YНЭ: 600₮ ОНЦЛОХ Эдийн засгийн коридор эрчимжинэ · PDF...

зууны Монголын онцлох хү мүүсийн нэг Л.Намхайцэрэн гуайн хүү Н.Санчирын уудам са руул урланд зочилáол аавынх нь цэл залуу насаа мөнхөлсөн хөрөг эгц өөдөөс угтав.

-Энэ зураг таны аавын өөрийн хөрөг гэл үү. Хэдэн онд төрсөн бүтээл вэ?

-Бараг Урчуудын эвлэлийн хороотой нас ойролцоо. 1943 оны үед зурсан юм билээ. Бөмбөгөр ногоон театрт анх аав уран зургийн дугуйланд явдаг бай-сан юм. Дугуйландаа өөрийгөө толинд хараад, өөрийн хөрөг гэж зурдаг байж. Өнөөдрийн сельфитэй л адилхан юм л даа. Аав маань гүүрнийхээ ажлыг болиод урлаг, уран сайхандаа зүтгэх гэж Урчуудын эвлэлд орсон.

дүүрчихээд байгаа. Үндсэндээ өнгөрсөн дөрвөн жил өсөлтөөс уналт руу шилжсэн эдийн засгийн мөчлөг байв.

Үүнээс үүдэн гадаадын хө рөн гө оруулагчид ч биднээс бол-гоомжлоод удаж байна. Төв Азиас шинэ үүц оллоо хэмээн баярлаж байсан хөрөнгө оруулагчид өдгөө Монголоос цэрвэж, халгаад олдохоо болилоо. Хөрөнгийн зах зээл хөшгөө татсан ийм эмзэг цаг дор монголчууд тав дахь Ерөн-хийлөгчөө сонгохоор зэхэж байна.

ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

2017.06.08, ПҮРЭВ ~ №109 (655)

0 0 6 5 5

Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллагын дээд түвшний уулзалтын үеэр мөнхийн хөрш болох гурван улсын Төрийн тэргүүн нар дөрөв дэх удаагаа уулзахаар төлөвлөжээ. 2

120 улсын залуусын сүлжээгээр Монголоо сурталчилнаДэлхийн 51 орны 3500 манлайлагч, бизнес эрхлэгч залуус оролцож байна. > 2

Үнийн тогтвортой байдлаас өрхийн төсөв шалтгаалнаТөв банкнаас үл хамаарах төсвийн бодлогоос инфляци хөөрөгдөх үзэгдэл одоо ч байсаар. > 11

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР2017.06.08

БАГАВТАР ҮҮЛТЭЙ

27° 8°

YНЭ: 600₮

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

~ T H E O F F I C I A L G A Z E T T E ~

ЗГМ

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2383.68 350.87 42.12

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

99.8600.13%

96.1300.09%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

1289.300.33%

УЛС ТӨРЗасгийн газар тусгай сургуулийн сурагчдын үдийн хоолны мөнгийг нэмэхээр боллоо. Газрын тос боловсруулах үйлдвэр барих төсөлийг төрийн өмчит компанид хариуцуулна.Дэлхийн банкны баг “Ухаалаг засаг” төсөлд дэмжлэг үзүүлэхээр ажиллаж байна. ХЗДХЯны Ажлын хэсэг Дампуурлын тухай хуулийг шинэчлэхээр хэлэлцэв. Үнэн ба зөв намыг Улсын дээд шүүх бүртгэснээр Монгол Улс 26 намтай боллоо.

ЭДИЙН ЗАСАГХөрөнгийн биржийн индекс 825.14 нэгж болж, 0.07 хувиар буурав. Монголбанкны үнэт цаасны үлдэгдэл 1.3 их наяд төгрөгтэй тэнцлээ.Орон нутагт ипотекийн зээлд хамрагдсан иргэдийн тоо 28.7 мянгад хүрэв.АНУын нээлттэй ажлын байрны тоо 259 мянгаар нэмэгджээ.БНХАУ АНУ, Саудын Араб зэрэг улсаас эрчим хүчний түүхий эд импортолно.

НИЙГЭМНийслэлийн 116 дугаар сургуулийн сурагчдын гомдлыг шалгах Ажлын хэсэг байгууллаа. Олон удаа хулгай, дээрмийн хэрэг үйлдсэн нь тогтоогдсон хүүхдүүдийг саатуулжээ. ЗамынҮүд боомтын гаалийн долоон байцаагчид холбогдох хэргийг эцэслэн шийдвэрлэв. АТГын тусгай утсанд сургууль, цэцэрлэгийн хахуультай холбоотой гомдол их иржээ. Соёмбот уулын нөхөн сэргээлт 80 хувьтай байгаа бөгөөд 40 орчим мод суулгасан байна.

ДЭЛХИЙОросын БХын сайд С.Шойгу Хятадын цэргийн салбарт хамт-рах замын зураг санал болгов.Парисын төвд алан хядагч этгээд цагдаагийн ажилтнууд руу халджээ. Хятад улс 2036 онд сансрын нисэгчдээ саран дээр буулгахаар төлөвлөж байна. АНУ Катарын хямралд Оросын хакеруудыг сэжиглэж байгааг CNN мэдээллээ.Индонези ирэх наймдугаар сард болох НҮБ-ын хурлаас өмнө бүх арлаа тоолохоор зэхэж байна.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

5616.500.21%

825.140.07%

"Эдийн засгийн коридор" эрчимжинэ

5

ЗГМ: СЭДЭВ

Дагуул хотын далд төрх

Улаанбаатар хотын эдийн засгийн дэд бүтцийг тэнцвэр-жүүлэх, хүн амын хэт төвлөрлийг сааруулах зорилгоор нийслэлийн ИТХ-ын 25 дугаар тогтоолоор Налайх, Багануур дүүргийг дагуул хот болгох шийдвэр 2015 оны дөрөвдүгээр сард гарсныг иргэд санаж байгаа байх. Улмаар мөн оны зургадугаар сард хотын захирагчдыг иргэдийн саналаар тодруулах сонгууль болж, Налайх хотын захирагчаар Ш.Хаан, Багануурт Н.Тавинбэх нар сонгогдсон юм. Үүнийг тухайн үеийн нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл түүхэн үйл явдал боллоо хэмээн онцолж байв. Тэрбээр “Налайх, Багануур дүүргийг хот болгох талаар бүтэн 13 жил ярьсан. Ийн дагуул хот болсноор бие даан хөгжих, иргэдийн оролцоотой асуудлаа шийдвэрлэх, өөрсдөө төсвөө бүрдүүлэх, үүнийгээ өөрсдийн бодлогоор захиран зарцуулах эрхтэй болж байна” хэмээн ярьж байсныг тод санаж байна.

Налайх, Багануур дүүрэг ийнхүү хотын статустай болсноос хойш хоёр жилийн хугацаа өнгөрлөө. Өнөөдөр дагуул хотууд хэрхэн бие даан хөгжиж, нийгэм, эдийн засгийн чадавх нь яаж сайжирч, иргэдийн амьдралд ямар нөлөө үзүүлээд байна вэ. Сүүлийн 20 гаруй жил алслагдсан дүүрэг хэмээн нэрлэгдэж, айлын өнчин хүүхэд шиг өгснийг нь хүртдэг, өгөхгүй бол гар хараад суудаг байсан цаг ард хоцорч чадав уу.

Б.Бямбасүрэн@byambaZGM

ХҮМҮҮС

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН

Н.Санчир: Гэрэл тусгахад Маршалын малгай харагддаг

Хө рөн гө оруулагчид сонгуулийг ажиглаж байна

Өөрийгөө “Улаанáаатарын хогийн жаал” хэмээн хэнэггүй гэгч нь танилцуулчихдаг зу раач Н.Санчиртай 70 насны ойгоо тохиолдуулан гаргасан үзэс гэлэнгийнх нь дараа “Хүмүүс” áуландаа урьж ярилц лаа. Монголын хөгжмийн теат рыг үндэслэгч, анхны дарга, ХХ

“Энэ жижиг Монголын Төрийн тэргүүн нь хэн болох бол”. Тэд ийн шивнэн, биднийг анхааралтай ажиглаж суугаа. Одоогоос дөрвөн жилийн өмнөхтэй харьцуу-лахад Монголын эдийн засаг орвонгоороо эргэсэн. Дэлхийд гайхагдсан эдийн засгийн өндөр өсөлт нь хөөс болон замхарч, үржихийн хүрдээр өөдөлж байсан Монголоор овоглосон бондын ханш урамгүй үзүүлэлтээр

З.Цэлмэг@tselmegZGM

Г.Байгал@baigalZGM

7

3

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

ИНТЕРНЭТИЙН ДУНДАЖ ХУРД2017 оны нэгдүгээр улирлын байдлаар (Мбит/с)

Өөрчлөлтийн хувийг өмнөх оны мөн үетэй харьцуулав

akamai.com©

7.2

15%

10%

11%

-1.7%

16%

17%

10%

15%

22%

9.2%

23%

21.9

20.2

28.6

21.7

20.1

23.5

20.5

18.7

22.9

20.3

7.9

Дэлхийн дундаж

Хонконг

Япон

Өмнөд Солонгос

Швейцарь

Дани

Норвеги

Финланд

АНУ

Швед

Сингапур

Монгол

Мбит/с

Монголын урлаг дэлхийд зохих байр сууриа эзэлбэл бидний ойлгодог түүх өөрчлөгдөнө

Жижигхэн Катарыг хэрхэн цээрлүүлэв

Японы компаниуд гадаадын захирлуудад үүдээ нээнэ

Улс төр

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.06.08, ПҮРЭВ ~ №109 (655)

ТОВЧХОН » ЗАСГИЙН ГАЗАРЗасгийн газрын хуралдаанаар газрын тос боловсруулах үйлдвэр барих төслийг “Монгол газрын тос боловсруулах үйлдвэр” төрийн өмчит компани хариуцахаар боллоо. Ингэснээр төслийн хүрээнд хийх санхүүжилт, худалдан авах ажиллагааг хариуцан, зээлийн болон төсвийн хөрөнгийн зарцуулалтын төлбөр тооцоог зориулалтын дагуу шуурхай зохион байгуулах үүрэг хүлээж буй. Мөн төслийн ТЭЗҮ боловсруулах үед гүйцэтгэлийн хяналт тавина.

» ХАМТЫН АЖИЛЛАГАА УИХ-ын Тамгын газрын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ц.Цолмон Данийн Вант Улсын парламентын Тамгын газрын Гадаад харилцааны хэлтсийн дарга Кордт Хансентай уулзлаа. Энэ үеэр хоёр улсын парламент хооронд харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зуржээ.

» ТОО

120Сая ам.доллар. Монгол Улсын Засгийн газар Дэлхийн банкны Олон улсын хөгжлийн ассоциацаас 120 сая ам.долларын зээл авахаар төлөвлөж байна. Зээл нь 30 жилийн хугацаатай, үүнээс эхний таван жилд үндсэн төлбөрөөс чөлөөлөгдөнө. Зээлийн хүү жилийн 1.25 хувь, бусад шимтгэл 1.25 хувийг нэмсэнтэй тэнцүү байх юм. Гурван жилийн хугацаатай дээрх хөтөлбөрийн хүрээнд бодлогын 29 арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхээр төлөвлөжээ.

» НАМУУД Улсын дээд шүүхээс Хөдөлмөрийн үндэсний намын даргаар Б.Найдалааг сонгосныг бүртгэлээ. Мөн А.Отгонбаатар даргатай “Үнэн ба зөв” намыг улс төрийн намын улсын бүртгэлд бүртгэлээ. Ингэснээр 26 дахь улс төрийн хүчин мэндэллээ.

» ШИЙДВЭР Ерөнхий боловсролын тусгай сургуульд суралцагчийн үдийн хоолны өдрийн зардлыг 2400 төгрөг болгож, энэ шийдвэрийг ирэх есдүгээр сарын нэгний өдрөөс дагаж мөрдөхөөр боллоо. Улсын хэмжээнд ерөнхий боловсролын харааны болон сонсголын бэрхшээлтэй тус бүр нэг, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн дөрвөн тусгай сургуульд 1602 хүүхэд суралцаж байна. Сурагчдын үдийн хоолны зардал нь жилд 746 сая төгрөг болох бөгөөд энэ оны төсөвт хүндрэл учрахгүй гэж тооцжээ.

» ЖУРАМ Төрийн цахим мэдээллийн санг бүрдүүлэх, ашиглах, харилцан мэдээлэл солилцох журмыг баталлаа. Ингэснээр байгууллагууд хоорондоо цахим мэдээлэл солилцох замаар төрийн цахим мэдээллийн санг ашиглах, хадгалалт, хамгаалалтыг нэмэгдүүлэх, найдвартай үйлчилгээг иргэн, байгууллагад түргэн, шуурхай хүргэх юм.

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжлагатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал, хүсэлт

байвал

› [email protected]

Утас: 99901526 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

ЕРӨНХИЙЛӨГЧ


Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллагын дээд түвшний уулзалтад оролцохоор Казахстаны нийслэл Астана хотыг зорилоо. Энэ нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн хоёр дахь бүрэн эрхийн хугацаанд хийж буй сүүлчийн айлчлал юм.

Энэ удаагийн дээд түвшний 17 дахь уулзалтад БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин, Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Наренда Моди, Пакистаны Ерөнхий сайд Н.Шариф тэргүүтэй бүс нутгийн нөлөө бүхий орны удирдагчид оролцоно. Уулзалтаар бүс нут гийн хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, хууль бус цагаачлал, терроризм болон хил дамнасан гэмт хэрэгтэй тэмцэх асуудлыг хөндөн ярилцах аж. Мөн зэвсэг болон мансууруулах бодисын хууль бус наймаатай тэмцэх талаар харилцан ярилцахаар төлөвлөжээ. Үүнээс гадна өнгөр-сөн тавдугаар сард БНХАУ-ын Бээжин хотноо болсон “Нэг бүс, нэг зам” форумын үеэр ярьсан яриа хэлэлцээнүүдийг ч энэ үеэр үргэлжлүүлэн хэлэлцэхийг албаны эх сурвалжууд мэдээлж

“JCI” байгууллагын Ази-Номхон далайн орнуудын чуул га уулзалт Улаанбаатар хот ноо эхэллээ. Ирэх ням гараг хүртэл үргэлжлэх энэхүү чуулга уулзалтад дэлхийн 51 орны 3500 манлайлагч, бизнес эрхлэгч залуус оролцож байна. “JCI” олон улсын байгууллагаас зохион байгуулж буй энэхүү уулзалтаар бүс нутгийн хөгж-лийн тулгамдсан есөн төрлийн асуудлаар хэлэлцүүлэг өрнүү-лэхийн зэрэгцээ тус байгууллагын 2022 он хүртэлх ажлын төлөвлөөг батлах аж. Үүнээс хоёр нь Монгол Улстай холбоотой сэдэв юм.

Тодруулбал, Улаанбаатар хотын ногоон хөгжил, Монгол Улсад бизнес эрхлэх ямар бололцоо байгаа талаар хэлэлцэнэ.

Энэ талаар “JCI” байгууллагын Монгол дахь салбарын ерөнхийлөгч П.Батхишиг “Бид энэхүү чуулга уулзалтыг зохион байгуулах нь манай улсад нэлээд олон ач холбогдолтой. 120 улсын идэвхтэй залуусын сүлжээгээр бид Монгол Улсаа дэлхий дахинд сурталчилна. Сурталчилгааны тал дээр богино хугацаанд сайн үр дүн гарна гэж бодож байна” гэлээ. Харин “JCI” байгууллагын ерөнхийлөгч Давн Хэтзэл “Манай байгууллага гишүүнчлэлийн хувьд ихэвчлэн 18-40 насны залуус байдаг. Энэхүү чуулганы гол онцлог

бол “JCI” байгууллагын дэлхийн өнцөг булан бүрээс залуус хуран цуглаж, өөрсдийн туршлага, мэдлэгийг солилцдог. Бидний хамтын ажиллагаанд улс үндэстний хил хязгаар үгүй, бүгд нэгдэн ажилладаг. Ази-Номхон далайн чуулган бол дөрвөн бүсэд болдог чуулганаас зохион байгуулалтын цар хүрээгээрээ хамгийн томд тооцогддог. Тэгэхээр дэлхийн маш олон орноос залуу удирдагчид чуулж, бие биенийхээ хэл соёл, мэдлэг боловсролоос суралцах боломжийг олгож байгаа юм” хэмээн тайлбарлалаа.

“JCI” нь дэлхийн 120 гаруй оронд салбартай, 200 мянга гаруй гишүүнтэй, саяас илүү дэмжигчтэй байгууллага аж.

-Сонгуулийн тухай хуулийн 70 дугаар зүйлд хууль бус сурталчилгааны талаар нэг бүрчлэн нэр зааж өгсөн. Ээлжит сонгуулийн жил эхэлснээс буюу 2017 оны

нэгдүгээр сарын 1-нээс хойш санал хурааж дуустал аливаа

этгээд сонгогчдын саналыг татах зорилгоор хуульд заасан үйлдэл, үйл ажиллагаа явуулахыг хориг лосон байгаа юм. Сонгуулийн хууль, тогтоомжийг зөрчсөн үйлдэл, үйл ажиллагаа явуулсан иргэнийг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээтэй тэнцэх төгрөгөөр торгохоор хуульчилсан. Харин хуулийн этгээдийг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 11-16 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хэвлэл мэдээллийн байгууллагын ажилтныг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 6-8 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.

Сонгуулийн ерөнхий хорооны Мэдээлэл, судалгаа

арга зүйн хэлтсийн дарга Б.Оюумаа

"Эдийн засгийн коридор" эрчимжинэ

Б.Даваатогтох@datoZGM

Ерөнхийлөгчийн хоёр дахь бүрэн эрхийн хугацаанд хийж буй сүүлчийн айлчлал

байна.Шанхайн хамтын ажил-

лагааны байгууллага нь 2001 онд байгуулсан бөгөөд БНХАУ, Казахстан, ОХУ, Кыргыз, Тажикистан болон Узбекистан гэсэн үндсэн зургаан гишүүнтэй. Афганистан, Пакистан, Энэтхэг, Иран, Беларусь болон манай улс тус байгууллагад ажиглагчийн статустай байдаг бол Турк, Азербайжан, Шри-Ланк, Армен, Камбож болон Балба нь яриа хэлэлцээний түнш улсууд юм. Тэгвэл энэ удаагийн уулзалтаар Энэтхэг болон Пакистан улс тус байгууллагын бүрэн эрхт гишүүн болно гэдгийг Хятадын талаас мэдэгдлээ. Ингэснээр Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллага нь Евразийн 60 хувь, дэлхийн хүн амын бараг тал хувийг хамрах юм.

Улс төр, эдийн засаг ба аюулгүй байдлын салбарт гишүүн улс орнуудын харилцаа, хамтын ажиллагааг бэх жүүлж, терроризмтой тэм цэх нь тус байгууллагын үндсэн зорилго бөгөөд энэ жил Казахстан улс даргалж байгаа.

Тэгвэл энэхүү Шанхайн хамтын ажиллагааны байгуул-лагын дээд түвшний уулзалтын

үеэр мөнхийн хөрш болох гурван улсын Төрийн тэргүүн нар дөрөв дэх удаагаа уулзахаар төлөвлөжээ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин болон ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин нар “болзож”, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, “Эдийн засгийн коридор” байгуулах ажилд түлхэц өгнө.

Монгол Улсын Ерөн хийлөгч Ц.Элбэгдоржийн санаачилгаар анх 2014 онд зохион байгуулсан Монгол, Орос, Хятадын Төрийн тэргүүн нарын уулзалтаар гурван тал худалдаа, эдийн засаг, дэд бүтэц, хөрөнгө оруулалтын хамтын ажиллагааг түлхүү хөгжүүлэхэд хамтран ажиллахаар тохиролцсон юм. Монгол нь Оросын хувьд Азид гарах, Хятадын хувьд Европт гарах гол суваг. Орос, Хятад хоёр бол манай улсын далайд гарах сонголтгүй хувилбар. Ийм учраас Монгол, Орос, Хятад улсын Төрийн тэргүүн нар Хиагтын гурван улсын хэлэлцээрээс даруй зуун жилийн дараа буюу 2014 онд Тажикистаны нийслэл Душанбед уулзаж, “Эдийн засгийн коридор” байгуулахад санал нэгдсэн юм.

Харин хоёр дахь удаагийн дээд хэмжээний уулзалт 2015 онд ОХУ-ын Уфа хотод болсон. Энэ уулзалтаар дээрх санаачилга ажил хэрэг болж, “Эдийн зас-гийн коридор” байгуулахаар тохиролцсон. Монголын “Талын зам” төсөл, Хятадын “Торгоны зам” санаачилга болон Оросын “Евразийн эдийн засгийн холбоо”-той уялдуулан “Эдийн

засгийн коридор” байгуулах төслийг боловсруулсан. Төсөлд гурван тал хамтран хэрэгжүүлэх дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын чиглэлээр 32 төсөл тусгасан юм. Монгол, Орос, Хятадын “Эдийн засгийн коридор” байгуулах нь гурван улсын хөгжлийн стратегид ихээхэн тохирох үр дүн бөгөөд харилцан ашигтай хамтын ялалт хэмээн тодорхойлж болно. Монгол Улсын Засгийн газар энэхүү төслийн хэрэгжилт нь Монголд транзит тээврийн боломж олгож, хөрөнгө оруулалтыг татахын зэрэгцээ үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэн,

эрчим хүч болон уул уурхайн салбарыг ч шинэ шатанд гаргана хэмээн үзэж байгаа. Хоёр тивийн хоорондын тээвэр, худалдаа нь Монгол Улсын эдийн засгийг дэм жих бөгөөд одоогийн тоо цоолж байгаагаар Хятад, Оросын хоорондох байгалийн хий болон нефтийн транзит тээврээс Монгол Улс 2020 онд 200 тэрбум төгрөгийн ашиг хүртэх тооцоо байгаа юм. Жилдээ 105 тэрбум ам.долларын гадаад худалдаа эргэлддэг хоёр том гүрний дунд орших бид “Эдийн засгийн коридор” байгуулах төсөл хөтөлбөр, хамтын ажиллагаанд оролцогч биш санаачлагч, түүчээлэгч байх нь чухал гэдгийг ч эдийн засагчид тодотгож буй.

Гурав дахь удаагийн буюу өнгөрсөн онд Узбекистаны нийслэл Ташкент хотноо болсон уулзалтаар гурван улсын Төрийн тэргүүн нар нэг ширээний ард сууж, “Эдийн засгийн коридор” байгуулах хөтөлбөрт гарын үсэг зурж, албажуулсан. Мөн энэхүү хөтөлбөрийн тооцоо, судалгааг хийх Хөрөнгө оруу лалт, төлөвлөлтийн төвийг Улаан-баатар хотноо байгуу лахаар санал нэгдсэн байдаг. Ингэснээр хоёр гүрэн, цаашлаад тив дамнах дэд бүтцийн сүлжээний ажил эхлэх боломж бүрдэж байгаар Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж онцолж байсан удаатай.

Гурван улсын Төрийн тэргүүн нарын дөрөв дэх удаагийн уул залтаар “Эдийн засгийн коридор” байгуулах ажлыг урагш луулах хүлээлттэй байгаа юм.

ЭШЛЭЛ ЧУУЛГАН

П.Батхишиг: 120 улсын залуусын сүлжээгээр Монголоо сурталчилнаБ.ТогтохЗГМ

Энэтхэг болон Пакистан улс тус

байгууллагын бүрэн эрхт гишүүн

болно

» Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллага нь Евразийн 60 хувь, дэлхийн хүн амын бараг тал хувийг хамрах юм.

» Хөтөлбөрийн тооцоо, судалгааг хийх Хөрөнгө оруу -лалт, төлөвлөлтийн төвийг Улаан баатар хотноо байгуу-лахаар санал нэгдсэн. » Гурван улсын Төрийн тэргүүн нарын дөрөв дэх удаагийн уул залтаар “Эдийн засгийн коридор” байгуулах ажлыг урагш луулах хүлээлттэй байгаа юм.

гадаад зах зээл дэх бондуудад хүртэл нөлөөлөөд эхэлчихэж байгаа юм.

Монгол Улсын Ерөнхий-лөгчийн сонгуульд нэр дэв шигчдийн талаар хөрш орнуудын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр гараад эхэлсэн. Бас нэр дэвшигч тус бүрийн гадаад бодлогын туршлагыг харьцуулсан нийтлэлүүдийг ч Монголын талаар сонирхож, бичдэг гадаадын нийтлэлч, идэвхтэн бичигчид цацаад эхэл чихэж. Ерөнхийлөгчийн сонгууль тэдний анхаарлын төвд байгаагийн илрэл энэ.

Олгой хагаравч тогоон дотроо гэсэн ардын зүйр үг бий. Эдийн засгаа боддоггүй хоосон улстөржилт, популист зан хөрөнгө оруулагчид бүү хэл Монголын ард түмнийг залхаан цээрлүүлсэн. Хэд хоногийн настай энэ увайгүй “тулаан” өндөрлөсөн ч дэлхий эргэж, амьдрал үргэлжилнэ. Бидний ард Монгол гэх сэвтээж болшгүй эрх ашиг бий.

Эцэст нь, энэ удаагийн сон-гууль, шинэ Ерөнхийлөгч дайжсан хөрөнгө оруу лагчдыг улам үргээчихгүй гэж найдъя. Угтаа Монгол Улс одоо ч өргөн боломжийн бүс нутаг хэвээр байгааг хилийн чанадын хөрөнгө оруулагчид хүлээн зөвшөөрдөг. Энэ болом жийг илүү тодруулж, Монгол Улсад итгэх итгэл олон улсын дэвжээнд өсөх үү, буурах уу гэдгийг илтгэх бас нэг брэнд нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгч. Ирэх сард Монгол төрийн жолоог атгахаар хэн ч сонгогдсон байсан мөнгөөр ангасан энэ жижигхээн эдийн засгийг ундаалах хөрөнгө татаж, томоохон төслүүдийг хөдөлгөхөд Засгийн газартай гар нийлэн ажиллана гэж найдах л үлдлээ.

3

Нийтлэлчийн булан

2017.06.08, ПҮРЭВ ~ №109 (655) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

С.ЦОГТБАЯР ЗУРЖ БАЙНА

103

100

97

94

91

88

85

120

117

114

111

108

105

2/20/2017

Монгол 2018

99.884

2/20/2017

3/6/2017

3/13/2017

3/20/2017

3/27/2017

4/3/2017

4/10/2017

4/17/2017

4/24/2017

5/1/2017

5/8/2017

5/15/2017

5/29/2017

5/22/2017

6/5/2017

Монгол 2022 Монгол 2024 (Хуралдай бонд)

112.046

96.171

Сүүлийн 3 сар

1ХАНДЛАГА ИЛТГЭХ

ХАНШИЙН ХӨДӨЛГӨӨН Тэгвэл Ерөнхийлөгчийн сон-

гуульд өрсөлдөж буй гурван нэр дэвшигчийг хөрөнгө оруулагчид хэрхэн хүлээн авч байна вэ. Олон улсын зах зээлд гаргасан манай бондуудын ханш нэр дэвшигчид тодрохтой зэрэгцэн урууджээ. Уг нь тавдугаар сард Засгийн газар ОУВС-тай гар барьж, Монголын төр санхүүгийн сахилга баттай болох шинэ мэдээ дэлхий дахинд түгснээр манай эдийн засгийн ихэнх үзүүлэлт унах бус, өгссөн. Бүр өнгөрсөн дөрвөн жилийн турш тогтоож дийлээгүй “ноён” долларын ханшийг хүртэл номхруулж дөнгөсөн юм. Гэтэл сүүлийн өдрүүдэд гадаад зах зээл дэх манай бондуудын ханш өсөлтийн эсрэг зүг чиглэчихээд байна. Ялангуяа, Сонгуулийн ерөнхий хорооноос нэр дэвшигчдийг албан ёсоор зарласан тавдугаар сарын дунд үеэр манай бондуудын ханш мэдэгдэхүйц буурчээ.

Засгийн газрын тав, арван жилийн хугацаатай “Чингис”, энэ оны эхээр олон улсын зах зээл дээрээс босгосон долоон жилийн хугацаатай “Хуралдай” бондын ханшийн муруйг та харж байна. Сүүлийн хэдэн сар алгуур боловч өсөж байсан ханшийн муруй тав дугаар сараас уруудаж эхэлжээ. Хэдхэн өдрийн өмнө л 100 нэгжийг давж байсан таван жилийн хугацаатай “Чингис” бондын ханш алга урвуулахын адил унаж, 99.8 нэгжид хэлбэлзэж байна. Хавартай хамт идэвхжсэн сонгууль тойрсон улс төр хаа холын хөрөнгийн зах зээлийг ийн хөдөлгөжээ.

...“Бид ингэж үзэж, тэгж дүгнэж байна”... Угтаа хөрөн -гө оруулагчид бидний талаарх өөрсдийн үзэл бодлоо хэлээ гүй л дээ. Гэхдээ тэд хандлагаа ханшийн хөдөлгөөнөөр илэр-хийл чихэж байгаа нь энэ. Хамгийн гол нь ийн ёозгүй харж буй тэднийг буруутгах аргагүй.

Өнгөрснийг эргэн саная. Шинэ зууны Монголын хамгийн том

Хөрөнгө оруулагчид сонгуулийг ажиглаж байнаБид бие биенээ шавартай хутгах зуур тэд харан инээсээр

төсөл болох “Оюутолгой”-н түүх гадаад зах зээлтэй холбоотой гашуун сургамж болон үлдсэн. Дэлхийн хэмжээний энэ төсөл увайгүй улстөржилт, ард түмний нэр барьсан популистуудын “гавьяа”-гаар хэрхэн гацсаныг бид мэднэ. Сүхбаатарын тал-байд жагсаж, саарал ордонд хэрүүлийн алим болгосноор энэ төслийг бүхэл бүтэн гурван жил “гинжилсэн”.

Өдгөө Ерөнхийлөгчийн сон-гуульд нэр дэвшигчдийн дунд “Оюутолгой”-г эдийн засгийн эргэлтэд оруулсан цагаас л эрс шүүмжилсэн популистуудын нэг өрсөлдөж яваа. Түүний популизм хийдэг “Оюутолгой” төсөл өнгөрсөн онд Монгол Улсын төсвийг 700 орчим тэрбум төгрөгөөр зузаатгажээ. Үүгээр зогсохгүй энэ онд манай эдийн засагт нэг тэрбум ам.доллар даллана. Гэтэл ийм үлэмж хэмжээний нөлөөг Монголын эдийн засагт үзүүлж, уг төслийг урагшуулсан нь буруу хэмээн тэр нэр дэвшигч одоо ч чичирч, сурталчилгааныхаа гол сэдвээ болгожээ.

Ийм байхад гадаадын хөрөнгө оруулагчид яаж ч санаа амар, тайван суух билээ. Тиймээс бидний зүг бодлогоширсон, болгоомжлонгуй харцгааж буй биз. Монгол Улс, хөрөнгө оруулагч гэх хамтрагчид хоёр тийшээ харсан энэ жилүүдэд гадаадын шууд хөрөнгө оруу-лалт улам татарсаар. Өдгөөгөөс дөрвөн жилийн өмнө манай улсыг чиглэх гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт 900 сая ам.доллараар хэмжигдэж байв. Гэтэл энэ оны эхний дөрвөн сард уг дүн 178 сая ам.доллартай тэнцсэнийг төв банкнаас мэдээллээ. Ойролцоогоор тав дахин буурсан энэ дүн хөрөнгө оруулагчдын итгэл хэдхэн жилд хэрхэн унасныг тодорхой харуулна.

Мэдээж Монгол Улсын Төрийн

тэргүүн эдийн засгийн бодлогыг тодорхойлж, хэрэгжүүлэх эрхийг эдэлдэггүй. Гэхдээ ард түмний эв нэгдлийн бэлгэдэл гэдэг утгаараа Ерөнхийлөгч Монголыг төлөөлж дэлхийн хөрөнгө оруулагчидтай гар барин, манай төр засгийн бодлого, байр суурийг байнга илэрхийлэх болно. Цаашлаад Засгийн газарт чиглэл өгөх эрх ч түүнд бий.

Монгол Улс гадаад зах зээлд баялгийн үүдээ дэлгэснээс хойш дэлхийн хөрөнгө оруулагчдад Монголыг сурталчлах үүргийг үе үеийн Ерөнхийлөгчид нэр төртэй гүйцэтгэж ирсэн. Төрийн тэргүүнээр хоёронтаа сонгогдсон Ц.Элбэгдорж дэлхийн болон олон улсын эдийн засаг, бизнесийн чуулга, уулзалтад тогтмол, идэвх, санаачилгатай оролцож ирснийг бид мэднэ. Тэрбээр ардчилал,

хүний эрх чөлөө, чөлөөт зах зээлээр дамжуулан олон улс дахь Монголын нэр хүндийг өсгөж, олон улсын хөрөнгө оруулагчдад эерэг мессеж түгээж буй. Тэгвэл Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн цогцлоосон энэ эрэмбийг шинэ Төрийн тэргүүн залгамжилж чадах уу.

Бидэнд итгээд мөнгөө өг чих сөн нэгэн хөрөнгө оруу-лагчаас Монгол Улсын шинэ Ерөнхийлөгчийн талаар санаа бодлыг нь асуутал “Тулхтай, буурь суурьтай хүн хэрэгтэй болов уу” хэмээн итгэл муутайхан хариулж байна. Бас нэрээ нууцлахыг хүссэн нэгэн хөрөнгө оруулагч “Бизнесийн зарчмыг ойлгодог, хөрөнгө оруулагчдыг хүндэтгэдэг байх нь чухал” хэмээн товчхон өгүүлэв. Нэгэн цагт Монголыг эрдэнэсийн авдар мэт үзэж,

мөнгө цутгаж байсан хөрөнгө оруулагчид одоо хашир болжээ. Арга ч үгүй биз. Хэлснээсээ хэдэнтээ буцдаг, хоёр ч хонолгүй хуулиа өөрчилдөг Монгол Улсын бодлого тодорхойлогчид тэднийг ийм “хүмүүжүүлжээ”.

АЛСЫН АЖИГЛАЛТ

ДУНДАХ БИДНИЙ ЖҮЖИГ

Сонгуульд ялж л байвал яасан ч яах вэ гэсэн шиг увайгүй гүтгэлэг, хүний мөсгүй аргууд улам гаарч байна. Нэгнийгээ эрлийз, хур лийзаар нь цоллож, эхнэр, хүүхдийг нь хүртэл бохир тоглоомондоо хутгадаг энэ зан эцэстээ Монголыг улам л муухай харагдуулж байгаа. Бид бие биенээ шавартай хутгах зуур тэд биднийг харан инээсээр суугаа биз. Тиймээс ч сонгууль тойрсон “дайн” Монголын нэр хүнд,

Сонгууль тойрсон улс төр хаа

холын хөрөнгийн зах зээлийг хөдөлгөжээ

» Хэдхэн өдрийн өмнө л 100 нэгжийг давж байсан таван жилийн хугацаатай “Чингис” бондын ханш алга урвуулахын адил унаж, 99.8 нэгжид хэлбэлзэж байна.

» Тав дахин буурсан дүн хөрөнгө оруулагчдын итгэл хэдхэн жилд хэрхэн унасныг тодорхой харуулна. » Өдгөө Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчдийн дунд “Оюутолгой”-г эдийн засгийн эргэлтэд оруулсан цагаас л эрс шүүмжилсэн популистуудын нэг өрсөлдөж яваа.

Олон улсын зах зээлд гаргасан манай бондуудын ханш нэр дэвшигчид тодрохтой зэрэгцэн урууджээ.

шийд вэрлэхэд хөнгөвчлөх эмчил гээ чухал үүрэг гүйцэт-гэдэг. Түүнчлэн тус тасаг нь бусад тасгийг бодвол өвчтөнд ая тухтай, гэртээ байгаа мэт орчныг бүрдүүлсэн харагдлаа. Мөн гэнэтийн зүйлд хэрэглэх амьсгалын аппарат, бусад хэрэгс-лүүдийг өрөө бүрт байрлуулсан байлаа. Энэ нь тухайн өвчтөний амар тайван байдалд зориулсан тохижуулалт юм билээ.

Монголын нийт хавдартай

өвчтөний 80 орчим хувь нь хожуу шатандаа илэрдэг тул илааршуулах бус энэ төр лийн эмчилгээ үйлчилгээ хэрэгтэй

байдаг.Тиймээс 2000 оноос эхлэн тус эмчилгээ, үйл чилгээг үзүүлж эхэлжээ. Хавдар судлалын үн-дэсний тө вөөс гадна бүх аймаг, дүүр гийн нэгдсэн эмнэлэг, хөн гөвчлөх эмчилгээний тасаг гэж бий. Түүнчлэн энэ төрлийн үйлчилгээ үзүүлдэг хувийн хэвшлийн хэд хэдэн газар үйл ажиллагаа явуулдаг. Тухайл-бал, нийслэлд үйл ажиллагаа эрхэл дэг “Найдвар”, “Гирийн хом”, “Ивээл”, “Агаппэ” зэрэг

хоспис байдаг. Харин гаднын бусад улсын хувьд хөнгөвчлөх эмчилгээ буюу “Хоспис”-ыг олон жилийн өмнөөс хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд өдгөө бараг хүн бүр тодорхой хэмжээний мэдлэг, мэдээлэлтэй байдаг. Тус эмчилгээ нь өвдөлтийн зовиур шаналгааг намдаах, сэтгэл санааг тайван байлгах болон шашин шүтлэг зэрэг нийгмийн бүх талын тусламж үйлчилгээг үзүүлж, өвчтөний амьдралынх

нь сүүлчийн мөч хүртэл амар тайван байдлыг хангаж өгдөг. Мөн өвчтөн таалал төгссөний дараах үйл ажиллагааг ч хийдэг аж. Нэг ёсондоо цогц эмчилгээ, үйл чилгээ. Тиймээс үүнийг эрүүл мэндийн даатгалаас сан хүү жүүлдэг тул ямар ч үнэ төлбөр гүй. Харин иргэд зарим эм тариагаа өөрсдөө авах шаардлагатай байдаг гэж тус тасгийн эмч, сувилагч нар хэлж байлаа.

Иргэд зарим эм, тариаг

өөрсдөө авдаг

Ходоодны хорт хавдрын эсрэг


0 0 6 5 5

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас. 99903584

Улс төр, нийгмийн мэдээллийн албаЭдитор Б.Гандолгор

Утас. 99901483

Эдийн засаг, бизнес мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас. 99901532

Гадаад контент, соёл энтертайнментын албаЭдитор Р.Оюунцэцэг

Утас. 99901621

Г.ЛхагвасүрэнУтас. 99903581

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас. 70103131, Факс. 70106065

Zasag.Co

Дугаарын удирдагчР.Оюунцэцэг

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг

дээдэлж, чөлөөт сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч

үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн индэр байж, нийт Монгол үндэстний

ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

Итгэл тээсэн эцсийн найдвар

Одоо бие минь тэнхэрч, хоол идэж, яриад суухад ядрахааргүй болсон хэмээн нүдэнд нь нулимс үе үе мэлтийн, инээмсэглэн хэлэх бор шаргал царайтай, уриалгахан зантай тэрбээр өдгөө 60 гарч яваа нэгэн. Энэхүү буурлыг ач, зээ нарынх нь нэг болох эмэгтэй асарч, сувилна. Түүний ходоодны хорт хавдар хожуу илэрч оношлогдсоноор мэс засал хийх боломжгүй болж, өвдөлт намдаах болон амин дэм, эрдэс бодисын эмчилгээ хийлгэж байна. Тэрбээр сар гаруйн өмнө маш их өвдөлтийн улмаас хөнгөвчлөх эмчилгээний тасагт хэвтэн эмчлүүлэхээр яаралтай түргэн тусламжаар хүргэгдэн иржээ. Нэг хэвтэхдээ 7-10 хоног, зарим үед тав хоног эмчилгээ хийлгэдэг аж.

Тасгийн хонгилоор эмч, сувилагчаас өөр алхах хүн харагдах нь тун ховор. Үүднээ-сээ эхлээд чимээ шуугианаас хол, эмнэлгийн хоёр давхарын баруун хэсэгт орших хамгийн тайван, нам гүм газар энд бий. Тус газарт хэвтэн эмчлүүлж буй өвчтөнүүд ихэвчлэн 40-өөс дээш насныхан. Хүний хөл хөдөл-гөөнөөс хол, нам гүм орчинтой “Хөнгөвчлөх эмчилгээний тасаг”-т ходоодноос гадна элэг, нойр булчирхай зэрэг бусад төрлийн хорт хавдар хо жуу илэрсэн болон сүрьеэ, ДОХ, бөөрний дутагдалд орсон мэс засал, туяа, химийн зэрэг өвөр мөц эмчилгээ хийлгэх боломж гүй болсон хүмүүс хэвтэнэ. Нийт 18 ортой, өрөө бүрт нэг хүн, сахиурын хамт хэвтэж эмчлүүлнэ. Хүнд өвчтө-ний бие, сэтгэлийг тайвшруулах тэдний ойр дотны хүмүүс болон амьдрал дээр тохиолдох нийг-мийн тулгамдсан асуудлыг

ХСҮТийн Хөнгөвчлөх эмчил гээний тасгийн их эмч Ц.Гантуяатай ярилцлаа.

-Ходоодны хорт хавдар нь эцсийн шатандаа орсон хүнд ямар эмчилгээ хийдэг вэ?

-Ходоодны хорт хавдартай хүн бусад өвчнийг бодвол илүү их өвдөлт мэдэрч, хүнд үеийг туулах

шаардлага тулгардаг. Тухайлбал, бөөлжих, хоол идэж чадахгүй болох, тэжээлийн доройтолд орох, сүүлдээ шүлсээ ч залгиж чадахаа больдог. Тиймээс энэ их зовиур нь энгийн өвчин намдаах эмэнд дарагддаггүй учраас тусгай заалтаар заавал хар тамхины хольцтой эм хэрэглэх шаардлага гардаг. Мөн хоол тэжээлийг нь орлуулах амин дэмийг дуслаар хийх, сэтгэл заслын эмчилгээ зэргийг хийдэг.

-Эмчилгээгүй болсон үед эмчийн хяналтад байх шаард-лагатай юу?

-Тэгэлгүй яахав. Өвчтөн болон ар гэрийнхэн нь харьяа дүүрэг, аймаг, сумынхаа эмнэлэгт хянал-тад оруулах ёстой.

-Өвчин намдаах ч юмуу эм-чил гээний эмийг зааврын дагуу хэрэг лэж чаддаггүй. Энэ ямар нэг нөлөөтэй байдаг уу?

-Өвч төнүүд маань эмээ хэт-рүүлж хэрэглэх, цагтаа уухгүй байх зэрэг асуудал маш их гардаг. Энэ нь эргээд өвдөлт ихсэх, үйлчилгээ муудах сөрөг нөлөөтэй. Тиймээс зөвхөн эмчийн зөвлөгөө, заав рын дагуу эмээ цаг тухайд нь ууж, эмчилгээгээ хийлгэх шаард-лагатай.

-Хөнгөвчлөх эмчилгээнд зориулсан хэчнээн төрлийн эм, эмчилгээ байдаг вэ?

-Эдгээр өвчтөнүүдэд зориул-сан нэн шаардлагатай эмийн жагсаалт гэж бий. Тухайлбал, ходоод, уушгиний хорт хавдрын,

сүрьеэгийн өвдөлт намдаах эм гэж тусдаа байдаггүй. Аль алинд нь хэрэгтэй ганцхан л эм байдаг. Харин эмчилгээний хувьд тухайн өвчтөний зовиур, биеийн байдлаас шалтгаалаад өөр өөр. Эрүүл мэндийн даатгалын сан гаас эмнэлэгт хэвтэн эмч лүү-лэх, гэрээр тусламж үйлчил гээ авах, амбулаториор зөвлөгөө авахад, өдрөөр эмчилгээ хийлгэх төлбөрийг 100 хувь хөнгөлсөн. Тиймээс өвчтөн тусламж үйл-чилгээ, эмчилгээг төлбөргүй авна. Мөн тодорхой хэд хэдэн өвчин намдаах эмийг үнэгүй олгодог. Харин өрхийн эмчээс өвдөлт намдаахаас бусад төрлийн эмийн үнийг 50 хувийн хөнгөлөлттэй байдаг.

Өвчтөнийг эцсийн замд нь үдэх хамгийн сүүлчийн хөн гөвчлөх эмчилгээ ний талаар

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

Ц.Гантуяа: Энэ төрлийн эмчилгээ үнэ төлбөргүй байдаг

Өвчтөнийг сүүл чийн мөч хүртэл амар тайван байдлыг нь хангадаг

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

Дэмжигч байгууллага

С.Батсайхан / ЗГМ©

1Төрийн бодлогын залгамж

халаа нэг засаглалаас нөгөө засаглалд шилжсэн үү. Эдгээр асуултын хариултыг өгөхийн өмнө таньд нэгэн мэдээллийг хүргэе.

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Батболдын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт дагуул хотуудыг хөгжүүлэх замаар Улаанбаатар хотын эдийн засгийн бие даасан байдлыг бий болгох, дэвшилтэт технологи бүхий үйлдвэрлэл, технологийн паркуудыг байгуулна гэжээ. Эндээс нийслэлийн удирдлагууд хотын өмнөх дарга нарын гаргасан бодлого, шийдвэрийг үргэлжлүүлж, дагуул хотыг хөгжүүлэх тал дээр анхаарахаар төлөвлөсөн нь харагдаж байна.

Тэгвэл үе үеийн нийслэлийн удирдлагуудын гаргасан шийдвэрийн үр дүнд байгуулсан дагуул хотуудын өнөөгийн дүр төрх ямар байна вэ. Налайх хотын хувьд 1964 онд дагуул хот болж, захирагчаа томилж байсан түүхтэй аж. Гэсэн ч тухайн үед хууль эрх зүйн орчин бүрдээгүй учир эргээд орон нутгийн статустай болж байсан юм байна. Харин энэ удаад Налайх хотын З6 мянган иргэн “Хот болох нь зөв” гэсэн шийдвэр дээр нэгдэж, хотын дүрмээ иргэдийн оролцоотой баталж, эдэлбэр газраа 22 мянган га талбайгаар тогтоосон байна. Нэгэнт хотын статустай болсон

учир хуулийн хүрээнд хотын Захирагчаа сонгож, Захирагчийн ажлын албыг байгуулсан аж. Улмаар хотынхоо ЗАА-ны дүрэм, бүтэц, орон тооны үлгэрчилсэн загварыг баталж, тус алба 24 хүний бүрэлдэхүүнтэй үйл ажиллагаагаа явуулж байж.

Гэтэл өнгөрсөн жилийн орон нутгийн сонгуулиар нийслэлийн удирдлагууд солигдож, бүтэц орон тоог нь өөрчилж, эргээд дүүргийн хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж байгаа юм байна. Үүгээр ч үл барам эрх мэдлийг нэг талд нь төвлөрүүлэх шаардлагатай гэж үзээд, ЗАА-ны ажлыг ЗДТГ-т буцаагаад шилжүүлчихсэн

гэнэ. Учрыг лавлахад, хууль эрх зүйн орчин байхгүй гэдэг “малгайн” дор баталсан дүрмийг дагах боломжгүй гэсэн шийдвэр гаргаж, дүүргийн статустай болгосон гэсэн тайлбарыг өгч байна. Энэ бол яах аргагүй гаргасан шийдвэрээсээ буцсан, төрийн бодлогын залгамж халаа байдаггүй гэдгийг нотлон харуулж буй хэрэг бус уу. Хамгийн сонирхолтой нь, Налайх хотын ЗАА өнөөдөр таван хүний бүрэлдэхүүнтэй ажиллаж буй. Тэнд Захирагчийн ажлын албаны дарга, аж ахуй, албан байгууллага, өргөдөл гомдол хариуцсан гурван мэргэжилтэн, нэг жолоочийн хамт тавуулаа ажиллаж байна. Тэд нэгэнтээ л хотын дүрмээ баталсан, энэ орон тоон дээр ажиллаж байгаагийн хувьд хэд хэдэн гудамжийг тохижуулжээ. Түүнчлэн иргэдийн оролцоотой бичил цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулж, гурван газарт ногоон байгууламжийг шийдэж, бүтээн байгуулалт хийжээ. Налайх хотын ЗАА-ны дарга М.Ганбаатар “Хотын статусыг бий болгохын

тулд хууль эрх зүйн орчныг өөрчлөх хэрэгтэй. Эрх мэдлийнх нь төвлөрлийг сааруулж, улс төрийн нөлөөг багасгамаар байна. Бид хот болохын тулд АНУ, ОХУ гээд нэлээд хэдэн орны туршлагыг судалсан. Судалгаанаас харахад улс орныг хөгжүүлнэ гэвэл дагуул хот байгуулах нь хамгийн зөв гарц. Гэхдээ ажиллах нөхцөл бололцоог нь бий болгохгүйгээр энэ ажил урагшлахгүй. Энэ мэт нэр зүүж явбал бүтэхгүй. Эргээд орон нутгийн төсвийн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллага болчихоор хот биш, дүүрэг болчихож байгаа юм” гэв. Бид Багануур хотын захирагчтай холбогдож, байр суурийг нь асуусан боловч одоогоор сонгогдсон захирагч эрүүл мэндийн шалтгаанаар ажлаа өгсөн гэдгийг түүнийг орлож буй Ц.Сандаг-Очир хэлсэн юм. Тэрбээр энэ талаар байр сууриа илэрхийлэхээс татгалзлаа.

Уг нь хотын санхүүгийн эх үүсвэрийг бий болгож, бие даасан, хараат бус байхын тулд олон төрлийн журам боловсруулжээ.

Үүний нэг нь оршуулгын газрыг тодорхой үнэ тарифтай болгох. Ингэхдээ Налайх хотын иргэдэд үнэгүй байхаар төлөвлөсөн байжээ. Тэрчлэн зам дагуух зар сурталчилгааны самбаруудаас жилд 20 орчим сая төгрөг хотын хөгжлийн санд төвлөрүүлэх гэх мэт өөрсдөө хөрөнгө санхүүгээ босгох хувилбаруудаа боловсруулсан байжээ.

Үндсэн хуульд дагуул хот болон хот суурин газрыг бий болгож болно гэсэн заалт бий. Түүнчлэн 1993 онд баталсан Хот тосгоны эрх зүйн байдлын тухай хуулийн хүрээнд дагуул хотыг байгуулах эрх зүйн орчин бүрдэж, өнөөгийн дагуул гэгдэх хотуудыг байгуулчихаад байгаа. Харин төсвийн тухай хуулиараа Монгол Улсын засаг захиргаа, түүний удирдлагын тухай хуулийг баримталж буй. Энэ хуулийн хүрээнд Монгол Улсын хот, суурин газрын статус аймаг, сум, дүүрэг, баг, хороонд хуваагддаг. Тиймээс төсвийн ерөнхийлөн захирагчид хотын захирагчийн эрх үүрэг байдаггүй

учраас хуулийн хүрээнд учир дутагдалтай буюу хоёр талаас “мөргөлдсөн” асуудал энд үүсчээ. Өөрөөр хэлбэл, дагуул хотыг хуулийн хүрээнд байгуулж, түүнийг хөгжүүлэхийн тулд хотын захирагч хотын орлого, төсвийг захиран зарцуулах эрхтэй байдаг. Гэтэл Монгол Улсын Засаг захиргаа түүний удирдлагын тухай хуулиар төсвийн захиран зарцуулалтыг заавал нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагчийн эрх мэдлийн хүрээнд олгохоор тусгасан байгаа нь асуудлын гол болоод буй аж. Налайх хотын хувьд Орон нутгийн хөгжлийн сангийн энэ жилийн хөрөнгө 350 орчим сая төгрөг байхаар нийслэлээс баталж өгчээ. Үүн дээр Налайхын жилийн нийт төсвийн хөрөнгөд 265 сая төгрөг шаардлагатай ч 180 орчим сая төгрөгөөр баталсан байна. Энэ бол дагуул хотын үйл ажиллагаа явуулах, хөгжүүлэхэд худгийн ёроолыг самардаад ч ус гарахгүй байгаатай дүйцэх хэмжээний санхүүжилт юм.

Ийн хот гэсэн нэр зүүж байхын оронд эргээд дүүргийн харьяалалтай болох хэрэгтэй гэдгийг Налайхын иргэд тавьсан байна. Гэсэн ч нийслэлийн удирдлагууд “Иргэдийн орол-цоотой сонгогдсон учраас татан буулгахад ахиад хөрөнгө мөнгө зарцуулна” гээд амыг нь тагласан гэх. Статус нь хот гэж яваа ч иргэдийн амьдрал ахуй нь дээшлэхгүй, хөдөө сууринд амьдарч байгаатай ялгаагүй үлгэн салган явж байснаас дүү рэг болгочихвол шулуухан юм биш үү. Нэр төдий хот байж, нэгэнэт гаргасан шийдвэрээсээ буцсан энэ асуудлыг хотын удирдлагууд анхааралдаа авах хэрэгтэй биз ээ.

5

ЗГМ: Сэдэв

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Дагуул хотын Захирагчийн ажлын алба тавхан хүнтэй

2017.06.08, ПҮРЭВ ~ №109 (655)

Бие даасан, хараат бус байхын тулд олон журам

боловсруулсан байжээ

Oxford Education Academy ТББын гүйцэтгэх захирал Ө.Батсайхан, Улаанáаатарын Бритиш дунд сургуулийн дэд захирал Б.Индра нартай уулзаж, дунд сургуулийн сурагчдад зориулсан тэтгэлэгийн талаар ярилцлаа.

-Та бүхэн өөрсдийгөө товч танил цуулна уу?

-Ө.Б: Би Oxford Education Academy ТББ-ын гүйцэтгэх за-хир лаар ажилладаг. МУИС-ийн ОУХДС-ийг Герман судлалаар, ОХУ-ын Дипломат академийг, Япон улсын Осака хотын Япон судлалын сургуулийг, СЭЗДС-ийн MBA хөтөлбөрт мастераар тус тус суралцаж төгссөн.

-Б.И: Би Бельгийн Вант улсын Ватерлоу хотын Сент Жоны олон улсын дунд сургуулийг төгсөөд Канадын Оттава хотын Карлтоны их сургуульд Төрийн удирдлагын менежмент мэргэжлээр бакалаврын зэрэг хамгаалсан. Сургуулиа төгсөж дөрвөн жил ажиллаад Английн Засгийн газрын Чевнинг тэтгэлгээр ИБУИНВУ-ын Лийдсийн их сургуульд Олон улсын инновацын менежмент чиглэлээр магистрын зэрэг хамгаалсан. Одоо Улаанбаатарын Бритиш дунд сургуулийн дэд захирлаар ажиллаж байна.

-Оxford Education Acade-my-ийг танилцуулна уу?

-Ө.Б: Манайх гадаад хэлний сургалтын тусгай зөвшөөрөлтэй байгуулагдсан, сурч хөгжих эрмэлзэлтэй, дэлхийн хэмжээний боловсролыг эзэмшиж улс орныхоо хөгжилд хувь нэмрээ оруулах хүсэл тэмүүлэлтэй хүн болгонд зориулагдсан төв юм. Бид Их Британийн Oxford International Education Group, Сингапурын Lee Kuan Yew School of Public Policy зэрэг байгууллагатай хамтран ажилладаг. Бидний гол түнш байгууллага болох Их Британийн Oxford International Education Group нь ИБУИНВУ-д ерөнхий боловсрол, их сургуулийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг, англи хэлний олон улсын олимпиад, сурагчдад зориулсан англи хэлний зуны сургалтуудыг зохион байгуулж, англи хэлний багш бэлтгэх төв ажиллуулдаг нэр хүндтэй байгууллага. Сингапурын Lee Kuan Yew School of Public Policy сургууль нь төрийн удирдах ажилтан болон гүйцэтгэх захирлуудыг бэлтгэх сургалт явуулдаг.

Манай сургалтын төвд мэргэжлийн гадаад, монгол багш нар ажилладаг. Бид гадаадын их, дээд сургуулиудад элсэхийг хүссэн оюутан, сурагчдад зөвлөгөө өгч, хэрхэн сайн эсээ бичих, олон

улсад зарлагддаг төрөл бүрийн тэтгэлгүүдэд хэрхэн хамрагдах талаар дэмжлэг үзүүлж ажилладаг. Мөн бид залуу үеийнхэндээ тусалж, зөвлөх үүднээс мэргэжлээ бүрэн эзэмшсэн, нийгэмд байр сууриа олчихсон хүмүүсийг хөтөлбөртөө хамруулан ажиллуулж байна.

-Танай төвийн сургалтууд юу-гаа раа онцлогтой вэ?

-Ө.Б: Глобалчлагдсан, хурдацтай хөгжиж байгаа энэ эринд гадаад хэлний мэдлэг асар их эрэлт хэрэгцээтэй болж байна. Манай сургалтын төв өнөөгийн нийгэмд шаардлагатай олон бүтээгдэхүүн үйлчилгээ үзүүлдэг. Бид төрийн болон хувийн хэвшлийн албан хаагчдын эрхэлж буй ажлын онцлогт тохируулан англи хэлний тусгай мэргэшлийн сургалт явуулдгаараа онцлогтой. Манай төв англи хэлний бүхий л төрлийн гүнзгийрүүлсэн сургалт явуулдаг. Мөн суралцагчдыг дэлхийн шилдэг их, дээд сургуулиудад элсэхэд нь туслах, зуучлах гүүр болж, олон улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн тэтгэлэгт хөтөлбөрүүдэд бэлтгэх, зөвлөгөө өгөх, төгсөгчдөө нэгтгэн холбож хүний нөөцийн баазыг бий болгож, тохиромжтой ажлын байранд зуучлах зэрэг үйл ажиллагаа явуулж байна. Манай сургалтын төв орчин үеийн шинэлэг интерьер дизайн, зориулалтын анги танхим, тав тухтай орчин, сургалт явуулахад шаардагдах бүхий л техник, тоног төхөөрөмжөөр тоноглогдсон.

-British Scholarship 2017 тэтгэлгийн талаар танилцуулна уу?

-Ө.Б: Oxford Education Academy, Английн Элчин сайдын яамтай хамтран British Scholarship 2017 тэтгэлэгт хөтөлбөрийг зохион байгуулах гэж байна. Энэхүү тэтгэлгийн зорилго нь дотоодын ЕБС-д амжилттай суралцаж байгаа, англи хэлний зохих түвшний мэдлэгтэй, суралцах чин хүсэл эрмэлзэлтэй 16-17 насны хүүхдүүдийг урилгаар суралцуулж, дэлхийн тэргүүлэгч их, дээд сургуулиудад үргэлжлүүлэн суралцах боломж олгох юм.

Манай сургалтын төв Их Британийн боловсролын байгууллагуудтай нягт холбоотой ажилладаг. Тиймдээ ч бид Английн боловсролын системийг Монголд нутагшуулан дэлгэрүүлэх, монгол залууст илүү ихийг хүргэхэд анхаарлаа хандуулан ажилладаг. Их Британийн боловсролын тогтолцоо нь дэлхий нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн, чанартай боловсролын системтэй тул энэхүү боловсролыг эзэмшсэн хүн ирээдүйдээ хаана ч ажиллах боломж бүрддэг. Мөн Их Британийн боловсрол нь сургалтын заах арга зүй, багш нарын чадвараар дэлхийн топ сургуулиудын жагсаалтад эхний дөрөвт багтдаг.

British Scholarship 2017 тэтгэлгийг санаачлан зохион байгуулагч Oxford Education Academy нь Английн ЭСЯ-тай

зөвшилцсөний дагуу Монгол Улсад 2012 оноос хойш Англи-Уэльсийн үндэсний сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байгаа Олон улсын Бритиш сургуулиудын зөвлөлийн албан ёсны гишүүн, ИБУИНВУ-ын Боловсролын яамнаас магадлан итгэмжлэгдсэн Улаанбаатарын Бритиш дунд сургуулийг сонгож, тэтгэлэгт сурагчдыг тус сургуульд сургахаар шийдвэрлэсэн. Энэхүү тэтгэлгээр 2017-2019 оны хичээлийн жилд Sixth Form College буюу ахлах сургуулийн нийт 10 хүүхдэд Улаанбаатарын Бритиш дунд сургуульд суралцах эрхийг олгоно.

-British Scholarship 2017 тэт-гэл гийг хэрхэн зохион байгуулах вэ?

-Б.И: Тэтгэлэг горилогчдод да-раах шаардлага тавигдаж байгаа. Үүнд: ЕБС-ийн 10, 11 дүгээр ангид ам жилттай суралцаж байгаа 16-17 настай, англи хэлний өндөр түвшний мэдлэгтэй, суралцах чин хүсэл эрмэлзэлтэй сурагчид байна.

Тэтгэлгийг гурван үе шаттайгаар явуулна. I шатанд тэтгэлэгт хам раг-дах хүсэлтэй сурагчид сүүлийн хоёр жилийн дүнгийн тодорхойлолтоо сургуулиасаа авч, Oxford Educa-tion Academy-ийн байранд очиж элсэлтийн маягт бөглөн, англи хэл, математикийн шалгалтын хураамжийг төлөөд бүртгүүлнэ. Бүртгэл хаагдах хугацаа 2017 оны зургадугаар сарын 14-ний 14.00 цаг байна. II шатанд материалаа бүрэн гүйцэд, хугацаанд нь бүрдүүлсэн нийт сурагчид англи хэлний болон

математик (англи хэл дээр)-ийн түвшин тогтоох хөндлөнгийн шалгалтад хамрагдана. Английн English Language Testing Ltd. байгууллагаас олон улсын стандартын дагуу боловсруулсан онлайн тестээр авах эдгээр шалгалт нь 2016 оны зургадугаар сарын 17, 18-ны бямба, ням гарагт болно. Шалгалтад хангалттай сайн оноо авсан сурагчид III шат буюу эцсийн шатны ярилцлагад 2017 оны зургадугаар сарын 20, 21-нд орох бөгөөд эцсийн шийдвэр 2017 оны зургадугаар сарын 23-нд гарч, олон нийтэд зарлагдана.

-British Scholarship 2017 нь өрсөл дөөнтэй, шударга явагдах зарчмыг хэрхэн хангаж байгаа вэ?

-Б.И: Бид энэ асуудлыг шийд вэр лэхийн тулд гадаад, дотоодын туршлага судлаад, олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн стандарт тест авах нь хамгийн зөв гэж шийдвэрлэсэн. Тиймээс ИБУИНВУ-д ахлах сур гуульд сурагчид элсүүлэхээс өмнө авдаг англи хэл, математикийн шалгалтыг авахаар болсон. Бидний сонгосон English Language Testing Ltd байгууллага (www.english-languagetesting.co.uk) нь эдгээр шалгалтыг Их Британийн ерөнхий боловсролын сургуулиудтай хамтран боловсруулсан бөгөөд одоогоор 50-иад орны 200 гаруй байгууллага ашиглаж байгаа. English Language Testing Ltd нь ИБУИНВУ, АНУ, Австралийн англи хэлний төвүүдийн үндэсний

ассоциацийн гишүүн байгууллага юм.

Шалгалтыг онлайнаар авах бөгөөд нэвтрэх мэдээллийн нууцлал өндөр учраас тест урьдчилан задрах боломжгүй. Зохион байгуулагчид бус, шалгалтыг боловсруулсан байгуул лага тестийн үнэлгээг хийд гээрээ давуу талтай. Эцсийн шатны ярилцлагыг Их Британийн ЭСЯ, Oxford Education Academy, Улаан баатарын Бритиш дунд сургууль болон ивээн тэтгэгч байгууллагуудын төлөөллөөс бүрдсэн комисс хийнэ.

-Тэтгэлгийн хэрэгжүүлэгч бай гууллагаар яагаад Улаан-баатарын Бритиш дунд сур гуулийг сонгосон бэ?

-Ө.Б: Дээр дурдсанчлан Английн сургалтын хөтөлбөрийг Англид тавигддаг стандартын дагуу хэрэгжүүлж байгаа, Их Британийн Боловсролын яамнаас магадлан итгэмжлэгдсэн, Олон улсын Бритиш сургуулиудын зөвлөлийн гишүүн байгууллага бол Улаанбаатарын Бритиш дунд сургууль юм. Энэ сургууль Их Британид багшийн чиглэлээр мэргэшсэн англи багш нартай бөгөөд сургалтын үйл ажиллагаа эрхлэх зориулалтын анги танхим, спорт заал, усан бассейн, орчин нөхцөлийг бүрдүүлж чадсан байна. Гол нь ахлах ангийн сурагчдад нээгдэж буй нэгэн том боломж нь тус сургуульд А-Level буюу ахлах сургуулийн хөтөлбөрийг амжилттай суралцаж төгссөнөөр хүссэн их сургуульдаа элсэн орох гарц нээгдэх юм.

-Энэхүү тэтгэлгийг хүүхдүүд авснаар ирээдүйд нь ямар боломж нээгдэх вэ?

-Б.И: Их Британийн боловсролыг эзэмшинэ гэдэг өөрөө маш том боломж. Британийн ерөнхий боловс ролын хөтөлбөрийн сүүлийн хоёр жил буюу Sixth Form сургалтын хөтөлбөрт хамрагдсанаар хүүхдүүдэд Их Британийн дээд сургуулиудад элсэн орох боломж илүү нээлттэй болно. Мөн Их Британийн А-Level буюу ахлах сургуулийн хөтөлбөр нь сурагчдыг их, дээд сургуульд зөвхөн хичээлийн агуулгын хүрээнд бэлдэх бус, цаашид амжилттай суралцахад нь тулгуур болох судалгаа, шинжилгээ хийх арга барил, аналитик сэтгэлгээ, асуудлыг олон талаас харж дүгнэх ур чадварт бэлтгэдгээрээ давуу талтай. Ийнхүү бэлтгэгдээд төгссөн сурагчид дэлхийн хаана ч амьдарч, суралцахад өөртөө итгэлтэй, бие даасан, аливаа зүйлд ул суурьтай ханддаг болж төлөвшсөн байдаг нь ирээдүйн ажил, амьдралд нь үнэлж баршгүй үнэ цэнийг олгодог.

Дунд сургуулийн сурагчдын “British Scholarship 2017” тэтгэлэг зарлагдлаа

Дагуул хотын далд төрх


Технологи


Аpple, Google зэрэг техно-логийн “акул” компаниудын өрсөлдөөн зөвхөн зөөврийн компьютер, гар утсаар хязгаар-лагдахгүй. Тэдний “гал ассан” өрсөлдөөний нэг талбар нь гэр ахуйн цахилгаан хэрэгсэл, тэр дундаа дуу өсгөгч болоод байна. Amazon компани 2015 онд Echo нэртэй дуу хоолойгоор удирддаг өсгөгч бүтээсэн. Үүний дараа 2016 онд Google Home өсгөгч худалдаанд гарсан. Эдгээр дуу өсгөгчид “тушаал” өгснөөр зөвхөн дуу сонсох биш, гэрэл, хөшиг зэргийг дуу хоолойгоороо удирдах боломж олгож байгаа юм. Ийм төрлийн өсгөгчийг ихэвчлэн 25-34 насныхан худалдан авдаг бөгөөд цаашид хэрэглэгчдийн тоо өсөх ханд-лагатай байгаа аж. АНУ-ын ухаалаг дуу өсгөгчийн зах зээлийн 70 гаруй хувийг Amazon Echo, 20 гаруй хувийг Google

Залуу эцэг, эхчүүдэд зориулсан, хүүхдээ хүмүүжүүлэх, амьдарлын зөв дадалд сургахад нь туслах дараах аппликэйшнуудийг сонирхоорой.

IREWARD CHARTХүүхдээ сайн хүн болгохын тулд зөв үйлдэл

хийх бүрт нь урамшуулах хэрэгтэй гэж сэтгэл зүйчид зөвлөдөг. iReward Chart аппликэйшн нь энэ арга дээр суурилсан бөгөөд хүүхэд сайн үйлс хийх болгонд оноо өгч, урамшуулах зарчимтай. Эцэг, эхчүүд ямар үйлдэл хийвэл оноо өгөхөө өөрөө тохируулж болно. Сар, эсвэл жилийн эцэст хүүхдээ хэр олон сайн үйлс хийснийг нь харуулж, урамшуулах боломжтой.

BABY MONITOR & ALARMУхаалаг утсаараа дамжуулан хүүхдээ өөр өрөөнд

байх үед уг аппликэйшнаар хянах боломжтой. Уйлах эсвэл огцом хөдөлгөөн хийх үед нь таны гар утсанд чанга дуугаар дохио өгнө.

NIGHTY NIGHTОрой унтдаггүй хүүхэдтэй эцэг, эхчүүдэд

зориулсан аппликэйшн. Хүүхдүүд аппликэйшний хонь, бамбарууш зэрэг амьтдыг унтахад нь өөрийн биеэр тусалдаг. Тэд амьтдын өрөөний гэрлийг унтрааж, оронд нь оруулж өгдөг. Ингэснээр хүүхэд өөрөө ч унтах цаг болсныг түвэггүй ойлгодог байна.

WORLD ATLAS HDДэлхийн газар нутгуудын өндөр нягтаршилтай

газрын зураг юм. Улс орнуудын байршил болон хүн ам, хотуудын талаарх бусад мэдээлэлтэй танилцах боломжтой. Англи хэлээр бичигдсэн учраас улс орны нэрийг англиар нь цээжлэх боломжтой.

TODDLER LOCKБага насны хүүхдүүд эцэг, эхийнхээ утсаар

тоглох үедээ хэрэгтэй зураг, файлыг нь устгах тохиолдол гардаг. Харин Toddler Lock-ийг ашигласнаар хэрэгтэй файлуудаа түгжиж болно. Энэ аппликэйшныг ямар ч ухаалаг утсанд суулгаж болно.

Дэлхийн хам гийн их бор луулалттай видео тоглоом “Супер Марио” гар утасны хувил барт шил жиж дууслаа.

Японы Nintendo компанийн бүтээсэн уг тоглоомыг өнгөрсөн оны сүүлчээр ioS үйлдлийн системд зориулан шинэчилсэн. Зах зээлд гарсан эхний өдөрт 2.85 сая хэрэглэгч “Супер Марио”-г утсандаа суулгаж, Аpp Store-оос хамгийн их татсан 10 тоглоомын нэгээр тодорч байсан юм. Харин энэ сард android системтэй утсанд зориулсан “Супер Марио ран” хувилбар нь гарлаа. Уг тоглоомыг үнэгүй татаж авах ч бүх үеийг тоглохын тулд төлбөр төлөх юм байна. Эхний гурван үеийг давсны дараа төлбөр төлөх санамж гарч ирнэ. Гар утсанд зориулсан хувилбарыг америкчууд ихээхэн сонирхож, Pokemon Go тоглоомтой харьцуулж байгаа бол япончуудын дунд эрэлт бага байгаа аж.

“Супер Марио”-ийн анхны видео хувилбар 1985 онд гарч байсан бөгөөд 2015 он хүртэл 310 сая хувь борлогджээ. Nintendo компани энэ хугацаанд 10 гаруй хувилбар гаргасан юм байна.

Томчуудын өрсөлдөөний шинэ талбар

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

Дуртай дуугаа сонсохын тулд нэрийг нь хэлэхэд хангалттай

ЦАХИЛГААН БАРАА ГАР УТАС

1. SONATA-6 маш хямд зарна 2-3 хоногийн өмнө орж ирсэн.Утас:96481125Ачааны зориулалттай автомашин маш хямд зарна.Утас: 96481125, 99087992Mersedes Benz E-200 дизель авто машин зарна. 2004 оны 2011 онд орж ирсэн дизель 2000сс автомат. Хот дотор 10 иднэ. Германаас орж ирсэн. Тогтмол дулаан гражжид байдаг. Хар өнгөтэй Е 200. Утас: 99289768225/60/R16 Kumho Solus дугуй зарна.Утас: 99135791Nissan Teana зарна.Утас: 997961592001 оны 2012 орж ирсэн. ямар ч асуудалгүй Prius 11 зарна.Утас: 99892976Ачааны зориулалттай автомашин маш хямд зарна Утас: 96481125, 990879928. Автомашины хагарч цуурсан шил наагч зарна.Утас: 99679962

ҮЛ ХӨДЛӨХ НОМ, ХЭВЛЭЛ

1. "МАНАН БУДАН"Цоо шинэ зарна. Утас: 858283842. Бүх төрлийн ном хэвлэл худалдаалж байна.Утас: 991441543. Хуучин номнууд зарна.Утас: 94640105 4. Бизнес удирдлагын магистерийн ангид хэрэглэгдэх 2003-2008 оны Pearsons interna-tional edition номнуудыг тус бүр 30.000 төгрөгөөр зарна. Утас 991536375. Ээж ба хүүхэд ном зарна. Утас: 990894016. Түүхийн хэдэн зуун үйл явдлыг Чингисийн үеийн их бага тулалдаанаас авахуулаад Хадгаламж зээлийн хоршооны хэрэг хүртэл бүртгэн багтаасан. Чингисийн үеийн хэдэн алдартныг эс тооцвол То ван, Мянгат гэсэн хоёрхон монгол хүн багтсан байдаг бол энэхүү Britannica 8 боть ширээний нэвтэрхий толь зарна.Утас: 88170048

1. 40 тонн контейнер маш хямд зарна. Утас: 90666913 964811252. Ар хустайн зусланд цэвэр агаарт хаус зарна. Утас: 992897683. Ар хустайн зусланд цэвэр агаарт хаус зарна.Утас: 992897684. 2 өрөө үйлчилгээ явуулах боломжтой байр зарна БЗД 8-р хороо Баянзүрх хотхон 108-р байрны 1-р давхарт дэлгүүр, сургалт, цэцэрлэг, үйлчилгээ явуулах боломжтой 43 мкв 2 өрөө байр хямд зарна. Хаяг: Офицерийн тойргоос уруудаад Баянзүрх хотхон 108-р байр Утас: 806120655. Апартмент-88 орон сууц ХЯМД зарна УТАС: 99289768Сансарын тунелд 1 давхарын 3 өрөө байр зарна.Утас: 99760217, 991012716. Хотын төвд бүрэн тавилгатай пентхаус гал тогоо тусдаа 5 өрөө байр хөлслүүлнэ.Утас: 99760217, 991012717. Сансар Цагдаа хотхоны зүүн талд 2016он ашиглалтанд орсон 2 өрөө 41,1 мк2 байр хямд зарна.Утас: 91228822, 95228822

1. Skynet-ийн modem зарна.Утас: 80286525, 862032222. 3 дугаар үеийн i5 процессор, 2 GB рам, 583 GB хард диск, 15.6" дэлгэц бүхий Toshiba Satellite C850 модель нөүтбүүкийг утасгүй маус, цүнхний хамт зарна.Утас: 955300993. Оргинал Wifi хүлээн авагч хямд зарна.150 метр хүлээн авна.Утас: 91228822, 952288224. Notebook үнэ тохирч худалдаж авна. Ломбарднаас чөлөөлж авна.Утас: 91228822 952288225. 900x400x2mm pad хямд зарна. Утас: 91228822, 952288226. Пролонон хамгаалалттай, 5.5 см диаметртэй. Хүмүүсийн сонирхлыг татахуйц дизайнтай, гар утас, компьютер, нөүтбүүк, бусад төхөөрөмжинд залгаж болно. LED гэрэлтэй, дотроо батарейтай. 3.5mm аудио, USB цэнэглэгч кабель дагалдана. Өнгөний сонголттой. Утас: 96012938, 88512938

КОМПЬЮТЕР БА ДАГАЛДАХ ХЭРЭГСЭЛ

UBshop.mnЧӨЛӨӨТ ХУДАЛДААНЫ ПЛАТФОРМ

Юу авмаар байна? Юу зармаар байна?АВТОМАШИН

1. USB гагнуурын алх. Агшин зуур хална, хөрнө. 480 C градус хүртэл хална.Утас: 96012938

1. Америкийн BLU брэндийн STUDIO X8 HD гар утас -2 СИМ-тэй.Утас: 96012938, 8851293

ubshop.mn сайтад та зараа байрлуулбал манай сонины зарын энэ хэсэгт шууд орох юм. Зөвхөн кирил үсгээр бичсэн, холбоо барих утас, зарах үнэ нь тодорхой зарууд энэ хэсэгт орохыг анхаарна уу.

UBSHOP.MN

2.

3.

4.

5.

6.

7.

99171956

90666696, 80900185

Хуучин сонин бөөндөж зарна.

Баянзүрх дүүргийн Цайз явах замд буюу Мянган оюутны байрны замын эсрэг талд зам дагуу байрлалтай 363мкв газартай, 91мкв обьекттэй урд нь 8-н нэрийн дэлгүүрийн үйл ажиллагаа явуулж байсан обьект зарна.

Баянзүрх дүүргийн Цайз явах замд буюу Мянган оюутны байрны замын эсрэг талд хотхон, барилгын ажил явуулах боломжтой 6863мкв газар зарна.

Хуучин сонин зарна.

Утас: 99171956

ХҮ×ИНГҮЙД ТООÖОÂ"Хера инвестмент" ХХК-ийн 2012 оны долдугаар сарын 10-ны өдрийн нийслэлийн Засаг даргын 224 тоот шийдвэрээр олгогдсон 0294158 дугаартай газрын гэрчилгээг үрэгдүүлсэн тул хүчингүйд тооцов.

Home эзэлж байна. Тэргүүлэгч Amazon Echo-

ийн хувьд цаашид ч энэ байр сууриа алдахгүй, 2020 он гэхэд жилд 60 саяыг борлуулна гэсэн таамаглал гарчээ. Түүнчлэн 2020 он гэхэд 500 сая хэрэглэгчтэй болох төлөвтэй бөгөөд үүний 40 хувийг АНУ, 25 хувийг бусад орны хэрэглэгч эзлэх юм байна.

Харин энэ долоо хоногт Ap-ple компанийн танилцуулсан 2.5 килограмм жинтэй, саарал, цагаан гэсэн хоёр өнгийн сонголттой ухаалаг өсгөгч технологийн хорхойтнуутын сонирхлыг татаад байна. Тус компани зургаан жилийн өмнөөс хэрэглээнд нэвтрүүлсэн Siri дуу хоолойгоор удирдах програм дээрээ үндэслэсэн Homepod өсгөгчийг бүтээжээ. Уг өсгөгч нь хөгжим тоглуулахын зэрэгцээ цаг агаар, замын түгжрэл, спортын тэмцээний үр дүн зэрэг өдөр тутмын хэрэгцээт мэдээллийг өгнө. Гэрийн аль ч хэсэгт байрлуулсан дундах тавилга, зайнаас үл хамааран дуу хоолойгоороо удирдах боломжтой аж. “Siri” гэж хэлэхэд програм тушаал хүлээн авахад бэлэн болох бөгөөд “Сонгодог хөгжим сонсмоор байна”, “Моана хүүхэлдэйн киноны дууг сонсъё”, “Өнөөдөр цаг агаар ямар байх вэ” зэрэг асуулт,

хүсэлтийн хариуг тэр дор нь биелүүлнэ. Мөн дараагийн сонсох дуугаа ч захиалах боломжтой, тун ухаалаг хэрэгсэл юм. Apple HomePod өсгөгчийг ирэх арванхоёрдугаар сараас 349 ам.долларын үнэтэйгээр худалдаанд гаргана.

Хэдийгээр Homepod өмнөх загваруудаас дизайн, үйлдлийн хувьд олон давуу талтай ч үнийн хувьд харьцангуй өндөр. Нэгэн хэрэглэгч “Үнэхээр технологийн дэвшлийг үнэлдэг хүн л худалдаж авах байх. Одоохондоо би Amazon Echo-г илүүд үзнэ” хэмээн сэтгэгдлээ үлдээжээ. Түүнчлэн дуугаа wifi-аар л дамжуулдаг, зөвхөн Аpple music-ийн сан дахь дууг л сонсох боломжтой нь үүний сул тал болж байна. Google Home гэхэд Google Play Music, Pando-ra, YouTube Music, iHeartRadio зэрэг зургаан эх сурвалжаас дуу сонсох боломжтой байдаг.

Эдгээр ухаалаг өсгөгчид нийтлэг дутагдлууд бий. Дуу хоолойгоор удирддаг програм нь халдлагад өртөх магадлалыг нэмж байгаа аж. Тухайлбал, гар утасны дуу хоолойгоор удирдах тохиргоо идэвхжсэн, чихэвч, микрофон залгасан тохиолдолд дөрвөн метрийн зайнаас үйлдлийг удирдах боломжтойг франц инженерүүд туршиж, илрүүлжээ. Радио долгионоор дамжуулан гар утасны яриаг хянаж, дуудлага хийж, цаашлаад интернэт сүлжээнд нь нэвтрэн орох боломжтойг тогтоосон байна. Тиймээс ухаалаг өсгөгчийн дуу хоолойгоор удирддаг програм нь багагүй эрсдэлтэй. Харин үүнээс сэргийлэхийн тулд зөвхөн өөрийнхөө дуу хоолойд захирагддаг тохиргоог хийх ёстой хэмээн мэргэжилтнүүд зөвлөж байна.

Зах зээлийн 70 гаруй хувийг

Amazon Echo эзэлж байна

АППЛИКЭЙШН

Гэр бүлийн зугаатай “туслах”-ууд

ТОГЛООМ

“Супер Марио” гар утсанд

УХААЛАГ ӨСГӨГ×ҮҮДИЙН ҮНЭ

Amazon Echo Dot: $50Amazon Tap: $130Google Home: $130Amazon Echo: $180Amazon Echo Look: $200Amazon Echo Show: $230Apple HomePod: $350

2017.06.08, ПҮРЭВ ~ №109 (655) 7

Хүмүүс

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

1996 онд урласан "Цагаан дарь эх" бүтээл.

1Урлаг бол тухайн үед социа-

лизмын дайчин зэвсэг байсан болохоос, урлагийг хөгжүүлэх гэж Урчуудын эвлэлийг байгуулаагүй. Аавтай Германд хамт суралцаж байсан Д.Намдаг гуай Бөмбөгөр ногоон театрт албан тушаал хашдаг байлаа. Бөмбөгөр ногоонд Монголын урлагийн бүхий л томчууд цугласан даа.

-Бас нэг нууцтай гэж сонс сон.-Тийм. Бөмбөгөр ногоон

театрт зурах зотон олдохгүй байхаар нь Маршалын хөргийг дараад, өөрийгөө зурчихсан юм. Хажуунаас нь гэрэл тусгахад Х.Чойбалсангийн малгай, мөрдэс зэрэг нь харагд даг. Аав минь Германд суралцсан гээд насаараа До яамны хараанд байсан. Ханиахад нь хүртэл яав ийв гэдэг байсан тэр цагт энэ хөргийг хүнд огт үзүүлдэггүй байв. Бага байхад цааш нь харуулаад хүний нүднээс зайдуу тавьчихна. Би ч гайхдаг л байлаа.

Харин аавыг бурхан болсны хойно гаргаж ирээд сэргээн засварлаж, өлгөсөн нь энэ. Юм мэддэг хүмүүс үүнийг хараад амьд хөрөг гэж хэлдэг. Миний аавын нэлээд хэдэн юм бий. Дарж зурсан гэдгийг нь тухайн үед До яамныхан мэдсэн бол толгойтой нь л ярих байсан байх даа.

-Ардчилсан хувьсгалыг эхлүүлсэн залуучуудад та зөв лөгөө өгдөг байсан гэдгийг өнөө үеийнхэн төдий л мэдэхгүй байх. Энэ тухайгаа ярихгүй юу?

-Чехословакийн зураг, үйлдвэр урлалын коллежид намайг 1963-1968 онд суралцаж байхад их зүйл өөрчлөгдөж эхэлсэн юм.

Н.Санчир: Гэрэл тусгахад Маршалын малгай харагддаг

дөвийлгөж чаддаг. Биеэ авч яваа байдлыг нь хараад монгол бүсгүйчүүд маань хэзээ ийм болно доо гэж өөрийн эрхгүй харьцуулсан. Нүүр амаа алчуураар боочихсон, тоосго зөөдөг хүүхнүүд санаанд бууж билээ. Тэр үед манай хүүхнүүд өвлийн хүйтэнд хөвөнтэй өмд, эсгий гуталтай л барилга дээр ажилладаг байлаа.

-Та тэрхүү дүр төрхийг уран бүтээлдээ дүрсэлж байсан уу?

-Мэдээж монгол эмэгтэйг зурсан. Гэхдээ хувцсыг нь тайлж зурсан. Чөлөөт нийгмийн ачаар л монголчууд эмэгтэй хүний нүцгэн биеийг харах эрхтэй болсон. Чехээс тээр жил ирэхдээ хичээлийнхээ ажлуудыг аваад явж байсан юм. Овор ихтэй тул Алтанбулаг дээр гаалийн байцаагч заавал задалж үзнэ гэв. Би Чехэд сурдаг, хичээлийн ажил гэж хэлсэн боловч огт хайхарсангүй.

-Тэгээд яасан бэ?-Бүх л бүтэн галт тэргийг

зогсоож, хамаг наалтыг нь салгаж, задалж үзсэн. Үйлчлэгч, ажилчид нь миний зурагнуудыг харахаар шавчихсан. Би буцааж авах гэсэн боловч чадаагүй. “Энэ бол порнограф, До яаман дээр

монументал мозайкийг хийхэд ажилласан юм. Миний ажил лоозон бичдэгээс арай өөр. Мэргэжлийг минь хүндэтгэж эхэлсэн үе юм уу даа. Энэ үеэс Урчуудын эвлэл уран зураг, уран баримал, уран сайхны хэвлэл гэх мэтээр төрөлжиж эхэлсэн.

-Уран зураг сонирхогчид таны бүтээлийг хэр худалдаж авдаг вэ?

-Зах зээл нь дөнгөж бүрэлдэж эхэлж байна. Хөрөнгөтэй сэхээтний гурав дахь үе ирж байна. Үүнээс гадна захиалгаар зурж өгдөг хүмүүс ч нэлээд бий. Манай улс асар олон уран бүтээлч бэлдчихжээ. Энэ хүмүүс захиалга авна, нийлж гүйцэтгэнэ гээд янз бүрийн аргаар амьдарч байна. Бие даасан урлаг учраас шинэ хэлбэрээ эрэлхийлж байна. Өмнөх нийгэм шиг Урчуудын эвлэлээс хамаардаг ажил биш болсон.

-Та захиалгад их дарагддаг уу?

-Үгүй ээ, тийм юм байхгүй. Хүмүүс өөрсдөө сонирхоод, хэрэгтэй бол ирж авдаг. Би чинь үйлдвэрлэж сураагүй хүн. Гэсэн ч надад аз жаргал гэж байдаг болохоор үүний хүчээр л амьдарч байна. Их хүсвэл миний хүсэл биелдэг нь сайхан.

-Та өмнөх нийгэмд хэр цензурдүүлдэг байсан бэ?

-Байлгүй яах вэ. Чехээс ирсний дараа намайг хөрөнгөтний үзэл суртлаар хүмүүжсэн, абстрактционист гэх нэр зүүж эхлэв. Гэхдээ намайг яаж ч чадаагүй нь сайн аавын буян. Чех бол Европт нэг өөр гараг. Монголд бас огт өөр ертөнц байсан. Би тэнд хүмүүжсэн.


Франц, Германд ч янз бүрийн хөдөлгөөн гарч, дарагдаж бай-лаа. Бас Брежневийн үеийн Оросыг дотроос нь үзчихсэн хүн, би. Капиталистуудыг далд ортол нь муулж байсан социалистууд өөрсдөө барааг нь хэрэглэдэг, давуу талыг нь хүлээн зөвшөөрдөг байсан юм шүү дээ. Манай дарга нар хүртэл Волга машиныг голж, Мерседес авч унасан. Капитализмтай өрсөл дөх ямар ч чадамж байхгүй, яаж ч чадахгүй байсан байхгүй юу. Ийм ялгаатай байдал явсаар өөрчлөлт шинэчлэлийг эхлүүлсэн.

Энэ үзэгдэл Европоос эхэлсэн. Аливаа нийгэм өвчилж, халуурч байвал түүнийг нь хамгийн түрүүнд мэдэрдэг хүмүүс бол урлагийнхан. Ирж байгаа цаг үеийн талаар тэдэнд ярих хүн ховор байсан байх.

-Танд ямар туршлага байсан бэ?

-Тэр үед эхэлж байсан Чехийн өөрчлөлт шинэчлэлд гар бие оролцож, анхны Ерөнхийлөгч Вацлав Гавелийнд хүртэл очиж байсан юм. Тэднийх Баран-дов гэдэг дүүрэгт хөөрхөн бай шинтай. Баян чинээлэг хүний хүү л дээ, Гавел. Гэрээр нь хүмүүс байнга орж гардаг, хоно дог. Эхнэр Олга нь их сайхан ааштай.

Чехүүд боловсролтой, соёл той, харьцаа нь хүртэл их зөв, хөөрхөн ард түмэн шүү дээ. Тойроод Герман овгийн улсуудын дунд славянчууд гээд их ад үзэгдсэн юм билээ. Дайн дажин үзсэн, капитализмын мөлжлөг гэдгийг мэдчихсэн. Ер нь Чехийн эдийн засгийг босгоход бараг дэлхий бүхэлдээ оролцсон гэж болно. Социалист бусад орныг бодвол Чехэд хөрөнгөтний нийгэм маш сайн хөгжсөн байсан юм. Гэтэл Дэлхийн II дайны дараа өөр тогтолцоонд орчихсон улсын ард түмэн. Энэ бүхнээс ойлгосноо л хуваалцдаг байсан юм.

-Та хамгийн анх хэзээ капи-талист ертөнцөд хөл тавьж байсан бэ. Ямар санагдаж байв?

-1989 онд Италид очиж бай -лаа. Зам, автомашиныг нь хараад гайхсан. Ноорхой хувцастай нэг ч хүн байхгүй. Хараад байсан чинь жийпүүд л яваад байв. Эдний өөгүй толийсон зам дээр биш ,манай оронд л хэрэгтэй унаа байна даа гэж бодож билээ. Хүүхнүүд нь ганган, өө сэвээ сурамгай нуудаг. Сайхнаа

очиж учраа олоорой” гээд мөнөөх байцаагч хураагаад авсан. Үнэндээ бол миний судалгааны материал байхгүй юу. Монголд тийм судалгааны материал надад олдохгүй.

-До яамтай учраа олсон уу?-Би аавтайгаа очсон. Сайд

ааваас уучлалт гуйж, гаалийнхан бүдүүлэг зан гаргалаа гээд буцааж өгсөн. Хилийнхэн тэр үед бүдүүлэгтээ биш байсан л даа. Хань ижилээ нүцгэн харах ч эрхгүй байсан тул аргагүй шүү дээ.

-Та социализмын үед яаж цалинждаг байсан бэ?

-Бидний үүрэг улс төрийн тэмцлийн фронтын тэргүүн эгнээнд ажиллах байсан. Төлөвлөгөөний дагуу өдөрт хийх ажлын нормтой. Тэр үеийн тогтолцоог магтсан лоозонтой, дарга нарын хөрөг зурдаг ажилтай байлаа. Төлөвлөгөөгөө биелүүлээд л цалинждаг байсан даа. Монголын зураачид гутлын үйлдвэрийн ажилчинтай адилхан цалин авч, төлөвлөгөө биелүүлдэг байлаа. Гэхдээ би монументал зургийн зураач байсан. Одоо ч тийм. Тэр үед над шиг эрхэлж, дураараа байсан хүн ховор. Эргээд харахад эх орныхоо хүчээр би дэлхийн хамгийн сайн хоёр сургуулийг төгссөн. Би мэргэжлээрээ Үндэсний соёл амралтын хүрээлэнд анхны цогц

Ид бүтээх насандаа хүний урдаас юу ч гэж хэлж мэдэхээр “зэрлэг” нөхөр байсан юм уу даа. Өвөгчүүд маань тэсвэртэй тулдаа л бид үлдсэн байх. Хэдэн удаа хамар дундуур тавиулж байж ухаан ордог нь залуу хүний араншин.

-Танд хамар дундуураа тавиулж байсан үе арай байх-гүй биз дээ?

-Байна. “Үнэн” сонины тэргүүн нүүрт Санчир, Соосой нар хөрөнгөтний үзэл суртлыг Монголд нэвтрүүлэгч, абстракт урлаг бол ийм тийм гээд алах шахсан шүү дээ.

-Та Европын урлагийн зөвлөлийн шагналыг хэдэн онд авсан бэ?

-2004 онд. Чехийн хааны шилтгээний дэргэдэх Прагийн олон улсын МИРО галлерейд гаргасан үзэсгэлэнгийн нээлтийн үеэр надад өгсөн шагнал. Шийдвэр нь 2003 онд гарсан юм. 1996 онд Улаанбаатарт гаргасан нэгэн үзэсгэлэнд гаднын улсууд ирж, миний талаар баримтат кино хийсэн. Дараа нь Прагийн сонин хэвлэлээр намайг “1968 онд манай экспортолсон бараа Монголд Ардчилсан хувьсгал хийсэн” гэх утгатай баахан мэдээлэл цацагдсан. Дараа нь би гэнэт ийм шагналтай болсон. Надад учир утгыг нь тайлагнаж, хэлж ярьсан хүн байхгүй.

Гадаадад үзэсгэлэнгээ гаргана гэдэг чинь бөөн асуудал. Цаана нь янз бүрийн учир холбоо бий.

-Ямар холбоо гэж?-Дүрслэх урлагийн ертөнцөд

асар их мөнгө эргэлддэг. Мөн-гөний тусдаа нэг эх үүсвэр болчихоод байна. Сальвадор Дали гэхэд хэдэн түмээрээ, Пикассо, Вархоул, Кандинский нар, одоо амьд байгаа уран бүтээлчдийн хуурамч зураг ч хэдэн мянгаар тоологддог. Урлагийн зах зээлд эх зураг бүр шинэ баячуудад хүрэлцэхээр олон биш. Хамгийн их зурсан Пикассогийн зураг ч хүрэлцэхгүй байна шүү дээ. Уг нь Пикассо 20-30 орчим мянган бүтээл хийсэн гэгддэг. Гэтэл өнөөдөр үүнээс 10 дахин их бүтээл энэ зах зээл дээр явж байна. Тээр жил нэг орос Сальвадор Далигийн эх зураг гээд бөөн амьтныг хуурсан биз дээ.

-Таны бүтээл энэ зах зээлд шингэсэн үү?

-Энэ тусдаа асуудал. Зах зээлд тийм ч амар орохгүй. Эсвэл асуухгүйгээр хүчээр оруулчихдаг юм. Харин миний бүтээл Бурхан багшийн номтой их холбоотой. Миний олон жил зурсан “Нүүр-нүд”-ийг европчууд хараад айж, цочдог. Ийм хүмүүжил байхгүй, тэдэнд. Бид бол Жанрайсиг олон гартайг мэддэг шиг улаан Жамсрангийн

хажууд л өслөө. Гэтэл христосын шашинтай хүн улаан Жамсранг хараад айж чичрээд эхэлдэг. Үнэлж чаддаг ч хэрэглэж чадахгүй байна. Өөрсдийнх нь мэддэгээс хэтэрчихсэн урлаг тул хүлээж авч чадахгүйгээ хэлдэг. Харин нүцгэн хүүхнүүд зурдаг байсан бол өөр шүү дээ. Гэтэл би тийм хориог тэсвэрлэхгүй. Уран бүтээлээ амиараа дэнчин тавьж хийж байгаа хүн. Надад эрх чөлөөнөөс илүү хөрөнгө байхгүй. Тиймээс би зөвхөн байгаль, эсвэл эмэгтэй хүн зур гэсэн нөхцөлтэй гэрээнд гарын үсэг зурахгүй.

-Таныг буддын ийм гүн бясал гагч гэж мэдээгүй юм байна?

-Ерөөсөө монгол зураг гэхээр буд дын шашинтай хол богд дог юм. Хүн хэрэв яагаад гэх асуултыг өөртөө тавьдаг бол бурхны гурван дүр, түүний утга учрыг олно. Хаалттай нийгэмд бурхны шашны талаар дуугарахаасаа айдаг байлаа. “Нүүр-нүд”-ийг эртнээс зурж байна. 1970-аад онд энэ зурагнуудаа үзүүлдэг ч үгүй байсан. Үзсэн зарим нь До яаманд мэдэгдэж, би Төв хороонд дуудагдсан удаа ч олон байдаг. Явж явж Буддын гүн ухаан гэдэг шашиндаа ч биш хүний тухай шинжлэх ухаан юм.

Н.Санчир гуайн урлангийн зүүнтээх цэлийсэн цонхны доор сууж, яриаг нь сонсож эхэлсэн цагаас эхлэн эсрэг талд өлгөсөн цэргийн áолов уу гэмээр хар ногоон өнгөтэй, олон медаль өлгөсөн өмсгөл нүдэнд туссаар áайв. Сонирхоод асуувал “1985 онд Никарагуа улсын цэргийн ангиар явж таарахад “Чамайг армидаа авлаа” гээд надад өгсөн эд. Их инээдтэй. Өгсөн хослолоос нь энэ цамц л үлдсэн. Цэргийн хувцас учраас гэрт áайсан áүх л одон медалиа өлгөсөн. Дотор нь áурхан áайгаа. 19301940өөд онд

сүх, чулуугаар жанчаад юу ч үгүй áолгосон. Дээд талд нь монгол эмэгтэйчүүдийн гар урлалын хатгамал өлгөсөн” гэв.

-Би орж ирээд нэлээд олон бурхан олж харлаа. Та хэр шүтлэгтэй вэ?

-Шүтлэгтэй гэхэд хэцүү, үгүй гэхэд бас хэцүү. Бүгд манайд байсан бурхан. Ааваас минь ирсэн. Бас өөрөө өөрийгөө ялан дийлэх санаатай цуглуулдаг. Болж байгаа, үгүйг нь ч сайн мэдэхгүй юм.

-Тэр ширээний чийдэнгийн хүзүүн дээр тохсон эрхи бас ааваас тань ирсэн үү?

-Ардчиллын үеэр надад орж ирсэн “түмэн наст” эрхи. Их олон ринбүчи аравнайлж өгсөн. 1990-ээд оны эхээр нэг удаа Улаанбаатар зочид буудалд орж иртэл XIV Далай ламын ах найман ринбүчи дагуулж явахтай таардаг юм байна. Би тэр үед үүнийгээ барьчихсан явж байлаа. Нэгнээс нь аравнайлж өгөхийг гуйвал авч ороод, хаалгаа түгжээд, нэлээд удаж байж эргүүлж өгсөн дөө. Бараг цаг шахуу болсны дараа хадаг дээр тавиад гаргаж өгсөн. Үүнийг би тохиолдол гэж боддоггүй.

-Та урлагийн түүхийн талаар их ярьдаг. Монголын дүрс-лэх урлаг дэлхийд ямар байр суурьтай вэ?

-Монголын урлагийн түүхийг бичих цаг болчихсон. Шинжлэх ухааны үүднээс дүгнэж цэгнэсэн, урлагийн анализаас гадна 10-20 мянган жилийн тэртээгээс яригдах монгол урлагийн түүхийг ярих болчиж ээ. Түүх дотроос худал хэлдэггүй ганц нь урлагийн түүх юм. Уран бүтээлчээс гарсан бүтээл бүр баримт. Монголын урлаг дэлхийн урлагийн түүхэнд зохих байр сууриа эзэлбэл бидний ойлгодог дэлхийн урлагийн түүх нэлээд өөрчлөгдөнө. Суурин иргэншилд шилжиж байгаа нүүдэлчид суурин соёлын юуг нь авах, ямрыг нь гээх вэ гэдгийг манай дээд үеийнхэн, ахмадууд аль эрт мэдсэн. Тийм учраас суурин иргэншлийг өөриймшүүлж эхэлсэн юм. Гадны олон соёл орж ирнэ гэдгийг мэдсэн учраас эсэргүүцээд нэмэргүй байлаа. “Учиртай гурван толгой”, алтан үеийнхний роман, шүлгүүдэд монгол ухаан яваад байгаа юм шүү дээ.

Монголын зураачид гутлын үйлдвэрийн ажилчинтай адилхан цалин авч, төлөвлөгөө биелүүлдэг байлаа.

10-20 мянган жилийн тэртээгээс

яригдах монгол урлагийн түүхийг ярих цаг болсон

Миний олон жил зурсан “Нүүр-нүд”-

ийг европчууд хараад айж,

цочдог

Лавлах


ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.55 “Би би би” бага насныханд зориулав

11.00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр

16.45 Эрх зүйн хөтөч

18.55 Эх өв. “Бор борын бялзуухай”

21.05 “Соёл эрдэнэ” хөтөлбөр

22.45 “Нотариатч Неглинцовын адал явдал” УСК

08.00 "Bloomberg Daybreak Asia"

11.35 "Өглөгийн эзэд" нэвтрүүлэг

15.00 "Бизнесийн төв цэг" хөтөлбөр

17.00 "Bloomberg Surveillance"

20.30 "Сорилт ба Боломж 2017 " тусгай хөтөлбөр

22.00 "Энгийн яриа" нэвтрүүлэг

09.20 "Cook Club" хоолны шоу нэвтрүүлэг

13.10 “Кино миний амьдрал” нэвтрүүлэг

14.10 "80 саяын уналт" асуулт хариултын нэвтрүүлэг

18.05 "Бяцхан оцон шувуу Пороро" хүүхэлдэйн кино

20.50 "Аяыг таа" шоу нэвтрүүлэг

23.15 "Мердокийн тайлагдашгүй нууцууд" ОАК

12.00 Хөтөч мэдээллийн хөтөлбөр

14.00 "Иен, доллар" баримтат кино

19.30 "Ороод гараач" нэвтрүүлэг

22.30 "Тэрслүү хөвгүүд" ОАК

23.30 Үдшийн мэдээ

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ09.30 Тог тог тог нэвтрүүлэг

ТВ ХӨТӨЛБӨР

Италийн хөгжмийн зохиолч Гаэтано Доницеттийн бичсэн “Лучиа Ди Ламмермур” дуурийг энэ бямба гарагт БНСУ-ын уран бүтээлчидтэй хамтран Дуурь бүжгийн эрдмийн театрын тайзнаа дахин амилуулахаар болжээ. Энэхүү дуурь нь сопрано хоолойтнуудын хүч, авьяасыг сорьсон дэлхийд алдартай бүтээл билээ. Дуурьд Шотландын зүүн өмнөд хэсэгт болж буй эрх мэдэл, хөрөнгө мөнгөний золиос болсон халуун амь, хайр сэтгэл, хар буруу санааны эргэн тойрны үйл явдлыг өгүүлдэг. Сонгодог урлагт дурладаг, шимтэн үздэг бол амралтын өдрөөрөө театрт хүрэлцэн ирж, мэлмийгээ баясгаарай.

Тээврийн хэрэгслийн төлбөрийг гар утаснаас

ҮЙЛЧИЛГЭЭ

Замын хөдөлгөөний удирд-лагын төвөөс автомашины торгуулийн мэдэгдэх хуудас дээр QR код хэвлэж эхэллээ. Тодруулбал, НӨАТ-ын баримт уншуулдагтай адил QR кодыг цахим банкны харилцагч ухаалаг утасны аппликейшнээр дамжуулан гар утсаар уншуулс-наар торгууль хялбар төлөгдөх юм байна. Одоогоор ХААН банк уг үйлчилгээг нэвтрүүлсэн байна. Хэрэв та тус банкны аппликейшнтэй бол QPay үйлчилгээ гэсэн цэсэнд нэвтэрч, зөрчлийн хуудасны QR кодыг уншуулахад болно.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАРVI.08 27o

8o

VI.09 31o

12o

VI.10 22o

13o

VI.11 22o

9o

VI.12 27o

8o7м/с

6м/с

12 м/с

8 м/с

10 м/с

8 м/с

7 м/с

8 м/с

7 м/с

6 м/с

Бороо шивэрнэБагавтар үүлтэй Үүлшинэ Бороо шивэрнэ Үүлшинэ

УВС25o

10o

ХОВД 23o

14o

ЗАВХАН25o

8o

БАЯНХОНГОР26o

11o

ГОВЬ-АЛТАЙ21o

10o

ӨВӨРХАНГАЙ 27o

11o

АРХАНГАЙ 27o 10o

ХӨВСГӨЛ 29o

8o

БУЛГАН 28o

4o

ТӨВ 25o

7o

ДУНДГОВЬ 30o 11o

ӨМНӨГОВЬ30o

14o

ГОВЬ-СҮМБЭР 21o

9o

ДОРНОГОВЬ 31o

13o

СҮХБААТАР 24o

7o

ХЭНТИЙ 26o

6o

СЭЛЭНГЭ 26o

8o

ОРХОН26o

6o

ДАРХАН-УУЛ27o

9o

ДОРНОД 20o

6o

БАЯН-ӨЛГИЙ20o

11o

Шотландад болсон түүхэн дурсамж

Г.ТөгсЗГМ

ЗУРХАЙ

Билгийн тооллын 14Зуны тэргүүн хөхөгчин могой сарын таван шар мэнгэтэй улаан бар өдөр.Үс засуулбал: Эд мал арвидна.Наран ургах, шингэх: 05.05-20.45Барилдлага: Үл тохирохШүтэн барилдлага: ХурьцахуйСуудал: Төмөр

Аргын тооллын зургадугаар сарын 8, Бархасвадь гараг. Билгийн тоол лын 14, Онгоц одтой, улаан бар өдөр.

Өдрийн наран 05.05 цагт мандан, 20.45 цагт жаргана. Тухайн өдөр морь жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр хууль цааз гаргах, батлах хэрэглэх, хулгай дээр-мийг номхотгох, гэмтнийг шийтгэх, мал адгуус номхруулах, сүм дуганыг сэргээх, амьлуулах, өглөгийн түллэг хийх, хишиг дуудуулах, хот балгадын үйл, цэрэг цагдаагийн үйл, тангарагаа буцаахад сайн. Гөлөг тэжээх, золиг гаргах, бомбын үйл, хүүхэд хөлд оруулахад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луут могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод баруун урагш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эд, мал арвидна.

ҮЗВЭР

ЗГМ: СҮДОКҮ

(Өмнөх дугаарын хариу)

329671584

238946715

415389672

761835249

876254193

954127836

693712458

587463921

142598367

Өмнөх дугаарын хариу / 06.07

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

2

3

7

3

5

341

8 9

2

8

1

43

8

9612

1

957

8. Их долоон орны нэг10. Шатрын ноёныг хоргоох үг11. Шавран сав12. Бага хэмжээ13. Хойд Америкийн сагсан бөмбөгийн холбоо (товчилсон нэр)

ХӨНДЛӨНГӨӨР: 3. Авто машины ослоор нас барсан Зөвлөлтийн хоккейн од5. Эрдэнийн чулуу

ЗГМ: КОМИКС

Хог хаягдлын тухай хуулийг сурталчлах зорилгоор таван сая төгрөгийн шагналын сантай “Шилдэг шторк” шалгаруулах уралдаан зарлажээ. Энэхүү тэмцээнийг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамнаас зохион байгуулж байна. Үйл ажиллагааны зорилго нь иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад байгальд ээлтэй хэрэглээний соёл хэвшүүлэх, хог хаягдлыг зүй зохистой хаях, ангилах, дахин ашиглах дадал зуршлыг төлөвшүүлэх. Мөн хүний эрүүл мэнд, байгаль орчинд үзүүлэх хог хаягдлын сөрөг нөлөөний талаар мэдлэг олгох аж. Уралдааны шилдэг бүтээлээс зөвхөн нэг бүтээлийг шалгаруулах бөгөөд дүнг ирэх сарын 7-нд танилцуулна. Оролцогчдын бүтээлд оюуны өмчийн зөрчилгүй байх, НD1920x1080, HD1080x720 форматтай, агуулга, илэрхийлэх санааг уралдааны үндсэн зорилгод нийцсэн болон мэргэжлийн түвшинд 30 секундээс хэтрэхгүй хугацаатай байна. Мөн хийсэн бүтээлээ нийгмийн сүлжээнд нийтэлж, хандалт авсан байх шаардлагатай.

Зуны урин дулаан цаг ирэхэд шумуулнаас сэргийлэх тос, түрхлэг гээд олон арга байдаг. Тэгвэл шумуулнаас хамгаалах шинэ арга нэвтэрчээ. Энэ бол Anti-mosquito аппликейшн юм. Уг аппликейншнийг эхлэхэд утаснаас тань хүний чихэнд сонсогдохооргүй авиа гардаг аж. Энэхүү авиа нь эр шумуулны дуу гаргаж, эмийг үргээдэг байна. Учир нь зөвхөн эм шумуул хүн төдийгүй, ан амьтныг хатгадаг. “Anti-mosquito” аппликейшнийг андройд үйлдлийн системтэй бүх төрлийн утсанд үнэ төлбөргүй татах боломжтой аж.

ТЭМЦЭЭН УРАЛДААН

ЗӨВЛӨГӨӨ

Шилдэг шторк шалгаруулна

Гар утас тань шумуулнаас хамгаална

БОСООГООР:1. .... саарал2. Обийн булан дахь хойг3. Сөүл хот дахь мөрөн4. Солонгосын мөнгөний

нэгж6. Сүхбаатар аймгийн харьяат алдарт уяач7. Малын хоолой орчмын хэсэг

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬ

УБ-Бээжин 17.55 20.10Бээжин-УБ 21.10 23.40 Сөүл-УБ 14.20 16.50УБ-Сөүл 08.45 12.50 Токио-УБ 14.40 19.10УБ-Токио 07.55 13.40УБ-Хон Конг 06.20 10.50Ханбумбат-УБ 19.40 20.45УБ-Ханбумбат 17.40 18.50

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

УБ-Москва 13.50 14.28Эрээн-УБ 18.00 11.15УБ-Эрхүү 21:10 02:40Эрхүү-УБ 15:35 06:20УБ-Хөх хот 20:00 20.49Хөх хот-УБ 22.50 11.15УБ-Эрдэнэт 20:30 07:45Эрдэнэт-УБ 19:10 05:48УБ-Сүхбаатар 21.15 05.12Сүхбаатар-УБ 20.55 05.03Сайншанд-УБ 20:25 07:01УБ-Сайншанд 09:15 19:15Зүүнхараа-УБ 04:25 08:40

Н М Н

Л

Ж

А

М

Н

АН

АЛД

И

А

О Х

Х

Ж

АН

О

А

У

М Н

Б

ЛД

Б

УРА

Я

АТ

Р

Г

А

О ГҮН

А

О

ТА

УР

Й

ЛЭ

ВЭ

Э

О

Х

CROCUS EVENT HALLИх Британийн EAST17 хамтлагийн тоглолт маргааш 21.00 цагт болно.

Дуучин Маралжингоогийн анхны бие даасан "Хүлээсэн учрал" амьд тоглолт 17-нд 19:00 цагт болно.

УДБЭТЦ.Намсрайжавын мэндэлсний 90 жилийн ойн "Ц.Намсрайжав 90" хүндэтгэлийн тоглолт энэ сарын 15-нд 19:00 цагт болно.

Монгол, Япон улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 45 жилийн ойн үйл ажиллагааны хүрээнд "Галт шувуу" бүжгэн жүжгийг тайзнаа анх удаа энэ сарын 16-нд 19:00, 17:00 цагт толилуулах гэж байна.

SOMANG PLAZA, SF CLUB“Шинобү файт 2017” Кикбоксын аварга шалгаруулах тэмцээн бямба гарагт 21.30 цагт эхлэх бөгөөд энэ сарын 24-н хүртэл үргэлжилнэ.

МОНГОЛ ШИЛТГЭЭН Олон улсын хөгжмийн наадмын жишгээр зохион байгуулдаг “Ibiza music festival” энэ сарын 16-нд 13.00 цагт болно. Тус арга хэмжээний үеэр амьд хөгжмийн тоглолт болон хөгжөөнт тоглоом зэрэг олон сонирхолтой үйл ажиллагааг зохион байгуулна.

ҮНДЭСНИЙ ТҮҮХИЙН МУЗЕЙ“Данс харваа-Өв соёл” үзэсгэлэнд төв архивын түүх, баримтат кино, гэрэл зураг, дуу авианы зэрэг 150 орчим баримт дэлгэгджээ. Үзэсгэлэн энэ долоо хоногийг дуустал үргэлжилнэ.

9. "Харуул Алтай" романы зохиолч төрийн шагналт зохиолч агсан

10. Шувуу маллагч14. Эрдэмтэн зохиолч агсан

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....Баагий хуучин

эмчтэйгээ уулзаж байв. Би хэд хэдэн эмчид үзүүллээ.

Нэг нь ч таны тавьсан оношийг

зөвшөөрөхгүйгээр үл барам үгүйсгэж

байна.

За яах вэ, тэгвэл задлан хийхэд л мэдэгдэнэ дээ.

1 2

3 4

5 6 7 8

9

10 11 12 13

14

Эрика СоломонСири дэх Америкийн дэмж-

лэгтэй хүчнүүд ISIS-ийн тунхагласан халифатын нийс-лэл болоод Ракка хотыг авах “их тулалдаан” эхэлж байгааг зарлажээ. Иракийн хоёр дахь том хот Мосулыг ISIS-ээс чөлөөлөх ажиллагаа найман сар үргэлжлээд төгсгөлдөө ойртож буй үед удтал хүлээгдсэн Раккаг эзлэх төлөвлөгөө хэрэгжиж эхлэх бололтой. АНУ тэргүүтэй холбоотнуудаар дэмжүүлсэн Иракийн хүчин (САХ) Мосулын хуу чин дүүргийг эргүүлэн авахаар тулалдаж байна.

Вашингтоны талыг баримтлагч бүлгүүдийг нэгтгэсэн Сирийн ардчилсан хүчин хэмээх толгой байгууллага “Өнөөдөр бид Ракка хотыг чөлөөлөх их тулал-дааны эхлэлийг зарлаж байна” хэмээн мэдэгдэв. Мэдэгдлийн дараа хэдхэн цагийн дотор САХ-ний дайчид хотын захын дүүрэг рүү орж ирснийг Хүний эрхийн Сирийн ажиглалт бүлгийн төлөөлөгч мэдээллээ. Дэлхийн хамгийн цуутай алан хядагч бүлгийн эсрэг дайтах нь амаргүй боловч улс төрийн саад бэрхшээл гарч болзошгүй юм.

САХ голдуу Курдийн дайчдаас бүрддэг агаад АНУ уг бүлгийг сонгон дэмжсэн нь НАТО-ийн гишүүн Туркийн зүгээс хүчтэй эсэргүүцэлтэй тулгарсан. Нөгөө талаас арабууд зонхилсон хүн амтай Ракка хотыг курдүүд эзэлбэл өөрийн ноёрхлоо тогтооно гэж Сирийн арабууд болгоомжилж байна. Иймэрхүү эсэргүүцлээс зайлсхийхийн тулд САХ нутгийн арабуудыг бүлэгтээ олноор элсүүлсэн авч байлдааны хүндийг курдүүд нуруундаа үүрч байгаа аж. ISIS 2014 онд анх эзлэн авсан

Ракка хотыг хэр удаан хориглон хамгаалж чадах нь тодорхойгүй. Тэд эндээс эхлэн давшилт хийж, үлэмж газар нутгийг эрхэндээ оруулсан билээ.

Тэр үеэс хойш тус бүлэг ухар-саар Иракт эзэлсэн нутгийнхаа 93 хувийг алдсан бол Сирид мөн шахагдсаар байгаа. Вашингтон, Анкарагийн маргааны улмаас Раккаг буцаан авах төлөвлөгөө хойшлогдсоор өдийг хүрчээ. Учир нь САХ бүлэг Туркээс салан тусгаарлахын төлөө тэмцдэг Курдистаны ажилчны нам байгууллагатай хүйн холбоотой гэж Анкара үздэг юм. Сири дэх Курдийн дайчид болон Туркийн цэргүүдийн хооронд удаа дараа мөргөлдөөн гарч байв. Үүний зэрэгцээ Туркийн тал Сирийн арабуудын бүлгийг дэмжин, төрөл бүрийн тусламж үзүүлсээр ирсэн аж.

Сирийн Ерөнхийлөгч Башар Асадын хүчин болон суннит шашинтан арабуудын хооронд анх эхэлсэн мөргөлдөөн даам-жир саар олон талыг хамарч, курдүүд болон ISIS мэтийн жихадын бүлгүүд гол тоглогчид болсон юм. Аль бүлэг Раккагийн төлөө тулалдааныг тэргүүлэх вэ гэсэн маргааны завсар ISIS-ийнхэн хотыг хамгаалах тулалдаанд сайн бэлтгэсэн бололтой. Хотын иргэдийн ярьснаар барилгуудын суурийг холбосон хонгилууд ухсан байна. Раккаг авах тулаан Мосулын адилаар эрч нь суларч магадгүй. Гэхдээ ISIS нефтиэр баялаг Дейр Эззор мужийг сүүлийн түшиц газар болгон эрхэндээ үлдээхийг хүсвэл Ракка хотоос түргэн гарч, байлдаан сунжрахгүй байх гэж ажиглагчид дүгнэсэн байна.

Канад улс цэргийн зардлаа өсгөхөөр болов

АНУын бодлогын хоосон орон зай Нууц задруулсан ажилтныг баривчиллаа

НАТО-д хүлээсэн үүргээ биелүүлэх гэвэл Канад цэргийн зардлаа хоёр дахин өсгөх ёстой. > 10

Трампын бодлогоос шалтгаалан Зүүн өмнөд Ази Бээжинд түшиглэхээс аргагүй болов. > 10

Интернэт сайт Үндэсний аюулгүй байдлын агентлагийн “Онц нууц” материалыг нийтэд задлав. > 10

Жижигхэн Катарыг хэрхэн цээрлүүлэв

Кана ИнагакиToyota саяхан хувьцаа

эзэм шигчдийнхээ хурал дээр захирлын жилийн цалинг 36 сая ам.долларт барих бодлогоо өөрчлөхийг санал болгожээ. Японы хамгийн өндөр үнэлгээтэй компани, дэлхийн хоёр дахь том машин үйлдвэрлэгчийн хувьд энэ санал энгийн сонсогдоно. Гэхдээ хөрөнгө оруулагчдын анхаарлыг татсан зүйл нь уг өөрлөлтийн шалтгаан байв. Toyota гадаадын захирлуудыг татахын тулд цалин, урамшууллыг илүү уян хатан болгож, дөрвөн тэрбум йенд хүргэх шаардлагатай гэжээ. Тус компанийн захирлуудын зөвлөлд гадаадын ганцхан иргэн байдаг нь Францын Дидиер Лерой юм.

Шинжээчид хувьцаа эзэмшигч-дийн энэхүү санал суудалдаа удсан япон захирлуудаас бүрд дэг зөвлөлд гаднын хүн оруу лахын дохио боллоо гэж

үзэж байна. Toyota ганцаараа биш. Японы компаниуд гадаадад бизнесээ өргөжүүлэхийн сацуу удирдлагаа шинэчилж, гаднаас авьяастнуудыг татах нь өрсөлдөх чадварын чухал хэсэг гэж тооцох болов. Тавдугаар сард Японы хамгийн том Mitsubishi UFJ банк анх удаа гадаадын хоёр захир-лыг томилсон юм. Nikkei 225 жагсаал тад бүртгэлтэй Японы компаниудын 14.7 хувь нь 2016 онд наад зах нь гадаадын нэг захиралтай байв. Гэвч FTSE 100-д бүртгэлтэй Британийн компаниудад уг үзүүлэлт 33 хувь байгаатай харьцуулахад бага тоо юм.

Toyota-ийн санал болгосон дөрвөн тэрбум йен корпорацийн стратегийг өөрчлөөд зогсохгүй Японы компаниудын гадаад дахь салбарын менежментийг сайжруулах зорилготой аж. Өнгөрсөн онд л гэхэд хэд хэдэн компани гадаадад худалдан авалт хийсэн боловч бизнес

нь олигтой урагшлаагүй юм. Жишээ нь Toshiba 2006 онд Westinghouse компанийг худал-дан авсан боловч одоо хүртэл уналтаас гарч чадахгүй байна. Шалтгаан нь янз бүр хэдий ч Японы компаниуд гадаад салбараа зохистой удирдаж чадахгүй байна гэсэн шүүмжлэл хүлээдэг. Тэд том худалдан авалт хийсэндээ санаа амраад нэгтгэх стратеги дээр сайн ажиллладаггүй гэж санхүүгийн шинжээчид дүгнэжээ.

Зарим тохиолдолд Япон худалдан авагч зөвхөн асуудал гарсан үед оролцох идэвхгүй бодлого баримталж байна. Гэвч Toshiba-ийн жишээнээс үзэхэд хэдийнэ оройтсон байж ч магадгүй. Гадаадын компанид Японоос захирлуудыг ирүүлж, нутгийн хүмүүсийг удирдлагаас гаргадаг практикт дургүйцдэг тал бий. Ерөнхийдөө япончууд нутгийнхантай нягт хамтран ажиллах, тэднээс захирал

томи лох явдал маш ховор байв. Гэвч одоо байдал өөрчлөгдөх бололтой.

Гэвч Toyota-ийн дөрвөн тэр бум иен зөвөлийн есөн ги шүүнд хуваавал гаднын авьяаст ныг татахад хангалттай урамшуулал болж чадахгүй. Өнгөрсөн онд Японы хамгийн өндөр цалинтай 10 захирлын зургаа нь гадаадын иргэн байсан. Тэдний дотор SoftBank-ийг тол-гойлж байсан Энэтхэг гаралтай Никеш Арора ганцаараа 10.3 тэр бум йенийн хөлс авчээ. Гэх дээ өөрчлөлт зайлшгүй шаард лагатай нь тодорхой. Ахма дууддаа тулгуурлах Японы уламж лалт менежментийн арга барил түргэн хуучирч буй тул Toyota, Panasonic, Sony зэрэг компани технологийн дэвш лээс хоцрохгүйн тулд олон улсаас авьяастнуудыг татах талаар ярьж эхэллээ.

Саймон КеррАрабын дөрвөн улс алан

хядагч дыг санхүүжүүлсэн хэ мээн буруутгаж, Катартай агаа рын харил цаагаа таслах тухай зарласны дараа Дубайд бай сан жуулчид Qatar Air-ways-ийн сүүлчийн нислэгт амжих гэж нэлээд сандарчээ. Журам гэнэт өөрчлөгдсөн нь зор чигч дыг бужигнуулсны сацуу хэнийг онгоцонд суулгах, хэнийг үлдээхээ шийдэх гэж хил, шалганыхан толгойгоо гашил гав. Qatar Airways-ийн нэг ажил тан даваа гарагийн оройхон “Хам-гийн хэцүү өдөр байлаа” хэ мээн ярьсан юм. Зорчигчид эцэст нь Катарын нийслэл Дохад буу хад түгшүүрт автсан улс орон угтлаа.

Саудын Араб, Арабын нэгдсэн эмират, Египет, Бахрейн дөрвөн улс Катартай харилцаагаа тасалс наа зарласны дараа ард иргэд хүнсний дэлгүүрүүдийн лан гууг хоосолж орхисон байв. Им пор тоос хамааралтай, жижиг хэн улсыг үнэн хэрэгтээ бүслэн хаах арга хэмжээ авсан тул хүмүүс валют солих цэгүүд рүү хошуурч, ам.долларыг нь цөл мөжээ. Дохагийн банкны ажилтан “Бид ам.долларын нөө цөө шавхсан. Хэзээ зузаатгал хийхийг мэдэхгүй. Хямрал үргэл жилж байна” гэлээ. City Ex change товчоо гадаад валютын нөөцөө барсан учир мягмар гара-гаас үйлчлүүлэгчдийг хүлээн авсангүй.

Катар 2.7 сая хүн амтай. Нэг хүнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ-гээрээ дэлхийн хамгийн баян улсад тооцогддог нь хүн амынх нь дийлэнх хувийг гадаадынхан эзэлдэг. Эрх баригчид хангалттай хүнс ний нөөц бий, импортыг үргэлж лүүлэх арга хэмжээ авна хэмээн иргэдийг тайвшруулахыг оролдсон авч мягамар гараг гэхэд

Раккаг авах тулалдаан эхэллээ

Японы компаниуд гадаадын захирлуудад үүдээ нээнэ

дэлгүүрүүд хоосров. Катар асар их байгалийн хий экспортолж, Европ, Азийн орнуудтай нягт хамтран ажилладаг ба 34 тэр бум ам.долларын гадаад валю тын нөөцтэй. 300 тэрбум ам.дол-ларын хөрөнгөтэйд тооцогд дог Катарын хөрөнгө оруулалтын сан Лондонд Shard цамхаг, Harrods их дэлгүүрийг эзэмшдэг.

Дэлхийн чингэлэг тээврийн хамгийн том Maersk компани Катар руу орох, гарах ямар ч тээвэрлэлт хийхгүй гэж мэдэг-

дэв. Компанийн хэвлэлийн төлөөлөгч мягмар гарагт “Бид Катарын тээшийг Жебел Али боомтоор дамжуулах боломжгүй болсныг нотолж байна” гэжээ. Санхүүгийн ажиглагчдын хэлс-нээр Саудын банкууд Катарын зээлдэгчдэд олгосон зээлээ ху-дал дахаар төлөвлөж байгаа аж. Ка тарын хөрөн гийн бирж энэ долоо хоногт есөн хувиар уналаа. Тус улсаас хий экспортлодог тан керууд Персийн буланд түлш цэнэглэх боломжгүй болсон тул

тээврийн зардал нэмэгдэнэ.Дохагийн захын худалдаачид

Дубайгаар дамжуулалгүй ба-раа гаа хэрхэн татах вэ хэмээн санаа зовж байна. Гар утасны дэлгүүрийн худалдагч Ашфак “Долоо хоногийн дараа бид том бэрхшээлтэй тулгарна. Юу болохыг хэн ч мэдэхгүй” гэсэн юм. Катар түргэн мууд-даг хүнсийг Саудын хилээр газраар оруулдаг ба Дубайн асар том Жебел Али боомт барааг хуваарилан булангийн Доха зэрэг

хот руу жижиг хөлгөөр хүргэдэг юм. Эдгээр тээврийн амин чухал судлууд болон агаарын замууд хаалгаа барив. Катар 2022 оны Дэлхийн хөлбөмбөгийн аваргад бэлтгэх дэд бүтцийн барилгын хүрээнд долоо хоногтоо 500 сая ам.долларын бараа татаж байгаа үед ийм хориг нэн хохиролтой.

Control Risks бизнесийн зөв-лөх үйлчилгээний фирмийн шинжээч Сорана Парвулеску “Эдийн засгийн хоригийн улмаас Персийн булангийн

BBM©

орчинд идэвхтэй ажилладаг ком паниудын үйл ажиллагаа, хангамжийн сүлжээ тасалдах эрсдэл үүслээ” гэжээ. Түүний хэлснээр хил дамнасан тээвэр, жижиглэн худалдаа эрхэлдэг логистик, агаарын ба усан тээврийн компаниуд илүү өртөх аж. Норвеги, Катарын хамтарсан Qatalum хөнгөн цагааны үйлд вэр Дубайн боомтоос өөр тээв рийн шугам хайхаас аргагүйд хүрснээ мэдэгдэв. Худалдааны нөх-цөл өөрчлөгдсөн тул га даад, дотоодын компаниуд гэрээ-нийхээ давагдашгүй хүчин зүйл гэдэг заалтыг эргэн нягталж бай на. Дубайд төвтэй хуулийн фир мийн ажилтан “Хуулийн дагуу авсан хориг биш эргэн хэлэл цэх боломжтой үйлдлийн тухай яригдаж байгаа тул ком-паниуд эрсдэлийг багасгах талаар юу ч хийж чадахгүй нь хам гийн том бэрхшээл” хэмээн дүгнэв.

Бүслэн хаах ажиллагааны бүрэн нөлөөлөл дараагийн долоо хоногоос мэдрэгдэнэ гэж бизнесийнхэн болон алба-ныхан ярьсан боловч оргил үе нь өнгөрсөн байгаасай хэмээн найдаж байгаа гэнэ. Хүнсний дэлгүүрийн нэгэн менежер “Ийм байдал хоёр хоног үргэлжилнэ гэж манай удирдлага хэлсэн. Санаа зовох зүйл гарах-гүй байх гэж найдаж байна” хэмээн өгүүллээ.

BBM©

Жон Мюррэй БраунАНУ-ын тагнуулын байгуул-

лагын 25 настай ажилтанд нуу цын зэрэглэлтэй бичиг ба-римт задруулсан хэрэг тулга лаа. Жилийн өмнө болсон Ерөн хий-лөгчийн сонгуулийн үеэр ОХУ санал хураах машинд хууль бусаар нэвтрэх оролд лого хий-сэнтэй холбоотой мате риалыг задруулсан хэмээн эрх баригчид үзэж байна.

ОХУ-ын цэргийн тагнуулын байгууллага АНУ-ын сонгуу-лийн санал хураах машин бор луул даг компанийн сүлжээнд халдаж, арваннэгдүгээр сарын санал ху раал таас хэдхэн хоногийн өмнө орон нутгийн сонгуулийн 100 гаруй ажилтны мэдээл лийг хулгайлахаар “фишинг” (phishing) хэмээх арга хэрэгсэл ашигласан талаар уг баримт бичигт тайлбарлажээ. Үндэсний аюулгүй байдлын агентлагийн (National Secu-

rity Agency - NSA) уг баримт интернэт мэдээллийн Intercept сайтад тавигдсан юм.

NSA-ийн баримт бичгийн зарим хэсэг Intercept-д нийтлэгд-сэний дараахан буюу бямба гарагт тус агентлагийн ажилтан Рийлити Уиннерийг Жоржиа муж улсын Огаста дахь гэрээс нь баривчилсан байна. АНУ-ын Хууль зүйн яамнаас гаргасан хэрэг үүсгэх баримт бичигт Жоржиа муж улсын төрийн захиргааны байгууллага - Plu-ribus International Corporation-д ажилладаг хатагтай Уиннерийг Тагнан турших явдалтай тэмцэх хуулийн дагуу баривчилж буй талаар тайлбарласан байна.

Уг баривчилгаа нь Трампын засаг захиргааны үед мэдээлэл алдагдсантай холбогдуулан эрүүгийн хэрэгт татсан анхны тохиолдол. Гэхдээ Ерөнхийлөгч Барак Обамагийн үед алдагдсан мэдээлэлтэй холбогдуулан хэрэг

үүсгэсэн тоо сүүлийн үед эрс өсөөд байгаа.

Задарсан баримт бичгийн агуулга нь Ерөнхийлөгч До-нальд Трампад шинэ шинэ асуулт тавих шалтгаан болов. Уг баривчилгаа нь ноён Трампын сонгуулийн кампанийн гишүүд өнгөрсөн оны сонгуулийн үеэр ОХУ-тай холбоотой байсан, эсэхийг шалгах шаардлагыг Конгресс дахь Ардчилсан намын гишүүд тавьж буй үетэй давхцлаа.

Ардчилсан намын серверт оросууд нэвтэрсэн хэрэг, ноён Трампын сонгуулийн кампанийг зохион байгуулагчид болоод ОХУ-ын албаныхны хоорондох хэлхээ холбоог АНУ-ын таг-нуулын болон хууль сахиулах байгууллага урьд нь шалгасан. NSA-ээс нийтэд задарсан баримт бичиг нь 2016 оны санал хураалтад Кремль нөлөөлөх гэж оролдсон талаар дурдсан анхны

баримт бичиг.Жоржиа муж улсын холбооны

шүүх хатагтай Уиннерийг нууц материал албан байгууллагаас гаргаж, мэдээллийн хэрэгсэлд дамжуулсан хэрэгт буруутгаж байгаа талаар Хууль зүйн яам тайлбарлав. Нууц баримт бичиг задруулсан ердийн тохиолдолд 1-3 хүртэлх жилээр шоронд хорих ялаар шийтгэдэг ч энэ удаа 10 хүртэл жилээр хорьж болзошгүй.

Хатагтай Уиннер нь “Онц нууц зэрэглэл”-тэй баримт мате риалтай харьцдаг байжээ. Тэр бээр нууц материалыг хэв-лэж, мэдээллийн сайтад цахим шуудангаар дамжуулснаа хү-лээж байгаа тул шүүх мэдээлэл задарсан эх сурвалжийг хатагтай Уиннер хэмээн тогтоосон байна.

“Нууц материалыг зөвшөө-рөлгүйгээр ил болгосон нь улс үндэстний аюулгүй байдалд заналхийлж, иргэдээс Засгийн

газарт итгэх итгэлийг сулруулах аюултай” хэмээн АНУ-ын Ерөн-хий прокурорын орлогч Род Розенштайн тайлбарлав. “Нууц мэдээлэлтэй харьцах эрх эдэлж, бусдад үл задруулахаар тангараг өргөсөн хүмүүс хүлээсэн үүргээ зөрчсөн тохиолдолд хариуцлага тооцох ёстой” хэмээн тэрбээр өгүүлэв.

Задарсан материалтай хол бог-дуулан Intercept сайт тагнуу лын байгууллагын өөр ажилт наас тайлбар хүсмэгц мөрдөн шалгах ажиллагаа эхэлсэн та лаар Washing ton Post сонин мэдээл-лээ. Мэдээлэл задарсан нь тодорхой болмогц холбогдох ажилтнууд уг материалыг хэн хамгийн сүүлд хэвлэснийг олж тогтоохоор мөрдлөг явуулжээ. Мөрдлөгийн явцад зургаан ажилтан сэжиг лэгдсэнээс хатагтай Уиннер тунав. Учир нь тэрбээр Intercept-тэй цахим шуудангаар харьцсан цор ганц

ажилтан байсан байна. Задарсан баримтын талаар

тайлбар хүссэн Intercept-ийн сурвалжлагч нар уг баримтын хуулбарыг эрх баригчдад дам-жуулсан талаар New York Times мэдээлэв. Нууц материалыг сканнердаж ху ви лах замаар дамжуулсан бо ло хыг уг хуулбарт түшиглэн тодор хойлжээ.

Intercept сайт задарсан мэ-дээл лийг “NSA-ийн онц нууц тайланд оросууд 2016 оны сон гуулийн өмнөхөн үйлд-сэн кибер халдлагын талаар тодорхой тайлбарлажээ” гэсэн гарчиг тайгаар байршуулсан. АНУ-ын Засгийн газрын агент лагууд бусдыг өргөн цар хүрээтэй тагнаж буй талаарх NSA-ийн ажилтан байсан Эдвард Сноудений мэдээллийг анх нийтэд мэдэгдсэн сэтгүүлчдийн нэг Гленн Гринвальд уг сайтыг үндэслэсэн юм.

Канад цэргийн зардлаа өсгөхөөр боловДеметри Севастопуло

Дэлхийн тавцанд АНУ-ын олон арван жилийн турш манлайлж ирсэн үүрэг Дональд Трампын засаг захиргаанд чухал бус бол сонд түгшсэн Канад улс цэргийн зардлаа өсгөхөөр төлөвлөв.

Хатуу байр суурьтай гадаад бодлого баримтлах учраас батлан хамгаалах салбартаа үлэмжхэн хөрөнгө оруулалт хийхээр төлөвлөж буй талаар Канадын гадаад хэргийн сайд Кристиа Фрилэнд мэдэгдлээ. Тэрбээр ноён Трампын нэрийг цохон дурдаагүй ч дэлхийд тэргүүлэх АНУ-ын бодлогод өөрчлөлт оруулсан сонгуулийг Канад улс харгалзан үзсэн тухай өгүүлж байв.

“Анд нөхөр, холбоотон маань дэлхийд манлайлах үүргээ гүйцэтгэх, эсэхээ эргэн харж байгаа нь биднийг тусгаар тогтнол, бие даасан байдалдаа санаа тавихад хүргэлээ” хэмээн хатагтай Фрилэнд Канадын парламентад мэдэгдлээ.

Дэлхийн дайны дараа ли-бе рал тогтолцоо хөгжин бэх жи хэд Вашингтон “лут үүрэг” гүйцэтгэсэн явдлыг Канад улс өндөр үнэлж буйг ч хатаг тай Фрилэнд тайлбарласан. Хатагтайн тайлбар НАТО дахь холбоотнууд нь Трампын засаглалт АНУ, “Америк орон эн тэргүүнд” гадаад бодлогод түгшиж буйн илрэл боллоо. Саяхан болж өнгөрсөн “Их 7”-гийн чуулга уулзалтаар ХБНГУ-ын канцлер Ангела

Меркель “Европчууд хувь заяагаа өөрсдөө шийдэх ёстой” хэмээн анхааруулж байв.

Ноён Трамп саяхан АНУ-ыг Парисын уур амьсгалын хэ лэл цээрээс гаргахаар шийд-вэр лэсэн. Түүний “Америк орныг дахин аугаа болгоё” уриаг сөргүүлэн Францын Ерөн хий-лөгч Эм ма нуэль Макрон манай гара гийг дахин аугаа болгох шаардлагатай талаар тайл бар-ласан. АНУ-ын тагнан турших байгууллагууд Манчестерт болсон террорист халдлагатай холбоотой мэдээлэл задруулж, ноён Трамп саяхан Лондон хотын захирагчийг дайрч дав-шилсантай холбогдуулан тус улсаас Их Британитай тогтоосон харилцаа ч хурцдаж болзошгүй.

Канадын гадаад бодлогод ямар ч ноцтой өөрчлөлт байхгүй гэдгийг тус улсын Ерөнхий сайд Жастин Трюдогийн зөвлөх байсан Ролан Парис анхааруулж байна. Хатагтай Фрилэндийн мэдэгдэл нь “Канад улс Трампын эринд баримтлах гэж буй байр суурь”-ийг ойлгуулж буй хэрэг хэмээн тэрбээр өгүүлэв.

“АНУ үүргээ гүйцэтгэхгүй байна гэсэн шууд шүүмж ер нь байхгүй болов уу. Харин АНУ америкчуудын эрх ашгийг хамгаалахаа больж гэсэн гомдол өөрсдийнхөн дунд нь бий” хэмээн ноён Парис тайлбарлаж байлаа. “Энэ нь Америк орныг дахин аугаа болгох уриаг ноён Макрон тонгоруулж орхисноос тэс өөр утгатай” хэмээн тэрбээр нэмж өгүүлсэн юм.

Ийм тайлбарыг АНУ таашаах-гүй байж болох ч Канад улс цэргийн зардлаа өсгөхтэй холбоотой аливаа шийдвэрийг иргэд нь талархах шалтгаан лавтай мөн. Цэргийн зардлаа дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хоёр хувьд хүргэхгүй байгаа НАТО-ийн гишүүн орнуудыг ноён Трамп шүүмжилдэг. Канад улс хүлээсэн үүргээ биелүүлж, цэргийн зардлаа ДНБ-ий хоёр хувьд хүргэх гэвэл одоогийн 19 тэрбум ам.долларын зард-лаа хоёр дахин өсгөж, жилд 40 тэрбумыг зарцуулах шаард-лагатай.

“Канад батлан хамгаалах салбартаа ахиу хөрөнгө оруулах цаг нь болсон” хэмээн Heritage Foundation-ий шинжээч Нил Гардинье үзэж байна. Тэрбээр Канадын батлан хамгаалах зардлыг “Арай дэндүү бага” хэмээн тодорхойлов.

НАТО-ийн холбоотнуудаа цэргийн зардлаа өсгөхгүй байна хэмээн ноён Трамп Брюсселийн уулзалтын үеэр шүүмжилснээс хойш Канад ч бодлогоо эргэн харж буйн илрэл нь хатагтай Фрилэндийн мэдэгдэл хэмээн ноён Гардинье тайлбарлав. Канад улс “НАТО-д хүлээсэн үүргээсээ илүүг ч хийж байгаа” хэмээн ноён Трюдо гуравдугаар сард мэдэгдсэн.

Олон улсын тавцанд гүйцэт-гэдэг үүргээсээ АНУ ухарсан явдлыг хатагтай Фрилэнд зөвт-гөж буй хэрэг боллоо хэмээн зарим нь шүүмжиллээ. “Бууж өгч буй явдлыг өнгөлөн нуух

нь хэцүү ажил. Канадчууд Ерөн-хийлөгч Трампад бууж өгөх дургүй байгааг Засгийн газар ч ухамсарлаж байгаа. Ийм ч учраас олон талын оролцоо, НҮБ-ыг дэмжигч иргэдийнхээ төлөө ийм мэдэгдэл хийсэн хэрэг” хэмээн Оттава дахь судалгааны Ридо хүрээлэнгийн (Rideau Institute) захирал Пэгги Мэйсон тайлбарлаж байна.

Стокгольмд байрладаг Олон улсын энх тайвны судалгааны хүрээлэнгийн судалгаагаар Канад улс цэргийн зардлаар НАТО дотроо зургадугаар, дэл хийд 16 дугаар байр эзэлж байгаа. Тус улс сүүлийн 25 жилд цэргийн нисдэг тэрэг, хөлөг онгоц болон бусад техник хэрэгслээ шинэчлэн солих ажлыг байнга хойшлуулсаар өдий хүрсэн талаар Канадын цэргийн колле жийн профессор Уолтер Дорн тайлбарлав.

“АНУ-тай хөл нийлүүлж ал хана гэвэл хүнд ажил. Иймд зэв сэг техникээ шинэчлэхэд АНУ-тай хамтран ажиллаж явах нь чухал. Тактикийн зориу лалттай дрон гэхэд л манайд алга. Афганистанд байл дааны тусгай ажиллагаа явуу лах үеэр ийм дроныг бид Израилиас түрээсэлж байлаа” хэмээн ноён Дорн өгүүлэв. Сонирхолтой нь, Канадын цэргийн зэвсэг техникийн талаар сөрөг үнэлгээтэй ноён Дорн тус улсын батлан хамгаалах зардлыг бага бус, яг тохирсон хэмжээтэй хэмээн үзэж байв.

АНУ-ын бодлогын хоосон орон зайБэн Бланд

Дипломат бодлогод үл дуугарах нь дуугарсантайгаа адил чухал. Ази-Номхон далайн бүс нутгийн батлан хамгаалах салбарын жил тутмын Shangri-La Dialogue чуулга уулзалтын үеэр энэхүү байр суурь тод ажиглагдаж байлаа. Өмнөд болон Дорнод Хятадын тэнгист Бээжингийн баримталж буй эрдүү бодлогод түгшсэн АНУ болон бусад улс Хятадын албаны хүмүүстэй сүүлийн хэдэн жилийн турш гашуун маргаан дэгдээж ирлээ.

Сингапурт өнгөрсөн долоо хоногт болсон энэ жилийн чуулга уулзалт гурван шалтгааны улмаас сүртэй дипломат ёсорхолгүй өнгөрлөө.

Нэгдүгээрт, Ерөнхийлөгч Дональд Трампаас Ази төдийгүй ер нь бүх зүйлд баримталж буй бодлого ойлгомжгүй байгаа. Үүний улмаас уг арга хэмжээнд оролцсон АНУ-ын Батлан хамгаалахын сайд Жэймс Маттисын тайвшруулсан утгатай мэдэгдэлд үнэмших Азийн орны удирдагч цөөхөн гарав.

Хоёрдугаарт, Өмнөд Хятадын тэнгисийн хэд хэдэн арал дээр тусгай байгууламж байгуулж, зэвсэг техник байршуулснаар статус квог амжилттай өөр чилж дөнгөсөн Хятад улсыг “мили-тарист” ажиллагаагаа зогсоо гэж уриалах нь утгагүй болж хувир лаа. Гуравдугаарт, дээр дурдсан эхний хоёр шалтгааны улмаас Зүүн өмнөд Азийн улсууд Бээжингийн талд ханарч эхлэв.

Сингапураар жишээ авъя. Чуулга уулзалтыг зохион байгуу-лагч, арлын бяцхан улс байлдааны хөлөг, тагнуулын онгоцуудыг нь байршуулах замаар АНУ-тай нягт хамтран ажилладаг төдийгүй БНХАУ-тай ч эдийн засаг, улс төрийн нягт хэлхээ холбоотой. Тус улс энэхүү хоёр өөр харилцаанд нарийн тэнцвэр бариулахаар олон жил чармайж ирсэн юм.

Дональд Трампын удирдлага дорх АНУ дэлхийн тавцнаас ухарч, БНХАУ Өмнөд Хятадын тэн гист ялалт байгуулж буй одоо-гийн нөхцөлд Бээжин дэх эрх баригчид Сингапур шиг улсын ацалсан бодлогыг хүлээн зөв шөө-рөхгүй болов уу.

Хятадын албаны хүмүүс дургүйцлээ нуухаа больжээ. Өнгөрсөн онд Сингапурын армийн есөн ширхэг техник хэрэгслийг Хонконгоор дамжуулан тээвэрлэх үед саатуулах замаар үүнийгээ анх харуулсан. Дараа нь буюу өнгөрсөн сард БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпиний “Нэг бүс, нэг зам” хөрөнгө оруулалтын дээд хэмжээний уулзалт болох үеэр Сингапурын Ерөнхий сайд Ли Сиен Лунг уриагүй нь тус улсыг үл ойшоож буйгаа харуулсан хэрэг болов.

Сингапурын Батлан хамгаа-лахын сайд Ин Эн Хэн чуулганы үеэр Бээжинтэй шинэ түвшинд

холбоо тогтоохоор эрмэлзэж байлаа. Тэрбээр Өмнөд Хятадын тэнгис дэх Хятадын эрх баригчдын бодлогод эртнээс түгшиж ирсэн Сингапурын байр суурийн талаар юу ч дуугарсангүй.

Харин Транс-Номхон далайн түншлэлийн тохиролцооноос татгалзсан ноён Трампыг өөнтөглөнгөө, “Бүс, нэг зам” төслийг саймшран магтав. Сингапур нь Ази-Номхон далайн бүс нутаг дахь эдийн засгийн шинэ журам болох учиртай Транс-Номхон далайн түншлэлийг Малайз, Вьетнам зэрэг Зүүн өмнөд Азийн улсын хамт дэмждэг. Тус бүс нутгийн худалдааг зохицуулдаг хууль дүрэм, практикийг АНУ-ын Ерөнхийлөгч эргэн харахаар болсон нь Транс-Номхон далайн түншлэлд “Хамгийн ноцтой хохирол” боллоо хэмээн ноён Ин өгүүлж байв.

“Үүнтэй харьцуулах аваас БНХАУ дэлхийд биш юм аа гэ хэд, Ази-Номхон далайн бүс ну тагт худалдаагаар тэргүүлэгч болох үйлсэд ахиц гаргаж чадлаа” хэмээн тэрбээр нэмж тайлбарласан юм.

Ноён Маттис Сингапур болон бусад улсын төлөөлөгчдийг тайвш руулахын тулд нэрийг нь ч дурдалгүйгээр “Британийн нэгэн ажиглагч”-ийн хэлсэн үгийг эш татаад байсан нь Сэр Уинстон Черчиллийг хэлээд байгаа болол-той. “Бэрхшээлийг бидэнтэй хамт дав. Бүх арга хэрэгсэл шавхагдах цагт америкчууд л зөв юм хийнэ” хэмээн ноён Маттис мэдэгдэв.

Харин АНУ-ын анд нөхөд энэхүү үгэнд итгэсэнгүй. Хятадын ажиглагчид ч мөн адил. Ноён Маттисыг үгээ хэлж дуусгамагц Хятадын нэгэн эрдэмтэн Трампын удирдлага дорх АНУ-ын га даад бодлогыг “Гурван No-ийн бод-лого” хэмээн тодорхойллоо. Энэ нь ажлын ур чадвар-No, бодлого тодорхойлолт-No, стра тегийн зөвшилцөл-No гэж буй хэрэг ажээ.

Жакартагаас Ханой, Манилаас Куала Лумпур хүртэлх Зүүн өмнөд Азийн улсуудын дипломат эрхмүүд бүгд л анд нөхөр түм бумаараа, атаатан дайсан ганц ч үгүй байж, АНУ, БНХАУ-ын хоё рыг аль нэгийг сонгохоос арга гүй байдалтай тулгармааргүй байгаагаа байнга давтаж байна. Харамсалтай нь, энэ хүмүүст сонгоод байх юм цөөн үлджээ.

Хамтран ажиллах аваас эдийн засгийн өгөөж амлаж, үгэнд орохгүй бол эдийн засгийн гэсгээл үзүүлэх Бээжингийн сүрдүүлэг Малайз, Филиппин, Сингапур, Вьетнамыг АНУ-аас хөндийрч, Хятадын зүг ойртохоос аргагүй болголоо. Хятад орны аргадах, аашлах хоёрт шахагдаад байгаа улс үндэстэнд “Бэрхшээлийг хамт давах”-ыг уриалах нь АНУ-ын гадаад бодлогод итгэх хангалттай үндэслэл болж чадахгүй.

Нууц задруулсан ажилтныг баривчиллаа

BBM©

11

Эдийн засаг

2017.06.08, ПҮРЭВ ~ №109 (655) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

ЗГМ ТОВЧХОН

АНУ доллар 2383.68

Евро 2682.59

Япон иен 21.81

ОХУ рубль 42.12

БНХАУ юань 350.87

БНСУ вон 2.12

ВАЛЮТЫН ХАНШ

» УУЛ УУРХАЙ

130 ашиглалтын лиценз.Сэлэнгэ аймгийн хэмжээнд уул уурхайн ашиглалтын 130, хайгуулын 62 лиценз буюу тусгай зөвшөөрөл хүчинтэй байна.

» ИПОТЕК

923.4 тэрбум төгрөг. Орон нутаг дахь банкуудын ипотекийн зээлийн үлдэгдэл 923.4 тэрбум төгрөгт хүрч, нийт зээлдэгчийн тоо 28.7 мянгыг давжээ.

» БАНК, САНХҮҮ

1 их наяд төгрөг. Арилжааны банкуудын чанаргүй зээлийн хэмжээ нэг их наяд төгрөгөөр хэмжигдэж байна.

» ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАР “Аймгуудын өрсөлдөх чадварын 2016 оны тайлан”-д Говь-Алтай 21 дүгээр байрт эрэмбэлэгджээ. Энэхүү тайланг Эдийн засгийн бодлого, өрсөлдөх чадварын судалгааны төвөөс тав дахь жилдээ бэлтгэн гаргасан.

» ДЭЛХИЙ

259 мянга.АНУ-ын нээлттэй ажлын байрны тоо 259 мянгаар нэмэгдэж, хамгийн дээд түвшиндээ хүрэв. Тус улсын хөдөлмөрийн зах зээлд ажиллах хүчний нийлүүлэлт дутмаг, эрэлт өндөр хэвээр байна.

» ХӨРШ

20 тэрбум ам.доллар. БНХАУ АНУ, Саудын Араб зэрэг улсаас эрчим хүчний түүхий эд импортлох 20 тэрбум ам.долларын гэрээ үзэглэхээр болжээ. Энэ нь өмнөд хөршийн эрчим хүчний импорт нэмэгдсэнээр нийлүүлэгч улс орны тоог нэмэгдүүлэх шаардлага тулгарсантай холбоотой аж.

» ХУДАЛДАА

8.2сая ам.доллар.Монгол, Японы Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр хүчин төгөлдөр болж, хэрэгжиж эхлээд нэг жилийн хугацаа өнгөрөөд байна. Энэ хооронд нийт 20 гаруй компани хэлэлцээрийн хүрээнд Японд бүтээгдэхүүнээ экспортлох зорилгоор 440 төрлийн гарал үүслийн гэрчилгээ авчээ. Экспортын дүн ойролцоогоор 8.2 сая ам.долларт хүрчээ.

» САНХҮҮГИЙН ТОЛЬХэвийн ашиг-Normal rate of profit-Нийт орлогоос нийт зардлыг хассан ялгавар буюу эдийн засгийн ашиг тэгтэй тэнцэх нөхцөл байдал. Хэвийн ашиг нь бүртгэлийн ашгаас ялгаатай.

ИНФЛЯЦИ

Валютын ханш тогтвортой байхаас инфляцийн төлөв хамаарч байна

» Бидэнд өндөр инфляциас сүрдэж явсан цаг бий. Тэр үед гипер инфляци эдийн засагт ноёлж байлаа.

» Үндэсний статистикийн хорооны мэдээлснээр, инфляци энэ оны дөрөвдүгээр сарын байдлаар 3.4 хувийн өсөлттэй гарлаа. Энэ нь Монголбанкны зорилтот түвшнээс хоёр дахин бага дүн. » Хэрэв инфляцийн өсөлт өндөр байвал зах зээлийн үр ашиггүй байдлыг нэмэгдүүлж таарна. Энэ нь компаниудын урт хугацааны төлөвлөлт, төсөвт хүндрэл учруулахаар бодит эрсдэл болдог.

Дэлхийн улс орнуудын хөгжлийн түвшин, эдийн засгийн тамир тэнхээ, засаглалын онцлог, шашин шүтлэг нь өөр хоорондоо харилцан адилгүй. Тэдний дунд буй ялгаа энэ хүрээд зогсохгүй. Бүгдийг нь энд жагсаавал тоймгүй их болж мэднэ. Гэхдээ тэдний дийлэнх нь ижил зорилготой мөнгөний бодлого хэрэгжүүлж, үндэсний мөнгөн тэмдэгтээ “манаж” байна. Улс болгоны төв банкуудын мөнгөний бодлогын үндсэн “ажил”-ыг ганцхан үгээр тодорхойлж болохоор. Тэр нь инфляци. Хийлэх, томрох гэсэн утгатай энэ үг бүхэл бүтэн төрийн мөнгөний бодлогын хэмжүүр нь болж байна.

Инфляцийг нам түвшинд тогтвортой хадгалах гэж төв банкууд эрмэлздэг. Энэ нь өөрсдийнх нь хэрэгжүүлж буй мөнгөний бодлогод тусгалаа олж, эдийн засаг нь эрүүл чийрэг, эсвэл эмзэг дорой болоход хүргэдэг. Үндсэн зорилгоосоо хазайсан тохиолдол төв банкуудын дунд цөөнгүй. Ийм оролдлого нь амжилт дагуулахаас илүү алдаа болж үлдэх нь түгээмэл. Тиймээс бүхнийг “эрхшээл”-дээ оруулах гэж зүтгээд хүчээ тарамдуулсан

Үнийн тогтвортой байдлаас өрхийн төсөв шалтгаална

жишээ нэг бус. Тухайлбал, эдийн засгаа өсгөх, улмаар ажилгүйдэл болон ядуурлыг шийдвэрлэхээр “дайрсан” ч үр дүн нь хүссэн хэмжээнд хүрээгүй гашуун сургамж олон. Ялангуяа, дотоодын үйлдвэрлэл сул хөгжсөн, импортоос хэрэглээ нь үлэмж хамааралтай, валютын нөөц ядмаг орнуудад инфляци гэгч толгойн өвчин болж байна.

Манай улс дэлхий нийтэд тулгарч буй дардан бус замаар урагшилж явна. Бидэнд өндөр инфляциас сүрдэж явсан цаг бий. Тэр үед гипер инфляци эдийн засагт ноёлж байлаа. Зах зээлийн эдийн засагт шилжсэн эхний жилүүдэд инфляцийн дарамтыг бид илүү мэдэрсэн. Тү үнээс хойш инфляци харьцангуй “томоожиж”, нэг оронтой тоонд ирээд байна.

Ийм түвшинд хүргэх гэж төв банк өнгөрсөн дөрвөн жилийг зарцуулсан гэж хэлж болно. “Үнэ тогтворжуулах хөтөлбөр”-ийн хүрээнд инфляцийн эсрэг “ажиллагаа”-г эхлүүлсэн. Үүний өртөг эдийн засгийн өнөөгийн хүндрэлд сайнаар ч , муугаар ч нөлөөлсөн гэж эдийн засагчид хэлдэг.

Үндэсний статистикийн хорооны мэдээлснээр инфляци энэ оны дөрөвдүгээр сарын байдлаар 3.4 хувийн өсөлттэй гарлаа. Энэ нь Монголбанкны зорилтот түвшнээс хоёр дахин бага дүн. Үүнийг өсөлтийн хурдаар нь “аядуу” гэж тодотгодог. Инфляци улирлын мөч л өг ө ө с ш а л т г а а л а н өөрчлөгдөж ирсэн. Тухайлбал, хавар, намарт энэ нь илүү тод илэрч, тэр хэрээр эдийн засагт нөлөөлдөг. Өнөөдрийн байдлаар, манай улсын хэрэглээний сагс нийт 12 бүлгийн 329 бараа, үйлчилгээнээс бүрдэж байна. Уг сагсан доторх бараа, үйлчилгээ харилцан адилгүй жинтэй байдаг тул инфляцид оруулах хувь нэмэр нь ижилгүй.

Инфляци зохистой түвшинд байх нь өрхийн эдийн засгаас улсын төсөвт хүртэл эерэг нөлөө үзүүлдэг. Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн (ДНБ)-ий өсөлтийг урамшуулах “татаас” гэж инфляцийг нэг талаар нэрлэж болох юм. Өөрөөр хэлбэл, өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний үнэ тогтвортой байх тусам эдийн засгийн өсөлт өрхийн амьжиргаанд бодитой мэдрэгдэнэ гэсэн үг. Хэрэв инфляци өндөр тохиолдолд төгрөгийн худалдан авах чадвар тэр хэрээр буурна. Тэр дундаа, төгрөгтэй харьцах ам.долларын ханш 2380 төгрөгөөр хэмжигдэж байхад инфляци “аядуу” байгаа нь эдийн засгийн хүлээлтийг зөөллөж байна. Хүлээлтээс инфляци шалтгаалдаг. Ийм зүй тогтол үйлчилсээр.

Хэрэв инфляцийн өсөлт өндөр байвал зах зээлийн үр ашиггүй байдлыг нэмэгдүүлж таарна. Энэ нь компаниудын урт хугацааны төлөвлөлт, төсөвт хүндрэл учруулахуйц бодит эрсдэл болдог. Тэрчлэн мөнгөний ирээдүйн худалдан авах чадварыг тодорхойгүй байдалд хүргэж мэдэх талтай. Ийм тохиолдолд төгрөгөөр хөрөнгө оруулалт, эсвэл хуримтлал хийх сэдлийг тэр болгон иргэдэд олгохгүй. Эдгээр нь урт хугацаанд ДНБ-д сөргөөр нөлөөлж, хөгжил саатахад тээг болох сул талтай.

Манай улсын гадаад худал-дааны ашиг дорвитой нэмэгдэж, төлбөрийн тэнцлийн алдагдал хумигдаж байна. Шатахуун болон төрийн зохицуулалттай бараа, үйлчилгээний үнээс болж инфляци огцом дээш “хөөрлөө” гэж үзэхэд төлбөрийн тэнцэлд “улаан гэрэл” асна. Улаан гэрэл ассан үед эдийн засгийн эмзэг байдал улам гүнзгийрч, тогтмол орлоготой иргэдийн хувьд бэрхшээл үүснэ. Энэхүү бэрхшээл нь төсөв, мөнгөний бодлогоор цэгцлэхэд бэрх эдийн засгийн хямралыг даллах эрсдэлтэй. Тиймээс төв банкууд инфляцийг анхааралтай ажиглаж, мөнгөний бодлогын жолоогоо хааш залахаа шийддэг.

Монголбанкны мөнгөний бодлогын хүү 14 хувьтай тэнцэж байгаа. Нэг долоо хоногийн хугацаатай төв банкны үнэт цаас нь банкуудын нөөцийг удирдахад чухал үүрэгтэй. Төв банкны бодлогын хүү банк хоорондын захын хөтөч хүүний үүргийг гүйцэтгэж байгаа. Бодлогын хүү нэмэгдэхийн хэрээр Монгол банк дахь арилжааны банкуудын харилцах дансанд байршиж буй төгрөгийн нөөц нэмэгддэг. Ингэснээр гүйлгээнд байгаа бэлэн мөнгөний хэмжээ саарч, барааны үнэ нэмэгдэх дарамт сулардаг зүй тогтолтой. Дэлхийн төв банкууд ч мөн адил инфляцитай тэмцэхдээ бодлогын хүүгээ нэмэгдүүлэх замаар үнийн өсөлтийг нам түвшинд “хадгалах” аргыг ашиглаж байна.

Инфляци хэт өсөх, эсвэл хэт буурах нь уршиг ихтэйг хэлье. Тухайлбал, манай эдийн засаг өнгөрсөн онд дефляци руу гулссан. Энэ үзэгдэл нь бараа, үйлчилгээг худалдан авах хүмүүсийн эрэлт, хэрэгцээ буурснаар үйлдвэрлэгч компа-

ниудыг өөрсдийн бүтээгдэхүүнээ хямд үнээр борлуулж, алдагдал хүлээхэд хүргэдэг үр дагавартай. Үүнийг их, бага хэмжээгээр хувийн хэвшил амссан. Хэрэв энэхүү шинж тэмдэг олон сараар дамнан үргэлжилсэн бол компаниуд хөрөнгө оруулалтаа танаж, ажиллах хүчээ цомхотгох байсныг үгүйсгэхгүй. Аж ахуйн нэгжүүдийн олонх нь банкны зээлтэй. Тэд энэ хүндрэлд “жив-сэн” бол банкуудын чанаргүй зээлийн хэмжээ нэг их наяд төгрөгөөр тогтохгүй их гарах байсан. Тэгвэл санхүүгийн хям рал жинхнээсээ үүсэх магадлалтай.

Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт хасах утга руу орж, төгрөгийн ханш ам.долларын эсрэг үргэлжлэн суларсан нь иргэдийн худалдан авах чадварт нэг талаар цохилт болсон. Эдгээрээс олон нийт инфляци хэт өндөр, эсвэл хэт бага байх нь ямар сөрөг талтайг мэдэж авсан. Инфляци өндөр байх нь таны орлого, таны мөнгө төдий чинээ үнэгүйдэж байна гэсэн үг. Ингэснээр иргэдийн амьжиргааны түвшин болон хадгаламжийн бодит үнэ цэнэ буурах гэмтэй. Цалин нэмэгдсэн ч жолоодлогогүй инфляцийн улмаас хөдөлмөрлөх сонирхолгүй болох, бүтээмж, үйлдвэрлэл агших зэрэг нэгнээсээ үүдэн гарах сөрөг үр дагаврыг тоочиж үл барна.

Эдийн засагт төгрөгийг хэт их хэмжээгээр нийлүүлсэн тохиолдолд инфляци өсөх нь бий. Ийм жишээ сонгуулийн жилүүдэд байнга давтагдаж байсан. Монголбанкнаас үл хамаарах төсвийн бодлогоос үүдэн инфляци хөөрөгдөх тохиолдол одоо ч байсаар. Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр, эрх баригч намын сонгуулийн амлалт инфляцийн өсөлтийн шалтгаан болсон хэвээр. Энэ нь манай улсаар зогсохгүй АНУ-ын Хол-боо ны нөөцийн банкны хөндүүр сэдэв болчихоод байгаа юм.

Өдгөө инфляци намжиж, эдийн засаг аажмаар сэргэж байна. Мөнгөний бодлогоор дамжуулан инфляцийг нам түвшинд барих оролдлогууд төв банкны түүхэнд элбэг. Хяналтдаа авч чадсан нь цөөн хэдий ч үнэгүй зүйл гэж байхгүй болохоор их цаг хугацаа, хөрөнгө зарцуулсан нь бий. Инфляцийн тогтворжилтын зураглал дунд хугацаанд доогуур түвшинд буюу эерэг байна. Ийм үед эдийн засаг илүү тогтворжиж, энэ нь эрүүл өсөлт, бүтээмж болж хувирдаг төдийгүй эдийн засгийн идэвхжлийг нэмдэг гэж нэрт эдийн засагч Мильтон Фридман онцолжээ. Гэхдээ төв банкны ажлыг зөвхөн үнийн тогт-воржилт, эсвэл валю тын ханшаар дүгнэх нь өрөөсгөл болохыг эдийн засагч Д.Лхагвасүрэн хөндсөн юм. Валютын ханш тогтвортой бай хаас инфляцийн төлөв хамаарч байна. Инфляци бол эдийн засгийн толь.

Б.Баяртогтох@bayartogrokhZGM


Хийлэх, томрох гэсэн утгатай энэ

үг бүхэл бүтэн төрийн мөнгөний

бодлогын хэмжүүр нь болж байна

БИЗНЕС

“Valeant Pharmaceuticals” зарим бизнесээ худалдана

Эм, эмийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч “Valeant Pharma-ceuticals” компани нүдний мэс заслын нэгжээ Германы "Carl Zeiss" компанид худалдахаар яриа хэлэлцээрийн шатанд явж байна. Одоогоор эцсийн шийдвэр хараахан гараагүй байгаа аж. Гэхдээ “Valeant Pharmaceuti-cals”-ийн нүдний мэс заслын нэгж хоёр тэрбум ам.доллараар үнэлэгдэнэ гэсэн урьдчилсан тооцоо байгаа юм. Өнгөрсөн

хоёр жилийн хугацаанд “Valeant Pharmaceuticals”-ийн гол эмийн борлуулалт буурснаас гадна АНУ-ын Засгийн газар үйл ажиллагаа, үнэ тогтоох үйл явцад нь шалгалт хийсэн нь том сорилт болсон байна. Тиймээс 28.9 тэрбум ам.долларын өрийн дарамтаа бууруулахаар зарим бизнесээ худалдаж эхэлжээ. Эдийн засагт тулгарч буй сорилт компаниудын ирээдүйн төлөвлөгөөг ийнхүү өөрчилж байна. Тэрчлэн өнгөрсөн хуга цаанд хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагаагаа эргэж харахад хүрээд байгаа нь энэ.

Э.ЭрдэнэтуяаШинжээч

ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ

“Grab” хэлцлээ идэвхжүүлэхээр төлөвлөж байна

Такси захиалгын үйлчилгээ үзүүлэгч “Uber”-ийн гол өрсөл-дөгч “Grab” компани худалдан авалт, хэлцлээ идэвхжүүлэхээр төлөвлөж байна. Шинээр хийх хэлц лийг Японы “Softbank” групп санхүүжүүлэх юм. “Grab”-ийн гүйцэтгэх захи рал “Softbank”-ийн хийж байгаа

хөрөнгө оруулалтын мөнгөн дүнг тодорхой хэлэхээс татгалзсан байна.

Хэдий тийм боловч тус компани “Softbank” тэргүүтэй хэд хэдэн хөрөнгө оруулагчдаас 1.5 тэрбум ам.дол ларын хөрөнгө татсан гэх мэдээллийг эх сурвалж онцолж байна.

Эдийн засаг


Хөрөнгийн биржийн индекс 0.07хувиар бууравМонголын хөрөнгийн бирж

лхагва гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар нэг, хоёр болон гуравдугаар ангилалд бүртгэлтэй 28 хувьцаат компанийн нийт 85,021 ширхэг хувьцаа арилжжээ. Хөрөнгийн биржийн индекс энэ өдөр 825.14 нэгж болж, 0.07 хувиар буурав. Ингэснээр зах зээлийн үнэлгээ 1.44 их наяд төгрөг боллоо. Ханшийн

өөрчлөлтийн хувьд 24 компанийн хувьцааны ханшид өөрчлөлт орсон байна. Үүнээс “Жуулчин говь” компанийн хувьцаа хамгийн өндөр буюу 15 хувиар өссөн бол “Монгол алт”-ын хувьцаа хамгийн их буюу 14.9 хувиар уналаа. Энэ өдөр Засгийн газрын үнэт цаасны хоёрдогч зах зээлийн арилжаагаар нийт 112 ширхэг үнэт цаас арилжжээ.

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1292.34 -0.16% 6/7/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 961.1 -0.23% 6/7/2017

МӨНГӨ SIA унци 17.695 -0.08% 6/7/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 254.2 -0.2% 6/7/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 55.67 +0.32% 6/7/2017

WTI ТОС CLA баррель 47.97 -0.46% 6/7/2017

БРЕНТ COA баррель 49.9 -0.44% 6/7/2017

БЕНЗИН XBA 152.93 -1.62% 6/7/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 3.061 +0.62% 6/7/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 6/7/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 77.75 +0.97% 6/7/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 13.98 +0.65% 6/7/2017

БУДАА RRA центнер 11.055 -0.36% 6/7/2017

БУУДАЙ WA бушель 439 +0.75% 6/7/2017

КАКАО CCA тонн 1975 -0.65% 6/7/2017

КОФЕ KCA фунт 125.55 -2.26% 6/7/2017Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▼

▲

▼

▼

▼

▲

▲

▲

▼

▲

▲

▲

▲

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

61.68 +0.34% 6/7/2017

0.028 -6.67% 6/7/2017

10.75 -9.9% 6/7/2017

0.02 +5% 6/7/2017

0.013 -7.69% 6/7/2017

3.15 -3.37% 6/7/2017

3.33 -0.6% 6/7/2017

0.37 +19.35% 6/7/2017

0.175 -2.86% 6/7/2017

0.57 +1.75% 6/7/2017

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

▲

▼

▼

▲

▼

▼

▼

▲

▼

▲

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 6275.059 -20.63 -0.33% 6/7/2017DAX INDEX DAX 12690.12 -132.82 -1.04% 6/7/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 15464.56 +54.78 +0.36% 6/7/2017S&P/ASX 200 AS51 5667.2 -0.28 0.00% 6/7/2017S&P 500 INX 2429.33 -6.77 -0.28% 6/7/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3135.395 +33.27 +1.07% 6/7/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 21136.23 -47.81 -0.23% 6/7/2017TOP 20 MSETOP 12536.75 -93.94 -0.74% 6/7/2017FTSE 100 UKX 7524.95 -0.81 -0.01% 6/7/2017HANG SENG HSI 25938.61 -58.53 -0.23% 6/7/2017NIKKEI 225 NKY 19984.62 +4.72 +0.02% 6/7/2017

▼

▼

▲ ▼

▼

▲

▼

▼ ▼

▼ ▲

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АПУ ХК APU 297.45 -5.58% 6/7/2017ГОВЬ ХК GOV 14100 0.57% 6/7/2017СҮҮ ХК SUU 124.77 -0.18% 6/7/2017АДУУН ЧУЛУУН ХК ADL 2398 9% 6/7/2017БАЯНГОЛ ЗОЧИД БУУДАЛ ХК BNG 37020 -2.58% 6/7/2017Э-ТРАНС ЛОЖИСТИКС ХК ETR 108.12 8.12% 6/7/2017ГАН ХИЙЦ ХК GHC 13000 13.04% 6/7/2017ГУТАЛ ХК GTL 17010 0% 6/7/2017ХӨХ ГАН ХК HGN 86.07 5.34% 6/7/2017ЖЕНКО ТУР БЮРА ХК JTB 58.4 6.18% 6/7/2017МОНГОЛ НЭХИЙ ХК MNH 4193 3.17% 6/7/2017МЕРЕКС ХК MRX 62.36 0.58% 6/7/2017ШИВЭЭ ОВОО ХК SHV 2254 1.94% 6/7/2017ТАХЬ-КО ХК TAH 17500 0% 6/7/2017УИД ХК UID 510.13 0.03% 6/7/2017МОНГОЛ САВХИ UYN 845.6 14.56% 6/7/2017

▼▲▼▲▼▲▲

◄►▲▲▲▲▲

◄►▲▲

99903584, 99903581

Уул уурхайн боловсруулах үйлдвэрээ түшиглэн хөгжинө

ЗАСАГ ДАРГА ЯРЬЖ БАЙНА

салбарт орон нутгийн зүгээс гол анхаарлаа хандуулна. Энэ гурван салбарын одоогийн хөгжлийг шинэ шатанд гаргаснаар илүү олон ажлын байр бий болж, тэр хэрээр иргэдийн амьжиргааны түвшин дээшилж, аймгийн хөгжил урагшилна гэж үзэж байгаа.

-Уул уурхайн боловсруулах үйлдвэрлэл хөгжих нөөц, боломжоо хэрхэн харж байгаа вэ?

-Аймгийн хувьд дэд бүтцийн үзүүлэлтээр өрсөлдөх чадварын хамгийн өндөр оноог авч байгаа. Энэ нь бидний давуу тал. Үүнийгээ илүү үр өгөөжтэй ашиглах, эдийн засгийн эргэлтэд оруулахад уул уурхайн ордуудыг түшиглэн бий болох боловсруулах үйлд-

вэрүүд гол үүргийг гүйцэтгэх юм. Уул уурхайн түүхий эдээ боловсруулах, нэмүү өртөг шингээхэд зайлшгүй анхаа-рахаас аргагүй. Энэ утгаараа боловсруулах үйлдвэрийг бий болгоход орон нутгийн зүгээс бодлогын түвшинд дэмжиж ажиллана. Тодруулбал, төр, хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг сайжруулахад ихээ-

хэн ач холбогдол өгч байна. Орон нутагт ажлын байр шинээр нэмэгдүүлэхэд уул уурхайн салбар, тэр дундаа боловсруулах үйлдвэр томоохон байр суурь эзлэх учиртай.

-Танай аймагт барилгын ма те риалын үйлдвэрүүд эх-нээ сээ ашиглалтад орчихсон бай гаа. Тухайлбал, цементийн то моо хон хоёр үйлдвэр одоо ажиллаж байна уу?

-Монгол Улсын дотоодын хэрэгцээг бүрэн хангах хэм-жээний хоёр том үйлдвэр ашиглалтад оруулж байгаа. МАК компанийн Хөх цавын цемент-шохойн үйлдвэр удахгүй албан ёсоор нээлтээ хийх гэж байна. Энэ үйлдвэр ашиглалтад орсноор 700 гаруй ажлын байр шинээр бий болох

Дорноговь аймгийн Засаг дарга Т.Энхтүвшинтэй ярилцлаа. “Орон нутагт ажлын áайр шинээр нэмэгдүүлэхэд уул уурхайн салáар, тэр дундаа áоловсруулах үйлдвэр томоохон áайр суурь эзлэх учиртай” хэмээн тэрáээр тодотгов.

-Аймаг болгон өөрсдийн хөгжлийн тулгуур салбараа тодорхойлж байна. Дорноговь аймгийн хувьд аль салбартаа түшиглэн хөгжих вэ?

-Аймаг бүрт өөрийн гэсэн давуу тал бий. Түүндээ тулгуур-лан тогтвортой хөгжлийг бий болгоход анхаарах хэрэгцээ, шаардлага гарч байна. Манай аймгийн хувьд энэ оныг бүтээн байгуулалтын жил болгон зарласан. Энэ хүрээнд цөөнгүй ажил хэрэгжүүлж эхлээд байна. Засаг даргын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт орон нутгийн нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийг тэтгэх гол гурван салбараа тодорхойлсон. Ирэх жилүүдэд уул уурхайн боловсруулах үйлдвэрлэлийг аймгийн хэмжээнд эрчимтэй хөгжүүлэхээр зорьж байгаа. Дэд бүтцийн тааламжтай нөхцөл байдлаа ашиглан орлогын эх үүсвэрээ бэхжүүлэхээр ажиллаж байна. Боловсруулах үйлдвэрлэлээс гадна аялал жуулчлал, хөдөө аж ахуйн

Б.Баяртогтох@bayartogtokhZGM

Энэ оныг бүтээн байгуулалтын жил болгон зарласан

юм. Ийм том үйлдвэрийн хаялга орон нутагт ирнэ гэж харж байгаа. Сумын иргэд төрсөн нутагтаа тогтвортой ажлын байртай болно гэдэг чухал. Хоёр том үйлдвэрийн нэг нь “Монполимент” группын “Монцемент”-ийн үйлдвэр өнгөрсөн онд ашиглалтад орсон. Тус үйлдвэр энэ жилээс бүрэн хүчин чадлаараа ажиллахаар болж байна.

-Та ярилцлагадаа дэд бүт-цийн үзүүлэлтээр өрсөлдөх чадварын хамгийн өндөр оноог авч байгаа гэлээ. Аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд дэд бүтэц чухал үүрэгтэй байж ирсэн. “Утаагүй үйлдвэрлэл” гэж тодотгодог энэ салбарт хэр анхаарал хандуулж байна вэ?

-Манайд дэд бүтэц харьцан-гуй сайн хөгжсөн төдийгүй Монголын хамгийн урт төмөр замтай аймаг. Ази, Европыг хол-босон төмөр зам манай айм гийн нутгаар дамжин өнгө рөхөөр байгаа. Энэ нь аялал жуулчлалыг амжилттай хөгжүүлэхэд түлхэц болох юм. Орон нутгийн удирдлагын хувьд хил орчмын болон шашин, соёлын аялал жуулч лалыг хөгжүүлэхэд нэлээд нухацтай хандаж байна. Хамарын хийд, Хан Баянзүрх уул, Энергийн төвийг түшиг-лээд аялал жуулчлалын төв байгуулах боломж бидэнд бий. Аялал жуулчлал манай аймгийн хөгжлийн тэргүү-лэх салбар. Тиймээс аяллын бү тээгдэхүүн, үйлчилгээг сайж руулах шаардлагатай. Орон нутгийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүнийхээ хэмжээг өсгөхөд аялал жуулчлалын салбарын үүрэг, оролцоо их. Үүнийг дагаж ажлын байр бий болоод зогсохгүй жи-жиг, дунд үйлдвэрлэл, гар

урлал хөгжихөөс гадна зочид буудал, зоогийн газар, аялал жуулчлалын компани хөл дээрээ босох боломж бүрдэх юм.

-Эдийн засгийн тэргүүлэх салбарт хөдөө аж ахуйн сал-бар орж байгаа. Энэ салбарт цаашид ямар бодлого баримт-лах вэ?

-Тэргүүлэх салбар дотор уламжлалт хөдөө аж ахуй, тэр дундаа мал аж ахуйн салбар орж байгаа. Малын тоонд бус чанарт анхаарах шаардлага тулгарч байна. Тиймээс үүлдэр угсаа болон ашиг шимийг сайж-руулахад дорвитой үр дүнд хүрэх нь чухал. Үүнээс гадна малын гаралтай бүтээг дэхүүнийг бо-ловсруулах, илүү өндөр үнээр борлуулах нөхцөлийг бүр-дүүлэхэд орон нутгийн зүгээс анхаарна. Малч дын амьжир-гааны эх үүсвэр болсон энэ сал барт хийж, хэрэгжүүлэх ажлаа маш тодорхой үйл ажил-ла гаа ны хөтөлбөртөө тусгасан. Төлөв лөсөн болгоноо бодит ажил болгохоор зорьж байна. Өмнөд хөрш хэмээх маш том зах зээл бидний дэргэд байна. Энэ боломжоо ашиглах гарцыг судалж байгаа. Хилийн боом тоо түшиглэн арьс, шир болон ноос-ны үйлдвэр байгуул лаа гэхэд эдийн засгийн үр ашигтай байх тооцоо бий. Мөн малын махаа экспортлох талаар шинэ арга, зам эрэлхийлж байна. Манай аймаг байнгын ажиллагаатай хоёр боомттой. Монголд гаднаас импортолж байгаа нийт бараа, бүтээгдэхүүний 60 гаруй хувь нь зөвхөн Замын-Үүдийн хи лийн боомтоор дамждаг. Ханги-Мандалын авто замын боомтоор нүүрс, төмрийн хүдэр зэрэг то дорхой хэмжээний ашигт малтмал экспортолж байгаа.

MSE all индекс

1,000

800

6002015 2016

Иргэдийн амь-жиргааны түвшин дээшилж, аймгийн хөгжил урагшилна

гэж үзэж байгаа

ЗГМ©

YНЭ: 600₮ ОНЦЛОХ Эдийн засгийн коридор эрчимжинэ · PDF...

Documents

Transcript of YНЭ: 600₮ ОНЦЛОХ Эдийн засгийн коридор эрчимжинэ · PDF...