmıştır. Ayrıca, 18-20 Ekim 2014 tarihlerinde Türkiye Ekonomi Kurumu (TEK) tarafından düzenlenen “Dördüncü Uluslararası Ekonomi Konferansı”nda, TCMB politikalarını, uygulamalarını ve yayınlarını tanıtmak için bir sergilik kurulmuştur.

TCMB, Banka dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlarla iletişimini sağlamak amacıyla oluşturulan elektronik posta adresi [email protected], Bilgi Edinme Kanunu kapsamında oluşturulan Bilgi Edinme Sistemi (BES) ve Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER) aracılığıyla kendisine yöneltilen başvuruları değerlendirerek cevaplamayı 2014 yılında da sürdürmüştür. BES aracılığıyla 2014 yılında toplam 3.374, BİMER aracılığıyla ise 373 başvuru değerlendirilmiştir.



5 Haziran 2014 tarihinde yayımlanan “Finansal Erişim, Finansal Eğitim ve Finansal Tüketicinin Korunması Stratejisi ve Eylem Planları”na ilişkin Başbakanlık Genelgesi çerçevesinde TCMB, 2014 yılında, finansal eğitimi desteklemek amacıyla çeşitli sosyal medya hesaplarını kullanmaya başlamıştır. TCMB, bu amaçla, Twitter, Facebook, YouTube ve Flickr hesaplarını aktif olarak kullanmaktadır. Türkçe ve İngilizce tweet atılan hesaplar üzerinden 2014 yılı içinde en aktif kullanılan sosyal medya kanalı Twitter’da 400’ün üzerinde tweet atılmış, Türkçe hesap için yaklaşık 17.000 takipçi sayısına ulaşılmıştır. Ayrıca Youtube kanalıyla Başkan Erdem Başçı’nın konuşmaları da kamuoyu ile paylaşılmıştır.

Tüm bunlara ek olarak söz konusu Başbakanlık Genelgesi çerçevesinde, 2014 yılı boyunca TCMB tarafından kuruş kullanımının özendirilmesi ve tasarruf bilincinin artırılması konularında çeşitli bilgilendirme faaliyetleri düzenlenmiştir. Söz konusu faaliyetler ile kuruş kullanımının yaygınlaştırılmasından yola çıkılarak, tasarruf bilincinin yurt genelinde artırılması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda, 16-23 Nisan 2014 tarihleri arasında, TRT tarafından Gaziantep’te düzenlenen “36. Uluslararası Çocuk Şenliği” kapsamında TCMB adına bir sergilik kurulmuştur. Sekiz gün süren şenlik boyunca çocuklara TCMB tarafından tasarlanmış olan TL simgeli ve tasarruf, kuruş, para, kumbara ve banka kavramlarına vurgu yapılan 67.500 adet Kuruş gönüllüsü rozet çıkartması, 64.000 adet 23 Nisan çocuk parası ile 63.000 adet TL simgeli kitap ayracı dağıtılmıştır. Ayrıca, aynı temaların işlendiği çizgi filmlerin gösterimleri de yapılmıştır.

Kuruş kullanımının özendirilmesi ve tasarruf bilincinin artırılması faaliyetleri kapsamında, kuruş kullanımı ve tasarruf bilinci konularındaki temel kavramları içeren “Kuruş Ailesi” çizgi öykü serisi Nisan 2014 itibarıyla TRT Çocuk Dergisi’nde yayımlanmaya başlamıştır. 2014 yılında çeşitli etkinlikler ve okullarda 80.000 adet TRT Çocuk Dergisi dağıtılmıştır. Kuruş ailesinin hikâyeleri TCMB Genel Ağ sitesinde ve sosyal medya hesaplarında da yayımlanmaktadır.

Söz konusu faaliyetler kapsamında ayrıca, Ankara’da bazı ilkokullar ziyaret edilmiş, öğrencilere tasarrufa ait kavramlar ve bilgiler aktarılmış, kampanya için hazırlanan materyaller dağıtılmış ve çizgi film gösterimleri yapılmıştır. Yurt genelinde ise farklı illerden toplam 28 okula söz konusu projeye ilişkin malzemeler içeren 4270 adet çanta gönderilmiştir.

2014 yılında TCMB, Finansal Eğitim Ulusal Stratejisi çerçevesinde ekonomi muhabirlerine temel ekonomi kavramları konusunda eğitim vererek, TCMB ifadelerinin ve makroekonomik verilerin doğru anlaşılmasını ve söz konusu haberlerin genel halk tarafından daha anlaşılır hale gelmesini amaçlamıştır. Bu amaçla 22 Kasım 2014 ve 20 Aralık 2014 tarihlerinde İstanbul’da, 29 Kasım 2014 ve 13 Aralık 2014 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilen birer günlük seminerlere yaklaşık 70 gazeteci katılmıştır. Bu seminerlerde katılımcılara, Para Politikası ve Parasal Aktarım Mekanizması, Enflasyon Hedeflemesi Rejimi ve Operasyonel Çerçeve, Yakın Dönemde Türkiye’de Para Politikası Uygulamaları ve İletişim Politikası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS) Uygulamaları, Günlük Likidite Yönetimi, Para Arzı ve Merkez Bankası Bilançosu, Ödemeler Dengesi İstatistikleri ve Finansal İstikrar konularında bilgi verilmiştir.

Ayrıca TCMB 2014 yılında iki adet anket düzenlemiştir. Bu anketlerden ilki Nisan ayında gerçekleştirilen ve dört sorudan oluşan “Kuruş Kullanımı ve TL Simge Algısı”dır. İkinci anket ise Aralık ayında “Enflasyon Oranı ve Tasarruf” başlığı ile hazırlanmış olup katılımcılara altı soru sorulmuştur. Dar kapsamlı olarak yapılan bu anketlerle Finansal Eğitim konusunda bilgi toplanmıştır.

Bunların yanı sıra, para politikası karar alma sürecinde küresel gelişmelerin takibi ve raporlanması da, yurt içi ekonomik gelişmelerin izlenmesi gibi önem taşımaktadır. Bu çerçevede, küresel ekonomik gelişmeler günlük, haftalık ve aylık bazda takip edilmiş; bunlara yönelik ekonomik analizler yapılarak periyodik sunum ve raporlamalarla üst yönetim ve Banka içi bilgilendirmeler yapılmıştır. Bu bilgilendirme sürecinin PPK karar alma sürecine de önemli katkısı bulunduğu düşünülmektedir.



2.9.1. Uluslararası İlişkiler

Ülkemizin 2015 yılında üstleneceği G-20 Dönem Başkanlığına yönelik hazırlıkları yönlendirmek ve yapılacak çalışmaları etkin biçimde gerçekleştirmek üzere 25 Nisan 2013 tarihli ve 28628 sayılı Başbakanlık Genelgesiyle Başbakan Yardımcısı başkanlığında kurulan “G-20 Dönem Başkanlığı Yönlendirme Komitesi”nde Başkan Erdem Başçı da yer almaktadır. TCMB söz konusu komitenin alt komiteleri olan “İçerik Yönetim Alt Komitesi” ve “Lojistik Yönetim Alt Komitesi”nde de Başkan Yardımcısı Turalay Kenç tarafından temsil edilmektedir. Bu komiteler 2014 yılı boyunca, 2015 dönem başkanlığımız için içerik belirleme ve lojistik sağlama konularında çalışmalar gerçekleştirmişlerdir.

Türkiye 1 Aralık 2014 tarihinde G-20 dönem başkanlığını üstlenmiştir. Dönem Başkanı olan ülke, küresel sosyal ve ekonomik konulardan öncelik verdiklerini öne çıkararak G-20 gündemine alınmasına öncülük etmektedir. Bu itibarla, “İçerik Yönetim Alt Komitesi” dönem başkanlığımızda ele alınması düşünülen konularda çalışmalar hazırlamış ve Yönlendirme Komitesine sunmuştur. Türkiye’nin dönem başkanlığındaki öncelikleri, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan tarafından kapsayıcılık, uygulama ve yatırım şeklinde ifade edilmiştir. TCMB yukarıda belirtilen öncelikler doğrultusunda görev alanına giren konularda tartışma metinleri hazırlamakta ve bildirge yazımına katkıda bulunmaktadır. Ayrıca G-20 gündemine katkı sağlayacak konferans, seminer ve çalıştaylar düzenlemektedir. 10 Aralık 2014 tarihinde “Macro Prudential Policies” konulu çalıştay düzenlenmiştir. 7 Şubat 2015 tarihinde düzenlenecek “Causes and Effects of Oil Price Movements and Policy Implications” konulu çalıştayın hazırlıkları devam etmektedir. Bunlara ek olarak TCMB, Dışişleri Bakanlığı bünyesinde kurulan Lojistik görev gücünde yer alarak G-20 toplantılarının düzenlenmesinde de aktif olarak görev almaktadır. Hem içerik hem de lojistik konularda ilgili tüm kurumlar ve uluslararası kuruluşlarla ortak çalışmalar yapılmaktadır.

2.9. Uluslararası İş Birliği ve Organizasyonlar

Diğer merkez bankaları ile yürütülmekte olan iletişimin ve teknik iş birliğinin artırılmasına yönelik çalışmalar 2014 yılında da devam ettirilmiştir. Söz konusu çalışmalar çerçevesinde İtalya Merkez Bankası ile Nisan, Almanya Merkez Bankası ile Temmuz, AMB ile Kasım aylarında üst düzey politika diyaloğu toplantıları gerçekleştirilmiştir. 12-13 Eylül 2014 tarihlerinde TCMB İzmir - Özdere, Naim Talu Eğitim, Seminer ve Dinlenme Sitesinde AMB ile TCMB tarafından ortaklaşa “Assessing the Macroeconomic Implications of Financial and Production Networks” konulu bir konferans düzenlenmiş, konferansa uluslararası kuruluşlar, merkez bankaları ve üniversitelerden katılım sağlanmıştır. Mutabakat zaptı kapsamında Ağustos ve Kasım aylarında İtalya Merkez Bankasına çalışma ziyaretlerinde bulunulmuş ve teknik işbirliği faaliyetleri ile uluslararası ekonomik analiz konularında toplantılar yapılmıştır. 27 Eylül 2014 tarihinde Karadağ Merkez Bankası ile mutabakat zaptı imzalanmış ve iki merkez bankası arasındaki iş birliğinin güçlendirilmesine yönelik adım atılmıştır. Bu mutabakat zaptı kapsamında uzman düzeyinde karşılıklı ziyaretler gerçekleştirilmesi, merkez bankacılığı konularında teknik danışmanlık sağlanması, ortak araştırma aktiviteleri ile beraberce kararlaştırılan konularda seminer ve çalıştay düzenlenmesi öngörülmektedir.



2.9.2. Organizasyonlar

Ülkemizin uluslararası ekonomik platformlarda tanıtılması, diğer ülke merkez bankaları ve uluslararası kuruluşlarla karşılıklı ilişki ve iş birliğinin geliştirilmesi amaçlarıyla, gerek dünya gerekse Türkiye ekonomisinde gündem oluşturan konuların irdelenmesini hedefleyen toplantı, seminer, panel, çalıştay ve konferanslar düzenlenmiştir.

Bu kapsamda TCMB’nin ev sahipliğini yaptığı ve alanında yetkin akademisyenler ile merkez bankacılarını bir araya getiren organizasyonlar aşağıda yer almaktadır;

• 21-22Mart2014tarihlerindeAnkara’dagerçekleştirilen “G-20 Framework Working Group” toplantısı.

• 25-26Nisan2014tarihlerindeİzmir’deCentreforEconomic Policy Research (CEPR) ile ortaklaşa olarak gerçekleştirilen “59th Economic Policy” paneli.

• 29Nisan2014tarihindeİstanbul’daUluslararasıİslami Likidite Yönetimi Kuruluşu (International Liquidity Management Corporation-IILM) ile ortaklaşa olarak düzenlenen “IILM Sukuk Awareness” başlıklı toplantı.

• 1-3Mayıs2014tarihleriarasındaİstanbul’dagerçekleştirilen “IMF-World Bank Constituency Meeting at Deputies Level” başlıklı toplantı.

• 7-10Mayıs2014tarihleriarasındaTrabzon’daBIS-Ödeme ve Mutabakat Sistemleri Komitesi (CPSS) ile ortaklaşa düzenlen 13. Bölge Ülkeleri Ödeme Sistemleri Çalıştayı.

• 21-24Mayıs2014tarihleriarasındaİzmir’dedüzenlenen “Monetary Policy in Developing Economies” başlıklı uluslararası eğitim çalıştayı.

• 28Mayıs2014tarihindeİstanbul’daBISileortaklaşa olarak düzenlenen “BIS Executive Committee” toplantısı.

• 29-30Mayıs2014tarihlerindeİstanbul’daBISileortaklaşa olarak gerçekleştirilen “Developing and Improving Sectoral Financial Accounts” başlıklı çalıştay.

• 2-3Haziran2014tarihlerindeİstanbul’dagerçekleştirilen “Macro Workshop 2014” başlıklı çalıştay.

• 13-14Haziran2014tarihlerindeİstanbul’daNational Bureau of Economic Research (NBER) ile ortaklaşa olarak gerçekleştirilen “Monetary Policy and Financial Stability In Emerging Markets” başlıklı konferans.

• 12-13Eylül2014tarihlerindeİzmir’deAMBileortaklaşa olarak düzenlenen “Assessing the Macroeconomic Implications of Financial and Production Networks” başlıklı konferans.

• 3Kasım2014tarihindeAnkara’daBISTveMalezya’da bulunan International Centre for Education in Islamic Finance (INCEIF) işbirliği ile gerçekleştirilen “Islamic Finance Conference Series II - Financial Stability and Islamic Finance” konulu bir konferans.

• 13-14Kasım2014tarihlerindeAntalya’dagerçekleştirilen “6th International Seminar on Central Banking Legislation: Challenges, Trends and Best Practices” başlıklı seminer.

• 10Aralık2014tarihindeİstanbul’daBISileortaklaşaolarak düzenlenen “Macroprudential Policies” başlıklı çalıştay.

TCMB tarafından katkı sağlanan organizasyonlar aşağıda yer almaktadır;

• 16Eylül2014tarihindeİstanbul’dadüzenlenen“İstanbul Finans Zirvesi 2014” kapsamında “Monetary Policy, Financial Stability and Innovation” paneli.

• 18Ekim2014tarihindeAntalya’dagerçekleştirilen“Uluslararası Ekonomi Konferansı 2014” kapsamında “Global Financial Instability and Central Bank Policies” paneli.



2014 yılında TCMB, akademik çalışmalara verdiği önem doğrultusunda personeli tarafından hazırlanmış olan Çalışma Tebliğleri’ne ve Ekonomi Notları’na Genel Ağ sitesinde yer vermiştir. Bu doğrultuda, Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü bünyesinde yapılan araştırmaların hakem değerlendirmesi sürecinden geçtikten sonra sunulduğu TCMB Çalışma Tebliğleri serisine 2014 yılında 40 adet tebliğ eklenmiştir. Ekonomik gelişmelere dair tartışmalara zamanlı bir katkıda bulunmak ve TCMB bünyesinde Türkiye ekonomisi ve para politikası üzerine yapılan çalışmaların sonuçlarını kamuoyuyla paylaşmak amacıyla hazırlanan Ekonomi Notları kapsamında ise 21 adet not kamuoyu ile paylaşılmıştır.

2014 yılında ayrıca makroekonomik istikrar, finansal istikrar, likidite yönetimi, ödeme sistemleri ve rezerv yönetimi konularında hazırlanan makalelere yer verilen Central Bank Review adlı hakemli dergi üç defa yayımlanmıştır.

Öte yandan, Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü personelinin katkılarıyla hazırlanmış olan 20 adet makale Social Sciences Citation Index’te listelenen dergilerde yayımlanmıştır. Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü tarafından Banka içinden katılımcılara yönelik olarak düzenlenen seminerler dizisi kapsamında 2014 yılında 31 adet seminer düzenlenmiş, bu seminerlerde Türkiye’deki ve yurt dışındaki üniversitelerden, uluslararası kuruluşlardan ve diğer merkez bankalarından katılımcılar çalışmaları hakkında sunumlar gerçekleştirmişlerdir.

İMB personeli tarafından 2014 yılı içerisinde toplam 15 adet araştırma ve inceleme yayını gerçekleştirilmiştir. Söz konusu yayınlardan 2’si Social Sciences Citation Index’te listelenen dergilerde, 7’si TCMB Çalışma Tebliğleri serisi yayınlarında, 3’ü Central Bank Review dergisinde ve 3’ü ise çeşitli ulusal ve uluslararası diğer araştırma-inceleme yayınlarında yayımlanmıştır.

İMB, Bankanın bilgi birikimine, iletişimine ve ikili iş birliğine katkıda bulunma amacı doğrultusunda, merkez bankalarının ekonomistleri, akademisyenler ve alanında uzman araştırmacılar ile ortak çalışmalar yapmak ve programlar düzenlemek suretiyle 24 adet araştırma semineri, 13. Eurasia Business and Economics Society Konferansında bir oturum, 6. TCMB Dahili Araştırma Konferansı ve “Macro Workshop 2014” isimli bir uluslararası çalıştay düzenlemiştir. Ayrıca İMB, 2014 yılı içinde 21 ekonomistin katıldığı ziyaretçi ekonomist programı çerçevesinde araştırmacıları ve merkez bankacıları ağırlamıştır. Merkez bankacılığı üzerine yapılan araştırmaları artırmak ve TCMB’de yürütülen akademik

2.10. Araştırma ve Geliştirme Çalışmaları

içerikli çalışmalara katkı sağlamak amacıyla yürütülen ziyaretçi programına 16 farklı kurumdan ekonomistler katılmıştır.

Banknot Matbaası Genel Müdürlüğünde, 2012 yılından itibaren yürütülmekte olan Araştırma ve Geliştirme Projelerinden bazıları, 2014 yılında tamamlanmış olup bu projeler şu şekilde özetlenebilir;

• İntaglioveOrlofbaskımakinelerindekullanılanve üretim sürecinin atığı durumundaki silme solüsyonunun, arıtılmasını ve yüzde 90 seviyesinde geri kazanılmasını sağlayan bir süreç geliştirilmiş, bu iş için bir sistem tasarlanmış, üretilmiş, Banknot Matbaası Genel Müdürlüğüne kurulmuş ve işletmeye alınmıştır.

• Üretimesnasında,UVmürekkepbaskısınınkalitekontrolünü yapan bir sistem geliştirilmiş, üç simultan baskı makinesine entegre edilmiştir.

• Simultanbaskımakinelerindenbirininelektronikkontrol ünitesinin tamamı başta olmak üzere, ana motoru, sensörlerinin (kontrol noktaları) yüzde 90’ı ve bazı mekanik parçaları yenilenmek suretiyle modernize edilmiştir. Söz konusu baskı makinesinin, elektronik kontrol ünitesi sıfırdan tasarlandığı gibi, elektronik kontrol ünitesindeki PLC’lerin (Programmable Logic Controller) yazılımı da geliştirilmiştir.

• 2015yılındagerçekleştirilmesidüşünülenbazıprojeler için, araştırma geliştirme ve uygulamaya yönelik fizibilite çalışmaları yapılmıştır.



2014 yılında TCMB tarafından düzenlenen eğitim etkinliklerine toplam 6472 kişi katılmış, diğer kurum ve kuruluşların düzenlediği çeşitli programlardan toplam 664 Banka personelinin yararlanması sağlanmış, yurt içi ve yurt dışında düzenlenen eğitim etkinliklerine ise toplam 42 Banka personeli öğretim elemanı/konuşmacı olarak katılmıştır.

2.11.1. TCMB Tarafından Düzenlenen

Programlar

2014 yılında TCMB tarafından düzenlenen Banka içi eğitimlere 4735 Banka personeli katılmıştır. Bu eğitimler; “Bankacılık Eğitimleri”, “Geliştirme Eğitimleri” ve “Yükseltme Eğitimleri”dir (Grafik 35).

Yine TCMB tarafından düzenlenmekte olan Banka Tanıtım Programlarına 1.461, Banka Staj Programına 9 üniversite öğrencisi katılmıştır. Ayrıca, Kazakistan ve Kırgızistan’daki üniversitelerden toplam 45 öğrenciye bir ay süre ile staj yaptırılmıştır. Bunun yanında, 96 geçici personel ile çeşitli kurum ve kuruluşlardan 126 kişi olmak üzere toplam 222 katılımcıya eğitim verilmiştir (Grafik 36).

2.11. Eğitim Faaliyetleri

Grafik 35. Eğitim Etkinlikleri(Banka Personeli)*

(*) 2014 yılında uzaktan eğitimlere katılan 1.039 Banka personeli geliştirme eğitimleri içerisinde gösterilmiştir.Kaynak: TCMB.

Geliştirme Eğitimleri

%85 (4.026)

BankacılıkEğitimleri%11 (544)Yükseltme

Eğitimleri%4 (165)

Grafik 36. Eğitim Etkinlikleri (Banka Personeli Dışındaki Katılımcılar)

Kaynak: TCMB.

Banka Tanıtımı ve Staj

%84 (1.470)

Diğer%13 (222)

Yurt Dışı Staj%3 (45)



2.11.2. Uluslararası Eğitim ve Teknik

Destek Faaliyetleri

2014 yılında, İMB tarafından düzenlenen uluslararası eğitim ve teknik destek faaliyetlerine 50 ülkenin merkez bankası ve ilgili politika yapıcı kuruluşlarından, yurt içi kurumlardan katılımcılar dahil, toplam 366 kişi katılım sağlamıştır (Grafik 37).

İMB, 2014 yılında merkez bankaları ve ilgili politika yapıcı kurumlar ile uluslararası kuruluşların katılımıyla önceliği merkez bankalarının ihtiyaç duyduğu alanlarda olmak üzere kurs, seminer ve çalıştay türlerinde 10 uluslararası eğitim programı düzenlemiştir. İMB tarafından düzenlenen uluslararası eğitimler aşağıda yer almaktadır;

• 31Mart-4Nisan2014tarihleriarasındaİstanbul’da“Introduction to Modelling for Policy Analysis” konulu kurs.

• 28-30Nisan2014tarihleriarasındaİstanbul’da“Balance of Payments and External Statistics” konulu seminer.

• 5-7Mayıs2014tarihleriarasındaİstanbul’da“Payment Systems and Instruments” konulu seminer.

• 21-24Mayıs2014tarihleriarasındaİzmir’de“Monetary Policy in Developing Economies” konulu çalıştay.

• 25-29Ağustos2014tarihleriarasındaİstanbul’da“Bayesian Econometric Methods and Forecasting” konulu seminer.

• 8-12Eylül2014tarihleriarasındaİstanbul’da“Inflation Targeting after the Crisis: Foundations, Results and Policy Challenges” konulu seminer.

• 15-19Eylül2014tarihleriarasındaİstanbul’da“Financial Stability, Financial Crises and Monetary Policy” konulu seminer.

• 29Eylül-1Ekim2014tarihleriarasındaİstanbul’da “Foreign Exchange Reserve and Risk Management” konulu seminer.

• 10-14Kasım2014tarihleriarasındaİstanbul’da“Short-term Forecasting at Central Banks” konulu seminer.

• 15-19Aralık2014tarihleriarasındaİstanbul’da“Financial Crises and Credit Frictions in Open Economies” konulu kurs.

İMB tarafından düzenlenen uluslararası eğitimlere Asya, Avrupa, Afrika ve Güney Amerika kıtalarından 178 olmak üzere, yurt içi katılımcılar da dâhil toplam 257 kişi katılmıştır (Grafik 38).

Grafik 37. İMB Uluslararası Eğitim ve Teknik Destek Faaliyetlerine Katılımın Dağılımı

Kaynak: TCMB.

Eğitim Faaliyetleri -Yurt İçi Katılımcı

%21 (79)

Teknik Destek Faaliyetleri -Uluslararası Katılımcı

%30 (109)

Eğitim Faaliyetleri -Uluslararası Katılımcı

%49 (178)

Grafik 38. İMB Uluslararası Eğitim Faaliyetlerine Katılımın Dağılımı

Kaynak: TCMB.

Avrupa%29 (51)

Asya%51 (91)

Afrika%13 (24)

Güney Amerika%7 (12)



İMB tarafından merkez bankaları ve uluslararası kuruluşlarla ikili iş birliğini artırma amacı doğrultusunda çeşitli merkez bankaları için “Ödeme Sistemleri”, “Nakit Para Yönetimi”, “Şubecilik Faaliyetleri”, “Tüketicinin Korunması ve Finansal Eğitim”, “İnsan Kaynakları ve Lojistik Uygulamaları” konularında İstanbul ve Ankara’da 6 adet teknik destek içerikli program organize edilmiştir. Bunların yanısıra, “Ödemeler Dengesi İstatistikleri”, “Para Politikası Uygulamaları ve Enflasyon Hedeflemesi” ve “Risk Yönetimi” konularındaki 3 adet teknik destek programı ise yurt dışında gerçekleştirilmiştir.

Ayrıca, Afganistan Merkez Bankası ile imzalanan Mutabakat Zaptı çerçevesinde Ankara ve İstanbul’da ilgili Bankanın üst düzey yöneticilerine ve şube müdürlerine yönelik 3 adet teknik destek programı düzenlenmiştir.

Teknik işbirliği çalışmaları kapsamında diğer ülke merkez bankalarından 109 katılımcı ile merkez bankacılığı ile ilgili çeşitli konularda TCMB’nin tecrübeleri paylaşılmıştır.

2.11.3 Diğer Kurum ve Kuruluşlar

Tarafından Düzenlenen Programlar

Diğer kurum ve kuruluşların yurt içinde düzenlediği kısa süreli eğitim programlarına 225 Banka personelinin, yurt dışındaki programlara ise 215 Banka personelinin katılımı sağlanmıştır. Ek olarak, Akademik Çalışmalar İçin Mali Destek Programı kapsamında çeşitli kurum ve kuruluşların düzenlediği programlara da 71 Banka personelinin katılımı sağlanmıştır (Grafik 39).

Lisansüstü (Yüksek Lisans/Doktora) eğitim programlarına, yurt içinde yeni başlayan 15 kişiyle birlikte toplam 103 Banka personeli, yurt dışında ise yeni başlayan 13 kişiyle birlikte toplam 49 Banka personeli devam etmiştir. Ayrıca, Mesleki İnceleme ve Araştırma kapsamında 1 Banka personeli yurt dışında çalışmalarını sürdürmüştür (Grafik 40).

2.11.4. Diğer Faaliyetler

Öğretim elemanı/konuşmacı görevlendirme çerçevesinde; yurt içinde çeşitli kamu kurumlarında düzenlenen eğitim etkinliklerinde 30, yurt içinde çeşitli üniversitelerde dönemlik ders vermek üzere 12 Banka personeli görevlendirilmiştir.

Ayrıca, uzmanlık yeterlik tezlerinin değerlendirilmesi kapsamında, uzman yardımcılarının uzman olarak atanabilmeleri için hazırladıkları 9 adet tez incelenmiş, oluşturulan tez kurullarında değerlendirilmiş ve başarılı bulunmuştur.

Grafik 39. Banka Dışı Kısa Süreli Eğitim Programları

Kaynak: TCMB.

Yurt İçi Kısa Süreli Eğitim

%44 (225)

Yurt Dışı Kısa SüreliEğitim %42 (215)

AkademikÇalışmalar İçin Mali

Destek Programı%14 (71)

Grafik 40. Lisansüstü Eğitime Devam EdenBanka Personeli

Kaynak: TCMB.

Yurt İçiLisansüstü%67 (103)

Meslekiİnceleme ve

Araştırma%1 (1)

Yurt DışıLisansüstü

%32 (49)



Türkiye-Polonya arasında sürdürülen siyasi, ekonomik, kültürel, diplomatik ilişkilerin ve sanatsal işbirliğinin 600. yılı münasebetiyle, TCMB Sanat Koleksiyonundan seçilen eserlerle “Şark, Modernlik ve Sanat” sergisi, Wilanow Sarayı Müzesi, Varşova, Polonya’da, 25 Haziran - 21 Eylül 2014 tarihleri arasında düzenlenmiştir. Sergi, Avrupa-merkezcilik, hegemonya ve öteki modernlik eleştirilerinin sıklıkla gündeme geldiği 1990’larda, TCMB Sanat Koleksiyonunda yer alan ve çoğunluğu 1980-1990’larda üretilmiş bir grup öteki sanatçının yapıtlarıyla gerçekleştirilmiş ve bugünün güncel sanatını göstermekten çok, bir dönemin ruhuna tanıklık etmiştir. Tarihsel süreçlerin uğramadığına, gelenek ve göreneklerin değişmeden sürdürüldüğüne inanılan, zaman dışı tutulan coğrafyalardaki bir başka kültürün gölgede kalan modern sanat hakikâtına ve tarihine odaklanılmıştır. Serginin kalıcılığını sağlamak amacıyla, Türkçe/İngilizce/Lehçe olmak üzere üç dilde kapsamlı bir katalog hazırlanmıştır.

Türkiye-Malezya arasında sürdürülen siyasi, ekonomik, kültürel, diplomatik ilişkilerin ve sanatsal iş birliğinin 50. yılı nedeniyle, TCMB Sanat Koleksiyonundan derlenen eserlerin yer aldığı “Gelenek, Kültür ve Modernite: Türkiye’den Çağdaş Sanat” adlı sergi, 2 Aralık 2014 – 31 Ocak 2015 tarihleri arasında Kuala Lumpur İslam Sanatları Müzesi, Malezya’da düzenlenmiştir. Türk Resim sanatının genel gelişimini özetleyen; gelenek, kültür ve modernite tartışmaları bağlamında eleştirel bir yaklaşım ve okuma öneren serginin kalıcılığını sağlamak amacıyla, Türkçe ve İngilizce olmak üzere iki dilde kapsamlı bir katalog hazırlanmıştır.

2.12. Kültürel, Sanatsal ve Sportif Faaliyetler

Bunların yanı sıra, TCMB Sanat Koleksiyonundan “Geçmişten Gelen Estetik: Hat-Ebru- Sedefkârlık” sergisi, 10 Mayıs – 17 Temmuz 2014 tarihleri arasında Ankara’da TCMB Sanat Galerisinde düzenlenmiştir. Sergi, sedefkâr Salih Balakbabalar ile ebru sanatçısı Alparslan Babaoğlu’nun hat temalı eserlerinden oluşmuştur.

Kültürel etkinliklere ek olarak, sportif etkinlikler kapsamında ise; TCMB’nin ev sahipliğinde Türkiye’de yerleşik bankaların satranç takımlarının katıldığı geleneksel “Bankalararası Satranç Turnuvası”nın 7 ncisi 6 Aralık 2014 tarihinde İstanbul’da düzenlenmiştir. TCMB’nin üyesi bulunduğu Avrupa Merkez Bankaları Kültür ve Spor Kulüpleri Birliğine üye merkez bankalarının ev sahipliğinde organize edilen Euro Briç (Polonya), Euro Tenis (Avusturya), Euro Masa Tenisi (Romanya), Euro Voleybol (Yunanistan) ve Euro Hiking (İtalya) turnuvaları ile Karadağ Merkez Bankası ev sahipliğinde düzenlenen “10. Balkan Ülkeleri Merkez Bankaları Spor Turnuvası”na basketbol ve satranç dallarında katılım sağlanmıştır.



TCMB, Kanunu ile kendisine verilmiş olan görev ve yetkilerini yerine getirmenin yanı sıra sosyal sorumluluk faaliyetlerinde de yer almakta, bağış ve yardımlar ile akademik çalışmalara katkıda bulunmaktadır. Bu doğrultuda, yurt içi ve yurt dışında düzenlenecek ekonomi ve finans alanlarındaki akademik ve/veya politika üretmeye yönelik konferans ve diğer akademik ve politika üretici çalışmaların desteklenmesine yönelik olarak 2006 yılından itibaren yürütülmekte olan Akademik Çalışmalar İçin Mali Destek Programı 2014 yılında da sürdürülmüştür. Mali destek talebinde bulunulan 19 akademik programa mali yardım yapılmıştır.

TCMB 2014 yılı içinde Türkiye ekonomisi, merkez bankacılığı veya para politikası konularında yapılan akademik çalışmaları desteklemek ve bu çalışmalara daha geniş kesimlerin ulaşabilmesine katkıda bulunmak amacıyla “Akademik Çalışmaların Değerlendirilmesine Yönelik Yarışma”nın beşincisini düzenlemiştir. Söz konusu yarışma kapsamında gerçekleştirilen başvurulara yönelik yapılan değerlendirmeler sonucunda bir çalışma birincilik, bir çalışma ikincilik, bir çalışma da üçüncülük ödülü kazanmış; ayrıca dört çalışmaya da akademik teşvik ödülü verilmiştir.

2.13. Sosyal Sorumluluk Faaliyetleri, Bağış ve Yardımlar

17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen depremden sonra TCMB ile Yunanistan Merkez Bankasının katkılarıyla İzmit, Derince’de yaptırılarak 2001-2002 yılında eğitime açılan Merkez Bankası Derince Anadolu Lisesinin 2014 yılı Mayıs ayında düzenlenen 13. dönem mezuniyet töreninde ilk üç dereceye girerek mezun olan öğrencilere plaket, para ödülü ve hediyeler verilmiştir. 2002-2003 eğitim döneminden itibaren, anılan liseden mezun olarak bir yüksek öğrenim kurumuna kaydını yaptırmış olan öğrencilere Banka tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde verilmeye başlanan karşılıksız eğitim bursundan yararlanan öğrenci sayısı 2014 yılında 70’e ulaşmıştır. Ayrıca, okulun eğitim programını destekleyecek şekilde zenginleştirilmesi amacıyla dizüstü bilgisayar, yazıcı, faks vb. elektronik ofis cihazlarının alımı yapılmış ve okul binasına kapalı devre televizyon sistemi ve alarm sistemini içeren bir güvenlik sistemi kurulmuştur.

Bunların yanı sıra, Dışişleri Mensupları Eşleri Dayanışma Derneği tarafından Van İli Erciş İlçesinde yaptırılan kız öğrenci yurdunun tefrişi için bağışta bulunulmuştur.

Ayrıca, TCMB’de kullanım dışı kalan çalışma masası, sehpa, etajer, dolap gibi tefriş malzemelerinin bakım, onarım ve cilası ile bilgisayar, telefon, yazıcı gibi cihazların bakım onarımları yaptırılarak, ihtiyacı olan eğitim kurumlarına dağıtılmıştır.


3. Bölüm Finansal Tablolar



3.1. 31.12.2014 Tarihli Bilanço

AKTİF Açıklama No. Türk Lirası Yabancı Para Toplam1. Altın 3.4.2.1 - 47.307.178.355 47.307.178.355

1.1 Uluslararası Standartta Olan

(Safi Gram) 529.108.281,88 - 47.307.178.355 47.307.178.3552. Yabancı Para Banknotlar 3.4.2.2 - 2.091.971.871 2.091.971.8713. Yurt Dışı Bankalar 3.4.2.3 - 245.424.134.556 245.424.134.556

3.1 YP Menkul Kıymetler - 228.715.091.024 228.715.091.0243.2 Mevduat - 12.811.105.792 12.811.105.7923.3 Diğer - 3.897.937.740 3.897.937.740

4. Rezerv Dilimi Pozisyonu 3.4.2.4 - 379.048.053 379.048.0535. Menkul Kıymetler 3.4.2.5 9.217.473.960 - 9.217.473.960

5.1 Devlet İç Borçlanma Senetleri 9.166.544.460 - 9.166.544.4605.2 Diğer 50.929.500 - 50.929.500

6. Para Politikası İşlemlerinden Alacaklar 3.4.2.6 46.454.161.112 - 46.454.161.1126.1 Açık Piyasa İşlemleri 46.254.098.612 - 46.254.098.6126.2 Bankalararası Para Piyasası İşlemleri 200.062.500 - 200.062.500

7. Yurt İçi Bankalar 3.4.2.7 - - -8. Krediler 3.4.2.8 - 19.351.600.020 19.351.600.020

8.1 İç Krediler - 19.328.800.400 19.328.800.4008.1.1 Reeskont Kredileri - 19.328.800.400 19.328.800.4008.1.2 Diğer Krediler - - -

8.2 Dış Krediler - 22.799.620 22.799.6209. İştirakler 3.4.2.9 - 628.430.193 628.430.19310. SDR Tahsisatı Nedeniyle Hazine Yükümlülüğü 3.4.2.4 - 3.600.846.352 3.600.846.35211. Duran Varlıklar (Net) 3.4.2.10 649.458.352 - 649.458.35212. Takipteki Alacaklar (Net) 3.4.2.8 -3.549.660.834 3.549.660.834 -

12.1 Takipteki Alacaklar - 3.549.660.834 3.549.660.83412.2 Takipteki Alacaklar Karşılığı (-) -3.549.660.834 - -3.549.660.834

13. Ertelenmiş Vergi Varlığı 3.4.2.14 8.106.685 - 8.106.68514. Değerleme Hesabı 3.4.2.17 - - -15. Diğer Aktifler 3.4.2.11 1.784.826.432 4.138.330 1.788.964.761

15.1 Uluslararası Standartta Olmayan Altın

(Safi Gram) 3.177.797,62 3.4.2.1 284.124.524 - 284.124.52415.2 Madeni Para 67.256.921 - 67.256.92115.3 Gelir Tahakkukları 31.750.122 - 31.750.12215.4 Diğer 1.401.694.865 4.138.330 1.405.833.195

TOPLAM 54.564.365.707 322.337.008.563 376.901.374.270



PASİF Açıklama No. Türk Lirası Yabancı Para Toplam1. Tedavüldeki Banknotlar 3.4.2.12 85.118.221.700 - 85.118.221.7002. Para Politikası İşlemlerinden Borçlar 3.4.2.6 32.306.729 - 32.306.729

2.1 Açık Piyasa İşlemleri - - -2.2 Bankalararası Para Piyasası İşlemleri 32.306.729 - 32.306.7292.3 Likidite Senetleri - - -

3. Mevduat 3.4.2.13 35.454.167.069 206.039.285.009 241.493.452.0783.1 Kamu Sektörü Mevduatı 13.351.324.980 9.622.195.993 22.973.520.974

3.1.1 Hazine, Genel ve Özel Bütçeli İdareler 13.320.846.283 9.614.948.801 22.935.795.0843.1.2 Diğer 30.478.698 7.247.192 37.725.890

3.2. Bankacılık Sektörü Mevduatı 21.595.047.936 189.883.850.058 211.478.897.9943.2.1 Yurt İçi Bankalar 21.592.404.043 17.549.430.368 39.141.834.4103.2.2 Yurt Dışı Bankalar 2.094.617 - 2.094.6173.2.3 Zorunlu Karşılıklar Bloke Hesabı - 172.334.419.690 172.334.419.690

3.2.3.1 Nakit - 135.407.992.669 135.407.992.669 3.2.3.2 Altın (Safi Gram) 413.004.517,21 3.4.2.1 - 36.926.427.021 36.926.427.021

3.2.4 Diğer 549.277 - 549.2773.3 Diğer Mevduat 507.794.153 6.533.238.958 7.041.033.110

3.3.1 İşçi Dövizleri - 5.846.583.016 5.846.583.0163.3.2 Uluslararası Kuruluşlar 55.944.044 - 55.944.0443.3.3 Fonlar 203.297.691 52.868.293 256.165.9843.3.4 Diğer 248.552.418 633.787.648 882.340.066

4. Yurt Dışı Bankalar 3.4.2.3 - 867.641 867.6415. Rezerv Dilimi İmkanı 3.4.2.4 - 379.048.053 379.048.0536. SDR Tahsisatı 3.4.2.4 - 3.600.846.352 3.600.846.3527. Vergi Yükümlülüğü 3.4.2.14 1.527.932.895 - 1.527.932.895

7.1 Ödenecek Vergiler 1.527.932.895 - 1.527.932.8958. Karşılıklar 3.4.2.15 385.247.276 - 385.247.2769. Sermaye ve İhtiyat Akçesi 3.4.2.16 10.947.816.726 - 10.947.816.726

9.1 Ödenmiş Sermaye 25.000 - 25.0009.2 Sermaye Enflasyon Düzeltme Farkı 46.208.524 - 46.208.5249.3 İhtiyat Akçesi 10.901.583.202 - 10.901.583.202

10. Değerleme Hesabı 3.4.2.17 22.857.074.080 - 22.857.074.08011. Dönem Kârı 3.4.2.20 8.641.643.826 - 8.641.643.82612. Diğer Pasifler 3.4.2.18 583.520.888 1.333.396.026 1.916.916.914

12.1 Hazine Altınları (Safi Gram) 345.574,68 3.4.2.1 30.897.575 - 30.897.57512.2 Akreditifler - 938.770.080 938.770.08012.3 Gider Tahakkukları 3.198.749 - 3.198.74912.4 Diğer 549.424.563 394.625.947 944.050.509

TOPLAM 165.547.931.189 211.353.443.081 376.901.374.270NAZIM HESAPLAR 886.302.696.131



3.2. 31.12.2014 ve 31.12.2013 Tarihli Bilançolar

AKTİF Açıklama No. 2014 20131. Altın 3.4.2.1 47.307.178.355 42.850.276.179

1.1 Uluslararası Standartta Olan 47.307.178.355 42.850.276.1792. Yabancı Para Banknotlar 3.4.2.2 2.091.971.871 3.754.572.4503. Yurt Dışı Bankalar 3.4.2.3 245.424.134.556 232.627.024.034

3.1 YP Menkul Kıymetler 228.715.091.024 211.123.802.7663.2 Mevduat 12.811.105.792 17.107.759.0583.3 Diğer 3.897.937.740 4.395.462.210

4. Rezerv Dilimi Pozisyonu 3.4.2.4 379.048.053 370.973.3635. Menkul Kıymetler 3.4.2.5 9.217.473.960 8.931.100.770

5.1 Devlet İç Borçlanma Senetleri 9.166.544.460 8.931.100.7705.2 Diğer 50.929.500 -

6. Para Politikası İşlemlerinden Alacaklar 3.4.2.6 46.454.161.112 39.081.965.9856.1 Açık Piyasa İşlemleri 46.254.098.612 39.007.449.9476.2 Bankalararası Para Piyasası İşlemleri 200.062.500 74.516.038

7. Yurt İçi Bankalar 3.4.2.7 - -8. Krediler 3.4.2.8 19.351.600.020 13.329.215.092

8.1 İç Krediler 19.328.800.400 13.307.133.9188.1.1 Reeskont Kredileri 19.328.800.400 13.307.133.9188.1.2 Diğer Krediler - -

8.2 Dış Krediler 22.799.620 22.081.1749. İştirakler 3.4.2.9 628.430.193 587.726.74310. SDR Tahsisatı Nedeniyle Hazine Yükümlülüğü 3.4.2.4 3.600.846.352 3.524.139.14411. Duran Varlıklar (Net) 3.4.2.10 649.458.352 641.032.22312. Takipteki Alacaklar (Net) 3.4.2.8 - -

12.1 Takipteki Alacaklar 3.549.660.834 3.262.625.71512.2 Takipteki Alacaklar Karşılığı (-) -3.549.660.834 -3.262.625.715

13. Ertelenmiş Vergi Varlığı 3.4.2.14 8.106.685 7.523.89014. Değerleme Hesabı 3.4.2.17 - -15. Diğer Aktifler 3.4.2.11 1.788.964.761 1.093.742.082

15.1 Uluslararası Standartta Olmayan Altın 3.4.2.1 284.124.524 261.996.93615.2 Madeni Para 67.256.921 68.020.95215.3 Gelir Tahakkukları 31.750.122 29.054.80315.4 Diğer 1.405.833.195 734.669.391

TOPLAM 376.901.374.270 346.799.291.955



PASİF Açıklama No. 2014 20131. Tedavüldeki Banknotlar 3.4.2.12 85.118.221.700 74.814.589.7282. Para Politikası İşlemlerinden Borçlar 3.4.2.6 32.306.729 208.520.271

2.1 Açık Piyasa İşlemleri - -2.2 Bankalararası Para Piyasası İşlemleri 32.306.729 208.520.2712.3 Likidite Senetleri - -

3. Mevduat 3.4.2.13 241.493.452.078 228.325.479.0413.1 Kamu Sektörü Mevduatı 22.973.520.974 27.488.714.052

3.1.1 Hazine, Genel ve Özel Bütçeli İdareler 22.935.795.084 27.365.176.5863.1.2 Diğer 37.725.890 123.537.465

3.2. Bankacılık Sektörü Mevduatı 211.478.897.994 188.585.936.8803.2.1 Yurt İçi Bankalar 39.141.834.410 32.204.712.8433.2.2 Yurt Dışı Bankalar 2.094.617 5.734.0553.2.3 Zorunlu Karşılıklar Bloke Hesabı 172.334.419.690 156.375.051.205

3.2.3.1 Nakit 135.407.992.669 123.097.074.552 3.2.3.2 Altın 3.4.2.1 36.926.427.021 33.277.976.653

3.2.4 Diğer 549.277 438.7763.3 Diğer Mevduat 7.041.033.110 12.250.828.109

3.3.1 İşçi Dövizleri 5.846.583.016 11.320.996.4603.3.2 Uluslararası Kuruluşlar 55.944.044 9.939.1083.3.3 Fonlar 256.165.984 776.292.9913.3.4 Diğer 882.340.066 143.599.551

4. Yurt Dışı Bankalar 3.4.2.3 867.641 798.5565. Rezerv Dilimi İmkanı 3.4.2.4 379.048.053 370.973.3636. SDR Tahsisatı 3.4.2.4 3.600.846.352 3.524.139.1447. Vergi Yükümlülüğü 3.4.2.14 1.527.932.895 939.639.379

7.1 Ödenecek Vergiler 1.527.932.895 939.639.3798. Karşılıklar 3.4.2.15 385.247.276 371.225.8659. Sermaye ve İhtiyat Akçesi 3.4.2.16 10.947.816.726 9.291.338.931

9.1 Ödenmiş Sermaye 25.000 25.0009.2 Sermaye Enflasyon Düzeltme Farkı 46.208.524 46.208.5249.3 İhtiyat Akçesi 10.901.583.202 9.245.105.407

10. Değerleme Hesabı 3.4.2.17 22.857.074.080 22.164.507.12511. Dönem Kârı 3.4.2.20 8.641.643.826 5.028.771.02712. Diğer Pasifler 3.4.2.18 1.916.916.914 1.759.309.526

12.1 Hazine Altınları 3.4.2.1 30.897.575 28.491.27612.2 Akreditifler 938.770.080 931.012.87612.3 Gider Tahakkukları 3.198.749 3.587.82512.4 Diğer 944.050.509 796.217.549

TOPLAM 376.901.374.270 346.799.291.955NAZIM HESAPLAR 886.302.696.131 841.907.412.091



3.3. 2014 ve 2013 Hesap Dönemlerine Ait Kâr/Zarar Tabloları

Açıklama No. 2014 2013

Faiz Geliri 3.4.2.20 6.346.312.256 4.389.412.092

Faiz Gideri 3.4.2.20 -1.009.528.914 -587.203.122

Net Faiz Geliri/Gideri 5.336.783.342 3.802.208.970

Komisyon ve Hizmet Geliri 3.4.2.20 404.815.947 353.397.586

Komisyon ve Hizmet Gideri 3.4.2.20 -10.160.789 -16.226.772

Net Komisyon ve Hizmet Geliri/Gideri 394.655.158 337.170.813

Faiz Dışı Gelir 3.4.2.20 7.427.995.804 5.520.358.878

Faiz Dışı Gider 3.4.2.20 -3.056.115.939 -3.741.132.288

Net Faiz Dışı Gelir/Gider 4.371.879.865 1.779.226.590

Vergi Öncesi Kâr/Zarar 10.103.318.365 5.918.606.373

Vergi Gideri 3.4.2.14 -1.461.674.539 -889.835.346

Dönem Kârı/Zararı 8.641.643.826 5.028.771.027



3.4. Açıklamalar

3.4.1. Finansal Raporlama Esasları

TCMB, yasal defterlerini vergi mevzuatına ve 1211 sayılı TCMB Kanunu’na, yasal finansal tablolarını 6102 sayılı Türk

Ticaret Kanunu’na ve 1211 sayılı TCMB Kanunu’na uygun olarak hazırlamaktadır.

Muhasebenin dönemsellik, tam açıklama, ihtiyatlılık, sosyal sorumluluk, kişilik, işletmenin sürekliliği, parayla

ölçülme, maliyet esası, tarafsızlık ve belgelendirme, tutarlılık, özün önceliği ve önemlilik ilkeleri, finansal olayların

kaydedilmesi ve ölçülmesinde TCMB muhasebe uygulamalarının temel dayanağını oluşturmaktadır.

TCMB’nin gerçekleştirdiği işlemler işlem tarihindeki kurlar üzerinden Türk lirasına çevrilmektedir. Finansal tabloların

hazırlanması sırasında, yabancı para cinsinden kayıtlara geçirilmiş olan varlık ve yükümlülük hesapları raporlama

tarihindeki cari döviz ve efektif alış kurları esas alınarak Türk lirasına çevrilmektedir.

1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 61. maddesi gereğince, Türk lirası değerinin yabancı paralar karşısında değişmesi

nedeniyle TCMB’nin aktif ve pasifindeki altın ve dövizlerin yeniden değerlemesi sonucu oluşan gerçekleşmemiş

gelir ve giderler TCMB bilançosunun aktif ve pasifinde “Değerleme Hesabı” kaleminde izlenmektedir. Bu gelir ve

giderlerin gerçekleşmesi halinde, gerçekleşen tutarlar kâr ve zarar hesaplarına aktarılmaktadır.

Finansal tablolar, Türk lirası cinsinden ifade edilmektedir.

3.4.1.1. Altın Rezervi

TCMB altın rezervleri, TCMB kasasında, yurt dışı bankalarda ve BİST nezdinde tutulan uluslararası standartta olan

ve uluslararası standartta olmayan altınlardan oluşmaktadır. Rezerv yönetimi politikası kapsamında yurt dışındaki

altınlar serbest depolarda tutulmaktadır. Zorunlu karşılık tesisi için bankalar tarafından yatırılan altınlar da yurt dışı

bankalar ve BİST nezdinde takip edilmektedir.

Altın, alım tarihinde geçerli fiyatlar üzerinden kayda alınmakta ve izleyen dönemlerde gerçeğe uygun değer (GUD)

ile değerlenmektedir. GUD ayın son gününde Londra Altın Borsasında saat 10:30 ve saat 15:00’te kote edilen altın

fiyatlarının ortalaması ve 1 ons altın = 31,1035 gram esas alınarak hesaplanmakta, ay sonlarındaki değerlenmiş

değerleri üzerinden günlük olarak Türk lirasına çevrilerek bilançoda gösterilmektedir. Altının hem fiyat hem kur

farkı değişiminden kaynaklanan GUD değişiklikleri gerçekleşmemiş kazanç ya da kayıp olarak 1211 sayılı TCMB

Kanunu’nun 61. maddesi gereğince “Değerleme Hesabı”nda takip edilmektedir.

3.4.1.2 Finansal Varlıklar ve Yükümlülükler

a) GUD Farkı Kâr veya Zarara Yansıtılan Finansal Varlıklar

GUD farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar; alım-satım amacıyla elde tutulan finansal varlıklardır.

1211 sayılı TCMB Kanunu’nun açık piyasa işlemleri ile ilgili 52. maddesine dayanılarak, para arzı ve ekonominin

likiditesini düzenlemek amacıyla, TCMB’nin kendi nam ve hesabına satın aldığı menkul kıymetler ile yabancı para

menkul kıymetler bu grupta sınıflandırılmaktadır. Alım-satım amaçlı finansal varlıklar, kayda alınmalarının ardından

ay sonları itibarıyla GUD’ları ile değerlemeye tabi tutulmakta ve oluşan kazanç ve kayıplar, kâr ve zarar hesaplarına

intikal ettirilmektedir. Alım-satım amaçlı finansal varlıkların elde etme maliyeti ile GUD’ları arasındaki değer farkları,

bilançoda “3. Yurt Dışı Bankalar” ve “5. Menkul Kıymetler” kalemlerine yansıtılmaktadır.



GUD, BİST’te aynı gün valörlü işlemler için oluşan ağırlıklı ortalama fiyat, bu fiyatların bulunmaması durumunda ise,

ilgili menkul kıymetlerin TCMB’nin Resmi Gazete’de günlük olarak açıkladığı fiyatları üzerinden hesaplanmaktadır.

Yabancı para menkul kıymetler, ay sonları itibarıyla ilgili uluslararası piyasalarda oluşan kapanış fiyatları üzerinden

hesaplanan GUD’ları ile değerlenmektedir.

Alım-satım amaçlı finansal varlıkların elde tutulması esnasında kazanılan faizler, faiz gelirleri içerisinde

gösterilmektedir.

b) Krediler

TCMB tarafından verilen krediler, kredi tutarının karşı tarafa transferi ile kayıtlara yansıtılmaktadır. Krediler etkin faiz

yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyeti üzerinden gösterilir. Etkin faiz yöntemi; finansal varlığın itfa edilmiş

maliyet ile değerlenmesi ve ilgili faiz gelirinin ilişkili olduğu döneme dağıtılması yöntemidir. Etkin faiz oranı;

finansal aracın beklenen ömrü boyunca veya uygun olması durumunda daha kısa bir zaman dilimi süresince tahsil

edilecek tahmini nakit toplamını, ilgili finansal varlığın tam olarak net bugünkü değerine indirgeyen orandır.

c) Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar

Satılmaya hazır finansal varlıklar ilk olarak alış maliyetleri ile kaydedilmektedir. Kayda alınmalarını takip eden

dönemlerde satılmaya hazır finansal varlıkların GUD’u, piyasa fiyatları veya diğer değerleme yöntemleri kullanılarak

belirlenmektedir. Satılmaya hazır finansal varlıkların GUD değişiklikleri sebebiyle oluşan gerçekleşmemiş kazanç ve

kayıplar, “12. Diğer Pasifler” kaleminde takip edilmektedir.

TCMB’nin BIS, Dünya Bankalararası Finansal Telekomünikasyon Kuruluşu (SWIFT) ve IILM bulunan iştirakleri

satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılmaktadır.

İştirakin GUD değişikliklerinden kaynaklanan kazanç ve kayıplar “12. Diğer Pasifler” kaleminde takip edilmekte olup,

elden çıkarılması durumunda, kâr/zarar tablosuna yansıtılmaktadır.

İştiraklere ilişkin temettüler, temettü alma hakkının kesinleştiği dönemde kâr/zarar tablosuna yansıtılmaktadır.

d) Geri Satım Vaadiyle Alım İşlemleri

Türk lirası cinsinden menkul kıymetlerin geri satım vaadiyle alım işlemleri TCMB’nin yürüttüğü açık piyasa işlemleri

çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.

Geri satım vaadiyle alım işlemleri, teminat karşılığı verilen kredi şeklinde muhasebeleştirilmektedir. Nakit alacaklar,

işlem tarihinde verilen tutar kadar, aktifte “6. Para Politikası İşlemlerinden Alacaklar / 6.1 Açık Piyasa İşlemleri”

kaleminde gösterilirken, teminat olarak alınan menkul kıymetler nazım hesaplarda takip edilmektedir. Bankalardan

alınan faizler etkin faiz yöntemi kullanılarak ay sonlarında tahakkuk ettirilmektedir. Vadede işlemden doğan faiz

geliri kâr/zarar tablosuna yansıtılmaktadır.



e) Finansal Varlıklarda Değer Düşüklüğü

GUD farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dışındaki finansal varlıklar veya finansal varlık grupları,

her bilanço tarihinde değer düşüklüğüne uğradıklarına ilişkin göstergelerin bulunup bulunmadığına dair

değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Finansal varlığın ilk muhasebeleştirilmesinden sonra bir veya birden fazla

olayın meydana gelmesi ve söz konusu olayın ilgili finansal varlığın veya varlık grubunun güvenilir bir biçimde

tahmin edilebilen gelecekteki nakit akımları üzerindeki olumsuz etkisi sonucunda ilgili finansal varlığın değer

düşüklüğüne uğradığına ilişkin tarafsız bir göstergenin bulunması durumunda değer düşüklüğü zararı oluşmaktadır.

İtfa edilmiş değerinden gösterilen finansal varlıklar için değer düşüklüğü tutarı gelecekte beklenen tahmini nakit

akımlarının finansal varlığın etkin faiz oranı üzerinden iskonto edilerek hesaplanan bugünkü değeri ile kayıtlı değeri

arasındaki farktır.

Finansal varlıklarda, değer düşüklüğü doğrudan ilgili finansal varlığın kayıtlı değerinden düşülmektedir. Ticari

bir alacağın tahsil edilememesi durumunda, söz konusu tutar kadar karşılık ayrılmaktadır. Karşılık hesabındaki

değişimler kâr/zarar tablosuna yansıtılmaktadır.

f) Finansal Varlıkların Bilanço Dışı Bırakılması

TCMB, finansal varlığa ait nakit akışlarına ilişkin sözleşmeden doğan haklarının süresinin dolması veya ilgili finansal

varlığı ve bu varlığın mülkiyetinden doğan tüm riskleri ve kazanımları başka bir tarafa devretmesi durumunda söz

konusu varlığı bilanço dışı bırakmaktadır.

g) GUD Farkı Kâr veya Zarara Yansıtılan Finansal Yükümlülükler

1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 52. maddesi gereğince, para politikası hedeflerine uygun olarak para arzının ve

ekonominin likiditesinin etkin bir şekilde düzenlenmesi amacıyla, açık piyasa işlemleri çerçevesinde TCMB’nin

kendi nam ve hesabına, ikincil piyasada alınıp satılabilen ve vadesi 91 günü aşmayan likidite senetleri ihraçları

bu grupta sınıflandırılmaktadır. TCMB, likidite senetlerini ihraç tutarı üzerinden muhasebeleştirmekte, ay sonları

itibarıyla TCMB’nin Resmi Gazete’de günlük olarak açıkladığı fiyatlar üzerinden GUD’u ile göstermektedir. İhraç

tutarı ile GUD’u arasındaki farklar ay sonları itibarıyla kâr/zarar tablosuna yansıtılmaktadır. Bilanço tarihi itibarıyla

TCMB’nin likidite senedi ihracı bulunmamaktadır.

h) Diğer Finansal Yükümlülükler

Diğer finansal yükümlülükler etkin faiz oranı üzerinden hesaplanan faiz gideri ile birlikte itfa edilmiş maliyet bedeli

esas alınarak muhasebeleştirilmektedir.

i) Geri Alım Vaadiyle Satım İşlemleri

Geri alım vaadiyle satım işlemleri, teminat karşılığı alınan mevduat şeklinde muhasebeleştirilmektedir. Teminat

olarak verilen menkul kıymetler bilançonun aktifinde “5. Menkul Kıymetler” içerisinde gösterilirken, nakit borçlar,

işlem tarihinde alınan tutar kadar, pasifte “2. Para Politikası İşlemlerinden Borçlar/ 2.1 Açık Piyasa İşlemleri”

başlığı altında takip edilmektedir. Bankalara ödenecek faiz etkin faiz yöntemi kullanılarak ay sonlarında tahakkuk

ettirilmektedir. Vadede işlem için ödenen faiz gideri, kâr/zarar tablosuna yansıtılmaktadır.



3.4.1.3. Gelirler ve Giderler

a) Faiz Geliri/Gideri

Dönemsellik ilkesinin gereği olarak henüz vadesi gelmemiş alacaklar ve borçlara ait faizler için ay sonlarında gelir

ve gider reeskontları, vadesi gelen ancak tahsilatı veya ödemesi bir sonraki dönemde yapılacaklar için ise gelir ve

gider tahakkukları yapılmaktadır.

b) Komisyon ve Hizmet Geliri/Gideri

TCMB’nin ticari bankalar, Hazine, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile muhtelif kişi ve kuruluşlarla olan

işlemlerinden dolayı ödediği ya da tahsil ettiği komisyon ve hizmet geliri ve gideri, tahsil edildiği veya ödendiği

dönemde gelir veya gider olarak muhasebeleştirilmektedir. Tahsilatı veya ödenmesi bir sonraki dönemde

gerçekleşecekler için gelir veya gider tahakkukları yapılmaktadır.

3.4.1.4. Duran Varlıklar

Duran varlıklar, arsalar, binalar ve bina maliyetine giren ilave harcamalar ile demirbaşlar ve yazılım ürünlerinden

oluşmaktadır.

TCMB bilançosundaki arsalar maliyet değerleri üzerinden, binalar, demirbaşlar ve yazılımlar ise amortismanları ile

netleştirilmiş değerleri üzerinden bilançoda gösterilmektedir.

Duran varlıkların elden çıkarılması sonucunda satış hasılatı ile varlığın netleştirilmiş değeri arasındaki fark, gelir veya

gider olarak kâr/zarar tablosuna yansıtılmaktadır.

Arsalar dışındaki duran varlıkların amortismanları 333, 339, 365 ve 389 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel

Tebliğlerinde yer alan faydalı ömürleri dikkate alınarak kıst amortisman yöntemine göre hesaplanmaktadır.

3.4.1.5. Tedavüldeki Banknotlar

1211 sayılı TCMB Kanunu ile Türkiye’de banknot ihraç etme yetkisi sadece TCMB’ye verilmiştir. Tedavüle çıkarılan

banknot miktarı TCMB bilançosunda “1. Tedavüldeki Banknotlar” kaleminde gösterilmektedir. TCMB, tedavülde

bulunan banknotları gerekli gördüğü zaman yeni banknotlarla değiştirebilmektedir. Tedavüldeki banknotlar,

finansal tablolarda banknotların nominal değerleriyle gösterilmektedir.

TCMB’nin banknot matbaasında üretilen yarı mamul banknot stokları “15. Diğer Aktifler” kalemi altında maliyet

bedeli ile izlenmektedir. Banknotlar ile ilgili harcamalar aktifleştirilmekte ve banknotlar TCMB’nin yedek deposuna

aktarıldığında giderleştirilmektedir. Mamul ve yarı mamul maliyetleri; doğrudan maliyetler ile amortisman gideri,

personel gideri, banknot taşıma gideri ve diğer üretim giderleri gibi genel giderleri içermektedir.

3.4.1.6. Karşılıklar

1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 59. maddesine göre, TCMB’nin yıllık gayri sâfi kârından ertesi yıllara has işlemler

dolayısıyla meydana gelebilecek muayyen riskleri karşılamak üzere Banka Meclisince uygun görülebilecek

tutarlarda provizyonlar ayrılabilmektedir.



3.4.1.7. Çalışanlara Sağlanan Faydalar

Emekli ikramiyesi ve kıdem tazminatı, emeklilik veya işten çıkarılma durumunda ödenmektedir. Ödenecek tutar,

mensubun unvanı ve hizmet yılına göre ilgili kanunlarda belirtilen esaslara göre hesaplanmaktadır.

Emekli ikramiyesi ve kıdem tazminatı yükümlülüğü, tüm çalışanların emeklilikleri dolayısıyla ileride doğması

beklenen yükümlülük tutarlarının net bugünkü değerine göre hesaplanmakta ve finansal tablolara yansıtılmaktadır.

3.4.1.8. Vergiler

a) Ödenecek Vergiler

1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 1. maddesi gereğince “anonim şirket” olarak kurulan TCMB, kurumlar vergisi

mükellefidir. TCMB, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesine göre ücretler, serbest meslek işleri dolayısıyla

yapılan ödemeler, mevduat faizleri vs. üzerinden, ayrıca 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30. maddesine

göre dar mükellefiyete tabi kurumlara yapılan gayrimenkul sermaye iratları, serbest meslek kazançları ve anılan

maddede belirtilen diğer kazançlar dolayısıyla yapılan ödemeler üzerinden tevkifat yapmakla sorumludur.

TCMB, banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV) mükellefidir.

1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 61. maddesi kapsamındaki varlık ve yükümlülüklerden TCMB lehine oluşan

gerçekleşmemiş değerleme farkları, değerlemenin yapıldığı dönem kazancına dâhil edilmemekte ve kurumlar

vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınmamaktadır. TCMB aleyhine oluşan gerçekleşmemiş

değerleme farkları ise değerlemenin yapıldığı dönem kazancından düşülmemekte ve kurumlar vergisi matrahının

tespitinde gider olarak dikkate alınmamaktadır.

Cari döneme ait kurumlar vergisi, kâr/zarar tablosuna gider olarak yansıtılmaktadır.

b) Ertelenmiş Vergi

Ertelenmiş vergi yükümlülüğü veya varlığı, varlıkların ve yükümlülüklerin finansal tablolarda gösterilen

tutarları ile defter kayıtları arasındaki geçici farkların vergi etkisinden kaynaklanmaktadır. Ertelenmiş

vergi varlığı bilançonun aktifinde, ertelenmiş vergi yükümlülüğü bilançonun pasifinde gösterilmektedir.

Cari döneme ait ertelenmiş vergi, kâr/zarar tablosuna gelir ya da gider olarak ya da diğer pasif hesaplarla

ilişkilendirilerek raporlanmaktadır.

3.4.1.9. Karşılaştırmalı Bilgiler ve Önceki Dönem Finansal Tablolarının Düzeltilmesi

Finansal durumun değerlendirilmesine imkan vermek üzere, TCMB’nin cari ve önceki dönem finansal tabloları

karşılaştırmalı olarak birlikte sunulmaktadır. Cari dönem finansal tabloların sunumu ile uygunluk sağlanması

açısından önceki dönem finansal tabloları gerekli görüldüğünde yeniden sınıflandırılmakta ve önemli farklılıklar

açıklanmaktadır.

3.4.1.10. Saklama İşlemleri

Çeşitli kişi ve kuruluşlara ait emanete alınan varlıklar, saklama amacıyla elde tutulduklarından nazım hesaplarda

izlenmektedir.



3.4.2. Finansal Tablo Kalemlerine İlişkin Açıklamalar

3.4.2.1 Altın

Altın mevcudu, 529.108.281,88 safi gram karşılığı 47.307.178.355 TL tutarında uluslararası standartta olan ve

3.177.797,62 safi gram karşılığı 284.124.524 TL tutarında uluslararası standartta olmayan altınlardan oluşmaktadır.

Uluslararası standartta olan altınların bir kısmı TCMB’ye ait olup, bir kısmı ise zorunlu karşılık tesisi için yatıran

bankalara aittir. Söz konusu altınlar, TCMB kasalarında, BİST nezdinde ve yurt dışındaki bankalar nezdinde

muhafaza edilmektedir.

Tablo 3: Altın2014 2013

Safi Gram TL Safi Gram TL

Uluslararası Standartta Olan Altın 529.108.282 47.307.178.355 519.737.015 42.850.276.179

TCMB malı altın 116.103.765 10.380.751.334 116.103.765 9.572.299.526

BOE nezdinde 53.743.706 4.805.184.844 53.743.706 4.430.957.561

Fed nezdinde 28.689.413 2.565.099.132 28.689.413 2.365.329.485

TCMB nezdinde 33.670.645 3.010.467.357 33.670.645 2.776.012.481

Bankalar zorunlu karşılık altını 413.004.517 36.926.427.021 403.633.250 33.277.976.653

BOE nezdinde 410.763.314 36.726.042.714 402.113.380 33.152.669.312

BİST nezdinde 2.241.203 200.384.307 1.519.870 125.307.341

Uluslararası Standartta Olmayan Altın 3.177.798 284.124.524 3.177.798 261.996.936

TCMB’ye ait 2.832.113 253.217.160 2.832.113 233.496.635

Koleksiyon (TCMB’ye ait) 109 9.789 109 9.026

Hazine’ye ait 345.575 30.897.575 345.575 28.491.276

NOT: Altın, 1 ons altın = 31,1035 gram esas alınarak, 1.199,25 USD/Ons fiyatı (2013: 1.201,50) ile ve 31.12.2014 tarihli ABD doları döviz alış kuru olan 2,3189 TL (2013: 2,1343 TL) kullanılarak değerlenmiştir. Buna göre 1 safi gram altın fiyatı = (1.199,25 x 2,3189) / 31,1035 = 89,41 TL olarak gerçekleşmiştir.

Uluslararası standartta olan altınlar, TCMB tarafından yabancı para rezervlerinin bir parçası olarak tutulmakta ve

toplam yabancı para rezervlerinin yüzde 16,03’ünü (2013: yüzde 15,33) oluşturmaktadır. Zorunlu karşılık tesisi için

bankalar tarafından yatırılan 413.004.517,21 safi gram karşılığı 36.926.047.021 TL tutarındaki altınlar da bu kalemde

takip edilmektedir.

Uluslararası standartta olmayan altınların bir kısmı TCMB’ye, bir kısmı da Hazine’ye aittir ve tamamı TCMB

kasalarında muhafaza edilmektedir. Söz konusu altınlar, bilançonun aktifinde “15. Diğer Aktifler” kaleminin altında

takip edilmektedir. Hazine’ye ait olan 345.574,68 safi gram karşılığı 30.897.575 TL’lik kısım bilançonun pasifinde “12.

Diğer Pasifler/12.1 Hazine Altınları” kaleminin altında gösterilmektedir.

3.4.2.2. Yabancı Para Banknotlar

2014 yıl sonu itibarıyla TCMB şubelerinin kasalarında bulunan yabancı para banknotların TL karşılığı 2.091.971.871

TL’dir.

Tablo 4: Yabancı Para Banknotlar 2014 2013

Yabancı para banknotlar 2.091.971.871 3.754.572.450



3.4.2.3. Yurt Dışı Bankalar

TCMB’nin döviz rezervlerinin büyük bir bölümünü oluşturan ve bilançonun aktifinde yer alan “3. Yurt Dışı

Bankalar” kalemi, GUD’u ile izlenen YP menkul kıymetler, yabancı bankalardaki depo hesapları ve cari hesaplardan

oluşmaktadır.

Tablo 5: Yurt Dışı Bankalar (Aktif)

2014 2013

TLABD Doları

Karşılığı TLABD Doları

Karşılığı

YP menkul kıymetler 228.715.091.024 98.630.855.588 211.123.802.766 98.919.459.666

Mevduat 12.811.105.792 5.524.647.804 17.107.759.058 8.015.629.976

Diğer 3.897.937.740 1.680.942.576 4.395.462.210 2.059.439.727

Vadesiz mevduat 648.589.835 279.697.199 1.179.080.689 552.443.747

SDR holding hesabı 3.247.339.571 1.400.379.305 3.213.476.129 1.505.634.695

Diğer 2.008.335 866.072 2.905.392 1.361.286

TOPLAM 245.424.134.556 105.836.445.968 232.627.024.034 108.994.529.370

Bilançonun pasifinde yer alan “4. Yurt Dışı Bankalar” kaleminin 2014 ve 2013 yıl sonları itibarıyla bakiyeleri aşağıda

yer almaktadır.

Tablo 6: Yurt Dışı Bankalar(Pasif)

2014 2013

TLABD Doları

Karşılığı TLABD Doları

Karşılığı

Nostro hesaplar 867.641 374.160 798.556 374.154

3.4.2.4. IMF Üyeliğinden Doğan Bakiyeler

Türkiye’nin IMF üyeliğinden doğan mali ilişkiler çerçevesinde, ülke kotasının altın ve yabancı para olarak ödenen

kısmı bilançonun aktifinde yer alan “4. Rezerv Dilimi Pozisyonu” ve pasifinde yer alan “5. Rezerv Dilimi İmkanı”

kalemlerinde takip edilmektedir. 112.775.000 SDR olan bu tutarın 37.750.000 SDR’lik kısmı altın olarak ödenmiştir.

Türkiye’nin IMF kotası 1.455,8 milyon SDR’dir.

Tablo 7: IMF Üyeliğinden Doğan Bakiyeler 2014 2013TL SDR TL SDR

Aktif Rezerv dilimi pozisyonu 379.048.053 112.775.000 370.973.363 112.775.000

SDR tahsisatı nedeniyle Hazine yükümlülüğü 3.600.846.352 1.071.329.729 3.524.139.144 1.071.329.729

Pasif Rezerv dilimi imkanı 379.048.053 112.775.000 370.973.363 112.775.000 SDR tahsisatı 3.600.846.352 1.071.329.729 3.524.139.144 1.071.329.729

IMF tarafından ülkemize tahsis edilmiş ve Hazine tarafından kullanılmış olan 112.307.000 SDR ile 2009 yılında tahsis

edilen toplam 959.022.729 SDR tutarındaki Genel ve Özel SDR Tahsisatı ise aktifte “10. SDR Tahsisatı Nedeniyle

Hazine Yükümlülüğü”, pasifte ise “6. SDR Tahsisatı” kalemlerinde izlenmektedir.



3.4.2.5. Menkul Kıymetler

Menkul kıymetlerin 2014 yıl sonu itibarıyla GUD’u 9.217.473.960 TL’dir.

2014 2013Tablo 8: Menkul Kıymetler Maliyet GUD Maliyet GUDHazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilen devlet tahvilleri, hazine bonoları 8.986.647.437 9.166.544.460

9.158.266.857 8.931.100.770 Hazine Müsteşarlığı Varlık Kiralama A.Ş. tarafından ihraç edilen kira sertifikaları 48.065.000 50.929.500 - - TOPLAM 9.034.712.437 9.217.473.960 9.158.266.857 8.931.100.770

3.4.2.6. Para Politikası İşlemlerinden Alacaklar ve Borçlar

Bilançonun aktifinde yer alan ve TCMB’nin nakit alacaklarını gösteren “6. Para Politikası İşlemlerinden Alacaklar”

kalemi, 2014 yıl sonu itibarıyla 46.454.161.112 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu kaleme yansıtılan gelir reeskontları, geri

satım vaadiyle alım işlemleri için 45.098.790 TL (2013: 10.542.956 TL); Bankalararası Para Piyasası işlemleri için ise

62.500 TL (2013: 16.038 TL)’dir.

Bilançonun pasifinde yer alan ve TCMB’nin nakit borçlarını gösteren “2. Para Politikası İşlemlerinden Borçlar” kalemi

32.306.729 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu kaleme yansıtılan gider reeskontu, Bankalararası Para Piyasası işlemleri için

6.729 TL (2013: 20.271 TL)’dir.

Tablo 9: Para Politikası İşlemlerinden Alacaklar/Borçlar 2014 2013AktifPara Politikası İşlemlerinden Alacaklar 46.454.161.112 39.081.965.985

Açık piyasa işlemleri 46.254.098.612 39.007.449.947 Bankalararası para piyasası işlemleri 200.062.500 74.516.038

PasifPara Politikası İşlemlerinden Borçlar 32.306.729 208.520.271

Açık piyasa işlemleri - - Bankalararası para piyasası işlemleri 32.306.729 208.520.271Para Politikası İşlemlerinden Alacaklar (Net) 46.421.854.383 38.873.445.714

3.4.2.7 Yurt İçi Bankalar

“7. Yurt İçi Bankalar” kaleminde TCMB taraflı döviz depo işlemleri ile karşılaşan döviz depo işlemleri gösterilmekte

olup, 2014 yıl sonu itibarıyla bakiye vermemektedir.

3.4.2.8. Krediler ve Takipteki Alacaklar

İç krediler reeskonta kabul edilen senetler karşılığında bankalara kullandırılan 6.205.028.195 ABD doları (2013:

4.631.848.057 ABD doları), 1.755.486.738 Euro (2013: 1.171.416.435 Euro) ve 1.969.219 İngiliz sterlini (2013: 2.155.946

İngiliz sterlini) karşılığı 19.347.622.829 TL (2013: 13.333.188.058 TL) tutarındaki kredilerden oluşmaktadır. İç kredilerin

2014 yıl sonu bakiyesi reeskontlar dâhil 19.328.800.400 TL (2013: 13.307.133.918 TL) olarak gerçekleşmiştir.



Dış krediler, Sudan ve Arnavutluk Merkez Bankalarına kullandırılan kredilerden oluşmaktadır. Sudan Merkez Bankası

ile TCMB arasında imzalanan bankacılık anlaşması uyarınca kullandırılan kredi 9.061.417 ABD doları (2013: 9.061.417

ABD doları) olup, karşılığı 21.012.519 TL (2013: 19.339.782 TL)’dir. 31 Aralık 1990 tarihinde sona erdirilen TCMB

ile Arnavutluk Merkez Bankası arasındaki bankacılık düzenlemesi kapsamında kullandırılan krediler ise 769.077

ABD doları (2013: 1.281.795 ABD doları) karşılığı 1.783.413 TL olup, gelir reeskontu dâhil tutarı 1.787.101 TL (2013:

2.741.392 TL)’dir. Dış kredilerin 2014 yıl sonu bakiyesi reeskontlar dâhil 22.799.620 TL (2013:22.081.174) olarak

gerçekleşmiştir.

Tablo 10: Krediler ve Takipteki Alacaklar 2014 2013İç krediler 19.328.800.400 13.307.133.918 Dış krediler 22.799.620 22.081.174 Takipteki alacaklar (net) - -

Takipteki alacaklar 3.549.660.834 3.262.625.715 Takipteki alacaklar karşılığı -3.549.660.834 -3.262.625.715

TOPLAM 19.351.600.020 13.329.215.092

Irak Merkez Bankasına kullandırılan 1.438.177.534 ABD doları (2013: 1.436.088.653 ABD doları) karşılığı

3.334.989.883 TL (2013: 3.065.044.012 TL) kredi alacağına yıl içinde 2.088.881 ABD doları (2013: 2.555.773 ABD

doları) faiz tahakkuk ettirilmiştir. Irak Bekhme Barajı projesi kapsamında satın alınan senetler karşılığı kullandırılan

92.574.475 ABD doları (2013: 92.574.475 ABD doları) karşılığı 214.670.951 TL (2013: 197.581.703 TL) kredi alacağı

bulunmaktadır. Bu alacaklardan Irak Merkez Bankasına kullandırılan krediye aylık olarak faiz tahakkuk ettirilmektedir.

Tahakkuk ettirilen faiz ile anaparaya 213 sayılı VUK’un 323. maddesi kapsamında karşılık ayrılmaktadır. Toplam

3.549.660.834 TL olan bu alacak ayrılan karşılıkla netleştirildiği için yıl sonu itibarıyla bakiye göstermemektedir.

3.4.2.9. İştirakler

BIS, SWIFT ve IILM’de bulunan iştirakler satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılmaktadır.

TCMB’nin BIS ve SWIFT‘te bulunan iştirakleri GUD’uyla, IILM’de bulunan iştiraki GUD’u belirlenemediği için maliyet

değeriyle gösterilmektedir.

Merkez bankacılığı faaliyeti çerçevesinde satın alınan ve satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılan BIS

iştiraki net varlık değerinin yüzde 70’i olarak hesaplanan GUD’u ile değerlenmiştir.

Tablo 11: İştirakler 2014 2013

Hizmet Alanı

Hisse Payı

(%) TL Döviz

Hisse Payı

(%) TL DövizBIS Bankacılık düzenleme

hizmetleri 1,43 605.163.793 10.000.000 SDR 1,43 566.317.025 10.000.000 SDRSWIFT Elektronik fon transfer

hizmetleri 0,007

77.400 27.440 EUR 0,007

66.717 22.720 EURIILM Likidite yönetimi 13,33 23.189.000 10.000.000 USD 13,33 21.343.000 10.000.000 USD

TOPLAM 628.430.193 587.726.743



İştiraklerin hareket tablosu aşağıda verilmiştir:

Tablo 12: İştirakler Hareket Tablosu 2014 2013Açılış bakiyesi 587.726.743 539.849.799GUD değişiklikleri 40.703.450 47.876.944Kapanış Bakiyesi 628.430.193 587.726.743

3.4.2.10. Duran Varlıklar (Net)

TCMB duran varlıkları, arsalar, binalar, demirbaşlar ve yazılım ürünlerinden oluşmaktadır.

Tablo 13: Duran Varlık Hareket Tablosu Gayrimenkul Demirbaş Yazılım Toplam

2014 açılış net bilanço değeri 559.909.494 78.385.444 2.737.286 641.032.223

Alımlar 2.601.001 36.828.947 128.266 39.558.214

Elden çıkarılanlar (net) -526.651 -13.804 - -540.455

Dönem içi amortisman -6.218.375 -22.902.265 -1.470.991 -30.591.631

2014 kapanış net bilanço değeri 555.765.469 92.298.322 1.394.561 649.458.352

2014 Gayrimenkul Demirbaş Yazılım ToplamKayıtlı değeri 704.307.142 200.705.115 18.077.091 923.089.348Birikmiş amortismanlar -148.541.673 -108.406.793 -16.682.530 -273.630.996Net bilanço değeri 555.765.469 92.298.322 1.394.561 649.458.352

2013 Gayrimenkul Demirbaş Yazılım ToplamKayıtlı değeri 702.394.198 166.442.488 17.962.599 886.799.285Birikmiş amortismanlar -142.484.704 -88.057.044 -15.225.314 -245.767.062Net bilanço değeri 559.909.494 78.385.444 2.737.286 641.032.223

3.4.2.11 Diğer Aktifler

Tablo 14: Diğer Aktifler 2014 2013

Uluslararası standartta olmayan altın 284.124.524 261.996.936

Madeni para 67.256.921 68.020.952

Gelir tahakkukları 31.750.122 29.054.803

Hazine'den tahsil edilecek masraf ve komisyonlar 17.987.915 17.150.100

EFT mesaj ücretleri 12.886.114 10.795.947

Diğer 876.093 1.108.757

Diğer 1.405.833.195 734.669.391

Kurumlar vergisinden mahsup edilecek geçici vergi 1.309.995.414 643.420.572

Depolar 54.370.251 46.910.766

Peşin ödenen ücretler 1.454.445 961.473

Diğer 40.013.085 43.376.580

TOPLAM 1.788.964.761 1.093.742.082



3.4.2.12. Tedavüldeki Banknotlar

Tablo 15: Tedavüldeki Banknotlar 2014 20131 Ocak bakiyesi 74.814.589.728 60.525.482.148 Tedavüle giren banknotlar 34.357.065.597 41.353.594.407 Tedavülden çekilen ve imha edilen banknotlar -24.053.433.625 -27.064.486.82731 Aralık Bakiyesi 85.118.221.700 74.814.589.728

1211 sayılı TCMB Kanunu’na dayanılarak tedavüle çıkarılan banknotlar, 2014 yıl sonunda 85.118.221.700 TL bakiye

göstermektedir.

3.4.2.13. Mevduat

Tablo 16: Mevduat 2014 2013Kamu sektörü mevduatı 22.973.520.974 27.488.714.052

Hazine, genel ve özel bütçeli idareler 22.935.795.084 27.365.176.586 Diğer 37.725.890 123.537.465

Bankacılık sektörü mevduatı 211.478.897.994 188.585.936.880 Yurt içi bankalar 39.141.834.410 32.204.712.843

Bankalar mevduatı 7.811.013 17.460.789 Zorunlu karşılık serbest 39.134.023.397 32.187.252.054

Yurt dışı bankalar 2.094.617 5.734.055 Zorunlu karşılıklar bloke hesabı 172.334.419.690 156.375.051.205

Nakit 135.407.992.669 123.097.074.552 Altın 36.926.427.021 33.277.976.653

Diğer 549.277 438.776 Diğer mevduat 7.041.033.110 12.250.828.109

İşçi dövizleri 5.846.583.016 11.320.996.460 Uluslararası kuruluşlar 55.944.044 9.939.108

IMF 11.967.710 9.879.578 Diğer 43.976.334 59.529

Fonlar 256.165.984 776.292.991 Diğer 882.340.066 143.599.551

Finansman kuruluşları 870.293.841 135.386.157 Elçilikler mevduatı 1.640.185 1.392.160 Diğer 10.406.039 6.821.234

TOPLAM 241.493.452.078 228.325.479.041

3.4.2.14. Vergi Yükümlülüğü

TCMB, kurumlar vergisine tabidir. Vergiye tabi kurum kazancı üzerinden tahakkuk ettirilecek kurumlar vergisi tutarı,

ticari kazanca vergi matrahından indirilemeyen giderlerin eklenmesi ve vergiye tabi olmayan gelirler ve indirimler

düşüldükten sonra kalan matrah üzerinden hesaplanmaktadır.

Tablo 17: Ödenecek Vergiler 2014 2013

Kurumlar vergisi 1.461.674.539 889.835.346

Diğer vergiler 66.258.356 49.804.033

Mükellefiyetten doğan vergiler 9.467.204 7.557.173

Sorumlu sıfatıyla ödenen vergiler 56.791.152 42.246.860

TOPLAM 1.527.932.895 939.639.379



2014 yılında uygulanan kurumlar vergisi oranı yüzde 20’dir (2013: yüzde 20). Türkiye’de geçici vergi üçer aylık dönemler itibarıyla hesaplanmakta ve tahakkuk ettirilmektedir. 2014 yılında uygulanan geçici vergi oranı yüzde 20’dir (2013: yüzde 20).

TTK ile vergi mevzuatının farklı hükümler içerdiği konularda oluşan geçici farklar için geçerli kurumlar vergisi oranı olan yüzde 20 üzerinden ertelenmiş vergi varlığı ve yükümlülüğü hesaplanmaktadır (2013: yüzde20).

2014 yıl sonu itibarıyla ertelenmiş vergiye konu olan geçici farklar ve hesaplanan ertelenmiş vergi varlığı / yükümlülüğünün detayı aşağıdadır.

2014 2013

Tablo 18: Geçici Farklar ve Ertelenmiş Vergi Varlığı/ Yükümlülüğü

Toplam Geçici Farklar

Ertelenmiş Vergi Varlığı/

YükümlülüğüToplam Geçici

Farklar

Ertelenmiş Vergi Varlığı/

YükümlülüğüToplam varlıklar 183.421.624 36.684.325 170.974.956 34.194.991

Emekli ikramiyesi ve kıdem tazminatı

yükümlülüğü 142.190.939 28.438.188 128.169.528 25.633.906Duran varlıklar amortisman düzeltmesi 41.230.685 8.246.137 42.805.428 8.561.086

Toplam yükümlülükler -571.552.793 -28.577.640 -533.422.025 -26.671.101BIS iştirakinin GUD düzeltmesi -571.552.793 -28.577.640 -533.422.025 -26.671.101

Net Varlık/Yükümlülük -388.131.169 8.106.685 -362.447.069 7.523.890

31 Aralık 2014 tarihindeki ertelenmiş vergi varlığının hareketi aşağıda verilmektedir.

Tablo 19: Ertelenmiş Vergi Varlığı Hareketi 2014 2013 1 Ocak bakiyesi 7.523.890 8.527.617 Gelir tablosu ile ilişkilendirilen ertelenmiş vergi (net) 2.490.016 1.568.100 Diğer pasif hesaplar ile ilişkilendirilen ertelenmiş vergi -1.907.221 -2.571.827 31 Aralık 2014 Bakiyesi 8.106.685 7.523.890

3.4.2.15. Karşılıklar

Tablo 20: Karşılıklar 2014 2013Emekli ikramiyesi ve kıdem tazminatı karşılıkları 142.190.939 128.169.528 Diğer karşılıklar

Kıymet yollaması dahili sigorta karşılığı 243.056.337 243.056.337 TOPLAM 385.247.276 371.225.865

1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 59. maddesi kapsamında ayrılan kıymet yollaması dahili sigorta karşılığının 2014 yılı

sonu itibarıyla bakiyesi 243.056.337 TL’dir.

5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu ile 1475 sayılı İş Kanunu hükümleri uyarınca, işverenler çalışanlardan emekli

ikramiyesi ve kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde emekli olanlara ya da iş sözleşmesi sona erenlere, hak

kazandıkları yasal emekli ikramiyesi veya kıdem tazminatlarını ödemekle yükümlüdür.

Emekli ikramiyesi ve kıdem tazminatı karşılığı, TCMB’nin, çalışanların emekli olmasından kaynaklanan gelecekteki

muhtemel yükümlülük tutarının bugünkü değerinin tahmin edilmesi yoluyla hesaplanmaktadır. Bu doğrultuda,

toplam yükümlülüklerin hesaplanmasında kullanılan aktüeryal varsayımlar aşağıda belirtilmiştir.



Her hizmet yılına ait azami yükümlülük tutarının enflasyona paralel olarak artacak olması temel varsayım

olarak hesaplamalarda dikkate alınmaktadır. Dolayısıyla, uygulanan iskonto oranı, gelecek enflasyon etkilerinin

düzeltilmesinden sonraki beklenen reel oranı ifade eder. Bu nedenle, 2014 yıl sonu itibarıyla, finansal tablolarda

karşılıklar, çalışanların emekliliğinden kaynaklanacak geleceğe ilişkin muhtemel yükümlülüğün bugünkü değeri

tahmin edilerek hesaplanmaktadır. Bilanço tarihindeki karşılıklar, yüzde 5,88 enflasyon ve yüzde 7,23 faiz oranı

varsayımlarına göre bulunan yüzde 1,28 iskonto oranı kullanılarak hesaplanmıştır.

Kıdem tazminatı tavanı altı ayda bir revize edilmekte olup, TCMB çalışanlarının kıdem tazminatı karşılığının

hesaplanmasında 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren geçerli olan 3.438 TL (2013: 3.254 TL) tavan tutarı dikkate

alınmıştır.

Emekli ikramiyesi ve kıdem tazminatı yükümlülüğünün dönem içerisindeki hareketleri aşağıdaki gibidir:

Tablo 21: Emekli İkramiyesi ve Kıdem Tazminatı Yükümlülüğü Hareketi 2014 20131 Ocak Tarihi İtibarıyla Karşılık 128.169.528 119.290.194Ayrılan karşılık 19.648.997 14.933.596Aktüeryal kayıp/kazanç - -3.112.365Ödenen emekli ikramiyesi ve kıdem tazminatı -5.627.586 -2.941.89631 Aralık Tarihi İtibarıyla Karşılık 142.190.939 128.169.528

3.4.2.16. Sermaye ve İhtiyat Akçesi

25.000 TL olan TCMB’nin sermayesi, her biri 10 kuruşluk 250.000 adet hisseye ayrılmış olup; hisse senetleri nama

yazılıdır.

Tablo 22: Sermaye ve İhtiyat Akçesi 2014 2013Ödenmiş sermaye 25.000 25.000Sermaye enflasyon düzeltme farkı 46.208.524 46.208.524İhtiyat akçesi 10.901.583.202 9.245.105.407

Adi ihtiyat akçesi 6.929.419.508 5.746.220.976Fevkalade ihtiyat akçesi 3.958.137.863 3.484.858.601Hususi ihtiyat akçesi 14.025.831 14.025.831

TOPLAM 10.947.816.726 9.291.338.931

2014 ve 2013 yıl sonları itibarıyla TCMB hissedar bilgilerinin dökümü aşağıdaki gibidir:

2014 2013Tablo 23: Hissedar Bilgileri Pay (TL) Pay(%) Pay (TL) Pay(%)Hazine Müsteşarlığı 13.780 55,12 13.780 55,12T.C. Ziraat Bankası 4.806 19,22 4.806 19,22TCMB Mensupları Sosyal Güvenlik ve Yardımlaşma

Sandığı Vakfı 1.280 5,12 1.280 5,12Türkiye Garanti Bankası 621 2,48 621 2,48Türkiye İş Bankası 582 2,33 582 2,33Türkiye Halk Bankası 277 1,11 277 1,11Yapı ve Kredi Bankası 139 0,56 139 0,56Akbank 8 0,03 8 0,03Türkiye Ekonomi Bankası 2 0,01 2 0,01ING Bank 5 0,02 5 0,02Diğer 3.500 13,99 3.500 13,99Ödenmiş Sermaye 25.000 100,00 25.000 100,00



3.4.2.17. Değerleme Hesabı

Tablo 24: Değerleme 2014 2013

Değerleme hesabı 22.857.074.080 22.164.507.125

Türk parasının yabancı paralar karşısındaki değerinin ve uluslararası piyasalarda altın fiyatlarının değişmesi

nedeniyle TCMB’nin aktifindeki ve pasifindeki dövizlerin, efektiflerin ve yabancı para cinsinden diğer varlık ve

yükümlülükler ile altınların değerlemesi sonucu oluşan aleyhte ve lehte değerleme farklarının takip edildiği bu

kalemde, 2014 yıl sonu itibarıyla lehte kur farkı olan 22.857.074.080 TL’lik tutar yer almaktadır.

3.4.2.18. Diğer Pasifler

Tablo 25: Diğer Pasifler 2014 2013

Hazine altınları 30.897.575 28.491.276

Akreditifler 938.770.080 931.012.876

Gider tahakkukları 3.198.749 3.587.825

Diğer 944.050.509 796.217.549

Muhasebe politika değişikliklerinden oluşan fark 545.469.426 509.232.229

Vergi daireleri, icra memurlukları ve mahkeme kararları uyarınca

tutulan bloke paralar 22.870.591 19.287.595

Gelecek yıl valörü ile yurt dışı bankalar hesaplarına borç kaydedilecek paralar 338.320.417 236.289.898

Diğer 37.390.075 31.407.827

TOPLAM 1.916.916.914 1.759.309.526

3.4.2.19 Nazım Hesaplar

2014 yıl sonu itibarıyla, Türk lirası, yabancı para ve adet olarak takip edilen nazım hesaplar toplamı

886.302.696.131’dir (2013: 841.907.412.091). Geri satım vaadiyle alım işlemleri nedeniyle bankalardan alınan

teminatların nominal değeri 41.307.108.941 TL (2013: 38.833.545.087 TL) olup bu hesaplar altında gösterilmektedir.



3.4.2.20. Kâr/Zarar Hesapları

Tablo 26: Kâr/Zarar Tablosu 2014 2013

NET FAİZ GELİR/GİDERİ 5.336.783.342 3.802.208.970

Faiz Geliri 6.346.312.256 4.389.412.092

TL ve YP menkul kıymetler 2.313.891.627 2.531.419.479

Geri satım vaadiyle alım işlemleri 3.918.262.243 1.796.490.862

Bankalararası para piyasası işlemleri 9.040.148 10.809.851

Krediler 90.762.820 35.343.293

Bankalar 14.355.418 15.348.606

Faiz Gideri -1.009.528.914 -587.203.122

İşçi dövizleri -23.082.130 -125.990.736

Geri alım vaadiyle satım işlemleri -4.802.315 -8.856.685

Bankalararası para piyasası işlemleri -5.504.050 -16.107.353

Hazine Müsteşarlığı hesapları -939.790.853 -433.697.410

IMF genel kaynak kullanım hesabı -3.045.558 -2.529.648

TL zorunlu karşılıklar -33.027.233 -

Bankalar -276.776 -21.291

NET KOMİSYON VE HİZMET GELİRİ/GİDERİ 394.655.158 337.170.813

Komisyon ve Hizmet Geliri 404.815.947 353.397.586

EFT işlemleri komisyon ve mesaj ücretleri 201.333.406 173.351.341

Hazine Müsteşarlığından alınan komisyonlar 149.341.828 133.277.544

Bankalardan alınan komisyon ve muhafaza ücretleri 46.644.330 38.366.032

Havale ücretleri 1.922.913 2.169.288

Diğer 5.573.471 6.233.380

Komisyon ve Hizmet Gideri -10.160.789 -16.226.772

Bankalara ödenen komisyon ve muhafaza ücretleri -9.979.020 -16.056.318

Diğer -181.769 -170.454

NET FAİZ DIŞI GELİR/GİDER 4.371.879.865 1.779.226.590

Faiz Dışı Gelir 7.427.995.804 5.520.358.878

YP alım satım kârı 6.333.511.390 5.454.556.239

Menkul kıymetler alım satım kârı ve değer artışı 1.082.158.536 51.623.250

İştirak geliri 5.361.045 6.903.206

Ertelenmiş vergi geliri 2.490.016 1.568.100

Diğer 4.474.817 5.708.083

Faiz Dışı Gider -3.056.115.939 -3.741.132.288

YP alım satım zararı -239.833.459 -20.234.464

Menkul kıymetler alım satım zararı ve değer azalışı -1.677.478.331 -2.245.959.816

Takipteki alacak karşılık gideri -287.035.119 -542.186.743

Kıymet yollaması dahili sigorta karşılığı - -165.700.000

Ücretler ve maaşlar -598.858.993 -564.945.253

Sosyal güvenlik gideri -63.310.278 -45.637.590

Genel faaliyet gideri -75.242.604 -67.723.550

Banknot kağıdı ve mürekkep gideri -81.147.604 -62.568.648

Amortismanlar -29.831.203 -24.406.445

Diğer -3.378.347 -1.769.779

NET KÂR-ZARAR 10.103.318.365 5.918.606.373



3.4.2.21. Kâr Dağıtımı

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 6335 sayılı Kanunla değişik 64’üncü maddesinin 5. fıkrasında, bu Kanuna

tabi gerçek ve tüzel kişilerin, 213 sayılı VUK’un defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili hükümleri ile aynı Kanun’un

175. ve mükerrer 257. maddelerinde yer alan yetkiye istinaden yapılan düzenlemelere uymak zorunda oldukları

belirtilmiştir. Anılan fıkrada ayrıca, 6102 sayılı Kanun’un defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi,

aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümlerinin; 213 sayılı Kanun ile diğer vergi

kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi

matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmeyeceği hükme

bağlanmıştır.

1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 56. ve 60. maddeleri, 6102 sayılı TTK’nın 6335 sayılı Kanunla değişik 64. maddesi

hükümleri dikkate alınarak, TCMB’nin 213 sayılı VUK hükümlerine uygun olarak tutulmakta olan defter kayıtlarında

yer alan 10.099.267.255 TL’lik 2014 yılı dönem kârının aşağıdaki şekilde dağıtılması öngörülmüştür.

Tablo 27: Kâr Dağıtımı (1211 sayılı Kanun md. 60) 2014 2013

Raporlanan dönem kârı (6102 sayılı TTK) 10.103.318.365 5.918.606.373

Raporlama düzeltme farkları 4.051.110 2.613.714

Dağıtıma tabi safi dönem kârı 10.099.267.255 5.915.992.659

Vergi karşılıkları 1.461.674.539 889.835.346

Kurumlar vergisi 1.461.674.539 889.835.346

Vergi sonrası kâr 8.637.592.716 5.026.157.313

Diğer dağıtımlar 2.836.154.763 1.663.918.042

1-İhtiyat akçeleri 2.827.794.680 1.656.477.795

Adi ihtiyat 2.019.853.450 1.183.198.532

Fevkalade ihtiyat 807.941.230 473.279.263

2-Hissedarlar hissesi 3.000 3.000

İlk kâr hissesi 1.500 1.500

İkinci kâr hissesi 1.500 1.500

3-Temettü miktarı (Md.60/c) 8.357.083 7.437.247

Hazine’ye Aktarılacak Tutar 5.801.437.953 3.362.239.272



TL işlemleri içinde yer alan genel gider alt kalemleri bazında, Bankanın operasyonel aktiviteleri için

son iki yılda yapılan cari harcamaların, 2003 fiyatlarıyla reel dağılımı aşağıdaki gibidir.

Reel (2003 fiyatlarıyla) 2013 (TL) 2014 (TL) Değişim (%)

I-Personel Giderleri 276.261.076 273.601.054 -1

II-Diğer Giderler 30.460.368 31.089.416 2

III-Banknot Tabı Giderleri 28.141.821 33.529.297 19

TOPLAM 334.863.265 338.219.767 1

2014 yılında, 2013 yılına göre personel giderlerinde düşüş, diğer giderler ve banknot tabı giderlerinde ise artış

gözlenmektedir.

• Personel giderleri; aylıklar, yan ödemeler, sosyal güvenlik giderleri, sosyal yardımlar, sağlık harcamaları, eğitim

giderleri ve görev yolluklarından oluşmaktadır.

2013 yılında 4.676 olan personel sayısı, 2014 yılında yüzde 2 artışla 4.770 olmuştur. Personel giderlerinde bir önceki

yıla göre; yüzde 1 düşüş gerçekleşmiştir. Bu bölüm içinde önemli bir paya sahip olan personele ödenen aylık ve

yan ödemelerde bir önceki yıla göre meydana gelen düşüş yüzde 2 oranındadır. Banka Meclisi, Para Politikası

ve Denetleme Kurulu ile Yönetim Komitesi üyelerinden oluşan Banka üst yönetimine 2014 yılında brüt ücret

olarak toplam 5.123.338 TL ödenmiş olup, bu tutar Banka personeline 2014 yılında ödenen aylık ve yan ödemeler

toplamının yüzde 1’ini oluşturmaktadır.

• Diğer giderler; 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 2 oranında artmıştır. Bu artış 2014 yılında bir önceki

yıla göre Bakım ve Onarım Giderleri, Yayın İlan Giderleri ve Danışmanlık Giderleri kalemlerindeki artıştan

kaynaklanmaktadır.

• Banknot tabı giderleri; bir önceki yıla göre yüzde 19 oranında artmıştır.

Banka, Kanunu ile kendisine verilen emisyon, para politikasının belirlenmesi, fiyat istikrarının sağlanması ve ülkenin

döviz rezerv yönetimi gibi temel görevleri yerine getirmek ve teknolojik gelişmelerin de gerisinde kalmamak

üzere, gerek cari gerekse yatırım harcamalarında azami tasarrufa özen göstererek bütçesini hazırlamaktadır.

3.5. Cari Bütçe Harcamalarına İlişkin Açıklamalar



3.6. TCMB’de Denetim ve Denetim Raporları

3.6.1. TCMB’de Denetim

Bir anonim şirket olan TCMB’nin faaliyetlerinin denetimi, 1211 sayılı TCMB Kanunu’ndaki düzenlemeler doğrultusunda yapılmakta ve Banka içi ve dışı organlarca gerçekleştirilen denetimler olarak ikiye ayrılmaktadır.

Banka İçi Denetimler TCMB Kanunu’nun 15. maddesi uyarınca Genel Kurul, Banka Meclisi tarafından verilen Yıllık Rapor ile Denetleme Kurulu Raporu’nu, Bankanın bilançosunu, kâr ve zarar hesaplarını tetkik eder ve karara bağlar. Genel Kurul, Banka Meclisini ve Denetleme Kurulunu ibra etmek suretiyle Bankanın yıllık faaliyetlerinin denetimini her yıl bu şekilde gerçekleştirir.

Denetleme Kurulu ise, Banka Kanunu’nun 24. maddesi uyarınca, Bankanın bütün muamele ve hesaplarını denetler; yıl sonunda hazırlayacağı raporu Genel Kurula sunar. Banka Kanunu’nun verdiği yetki çerçevesinde Denetleme Kurulu, mütalaalarını yazılı olarak Banka Meclisine bildirir ve bir kopyasını da Başbakanlığa verir.

Bankanın mutat işlemlerinin denetim görev ve yetkisi, TCMB Teşkilat ve Görevleri Esas Yönetmeliği’nin 44. ve 45. maddeleri uyarınca Denetim Genel Müdürlüğüne verilmiştir.

Denetim Genel Müdürlüğü, 1211 sayılı Kanun ve diğer mevzuatın tanıdığı yetkiler ve görevler çerçevesinde, Bankanın birimleri, şubeleri ve temsilcilikleri ile Banka dışı kurumlar ve kuruluşlar nezdinde denetim yapmak; inceleme ve araştırmalarda bulunmak; gerektiğinde soruşturma yapmak ve danışmanlık faaliyetinde bulunmak görev ve yetkisini haizdir.

TCMB Denetim Yönetmeliği’nin 6. maddesine göre, denetim işlevleri dört tür faaliyetle yerine getirilir. Bunlar iç denetim, soruşturma, inceleme ve danışmanlık ile dış denetim faaliyetidir.

Denetim Yönetmeliği’nin 37. maddesine göre Bankanın bütün birimlerinde, şubelerinde ve temsilciliklerinde operasyonel denetim, finansal denetim, uygunluk denetimi ve bilişim teknolojileri denetimi türlerinden biri ya da birden fazlası bir arada yapılır.

İç denetim faaliyetinin uluslararası standartlar çerçevesinde yürütülmesine verilen önemin göstergesi olarak kabul edilen “İç Denetim Kalite Güvence Değerlendirmesi”ni yaptırmış, ülkemizdeki öncü kuruluşlardan birisi olması nedeniyle TCMB’ye 29 Mayıs 2012 tarihinde gerçekleştirilen törende Türkiye İç Denetim Enstitüsü tarafından “İç Denetim Farkındalık” ödülü verilmiştir.

Dış denetim faaliyeti kapsamında ise Türkiye’de faaliyet gösteren Bankalar; zorunlu karşılık yükümlülüklerinin hesaplanmasının, azami ve ağırlıklı ortalama faiz/kâr zarara katılım oranları bildirimlerinin, değişken faizli mevduat ürünlerinin, mevduatların vade ve tür düzenlemesine uygunluklarının, değişken faizli konut finansmanı sözleşmelerinin yasal uygunluğunun, kredi kartı düzenlemesine aykırılık ve kredi kartı bildirimlerinin kontrolünün, ihracat reeskont kredisi taahhüt hesaplarının kapatılmasının, kredi kartı ve kredili mevduat hesaplarının, ilan edilen faiz oranlarının, fiilen uygulanan azami faiz oranı bildirimlerinin, KT ve MT formlarının mizan ile uyumunun ve Uluslararası Banka Hesap Numarası (IBAN) uygulamalarının konuyla ilgili tebliğ, talimat ve genelgelerimize uygun olarak yapılıp yapılmadığı açısından denetlenmektedir. 2014 yılında 24 adet banka ve 3 adet finansman şirketi denetlenmiştir.

Denetim Genel Müdürlüğünde, 18 Başmüfettiş, 5 Başdenetçi, 19 Müfettiş, 1 Denetçi, 3 Bilişim Teknolojileri Denetçisi, 15 Denetçi Yardımcısı ve 2 Bilişim Teknolojileri Denetçi Yardımcısı görev yapmaktadır. Söz konusu denetim elemanlarından bir Başmüfettiş ile bir Bilişim Teknolojileri Denetçisi, Genel Müdüre görevlerinde yardımcı olmak üzere görevlendirilmiştir.

Denetim raporlarının sonuçlarına ilişkin gerekli önlemlerin alınıp alınmadığını takip amacıyla oluşturulan ve Banka Meclisi, Denetleme Kurulu ile Yönetim Komitesinin bilgilendirilmesini, gündemdeki konulara ilişkin görüşlerinin alınmasını amaçlayan “Denetim Takip Sistemi” faaliyeti bu yıl Mayıs ve Aralık aylarında yapılmıştır.

TCMB’nin Dış Organlarca DenetimiTCMB nezdinde gerçekleştirilen dış denetimin yasal dayanağı, TCMB Kanunu’nun 42. maddesidir. Buna göre Başbakan, Bankanın işlem ve hesaplarını denetlettirme yetkisine sahiptir.

Banka Kanunu’nun 42. maddesi uyarınca Başkan tarafından, Banka faaliyeti ile uygulanmış ve uygulanacak olan para politikası hakkında, her yıl Nisan ve Ekim aylarında Bakanlar Kuruluna rapor sunulmaktadır. Banka, faaliyetine ilişkin olarak yılda iki defa Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonunu bilgilendirmektedir.

Banka Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasına göre; Banka, bilanço, kâr ve zarar hesaplarını bağımsız denetim kuruluşlarına denetlettirebilir. Uluslararası standartlarda faaliyet gösteren merkez bankalarının temel ilkeleri olan “şeffaflık” ve “hesap verme sorumluluğu” çerçevesinde en etkin araçlardan biri olarak görülen bağımsız dış denetim uygulamalarına 2000 yılında başlanmış olup, her yıl yapılan bağımsız denetimlerin sonucunda hazırlanan raporlar TCMB Genel Ağ sitesi aracılığıyla kamuoyuna duyurulmaktadır.

Yukarıda belirtilen denetimlerin yanı sıra; Hazine, Devlet Denetleme Kurulu, Sayıştay, bazı Bakanlıklar ve yetkili diğer kamu otoriteleri, gerek görülen durumlarda, kendi görev alanlarına giren konularda, denetim elemanları aracılığıyla, TCMB’de denetim yapabilirler.



3.6.2. TCMB Denetleme Kurulu Raporu

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI ANONİM ŞİRKETİ DENETLEME KURULU TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI A.Ş. 2014 SEKSENÜÇÜNCÜ HESAP YILINA AİT DENETLEME KURULU RAPORU Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2014 Yılı Hesap Dönemine ilişkin faaliyet ve sonuçları, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde Kurulumuzca incelenmiştir.

1. İdare Merkezi ve Şubelerde yapılan denetleme ve sayımlarda; yedek ve servis kasalarında bulunan nakit, altın, efektif ve kıymetli evrakın muhasebe ve mevcutlar defterindeki kayıtlarına uygun bulunduğu, bu kıymetlerin talimata göre muhafaza edilerek yönetildiği,

2. Banka hesaplarıyla ilgili defterlerin incelenmesinde; kayıtların düzenli ve mevzuata uygun olarak tutulduğu, Banka işlemlerinde Bankamız Kanunu ve Esas Mukavelesi hükümlerine aykırı bir duruma rastlanmadığı, Bankaca açılan iç kredinin belirlenen limit dahilinde işlem gördüğü,

3. 31.12.2014 tarihi itibariyle düzenlenmiş bulunan “Bilanço” ile 01.01.2014– 31.12.2014 dönemini kapsayan “Kâr ve Zarar Hesabı’nın Türk Ticaret Kanunu, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu ve Vergi Kanunları’nın öngörmüş olduğu “Değerleme” esaslarına ve muhasebe kurallarına uygun olarak hazırlandığı,

4. Mali Tabloların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 31.12.2014 tarihi itibariyle mali durumunu ve aynı tarihte sona eren hesap dönemine ilişkin faaliyet sonucunu Türkiye’de yürürlükte bulunan mevzuata ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’na uygun olarak doğru, gerçek ve açık bir şekilde gösterdiği,

5. Bankamız tarafından açılan hukuki sorumluluk davasının yargılama sürecinin devam etmekte olduğu,

Kurulumuzca tespit olunmuştur.

Sonuç olarak; 31.12.2014 tarihli “Bilanço” ile “Kâr ve Zarar Tablosu” nu Genel Kurul’un onayına saygılarımızla arz ederiz.

Ankara, 13/03/2015

Mustafa Saim UYSAL Mehmet Ziya GÖKALP Denetleme Kurulu Üyesi Denetleme Kurulu Üyesi

Yasin AYDIN Ahmet Fethi TOPTAŞ Denetleme Kurulu Üyesi Denetleme Kurulu Üyesi

imza

imza

imza

imza



3.6.3. TCMB Kanunu’na ve İlgili Mevzuata Uygun Olarak Düzenlenmiş Bağımsız Denetim Raporu*

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası A.Ş.Banka Meclisi’neAnkara

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası A.Ş.’nin (“Banka”) 31 Aralık 2014 tarihi itibarıyla hazırlanan ve ekte yer alan bilançosu, aynı tarihte sona eren yıla ilişkin kâr ve zarar tablosu, özkaynak değişim tablosu ve nakit akım tablosunu, önemli muhasebe politikalarının özeti ve dipnotları denetlemiş bulunuyoruz.

Finansal Tablolarla İlgili Olarak Banka Yönetiminin Sorumluluğu

Banka yönetimi, rapor konusu finansal tabloların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’na ve ilgili mevzuata uygun olarak (Not I.A.(2)) hazırlanmasından ve dürüst bir şekilde sunumundan ve finansal tabloların hata ve/veya hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıklar içermeyecek biçimde hazırlanmasını sağlamak amacıyla gerekli olduğunu düşündüğü iç kontrol sisteminden sorumludur.

Bağımsız Denetim Kuruluşunun Sorumluluğu

Sorumluluğumuz, yaptığımız denetime dayanarak bu finansal tablolar hakkında görüş bildirmektir. Bağımsız denetimimiz, Uluslararası Denetim Standartları’na uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Bu standartlar, etik ilkelere uyulmasını ve bağımsız denetimin, finansal tabloların gerçeği doğru ve dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığı konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir.

Bağımsız denetimimiz, finansal tablolardaki tutarlar ve dipnotlar ile ilgili denetim kanıtı toplamak amacıyla, denetim tekniklerinin kullanılmasını içermektedir. Denetim tekniklerinin seçimi, finansal tabloların, hata ve/veya hileden ve usulsüzlükten kaynaklanıp kaynaklanmadığı hususu da dahil olmak üzere, önemli yanlışlık içerip içermediğine dair risk değerlendirmesini de kapsayacak şekilde, mesleki kanaatimize göre yapılmıştır. Bu risk değerlendirmesinde, işletmenin iç kontrol sistemi göz önünde bulundurulmuştur. Ancak, amacımız iç kontrol sisteminin etkinliği hakkında görüş vermek değil, denetim tekniklerini koşullara uygun olarak tasarlamak amacıyla, işletme yönetimi tarafından hazırlanan finansal tablolar ile iç kontrol sistemi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Denetimimiz, ayrıca işletme yönetimi tarafından benimsenen muhasebe politikaları ile yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve finansal tabloların bir bütün olarak sunumunun uygunluğunun değerlendirilmesini içermektedir.

Bağımsız denetim sırasında temin ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, görüşümüzün oluşturulmasına yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz.

Görüş

Görüşümüze göre, ilişikteki finansal tablolar, Banka’nın 31 Aralık 2014 tarihi itibarıyla finansal durumunu, aynı tarihte sona eren yıla ait finansal performansını ve nakit akımlarını, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’na ve ilgili mevzuata uygun olarak doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmaktadır.

DRT BAĞIMSIZ DENETİM VE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. Member of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU LIMITED

Müjde ŞehsuvaroğluSorumlu Denetçiİstanbul, 27 Şubat 2015

(*) Raporun tam metni www.tcmb.gov.tr adresinde Banka Hakkında/Mali Tablolar ve Raporlar/Bağımsız Denetim Raporları altında yer almaktadır.



3.6.4. UFRS’ye Göre Düzenlenmiş Bağımsız Denetim Raporu*

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası A.Ş. Banka Meclisi’neAnkara

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası A.Ş.’nin (“Banka”) 31 Aralık 2014 tarihi itibariyle hazırlanan ve ekte yer alan finansal durum tablosunu, aynı tarihte sona eren döneme ilişkin kar veya zarar ve diğer kapsamlı gelir tablosunu, özkaynaklar değişim tablosunu ve nakit akış tablosunu, önemli muhasebe politikalarının özetini ve dipnotları denetlemiş bulunuyoruz.

Finansal Tablolarla İlgili Olarak İşletme Yönetiminin Sorumluluğu

Banka yönetimi, finansal tabloların Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na göre hazırlanmasından ve dürüst bir şekilde sunumundan ve finansal tabloların hata ve/veya hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıklar içermeyecek biçimde hazırlanmasını sağlamak amacıyla gerekli olduğunu düşündüğü iç kontrol sisteminden sorumludur.

Bağımsız Denetim Kuruluşunun Sorumluluğu

Sorumluluğumuz, yaptığımız denetime dayanarak bu finansal tablolar hakkında görüş bildirmektir. Bağımsız denetimimiz, Uluslararası Denetim Standartları’na uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Bu standartlar, etik ilkelere uyulmasını ve bağımsız denetimin, finansal tabloların gerçeği doğru ve dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığı konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir.

Bağımsız denetimimiz, finansal tablolardaki tutarlar ve dipnotlar ile ilgili denetim kanıtı toplamak amacıyla, denetim tekniklerinin kullanılmasını içermektedir. Denetim tekniklerinin seçimi, finansal tabloların hata ve/veya hileden ve usulsüzlükten kaynaklanıp kaynaklanmadığı hususu da dahil olmak üzere önemli yanlışlık içerip içermediğine dair risk değerlendirmesini de kapsayacak şekilde, mesleki kanaatimize göre yapılmıştır. Bu risk değerlendirmesinde, işletmenin iç kontrol sistemi göz önünde bulundurulmuştur. Ancak, amacımız iç kontrol sisteminin etkinliği hakkında görüş vermek değil, denetim tekniklerini koşullara uygun olarak tasarlamak amacıyla, işletme yönetimi tarafından hazırlanan finansal tablolar ile iç kontrol sistemi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Denetimimiz, ayrıca işletme yönetimi tarafından benimsenen muhasebe politikaları ile yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve finansal tabloların bir bütün olarak sunumunun uygunluğunun değerlendirilmesini içermektedir.

Bağımsız denetim sırasında temin ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, görüşümüzün oluşturulmasına yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz.

Görüş

Görüşümüze göre, finansal tablolar, Banka’nın 31 Aralık 2014 tarihi itibariyle finansal durumunu, aynı tarihte sona eren döneme ait finansal performansını ve nakit akımlarını, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na uygun olarak, doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmaktadır.

İstanbul, 9 Mart 2015

DRT BAĞIMSIZ DENETİM VE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.Member of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU LIMITED

(*) Raporun tam metni www.tcmb.gov.tr adresinde Banka Hakkında/Mali Tablolar ve Raporlar/Bağımsız Denetim Raporları altında yer almaktadır.



İstanbul Merkez Bankacılığı Araştırma ve Eğitim MerkeziFener Kalamış Cad. Atlıhan Sok. No:30/A 34726 Fenerbahçe-Kadıköy İstanbul (216) 542 3100 [email protected]

ŞubelerŞube Telefon AdresAdana (322) 352 1157 Abidinpaşa Cad. No:31 01010 Seyhan/AdanaAnkara (312) 507 7301 Atatürk Bulvarı No:4 06050 Ulus/AnkaraAntalya (242) 244 2276 Ali Çetinkaya Cad. No: 14 07100 AntalyaBursa (224) 224 4960 Santral Garaj Mah. Ulubatlı Hasan Bulvarı No:8 16200 BursaDenizli (258) 261 3018 Sırakapılar Mah. Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No:90/A 20010 DenizliDiyarbakır (412) 228 3473 İnönü Cad. No: 33 21300 DiyarbakırEdirne (284) 213 9704 Hükûmet Cad. No: 17 22020 Merkez/EdirneErzurum (442) 213 5142 Topçuoğlu Mah. Orhan Şerifsoy Cad. No: 42 25200 ErzurumEskişehir (222) 221 9850 Arifiye Mah. Müftülük Sok. No: 2 26010 EskişehirGaziantep (342) 231 2367 Hürriyet Cad. No: 6 27001 Şahinbey/Gaziantepİskenderun (326) 614 2404 Ulu Cami Cad. No: 1 31200 İskenderun/Hatayİstanbul (212) 251 3090 Bankalar Cad. No: 13 34420 Karaköy/İstanbulİzmir (232) 425 1850 Cumhuriyet Bul. No: 3 35250 Konak/İzmirİzmit (262) 322 0505 Cumhuriyet Cad. No: 36 41200 İzmit/KOCAELİKayseri (352) 231 3087 Şehit Nazımbey Mah. İnönü Bulvarı No:70 38050 Melikgazi/KayseriKonya (332) 352 4149 Şems-i Tebrizi Mah. Mevlana Cad. No: 25 42050 Karatay/KonyaMalatya (422) 212 9007 İnönü Mah. İnönü Cad. No: 186 44100 Malatya Mersin (324) 238 5358 İstiklal Cad. No: 25 33060 MersinSamsun (362) 431 1555 Kale Mah. Kazımpaşa Cad. No: 26 55030 İlkadım/SamsunTrabzon (462) 230 2566 Toklu Mah. Devlet Sahil Yolu Cad. No: 357 61040 TrabzonVan (432) 214 3422 Şerefiye Mah. Cumhuriyet Bulvarı No:57 65100 İpekyolu/Van

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası-Güncel İletişim Bilgileri


9 Aralık 2014Döviz kurlarındaki oynaklıkta görülen artış nedeniyle günlük döviz satım ihale tutarı “en az 20 milyon ABD doları”ndan “en az 40 milyon ABD doları”na yükseltilmiştir.

10 Aralık 20142015 Yılında Para ve Kur Politikası bir basın toplantısı ile duyuruldu.

16 Aralık 2014Enerji ithalatçısı kamu iktisadi teşebbüslerinin döviz ihtiyacının gerekli görülen kısmının T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı ve TCMB tarafından doğrudan karşılanması uygun görülmüştür.

17 Aralık 2014Başkan Erdem Başçı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna bir sunum yaptı.

23 Ekim 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,25 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %7,5 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %11,25 düzeyinde sabit tutuldu.

31 Ekim 2014Enflasyon Raporu 2014-IV bir basın toplantısı ile duyuruldu.

21 Ekim 2014Finansal kuruluşların zorunlu karşılıklarının Türk lirası olarak tutulan kısmına faiz ödeneceği duyuruldu.

20 Kasım 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,25 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %7,5 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %11,25 düzeyinde sabit tutuldu.

1 Aralık 2014Ödemeler dengesinde beklenen olumlu gelişmeler dikkate alınarak döviz satım ihale tutarı “en az 40 milyon ABD doları”ndan “en az 20 milyon ABD doları”na indirilmiştir.

24 Haziran 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %9,5’ten %8,75’e indirilirken, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutuldu.

17 Temmuz 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,75’ten %8,25’e, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8’den %7,5’e indirilirken, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutuldu.

28 Haziran 2014“Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinin Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” ile “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinin Gözetimi Hakkında Yönetmelik” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

28 Nisan 2014Cari işlemler açığında görülen iyileşme eğilimi dikkate alınarak günlük döviz satım ihale tutarı “en az 50 milyon ABD doları”ndan “en az 40 milyon ABD doları”na indirilmiştir.

30 Nisan 2014Enflasyon Raporu 2014-II bir basın toplantısı ile duyuruldu.

İhracat Reeskont Kredilerinin TCMB Rezervlerine Katkısına İlişkin Veriler Genel Ağ sitesinde yayımlanmaya başlandı.

9 Mayıs 2014Ödemeler dengesindeki olumlu gelişmeler dikkate alınarak günlük döviz satım ihale tutarı “en az 40 milyon ABD doları”ndan “en az 20 milyon ABD doları”na indirilmiştir.

29 Ocak 2014Ek parasal sıkılaştırma uygulaması sona erdirilmiştir.

18 Şubat 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %10 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutuldu.

13 Şubat 2014Başkan Erdem Başçı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna bir sunum yaptı.

18 Mart 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %10 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutuldu.

Kültür-SanatPara ve Kur Politikası Diğer


24 Nisan 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %10 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutulurken, geç likidite borç verme faiz oranı ise %15’ten %13,5’e indirilmiştir.

1 Ağustos 2014Türk lirası zorunlu karşılık yükümlülükleri için tesis edilebilecek döviz cinsi ABD doları ile sınırlandırıldı.

25 Temmuz 2014Ödemeler dengesi alanındaki olumlu gelişmeler dikkate alınarak günlük döviz satım ihale tutarı “en az 20 milyon ABD doları”ndan “en az 10 milyon ABD doları”na indirilmiştir.

24 Temmuz 2014Enflasyon Raporu 2014-III bir basın toplantısı ile duyuruldu.

20 Ekim 2014İhracat reeskont kredisi uygulamasına ilişkin düzenleme yapılmıştır.

29 Eylül 2014Döviz kurlarındaki oynaklıkta görülen artış nedeniyle günlük döviz satım ihale tutarı “en az 10 milyon ABD doları”ndan “en az 40 milyon ABD doları”na yükseltilmiştir.

25 Eylül 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,25 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %7,5 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %11,25 düzeyinde sabit tutuldu.

Başkan Erdem Başçı Üsküp’te “Ekonomik Görünüm ve Para Politikası” konulu bir sunum yaptı

22 Mayıs 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %10’dan %9,5’e indirilirken, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %8 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %12 düzeyinde sabit tutuldu.

29 Mayıs 2014Finansal İstikrar Raporu’nun 2014 yılı I. sayısı yayımlandı.

1 Temmuz 2014Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından düzenlenen “2014 Yılı Araştırma Ödülleri” sahiplerini buldu.

Başkan Erdem Başçı, İstanbul’da Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetim Kurulu’nda bir sunum yaptı.

13 Kasım 2014Türkiye’nin Ödemeler Dengesi İstatistikleri, Eylül 2014 dönemine ait verilerden itibaren “Ödemeler Dengesi ve Uluslararası Yatırım Pozisyonu Altıncı El Kitabı”nın yeni tanım ve standartlarına göre yayımlanmaya başlamıştır.

17 Ocak 2014Zorunlu karşılık hesaplamasında düzenlemeler yapıldı ve ROK’lardüzenlendi.

23 Ocak 2014Döviz kurlarında görülen sağlıksız fiyat oluşumları nedeniyle piyasaya satım yönünde doğrudan müdahale edildi.

Çekin yeterli karşılığının bulunmaması durumunda muhatap bankanın sorumlu olduğu tutarların belirlendiği 2014/1 sayılı TCMB Tebliği Resmi Gazete’de yayımlandı.

21 Ocak 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %4,5 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %3,5 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %7,75 düzeyinde sabit tutuldu.

PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %4,5’ten %10’a, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %3,5’ten %8’e, marjinal fonlama oranı %7,75’ten %12’ye yükseltildi.

28 Ocak 2014Enflasyon Raporu 2014-I bir basın toplantısı ile duyuruldu.

Eğitim-Konferans

27 Mart 2014Başkan Erdem Başçı Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Toplantısında sunum yaptı.

19 Mart 2014Kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami akdi ve gecikme faiz oranları belirlendi.

3 Nisan 2014Başkan Erdem Başçı Londra’da “Ekonomik Görünüm ve Para Politikası” konulu bir sunum yaptı.

7 Nisan 2014Başkan Erdem Başçı Kayseri’de “Ekonomik Görünüm ve Para Politikası” konulu bir sunum yaptı.

12 Nisan 2014Başkan Erdem Başçı Washington’da “Ekonomik Görünüm ve Para Politikası” konulu bir sunum yaptı.

13 Haziran 2014Başkan Erdem Başçı İstanbul’da düzenlenen “New York’tan İstanbul’a Sürdürülebilir Mega Şehirler ve Finansal Merkezler Konferansı”nda bir konuşma yaptı.

16 Haziran 2014Başkan Erdem Başçı Konya’da bir sunum yaptı.

11 Eylül 2014Başkan Erdem Başçı Kastamonu’da bir sunum yaptı.

5 Haziran 2014Başkan Erdem Başçı Londra’da bir panele katıldı.

2 Aralık 2014TCMB Koleksiyonu’ndan “Gelenek, Kültür ve Modernite Türkiye’den Çağdaş Sanat” sergisi Malezyalı sanatseverlerle buluştu.

25 Haziran 2014Türkiye ile Polonya arasındaki diplomatik ilişkilerin tesisinin 600. yıldönümü kutlamaları çerçevesinde, TCMB Koleksiyonu’nda yer alan eserlerden derlenen “Şark, Modernlik ve Sanat” sergisi Kral III. Jan Wilanow Sarayı Müzesi’nde açıldı.

9 Mayıs 2014“Geçmişten Gelen Estetik: Hat-Ebru-Sedefkârlık” sergisi, Ankara’da açıldı.

26 Haziran 2014Türkiye ile Polonya arasındaki diplomatik ilişkilerin tesisinin 600. yıldönümü kutlamaları çerçevesinde, Polonya Merkez Bankası ile TCMB tarafından ortaklaşa “Polonya ve Türkiye’nin Dönüşümü” konulu bir konferans düzenlendi.

27 Ağustos 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,25 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %7,5 düzeyinde sabit tutulurken, marjinal fonlama oranı %12’den %11,25 düzeyine, açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranı %11,5’ten %10,75’e indirildi.

9 Ekim 2014Bankaların bir hafta vadeli olarak TCMB’den son borçlanma imkanı faizleri ABD doları için % 10’dan % 7,5’e, euro için %10’dan %6,5’e indirilmiştir.

22 Ekim 2014Kredi kartı azami faiz oranlarının belirlenmesinde kullanılacak olan yeni yöntem duyuruldu.

27 Kasım 2014Finansal İstikrar Raporu’nun 2014 yılı II. sayısı yayımlandı.

24 Kasım 2014Başkan Erdem Başçı Bakanlar Kuruluna bir sunum yaptı.

24 Aralık 2014PPK toplantısı yapıldı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı %8,25 düzeyinde, TCMB gecelik borçlanma faiz oranı %7,5 düzeyinde, marjinal fonlama oranı %11,25 düzeyinde sabit tutuldu.

19 Aralık 20142013 yılı Finansal Hesaplar Tabloları ve Raporu ilk kez tüm sektörleriiçerecek şekilde yayımlandı.

Kurumsal

17 Nisan 201482. Hesap Dönemi Olağan Genel Kurul Toplantısı yapıldı.

TCMB, sosyal medya hesaplarını finansal eğitim konularında kullanmaya başladı.

20 Eylül 2014TCMB Yeni Genel Ağ Sitesi test için kullanıma açıldı.

28 Ocak 2014 TCMB Kanunu’nun 42. maddesi uyarınca Hükûmete açık mektup gönderildi.

19 Mart 2014TCMB, Bankalararası Takas Odaları Merkezi, İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş., Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. ve Bankalararası Kart Merkezi A.Ş. tarafından işletilen ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerinin 6493 sayılı Kanun’un 10. maddesinde yer alan hükümlere tabi olacak sistemler olarak belirlenmesine ilişkin duyuru, Resmi Gazete’de yayımlandı ve TCMB Genel Ağ sitesinde de kamuoyunun bilgisine sunuldu.

21-24 Mayıs 2014İzmir’de “Monetary Policy in Developing Economies” konulu çalıştay düzenlendi.

2 Haziran 2014Başkan Erdem Başçı Bakanlar Kuruluna bir sunum yaptı.

2-3 Haziran 2014“Macro Workshop 2014” başlıklı Uluslararası Çalıştay İstanbul’da düzenlendi.

23 Temmuz 2014Başkan Erdem Başçı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna bir sunum yaptı.

PRESTİJ GRAFİK REKLAM LTD. ŞİRKETİ TARAFINDAN ÜRETİLMİŞTİR. © 2015

www.prestij.com.tr • Tel: +90 212 489 40 63

Yıllık Rapor2014

Yıllık R

apo

r 2014

www.tcmb.gov.tr

ISBN: 978-605-4911-25-7

Yıllık Rapor 2014Finansal kuruluşların zorunlu karşılıklarının Türk lirası olarak tutulan...

Documents

Transcript of Yıllık Rapor 2014Finansal kuruluşların zorunlu karşılıklarının Türk lirası olarak tutulan...