YAŞLILARDA LABORATUVAR TESTLERİNİN YORUMLANMASI
description
Transcript of YAŞLILARDA LABORATUVAR TESTLERİNİN YORUMLANMASI
Prof. Dr. Deniz SUNA ERDİNÇLERCTF Geriatri BD
Yaşlanma
Fizyolojik değ. Patolojik değ. Stres Farklı koşullar
Laboratuvar testlerinin sonuçları da etkilenir
Adaptasyon ↓
Yaşlanma
Yaşlanmayla organ fonksiyonları azalır
Sinir iletim hızı %10 yavaşlarBöbrek fonksiyonu % 40
azalır Fonksiyonlardaki düşüşler
“Normal laboratuvar değerleri” ile birlikte olabilir !...
Referans aralıklarının belirlenmesi
Komorbidite Fizyolojik ve anatomik değişiklikler Bireysel farklılık (yaşlanma, beslenme,
egzersiz) Polifarmasi
GÜÇ!!!
“ Kişiye, hastalıklara, ilaçlara ve eski sonuçlara göre değerlendirilmeli”
Tanı
1. Anamnez2. Fizik muayene3. Testler : Laboratuvar, radyolojik, EKG
vb.
Tüm testlerin amacı
“Klinik belirsizliği” en aza indirmektir
Laboratuvar ilkeleri 1:
Mükemmel test ? (%100 duyarlı, özgün, kesin tahmin ettirici!)
En duyarlı (sensitif): En az yanlış (-) sonuç (hastalık yok!)
En özgün (spesifik): En az yanlış (+) sonuç (hastalığı doğrular /dışlar!)
Laboratuvar ilkeleri 2:
Sonuç pek çok nedenden dolayı yanlış olabilir!...
(N): Laboratuvara göre değişebilir Yaş, cins, ırk, boyut, fizyolojik durum… (N): Sağlıklıların %95’i 20-40 yaş ort.
± 2 SD (%5 sağlıklı : “yanlış anormal”)
Tekrar; gerekirse başka bir laboratuvar!…
Laboratuvar ilkeleri 3:
(N) mi? Kişinin bazal değerine göre (↑), (↓) Aralıklarla takip (Örn.: MI/CK takibkas
kitlesi) H. öncesi değerler, daha iyi referans olur! Aynı hastalık için ≥2 farklı test (+) tanıyı ↑ Anormallik düzeyi ne kadar fazla ise, klinik
anlam da o kadar fazladır Takiplerdeki klinikle tutarsızlık Tekrarla!...
Laboratuvar ilkeleri 4:
Test; tanı, ayırıcı tanı, tedavi/prognozu değiştirecekse istenmeli
Aşırı test ve tekrar gereksiz Hata oranı ↑
Tarama testleri?- 1 test anormal %1,5- 8 testlik panelde%25- 20 testlik panelde %55 !!!
Sekreterya hataları > Teknik hatalar... İlaç etkileri…
Laboratuvar Testlerini Etkileyen Faktörler
YaşYaşlala birlikte görülen birlikte görülen laboratuar değişikliklerilaboratuar değişiklikleri
ESH, Hemogram, idrar tahlili KC fonksiyon testleri Renal fonksiyon Elektrolitler Endokrin fonksiyon değişiklikleri Metabolik değişiklikler Tiroid testleri Solunum fonksiyonları
İlaç tedavileri
Özellikle kırılgan yaşlılarda hafif volüm değişiklikleri ilaç tedavilerini potansiyalize eder ya da etkisiz kılabilir.
Toksik dozlar, yan etkiler çok daha düşük dozlarda ortaya çıkabilir
Sonuç
Anamnez Detaylı FM ve ÇYGD Akılcı laboratuvar testleri Detaylı yorum Bir bütün olarak değerlendirilmeli Bireysel faktörler Geçmiş sonuçlar dikkate alınmalıdır
TEŞEKKÜRLER