Yeniçeriligin Kaldırılısına Dair Tarihî ve Edebî eser

8/4/2019 Yenieriligin Kaldrlsna Dair Tarih ve Edeb eser

1/37

TRKYAT ARATIRMALARI DERGS 71

Yenieriliin Kaldrlna Dair Tarih ve EdebBir Eser: Emre-i Zafer

A Historical and Literary Work of Art About Abolishing of

Janissarys: Emre-i ZaferMehtap ERDOAN

ZETI. Murad dneminde kurulup Osmanlya bir ok asker zafer kazandran yenieriler, zaman

iinde bozulmu ve Yenieri Ocann kaldrlp yerine Avrupa tarzda yeni bir ordu kurulma-s zorunlu hle gelmiti. Uzun sre planlanan ancak gereklemesi II. Mahmud zamanna

nasip olan Yenieri Ocann kaldrlmas, Osmanl tarihinin nemli olaylarndan birisidir. Bukonuyla ilgili olarak vakanvis tarihlerinde bilgi bulunduu gibi olaya ahit olduklarn belir-ten yazar ve airler tarafndan mstakil eserler de kaleme alnmtr. Bu almada yenierili-in kaldrlmasyla ilgili olan mstakil eserler hakknda ksaca bilgi verilmi, bu eserlerdenEmre-i Zafer ve eser sahibi Mehmed Nazf tantlmaya allmtr. almann sonuna

Emre-i Zafer metni eklenmitir.

ANAHTAR KELMELERYenieri, Mehmed Nazf, Emre-i Zafer, divan, II. Mahmud

ABSTRACT

Yenieris who win a lot of military victory to Ottoman as set up in term of Murad the firstdeteriorated in the course of time and a new military of European style should been set up

instead of Yenieri Oca as it was remoued. Destroying of Yenieri Oca which was planedfor a long time and come true in Mahmud the second term is ones of important events in the

Ottoman history. About this subject both there is knowledge in historians works and freeachievements were writen out by writes and poems who told they were witnessed the event. Inthis work it is shortly informed about free achievements relating to cemouing of Yenieri Oca

and Emre-i Zafer which is ones of these achievements and its writen mehmed Nazf is workedto introduce. Text of Emre-i Zafer is added in end of the work.

KEY WORDS

Janissary, Mehmed Nazf, Emre-i Zafer, divan, Mahmud the second

Ar. Gr., Cumhuriyet niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm.


2/37

72 TRKYAT ARATIRMALARI DERGS

Yenieri, 1826 senesinden nce Osmanllarn muvazzaf askerine verilenaddr. Anadolu Seluklularyla Msr Memlklarnda mevcut olan bu tekilatOsmanllara rnek olmu; fakat Osmanllar tarafndan ncekilerle kyas edile-meyecek kadar gelitirilmitir.

Yenieri Oca, I. Murad dneminde kurulmutur. Ancak kesin olarak han-gi tarihte kurulduu belli deildir. XIV. yzyln son yarsnda ve Edirneninfethinden sonra kurulduu bilinir. Doruluu kantlanmam olmakla birlikte

1362 yl, Yenieri Ocann kuruluu iin verilen bir tarihtir.Osmanl Devletinin baarlarnda ok nemli bir yere sahip olan Yenieri

Oca kendisinden nce mevcut olan yaya ve msellemlerin slah ve Hristiyanocuklarn devirilip bu ocuklara asker eitim verilmesi sonucu meydanagelmitir. Tarihler Yaya ve Msellem denilen ilk Trk yaya ve svari kuvvet-lerinin tekilinde muvaffak olan andarl Kara Halilin Acemi ocayla Yenie-ri ocann kurulmasnda da mhim rol oynadn yazarlar ki tamamen doru-dur. Yine bu menbalar, esirlerin bete birinin Anadoluda Trk iftisininhizmetine verilerek Trkeyi ve Trk ve Mslman detlerini rendikten be sene sonra getirilip hemen Yenieri ocana verildiklerini yazmaktadrlar.

Daha sonra ise Trklerin yannda hizmet grp gelen devirmelerin bir mddetde acemilikte hizmet ettikten sonra Yenieri ocana girmeleri hakknda birdevre daha ihdas edildiini ve bunun daim bir kanun hline geldiini gryo-ruz.1

II. Murad dneminde daha sistemli yaplan devirme XVI. asrn ortalarnakadar beylerbeyi, sancakbeyi ve kadlar tarafndan yaplrken sonradan sekban-ba, solakba, zaarba, seksonba ve turnacba gibi grevlilerce stlenil-mitir. Her geen gn says artan Yenieri Oca, I. Bayezid dneminde 10000, II. Murad zamannda 11 000, Fatih devrinde 12 000, Kanun dneminde 14000 veya 40 000e kadar kmtr. Bu ocan disiplin ve itaati, onlar II. Muradzamannda hatr saylr bir kuvvet haline getirmi; ancak ocak III. Muraddansonra bozulmaya balamtr.2 Ocan bozulmas sonucu yenieriler stan-buldaki isyanlarda barol oynarlar. Osmanl tarihinde ilk yenieri isyan II.

1 smail Hakk Uzunarl, Osmanl Devleti Tekilatndan Kapukulu Ocaklar I Acemi veYenieri Oca, Ankara 1988, s.146.

2 Mehmet Arslan, Osmanl Edebiyat Tarih Kltr Makaleleri Yenieriliin KaldrlmasnaDair Edeb Bir Metin: Aynnin Manzum Nusretnmesi, stanbul 2000, s.321.


3/37


Mehmedin ilk saltanatnda vuku bulmutur. Bu tarihten itibaren yenierilerindevlet ilerine mdaheleleri mutat hle gelmitir. II. Mehmed, Karaman sefe-rinden dnen yenierilerin yolunu kesmesi ve sefer ihsan istemeleri zerinefirar yenierileri cezalandrmaya balad. Yenieriler II. Mehmed devrinde ba-ka ilere tevessl edemediler. Belirli olaylardan sonra yenieriler taraya muha-fz birlikleri olarak gnderildiler. Bylelikle taradaki baz yneticilerle beraberolarak merkez idarenin nazarnda itibarlarn kaybettiler. Devlet bir mddetsonra tekilat kaldrmak istemise de Cell syannn balamas ile bu teebbsbaarl olamamtr. Anadoluda yerleik hayat yaayan yenieriler yeni birfesat unsuru haline gelmitir. Tmar sisteminin eski nemini yitirmesi, sipahileri

baka imkanlar aramaya sevk etti. Vaktiyle asayii temin iin yetitirilen yeni-eriler tarada hakim duruma geldiler ve bunlar yenieri messesi altnda elisilahl ekya zmreleri haline geldi. Ocak nizamnn iyice bozulmaya yz tut-tuu III. Mehmed dneminde cell ayaklanmalarnda hizmet edenlerin ve ya-banclarn ocaa kaytlar Anadoludaki yenieri zulmn artrmtr.3

Ocan bozulmasnda birinci derecede kuvvetli bir elin Ocak zerindenkalkmas, iltimas ve iltizam ve himaye ile Yenieri Ocana harici adam aln-mas ve bir de makam ve mevki hrs ve can kaygsyla vezirlerin, aalarn,kendi arzularna hizmet etmek zere Oca isyan iin tahrik etmeleri mil ol-mutur.4 Yenieriler arasnda esnaflarn olmas, evli yenieri saysnn artmas,

ocaktaki klalar yerine yenierilerin evlerinde yatmalar yani aile hayatnagemeleri ksacas artan disiplinsizlik ocan bozulmasna neden olan dier et-kenlerdir. Ayrca Yenierilerin stanbulda meydana gelen isyanlarda baroloynamas, sava esnasnda ise korkak, gevek ve itaatsiz davranmalar ocankaldrlmasna gereke olmutur. Bylece 15 Haziran 1826 tarihinde yenierile-rin tm direnmelerine ramen Yenieri Oca kaldrlmtr. Bunun zerine za-mann airlerinden Keecizade zzet Molla, o mehur tarih ktasn sylemitir:

Tecemmu eyledi Meydn- Lahme

dp kfrn- nimet nice bg

Koyup kaldrmada ikide birde

Kazan devrildi sndrdi oca (1241/1826)

3 Mehmet Arslan, agm., s.324.4 . Hakk Uzunarl, age., s.477.


4/37


Yenieri Ocann kaldrlndan sonra II. Mahmudun emriyle Avrupatarzda talim yapacak olan Askir-i Mansre-i Muhammediyye adl yeni bir as-ker tekilat kurulmutur.

Yenieri Ocann kaldrl 19. yzyl Osmanl tarihinin en nemli olayla-rndan biridir. Bu nemli olayla ilgili olarak vakanvs tarihlerinde ve zel ta-rihlerde bilgi bulunmaktadr. Ancak bunun yan sra olaylarn iinde bulunduk-larn belirten air ve yazarlar tarafndan da manzum veya mensur baz mstakileserler kaleme alnmtr. Bunlardan tespit edebildiklerimizi ksa bilgilerle aa-da veriyoruz:

1.1.1.1. ssssssss----i Zafer, Sahhflar eyhii Zafer, Sahhflar eyhii Zafer, Sahhflar eyhii Zafer, Sahhflar eyhi----zde Mehmed Esad Efendizde Mehmed Esad Efendizde Mehmed Esad Efendizde Mehmed Esad Efendi5:::: Her ne kadarzamann resm grn yanstyorsa da olaylarn iinde bulunmu bir kiinin -XIX. yzyln nemli vaka-nvis, yazar, air ve bilginlerinden birisi olan, ellicivarnda eseri bulunan ve o srada vaka-nvs olarak grev yapan Sahhaflareyhizade Mehmed Esad Efendinin- kaleminden km olmas bakmndannemli bir eserdir. Dili olduka ardr ve ssl nesrin gzel bir rneidir.Mehmet Arslan tarafndan hazrlanan eserde nce Esad Efendinin hayat, eser-leri ve ss-i Zaferi hakknda bilgi verilir. Yenierilerin menei, kuruluu vegelitirilmesi, bozulmasnn sebepleri, kaldrlmasnn sebepleri sralanr, Vaka-i Hayriyye hakknda bilgi verildikten sonra ss-i Zafer metnine geilir. ss-iZafer mensur bir eserdir. erisinde yer yer manzum paralar da bulunmaktadr.

2. Glzr2. Glzr2. Glzr2. Glzr---- Ftht, irvnl Fatih Efendi Ftht, irvnl Fatih Efendi Ftht, irvnl Fatih Efendi Ftht, irvnl Fatih Efendi6:::: Eser yine bir grg tannn ka-leminden kmtr. Dolaysyla Yakna Osmanl aratrmalar asndan bi-rinci dereceden bir kaynak hviyeti tamaktadr. Mehmet Ali Beyhan tarafn-dan hazrlanan eserde nce Glzr- Ftht, irvanl Fatih Efendi ve eserinnshalar hakknda bilgi verilir. Yenieriliin kaldrl; Hareketin Balamas,Padiahn Beikta Sarayndan Topkap Sarayna Gelii, Liv-y erfin Sara-ya Getirilmesi ve Eski Odalarn Yklmas, Mellifin Osmanl Devleti Hakkn-daki Dnceleri, Bektalerin Srgn, Askir-i Mansrenin Tekili, Melli-fin II. Mahmud Hakkndaki Dnceleri ve Mellife Gre Yenieriler balklaraltnda ilenir. Daha sonra Osmanl Devletine Gre Baz lkeler ve Kavimlere

Dair Ksa Bilgiler balyla irvan, Dastan, Grcistan, ran ve Rusya hakkn-da bilgi verilir. Bunlardan sonra Glzr- Ftht metni gelir. Glzr- Fthtda tpk ss-i Zafer gibi manzum-mensur kark olarak kaleme alnmtr.

5 Mehmet Arslan, ss-i Zafer, stanbul 2005.6 Mehmet Ali Beyhan, Glzr- Ftht, stanbul 2001.


5/37


3. Netcetl3. Netcetl3. Netcetl3. Netcetl----Vekyi, Mehmed DniVekyi, Mehmed DniVekyi, Mehmed DniVekyi, Mehmed Dni 7:::: Eserde Mehmed Dni Beyin hayatve eserleri hakknda bilgi verilir. Buna gre Mehmed Dni Beyin Netcetl-Vekyi, Sefaret-nme-i h ve Divan olmak zere eseri vardr. Netcetl-Vekyi tam olarak yenieriliin kaldrl zerine yazlm bir eser olmasa daarlkl olarak konusu odur. Eser Nusretiye Camiinin 29 aban 1241/8 Nisan1826da ilk nce II. Mahmud ardndan dier devlet ricali tarafndan ziyareti ilebalayp, daha sonra Rumlarn tenkli, Yenieri Ocann kaldrlmas ncesi vesonras gelien olaylarn anlatm ile devam ederek, 15 Haziran 1826da Vaka-iHayriyye srasnda bulunduu yerden dar ihrac edilen Sancak- erfin sek-sen gn sonra tekrar yerine konulmas ile son bulmaktadr.8 amil Mutlu tara-

fndan hazrlanan eserde Netcetl-Vekyi ve Sefaret-nme-i h metni mev-cuttur.

4. Nusretnme,4. Nusretnme,4. Nusretnme,4. Nusretnme, AynAynAynAyn9999:::: Nusretnme Aynnin mstakil olarak kaleme aldhem tarih hem de edeb bir eserdir ki yenieriliin kaldrlnn bir air gzyledeerlendiriliine gzel bir rnek tekil etmektedir. Olaylarn iinde bizzat bu-lunan air, yenieriliin kaldrlmas ile ilgili yaananlar bir film eridi gibigzlerimizin nne sermektedir. Aynnin Nusretnmesinde bir yandan yenie-riliin kaldrlmas edeb ekilde ilenmekte, yani olaylarn heyecan, nefreti,zaferin kazanlmas vs.; bir yandan da yakn tarihimizin bir dnemine kaynaklkedebilecek belge sunulmaktadr.10 421 beyitlik manzum ve mstakil bir eser-

dir. Ancak eserin sonunda bulunan tarih manzumesiyle beyit says 431eulamaktadr.

5. Yenieriliin lgasna Dair Risale:5. Yenieriliin lgasna Dair Risale:5. Yenieriliin lgasna Dair Risale:5. Yenieriliin lgasna Dair Risale: Millet Ktphanesi, Ali Emir-TarihNo: 655te kaytl, mellifi belli olmayan yenieriliin ilgasna dair mensur birrisaledir. Dokuz varaklk bir mecmuann ilk iki varan oluturmaktadr. Nmu ninlar mahv u ilg olunan tife-i bgiyenin vuk bulan ahvlleri beynolunur bal altnda Yenieri Ocann kaldrl anlatlr. Bu konuda yazl-m dier eserlerde olduu gibi bu risalede de yenierilerin balangta dindmanlar karsnda gs gererek birok faydal i yaptklar ancak son yzelli yl iinde bozulduklar, ilerine uygunsuz kiilerin karp isyan kardklar,

bu ve buna benzer nedenlerin de yenierilerin kaldrlna zemin hazrladbelirtilir. Eserde olaylar fazla detaya inmeden ana hatlaryla verilir.

7 amil Mutlu, Yenieri Ocann Kaldrl ve II. Mahmudun Edirne Seyahati, stanbul1994.

8 amil Mutlu, age...., s.12.9 Mehmet Arslan, agm., s.319-370.10 Mehmet Arslan, agm., s.318.


6/37


6. Emre6. Emre6. Emre6. Emre----i Zafer, Mehmed Nazf:i Zafer, Mehmed Nazf:i Zafer, Mehmed Nazf:i Zafer, Mehmed Nazf: Yenieriliin kaldrlyla ilgili olarak ka-leme alnan baka bir eserse almamza konu olan Mehmed Nazfin Emre-iZafer adl manzum eseridir.

Emre-i Zafer, stanbul niversitesi Ktphanesi TY. 2474te kaytl 235beyitlik, aruzun Filtn Filtn Filtn Filn kalbyla ve mesnevi na-zm ekliyle yazlan manzum bir eserdir. Ayn tarafndan eserin yazl tarihi ni,1243 yln, veren 9 beyitlik bir takriz-tarih yazlmtr. Bylece eserin toplambeyit says 244e ulamtr.

Emre-i Zaferde yenieriliin kaldrl 28 balk altnda ilenir:

n Dr-i Nyb Der-Tevd-i Rabbl-lemn

Nat- Pk-i aret-i Mabb- all- Cihn

Der-en-y Yr- r- aret-i Suln- Dn

Der-Vaf- aret-i merl-Fr

Der-Vaf- aret-i Omn- in-nreyn

Der-Vaf- aret-i Aliyyl-Murta

Der-Meriye-i aret-i mm asan ve aret-i mm seyn

Der-en-y Pk-i Cenb-i h- Devrn zi n Mamd- Cihnn Mkefe-i Ng-l n Sye-i Rabb-i Mtel

Der-en-y Pk-i ehzde-i Cvn-bat

n Leif-i ri-i de Ez-ehzde-i Abdl-Mecd

Mheden-i r- de-i Dger

Der-Sityi-i Vezr-i af-Nar

Der-Mamid-i Mft-i Dny v Dn-i Mbn

Der-Sityi-i Ser-asker-i afer-rehber-i Oca- Manre-i Muammediyye

Der-Sityi-i Sila-dr- Keyvn-itibr

Der-Sityi-i Ketud-y azne-i Mekrim-defne

Der-Sityi-i Ser-ua-dr- Cenb- Mlk-dr

Der-en-y Pk-i Askir-i Manre-i Muammediyye

ikyet-i r- Kermet-i n Merd-i Dn


7/37


ikyet-i n Merd-i d Der-Nim- Sb

Mhede-i Ry-y da

ikyet-i Nuret-Yften-i n Malm- B-gnh Ber-limn- Gmrh

Der-Vaf- Pk-i Alem-dr- aret-i Peyamber

a-i Bedr-i Um

ikyet-i Avl-i n a

Der-ide-i Teekkr

Du-y Acz-nmy

Tr Tar-i Ayni

Grld gibi eser bir tevhidle balar. Nat, drt halife ve Hz. Hasan ileHseyinin vgsyle devam eder. Dnemin padiah II. Mahmudun, ehzadeAbdlmecidin ve yenieriliin kaldrlna katk salayan dnemin baz isim-lerinin vgs yaplr. Yenierilerin zalimliklerinden bahsedilir. Bu arada yeni-eriliin kaldrlacana dair grlen bir rya nakledilir. Der-Kide-i Teekkrbal altnda Sultan II. Mahmuda yapt hizmetler iin teekkr edilir. Duablmnden sonra Aynnin takriziyle eser son bulur.

Daha nce giriilen baz teebbslere ramen Yenieri Ocan II. Mahmudkaldrmtr. Tabii ki yenieriliin ortadan kaldrlmasna katk salayan ve oesnada grevli olan baka isimler de vardr. Bu bakmdan Emre-i Zaferi ken-disi gibi ayn konuda yazlm manzum bir eser olan Aynnin Nusretnmesiylekarlatrdmzda Emre-i Zaferde ok daha az ahstan bahsedildiini gr-mekteyiz. II. Mahmud, ehzade Abdlmecid, Vezir Srr Selim Paa, MftThir Efendi, Ser-asker Silah-dr Ali, Hazine Kethudas Ser-uka-dr BekirAa eserde ad geen ve vgs yaplan isimlerdir.

Bunun yan sra kimlii belirsiz baz ahslardan da bahsedilir. Bunlar halk-tan kimselerdir. Mehmed Nazf, bu ahslar vastasyla yenieriliin kaldrly-

la ilgili halkn duygu ve dncelerini vermeye almtr. Bunlar arasnda ye-nierilerin bozguna urayacaklarn haber veren bir meczubla yenieriliin kal-drlacan ryasnda gren saliha bir kadn dikkat ekicidir. AynninNusretnmesinde de benzer bir meczubla ve benzer bir ryayla karlamakta-yz. Eserde yenieriler tarafndan madur edilen baz insanlarn bandan geenhazn olaylar da hikye edilir. Halka zulmeden, itaatsiz bir yenierinin kendinizalim olarak nitelendirmesi, idam edilme korkusuyla akln kaybetmesi ve yap-


8/37


t hakszlklarn altnda ezilerek intihar etmesi o dnemde sadece halkn deil,yenierilerin bile kendi ilerinde bir bunalm yaadklarn ve bireyleri problem-li bu tekilatn artk kaldrlmasnn gerekliliini ortaya koyan gzel bir kantdr.

MEHMED NAZF VE ESERLERMEHMED NAZF VE ESERLERMEHMED NAZF VE ESERLERMEHMED NAZF VE ESERLER11111111

Eserin 164. beytinde airin ve eserin ad verilmitir.

Far-i lemden uhr itmi o n bu o-aber

Mjde-i pki NafNafNafNaf olsun EmreEmreEmreEmre----i aferi aferi aferi afer (E.Z.164)

Ayrca eserin sonunda Naamah ve arrerah ez-af Mehmed Nafan-bendegn- Endern- azne-i hmyn temmet. ifadesi bulunmaktadr.Buradan hareketle eserin Mehmed Nazf adl bir aire ait olduunu anlamakta-yz. Kaynaklarda Nazf adyla kaytl on be kadar air bulunmaktadr. Bunlar-dan sadece ikisinin ad Mehmed Nazftir. Birinin lm tarihi 1694, dierininkiise 1848dir. 1694te vefat eden Mehmed Nazf yenieriliin kaldrlndan oknce yaad iin eserin sahibi 1848 ylnda vefat eden Mehmed Nazf olmal-dr. Ayrca eserin sonunda verilen bilgilerle lm tarihi 1848 olan Mehmed Na-zf hakkndaki bilgiler birbirini tutmaktadr. Buna gre Mehmed Nazf stanbul-ludur. Endern- Hmynda yetierek Hrka-i Sadet Ser-halifesi olmutur.

1848de ul evveli ile Hazne-i Hmyn Kethudalna atanm, ayn yl biryangnda Alay Kk civarnda lmtr. skdarda eski menzilhanede gm-ldr.

Emre-i Zaferin sonunda Ayn tarafndan yazlan dokuz beyitlik takrizdeyer alan u beyitten Nazfin antac12 olduunu ve Aga kulu diye bilindiinianlamaktayz.

Naf Aa ul kim anaclar far

O kn- ilm failet o marifet-perver (E.Z.242)

Mehmed Nazf ehzade Abdlmecdin daha bir buuk iki yalarndayken

sergiledii baz gzel davranlarna ahit olmutur. ehzade Abdlmecidin

11 Mehmed Nazfin hayat ve eserleri iin u kaynaklara baklabilir: Fan,,,, timetl-Er,stanbul 1271, s.412.; Mehmed reyy, Sicill-i Omn, stanbul 1311, C.4, s.564.;Mehmed Nil Tuman, Tufe-i Nil, Ankara 2001, C.II, s.1074.; Trk Dnyas Edebiyat-lar Ansiklopedisi, Ankara 2006, C.6, s.555.; Trk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi, stanbul1986, C.6, s.542.

12 antac, padiahn saray dnda bulunduu srada altnla dolu antasn tayan memurdu vebu vazife enderun hazinesi memurlar tarafndan grlrd.


9/37


vgsn yapt bir beyitte Nazfin kendisinden Kul Efendi diye bahsettiinigryoruz.

ul Efend luf u cd u nimetinden ba ider

Bir gl dil adr sn ymetinden ba ider (E.Z. 68)

Eski kaynaklardan hibiri Mehmed Nazfin eserlerinden bahsetmemekte-dir. Yalnzca uardan olduu ve bir mikdar iirinin bulunduu ifade edilmek-tedir. Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisinin13 ilgili maddesindeMehmed Nazfin mretteb bir divannn varlndan sz edilmektedir. El yazsile iirlerinin K. TY. Nu. 2474te kaytl olduu ve dier yazmann MK Yz.2262de bulunduu da Mehmed Nazfin eserleriyle ilgili bilgiler arasndadr.. TY. Nu. 2474te kaytl olan eser, Mehmed Nazfin divan deil, Emre-iZafer adl eseridir.

Mill Ktphane Yz. 2262deki eser, bir divandr ve zerinde Yeryzndeikinci nshadr. Dieri st. . Ktb. 2797de kaytldr. ifadesi bulunmaktadr.Her iki nshay karlatrdk. kisi de Nazf adl bir airin divannn nshasdr.stanbul niversitesi Ktphanesinde eser Ahmed Nazf adna kaytldr. Eserinsonundaki Hamd ola Hakka dvnem buldu lutfyla hitm (1839-40) tarihmsrandan airin on dokuzuncu yzyln ortalarnda yaad anlalyor. Fatn

tezkiresinde 7, Tuhfe-i Nailde 17 tane Nazf mahlasl air bulunmaktadr. Buairlerin eserleri iin verilen rneklerin hibiri sz konusu divanda yer alma-maktadr. Bu nedenle Mill Ktphane Yz. 2262de ve st. . Ktb. 2797de ka-ytl olan ve batan sona natlardan oluan bu divann hangi Nazfe ait olduutarafmzca tespit edilememitir. Ancak Mehmed Elald14 tarafndan Mill K-tphane Yz. 2262, Koyunolu ehir Mze ve Kitapl 13735 ve tabasma birnshaya dayanarak Nazf (Hayat, Eserleri, Edeb ahsiyeti ve DivannnTenkidli Metni) balyla bir yksek lisans tezi hazrlanm ve burada sz ko-nusu Nazfin hangisi olduunu belirlenmeye allmtr. elimizdeki diva-nn, Sultan Abdlmecitin tahta kt tarihte, yani 1839da tertiplenmi olma

ihtimali yksektir. Yine, elimizdeki divann airi Sultan Abdlmecit dnemindeyaam Nazflerden biri olmaldr. Eserin, Sahaflar eyhizade Ahmet NazfEfendiye ait olmas en gl ihtimal olarak grlmektedir.15 Tuhfe-i Nilde

13 Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisi, agm., s.555.14 Mehmed Elald, Nazf Hayat, Eserleri, Edeb ahsiyeti ve Divannn Tenkidli Metni

(Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi), Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Kon-ya 2005.

15 Mehmet Elald, agt., s.29-30.


10/37


Sahaflar eyhi-zde Ahmed Nazf Efendiye ait senin redifli gazel her ne ka-dar tez olarak hazrlanan divanda bulunmasa da Mehmet Elald divann Sahaflareyhizade Ahmet Nazf Efendiye ait olduu kanaatine varmtr. airimiz Nzfin Divannn natlardan mteekkil olmas, senin redifli bir iirininbulunmas ve bu iirler arasndaki slup benzerlii bizi bu eserin yazarnn Sa-haflar eyhizade Ahmet Nazf Efendi olduu fikrine gtrmtr.16

Mil-i gerden simn-beriim yo aberi

Ben seni bende-i fermn-beriim yo aberi

Gzel amm bu temyl arada ama ne y

- d- ran-teriim yo aberi

Cevher-i nam aya altna ayf gideyor

Vaf- sne san-perveriim yo aberi

Seveni sevmeyeni sen bt-i nzik-bedeni

An benden ara or defteriim yo aberi

Sne-i fna bakta Naf dir imi

Mil-i gerden smn-beriim yo aberi

Htimetl-Er ve Tuhfe-i Nilye gre yukardaki -inim yok haberinredifli gazel Emre-i Zaferin sahibi Mehmed Nazfe aittir; fakat sz konusukaynaklar airimize ait bir divandan bahsetmemektedir. Bu durumda Mehmed Nazfin -Fatnin deyimiyle- velice olan bir mikdr ernn bir mecmuaiinde bulunduunu dnebiliriz.

u anda elimizde Mehmed Nazfin bir gazeliyle yenierilerin kaldrlnanlatan Emre-i Zafer adl eseri bulunmaktadr. Emre-i Zafer metnini aadaveriyoruz.

16 Mehmet Elald, agt., s.30.


11/37


EMREEMREEMREEMRE---- AFERAFERAFERAFER

n Drn Drn Drn Dr----i Nyb Deri Nyb Deri Nyb Deri Nyb Der----TevTevTevTevdddd----i Rabbli Rabbli Rabbli Rabbl----lemnlemnlemnlemn

(Filtn Filtn Filtn Filn)

1 ikmet-i un- Cenb- l gr neyledi

Nr- vadetden vcd- kevni cd eyledi

2 B-vcd iken bu mevcda tecell eyleyp

Nara-i pkiyle errta tesell eyleyp

3 Old glen fey-i gn-gn ile znet-fez

Her gl-i amrs buld ev ile nev nem

4 Nev-bahr old cihn fey-i ramet aplad

Ser-te-ser ecr- b berg-i ikmet aplad

5 ikmet-i Yezdn ile devr-i felek buld ul

Bulmaa yz utd her km u aleb sn-i ul

6 Balad devrn ser--p anana-rla

Nee-i cm- meserretle af-prla

7 kr-i a rz u eb ems amer irr ider

Zhre v Nhid ile ev arab ihr ider

8 Asen-i tavm ile ret virildi deme

Bu nim old sebeb mamre-gh- leme


12/37


9 Nr- t- deme bi-t a tam idp

ilat u terf-i kerremn17ile tekrm idp

10 te bu tefsr-i beynel-mi ve-n18 yeti

leb-i pkzeye virdi bu sn-i reti

11 a Tal ol vcda pek o isn eyledi

Nr- mihr-i allemel-esm19y ran eyledi

12 Hep melik secde itsnler diy emr eyleyp

tmeyen melna gitsnler diy emr eyleyp

13 Emr fermn- udya cmle makm oldlar

Ol zamnda nk bed her kimse malm oldlar

14 btid merdd- dergh old ibls-i lan

ora pertev-rz olmu grdi bir nr- yan

15 Kimi a-bn kimi pr-kn yaradlm ezel

Mani-i l-ysel20i kim bildi bundan ekdi el

16 ld imill eyn a istikbr ile

Geldi devlet deme tevhd-i rengn-kr ile

17 ikmet ile are dek mamrdur dr- cihn

Kfir-i mstekbire manrdur slmiyn

17 sr suresi 70. ayet: Kerremn ben deme: Biz demoullarn (br yaratklardan) stnkldk.

18 Knt nebiyyen ve deme beynel-mi ve-n: dem, su ile amur arasnda (balkdurumunda) iken ben peygamberdim, anlamnda bir hadis.

19 Bakara suresi 31,32. ayetler: Allemel-esm: simleri retti.20 Enbiya suresi 21. ayet: L-ysel amm yefal: (Allah) yaptndan sorumlu olmaz.


13/37


NatNatNatNat---- Pk Pk Pk Pk----iiii aaaaretretretret----i Mai Mai Mai Mabbbbbbbb---- allallallall---- Cihn Cihn Cihn Cihn

18 Far-i lem ba olund seyfle bu leme

Nara-i narun min Allah21 utd f heme

19 hir old bhir old mucizt u nureti

Nr- adli k k itdi alm- irketi

20 Balamd limn malm hep itcitmegeDn dny bir rama almd elden gitmege

21 Old engt-i mbrekden zll-efn o h

Mucizt- mmet-i mermeye virdi refh

22 Gn-be-gn dn-i mbn ar- cemle balad

Seyf-i mesll-i afer ceng cidle balad

23 Avn-i ala on sekiz bi lemi fermn-beriBu sary- dni ld irk uyndan ber

24 ib-i dn-i mbn h- uzt- mminn

Yver-i her cizn ol kim-i ikmet-gzn

25 Ba bu dn devlet-i mamre-i peyamber

Yd bunca bnye-i eddd u ar- ayeri

26 Dest-gr-i mmet-i mafre-i manredirBu erat-gh el-a are dek mamredir

21 Feth suresi 1, 18, 27. ayetler: Nasrn min Allahi ve fethun karb: Yardm Allahtandr vefetih yakndr.


14/37


27 Nimetinden ol veliyy-i nimeti gr dd ider

Her dem her n bu dn devlete imdd ider

28 erre avf itme dil ol br-gh- dnde

Hi keder ekme gl bu dn-i d-ynde

29 l abyla t cmleden ond ola

amle-i fet azda yver memdd ola

30 Her nefesde asker-i manreden yz bi selm

mmet-i mafresi olsun selmetde mdm

DerDerDerDer----enenenen----y Yry Yry Yry Yr---- rrrr---- aaaaretretretret----i Suli Suli Suli Sulnnnn---- Dn Dn Dn Dn

31 Siyyem B-Bekr dd- adat-intisb

Yr- r- aret-i Peyamber-i l-cenb

32 btid ez-cn u dil tad-i mirc eylediBaa naleynin grh- dn tc eyledi

DerDerDerDer----VafVafVafVaf---- aaaaretretretret----i merli merli merli merl----FrFrFrFr

33 aret-i Fr- ekrem ib-i seyf himem

leme lmd adl dd ile luf u kerem

34 a cihd u azvelerde km-yb itmi an

Glsitn- adl dda b u tb itmi an

DerDerDerDer----VafVafVafVaf---- aaaaretretretret----i Oi Oi Oi Omnmnmnmn---- inininin----nreynnreynnreynnreyn

35 Cmi-i urn- -n mahar- luf- ud

Yani kim Omn- in-nreyn urd-i ay


15/37


36 Meclis-i peyamberde eb-er- marifet

t- pki bir gl-i o-by- b- marifet

DerDerDerDer----VafVafVafVaf---- aaaaretretretret----i Aliyyli Aliyyli Aliyyli Aliyyl----MurtaMurtaMurtaMurta

37 Ol Aliyyl-Murta kim ib-i cd u se

Vf- srr- ud dmd- h- enbiy

38 lmini irfnn isnn pyn yoHer azda cmle ab- kirma luf o

DerDerDerDer----MerMerMerMeriyeiyeiyeiye----iiii aaaaretretretret----i mmi mmi mmi mm asan ve aasan ve aasan ve aasan ve aretretretret----i mmi mmi mmi mm seynseynseynseyn

39 Dvern- servern ol iki memdl-mem

ve-i ikmet nedir n grdiler b-ad sitem

40 Kerbelda oldlar b-b ayf anlar ehd

Dza ire n ide n u add l-i Yezd

DerDerDerDer----enenenen----y Pky Pky Pky Pk----i Cenbi Cenbi Cenbi Cenb----i hi hi hi h---- Devrn Devrn Devrn Devrn zi n Mamdzi n Mamdzi n Mamdzi n Mamd---- Cihn Cihn Cihn Cihn

41 n- Adl dver-i z eh-i encm-siph

aret-i Suln- Mamd-iyem ll- lh

42 Her fnn u marifetde bil-benn bir pdih

Malab- alsna vl olur b-itibh

43 Bu cihn t- pkidir sebeb iysna

Pdiehler yz srerler dergeh-i vlsna

44 alk stinde olan a o h- kmili

Ne isb u ne raam eyler abl ol dili


16/37


45 T ezelden intisb itmi abb-i ekreme

Ser-te-ser km idecek ite bu ehdir leme

46 Ol dvi byle ibt itdi hep ehl-i yan

hir Mehd odur bnda ubl-rifn

47 btid sy- icza sell-i emr eyledi

Avn-i ala Yerib Bay tesr eyledi

48 Eydan ser-be-ser bu lemi tahr idp

Nimet-i kfrnn hep ume-i emr idp

49 in b-dn kfir biram lt ile

Vaalar ar itdi kim cnlar yaup deft ile

50 Luf- Mevl yri old fey-i ades yveri

ld r-efz liv-y aret-i Peyamberi

51 Ram idp a asker-i manresinden her tene

Mucizt- bhir ile lib old dmene

52 a vcd- devletin ekdrdan maf ide

Mjde-i fet aferle dim ma ide

n Mkefen Mkefen Mkefen Mkefe----i Ngi Ngi Ngi Ng----l n Syel n Syel n Syel n Sye----i Rabbi Rabbi Rabbi Rabb----i Mteli Mteli Mteli Mtel

53 Bu tevecch-gehde her bir evliyullh- dnOl udvend-i dil-gha hep olmud mun

54 Ol cvn-li abvetde ebbetde iken

t- pki istimet ile alvetde iken


17/37


55 ey-i kmil kim ud-verdi o t- pr-himem

Rava-i kef afya her ne dem basa adem

56 Kef idermi her zamn ol h ba ol lde

bleye aru aya zre bu b-eflde

57 Gl gibi destr- pk hem yeil bini ile

Byle grrm cenbn em-i a-bni ile

58 avudurmu tevekkl ile ber-vech-i edeb

Yine eylermi dern aret-i adan aleb

59 Seyr-i albe byle alurmu an ol t-i pk

Luf- adan d ola dim o r- tb-nk

60 aret-i Mevl ehdeyn-i kirmeyn ana

Ol imm- dni d itsn immeyn ana

61 Asker-i manresiyle dim manr ola

Bu oca- dn kim gnden gne mamr ola

DerDerDerDer----enenenen----y Pky Pky Pky Pk----i ehzdei ehzdei ehzdei ehzde----i Cvni Cvni Cvni Cvn----babababatttt

62 Verd-i b- evket ol ehzde-i l-nijd

Mye-i pkzesiyle mil-i rd sedd

63 eyler ol gl-fidndan hep kermet mstefdRek ider Abdl-Mecd Efendiye rd-i red

64 Ol gher amm ne gevher fey-i ades vyesi

Luf- adr terbiyet knnda ba ser-myesi


18/37


65 Byle bir ferzend-i pki grmemi em-i hd

Byle dn-dil efend bulmam mehd-i vcd

66 Blbl-i b- arvet nee-i devletdir ol

Bir gl-i o-by- pk-i rava-i evketdir ol

n Len Len Len Leifififif----iiii riririri----i de Ezi de Ezi de Ezi de Ez----ehzdeehzdeehzdeehzde----i Abdli Abdli Abdli Abdl----MecdMecdMecdMecd

67 Nimet-i Omniyn zb-i lisnmdr benimMidat-i ol ziyn vird-i zebnmdr benim

68 ul Efend luf u cd u nimetinden ba ider

Bir gl dil adr sn ymetinden ba ider

69 Bir buu yanda ol ehzde-i kn- kerem

Vlideyn rn tefhm idp ld himem

70 Birgn etbyla geldi ol aan yerineLuf ile didi oculardan biri gel birine

71 Llasndan in alup bir pre etmek istedi

deti vech zre bir midr o etmekden yedi

72 Dest-i pkinde an b alan nndan

Ba ne luf itdi lup her bendesin tayb en

73 Her bir etbsna ol nn tasm eylediBi nn- da llya teslm eyledi

74 Bunlar adl dd u inf ile hep mefrdur

Ol sebeple t ezelden dmene manrdur


19/37


MhedenMhedenMhedenMheden----iiii rrrr---- de de de de----i Dgeri Dgeri Dgeri Dger

75 Ol uhrtnda ba der-r eyle ey ai

nili arnda grdm bu kermtn dai

76 Ol vaitde luf ile bamd iki yana

Maallh laf na olmu cebn ana

77 ullar eglendrrdi drl lub u nz ileKimi b-tald ile kimisi o vz ile

78 Seyr iderken anlar ol dem idp z- nz

Binmek istedi midillye o yavr h-bz

79 Bir ocu ol lub-ghda dbbesi old an

oma in oplamd aftanyla her yan

80 Niyyeti aa svr olmad bad urdarz dba muil iddetle bir kez urd

81 Ba lal bua diy feyn ile mekrh didi

ev in ll da ocua didi seni gidi

82 Ol kerem-perverden eyler byle pek o ey uhr

em-i devletden frzende bu bir nr- srr

DerDerDerDer----SityiSityiSityiSityi----i Vezri Vezri Vezri Vezr----i afi afi afi af----narnarnarnar

83 mil-i mhr-i hmyn dver-i avlet-nmn

aret-i Srr Selm P-y pkze-dern


20/37


84 Mahar- alb-i selm olmu o d- l ile

Marem olmu srr- tevde o nk-efl ile

85 a ibd- mslimne ayr-h itmi an

Devlet dn-i mbne ayr-h itmi an

86 hir bnda fey-i ala Muyiddn gibi

d- niyyetde Eb Mslim kerem-yn gibi

87 Bir nefesde bozd hep cemiyyet-i merdn ol

Her tarafdan himmeti ad ar-i aa yol

88 A olsun tna bu fey-i istidd ile

Cy- rn eyler emrin himmet-i Ferhd ile

89 a muvaffa ide nice dmet-i mebrreye

Yver-i muli budur pek asker-i manreye

DerDerDerDer----MaMaMaMamidmidmidmid----i Mfti Mfti Mfti Mft----i Dny v Dni Dny v Dni Dny v Dni Dny v Dn----i Mbni Mbni Mbni Mbn

90 aret-i hir Efend mfti-i dn-i mbn

Fal u irfn u kemltyla olmu km-bn

91 er-i pk-i Amedi a zre icr eyledi

Elde fetv-y erfi dni iy eyledi

92 Natna er-i Aid metn ile bir cz varaR- pk-i Molla srevden o a itmi seba

93 R- peyamber dern in olsun aa

Nr- tevf-i lh ren olsun aa


21/37


94 a bu alm- kirm dim tekr ide

Nefa-i enfs km- lemi tar ide

DerDerDerDer----SityiSityiSityiSityi----i Seri Seri Seri Ser----askeraskeraskerasker----i aferi aferi aferi afer----rehberrehberrehberrehber----i Ocai Ocai Ocai Oca---- Man Man Man Manrererere----iiiiMuMuMuMuammediyyeammediyyeammediyyeammediyye

95 Yani kim ser-asker-i oca- manre o t

srev-i ib-aem p-y memd-ft

96 Cevher-i manmesi bir sba mrvrd-i pk

T- rek ile olur al- Feln k k

97 Mekteb-i irfn u in fehm-i mubili

Ol kerem-krn- dehri bir kerm-i mubili

98 Frat- tiyyesiyle meyli cd u himmete

dmeti an dai pek o bu dn devlete

99 dmetiyle iki dnysn ud mamr ide

Hem be-a- far-i lem tn manr ide

DerDerDerDer----SityiSityiSityiSityi----i Silai Silai Silai Sila----drdrdrdr---- Keyvn Keyvn Keyvn Keyvn----itibritibritibritibr

100 Dver-i l-himem mstaf-i seyf-i eh

Endernu fey-i bnla o merd-i gehi

101 Eylemidir ol veliyy-i nimete bel-i vcd

Her nfs- pk ider hep tna ibt- cd

102 Sye-i ehde nf- pki bir t- cel

Cm- fey neesi devriyye-i srr- Al


22/37


103 Himmetiyle dmetiyle kim odur mabl-i ns

Luf u isn an al abl itmez ys

104 Hep du-gyn ey b u brn u dern

de evld- kirmyla ud mrin fzn

DerDerDerDer----SityiSityiSityiSityi----i Keti Keti Keti Ketudududud----yyyy azneazneazneazne----i Mekrimi Mekrimi Mekrimi Mekrim----defnedefnedefnedefne

105 Ol emn-i genc-i h kim aa-y pr-vefBir elidir ayra let bir eli bar-i a

106 sn-i ul u ilm isn vafn unvndr

dmet-i hnede d u diynet ndr

107 Herkesi celb eyleyp evfna mecbr ider

ltift bendegn- h hep mesrr ider

108 Cevher-i teslmde ol bir dr-i yekt-iyemKn- isn kenz-i irfn maden-i luf u kerem

109 Pk-dil gencne-i alda cevher-nib

Her umr u her uunda a itsn km-yb

DerDerDerDer----SityiSityiSityiSityi----i Seri Seri Seri Ser----uuuuaaaa----drdrdrdr---- Cenb Cenb Cenb Cenb---- Mlk Mlk Mlk Mlk----drdrdrdr

110 Ser-ua-dr- cihn-dr kim ol B-Bekr-nm

dmet-i dnda dreyn ire a itsn bekm

111 Fenn-i db u kemlin rif dnsdr

bn-i cib perde-dr- dergeh-i vlsdr


23/37


112 Molla Cm nee-yb- cm- kmdr an

Bayara dil-beste-i rengn-peymdr an

113 l n b-kesna ram efat dim

ciz dermndegna kr himmet dim

114 Ol ferd-i ar itsn luf ile Rabb-i Mecd

Sye-i hen-ehde mr iblin mezd

DerDerDerDer----enenenen----y Pky Pky Pky Pk----i Askiri Askiri Askiri Askir----i Mani Mani Mani Manrererere----i Mui Mui Mui Muammediyyeammediyyeammediyyeammediyye

115 Brekallh asker-i manre-i nuret-eer

Her biri bir verd-i b- Amed ib-afer

116 h- devrn kim yetidirdi bu b- enfesi

Mve-n-i nuret olsun t- pk adesi

117 Bu oca- dn kim bir nsa-i muciz-nmd- niyyetdir r metni db u ay

118 Bu nim kim svrsi olan zr-ver

Her teni bir me-zr- deheti r-i neri

119 Bu feni de h- z fris-i stddr

sn olan talmde her resm an cddr

120 Ba u muciz-himmete ba h- aydar-ayreteBi-abi temr-i s itmi nim- devlete

121 Kerreny itdike heng-i umnda her sere

h- manrdan irr ev arab hep askere


24/37


122 Al yeil rengn alemeyle am oldua gh

udsiyn olmu grp hep anlara mla siph

123 lsalar sratle adya blk blk hcm

Bir yanar te eyn- adya ken-ncm

124 dmet-i hde hep badan baa ddrdr

ul aalar iki a- adat-krdr

125 Hecme-endz olsa tm tertbi dmenden yaa

Yer gk iler dehetinden alar virir ad

126 Bu nim hep piyde asker-i zleri

ahramn-avlet dinrse nna vardr yeri

127 Merd-i te-prelerdir kim fetl alm ad

Muteri olsun o tele ad-y kne-c

128 Muribn- name-sz o-hev eln ider

Andelbn-ve bahr- nureti iln ider

129 Her bir arslan Cezyirli gibi day-ed

h- devrn urna bunlar ider cnn fed

130 Ol fedy zmresi bu bstn- dnde

Her biri bir gl-fidn- pkdir tedynde

131 Nara-i h ile hep merebleri hnedir

em-i dn devlete her biri bir pervnedir

132 Bu nima ba-ger mihr ile on iki burc

Fra fra tei itmidir eflke urc


25/37


133 a u ol oldua ol ol te-efrz- afer

Dmenn olsuz anadsz dzaa itsn sefer

134 Eyledike ser-te-ser br- tm ar- cell

erre adda sil davranmaa almaz mecl

135 Nevbet te aladan bir ten umm gibi

Aladm her bir gelen bir ba zl elm gibi

136 Parlada blar opdan uusun kfirn

Ber-i dehet-z gibi bir te-i muciz-nin

137 Kfirin olsa dai bua mubil tei

udretiyle glen eyler a o nr- ser-kei

138 M-ver-y nehri gedi t u unvn an

Dvler hep beste-i fermn u dvn an

139 Pr-tevekkl ev ile urdua af af hep selm

Anlar li selmetden nin virir mdm

140 Burc- nuretden dem--dem mihr-i tevf-i ud

Asker-i manre-i dne vire ev iy

ikyetikyetikyetikyet----i i i i rrrr---- Kermet Kermet Kermet Kermet----i n Merdi n Merdi n Merdi n Merd----i Dni Dni Dni Dn

141 Ey-y mnhezim vatinde bir merd-i hnerem-i a-bn ile Atmeydnna lm naar

142 Bunda az vat ire talm-i cihd olsa gerek

Bunda herkes hem dimi itdiklerin bulsa gerek


26/37


143 Ehl-i a itmi skt ol dgeri byle dimi

lib buraya bu dr-ifdan yrmi

144 Bo tfeng hem szi ama bu bir mecbdur

Remz srr fr- zid-vri n-mabbdur

145 nki tadr-i lh byle olduda bu dem

andadr y didi herkes ah ol ib-kerem

146 Na- levi em-i alb-i rifn seyrn ider

Sz gelr dvneden kim ili ayrn ider

147 Kimse bilmez aret-i ala uln bzrn

Mr u mra ehl-i a az eylemi zrn

148 Ehl-i dil hep ekdiler ol ib-i irfna h

addesallhu Tal srrah burhneh22

ikyetikyetikyetikyet----i n Merdi n Merdi n Merdi n Merd----i di di di d Der Der Der Der----NimNimNimNim---- Sb Sb Sb Sb

149 Cn ayanmaz geri amm yaz bun da ey alem

Her dil-i pke bu keyfiyyet ola na u raam

150 Didi kim tad-i kr nimet-i hnedir

Ehl-i mndan bu a hep ul-krnedir

151 alb-i muli zer gibi mamr ider vrneyil n- mfsidndr yama yma neyi

152 Rstemnndan biri bu asker-i manrenin

d ile esba azda era-dr itmi tenin

22 Allah onun srrn ve delilini mbarek eylesin. anlamnda Arapa dua.


27/37


153 Bam ol mamre-gh- skdr szn olur

Merd-i z h- asretle o dem giryn olur

154 erre mn olan albinde yanmaz m bua

Ba ne ldir mstecb olmaz m ol demde du

155 Byle sylermi du-gyn olup ol dn-dr

Ehl-i a ol n bu d- pke itmi itibr

156 mr ibli veliyy-i nimetin efzn ola

Her kederlerden vcd- ekremi memn ola

157 Bundan al ite bu la yine mamr olur

Geri ben grmem ud alem cihn mesrr olur

158 a ehdetle o dem aa idp teslm-i r

Ola bir ar- cinn ol ziye Y Rab ft

MhedeMhedeMhedeMhede----i Ryi Ryi Ryi Ry----yyyy ddddaaaa

159 lia derve bir tn- pkze-nihd

Byle grm a bu many cihn olmaz m d

160 bleden bir nr oup utmu cihn ser-te-ser

Yani ol nr- ceml-i aret-i ayrl-beer

161 Olmu ol aret ile hem-rh bir ferunde-tYani kim ib-ecat server-i ehl-i uzt

162 Ardan blya pervz eylemiler ev ile

aylasnlarn nesm am atm a ile


28/37


163 ormu ol iffet-gzn anda gider bunlar diy

Bi-i srat nedir ayr ola kim y ne bu

164 Far-i lemden uhr itmi o n bu o-aber

Mjde-i pki Naf olsun Emre-i afer

165 Bi oldur ite dmdmla byle gitmege

Post-ninim n Mamda inet itmege

166 Byle tar itdim ol ryy kim Allh alm

Kib lfm var ise olsun yerim nr- cam

167 Mute-y sr bu kim fet-i am olsa gerek

Luf- ala kfr uyn hep adm olsa gerek

ikyetikyetikyetikyet----i Nureti Nureti Nureti Nuret----YftenYftenYftenYften----i n Mali n Mali n Mali n Malmmmm---- B B B B----gnh Bergnh Bergnh Bergnh Ber----limnlimnlimnlimn----GmrhGmrhGmrhGmrh

168 resiz alm bulunmu limn ire bir er

h- malm yerde alur m ider ara eer

169 Her zamn alar gidermi fs u isyndan yaa

erlerinden avf idermi ol kii de dim

170 rifin ekdigi hep r belsdr bu derd

ahr olur ger rna gelse alel r ehli merd

171 Ger ara itmekle bunlar lim-i mehr imi

Ml-i eytma dai el atmaa mecbr imi

172 kim -i vatin pek gzel erfn

Besleyp anlardan itmezler dir elfn


29/37


173 in elbette olur avf u kederle am-neverd

a- mezbr anlar olmu meger glnde derd

174 Nidelim y bua bilmem ne tedbr idelim

Krmzdr gel yine rh- fesda gidelim

175 Drl drl ana itmiler ifk iftir

Bana gelsn diy ol b-kesi bunca bel

176 An bilmezler ki Mevldr muni cizin

r u nr bu avle o Rabbl-lemn

177 Semt-i kimden lisnen an tekdr itdiler

a- malmu dilin n-a yere incitdiler

178 asbnallh23laf ile ol kii byle dimi

imdi ddi dil ahhr olan Mevl imi

179 Pk-i bdest ile istifr ile zn iderek

a diy riatle h eylerdi or giderek

180 Mehed-i pk-i alem-dr- Reslullha ol

Varm ol l ile yz srm ulu dergha ol

181 Snesin ol rif-i billh k k idp

aret-i akdan o mafilde niyz- pk idp

182 Sre-i feti aup ol dem Kelmullhdan

Bit-tevessl nuret istid idp ol hdan

23 Allahm bana yeter, ya Rabbi sen bilirsin anlamnda Arapa sz.


30/37


183 Trbe-i pkinden ol t idp ora urc

Nr- nuret andan itmi t semvta urc

184 An o thmetle olmulard tekdre sebeb

Ol grha irdi ol n cnib-i adan aab

185 Balarna geldi hep itdikleri ey ol ere

Ba mnf nefy ile gitdi diyr- ere

186 Her biri old birer l ile yle trumr

Old ol kimse dai abr u aferle km-kr

DerDerDerDer----VafVafVafVaf---- Pk Pk Pk Pk----i Alemi Alemi Alemi Alem----drdrdrdr---- aaaaretretretret----i Peyi Peyi Peyi Peyamberamberamberamber

187 Ol alem-dr- kerem-kr- Resl-i Kibriy

Mehed-i pkinden olmu fey-i a nuret-nm

188 Ser-te-ser her cnibe cr zll-i himmetiN ider ehl-i ve andan bu cm- nureti

189 Nr- t em-i pki ara-i stanbulu

hir bn nigeh-drdr ol her bir ulu

190 Luf u isn an her sneye virmi af

em-i devrn k-i kyndan ider a- cil

191 Himmetinden ie-mend olsun grh- ziynAsker-i slm u dn ile ola hem yek-zebn


31/37


aaaa----i Bedri Bedri Bedri Bedr----i Umi Umi Umi Um

192 Ol sipeh-slr- dn Bedre azmet eyledi

Dmen-i bed-hn ahr u hezmet eyledi

193 Mjde-ber old afer a abb-i na

Bu beret virdi uvvet cmleni ilna

194 Mucizt- bhirtn byle tebyn eylediMatel-i ady dest-i pki tayn eyledi

195 Geri ab- sefer lletle hret-yb idi

Her biri bir nr- mn ile neyyir-tb idi

196 Mrikn eylerdi aba aretle naar

Old bd-i afer bu kem naar kim ol sefer

197 Bu meeldir her kim eylerse eger kibr urram Allhdr ider adliyle bir aks-i umr

198 Avn-i ala cenge urd hep srn- sem

a isnyla d old hep ab- az

199 n- pk-i aret-i aydarda old ikr

L-fet ill Al l-seyfe ill l-fir24

200 avm-i enr bu azve amle-i lsdrBu aferler nimet-i a heme mansdr

24 Aliden baka gen (yiit er), Zlfikrdan baka keskin kl yoktur. veya Ali gibi kah-raman kimse, onun klcgibi kl yoktur.


32/37


201 Asker-i manreyi ben byle tavr eyledim

avm-i enra iren nuretle tabr eyledim

202 Far-i lem ziyn- dn in ld du

Buld hep cemiyyet germiyyet-i ad fen

203 Bi olsun asker-i manresi t yevm-i dn

Hem kitbyla ide ekdrdan Allh emn

ikyetikyetikyetikyet----i Ai Ai Ai Avlvlvlvl----i ni ni ni n aaaa

204 Eydan devr-i esbada sitem-kr biri

Cevr ile olmud fermn u iatden ber

205 ikmeti her neyse terk itmiler an line

k idermi bu mkft lemi avline

206 n Selmi devri vi olca olmu o dBb- madum dimi old benim ite gd

207 Devr dndi re-i avfm benim derkrdr

tme ey dil ll u ayr teh efkrdr

208 Afv u lm in imdi gelr fermn baa

ekdigim ol bm hevl avf olur hep bir yaa

209 Byle dirken ol a-i bed-li srn ileSevdev mutel dim olup am buhrn ile

210 Destine bir t- pr-tb alm ol lde o dem

Balam kenddeki icrya a- n u dem


33/37


211 d destimden dimi ayf ki bu t- cel

Ald iddetle ele Abdl-amd n- vel

212 atl idm ideyor gh olu ite beni

Mrde eyler dirdim ol dil ki bu lim teni

213 Byle sylerken bua aml idp gerdnna

Kendi eliyle ud ydrd atl cnna

214 Mr ider ayvn bu y ol dem fera kim bal gelr

Uar umaz cnib-i adan ecel derl gelr

215 Srr- ikmet em-i ibret-bne dim tb-nk

Eaf- mala a Nemrd itdrdi helk

216 a uln bb- rdan dim dr itmesn

Ml-i malmn a itmekle mesrr itmesn

DerDerDerDer----ideideideide----i Teekkri Teekkri Teekkri Teekkr

217 Her nefesde luf- n Mamda olsun ad-kr

Nimet in- b-pynna b-ad kr

218 Dergehinde o inyet o kermetler grp

Syesinde o beret o selmetler grp

219 Luf u cdn eylemek tadd pek g neyleyemBildigim limce her neyse biraz er eyleyem

220 Nimetinden dmetinden ayr- ums bu kim

Olmad kimse muvaffa ite bu ecre u kim


34/37


221 Evvel-i emrde idp ol rh- uccc gd

Bu az-y pk ile yz bi nfs ld d

222 Old hem sr- vildetler sadetler ile

Tze cn buld cihn luf u kermetler ile

223 Gitdi asret h h o kimseler bu demlere

Dger ecr isn ide a ol grh demlere

224 Vaalar gedik ki biz itmezdik mmd-i ayt

Fey-i peyamberden old dehre isn- nect

225 Vara-i hil iki eyden al oldu kr

Sye-i hnesinde fiyet buldu kr

226 zn iderdik azmzdan errece nn gemedi

avf u ayet ile o dil-teneler u imedi

227 Birisi ol mhlikt vara-i kffr- Rm

Dgeri de lanet olsun ey-y bed-rsm

DuDuDuDu----y Aczy Aczy Aczy Acz----nmynmynmynmy

228 or gel ey kilk-i muciz-na u mestne-ed

lib isn- peyamberden oldu nee-z

229 Zemzem icr eyledi zer-nvdn-sret misinBeyt-i ada devr iden y ciyn-himmet misin

230 cizne geri bir czdr bu li-menabet

Nara-i ehle olur rl-beyn- marifet


35/37


231 a be-a- ilat-i dem o h- ekremin

ev d-i fera lsun aferle her demin

232 Heyet-i mhr-i nbvvetle rislet rmeti

Cevher-i mn olan srr- emnet rmeti

233 Hem be-a- r-yr u cmle ab- vef

Ol iki ferzend-i l-ch- h- enbiy

234 Her azda asker-i manresin manr ide

Dmen-i bed-hn malb ide mahr ide

235 Luf u isn- uddan dim mesrr ola

T ymet ol serr-i evketinde nr ola

TrTrTrTr Ta Ta Ta Tarrrr----i Aynii Aynii Aynii Ayni

(Mefiln Feiltn Mefiln Faln)

236 Zih bu nam- gher-br u nsa-i zb

ula-i dr-i yekt netce-i gevher

237 Nim- nam- belinde mnderic nuret

Ed-y sebk-i cemlindedir ft u afer

238 Bu bir eer ki felek milin idemez ityn

Birikse bir yere d- sitre mihr amer

239 ula eylemi evf- h- devrn

Gneden eylemi ihr erre-i kemter


36/37


240 uhr iderdi dilinden cevhir-i ayb

San-vern- zamn itseler bu nama naar

241 Sezdr olsa bu manme-i gher-pre

nyet-i naar- h- leme mahar

242 Naf Aa ul kim anaclar far

O kn- ilm failet o marifet-perver

243 ekp bu gevher-i yekty silk-i nama hemn

Bahda sn-i edda btn cihn deger

244 urf- cevheri tr olur bu nev-eeri

Emre-i aferi cndan our ehl-i hner (1243)

Naamah ve arrerah ez-af Mehmed Naf an-bendegn- Endern-azne-i hmyn temmet.


37/37


KAYNAKLAR

ARSLAN, Mehmet ss-i Zafer, Kitabevi, stanbul 2005.

ARSLAN, Mehmet, Osmanl Edebiyat Tarih Kltr MakaleleriYenieriliin Kaldrlma-

sna Dair Edeb Bir Metin: Aynnin Manzum Nusretnmesi, Kitabevi, stanbul

2000, s.319-370.

BEYHAN, Mehmet Ali, Glzr- Ftht, Kitabevi, stanbul 2001.

ELALDI, Mehmed, Nazf Hayat, Eserleri, Edeb ahsiyeti ve Divannn Tenkidli Metni

(Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi), Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Ens-

tits, Konya 2005.

Fatn, timetl-Er, stanbul 1271, s.412.Mehmed Nil Tuman, Tufe-i Nil, Ankara 2001, C.II, s.1074.

Mehmed Sreyy, Sicill-i Omn, stanbul 1311, C.4, s.564.

MUTLU, amil, Yenieri Ocann Kaldrl ve II. Mahmudun Edirne Seyahati, stan-

bul niversitesi Edebiyat Fakltesi Basmevi, stanbul 1994.

Trk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi, Dergah Yaynlar, stanbul 1986, C.6, s.542.

Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisi, AKM Yaynlar, Ankara 2006, C.6, s.555.

UZUNARILI, smail Hakk, Osmanl Devleti Tekilatndan Kapukulu Ocaklar I Ace-

mi ve Yenieri Oca, Trk Tarih Kurumu Basmevi, Ankara 1988.

Yeniçeriligin Kaldırılısına Dair Tarihî ve Edebî eser

Documents

Transcript of Yeniçeriligin Kaldırılısına Dair Tarihî ve Edebî eser