XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın,...

23
Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research Cilt: 10 Sayı: 54 Yıl: 2017 Volume: 10 Issue: 54 Year: 2017 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20175434597 XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA KULLANILAN LAKAPLAR (HANE SAHİPLERİ LİSTESİ İLE BİRLİKTE) NICKNAMES USED IN BODRUM TOWN IN THE MID-19TH CENTURY (TOGETHER WITH LIST OF HOUSE OWNERS) Metin MENEKŞE Öz Bu çalışmada, bir arada yaşayan insanları daha kolay tanımada ve birbirinden ayırt etmede önemli bir simge olan lakaplar, Bodrum Kasabası örneğinde ele alınmıştır. Çalışmanın ana kaynağını, 1845 yılında kaydı tutulan 9 mahalleye ait Bodrum Kasabası Temettuât Defterleri oluşturmaktadır. Bu defterlerde yer alan aile isimleri, meslekler ve lakaplar sosyo-kültürel alanda bizleri aydınlatmaktadır. Araştırma konusu kapsamında defterler değerlendirildiğinde hane reislerinin büyük oranda lakapları ile kaydedildiği görülmektedir. Şöyle ki lakabı olan hanelerin toplam hane sayısının %65,7’sine tekabül ettiği kayıtlardan tespit edilmiştir. Lakap verilirken hane reisinin fiziksel özellikleri, hal ve hareketleri, sosyo-ekonomik durumu, mesleği, menşeî, etnik kökeni gibi özellikleri rol oynamıştır. Neticede, bu çalışma ile, söz konusu kültürün korunması ve gelecek kuşaklara aktarımında önemli bir işleve sahip olan lakapların Bodrum Kasabası örneğinde ortaya konulması amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Bodrum Kasabası, Temettuât Defterleri, Lakaplar. Abstract In this study, nicknames, which are important symbols for distinguishing and easily recognizing of people living together, has been dealth with in Bodrum Town example. Temettûat Registers of Bodrum Town recorded in 1845 and belonging to the nine neighborhoods form the main source of this study. Family names, occupations and nicknames which take part in this Registers inform us in the socio-cultural field. Evaluating the registers within the research household heads were substantially recorded with their nicknames. That is to say, it is determined from the registers that household heads with a nickname comprised %65,7 of total number of household heads. Giving a nickname to a household head, were considered his various features, such as distinctive physical appearance, attitudes and behaviors, socio-economic status, profession, origin and ethnicity. Nicknames were used for(as) both the name of the family and head of household. Eventually, with this study in Bodrum Town example, it is aimed to reveal. Nicknames which have a significant function to maintain so-called culture and to transfer its heritage to the next generations. Keywords: Ottoman State, Bodrum Town, Temettuat Registers, Nickname. Giriş A. XIX. Yüzyılda Bodrum’un İdari Yapısı ve Nüfusu Hakkında Kısa Bilgi Bodrum kelimesi, Anadolu'da hipodrom gibi büyük yapı kalıntıları olan antik şehir harabelerine Türkler tarafından verilen genel bir ad olup muhtemelen hipodromun kısaltılmış şeklidir. Anadolu'da XV-XIX. yüzyıllar arasında bu adla anılan antik şehirler İzmir'in batısında Seferihisar yakınlarındaki Theos, İzmir Selçuk'ta Efesos, Isparta'da Ağlasun yakınlarında Sagalassos, Burdur'da şimdiki Gölhisar yakınlarında Kybira, Adana Ceyhan'da Hemite köyü yakınlarında Kastabala'dır. Antik Halikarnassos üzerinde kurulu olan bugünkü Bodrum şehri ise Bodrum ismini günümüze kadar koruyan tek yer olma özelliğine sahiptir (Baykara(b), 1992: 247-249). Harita 1: XIX. Yüzyılda Aydın Vilayeti (Memâlik-i Osmaniyenin Taksimat-ı Mülkiyesi ve Yollarını Gösterir Harita: t.y.) Arş. Gör., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü.

Transcript of XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın,...

Page 1: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research Cilt: 10 Sayı: 54 Yıl: 2017 Volume: 10 Issue: 54 Year: 2017 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20175434597

XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA KULLANILAN LAKAPLAR (HANE SAHİPLERİ LİSTESİ İLE BİRLİKTE)

NICKNAMES USED IN BODRUM TOWN IN THE MID-19TH CENTURY (TOGETHER WITH LIST OF

HOUSE OWNERS)

Metin MENEKŞE• Öz Bu çalışmada, bir arada yaşayan insanları daha kolay tanımada ve birbirinden ayırt etmede önemli bir simge olan lakaplar,

Bodrum Kasabası örneğinde ele alınmıştır. Çalışmanın ana kaynağını, 1845 yılında kaydı tutulan 9 mahalleye ait Bodrum Kasabası Temettuât Defterleri oluşturmaktadır. Bu defterlerde yer alan aile isimleri, meslekler ve lakaplar sosyo-kültürel alanda bizleri aydınlatmaktadır. Araştırma konusu kapsamında defterler değerlendirildiğinde hane reislerinin büyük oranda lakapları ile kaydedildiği görülmektedir. Şöyle ki lakabı olan hanelerin toplam hane sayısının %65,7’sine tekabül ettiği kayıtlardan tespit edilmiştir. Lakap verilirken hane reisinin fiziksel özellikleri, hal ve hareketleri, sosyo-ekonomik durumu, mesleği, menşeî, etnik kökeni gibi özellikleri rol oynamıştır. Neticede, bu çalışma ile, söz konusu kültürün korunması ve gelecek kuşaklara aktarımında önemli bir işleve sahip olan lakapların Bodrum Kasabası örneğinde ortaya konulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Bodrum Kasabası, Temettuât Defterleri, Lakaplar. Abstract In this study, nicknames, which are important symbols for distinguishing and easily recognizing of people living together, has

been dealth with in Bodrum Town example. Temettûat Registers of Bodrum Town recorded in 1845 and belonging to the nine neighborhoods form the main source of this study. Family names, occupations and nicknames which take part in this Registers inform us in the socio-cultural field. Evaluating the registers within the research household heads were substantially recorded with their nicknames. That is to say, it is determined from the registers that household heads with a nickname comprised %65,7 of total number of household heads. Giving a nickname to a household head, were considered his various features, such as distinctive physical appearance, attitudes and behaviors, socio-economic status, profession, origin and ethnicity. Nicknames were used for(as) both the name of the family and head of household. Eventually, with this study in Bodrum Town example, it is aimed to reveal. Nicknames which have a significant function to maintain so-called culture and to transfer its heritage to the next generations.

Keywords: Ottoman State, Bodrum Town, Temettuat Registers, Nickname.

Giriş A. XIX. Yüzyılda Bodrum’un İdari Yapısı ve Nüfusu Hakkında Kısa Bilgi

Bodrum kelimesi, Anadolu'da hipodrom gibi büyük yapı kalıntıları olan antik şehir harabelerine Türkler tarafından verilen genel bir ad olup muhtemelen hipodromun kısaltılmış şeklidir. Anadolu'da XV-XIX. yüzyıllar arasında bu adla anılan antik şehirler İzmir'in batısında Seferihisar yakınlarındaki Theos, İzmir Selçuk'ta Efesos, Isparta'da Ağlasun yakınlarında Sagalassos, Burdur'da şimdiki Gölhisar yakınlarında Kybira, Adana Ceyhan'da Hemite köyü yakınlarında Kastabala'dır. Antik Halikarnassos üzerinde kurulu olan bugünkü Bodrum şehri ise Bodrum ismini günümüze kadar koruyan tek yer olma özelliğine sahiptir

(Baykara(b), 1992: 247-249).

Harita 1: XIX. Yüzyılda Aydın Vilayeti

(Memâlik-i Osmaniyenin Taksimat-ı Mülkiyesi ve Yollarını Gösterir Harita: t.y.)

• Arş. Gör., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü.

Page 2: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 308 -

Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde Menteşe Sancağı, idari olarak Milas, Megri, Bodrum, Köyceğiz ve Marmaris kazalarından oluşmaktadır (Ali Tevfik, 1318: 259-260). Menteşe Sancağının yüzölçümü 13.239 kilometredir. Muğla 2.050, Milas 1.863, Bodrum 787, Marmaris 1.390, Köyceğiz 2.660, Megri 4.489 km² genişliğinde olup bunların içinde en küçüğü Bodrum’dur (Sami ve Hüsnü, 2000: 8).

XIX. yüzyıl Bodrum, doğuda Milas kazası, güneyde İstanköy Körfezi, kuzeyde Mandalyat Körfezi ve batıda Adalar Denizi ile çevrilidir. Saravalos ve Karaabad nahiyesi adlı iki nahiyesi bulunan, 31 karyeyi ve 13 mahalleyi içeren bir kazadır. Kaza, İzmir’den deniz yoluyla 175 mil mesafede ve 37 derece 4 dakika kuzeyde ve 25 derece 9 dakika doğuda bulunmaktadır. Milas’ın merkezine 140 km uzaklıktadır. Bodrum kazası merkez vilayete (Aydın) 54 saat, merkez livaya (Menteşe) 24 saat, diğer kazalara 12 saat uzaklıktadır (Baykara(a), 2010: 9).1

Bodrum’un nüfusu ile ilgili olarak yerli ve yabancı kaynaklardan bilgi edinilebilmektedir. XIX. yüzyılın başlarında Bodrum’a gelen seyyahlar buranın nüfusu hakkında bilgi vermektedirler. W. Turner, 1815’te 2.000 Türk ile 110 Rum evi bulunduğunu ve yaklaşık 10.000 kişi yaşadığını belirtir. Michaud, 1830’larda toplam nüfusun 2.800 olduğunu, Wrotchenko ise 400’ü Rum toplam 1.200 hane bulunduğunu yazmaktadır (Michaud, 1835: 499; Turner, 1820, s. 56; Baykara(b),1992: 249). Osmanlı Devleti’nde II. Mahmut döneminde gerçekleştirilen 1831 nüfus sayımında Bodrum’da, 1.190 Müslüman kaydedilmiştir (Karpat, 2010: 235). Çalışmamız dâhilinde olan 1845 tarihli Temettuât defterlerinde Bodrum Kasabasında 589 hane olup, Osmanlı nüfus araştırmalarında genel kabul gören “5” katsayısı ile çarpıldığında toplam nüfusun yaklaşık olarak 2.945 olduğu ortaya çıkmaktadır.2 1881/1882-1893 genel sayımında ise 11.551 Müslüman, 2.245 Rum, 82 Yahudi ve 3 yabancı uyruklu olmak üzere toplam 13.884 kişi tespit edilmiştir(Karpat, 2010: 260-261).

Aydın Vilayet Salnamelerinde Bodrum nüfusu hakkında bilgi sahibi olunabilmektedir. 1889/1890’da 11.300 Müslüman, 2.156 Rum, 114 Protestan ve 4 ecnebi olmak üzere toplam 13.574 kişi yer almaktadır (Aydın Vilayet Salnamesi, R. 1305/M. 1889/1890, s. 208). 1891/1892’de 11.551 İslam, 2.245 Rum, 82 Yahudi ve 6 ecnebi tebaasından olmak üzere toplam 13.884 kişi bulunmaktadır (Aydın Vilayet Salnamesi, H. 1308/M. 1891/1892: 422). 1897/1898’de 12.459 İslam, 2.559 Rum, 102 Yahudi, 15 Ecnebi ve 53 Yabancı olmak üzere toplam 15.188 kişi tespit edilmiştir (Aydın Vilayet Salnamesi, H. 1315/M. 1897/1898: 508-509). 1898/1899’da ise 12.608 İslam, 2.552 Rum, 95 Yahudi ve 104 yabancı olmak üzere toplam 15.379 kişi bulunmaktadır (Aydın Vilayet Salnamesi, H. 1316/M. 1898/1899: 489-191).

B. Temettuât Defterleri ve Bodrum Kasabası Temettuât Defterleri

“Temettu’’ kelimesi “kâr etme, fayda görme”, “Temettuât” “kârlar, faydalar “ anlamına gelmektedir (Devellioğlu 2007: 1073). “Temettu Vergisi’’ ise tüccar ve esnafın senelik kazançlarının miktarının tahmin ve takdir edilerek, bundan %3 oranında alınan vergidir (Şener 1990: 108). Temettu vergisinin esasını 1789-1839 yıllarını kapsayan III. Selim ve II. Mahmut dönemleri oluşturmaktadır (Demir, 1999: s. 315–317).

Temettuât sayımları nüfusun etnik özelliğine göre mahalli idareciler tarafından yapılmıştır. Müslümanların yazılması; muhtar-ı evvel, muhtar-ı sani ve köy imamları tarafından gerçekleştirilmiştir. Gayr-i Müslimlerin yazılması; papazlar ve kocabaşılar tarafından gerçekleştirilmiştir (Kütükoğlu, 1995: 397-398). Kayıtlar tutulurken, bir defterin hangi kasaba, mahalle ya da köye ait olduğu yazılmış; Müslim, reaya veya karışık notu düşülerek, mükelleflerin dinî menşei genellikle belirtilmiştir.

XIX. yüzyılda reayanın maddi durumunu tespit etmek amacıyla yapılan sayımlar sonucunda tutulan temettuât defterlerinde; eyalet, sancak, kaza, gibi iskân merkezlerine bağlı köyler ve mahalleler hane hane ele alınarak hane reislerinin isimleri, yıllık kazançları, arazisi, hayvanâtı, gayrimenkûlleri ve bunların kıymeti gibi teferruatlı bilgilere ulaşabilmek mümkündür. Bu sayımlar az da olsa H. 1256/M. 1840 yılını, genellikle de H. 1260-1261/M. 1844-1845 yıllarını kapsadığı için Tanzimat Fermanı sonrası Osmanlı Devleti taşrasının sosyo-ekonomik durumunun incelenmesi açısından en önemli kaynaklardandır.

Konu dâhilinde olan R. 1261/M. 1845 tarihli Temettuât defterinde Bodrum, Aydın Eyaleti dâhilinde Menteşe Sancağına bağlı bir kasaba olarak gösterilmektedir. Çalışmanın ana kaynağını Başbakanlık Osmanlı Arşivi Maliye Varidat Kalemi içinde yer alan 1845 yılına ait Bodrum kasabası Temettuât defterleri3 oluşturmaktadır.

* Arş. Gör., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, [email protected] 1 Aynı zamanda mükemmel bir tarihi kalesi bulunmaktadır. Sahil kenarında olması hasebiyle de ahalisi balık ve süngercilikle meşgul olmaktadır (Ali Saib 1304: 297). 2 BOA., ML. VRD. TMT. d. 01631, 01632, 01633, 01634, 02803, 02804, 02805, 02806, 02807. 3 Bodrum Kasabası Temettuât Defteri, 23x63 ebadında olup toplam 162 sayfadan oluşmaktadır.

Page 3: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 309 -

Bu defterler 9 mahalleye aittir. Mahalleler; Umurca Mahallesi4, Çarşı Mahallesi5, Kelerlik Mahallesi6, Rum Mahallesi7, Kiliselü Mahallesi, Tepecik Mahallesi8, Yeniköy Mahallesi, Türkkuyu Mahallesi9 ve 1831 sayımında Eski Çeşme ma’a Mahalle-i Tersane olarak geçen (BOA, NFS.d., No: 3126), dolayısıyla Tersane Mahallesi’ni de içine alan Eski Çeşme Mahallesi10’dir. Defterlerin ilk sayfasında idari teşkilata dair bilgi verilmektedir. Örneğin Çarşu Mahallesi Temettuât defterinde;“Aydın Eyâleti mülhakâtinden Menteşe Sancağı kazalarından Bodrum Kasabası mahallâtından Çarşu Mahallesi ahalisinin emlâk ve arazi ve temettuâtlarını mübeyyin defterdir”11 ibaresi yer almaktadır.

Tablo 1. Bodrum Kasabası Mahallelerine Ait Temettuât Defterleri Mahalle Defter Fon Kodu ve Numarası Hane

Umurca Mahallesi ML. VRD. TMT. d. 01631 79 Çarşu Mahallesi ML. VRD. TMT. d. 01632 67

Kelerlik Mahallesi ML. VRD. TMT. d. 01633 39 Rum Mahallesi ML. VRD. TMT. d. 01634 156

Kiliselü Mahallesi ML. VRD. TMT. d. 02803 31 Tepecik Mahallesi ML. VRD. TMT. d. 02804 54 Yeniköy Mahallesi ML. VRD. TMT. d. 02805 52

Türkkuyu Mahallesi ML. VRD. TMT. d. 02806 55 Eski Çeşme Mahallesi ML. VRD. TMT. d. 02807 56

Toplam 589 Hane

XIX. Yüzyıl Ortalarında Bodrum Kasabasında Tespit Edilen Lakaplar 1. Lakaplar

“Sıfat, vasıf” demek olan lakap, Arapça bir kelimedir (Bozkurt, 2003: 65) Asıl ada sonradan eklenen ve kişinin herhangi bir özelliğinden dolayı verilen isimdir. Ya fizikî bir özellik, karakter yapısı, davranış şekli ya da kişinin başından geçen bir olay lakabın kullanıldığı çevrede amaca uygun mesajları yollayacak biçimde lakap denilen tek kelimeye sığdırılmaktadır (Erşahin, 2005: 173-174). Medih yolu, Târif ve tanıtma, Kötüleme ve hafife alma amaçlı olmak üzere başlıca üç tip lakaba rastlanmaktadır (Parmaksızoğlu, 1975: 455-456).

Cahiliye döneminde, kişinin adından başka sonradan toplumun verdiği bir de lakabı olmuş, onun fizik veya karakter yapısını yansıtan bu lakap bazen takdir, bazen tahkir ifade etmiştir. Kur’ân-ı Kerîm’de inananların birbirlerini çirkin lakaplarla çağırmaları yasaklanmış ve bu davranış tövbe edip vazgeçilmesi gereken fâsıklık kapsamında sayılmıştır. İslam ahlakına göre bir kişiye, aynı ismi taşıyan başka kişilerden ayırmak ve onun tanındığı özelliğini vurgulamak amacıyla lakap takmak da bir sakınca yoktur. Hadiste, özellikle ricâl ilminde lakap bilgisinin büyük önemi vardır. Hadis âlimleri râvilerin tanınması, bilhassa isim ve künyelerinde benzerlik olanların birbirine karıştırılmaması için lakap bilgisine önem vermişlerdir(Bozkurt, 2003: 65-66).

Nizâmülmülk, Siyâsetnâme adlı eserinde lakapların önemine işaretle: “lakap onu taşıyan kişiye uygun olmalıdır” der ve çoğalmalarıyla değerlerinin azalacağını, itibarlarının kalmayacağını belirterek halife ve sultanların bu konuda hassas davranmalarını tavsiye eder (Nizâmülmülk, 1995: 208-219).

Osmanlı Devleti döneminde, Osmanlı toplumunda kişilerin sosyal mevki ve statülerinin tayin, tespit ve anlaşılmasında en mühim yardımcılardan birisi muhakkak ki taşıdıkları unvan ve lakaplar olmuştur. Bu, kişinin hangi aileye ait olduğunun, meslekî statü, dini veya ilmi niteliği olan bir grup veya sınıfa ait olup olmadığının bir işareti olarak algılanmıştır. Bu sebeple unvan ve lakaplar Osmanlı toplumunda önemli bir yere sahiptir(Elibol, 2008: 114-115).

4 Umurca (Ömerce) adlı iyiliksever kişiden veya eski Türk amirali Umur Bey’in gemilerinde çalışan leventlere Umurca denilmesiyle, o işle meşgul bir kişinin buraya yerleşmesi ile anılmıştır. Bkz. Osman Nuri Ergin, Bodrum Tarihi Sosyal İktisadi Yönleri İle, İstanbul 1965, s. 48. 5 Mahallenin adı içinde bulundurduğu çarşıdan gelir. Bu mahalle tam merkezde bulunur. 6 Bodrum kalesinin sol üst sathında kurulmuş dar sokaklardan oluşan ve meyilli bir tepe üzerinde yükselir. 7 Rum Mahallesi, adalardan geçen Rumlar için Osmanlı tarafından geliştirilmiştir. Kıyıya paralel olarak uzar ve yeknesak bir bölüm meydana getirir. Bu uzunluk yaklaşık olarak 900 metre kadardır. Evler, kıyıya dik yollar etrafında avluları çevreleyen yoğun bir doku meydana getirir. Sadece XIX. yüzyılda yapılmış olan bir kilisenin kalıntıları bulunur. Rum Mahallesi kuzeyde keskin bir sınırla bitmektedir. Bu iki yer arasında kentin merkezi bulunur. Bkz. Muğla 1973 İl Yılığı, s. 287. 8 Tepecik, bugünkü Cumhuriyet İlkokulu’nun arkasına rastlayan küçük tepeden adını alır. 9 Türkkuyu Mahallesinin dokusunda, tarih sürecinde yaşamış olan insanların Anadolu asıllı oluşları, tarıma bağlı bulunuşları ve toprakla ilişkileri apaçık izlenmektedir. Bu kısmı oluşturan ev ünitelerinde iki tip görülür. Birincisi tipik Bodrum evleridir. İkincisi daha dağınık görülen kule evlerdir. Kentin eski gelişme yeri olan Türk mahallesinde ev kümeleşmeleri ile Osmanlı eserleri arasında bağlantı izlenebilir. Örneğin Türkkuyu Mahallesi bir sarnıç ve bir kuyu etrafında toplanmıştır. Kıyıda ise Tepecik Cami merkez olmuştur. Bkz. Muğla 1973 İl Yılığı, s. 287. 10 Eski Çeşme, Bodrum çeşmelerine gelen suyun en eski tarihli geldiği bölgedir. 11 BOA., ML. VRD. TMT. d. 01632, s. 1. Defterin ilk sayfası için bkz. EK-1.

Page 4: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 310 -

2. Bodrum Kasabası Mahallelerinde Tespit Edilen Lakaplar

Osmanlı İmparatorluğunda mahalle, birbirlerini tanıyan, bir ölçüde birbirlerinin davranışlarından sorumlu, sosyal dayanışma içinde olan kişilerin oluşturduğu bir topluluğun yaşadığı yerdir. Diğer İslam şehirlerinde olduğu gibi Bodrum’da da dinsel ve etnik açıdan bir grup oluşturan insanlar beraber yaşamışlardır. Bazı meslek grupları kendi meslek grubu adlarıyla anılan yerlerde topluca ikamet etmişlerdir. Yine, bazı mahalleleri, aynı liderin önderliğinde birlikte yaşama arzusuyla oluşturulmuş yerleşme birimi olarak düşünmek de mümkündür. Buna en güzel örnek Rum mahallesidir (Baykara(a), 2010: 46).

XIX. yüzyıl ortalarında kaydı tutulan Bodrum kasabası Temettuât defterlerinde, Umurca Mahallesi, Çarşı Mahallesi, Kelerlik Mahallesi, Rum Mahallesi, Kiliselü Mahallesi, Tepecik Mahallesi, Yeniköy Mahallesi, Türkkuyu Mahallesi, Eski Çeşme Mahallesi olmak üzere 9 mahallenin sosyal, demografik ve ekonomik durumlarına dair bilgiler yer almaktadır. Sosyal yapı içerisinde yer alan lakaplar, insanların statülerini, vasıflarını, meşguliyetlerini ortaya koymak adına önemli ipuçları sunmaktadır. Hane reisleri ve ailelerin sosyal durumu ile ilgili ipuçları veren lakaplar, Temettuât defterlerinde şahıs adından önce yer almaktadır. Böylelikle kişinin dinî, fizikî, meslekî, menşeî durumu hakkında bilgi sahibi olunabilmektedir.

Mahalleler kendi içinde değerlendirilmeden önce genel bir değerlendirme yapıldığında toplam 589 haneye sahip Bodrum Kasabası mahallelerinin 387 hanesinde lakap kaydının olduğu görülmektedir. Lakaplar, kişilerin fiziksel özelliklerini, davranışlarını ve huylarını yansıtan lakaplar, meslek bildiren lakaplar, menşe’e göre verilen lakaplar, hayvan adlarına ait lakaplar, etnik isimli lakaplar, askeri terimli ve unvanlı lakaplar, dini motifli ve sosyal durum bildiren unvan ve lakaplar, eşyaya bağlı lakaplar olarak çeşitli gruplar içerisinde değerlendirilebilir. Bu gruplara dâhil olarak 9 mahallede tespit edilen lakaplar ve sayıları aşağıdaki tabloda olduğu gibidir.

Tablo 2. Bodrum Kasabası Mahallelerinde Geçen Lakaplar ve Lakapların Yer Aldığı Hane Sayısı

Lakap Hane Sayısı

Lakap Hane Sayısı

Lakap Hane Sayısı

Ahmedceoğlu 2 Hafız 2 Lokmacıoğlu 1

Akçaoğlu 1 Hafızoğlu 1 Mağribli

Damadı/İstanköylüoğlu 1

Akşehirli 1 Halil Amuca 1 Mağriblioğlu 3 Arab 1 Halilbeyzâde 1 Mantalı? 1

Arab Kara 1 Hamamcıoğlu 2 Mazbutoğlu-Çavuş 1 Arab Zenci Said 1 Hamamcıoğlu-Hafız 1 Mazili-Molla 1

Arabacıoğlu 1 Hamamcıoğlu-Kamber Molla 1 Menusalı? 1 Araboğlu 1 Hamamcıoğlu-Koca 1 Menyeli 1

Avâde 1 Haselkabbadoğlu? 1 Meriteoğlu? 1 Bağlalı 1 Hatiboğlu 1 Mesdaneoğlu 2

Bağlalı Koca 1 Hatiboğlu-Çavuş 1 Meskebali? 1 Bakıcı 1 Hayırsöylemezoğlu 1 Mısdıkoğlu-Deli 1

Bakkalcıoğlu 2 Helvacıoğlu 4 Milaslı 1 Baklacıoğlu 1 Hürmetlioğlu 1 Molla 10

Bâlioğlu 2 Hüsniyetoğlu 1 Molla Vesiloğlu 1 Becceli 1 İdenlioğlu? 1 Muğlalı Köse Kadıoğlu 1

Benceli? 1 İğnecioğlu 1 Munkod? 1 Bengioğlu 1 İkizoğlu 1 Nalbant 1

Benli 1 İmamoğlu 3 Natıroğlu 2 Berber 2 İmamoğlu-Küçük 1 Oduncu Yakuboğlu 2

Berberoğlu 1 İmamoğlu-Molla 1 Osmancıkoğlu 3 Bereli 1 İmdadoğlu 1 Pabuççu 4

Beşeoğlu 1 İnce 2 Pabuççu Ali Usta 1 Bıyıklıoğlu 1 İncebacakoğlu 1 Pabuççu Çakır 1 Boduroğlu 1 İnceoğlu 2 Pabuççuoğlu 2 Boyrazoğlu 2 İncircinin Keleş 1 Papazoğlu 2

Boz İmamoğlu 1 İpibeseoğlu? 1 Rezaneoğlu? 1 Bunakoğlu 1 İsmailcikoğlu 1 Sabık Dizdar 1

Burgucubaşı 1 İstanbullu 1 Sakallı 1 Buyratoğlu? 1 İstanbulluoğlu 1 Sakallıoğlu 4 Celmeoğlu 1 Kabadanioğlu? 1 Sarı 7 Cenklioğlu 1 Kabakçı 1 Sarı Hüseyinoğlu 1

Cennetioğlu 1 Kadı Ahmedoğlu 1 Sarı Hüseyinoğlu-Kara İmam

Molla 1

Cephaneci 2 Kadıoğlu 5 Sarıca 1 Cezayirli 2 Kalaycı 1 Sarı-Karadenizli Deli 1

Page 5: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 311 -

Cibâdoğlu 1 Kalecirna? 1 Sarıkızoğlu 1 Cücüoğlu 1 Kambur 1 Satıcıoğlu 2

Çakır 4 Kapalıoğlu 2 Sebuoğlu? 1 Çakıroğlu 1 Kapucu 1 Semercioğlu 2

Çakıroğlu-Molla 1 Kapucuoğlu 2 Sisamlı 1 Çalık 1 Kapudanoğlu 1 Solak-Molla 1

Çandarlıoğlu 1 Kara 19 Soytarıoğlu 1 Çatık 1 Karaca/Sarı 1 Şalvarcıoğlu 1 Çavuş 1 Karadenizli 1 Şeyh 1

Çelebioğlu 1 Karadenizli Laz Deli 1 Tabancacı 1 Çelik 1 Karakaçanoğlu 1 Tabantaoğlu 1

Çeltekoğlu 1 Karakalpooğlu 1 Tabulcuoğlu?-Koç 1 Çembercioğlu 1 Karasülükoğlu 1 Tahtacıoğlu 4

Çineli 1 Kasaboğlu Sarı 1 Tahtalıoğlu 2 Çinelioğlu 3 Kavaloğlu 1 Taluboğlu 1

Çoban 1 Kayserili 2 Tavaslı Ahmedoğlu 1 Çömezoğlu 1 Kebabcıoğlu 1 Tavaslı-Ölcek 1

Çubukçu 1 Kel 1 Tavil 2 Çulhaoğlu 3 Keleşoğlu 1 Tavil-Molla 1 Danacıoğlu 1 Kermeslioğlu 1 Tavşanoğlu 1

Danacıoğlu-Çolak 1 Kethüda 1 Teymur Ayak 1 Danacıoğlu-Kara 1 Kethüdâoğlu 1 Teymurcı 1

Dangalakoğlu 1 Kıran 1 Teymurcıoğlu 2 Dasdırcaoğlu? 1 Kırca 1 Tiryakioğlu 2

Debbağ 2 Kırlıoğlu 1 Tiz 1 Debbağoğlu 1 Kıyyelioğlu 1 Toboğlu 1 Dede-Molla 1 Kız Ahmedoğlu-Molla 1 Topal 1

Deli 7 Kızıl 2 Topal Alioğlu 1 Delicelioğlu 2 Kilercioğlu 1 Topal Mehmedoğlu 1

Delioğlu-Karadenizli Deli

1 Kirişli 1 Topal-Dalkılınç 1

Deli-Topal 1 Kirişlioğlu 1 Topçu 2 Deveci 2 Kirli 1 Topçu Yüzbaşı 1

Deveci Boz 1 Koca 7 Topçuoğlu 1 Deveci Kara 2 Koca İrioğlu 2 Tosmanoğlu 1

Deyyuz 1 Koca Sarı 1 Tosmanoğlu-İliksiz 1 Dirmeli? 1 Kocagözoğlu 1 Tosunoğlu 1

Dönmeoğlu 1 Kocamazoğlu 1 Tuzcuoğlu 1 Ebeşoğlu 1 Kokuluoğlu 1 Tüksüz(Tüğsüz) 1

Elhac 3 Korucu 1 Tüsünoğlu 2 Emiroğlu 1 Korucuoğlu 1 Uşe-Cezzazlı 1 Esbiroğlu 1 Kozyakalıoğlu 1 Uzun 6 Eskicioğlu 1 Köle 1 Uzun Hasan 1 Evgiroğlu? 1 Köse 1 Vardiyan 1

Gamirillioğlu? 1 Köseoğlu 5 Varoylu? 1 Gebeşoğlu 1 Ku(o)şkız 1 Yediyüzlü 3

Germeli 1 Kurusıkıoğlu 1 Yekti 1 Germelioğlu 1 Kuruzamiye? 2 Yelladiye? 1

Giridli 1 Kuyumcuoğlu 1 Yemlâk? 1 Gökçe 1 Küçük 1 Yerli 1

Gökçeoğlu 1 Küçük-Molla 1 Yılıkoğlu 1 Gökmenoğlu 1 Küpeli 1 Zenci Arab Kara 2

Gölcüklü 1 Kürdoğlu 1 Zenneci-Retim 1 Gurbağaoğlu 1 Labsekilioğlu 1 Toplam 387

Gülcioğlu 1 Lalaoğlu-Zenci Kara 1

Toplam 387 hanede tespit edilen lakaplar içerisinde özellikle ön plana çıkanlar; Kara, Molla, Sarı, Deli, Koca, Uzun, Kadıoğlu, Köseoğlu, Çakır, Helvacıoğlu, Pabuççuoğlu, Sakallıoğlu ve Tahtacıoğlu’dur. Dolayısıyla hane sahiplerinin fiziksel özelliklerine göre veya sosyal statülerine göre lakap kullanımının yaygın olduğu ortaya çıkmaktadır. Ön plana çıkan lakaplar ve sayıları ile ilgili oluşturulan tablo aşağıda olduğu gibidir:

Page 6: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 312 -

Tablo 3. Bodrum Kasabası Mahallelerinde Öne Çıkan Lakaplar Lakap Lakabın Kullanıldığı Hane Sayısı Kara 19 Molla 10 Sarı 7 Deli 7 Koca 7 Uzun 6

Kadıoğlu 5 Köseoğlu 5

Çakır 4 Helvacıoğlu 4 Pabuççuoğlu 4 Sakallıoğlu 4 Tahtacıoğlu 4

Bundan sonraki başlıklar altında mahalleler ayrı ayrı ele alınıp tespit edilen lakapların değerlendirilmesine çalışılacaktır.

2.1. Umurca Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

XIX. yüzyıl ortalarında Bodrum kasabası mahalleleri içinde hane sayısı itibariyle %13,4 oranıyla ikinci sırada gelen Umurca Mahallesi, lakaplar bakımından da %79,7’lik bir orana sahiptir. Mahalle içerisinde toplam 79 hanenin 63’ünde lakap tespit edilmiştir. Bu lakaplar aşağıdaki tabloda olduğu gibidir.

Tablo 4. Umurca Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Lakap Lakabın Yer Aldığı

Hane Sayısı Lakap

Lakabın Yer Aldığı Hane

Sayısı Elhac 1 Kızıl 2

Ahmedceoğlu 2 Kilercioğlu 1 Akşehirli 1 Koca 2

Arab Kara 1 Koca İrioğlu 2 Bereli 1 Koca Sarı 1

Boz İmamoğlu 1 Köseoğlu 2 Cenklioğlu 1 Ku(o)şkız 1

Çakır 1 Kuruzamiye? 2 Çömezoğlu 1 Mantalı? 1

Deli 2 Mısdıkoğlu-

Deli 1

Deli-Topal 1 Molla 1 Deyyuz 1 Munkod? 1

Dönmeoğlu 1 Osmancıkoğlu 3 Halil Amuca 1 Sakallıoğlu 3

Hamamcıoğlu-Hafız

1 Sarı 2

İkizoğlu 1 Sebuoğlu? 1 İmamoğlu-

Molla 1 Şeyh 1

İnce 1 Tabantaoğlu 1 İnceoğlu 1 Tahtacıoğlu 1

İsmailcikoğlu 1 Teymurcı 1 Kabakçı 1 Toboğlu 1

Kadıoğlu 3 Tuzcuoğlu 1 Kara 4 Toplam 63 Kıran 1

Tabloda görüldüğü üzere lakapların oluşumunda mesleğin, fiziksel özelliğin, sosyal statünün veya memleketin etkili olduğu görülmektedir. Bunlar içerisinde 4 hanede görülen Kara, 3’er hanede görülen Osmancıkoğlu, Kadıoğlu ve Sakallıoğlu lakapları dikkat çekmektedir.

2.2. Çarşu Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

XIX. yüzyıl ortalarında Bodrum kasabası mahalleleri içinde hane sayısı itibariyle %11,4 oranıyla üçüncü sırada gelen Çarşu Mahallesi, lakaplar bakımından da %65,7’lik bir orana sahiptir. Mahalle içerisinde toplam 67 hanenin 44’ünde lakap tespit edilmiştir. Bu lakaplar aşağıdaki tabloda olduğu gibidir:

Page 7: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 313 -

Tablo 5. Çarşu Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Lakap Lakabın Yer Aldığı

Hane Sayısı Lakap

Lakabın Yer Aldığı Hane

Sayısı Baklacıoğlu 1 Kapucuoğlu 1

Bâlioğlu 2 Koca 2 Bengioğlu 1 Labsekilioğlu 1

Berber 1 Menyeli 1 Bunakoğlu 1 Molla 6

Buyratoğlu? 1 Pabuççu 1 Çalık 1 Sakallı 1

Çandarlıoğlu 1 Sakallıoğlu 1 Çavuş 1 Tahtacıoğlu 3 Çelik 1 Taluboğlu 1

Çeltekoğlu 1 Topçu 1 Çembercioğlu 1 Topçu Yüzbaşı 1

Debbağ 1 Tüksüz(Tüğsüz) 1 Elhac 1 Tüsünoğlu 2

Germeli 1 Yekti 1 Helvacıoğlu 2 Zenneci-Retim 1

Kapucu 1 Toplam 44

Tabloda görüldüğü üzere lakapların oluşumunda fiziksel özelliğin, sosyal statünün, mesleğin etkili olduğu görülmektedir. Bunlar içerisinde özellikle 6 hanede görülen Molla lakabı ön palana çıkmaktadır. Bu lakabı, 3 hanede görülen Tahtacıoğlu, 2’şer hanede görülen Koca, Tüsünoğlu, Bâli ve Helvacıoğlu lakapları takip etmektedir.

2.3. Kelerlik Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Bodrum kasabası mahalleleri içinde hane sayısı itibariyle %6,6 oranıyla sekizinci sırada gelen Kelerlik Mahallesi, lakaplar bakımından da %84,6’lık bir orana sahiptir. Mahalle içerisinde toplam 39 hanenin 33’ünde lakap tespit edilmiştir. Bu lakaplar aşağıdaki tabloda olduğu gibidir:

Tablo 6. Kelerlik Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Lakap Lakabın Yer Aldığı Hane

Sayısı Lakap

Lakabın Yer Aldığı Hane

Sayısı Bakkalcıoğlu 2 Köse 1

Benli 1 Köseoğlu 3 Cephaneci 1 Lokmacıoğlu 1 Cezayirli 1 Mazbutoğlu-Çavuş 1

Danacıoğlu-Çolak 1 Meskebali? 1 Danacıoğlu-Kara 1 Molla 1

Deli 1 Rezaneoğlu? 1 Gölcüklü 1 Satıcıoğlu 2

Hafız 1 Solak-Molla 1 Hatiboğlu-Çavuş 1 Tabulcuoğlu?-Koç 1

İmamoğlu 1 Topal 1 İmdadoğlu 1 Tosmanoğlu 1

Kara 1 Uzun 2 Kokuluoğlu 1 Toplam 33

Kozyakalıoğlu 1

Tabloda görüldüğü üzere lakapların oluşumunda Bakkalcıoğlu, Cephaneci, Danacıoğlu, Hafız, Hatib gibi örneklerde olduğu gibi mesleğin; Kara, Uzun, Solak, Benli, Köseoğlu gibi fiziksel özelliğin etkili olduğu görülmektedir. Bunlar içerisinde özellikle 3 hanede görülen Köseoğlu ve 2’şer hanede görülen Satıcıoğlu, Uzun ve Bakkalcıoğlu lakapları dikkat çekmektedir.

2.4. Rum Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Bodrum kasabası mahalleleri içinde hane sayısı itibariyle %26,5 oranıyla birinci sırada gelen Rum Mahallesi, lakaplar bakımından da %37,8’lik bir orana sahiptir. Mahalle içerisinde toplam 156 hanenin 59’unda lakap tespit edilmiştir. Bu lakaplar aşağıdaki tabloda olduğu gibidir:

Page 8: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 314 -

Tablo 7. Rum Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Lakap Lakabın Yer Aldığı

Hane Sayısı Lakap

Lakabın Yer Aldığı Hane Sayısı

Avâde 1 Kayserili 2 Bağlalı 1 Kirli 1

Bağlalı Koca 1 Korucu 1 Bakıcı 1 Kuyumcuoğlu 1

Burgucubaşı 1 Meriteoğlu? 1 Cücüoğlu 1 Milaslı 1

Çakır 2 Natıroğlu 2

Çakıroğlu 1 Pabuççu 3

Çoban 1 Pabuççuoğlu 2

Çulhaoğlu 3 Papazoğlu 2

Evgiroğlu? 1 Sarı 2

Gamirillioğlu? 1 Sarıkızoğlu 1

Germelioğlu 1 Sisamlı 1 İstanbullu 1 Şalvarcıoğlu 1

İstanbulluoğlu 1 Tavşanoğlu 1 Kalaycı 1 Tiryakioğlu 2

Kalecirna? 1 Uzun 1 Kapucuoğlu 1 Yediyüzlü 2

Kara 8 Yılıkoğlu 1 Karakaçanoğlu 1 Toplam 59 Karakalpooğlu 1

Tabloda görüldüğü üzere lakapların oluşumunda İstanbullu, Kayserili, Milaslı, Sisamlı örneklerinde olduğu gibi menşein; Çoban, Bakıcı, Kapucuoğlu, Pabuççu, Korucu örnekleri gibi mesleğin ve Uzun, Sarı, Kara, Çakır gibi fiziksel özelliğin etkili olduğu görülmektedir. Bunlar içerisinde özellikle 8 hanede görülen Kara ve 3’er hanede görülen Pabuççu, Çulhaoğlu lakapları dikkat çekmektedir.

2.5. Kiliselü Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Bodrum kasabası mahalleleri içinde hane sayısı itibariyle %5,3 oranıyla dokuzuncu sırada gelen Kiliselü Mahallesi, lakaplar bakımından da %71’lik bir orana sahiptir. Mahalle içerisinde toplam 31 hanenin 22’sinde lakap tespit edilmiştir. Bu lakaplar aşağıdaki tabloda olduğu gibidir:

Tablo 8. Kiliselü Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar Lakap Lakabın Yer Aldığı Hane Sayısı

Çinelioğlu 3 Hatiboğlu 1

Helvacıoğlu 1 İmamoğlu-Küçük 1 İncircinin Keleş 1

Kadıoğlu 2 Kara 1

Karaca-Sarı 1 Kebabcıoğlu 1 Kethüdâoğlu 1

Kırca 1 Mesdaneoğlu 2

Molla 1 Sarıca 1

Sarı-Karadenizli Deli 1 Tahtalıoğlu 2 Tavil-Molla 1

Toplam 22

Tabloda görüldüğü üzere lakapların oluşumunda Kara, Karaca, Sarı, Sarıcı, Kırca, Tavil örneklerinde olduğu gibi fiziksel özelliğin; Hatiboğlu, Kebabçıoğlu, Molla, Helvacıoğlu örnekleri gibi mesleğin ve Karadenizli, Çineli gibi menşein etkili olduğu görülmektedir. Bunlar içerisinde özellikle 3 hanede görülen Çinelioğlu ve 2’şer hanede görülen Kadıoğlu, Mesdaneoğlu ve Tahtalıoğlu lakapları dikkat çekmektedir.

2.6. Tepecik Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Bodrum kasabası mahalleleri içinde hane sayısı itibariyle %9,2 oranıyla altıncı sırada gelen Tepecik Mahallesi, lakaplar bakımından da %77,8’lik bir orana sahiptir. Mahalle içerisinde toplam 54 hanenin 42’sinde lakap tespit edilmiştir. Bu lakaplar aşağıdaki tabloda olduğu gibidir:

Page 9: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 315 -

Tablo 9. Tepecik Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Lakap Lakabın Yer Aldığı

Hane Sayısı Lakap

Lakabın Yer Aldığı Hane Sayısı

Arab 1 Kapudanoğlu 1 Araboğlu 1 Kara 1 Beşeoğlu 1 Küçük 1

Cephaneci 1 Küpeli 1 Cibâdoğlu 1 Kürdoğlu 1

Çatık 1 Lalaoğlu-Zenci Kara 1 Çineli 1 Muğlalı Köse Kadıoğlu 1

Dasdırcaoğlu? 1 Nalbant 1 Delicelioğlu 1 Pabuççu Çakır 1

Delioğlu-Karadenizlili Deli 1 Semercioğlu 1 Deveci 1 Tiz 1

Eskicioğlu 1 Topal-Dalkılınç 1 Gurbağaoğlu 1 Topal Mehmedoğlu 1

Hafız 1 Topçu 1 Halilbeyzâde 1 Tosmanoğlu-İliksiz 1 Hamamcıoğlu 2 Tosunoğlu 1

Uzun Hasan 1 Hamamcıoğlu-Kamber Molla 1 Yediyüzlü 1

Hamamcıoğlu-Koca 1 Yerli 1 Haselkabbadoğlu? 1 Zenci Arab Kara 1

Hüsniyetoğlu 1 Toplam 42 İncebacakoğlu 1

Tabloda görüldüğü üzere lakapların oluşumunda Hamamcıoğlu, Hafız, Deveci, Nalbant, Cephaneci, Semercioğlu, Kapudanoğlu örnekleri gibi mesleğin; Karadenizli, Çineli, Muğlalı örnekleri gibi menşein; İncebacakoğlu, Koca, Zenci Arab Kara, Uzun, Arab, Kara, Çatık, Topal gibi fiziksel özelliklerin etkili olduğu görülmektedir. Bunlar içerisinde sadece Hamamcıoğlu lakabı iki hanede görülüp diğerlerinin hepsi birer hanede görülmektedir.

2.7. Yeniköy Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Bodrum kasabası mahalleleri içinde hane sayısı itibariyle %8,8 oranıyla yedinci sırada gelen Yeniköy Mahallesi, lakaplar bakımından da %84,6’lık bir orana sahiptir. Mahalle içerisinde toplam 52 hanenin 44’ünde lakap tespit edilmiştir. Bu lakaplar aşağıdaki tabloda olduğu gibidir:

Tablo 10. Yeniköy Mahallesi'nde Tespit Edilen Lakaplar

Lakap Lakabın Yer Aldığı

Hane Sayısı Lakap

Lakabın Yer Aldığı Hane Sayısı

Akçaoğlu 1 Karasülükoğlu 1 Arab Zenci Said 1 Kasaboğlu Sarı 1

Berberoğlu 1 Kavaloğlu 1 Bıyıklıoğlu 1 Kırlıoğlu 1 Boduroğlu 1 Kirişli 1

Cennetioğlu 1 Koca 1 Debbağoğlu 1 Kocagözoğlu 1

Deli 2 Korucuoğlu 1 Deveci 1 Kurusıkıoğlu 1

Deveci Boz 1 Mağriblioğlu 2 Deveci Kara 1 Mazili/Molla 1

Emiroğlu 1 Molla 1 Gebeşoğlu 1 Oduncu Yakuboğlu 2

Gökmenoğlu 1 Pabuççu Ali Usta 1 Hürmetlioğlu 1 Sarı 2

Kabadanioğlu? 1 Soytarıoğlu 1 Kambur 1 Tavaslı Ahmedoğlu 1

Kara 2 Topal Alioğlu 1 Karadenizli 1 Vardiyan 1

Tabloda görüldüğü üzere lakapların oluşumunda Pabuççu, Molla, Deveci, Korucu, Berberoğlu, Debbağoğlu, Oduncu örnekleri gibi mesleğin; Karadenizli, Mağribli, Tavaslı, örnekleri gibi menşein; Kara, Sarı, Kambur, Topal, Bıyıklıoğlu, Boduroğlu, Koca, Kocagözoğlu gibi fiziksel özelliklerin etkili olduğu görülmektedir. Bunlar içerisinde 2’şer hanede bulunan Oduncu Yakuboğlu, Sarı, Kara, Mağriblioğlu ve Deli lakapları ön plana çıkmaktadır.

Page 10: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 316 -

2.8. Türkkuyu Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Bodrum kasabası mahalleleri içinde hane sayısı itibariyle %9,3 oranıyla beşinci sırada gelen Türkkuyu Mahallesi, lakaplar bakımından da %76,4’lük bir orana sahiptir. Mahalle içerisinde toplam 55 hanenin 42’sinde lakap tespit edilmiştir. Bu lakaplar aşağıdaki tabloda olduğu gibidir.

Tablo 11. Türkkuyu Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Lakap Lakabın Yer Aldığı Hane

Sayısı Lakap

Lakabın Yer Aldığı Hane Sayısı

Becceli 1 Kapalıoğlu 2 Benceli? 1 Keleşoğlu 1

Boyrazoğlu 2 Kıyyelioğlu 1 Celmeoğlu 1 Kız Ahmedoğlu-Molla 1

Çakıroğlu-Molla 1 Koca 2 Dangalakoğlu 1 Kocamazoğlu 1

Debbağ İsmailoğlu 1 Köle 1 Deli 1 Küçük-Molla 1

Delicelioğlu 1 Mağribli Damadı-

İstanköylüoğlu 1

Deveci Kara Osman 1 Mağriblioğlu 1 Dirmeli? 1 Sarı Hüseyinoğlu 1

Ebeşoğlu 1 Sarı Hüseyinoğlu-Kara İmam

Molla 1

Gökçeoğlu 1 Tabancacı 1 Gülcioğlu 1 Teymurcıoğlu 2 Hafızoğlu 1 Uşe-Cezzazlı 1

Hayırsöylemezoğlu 1 Uzun 2 İdenlioğlu? 1 Varoylu? 1 İğnecioğlu 1 Zenci Arab Kara 1

Kadı Ahmedoğlu 1 Toplam 42

Tabloda görüldüğü üzere lakapların oluşumunda Koca, Uzun, Çakıroğlu, Sarı, Kara, Zenci Arab Kara, Küçük gibi fiziksel özelliklerin; Teymurcıoğlu, Tabancacı, Deveci, Hafızoğlu, Molla, Debbağ örnekleri gibi mesleğin; Mağriblioğlu, İstanköylüoğlu örnekleri gibi menşein etkili olduğu görülmektedir. Bunlar içerisinde 2’şer hanede bulunan Boyrazoğlu, Kapalıoğlu, Koca, Teymurcıoğlu ve Uzun lakapları ön plana çıkmaktadır.

2.9. Eski Çeşme Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar Bodrum kasabası mahalleleri içinde hane sayısı itibariyle %9,5 oranıyla dördüncü sırada gelen Eski

Çeşme Mahallesi, lakaplar bakımından da %67,9’luk bir orana sahiptir. Mahalle içerisinde toplam 56 hanenin 38’inde lakap tespit edilmiştir. Bu lakaplar aşağıdaki tabloda olduğu gibidir.

Tablo 12. Eski Çeşme Mahallesinde Tespit Edilen Lakaplar

Lakap Lakabın Yer Aldığı Hane

Sayısı Lakap

Lakabın Yer Aldığı Hane

Sayısı Arabacıoğlu 1 Kara 2

Berber 1 Kel 1 Cezayirli 1 Kermeslioğlu 1

Çakır 1 Kethüda 1 Çelebioğlu 1 Kirişlioğlu 1 Çubukçu 1 Menusalı? 1

Danacıoğlu 1 Molla Vesiloğlu 1 Dede-Molla 1 Sabık Dizdar 1

Deli 1 Sarı 1 Elhac 1 Semercioğlu 1

Esbiroğlu 1 Tavaslı-Ölcek 1 Giridli 1 Tavil 2 Gökçe 1 Teymur Ayak 1

Helvacıoğlu 1 Topçuoğlu 1 İmamoğlu 2 Uzun 1

İnce 1 Yelladiye? 1 İnceoğlu 1 Yemlâk? 1

İpibeseoğlu? 1 Toplam 38

Tabloda görüldüğü üzere lakapların oluşumunda Kara, Kel, Çakır, Gökçe, İnce, Sarı, Tavil, Teymur Ayak, Uzun gibi fiziksel özelliklerin; Arabacıoğlu, Berber, Danacıoğlu, Molla, Helvacıoğlu, İmamoğlu, Kethüda, Semercioğlu,

Page 11: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 317 -

Dizdar örnekleri gibi mesleğin; Cezayirli, Giridli, Tavaslı örnekleri gibi menşein etkili olduğu görülmektedir. Bunlar içerisinde 2’şer hanede bulunan İmamoğlu, Kara ve Tavil lakapları ön plana çıkmaktadır.

Buraya kadar ele alınan lakaplar, her bir mahalle için ayrı ayrı değerlendirmeye tabi tutulmuş ve miktar ve oranları ile birlikte ortaya konulmuştur. Bodrum kasabasının 9 mahallesinde mevcut hane sayısı ve lakap kullanımının yaygınlığı mukayeseli olarak ele alınmıştır. Mahallelerde mevcut hane sayısı ve lakap kullanım oranı ile ilgili olarak ortaya çıkan genel tablo aşağıda olduğu gibidir.

Tablo 13. Bodrum Kasabası Mahallelerinde Mevcut Hane Sayısı ve Lakap Kulanım Oranı

Mahalle Toplam

Hane Toplam Hane

İçinde Oranı (%) Lakap Olan

Hane Toplam Hane

İçinde Oranı (%) Umurca Mahallesi 79 13,4 63 79,7 Çarşu Mahallesi 67 11,4 44 65,7

Kelerlik Mahallesi 39 6,6 33 84,6 Rum Mahallesi 156 26,5 59 37,8

Kiliselü Mahallesi 31 5,3 22 71,0 Tepecik Mahallesi 54 9,2 42 77,8 Yeniköy Mahallesi 52 8,8 44 84,6

Türkkuyu Mahallesi 55 9,3 42 76,4 Eski Çeşme Mahallesi 56 9,5 38 67,9

Toplam 589 100 387 65,7

Tabloda görüldüğü üzere Bodrum kasabası mahallerinde toplam 589 hane mevcut olup hane sayısı bakımından Rum Mahallesi birinci sırada gelmektedir. Rum mahallesini Umurca ve Çarşı mahalleleri takip etmektedir. Lakap kullanımının yaygınlığı açısından değerlendirildiğinde, toplam 589 hanenin 387’sinde lakap kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu da %65,7'lik bir orana karşılık gelmektedir. Dolayısıyla hane sahiplerinin veya ailelerin yarıdan fazlasında lakap kullanımına rastlanmıştır. Mahalleler içerisinde lakap kullanımının yaygınlığı bakımından Kelerlik ve Yeniköy mahalleleri ön plana çıkmaktadır. En az orana sahip mahalle ise Rum mahallesidir.

Sonuç

Maliye Nezareti Defterleri’nden Varidat Muhasebesi Defterleri tasnifi içerisinde Temettuât(TMT) kataloğunda yer alan Bodrum kasabası Temettuât defterleri, Umurca Mahallesi, Çarşı Mahallesi, Kelerlik Mahallesi, Rum Mahallesi, Kiliselü Mahallesi, Tepecik Mahallesi, Yeniköy Mahallesi, Türkkuyu Mahallesi ve Eski Çeşme Mahallesine ait olmak üzere 9 adettir. Defterler toplam 162 sayfa olup içerisinde 589 hane bulunmaktadır. Bu 589 hanenin 387’sinde lakap tespit edilmiştir. Yani toplam hanenin %65,7’si lakabıyla defterlere kaydedilmiştir. Bu lakaplar yanında eniştesi, damadı, biraderi, dayısı, kaynı, zevcesi gibi isim yerine kullanılan ibareler de vardır. Aynı zamanda kâtip yazımından dolayı okunamayan lakaplar da bulunmaktadır.

Temettuât defterleri sadece gelir ve gider tespitinde değil, aynı zamanda şahısların ad, lakap, baba, dede adlarının tespitinde de bizlere tarihi kaynaklık etmektedirler. Bu gibi sülale tespitleri yörenin tarihi, sosyal ve kültürel analizleri açısından oldukça önemlidir. Bunun içerisinde lakaplar ise, kişilerin sosyal mevki ve statülerinin tayin, tespit ve anlaşılmasında en mühim yardımcılardan birisidir. Bu, kişinin hangi aileye mensup olduğunun, aynı zamanda meslekî statü, dini veya ilmi niteliği olan bir sınıfa ait olup olmadığının bir işareti olarak algılanmaktadır.

Bu çalışma ile aynı zamanda, nesir ve nazım türündeki eserlerin yanında Osmanlı Arşivi’nde yer alan defter ve belgelerin de Tük dili ve kültürü açısından önemli olduğunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Defterlerde yer alan şahıs adları, yer adları ve lakaplar dil çalışmaları bakımından âdeta bir hazinedir. Özellikle lakaplar, halk arasında önemli bir yer tutmakta olup, bu lakapların kullanılışı ve yöreden yöreye uğradığı değişimi bize dil açısından önemli ipuçları sunmaktadır.

Mesela, kasabadaki 9 mahalleden birinin adı Rum/reaya mahallesidir ve defter kaydına göre halkı gayrimüslimdir. Aynı mahallede Müslümanlar da sakin ise, Temettü’leri ayrı bir deftere kaydedilmiş olmalıdır. Kiliselü Mahallesi, muhtemelen reaya mahallesi iken, incelenen dönemde Müslümanlar ile meskûndur. Mahallelerin tamamına bakıldığında, Müslüman ve gayrimüslim din adamlarının ilk sırada kaydedildikleri, lakapları olmayıp, imam, müezzin, hâfız, hatib gibi dinî bir görev ve sorumlulukları bulunanlar varsa, bu meslek unvanıyla kaydedilmişlerdir. Fakat oğulları, mesela Müslüman din adamlarının çocukları İmamoğlu ve Hâfızoğlu gibi lakaplarla tanınmışlardır. Hristiyanlar arasında, mesela Papazoğlu lakabıyla tanınanlar bulunmaktadır.

Meslekî zümre itibariyle, din adamlarından Molla gibi dinî tabirlerle tanınanların yanı sıra; Müslüman veya gayrimüslimlerden hac farizasını ifa edenlerin hepsi, aynı zamanda adlarının başına Hacı sıfatıyla tanınmışlardır. Talebe-i ulum’dan olanlar, yani öğrenim hayatı devam eden kimseler için de lakap kullanılmayarak, isimlerinin sonuna, yalnız Latince’den Türkçe’ye geçen efendi kelimesinin eklenmiş olması

Page 12: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 318 -

halk arasındaki saygınlıklarını güçlendirmiştir. Nefs-i Bodrum’da yaşayan Elhac tabiri ile tanınan kimselere gelince, bu tabir, Osmanlı’da özellikle ilmiye ve bürokraside öteden beri kullanılan lakaplardan olup, yine şahsın saygınlığına işaret etmektedir.

1826’da Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasından önce de ticaretle uğraşan yeniçeriler olup, bunlar için genellikle beşe tabiri kullanılırdı. Bodrum’da, 1845’te, beşeoğlu lakabıyla anılan çok az sayıdaki temettü mükellefinin ahfadı yeniçeri olmalıdır.

Osmanlı toplumunda Müslüman veya gayrimüslim inas’tan ticaretle uğraşanlar temettü ile mükellef oldukları halde, Bodrum’da, 9 mahallenin hiçbirinde kadın mükellefe rastlanmamış; dolayısıyla lakapları tespit edilememiştir.

Bazı hanelerde yüzbaşı, topçu, cephaneci, çavuş gibi tabirler, askerî zümre için kullanılan rütbe, unvan ya da görevler arasındadır. Bunlar lakap olmayıp; askerliğini çeşitli görev ve rütbelerde tamamlayanlar ile korucu gibi muhtelif resmî görevlerde bulunanların memuriyeti sona erdiğinde; eski görev ve unvanlarını bu defa lakap olarak taşıdıkları anlaşılmaktadır. Sabık dizdar tabiri gibi, daha önce kale kumandanlığı yapmış birinin bu adla tanınması, bir lakaba işaret etmeyip, yalnız bürokraside ve halk arasında bir tanınma vesilesidir.

Bir temettü mükellefinin şahsî özellikleri ve aile kimliğini belirlemede yardımcı olan bu lakap ve tabirler, her zaman saygın bir ifade hüviyeti taşımamışlardır. Bazen, teymur (demir) ayak gibi, bedenî bir rahatsızlığın belirgin bir yönünü; bazen, deli gibi, zihnî bir rahatsızlığın tespiti; kimi zaman da Zenci Arap Kara gibi bir farklılığın sabit ifadelerle teşhisi olmuştur.

Cezayirli, Çineli, İstanbullu, Giritli, Erzurumlu, Manisalı gibi lakaplar ise, çeşitli sebeplerle Bodrum kasabasına yerleşmiş, yakın veya uzak Osmanlı şehirlerinden gelmiş ahaliyi tespit etmektedir. Bu tespit, farklı mahallî kültürlerde yetişmiş kimselerin XIX. yüzyılda Bodrum’u önemli bir iskân merkezi olarak gördüğünü ortaya koymaktadır,

Bodrum kasabasının 9 mahallesine ait 1845 tarihli temettuat defterlerine ait yukarıdaki örnek ve değerlendirmeler, Bodrum’un bugünkü demografik yapısına olduğu kadar, Osmanlı sosyo-kültürel hayatına ışık tutmaktadır. Gerek Bodrum, gerek Osmanlı merkez ve taşrasında yer almış bütün şehir ve kasabalara dair yapılacak bu gibi yeni araştırmalar, ülkemizde ilk defa 1934’de yürürlüğe giren Soyadı Kanunu’nun hangi ihtiyaçtan doğduğunu ortaya çıkaracak; aynı zamanda aile adlarımıza tarihî tanıklık edecektir.

KAYNAKÇA Arşiv Belgeleri: Başbakanlık Osmanlı Arşivi(BOA), Maliye Nezareti, Varidat Muhasebesi, Temettuât Kalemi Defterleri(ML. VRD. TMT. d.): Umurca Mahallesi Temettuât Defteri; ML. VRD. TMT. d. 01631. Çarşu Mahallesi Temettuât Defteri; ML. VRD. TMT. d. 01632. Kelerlik Mahallesi Temettuât Defteri; ML. VRD. TMT. d. 01633. Rum Mahallesi Temettuât Defteri; ML. VRD. TMT. d. 01634. Kiliselü Mahallesi Temettuât Defteri; ML. VRD. TMT. d. 02803. Tepecik Mahallesi Temettuât Defteri; ML. VRD. TMT. d. 02804. Yeniköy Mahallesi Temettuât Defteri; ML. VRD. TMT. d. 02805. Türkkuyu Mahallesi Temettuât Defteri; ML. VRD. TMT. d. 02806. Eski Çeşme Mahallesi Temettuât Defteri; ML. VRD. TMT. d. 02807. Salnameler: Aydın Vilayet Salnamesi, R. 1305/M. 1889/1890. Aydın Vilayet Salnamesi, H. 1308/M. 1891/1892. Aydın Vilayet Salnamesi, H. 1315/M. 1897/1898. Aydın Vilayet Salnamesi, H. 1316/M. 1898/1899. İl Yıllığı: Muğla 1973 İl Yılığı. Kitap ve Makaleler: Ali Saib (1304). Coğrafya-yı Mufassala-i Memâlik-i Devlet-i Osmaniye, Def’a-i Evveli, İstanbul. Ali Tevfik (1318). Memâlik-i Osmaniye Coğrafyası, İstanbul. BAYKARA(a), Arzu (2010). XIX. Yüzyıl Bodrum Kazası’nın Sosyal Ve İktisadi Hayatı, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İzmir. BAYKARA(b), Tuncer (1992). “Bodrum Maddesi”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: VI, İstanbul, s. 247-249. BOZKURT, Nebi (2003). “Lakap”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: XXVII, s. 65-66. Cevat Sami ve Hüseyin Hüsnü (2000). İzmir 1905, (haz. Erkan Serçe), İzmir. DEMİR, İsmet (1999). “Temettü Defterlerinin Önemi ve Hazırlanış Sebepleri”, Osmanlı Ansiklopedisi, Cilt: VI, s. 315–321. DEVELLİOĞLU, Ferit (2007). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara. ELİBOL, Ahmet (2008). XIX. Yüzyıl Başlarında Çankırı, Çankırı. ERGİN, Osman Nuri (1965). Bodrum Tarihi Sosyal İktisadi Yönleri İle, İstanbul. ERŞAHİN, İbrahim (2005). Halk Kültürü ve Edebiyatı Sözlüğü, İstanbul. KARPAT, Kemal (2010). Osmanlı Nüfusu, 1830-1914, İstanbul.

Page 13: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 319 -

KÜTÜKOĞLU, Mübahat S. (1995). “Osmanlı Sosyal ve İktisâdi Tarihi Kaynaklarından Temettü Defterleri”, Belleten, Cilt: LIX, Sayı: 225, s. 395-413. Memâlik-i Osmaniyenin Taksimat-ı Mülkiyesi ve Yollarını Gösterir Harita, İstanbul Hilal Matbaası, t.y. MİCHAUD, M. (1835). Correspondance ’Orient (1830-1831), Paris. NIZÂMÜLMÜLK (1995). Siyasetnâme, (Türkçesi: Nurettin Bayburtlugil), İstanbul. ÖZÇELİK, Selahittin (2005). XIX. Yüzyıl Ortalarında Acıpayam ve Çevresi(Temettuat Defteri İncelemesi), Isparta. PARMAKSIZOĞLU, İsmail (1975). “lakab”, Türk Ansiklopedisi, Cilt: XXII, s. 455-456. ŞENER, Abdüllatif (1990). Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi, İstanbul. TURNER, W. (1820). Journal of a Tour İn The Levant, Cilt: III, London.

EK-1: Çarşu Mahallesi Temettuât Defteri İlk Sayfası

Page 14: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 320 -

EK-2: 1845 Tarihli Temettuât Defterlerine Göre Bodrum Kasabası Mahallelerinde Kayıtlı Hane Reisleri, Lakapları ve Meslekleri Umurca Mahallesinde Kayıtlı Hane Reisi Adı-Lakabı-Mesleği

Hane Hane Reisi ve Aile İsmi Lakap-Unvan Meslek 1 Mehmed Efendi oğlu Elhac Mustafa Hoca Elhac Mahalle İmamı 2 Hamamcıoğlu Hacı Mehmed ve

Hafız Hüseyin Hamamcıoğlu/Hafız Kayıkçı

Helvacı 3 Sakallıoğlu Hacı Hasan Sakallıoğlu Erbâb-ı Ziraat 4 Sakallıoğlu Mehmed Sakallıoğlu Erbâb-ı Ziraat 5 Sakallıoğlu Hüseyin Sakallıoğlu Kayıkçı 6 Osmancıkoğlu İsmail Osmancıkoğlu Yerli Topçu Neferi 7 Koca Hasanoğlu Hasan, Mustafa, Ali Koca Erbâb-ı Ziraat 8 Hasan Daî oğlu Sarı Hüseyin Sarı Erbâb-ı Ziraat 9 Deli Hüseyinoğlu Topal Hacı Mehmed Deli/Topal Erbâb-ı Ziraat

10 Musaoğlu Ömerce Hattab 11 Sebuoğlu Halil Sebuoğlu? Hattab 12 Kilercioğlu Hüseyin Yetimi Hüseyin ve zevcesi

hatun Kilercioğlu

13 Akşehirli Abdülkadir Usta Akşehirli Helvacı 14 Kıran Mehmed Kıran İhtiyar 15 Durmuşoğlu Ahmed Erbâb-ı Ziraat 16 Arab Kara İsmail Arab Kara 17 İsmailcikoğlu İsmail İsmailcikoğlu Erbâb-ı Ziraat 18 Koca İri oğlu Mehmed Koca İri oğlu Erbâb-ı Ziraat 19 Hasan Daî oğlu Hacı Mehmed oğlu Hasan Erbâb-ı Ziraat 20 Munkodoğlu Hüseyin Munkod? Masru 21 Ahmed oğlu Deli İbrahim Deli Erbâb-ı Ziraat 22 Ali Efendi Biraderi Ömer Efendi Alîl ve dükkâncı 23 Balıkçı Yeğeni Sarı Mehmed Sarı Hademe 24 İkizoğlu Halil İkizoğlu Yerli Topçu Neferi 25 Mısdıkoğlu Deli Halil Mısdıkoğlu/Deli Erbâb-ı Ziraat 26 Osmancıkoğlu Hüseyin Osmancıkoğlu Yerli Topçu Neferi 27 Mahmudoğlu Deyyuz Mehmed Deyyuz Hademe 28 Hacı İnceoğlu Mehmed ve Hasan İnceoğlu Erbâb-ı Ziraat 29 Molla Ahmed oğlu Halil Molla Erbâb-ı Ziraat 30 Dönmeoğlu Halil Dönmeoğlu Serseri 31 Çakır Ali Daî Çakır Kayıkçı 32 Hacı Velioğlu Mehmed Çolak 33 Hacı İbrahimoğlu Mustafa Daî Tekaüd 34 Oğlu Hacı Mehmed Erbâb-ı Ziraat 35 İnce Hacı Ali İnce Teymurcı Kalfası 36 Osmancıkoğlu Osman Osmancıkoğlu 37 Çömezoğlu Hasan Çömezoğlu Erbâb-ı Ziraat 38 Koca İri oğlu Halil Koca İri oğlu Teymurcı 39 Hacı Ömeroğlu Murad Kayıkçı 40 Boz İmamoğlu İbrahim Boz İmamoğlu Hademe 41 Kuruzamiye oğlu Hüseyin Kuruzamiye? Hattab 42 Kuruzamiye oğlu Mustafa Kuruzamiye? Hattab 43 Balıkçı İmamoğlu Molla Süleyman İmamoğlu/Molla Erbâb-ı Ziraat 44 Ahmed oğlu Bereli İbrahim Bereli Erbâb-ı Ziraat 45 Şabanoğlu Hasan Erbâb-ı Ziraat 46 Tabantaoğlu Halil Tabantaoğlu Hademe 47 Kızıl Ali Kızıl Deveci

Oğlu Mehmed 48 Kadıoğlu Hasan Kadıoğlu Marız 49 Kabakçı Ali Kabakçı Erbâb-ı Ziraat 50 Ku(o)şkız Süleyman Ku(o)şkız Erbâb-ı Ziraat

Oğlu Mehmed 51 Kara Mustafa Kara Erbab-ı Ziraat 52 Bayram Ali Erbab-ı Ziraat 53 Kara Hüseyin oğlu Veli Kara 54 Kara Haliloğlu Hasan Kara Erbab-ı Ziraat 55 Hacıoğlu Mustafa Erbab-ı Ziraat 56 Hacıoğlu Mehmed Erbab-ı Ziraat 57 Hacıoğlu İbrahim Erbab-ı Ziraat 58 Köseoğlu Mehmed Köseoğlu Erbab-ı Ziraat 59 Köseoğlu Hasan Köseoğlu Erbâb-ı Ziraat 60 Kadıoğlu Hacı Hüseyin Kadıoğlu Erbâb-ı Ziraat

Page 15: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 321 -

61 Halil Amuca Halil Amuca Erbab-ı Ziraat 62 Deli Hüseyinoğlu Mahmud Deli Erbâb-ı Ziraat 63 Ömeroğlu Ahmed Erbab-ı Ziraat 64 Kadıoğlu Mustafa Kadıoğlu Erbab-ı Ziraat 65 Tuzcuoğlu Ali Tuzcuoğlu Erbab-ı Ziraat 66 Mantalı Hasan oğlu Hüseyin Mantalı? Erbâb-ı Ziraat 67 Koca Sarı Salih Koca Sarı Erbab-ı Ziraat 68 Bekiroğlu Koca Osman Koca Erbab-ı Ziraat 69 Ebubekiroğlu İbrahim Erbab-ı Ziraat 70 Teymurcı Hüseyin Teymurcı Erbab-ı Ziraat 71 Kızıl Ali oğlu Hüseyin Kızıl Hademe 72 Kara Mustafa oğlu Hüseyin Kara Erbâb-ı Ziraat 73 Tahtacıoğlu İsmail ve Kara Ali Tahtacıoğlu/İsmail Erbab-ı Ziraat 74 Himmetoğlu Mehmed Daî Hattab 75 Cenklioğlu Mahmud ve Mehmed Cenklioğlu Gündeşli Aşireti 76 Toboğlu Ali ve Süleyman Toboğlu Gündeşli Aşireti 77 Ahmedceoğlu Osman Ahmedceoğlu Gündeşli Aşireti 78 Ahmedceoğlu Bagali Ali ve Abdullah Ahmedceoğlu Gündeşli Aşireti 79 Hacı Seydioğlu Şeyh Ahmed Şeyh Gündeşli Aşireti

Kiliselü Mahallesinde Kayıtlı Hane Reisi Adı-Lakabı-Mesleği Hane Hane Reisi ve Aile İsmi Lakap-Unvan Meslek

1 Kara Ali Efendi Kara Mahalle İmamı 2 Helvacıoğlu Hacı Hüseyin Helvacıoğlu Erbâb-ı Ziraat 3 Çinelioğlu Hacı Salih Çinelioğlu Dikici 4 Çinelioğlu Hacı Mehmed Çinelioğlu Erbâb-ı Ziraat 5 Çinelioğlu Hacı Ali Çinelioğlu Erbâb-ı Ziraat 6 Kırca Alioğlu Hacı Halil Kırca Erbâb-ı Ziraat 7 İmamoğlu Küçük Ali İmamoğlu/Küçük Erbâb-ı Ziraat 8 Kadıoğlu Hüseyin Kadıoğlu Hun-ı Perişan 9 Karaca Alioğlu Sarı Mehmed Karaca/Sarı Erbâb-ı Ziraat

10 Sarıca Mehmed Sarıca Erbâb-ı Ziraat 11 Misdaneoğlu Ali Mesdaneoğlu Erbâb-ı Ziraat 12 Misdaneoğlu Fatma Hatun Mesdaneoğlu 13 Abdioğlu Hasana Hattâb 14 Hacıoğlu Mehmed Erbâb-ı Ziraat 15 Hacıoğlu Hüseyin Asker-i Redif 16 Abdülkadiroğlu Hacı Süleyman Erbâb-ı Ziraat 17 Abdülkadiroğlu İbrahim Erbâb-ı Ziraat 18 Tahtalıoğlu Mehmed Tahtalıoğlu Kapıcı 19 Tahtalı Mustafa Tahtalıoğlu 20 Tavil Molla Halil Tavil/Molla Dükkâncı Bakkal 21 Kebabcıoğlu Abdullah Kebabcıoğlu Erbâb-ı Ziraat 22 Tarıkoğlu Ali Topçu Neferi 23 Tarıkoğlu Hasana 24 Tarıkoğlu Hacı Hüseyin Nalbant 25 İncircinin Keleş Hüseyin İncircinin Keleş Hademe 26 Bayram Ali Erbâb-ı Ziraat 27 Kadıoğlu Ahmed Kadıoğlu Erbâb-ı Ziraat 28 Hacıoğlu Hüseyin Erbâb-ı Ziraat 29 Molla Ahmedoğlu Hasan Molla Hademe 30 Sarı Süleyman Damadı Karadenizli

Deli Mehmed Sarı/Karadenizli Deli Erbâb-ı Ziraat

31 Kethüdâoğlu Ali Kethüdâoğlu Hattâb 32 Hatiboğlu Mehmed Hatiboğlu Serseri

Çarşu Mahallesinde Kayıtlı Hane Reisi Adı-Lakabı-Mesleği Hane Hane Reisi ve Aile İsmi Lakap-Unvan Meslek

1 Ali Efendi Mahalle İmamı 2 Hacı Mollaoğlu Hasan Molla Bakkal Dükkancı 3 Hacı Mollaoğlu Hüseyin Molla Abdal 4 Ali Bâlioğlu Hüseyin Bâlioğlu Yerli Topçu Neferi 5 Müezzin Molla Mustafa Molla ? 6 Helvacıoğlu Sarı Mehmed Yerli Topçu Neferi 7 Çalık Hasan oğlu Hamza Çalık Yerli Topçu Neferi

Page 16: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 322 -

8 Ali Reis oğlu Hasan Kayıkçı Taifesi 9 Bekir Çavuş oğlu Mustafa ve Mahmud Yerli Topçu Neferi

10 Dervişin İsmail Abdal 11 Debbağ Hacı Mehmed Debbağ Dükkâncı-Ehl-i Bakkal 12 Baklacıoğlu Mustafa Baklacıoğlu Kayıkçı 13 Bunakoğlu Süleyman Bunakoğlu Yerli Topçu Neferi 14 Abdülkadir oğlu Mahmud Kayıkçı Taifesi 15 Mustafa Kayıkçı 16 Labsekilioğlu Hacı Mehmed ve İsmail Labsekilioğlu Yerli Topçu Neferi 17 Helvacıoğlu Ali Helvacıoğlu Kasab 18 Molla Abdurrahman Kapudan Molla Tekaüd-Misin 19 Ali Bâlioğlu Şerif Ali Bâlioğlu Kayıkçı 20 Babuççu İbrahim Usta ve oğlu Mustafa Pabuççu Dikici 21 Buyrat? Oğlu Mehmed Reis Buyratoğlu? Kayıkçı 22 İsmail Ağa oğlu Mehmed Kayıkçı 23 Şerif Biraderi Hasan Hoca Ehl-i Ticaret 24 Bengioğlu Hacı Süleyman Bengioğlu Bengioğlu Erbab-ı Ziraat 25 Elhac Şerif Hüseyin Reis Elhac Tekaüd 26 ….İbrahim Usta ? 27 Babuççu Tüksüz Mehmed Usta Tüksüz(Tüğsüz) Topçu Onbaşı 28 Zenneci Hacı Hüseyin Ödeki oğlu

retim Halil Zevcesi Hatun Zenneci/Retim Dikici

29 Kal’a Topçu Yüzbaşısı Mehmed Ağa Topçu Yüzbaşı Topçu Yüzbaşı 30 Germeli Abdullah Germeli - 31 Kapucuoğlu Hacı Ahmed Kapucuoğlu Dikici 32 Hakallı Daî Sakallı Kahveci 33 Kal’a Cami-i Şerif İmam ve Hatibi

Mehmed Efendi İmam ve Hatib

34 Menyeli oğlu Mustafa ve Hasan ve Ali Menyeli - 35 Hacı Ali oğlu Mehmed Hoca Tekaüd 36 Koca Ali oğlu Berber Mustafa Berber Berber 37 Koca Ali oğlu Mehmed Koca Berber 38 Topçu İsmail oğlu Mehmed Topçu Hamal 39 Abdülkadir oğlu Halil Dikici 40 Sakallıoğlu Ali Sakallıoğlu Hademe 41 Şerif Hüseyin Kayıkçı 42 Helvacıoğlu Hacı Mustafa Helvacıoğlu Debbağ 43 Hacı Süleymanoğlu Molla Mehmed Molla Erbab-ı Ziraat 44 Kumlu Efendi oğlu Yekti Ömer Yekti Erbab-ı Ziraat 45 Ömer Ağa oğlu Ahmed Ağa Erbab-ı Ziraat 46 Tüsünoğlu İbrahim Tüsünoğlu Kayıkçı 47 Merhumun biraderi Tüsünoğlu

Mustafa Tüsünoğlu Kayıkçı

48 Ali … oğlu Hüseyin Erbab-ı Ziraat 49 Hacı Veli oğlu Mehmed Çavuş Çavuş Yerli Topçu Çavuşu 50 Çandarlıoğlu Mustafa Çandarlıoğlu Tekaüd-alîl 51 Çelik Mustafa oğlu Deli Mustafa Çelik Yerli Topçu Neferi 52 Kapucu İbrahim Kapucu Misin 53 Abdülfettah oğlu Molla İbrahim Molla Ehl-i ticaret 54 Taluboğlu Ahmed Taluboğlu Ehl-i ticaret 55 Koca Mehmed Usta Koca Teymurcı Ustası 56 Hacı İmam Damadı Mehmed Asakir-i Mensureden çürüğe ihraç

etmiş 57 Abdülselam oğlu Ali Dikici 58 Tahtacı oğlu Mustafa Tahtacıoğlu Erbab-ı Ziraat 59 Çeltekoğlu Mustafa Çeltekoğlu Hattab 60 Hacı Emir oğlu Hasan ? 61 Tahtacı …. Halil Tahtacıoğlu Hattab 62 Tahtacı Oğlu Yusuf Tahtacıoğlu Asakir-i Redif-i cedideye nakil

olunduğu 63 Çembercioğlu Hasan Çembercioğlu Bahriye

Page 17: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 323 -

Eski Çeşme Mahallesinde Kayıtlı Hane Reisi Adı-Lakabı-Mesleği Hane Hane Reisi ve Aile İsmi Lakap-Unvan Meslek

1 Elhac Mehmed Efendi Elhac Mahalle İmamı-Mekteb Hocası

2 Efendi-i merkumun biraderi müderrisinden Ali Efendi

Müderris

3 Dede Ebubekir oğlu Molla Halil Dede Ebubekiroğlu/Molla

Erbab-ı Ziraat

4 Hasan Çelebi oğlu Hacı Ahmed Çelebioğlu Erbab-ı Ziraat 5 Hacı Kermislioğlu Hasan Kermeslioğlu Erbab-ı Ziraat 6 Yakub oğlu Mustafa Rüzgar Değirmenci 7 Tavil Mehmed Emir Mehmed Tavil Erbab-ı Ziraat 8 Esbir oğlu Hasan ve Mehmed ve

yetimi Abdullah Esbiroğlu Erbab-ı Ziraat

9 Hacı Ömer oğlu Mehmed Bakkal Dükkancı 10 Yelladiye? Mehmed Reis Yelladiye? Kayık Reisi 11 Hacı Mahmud oğlu Hacı Hasan Erbab-ı Ziraat 12 Gökçe Ali oğlu Mahmud Gökçe Rüzgar Değirmenci

Oğlu Ali Yerli Topçu Neferi 13 Sarı Adem oğlu Hasan Sarı Serseri 14 Giridli Hacı Hasan Giridli Ehl-i Ticaret 15 Hacı Kirislioğlu Mehmed Kirislioğlu Erbab-ı Ziraat 16 Hacı Musa oğlu Süleyman Daî Misin 17 Topçuoğlu Halil Topçuoğlu Kayıkçı 18 19 Hacı Osman oğlu Hacı Halil Erbab-ı Ziraat 20 Kel Ömer oğlu Mustafa Daî Kel Erbab-ı Ziraat 21 Hasan Ali Kasab 22 Ahmed Daî Kayık Reisi 23 Hacı Ali Ağa oğlu Halil Fukara 24 Berber Ali Yegeni Berber Misin 25 Merkum Ali Yegen oğlu İsmail Yerli topçu neferi 26 İpibeseoğlu Süleyman İpibeseoğlu? Erbab-ı Ziraat 27 Cezayirli Hacı İsmail Kapudan Cezayirli Tekaüd 28 Arabacı oğlu Halil Arabacıoğlu Asakir-i mensureden

çürüğe çıkmış 29 Sabık Dizdar Mustafa Ağa Sabık Dizdar Tekaüd 30 İnce oğlu Halil İnceoğlu Erbab-ı Ziraat 31 Makarna oğlu Kara Ali Kara Erbab-ı Ziraat 32 İmamoğlu İbrahim İmamoğlu Erbab-ı Ziraat 33 Çubukçu Ali Çubukçu Hademe 34 İnce İbrahim Çavuş İnce Hademe-Tekaüd 35 Hacı Salih oğlu Hacı İbrahim Ağa Aza 36 Menusalı? Ahmed Efendi Menusalı? Serseri 37 Zeliha oğlu Hüseyin Hademe 38 Danacıoğlu İbrahim Danacıoğlu Erbab-ı Ziraat 39 …. Oğlu Ahmed Misin 40 Uzun Ali Uzun Erbab-ı Ziraat 41 Deli Mustafa oğlu Deli Hüseyin Deli Erbab-ı Ziraat 42 Teymur Ayak Mustafa Teymur Ayak Kayıkçı 43 Çakır Hasan Çakır Kayıkçı 44 Molla Vesil oğlu Molla Ahmed Molla Vesiloğlu Tekaüd-Misin 45 Semercioğlu Hüseyin Semercioğlu Kayıkçı 46 Ömer Kethüda Kethüda Hademe 47 Osman Reis oğlu Mustafa Hademe 48 Kara Hüseyin oğlu damadı Mehmed Kara Hademe 49 Helvacıoğlu Mehmed Ali Helvacıoğlu Erbab-ı Ziraat 50 İmamoğlu Mustafa Reis İmamoğlu Kayıkçı Reisi 51 Yemlâk Süleyman Daî Yemlâk? Misin 52 Tavaslı İbrahim oğlu Ölcek Mehmed Tavaslı-Ölcek Erbab-ı Ziraat 53 Tavil Mehmed Bereli Nasuh Tavil Erbab-ı Ziraat 54 …. Halil Ağa oğlu Mehmed Yerli topçu neferi 55 Hacı Mahmud oğlu Mustafa Daî Misin amelmande 56 Hacıoğlu Merhum Yusuf ?

Page 18: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 324 -

Kelerlik Mahallesinde Kayıtlı Hane Reisi Adı-Lakabı-Mesleği Hane Hane Reisi ve Aile İsmi Lakap-Unvan Meslek

1 Hasan Efendi Mahalle İmamı 2 … Molla Hüseyin Molla Erbab-ı Ziraat 3 …oğlu Hüseyin Kayıkçı 4 Tosmanoğlu Mustafa Tosmanoğlu Erbab-ı Ziraat 5 Tabulcuoğlu Ali Koç Tabulcuoğlu?-Koç Hademe 6 Bakkalcıoğlu Ali Bakkalcıoğlu Erbab-ı Ziraat 7 Uzun Ali oğlu Mustafa Uzun Değirmenci 8 Uzun Mehmed Daî Uzun Erbab-ı Ziraat 9 Bakkalcıoğlu Mehmed Bakkalcıoğlu Irgad

10 Lokmacıoğlu Mahmud Lokmacıoğlu Kayık Taifesi 11 Kokuluoğlu Hasan Kokuluoğlu Erbab-ı Ziraat 12 Danacıoğlu Çolak Mehmed Danacıoğlu-Çolak Erbab-ı Ziraat 13 Danacıoğlu Kara Mehmed Danacıoğlu-Kara Erbab-ı Ziraat 14 Mazbutoğlu Mehmed Çavuş Mazbutoğlu-Çavuş Misin-Hademe 15 İmam …..oğlu Hüseyin İmamoğlu Yerli topçu neferi 16 Rezaneoğlu Hüseyin Rezaneoğlu? Kayıkçı 17 Zelihaoğlu Ali Kasab hademesi 18 Solak Molla Mehmed oğlu Ali Solak-Molla Serseri 19 Kozyakalıoğlu …Mehmed Kozyakalıoğlu Hademe 20 İmdadoğlu Halil İmdadoğlu Yerli topçu neferi 21 Halil oğlu İbrahim Yerli topçu neferi 22 Satıcıoğlu Ali Satıcıoğlu Yerli topçu onbaşısı 23 Satıcıoğlu Mustafa Satıcıoğlu Yerli topçu çavuşu 24 Hatiboğlu Ali Çavuş Hatiboğlu-Çavuş Tekaüd 25 Cezayirli Ahmed Efendi Cezayirli Ehl-i ticaret 26 Bahceli Deli İsmail Deli Alîl-hademe 27 Köse Ali oğlu Mehmed Köse Erbab-ı ziraat 28 Köseoğlu Ali Köseoğlu Yerli topçu neferi 29 Köseoğlu Hüseyin Köseoğlu Yerli topçu neferi 30 Köseoğlu Mustafa Köseoğlu Yerli topçu neferi 31 Topal Mehmed oğlu Seyid Ali Topal Topçu neferi-fakir 32 Meskebali? Hüseyin Çavuş Meskebali? Tımarlı süvari asakiri tekaüdü 33 Gölcüklü İbrahim Daî Gölcüklü Erbab-ı ziraat 34 Merabat Hafız Hüseyin Efendi Hafız Muallim-i sıbyan 35 Abdülnebi oğlu Ali Daî Erbab-ı ziraat 36 …. Süleyman Hattab 37 Ahmed oğlu Kara Ali Kara Kayıkçı 38 Benli Ali oğlu Ömer Benli Irgad 39 Cephaneci Ali oğlu Halil Cephaneci Yerli topçu neferi

Rum Mahallesinde Kayıtlı Hane Reisi Adı-Lakabı-Mesleği Hane Hane Reisi ve Aile İsmi Lakap-Unvan Meslek

1 Hacı Petro Ekmekçi 2 Hacı Marko Ekmekçi 3 Hacı Yani Erbâb-ı Ziraat 4 Dumaoğlu Nikola Ahtapotçu 5 Yorgi Sembeki? Değirmenci 6 İstimadoğlu Yorgi Dikici 7 Koşud Kostandi Marangoz 8 Coğık Menol? Duvarcı 9 Hacı Kostandioğlu Dimitri Duvarcı

10 Hacı Kostandioğlunun Biraderi Yani Duvarcı 11 Yani Meskovaki? Marangoz 12 Dumaoğlu Kostandi Ahtapotçu 13 Meskovaoğlu Beraşkova? Kalaycı 14 Burgucubaşı Hacı Yani Burgucubaşı Tekaüd-misin 15 Kirli Vasil Kirli Marangoz 16 Mihalpo … Marangoz 17 Oğlu …. Marangoz 18 Pabuççu Andıreye Pabuççu Dikici 19 Anastas Çakır Çakır Duvarcı 20 Kapucuoğlu Andon Kapucuoğlu Duvarcı 21 Uzun Yani Uzun Dikici 22 Andon Kalaycı Kalaycı Kalaycı

Page 19: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 325 -

23 Yılıkoğlu Dimitri Yılıkoğlu Bahçıvan 24 Yorgi Bahçıvan 25 Kara Dimitri oğlu Dimitri Kara Duvarcı 26 Yani Boyacı 27 Kara Yorgioğlu Kara Andon Kara Terzi 28 Milaslı Dimitri Milaslı Değirmenci 29 Yediyüzlü Yani Yediyüzlü Duvarcı 30 Yediyüzlü Yanioğlu Andon Yediyüzlü Duvarcı Çırağı 31 İstanbulluoğlu Yorgi İstanbulluoğlu Duvarcı 32 Manol Duvarcı 33 İstanbullu Yorgi İstanbullu Marangoz 34 Germelioğlu Nikola Germelioğlu Duvarcı 35 ….. Yani Duvarcı 36 Mihal Duvarcı 37 Yorgi Çakır Çakır Duvarcı 38 Hıristofi oğlu …. Bahçıvan 39 … yani Duvarcı 40 Çulhaoğlu Yani Çulhaoğlu Duvarcı 41 Çoban Andon Çoban Irgat 42 Kara Dimitrioğlu Yorgi Kara …. 43 Oğlu Hacı Dimitri Terzi 44 Hırtgiloğlu İstimad Terzi 45 Hacı Yani Ekmekçi 46 Oğlu İsitmad Ekmekçi Çırağı 47 Şalvarcıoğlu Siyavuş Şalvarcıoğlu Duvarcı 48 Kara Nikola Kara Duvarcı 49 İstimadoğlu Yorgi Terzi 50 Yanyooğlu…. Duvarcı 51 Biraderi Hristofi Duvarcı Çırağı 52 Manol oğlu Şiyavuş Hademe 53 …. Duvarcı 54 biraderi Terzi 54 … Yani ? 55 Kalfa Kostandi Kalfa 56 Oğlu Andrye Dikici 57 Kara Kostandioğlu Yani Kara Kara 58 Kostandi Korucu Korucu Duvarcı 59 Darudu? Bahçıvan 60 Engilinoğlu? İstimad … 61 Pabuççuoğlu Yorgi Pabuççuoğlu Duvarcı 62 Yanyo oğlu Kostandi Duvarcı 63 Çelbacıoğlu? İstergo Duvarcı 64 Oğlu Lamiro Çoban 65 Biraderi Niyavol? Çoban 66 Hırtgiloğlu Hırtgil Sihancı? 67 Papazoğlu Yani Papazoğlu Duvarcı 68 Hıristofi Kırsıli? Dikici 69 Makri Manoli? Duvarcı 70 İstiradi oğlu Mihal Ahtapotçu 71 Kaşinyo oğlu Savsado Ahtapotçu 72 Biraderi Yorgi Ahtapotçu 73 Dimitri Cilyade? Kayıkçı 74 Oğlu Yorgi 75 Etnaş oğlu Kosta Çoban 76 Papazoğlu Andon Papazoğlu Duvarcı 77 Kuyumcuoğlu Hacı Yorgi Kuyumcuoğlu Duvarcı 78 Çulhaoğlu Andon Çulhaoğlu Duvarcı 79 Oğlu Hıristovolo Duvarcı 80 Vasil Değirmenci 81 Çulhaoğlu Mine? Çulhaoğlu Kayıkçı 82 Cücüoğlu Yani Cücüoğlu Duvarcı Kalfa 83 Kudı? Duvarcı 84 İstavrooğlu Kostandi Dikici Çırağı 85 Pavlioğlu Yorgi Ekmekçi Çırağı 86 Biraderi Yani 87 Meriteoğlu Binayol? Meriteoğlu? Duvarcı 88 Kalecirna Dimitri Kalecirna? Değirmenci

Page 20: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 326 -

89 Tiryakioğlu Yanko Tiryakioğlu Değirmenci 90 Darudı? Çoban 91 Hacı Yani Kokova Duvarcı 92 Kayserili Yorgi Kayserili Taşçı 93 İsitmadoğlu Kostandi Duhancı 94 Erkiroğlu Andon Dikici 95 Sivasdi oğlu Nikola Fırıncı 96 Terzi 97 Kara Yorgi Kara Duvarcı 98 Natıroğlu Natıroğlu Duvarcı 99 … Dimitri Değirmenci

100 Natıroğlu Yorgi Natıroğlu Duvarcı Çırağı 101 Evgiroğlu Viyako Evgiroğlu? Terzi Kalfa 102 Dimitraki oğlu Nikola Duvarcı 103 Biraderi Mihal Duvarcı 104 Diğer Biraderi Kostandi Duvarcı Kalfa 105 Kayserili Dimitri Kayserili Ehl-i Tüccar 106 Babuççu Dimitri Pabuççu Dikici 107 Kostandi Kalimiye alîl 108 Tavşanoğlu Yani Tavşanoğlu Balıkçı 109 Çogın? Oğlu Petro Duvarcı 110 Kostandi Vasil Kayıkçı 111 Karakalpooğlu Sava Karakalpooğlu Meyhaneci 112 Mihalpo oğlu Manol Marangoz 113 Avâde İstimad Avâde Dikici 114 Sarıkızoğlu Nikola Sarıkızoğlu Dikici Kalfa 115 Kostaoğlu Yorgi Teymurcı 116 … .. Marangoz 117 Eşfani? Kayıkçı 118 Kara Minako Kara Irgad 119 Karındaşı Dikici 120 Sisamlı Yani Sisamlı Bakıcı 121 Yani Değirmenci 122 Kara Kostandi oğlu Yorgi Kara Değirmenci 123 İstimadoğlu Andon Debbağ 124 Papaz Hacı Darudı? Papaz 125 Bakıcı Mihal Bakıcı Ahtapotçu 126 Oğlu Andrye 127 Tiryakioğlu Yikedos? Tiryakioğlu Değirmenci 128 Yinedos oğlu Nikola Irgat 129 Bağlalı Kostandi Bağlalı Bahçıvan 130 Bağlalı Koca Kostandi Bağlalı Koca Bahçıvan 131 Yantaoğlu? Nikola Ahtapotçu 132 Karındaşı Mihal Ahtapotçu 133 Gamirilli?oğlu Kostandi Gamirillioğlu? 134 Hacı Nikola Çoban 135 Oğlı mihal Çoban 136 Oğlu Yani Çoban 137 Papaz Yorgi Papaz 138 Pabuççu İstimad Pabuççu Dikici 139 Karakaçanoğlu Hırtıgil Karakaçanoğlu Değirmenci 140 Nikola Duvarcı 141 Çakıroğlu Mihal Çakıroğlu Kayıkçı 142 İstimad oğlu Manol Dikici 143 Yani Kayıkçı 144 Oğlu Nikola Kayıkçı 145 Diğer oğlu Kostandi Terzi Çırağı 146 Diğer oğlu Kayıkçı 147 Andreye Gölzeri alîl 148 Sarı Ciryako Sarı Duvarcı 149 Nikola Bahçıvan 150 …. Değirmenci 151 Yorgi Bahçıvan 152 Manol Bahçıvan 153 Sarı Kostandi Sarı Dikici 154 Yorgioğlu Kostandi Bahçıvan 155 Celbacıoğlu Isdarko? Duvarcı

Page 21: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 327 -

Tepecik Mahallesinde Kayıtlı Hane Reisi Adı-Lakabı-Mesleği

Hane Hane Reisi ve Aile İsmi Lakap-Unvan Meslek 1 Ömer Efendi Talebe-i ûlum 2 Kapudanoğlu Hüseyin Ağa Kapudanoğlu 3 Hacı Kanrud? Oğlu Hacı Mustafa Erbab-ı Ziraat 4 Semercioğlu Hasana Semercioğlu Teymurcı 5 Nalbant Hacı Mehmed Nalbant Nalbant 6 Cephaneci Alioğlu Hüseyin Cephaneci Hademe 7 Hacı Hüseyin oğlu Mehmed Erbab-ı Ziraat 8 Çatık Hacı Süleyman Çatık Tekaüd 9 Eskicioğlu Hü,seyin Eskicioğlu Dikici

10 Yediyüzlü Ali Yediyüzlü Kayıkçı 11 Araboğlu Hacı İbrahim Hoca Araboğlu Tepecik Cami Müezzini 12 Tiz Ahmedoğlu İbrahim Tiz Asâkir-i Redif 13 Arab Ali Arab Değirmenci 14 Ali Çavuş Tekaüd 15 Hamamcıoğlu Hasan Hamamcıoğlu Mücerred 16 Hamamcıoğlu Kamber Molla Hüseyin Hamamcıoğlu/Kamber Molla 17 Topal Mahmudoğlu Dalkılınç Mehmed Topal /Dalkılınç Erbab-ı Ziraat 18 Hacı İbrahimoğlu İbrahim Hoca Dükkan Ehl-i Tüccar 19 Hacı İbrahimoğlu Mehmed Dükkancı 20 Topçu Abdurrahman Topçu Tophane-i Amirede Topçu

Çavuşluğundan Mahreç 21 Küçük İbrahimoğlu Mehmed Küçük Erbab-ı Ziraat 22 Delicelioğlu Ahmed Delicelioğlu Erbab-ı Ziraat 23 Selim Efendi Erbab-ı Ziraat 24 Beşeoğlu Salih Beşeoğlu 25 Tosunoğlu Hüseyin Tosunoğlu Erbab-ı Ziraat 26 Topal Mehmedoğlu Halil Topal Mehmedoğlu Bahriye Kayıkçı 27 Mehmed Emin Efendi Mekteb Hocası Muallim-i

Sıbyan 28 Tosmanoğlu İliksiz Ali Tosmanoğlu/İliksiz Erbab-ı Ziraat 29 Kürdoğlu Ebubekir Kürdoğlu Tımarlı Sipahi Askerliğinden

Tekaüd 30 Zenci Arab Kara Ali Zenci Arab Kara Hademe 31 Yerli İbrahim Yerli Kayıkçı, Yerli Topçu Neferi 32 Mehmed Alioğlu Hacı Ali Misin gözleri alîl 33 Haselkabbadoğlu İbrahim Haselkabbadoğlu? Kayıkçı, Yerli topçu neferi 34 Çineli Hacı Mustafaoğlu Ömer Çineli Yerli Topçu Neferi 35 İncebacakoğlu Ali İncebacakoğlu Yerli Topçu Neferi 36 Gurbağaoğlu Mahmud Gurbağaoğlu Erbab-ı Ziraat 37 Pabuççu Çakır Hasana Pabuççu Çakır Dikici, Yerli Topçu Neferi 38 Muğlalı Köse Kadıoğlu Mustafa Muğlalı Köse Kadıoğlu Hademe 39 Küpeli Mehmed Küpeli Erbab-ı Ziraat 40 Biraderi Uzun Hasan Uzun Hasan Erbab-ı Ziraat 41 Hüsniyetoğlu Ömer ve Hasan Hüsniyetoğlu Yerli Topçu Neferi 42 Yesimi Çelebi Tekaüd, alîl 43 Hamamcıoğlı Koca Ali Hamamcıoğlu/Koca Misin Perişan 44 Deveci Hasan Daî Deveci Dükkancı 45 Dasdırcaoğlu? İbrahim Dasdırcaoğlu? Kayıkçı 46 Cibâdoğlu Mehmed Cibâdoğlu Kayıkçı 47 Delioğlu Damadı Karadenizlili Deli Mehmed Delioğlu/Karadenizlili Deli Kayıkçı 48 Kara Süleymanoğlu İsmail Kara Hademe 49 Hamamcıoğlu Süleyman Hamamcıoğlu Fukara 50 Hafız Hacı Mustafa Efendi Hafız Çarşı İmamı 51 Halilbeyzâde Salih Bey ve Süleyman Bey Halilbeyzâde 52 Mustafa Beyoğlu Ahmed Bey 53 Mahmud Bey Hanedan Tekaüd 54 Mahmud Bey Zevcesi 55 Mahmud Bey Hademesi Lalaoğlu Zenci Kara

Hasan Lalaoğlu/ Zenci Kara Hademe

56 Derviş Mustafa

Page 22: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 328 -

Türkkuyu Mahallesinde Kayıtlı Hane Reisi Adı-Lakabı-Mesleği Hane Hane Reisi ve Aile İsmi Lakap-Unvan Meslek

1 Salih Efendi Mahalle İmamı 2 Biraderi Müderrisinden Ahmed Efendi Belde Müderrisi

3 Koca Hüseyin Koca Kayıkçı 4 Müderrisinden Hüseyin Efendi Belde Müftüsü 5 Keleşoğlu Hüseyin Keleşoğlu Erbab-ı Ziraat 6 Teymurcıoğlu Hüseyin Teymurcıoğlu İhtiyar 7 Oğlu Hasan Daînin oğlu Ali Erbab-ı Ziraat 8 Kıyyelioğlu Hasan Kıyyelioğlu Erbab-ı Ziraat 9 Tabancacı İbrahim Usta Tabancacı İhtiyar Tabancacı

10 Uzun İbrahim Usta Uzun Dikici 11 Koca Veli Koca Kayıkçı 12 Gülcioğlu Salih Yetimi Mustafa Gülcioğlu 13 Kadı Ahmedoğlu Mustafa Daî Kadı Ahmedoğlu 14 Oğlu Mehmed Erbab-ı Ziraat 15 İdenlioğlu? Mehmed İdenlioğlu? Kayıkçı 16 Dirmeli Mehmed Dirmeli? Eskici 17 Köle Mehmed Ali Köle Erbab-ı Ziraat 18 Varoyluoğlu Mehmed Varoylu? Fukara 19 Debbağ İsmailoğlu Hasana Debbağ İsmailoğlu Yerli Topçu Neferi

20 İğnecioğlu Ali İğnecioğlu Yerli Topçu Neferi

21 Sarı Hüseyinoğlu Kara İmam Molla Abdullah

Sarı Hüseyinoğlu/ Kara İmam Molla

Erbab-ı Ziraat

22 Sarı Hüseyin oğlu Süleyman Daî Sarı Hüseyinoğlu Erbab-ı Ziraat 23 Delicelioğlu Hacı Ahmed Delicelioğlu Amelmande

24 Oğlu Mehmed Erbab-ı Ziraat 25 Debbağ Hacı Süleyman Debbağ 26 Celmeoğlu Mustafa Celmeoğlu Hattab 27 Zenci Arab Kara Davud Zenci Arab Kara Erbab-ı Ziraat 28 Berber İsmail Usta Berber 29 Benceli Süleyman Benceli? Hademe 30 Mağriblioğlu Mustafa Mağriblioğlu Topçu Neferi 31 Abdioğlu Ali ve Hasan Topçu Neferi 32 Hacı Çakıroğlu Hacı Ömer ve Molla

Hasan Çakıroğlu/Molla

33 Boyrazoğlu Mahmud Usta Boyrazoğlu Dikici 34 Deli Mustafa Deli Serseri 35 Kapalıoğlu Halil ve Ahmed Kapalıoğlu Erbab-ı Ziraat 36 Hafızoğlu Hacı Ali Hafızoğlu Erbab-ı Ziraat 37 Eskici Osman Usta Eskici 38 Uzun Ali Uzun Erbab-ı Ziraat 39 Kız Ahmedoğlu Molla Ahmed Kız Ahmedoğlu/Molla Erbab-ı Ziraat 40 Boyrazoğlu Halil … Boyrazoğlu Kayıkçı 41 Becceli Mustafa Becceli Mustafa Erbab-ı Ziraat 42 Uşe İbrahimoğlu Cezzazlı İsmail Uşe/Cezzazlı 43 Küçük Hüseyinoğlu Molla Hüseyin Küçük/Molla 44 Kocamazoğlu Süleyman ve Mehmed Kocamazoğlu Yerli Topçu Neferi

45 Hacı Haliloğlu Hacı Halil Erbab-ı Ziraat 46 Deveci Kara Osman Deveci Kara Osman Hademe 47 Hacı Ahmed Daîoğlu Hacı Hüseyin Tekaüd-i alîl 48 Hacı Ahmedoğlu Hacı Hasanoğlu Ali

yetimleri mustafa, mehmed, hasan ve kerimesi

49 Hacı Mağribli Damadı İstanköylüoğlu Mehmed Ağa

Mağribli Damadı/İstanköylüoğlu

50 Dangalakoğlu Hacı Abdullah Dangalakoğlu Erbab-ı Ziraat 51 Gökçeoğlu Mehmed ve Mustafa Gökçeoğlu Erbab-ı Ziraat 52 Ebeşoğlu Ahmed Ebeşoğlu Serseri 53 Hayırsöylemezoğlu Mehmed Hayırsöylemezoğlu Erbab-ı Ziraat 54 Teymurcıoğlu Hacı Ahmedoğlu Ali ve

Mustafa Teymurcıoğlu Erbab-ı Ziraat

55 Kapalıoğlu Ali Kapalıoğlu Deveci

Page 23: XIX. YÜZYIL ORTALARINDA BODRUM KASABASINDA … · - 308 - Aydın Vilayeti; İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere 5 sancaktan meydana gelmektedir. Bunların içerisinde

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54

The Journal of International Social Research Volume: 10 Issue: 54

- 329 -

Yeniköy Mahallesinde Kayıtlı Hane Reisi Adı-Lakabı-Mesleği Hane Hane Reisi ve Aile İsmi Lakap-Unvan Meslek

1 Osman Efendi Mahalle İmamı 2 Salih Efendioğlu Hacı Ahmed Misin 3 Karadenizli İbrahim Karadenizli Kahveci 4 Pabuççu Ali Usta Pabuççu Ali Usta Dikici 5 Emiroğlu Mehmed Emiroğlu Marız alîl 6 Kirişli Süleymanoğlu Mustafa ve Hasan Kirişli Erbab-ı Ziraat

7 Cennetioğlu Hüseyin Cennetioğlu Erbab-ı Ziraat 8 Kırlıoğlu Hasan Kırlıoğlu Erbab-ı Ziraat 9 Topal Alioğlu Ebubekir Topal Alioğlu Kayıkçı Taifesinden

10 Cerkanlı Sarı Mehmed Sarı Irgat 11 Akçaoğlu Mustafa Akçaoğlu Erbab-ı Ziraat 12 Müteveffa Boduroğlu Ehli Hatice Hatun Boduroğlu

13 Korucuoğlu Ahmed Hoca Korucuoğlu Karantina Kâtibi 14 Abdullahoğlu Ali Yerli Topçu Neferi

15 Berberoğlu Hasan Berberoğlu Hademe 16 Vardiyan Ali Dai Vardiyan Misin 17 Hürmetlioğlu Hacı Ahmed Hürmetlioğlu Erbab-ı Ziraat 18 Hacı Davud oğlu Hasan Erbab-ı Ziraat 19 Hacı Mustafaoğlu Mehmed Yerli Topçu Neferi

20 Kocagözoğlu Veli Kocagözoğlu Kayıkçı 21 Oduncu Yakuboğlu Mustafa Oduncu Yakuboğlu Hademe 22 Gökmenoğlu Mehmed Ali Gökmenoğlu Yerli Topçu Neferi

23 Molla Mustafa oğlu Molla Mehmed Molla Talebe-i Ulûm 24 Debbağoğlu Ali Debbağoğlu Kayıkçı 25 Bıyıklıoğlu Hüseyin Bıyıklıoğlu Erbab-ı Ziraat 26 Tavaslı Ahmedoğlu Mehmed Tavaslı Ahmedoğlu Erbab-ı Ziraat 27 Kambur Hüseyin Dai Kambur Misin Amelmande 28 Ömeroğlu Deli Ali Deli Yerli Topçu Neferi

29 Karasülükoğlu Mustafa Karasülükoğlu Erbab-ı Ziraat 30 Durmuş Damadı Ali Erbab-ı Ziraat 31 Oduncu Yakuboğlu Halil Oduncu Yakuboğlu Yerli Topçu Neferi

32 Karadenizli Laz Deli Hüseyin Karadenizli Laz Deli Bahriye 33 Musa Efendi Mescid-i Şerif İmamı 34 Deli Hüseyinoğlu Mehmed Deli Deveci 35 Nasuhoğlu Hasan Erbab-ı Ziraat 36 Deveci Osman Deveci Çoban, Deveci 37 Mağriblioğlu Mehmed Mağriblioğlu Erbab-ı Ziraat 38 Soytarıoğlu Mehmed Soytarıoğlu Deveci 39 Koca Musa Koca Deveci 40 Kabadanioğlu? Halil Kabadanioğlu? Erbab-ı Ziraat 41 Sarı Hüseyinoğlu Mahmud Sarı Erbab-ı Ziraat 42 Mağriblioğlu Mustafa Mağriblioğlu Erbab-ı Ziraat 43 Deveci Boz Ömer Deveci Boz Deveci 44 Kavaloğlu Hacı Osman Kavaloğlu Erbab-ı Ziraat 45 Abdulfettahoğlu Hacı Mehmed Erbab-ı Ziraat 46 Kara Mahmudoğlu Mehmed Kara Erbab-ı Ziraat 47 Mazili İmam Molla Hüseyin Mazili/Molla Erbab-ı Ziraat 48 Deveci Kara Ebubekir Deveci Kara Deveci 49 Kurusıkıoğlu Hüseyin Kurusıkıoğlu Erbab-ıu Ziraat 50 Kara İsmailoğlu Hüseyin Kara İsmailoğlu Erbab-ı Ziraat 51 Arab Zenci Said Arab Zenci Said Hademe 52 Kasaboğlu Sarı Mehmed Kasaboğlu Sarı Irgat 53 Gebeşoğlu Halil Gebeşoğlu Hattab