ENERGY GROUP

Yerkürenin Gücü – Jeotermal

Yenilebilir Enerji-101

Ali KINDAPGenel Müdür, Zorlu Enerji

Dünya Enerji Konseyi Türkiye11 Nisan 2019

• JEOTERMAL ENERJİ NEDİR?

• DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE JEOTERMAL ENERJİ

• JEOTERMAL PROJE GELİŞTİRME SAFHALARI

• JEOTERMAL ÇEVRİM TEKNOLOJİLERİ

• JEOTERMAL ENERJİ YASAL MEVZUATI

3Energy Group

Dünyada Jeotermal EnerjiJeotermal Enerji Nedir?

Jeotermal Enerji; yer kabuğunun çeşitliderinliklerinde bulunan birikmiş ısının, normal yeraltı ve yerüstü sularına göre dahafazla çözünmüş mineral, çeşitli tuzlar ve gaziçerebilen basınç altındaki sıcak su ve buhar(akışkan) yolu ile yüzeye taşınan ısıdır.

Jeotermal Enerji; ✓ Yenilebilir✓ Çevre Dostu✓ Sürdürülebilir✓ Ucuz

✓ Yerli ve Milli bir enerji kaynağıdır.

4Energy Group

Dünyada Jeotermal EnerjiJeotermal ve Türkiye

Türkiye Asya ve Avrupa arasında önemli jeolojik yapıların olduğu «Ring of Fire» olarak bilinien tektonik olarak aktif olan Alp Himalaya kuşağında yer almaktadır.

5Energy Group

Dünyada Jeotermal EnerjiJeotermal Üretim Yöntemleri

➢ Isı Pompaları

➢ Konvansiyonel HidrotermalSistemler

➢ Gelişmiş Jeotermal Sistemler (EGS)

6Energy Group

Dünyada Jeotermal EnerjiJeotermal Üretim Yöntemleri

Uluslararası Enerji Ajansı’nın yapmış olduğu çalışmaya göre gelişen teknoloji ile birlikte 2025 yılı sonrasında EGS sistemlerinin ekonomik olmaları beklenmektedir.

(IEA 2011)

7Energy Group

Dünyada Jeotermal Enerji

Jeotermal Enerji Kullanım Alanları

Elektrik Üretimi

Jeotermal Enerji Kullanım Alanları

8Energy Group

Dünyada Jeotermal EnerjiJeotermal ve Türkiye

TÜRKİYE DÜNYA

Elektrik Üretim Kapasitesi 1.347 MWe 14.369 MWe

Direkt Kullanım 2.594 MWt 70.329 MWt

400 üzeri termal turizm tesisi1.347 MWe elektrik üretimi 4.283 dekarlık alanda sera üretimi ve 125.820 hanede

direkt ısıtma

925

542

676

755

944

951

1005

1347

1.868

1.948

3.639

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000

Other (18)

Japan

Kenya

Iceland

Italy

Mexico

New Zealand

Turkey

Philippines

Indonesia

United States

TOP 10 GEOTHERMAL COUNTRIES

INSTALLED CAPACITY - MW (DECEMBER 2018) - 14,600 MW IN TOTAL

*thinkgeoenergy

Jeotermal Enerji Kurulu Kapasite

101

24

24

24

25

25

51

78

82

199

203

210

305

10

1

2

1

2

1

4

3

7

10

9

7

4

0 50 100 150 200 250 300 350

Other (10)

Beştepeler

Karadeniz

Sis

Enerjeo

3S Kale

Greeneco

Türkerler

MB Holding

Kipaş

Çelikler

Gürmat

ZORLU

Türkiye’ deki Jeotermal Enerji Santralleri- Aralık 2018

Kurulu Güç(MWe)/Toplam: 1.347MWe 61 Ünite

2015 / 45 MW – ALAŞEHİR 1

1984 / 15 MW – KIZILDERE 1

2014 / 80 MW – KIZILDERE 2

2018 / 165 MW – KIZILDERE 3

Türkiye’de Jeotermal Enerji

Türkiye’de Jeotermal Enerji

Kanıtlanmış Isı Potansiyeli

31.500 MWt

Güncel Çalışmalar

62.000 MWt

Türkiye’de Jeotermal Enerji

162,2

310,87404,92

614,16

860

11001347

0

200

400

600

800

1000

1200

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Türkiye Jeotermal Enerji Santralleri Gelişimi

✓ 2005 öncesi; Kurulu Güç < 20 MWe

✓ 2018; Kurulu Güç > 1347 MWe

Türkiye’de Jeotermal Enerji

İlk Jeotermal Elektrik Santrali : 15 MWe Kızıldere-I (1984’te devreye alındı.)

FOCUS IN GEOTHERMAL

ODAK NOKTASI

Jeotermal Proje Geliştirme Safhaları

ARAMAJeoelojik, Jeofizik, Jeokimyasal çalışmalar ve arama faaliyetleri

SONDAJKuyu SondajıÜretim ve Reenjeksiyon KuyularıKuyu Testleri

İŞ GELİŞTİRMEFizibilite ÇalışmalarıProje Geliştirme Aktiviteleri

TEDARİKBOPAna Ekipmanlar

İNŞAATEPC YüklenicisiRGS Sistemi

O&Mİşletme ve BakımRezervuar Yönetimi

Arama Çalışmaları

Sondaj

Planlama

Testler ve

Raporlama

Kuyu

Lokasyonlarının

Seçimi

ModellemeJeolojik, Jeofizik ve

Jeokimyasal Çalışmalar

“

Sondaj Çalışmaları

Kuyu Kompozit Logu

Direkt Zorlu Yönetimi ve Sorumluluğu

Mikroskopik

Görünüş

Litolojik veriler ve kuyu loglarıyla yönetim ve kontrol

Kırıntı Arşivi

Sondaj Kulesi ve diğer ilgili servislerin dış alımı

18Energy Group

Dünyada Jeotermal EnerjiYapılmış olan Sondajların Dağılımı

İş fırsatları

Yerel ve global düzeyde projelerin

keşfi.

Kaynak karakteristikleri, çevresel ve

sosyal durum değerlendirmeleri,

uygulamadaki teşvik mekanizmaları,

finansal koşullar vb. tüm etkin

faktörleri göz önüne alarak projenin

değerlendirilmesi.

Bakir, geliştirilmiş yada bir süredir

işletmede olan sahalar.

Fizibilite Çalışmaları

Teknik, hukuki ve finansal fizibilite çalışmaları.

Projenin Hayata Geçirilmesi

Tüm yapılan çalışmalar, gerekli izinler ve

ruhsatların alınması neticesinde, yatırım

kararaının alınmasıyla birlikte projenin dizayn,

tedarik ve inşaat çalışmalarına başlanılmak

üzere hayata geçirilir.

İş Geliştirme

Veri Toplama

Rezervuar Modelleme

Kuyu ve Rezervuar Gözlemleri ve Takibi

Rezervuar Yönetimi ve Santral İşletmesi

DATA GATHERING

Static & Dynamic Pressure Temperature Survey

Spinner Survey(Water Loss Test)

Geochemical samplingPressure Transient Tests(buildup, drawdown, fall-off)

Flow Performance Test

Interference Test

Tracer Test

Veri Toplama

Rezervuar Modelleme

Kuyu ve Rezervuar Gözlemleri ve Takibi

Well testing data summary

Capacitance-resistancemethod for injectionefficiency

Pressure transientanalysis

Recovered tracerconcentrationdistribution

Rezervuar Yönetimi ve Santral İşletmesi

Production & Injection Monitoring (Enthalpy Monitoring (P, T, Q))

Reservoir Monitoring(Reservoir Pressure Observation)

Wellbore Conditions Monitoring (Skin Factor Estimation)

WELL & RESERVOIR MODELLING

Production andinjection history

Reservoir PressureMonitoring

Reservoir PressureMonitoring

Veri Toplama

Rezervuar Modelleme

Kuyu ve Rezervuar Gözlemleri ve Takibi

Rezervuar Yönetimi ve Santral İşletmesi

FOCUS IN GEOTHERMAL

ODAK NOKTASI

JEOTERMAL ENERJİ SANTRAL TEKNOLOJİLERİJeotermal Enerji Santral Teknolojileri

Kuru Buharlı Jeotermal Enerji Santralleri

Flaş Buharlı Jeotermal Enerji Santralleri

Binary Çevrim Jeotermal Enerji Santralleri

Kombine Çevrim Jeotermal Enerji Santralleri

➢ Rezervuardan gelen doymuş ve kızgın buharın türbin sistemine

verilmesi yöntemiyle çalışırlar.

➢ 250 0C ve üzeri sıcaklıklı kaynaklarda yaygın olarak

kullanılmaktadır.

➢ Larderello ve The Geysers dünyada keşfedilen 2 kuru buhar

sistemli sahalardır. Bunların haricinde kısıtlı potansiyele sahip

olan Japonya (Matsukawa), Endonezya (Kamojang), Yeni Zelanda

(Wairakei ve Poihipi Yolu bölümünde) ve Amerika Birleşik

Devletleri (Cove Fort, Utah) gibi alanlar da mevcuttur.

Jeotermal Enerji Santral Teknolojileri

Kuru Buharlı Jeotermal Enerji Santralleri

➢ 180°C ve daha sıcak sıvı egemen jeotermal

rezervuarlarda kullanılan sistemdir.

➢ Rezervuardaki basınç altındaki akışkan,

yüzeye çıktıkça buhar fazına geçmeye başlar.

Belirlenen işletme basıncına kadar buhar sudan

ayrıştırılarak türbine verilir. Arta kalan akışkan ise

rezervuara geri kazandırılır.

Jeotermal Enerji Santral Teknolojileri

Flaş Buharlı Jeotermal Enerji Santralleri

➢ Binary sistemlerinde, Rankine çevrimine

uygun olarak çalışan, düşük kaynama

sıcaklıklı ve düşük sıcaklıkta yüksek buhar

basıncına sahip ikincil bir akışkan kullanılır.

➢ Çoğunlukla 180 0C ve altındaki sıcaklıklı

kaynaklarda kullanılır.

Jeotermal Enerji Santral Teknolojileri

Binary Çevrim Jeotermal Enerji Santralleri

➢ Literatürde “Bottoming Binary Çevrimi” olarak da bilinen bu

sistemlerde, seperatörde ayrışarak sıvı fazda kalan akışkan

reenjeksiyon kuyusuna gönderilmeden önce ısısını aktarmak

üzere tekrar binary çevrimine gönderilir.

➢ Diğer bir alternatif ise çift flaş çevrimli santrallerde yüksek

basınç türbininden ayrılan çift fazlı buhar baskın akışkanın

binary çevrimine katıllarak enerji elde edilmesidir.

Jeotermal Enerji Santral Teknolojileri

Kombine Çevrim Jeotermal Enerji Santralleri

FOCUS IN GEOTHERMAL

ODAK NOKTASI

Jeotermal Enerji Mevzuatı

Güncel Mevzuatlar

➢ 5686 Sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal

Mineralli Sular Kanunu

➢ 5346 Sayılı yenilenebilir Enerji Kaynaklarının

Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına

İlişkin Kanun

➢ 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu

5686 Sayılı Kanun

Kanunun amacı jeotermal ve doğal mineralli su kaynaklarının etkin bir biçimde aranması, araştırılması, geliştirilmesi , üretilmesi korunması ve çevre ile uyumlu olarak ekonomik şekilde değerlendirilmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.

Arama/İşletme Ruhsatı

5346 Sayılı Kanun - YEKDEM

I Sayılı Cetvel(29.12.2010 ve 6094 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi Uygulanacak Fiyatlar (ABD Dolar cent/kWh)

a.Hidroelektrik üretim tesisi 7,3

b.Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi 7,3

c.Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi 10,5

d.Biyokütleye dayalı üretim tesisi 13,3

e.Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi 13,3

31 Aralık 2020 tarihine kadar devreye giren tesisler hak kazanır.

Devreye girdiği tarihten 10 Yıl süreyle teşvik verilir.

YEKDEM – Yerli Üretim

31 Aralık 2020 tarihine kadar devreye giren tesisler hak kazanır.

Devreye girdiği tarihten 5 Yıl süreyle teşvik verilir.

F.Jeotmeral enerjisine dayalı üretim tesisi

1.Buhar veya gaz türbini 1,3

2.Jeneratör ve güç elektroniği 0,7

3.Buhar ejektörü veya vakum kompresörü

0,7

TEŞEKKÜRLER!