WYCHOWANIE FIZYCZNE SPECJALNE (KOLOKWIUM)

1.Etiologia (przyczyny) niedostosowania społecznego:Przyczyny zewnątrz pochodne:-wielkie wstrząsy polityczno-społeczne;-wojny domowe, konflikty zbrojne (powodują degradacje moralną, etyczną)-sytuacja społeczno ekonomiczna-środowisko szkolne-środowisko domowe-grupa rówieśnicza

2. Rodzaje nie dostosowań społecznych:

ZACHOWANIE DEMONSTRACYJNE WROGIE- Są to wychowankowie u których nastąpiło zablokowanie podstawowych potrzeb bezpieczeństwa i zbliżenia uczciwego. Reagują postawą wrogą w stosunku do rodziców i opiekunów. Reakcje tych dzieci są bardzo ostre i gwałtowne. Charakteryzują ich takie formy zachowania, jak: negatywizm, demonstracja i postępowanie szkodliwe. W łagodniejszych stadium wrogość przejawiają się w ciągłym zwracaniu na siebie uwagi. Otwarta wrogość to bardziej zaawansowane stadium tego rodzaju niedostosowania społecznego. W konsekwencji zaburzenia, dziecko staje się coraz bardziej zuchwałe, podejrzliwe, trudne do zdyscyplinowania.

ZACHOWANIE ZAHAMOWANE- Tego typu zachowanie przeważa u jednostek niedostosowanych społecznie, u których występują bardzo głębokie stany depresyjne wyrażające się tendencja do szukania samotności, unikania i odrzucania wszelkich kontaktów społecznych. U tych dzieci charakterystyczna jest postawa defensywna, brak zaufania do obcych ludzi i nowych sytuacji. Charakteryzuje je duża ostrożność w postępowaniu wymagającym pokonywanie trudności. Bierne zachowania tych jednostek odnosi się nie tylko do otoczenia społecznego, lecz innych dziedzin życia ( strefa intelektualna, manualna, okołoruchowa ). Najostrzejsze stadium to wycofanie się dziecka z otaczającej go rzeczywistości (postawa antyspołeczna). Objawia się zupełnym unikaniem kontaktów zewnętrznych, całkowitym zahamowaniem. Takie osoby żyją we własnym świecie, zamknięci w sobie, ostrożni i czujni, z daleka od innych. Są skryci i nie przyjaźni, podejrzliwi w stosunku do otoczenia.

ZACHOWANIE ASPOŁECZNE – Cechami tej osobowości jest chłód uczuciowy, egoizm, impulsywność w działaniu, agresywność i skłonności sadystyczne. Są to dzieci bezuczuciowe, nie żal im nikogo innego. Nie są związani z niczym uczuciowo. Lekceważą normy prawa i moralności. Demonstrują zachowania nieprzyzwoite z przejawami sadyzmu i perwersji. Są nie lubiane przez inne dzieci, złośliwe i perfidne, mściwe, prowokujące, nieszczęśliwe.

ZACHOWANIE NIEKONSEKWENTNE-:- działanie pod wpływem najsilniejszego bodźca - reakcja spontaniczna, natychmiastowa, bez przemyślenia- kłopoty w nauce- brak koncentracji uwagi- nadmierna pobudliwość oraz stany niezrównoważeni emocjonalnego

Wymienione powyżej jest wynikiem niekorzystnych czynników działających w okresie prenatalnym i okresie porodu oraz bezpośrednio uszkadzające system nerwowy podczas wczesnych okresów życia dziecka. Reakcje dziecka są nieprzemyślane, przypadkowe, chaotyczne i nieadekwatne do wymagań otoczenia społecznego, szkoły itp. Co ma związek z naruszeniem norm społecznych., nieszczęśliwymi wypadkami, uszkodzeniami ciała. Związek z syndromem ADHD jest w tym przypadku oczywisty.

3. Rola wych. fiz., sportu, turystyki i rekreacji w procesie resocjalizacji:

W-f, sport i turystyka : Wyzwalaja zainteresowanie i inicjatywę wychowanka ( powierzanie odpowiedzialnych funkcji, wyznaczanie interesujących

zadań, zaspokajanie oczekiwań i pragnień) Kształtują uczucia społeczne, pozytywne kontakty, które z czasem przeradzaja się w koleżeństwo i przyjaźń

W procesie resocjalizacji dużą rolę odgrywa w-f , sport i turystyka poprzez: Koleżeński, ale konsekwentny stosunek nauczyciela w-f do wychowanka Zdyscyplinowanie wynikające z regulaminów, wzorów zachowania i postępowania w określonej sytuacji Nagradzanie i wyróżnianie koleżeństwa, współpracy i czynów szlachetnych Wprowadzenie prawa obrony stanowiska wychowanka we wszystkich sprawach

4. Etiologia upośledzeń i kalectw:

I okres prenatalny ( od zapłodnienia do narodzin)Najbardziej zagrożony jest płód w pierwszym trymestrze: - choroby matki bakteryjne i wirusowe- odżywianie matki, nie dożywienie, (zaburzenia psychiczne u dziecka-skutek)- przyjmowanie leków, kosmetyków

- promieniowanie cieplne, elektromagnetyczne, jakość wody którą przyjmujemy wraz z pokarmem, kobiety w ciąży nie mogą robić zdjęć rentgenowskich - stres matki w czasie ciąży, urazy mechaniczne, cukrzyca

II okres okołoporodowy- niedotlenienie mózgu, w wyniku zbyt szybkiego porodu, złego ułożenia dziecka, zbyt późnego porodu,-ciąża pozamaciczna-pępowina

III okres postnatalny- wszystkie choroby atakujące mózg: świnka, zapalenie opon rdzenia mózgowego, choroby od kleszczowe, wszystkie z wysoka gorączką uszkodzenie płatów czołowych (przez alkohol)

5. WERONIKA SHERBORNE

Twórcza metoda ruchu rozwijającego.

Całe życie poświęciła pracy z dziećmi i kształceniu nauczycieli w Wielkiej Brytanii i poza jej granicami. Istotą jej metody jest wspomaganie rozwoju dziecka przez kontakt emocjonalny, fizyczny i ruch. Podstawą tej metody jest założenie, że wszystko co jest w przyrodzie się porusza. Weronika była z wykształcenia nauczycielką w-f i fizjoterapeutką.

W latach 40znalazła się pod wpływem Rudolfa Labana- wszechstronny w swoich zainteresowaniach, propagator tańca wyzwolonego ( wylansowanego przez Isadorę Duncan), wybitny choreograf, autor gimnastyki twórczej. Za podstawowe potrzeby człowieka uznawał:

Potrzebę ruchu Potrzebę ekspresji Potrzebę tworzenia

Ta metoda przeznaczona jest dla grup dzieci: Upośledzonych umysłowo, niedostosowanych społecznie, z niekorzystnych środowisk wychowawczych, z ADHD, z

dziecięcym porażeniem mózgowym, autystycznych, niewidomych, głuchych, z dysfunkcją narządu ruchu, z zespołem downa, z słabo zintegrowanymi klasami lub słabo skonfliktowanymi grupami.

Organizacja ćw. i grup zajęciowych:1. Można prowadzić indywidualnie lecz lepiej w grupie (lepsze efekty)2. Grupa nie powinna być duża 6-14 osób3. Każdy ćw. ma swojego opiekuna ( rodzic, wolontariusz, rodzeństwo)4. Zajęcia powinno prowadzić dwóch terapeutów5. ćw. boso6. nie używa się żadnych przyrządów i przyborów7. w czasie ćw. śliska podłoga( stosuje się kocyki)8. sala nie duża, kameralna, czysta, jasna9. zajęcia powinny odbywać się systematycznie, przynajmniej raz w tygodniu10. skład grupy raczej stały11. wiek dowolny

Zasady prowadzenia zajęć:Terapeuta : kontakt z każdym dzieckiem; utrzymanie kontaktu wzrokowego; zajęcia dla dziecka powinny być przyjemne i dawać możliwość przeżywania radości z aktyw. ruchowej; bierz udział we wszystkich zajęciach; z poczuciem humoru; nie krytykujący dziecka; przestrzega praw dziecka do swobodnej, własnej decyzji ; chwal dziecko nie tyle za efekt co za jego starania i wysiłek; unikaj sytuacji rywalizacyjnych; początkowe ćw. prowadź na poziomie podłogi; zaczynaj od ćw. prostych stopniowo je utrudniając; zmniejszaj udział swojej inicjatywy; proponuj naprzemienne ćw. dynamiczne i relaksacyjne; zwracaj uwage na samopoczucie dziecka; ucz dzieci używania siły jak i zachowania delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby; w ćw. których jest to możliwe zadbaj o to by dziecko znalazło się również w pozycji dominującej; na zakończenie ćw. uspokajające, wyciszające;

Zachęcanie dziecka do udziału w ćw. i pokazywanie jak inne dzieci bawią się bywa wystarczającą motywacją do włączenia się dziecka w zajęcia, nawet gdy trzeba na ten skutek cierpliwie czekać przez kilka sesji.

Jak wyglądają zajęcia: -poznanie wzajemne- ćw. prowadzące do poznania własnego ciała-poznanie przestrzeni wokół siebie i przemieszczanie własnego ciała w przestrzeni-ćw „z” ( jeden z partnerów jest opiekuńczy, drugi jest podległy)-ćw. „przeciwko” ( służą dwóm celom: osoby z zaburzeniami często nie mają czucia własnej siły (brak świadomości siły), służą umiejętności dawkowania siły)- ćw. „razem” – obydwoje SA na równych prawach, -ćw. kreatywne

-relax

Z WYKŁADÓW

1. WYCHOWANIE FIZ. SPECJALNE- przedmiot o charakterze interdyscyplinarnym, wspomagany innymi dziedzinami wiedzy, wiążą się z nim następujące dyscypliny naukowe:

pedagogika ogólna, specjalna, resocjalizacyjna, rewalidacyjna psychiatra teoria wychowania fizycznego psychologia

W ramach pedagogiki specjalnej rozwinęło się pięć działów dotyczących nauczania i wychowania pięciu kategorii dzieci: pedagogika resocjalizacyjna- zbiór doświadczeń praktycznych i teoretycznych odnoszących się do procesów ponownego

przystosowania się do życia jednostek zagrożonych niedostosowaniem społecznym bądź niedostosowanym społecznie; digofrenopedagogika ( bigos- mało, phren-umysł)- obejmuje treści ułatwiające rewalidację dzieci upośledzonych umysłowo tyflopedagogika (typhlos- ślepy)- obejmuje wiedzę dotyczącą dzieci z upośledzeniem wzroku surdopedagogika- (surdut- głuchy) – zajmująca się wychowanie dzieci z upośledzeniem słuchu i wadami mowy będących

skutkiem upośledzenia słuchu pedagogika terapeutyczne- zajmuje się wychowaniem dzieci długotrwale chowych i dziećmi z niepełnosprawnością ruchową pedagogika specjalna- jedna z dyscyplin nauki o wychowaniu i nauczaniu osób dodatnio lub ujemnie odchylonych od normy

w takim stopniu, że wymagają specjalnego postępowania. Postępowanie to jest niezbędne celem zapewnienia im optymalnego rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego.

2. PEDAGOGIKA SPECJALNA REALIZUJE ZADANIA REWALIDACYJNE POPRZEZ:

optymalne przygotowanie jednostki niepełnosprawnej do życia; pomoc w zdobyciu zawodu; wzmocnienie sił i znalezienie sensu życia; zwrócenie uwagą na środowisko i celowe w nim współdziałanie; rozszerzenie zakresu swojego uczestnictwa w procesie rewalidacji ludzi dorosłych;

3. ŚWIADOMOŚĆ UPOŚLEDZENIA U JEDNOSTKI POWODUJE: stan niepewności; poczucie zagrożenia; poczucie mniejszej wartości; poczucie ograniczonej możliwości realizowania celów życiowych

4. NAUCZYCIEL PODEJMUJĄCY PRACĘ Z DZIECKIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM MUSI ZDAWAĆ SOBIE SPRAWĘ, ŻE NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ:

komplikuje warunki życia; utrudnia kontakty społeczne; ogranicza możliwość pracy zawodowej; doprowadza do izolacji społecznej;

5. PODSTAWOWE CELE I ZADANIA PEDAGOGIKI SPECJALNEJ ( ZA LIPKOWSKIM): cel humanistyczny: jednostce upośledzonej i słabszej należy zapewnić szczególnie prawa do pomocy w uzyskaniu w pełni

rozwoju i uznania w środowisku społecznym; cel wychowawczy: jednostkę upośledzoną należy wszechstronnie kształcić i umożliwić jej optymalny rozwój w taki sposób,

by jak najlepiej mogła spełniać swoje zadania społeczne; cel ekonomiczny: (utylitarny) jednostkę upośledzoną należy jak najlepiej przygotować do pracy zawodowej i uniezależnić ją

od pomocy społecznej;Różnica pomiędzy wychowaniem fizycznym specjalnym a a wych. fiz. w szkole publicznej- adresat zastosowanych odpowiednio środków ruchu.

6. WYCH. FIZ. SPECJALNE SKIEROWANE JEST DO DZIECI SPECJALNEJ TROSKI: głuchych i niedosłyszących; niedowidzących i niewidomych; upośledzonych umysłowo; z upośledzoną wymową; długotrwale chorych; niepełnosprawnych ruchowo; społecznie niedostosowanych;Wychowanie fizyczne specjalne wchodzi w życie w momencie, kiedy wada bądź uszczerbek na zdrowiu są medycznie

ustabilizowane. Nie ma charakteru korekcyjnego, aczkolwiek zabiega o prawidłowy, dalszy rozwój dziecka.Wychowanie fizyczne specjale # korekcja wad postawy

7. WYCHOWANIE FIZYCZNE SPECJALNE: rozwija sprawność ruchową dziecka daje impuls do większej aktywności intelektualnej i społecznej w konsekwencji prowadzi do: prawidłowego rozwoju osobowości; wiary we własne siły i możliwości samorealizacji;

8. ROLA WYCH. FIZ SPECJALNEGO W SZKOLE SPECJALNEJ: jest elementem przygotowującym dzieci i młodzieży niepełnosprawnej do samodzielnego życia; wzmaga ogólną dynamikę organizmu; usprawnia i doskonali motoryczność, nawyki ruchowe i ruchową specjalizację; uczy umiejętnego korzystania z powstałych zmysłów lub nie uszkodzonych części ciała; kształtuje określone cechy osobowości i nawyki higieniczno-zdrowotne;

9. ROLA I PROGRAMOWANIE PROCESU RESOCJALIZACJIELEMENTY WSPÓLNE DLA ROZGRYWEK SPORTOWYCH I ROZBOJÓW:

moment napięcia; ryzyko wymagające wykazania się sprawnością fizyczną; szybka orientacja; poczucie przewagi nad innymi ludźmi na wskutek odniesionego zwycięstwa;

Samoistne występowanie reguł moralnych tkwiących w wych. fiz, sporcie i rekreacji -> właściwe ich wykorzystanie w procesie resocjalizacji

10. PRAWIDŁOWO PRZEPROWADZONE ZESPOŁOWE GRY SPORTOWE SPEŁNIAJĄ ROLĘ TERAPEUTYCZNĄ: dominacja elementów współpracy, współdziałania nad rywalizacją; występowanie: poszanowania przepisów gry; posłuszeństwa wobec kapitana drużyny; szacunek dla przeciwnika; wyzbycie się chęci zwycięstwa za wszelką cenę; kierowanie się zasadą fair-play -> nauka skromności przy wygrywaniu, pogodnego przyjmowania porażki, uczciwości wobec

samego siebie, kolegów, nauczyciela wf., sędziego, widzów obserwujących grę

11. Inne szczególnie wskazane formy aktywnośći fizycznej: gry terenowe; zajęcia prowadzone przy muzyce; dobrze zorganizowana turystyka piesza i rowerowa;

Wych. fiz, sport i turystyka stwarzają szczególne możliwości wychowania zespołowego. Wartość resocjalizacyjna wynika stąd, że są w sposób naturalny dostosowane do potrzeb i właściwości charakterologicznych dzieci pozbawionych opieki domu rodzinnego.

12. DĄŻENIE DO ORGANIZACJI GRUP RODZAJE GRUP SPOŁECZNYCH: formalne; nieformalne: pozytywne negatywneWśród dzieci trudnych ujawniają się tendencje organizowania grup, których działanie nie jest zgodne z uznanymi normami

społecznymi. Organizując zespoły o charakterze sportowym, wykorzystuje się chęć do zrzeszania się, a jednocześnie nadaje im kierunek konstruktywny przekształcając tworzone przez wychowanków grupy nieformalne negatywne w grupy nieformalne pozytywne.

NIECHĘĆ DO FORM TRADYCYJNYCHWychowanej niedostosowany społecznie nabył wiele wzorów negatywnych, oddalił się od wzorów pozytywnego

postępowania, występuje u niego niechęć do form tradycyjnych, w tym niechęć do: szkoły; uporządkowanych zajęć róznego typu; nudnych, moralizujących nauczycieli W pracy z młodzieżą niedostosowaną społecznie trzeba uciekać od nudy, wsłuchiwać się w propozycje samej młodzieży Niepowodzenia szkolne > negatywny stosunek do szkoły

Przezwyciężanie postawy zniechęcenia jest znacznie łatwiejsze w innych warunkach niż te, do których wychowanek się zniechęcił. Programując proces resocjalizacji przy pomocy wf, sportu i turystyki uciekać trzeba od utartych, schematycznych zajęć na rzecz odważnych, często niekonwencjonalnych sposobów.

WF, SPORT I TURYSTYKA: Wyzwalają zainteresowanie i inicjatywę wychowanka (powierzanie odpowiedzialnych funkcji, wyznaczanie interesujących

zadań, zaspokajanie oczekiwań i pragnień); Kształtują ucznia społeczne pozytywne kontakty, które z czasem przeradzaja się w koleżeństwo i przyjaźń;

AKTYWIZACJA SPOŁECZNA NA ZAJĘCIACH WF WYMAGA: Przekształcania nawyków; Nawiązania współpracy umożliwiającej przeżycie satysfakcji społecznych, będących nagrodą za społeczne prawidłowe

działanie; Sprecyzowania form i metod wychowawczych;

POTRZEBA SAMOAKCEPTACJI:Rozwijając życie sportowo- turystyczne na terenie zakładu resocjalizacyjnego, należy brać pod uwagę organizację

umożliwiającą wywoływanie u wychowanków zachowań konstruktywnych społecznie. Należy wytwarzać takie sytuacje by wychowankowie mogli sobie wzajemnie pomagać, przeżywać wspólnie emocje, wzruszać się a także stworzyć szanse na zaspokojenie ambicji, samopotwierdzenie się, uznanie i dodatnią samoocenę. Taka organizacja powinna przewidzieć wielość ról społecznych.

Nauczyciel wf musi zdawać sobie sprawę, że moc wychowawcza nie leży w środkach, lecz w metodzie władania nimi.

POTZREBA WZORU OSOBOWEGODziecko niedostosowane społecznie poszukuje wzoru osobowego człowieka, któremu mogłoby całkowicie zaufać.

Najczęściej jednak napotyka się na osoby które pogłębiają jego stopień niedostosowania społecznego. Dzieje się tak dlatego, że porusza się ono w kręgach osób moralnie zaniedbanych.

CECHY WYMAGANE OD NAUCZYCIELA MOGĄCEGO STAĆ SIĘ WZOREM OSOBOWYM: lubiący młodzież; dostarczający młodzieży radości; wyrozumiały, troskliwy, sprawiedliwy; dostrzegający tych najsłabszych, najbardziej zagubionych; słuchający dzieci; wrażliwy; interesujący się ich najczęściej wolnymi postępami w nauce; umiejący przyznac się do własnych błędów; mający odwagę przeprosić wychowanka, co nie jest słabością ale siłą wychowawczą

POTZREBA BYCIA NORMALNYM Bardzo ważny jest kontakt dzieci i młodzieży niedostosowanej społecznie u których nie występuje ten problem ( istotne:

wspólnota zainteresowań i zakres współdziałania) Istnieje potrzeba poszukiwania sprzymierzeńców akcji resocjalizacyjnej w gronie samych dzieci Nauczyciel wf jak i inspirowani przez niego wychowankowie powinni udzielać pomocy kolegom w precyzowaniu ogólnych

zasad i celów postępowania Wymagania stawiane tym dzieciom powinny być odpowiednio dostosowane do ich zainteresowań Wf, sport i turystyka stwarzają okazję do uczenia kultury współżycia i wyrabiania życzliwości dla słabszych

WYBRANE SPECJALISTYCZNE TERMINY WIĄŻĄCE SIĘ Z WYCHOWANIEM FIZYCZNYM SPECJALNYM (KILKA POJĘĆ NA EGZAMINIE !)

AFAZJA (grec. Phasis- mowa)Zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem w mózgowym ośrodku mowy. Wyróżnia się:

Afazję motoryczną- trudności lub utrata możliwości mówienia i pisania -||- sensoryczna- trudności lub utrata możliwości rozumienia słyszanej lub pisanej mowy -||- syntaktyczna- trudności lub utrata możliwości stosowania form gramatycznych słów -||- całkowita- brak zdolności rozumienia mowy i mówienia

AMBIWALENCJAJednoczesny sprzeczny stosunek emocjonalny do tej samej osoby lub sprawy, w formie skrajnej występuje w stanach patologicznych, a także u osób normalnych.

AUTYZMOsłabienie lub utrata kontaktu z otoczeniem, skłonność do zamknięcia się w sobie, do urojeń, obserwowany u psychopatów, charakterystyczny u schizofreników

CHOROBA DOWNA

Wrodzone schorzenie genetyczne połączone z upośledzeniem umysłowym

DEBILIZMPrzestarzała nazwa lekkiego niedorozwoju umysłowego odpowiadającego ilorazowi inteligencji 69-55

DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNAOsiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwia mu opanowanie treści określonego programu klasy pierwszej szkoły podstawowej i udział w życiu szkolnym.

ETIOLOGIABadanie przyczyn i zjawisk procesów. W pedagogice specjalnej badanie przyczyn trudnośći rozwojowych, niepowodzeń szkolnych, zaburzeń w zachowaniu się innych.

EUFEMIZMWyrażenie łagodniejsze, oględniejsze, używane w miejsce wyrażenia drażliwego, dosadnego.

FENYLOKETONURIADziedziczna choroba związana z zaburzeniami przemiany materii, u małego dziecka powoduje uszkodzenie CUN i upośledzenie umysłowe; jej skutkom można zapobiegać przez jaknajwcześniejsze stosowanie odpowiedniej diety.

HEMIPLEGIAPoważanie połowiczne. Bezwład kończyn po jednej stronie ciała spowodowany uszkodzeniem zaistniałym w jednej z półkul mózgowych

IDIOTYZMPrzestarzałe określenie głębokiego niedorozwoju umysłowego, iloraz inteligencji 0-24

IMBECYLIZMDawne określenie umiarkowanego niedorozwoju umysłowego, iloraz inteligencji 54-40

INFANTYLIZM ( łac. Infans- dziecko)Opóźnienie rozwoju przede wszystkim w dziedzinie popędowej i uczuć; przejawianie cech fizycznych lub psychicznych właściwych dla wczesnego poziomu rozwoju

KATAMNEZABadania dotyczące skuteczności leczenia lub przebiegu rewalidacji, przeprowadza się je po zakończeniu terapii lub wychowania specjalnego (np. po opuszczeniu szpitala, szkoły, zakładu wychowawczego)

KLASY SPECJALNEWydzielone klasy szkolne, w których grupowana jest młodzież wyraźnie nie nadążająca intelektualnie w szkołach normalnych za swoimi rówieśnikami w realizacji programu przeznaczonego dla młodzieży danej kategorii wieku; klasy te grupują młodzież upośledzoną umysłowo w stopniu lekkim.

LATERALIZACJAStronność, tendencja do częstego posługiwania się kończynami lub narzędziami zmysłu(oko, ucho) znajdującymi się po jednej stronie ciała.

LOGOPEDIADział postępowania rehabilitacyjnego zajmujący się usuwaniem zaburzeń i wad mowy za pomocą specjalnych ćwiczeń.

NERWICAZaburzenia psychogenne, wywołane przez trudne sytuacje życiowe (urazy psychiczne); konflikty, wstrząsy psychiczne, stany frustracyjne, niepowodzenia. Nerwica jest obecnie powszechną cywilizacyjną chorobą w Polsce ocenia się częstość jej występowania na 20-25% ogółu ludności, a jej leczenie jest niezwykle trudne; nerwice mogą być: histeryczne, lękowe, natręctwa, narządowe, płciowe, ruchowe.

NEURASTENIANerwica charakteryzująca się zmiennością nastroju, ogólnym przygnębieniem przy jednoczesnej wzmożonej wrażliwości. Zespół zaburzeń występujących na tle wyczerpania nerwowego.

NIEDOROZWÓJ UMYSŁOWY ( digofremia)Upośledzenie umysłowe, obniżona sprawność umysłowa poniżej ilorazu inteligencji 70

OCIĘŻAŁOŚĆ UMYSŁOWAObniżona sprawność umysłowa ale w granicach normy (iloraz inteligencji 84-70)

OTĘPIENIE UMYSŁOWEDegradacja umysłowa spowodowana czynnikami organicznymi (np. otępienie pourazowe, padaczkowe); może mieć charakter uleczalny, albo trwały w zależności od przyczyny i stopnia uszkodzenia.

PARAPLEGIAPorażenie obustronne występujące syntetycznie, zwłaszcza w dolnej części ciała.

PORADNIA WYCHOWAWCZO-ZAWODOWADo podstawowych jej zadań należy udzielanie porad i pomocy dzieciom, rodzicom i szkołom w sprawach trudności wychowawczych oraz trudności w procesie nauczania.

PSYCHOTERAPIAOddziaływanie lecznicze wykorzystujące współdziałanie ze strony pacjenta; opiera się ono na kontakcie słownym i jest przeprowadzane w formie spotkań indywidualnych lub zbiorowych.

REHABILITACJADążenie do przywrócenia utraconej ( na skutek schorzeń, urazów itp.) sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej drogą oddziaływania usprawniającego i terapeutycznego.

SCHIZOFREMIAChoroba psychiczna, charakteryzująca się poważnymi zaburzeniami osobowości. Etiologia jest dotąd nieznana. Przypuszcza się iż powody jej powstawania mogą być wstrząsy psychiczne, stresy i inne jak dotąd niezidentyfikowane przyczyny. Jedna z najczęściej występujących chorób psychicznych.

STYMULACJAOddziaływania bodźca na organizm. Stosowana jest w szerokim zakresie w stosunku do dzieci głęboko upośledzonych umysłowo, przyjmując nazwę stymulacji wielozmysłowej, bo odnosi się do oddziaływania na poszczególne zmysły.

UPOŚLEDZENIE SPRZĘŻONEUpośledzenie wielorakie i co najmniej podwójnie skumulowane, np. głuchota i ślepota, upośledzenie umysłowe itp. W praktyce spotykamy sprzężenia bardziej globalne, np. upośledzenie umysłowe- ślepota- niepełnosprawność ruchowa i inne.

WYCHOWANIE DZIECI I MŁODZIEŻY GŁUCHEJ I NIEDOSKONAŁEJ

CELE SPECJALNE DLA SURDOPEDAGOGIKI (ZWIERZCHOWSKA): przygotowanie organizmu pod względem wydolności i sprawności psychofizycznej do podjęcia w przyszłości pracy

zawodowej, aktywnego udziału w życiu społecznym, nie tylko społeczności głuchych; oddziaływanie w ramach lekcji WF na rozwój mowy artykułowanej prowadzenie zwiększonej ilości ćw. specjalnych, oddechowych, których celem jest wyprowadzanie spokojnego, nie

nasilonego wydechu; ształtowanie umiejętności rozluźniania mm. klatki piersiowej oraz narządów fanacyjno- partykularnych z

równoczesnym dążeniem do wzmacniania mm. ściany brzusznej kształtowanie umiejętności różnicowania oddechu torem brzusznym i piersiowym ze wspomaganiem i bez

wspomagania pracy kończyn; przygotowanie do współpracy, współdziałania w grupie poprzez różne formy zabaw i gier; przygotowanie do kontaktu z grupą słyszących; w przypadku dzieci z defektem słuchu, u których mechanizm uszkodzenia słuchu związany jest z uszkodzeniem

przedsionkowym, zajęcia wf kompensują niedobory związane z zaburzeniami równowagi oraz kształtują inne zaburzone zdolności motoryczne;

kompensuje istniejących niedoborów rozwoju fiz. i motorycznego wynikających z etiologii ubytku słuchu; najmocniej rozwiniętymi cechami motoryczności w rozwoju ontogenetycznym dzieci głuchych są: zwinność i

wytrzymałość, najsłabiej siła i moc poziom sprawności fiz. dziewcząt głuchych jest nieco wyższy niż u głuchych chłopców; sprawność fiz. dzieci głuchych kształtuje się na poziomie średniej sprawności dzieci słyszących; dzieci głuche i jednocześnie upośledzone umysłowo osiągają niższy poziom rozwoju fiz. i sprawności fiz., a niżeli ich

głusi rówieśnicy o normalnym rozwoju umysłowym;

GRY, ZABAWY ORAZ ĆW. SŁUŻĄCE DO NAUKI PRAWIDŁOWEGO ODDYCHANIA: wydmuchiwanie w powietrze piórek, papierków- przesuwanie po gładkiej powierzchni za pomocą wydychanego powietrza

różnych przedmiotów; nadmuchiwanie np. balonów; gra na piszczałkach; wydmuchiwanie baniek mydlanych; wydmuchiwanie powietrza do gwizdka

FORMY PRODUKCJI GŁOSOWEJ: spontaniczna- obserwowana podczas różnorodnych form ćwiczeń gimnastycznych, zabaw i gier

ruchowych oraz gier sportowych, uzewnętrzniająca się najczęściej w spontanicznym śmiechu i w krótkich, nieartykułowanych dźwiękach

. inspirowana- sprowokowana przez nauczyciela w-f podczas elementów ćwiczeń dyscyplinujących i kształtujących, zabaw i gier ruchowych oraz gier sportowych, uzewnętrzniająca się w wymawianiu określonych słów, wynikających z określonych sytuacji ( np. głośne liczenie punktów w momencie współzawodnictwa między grupami)

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE LEKCJI WF RÓŻNIĄCE SIĘ OD LEKCJI W SZKOLE POWSZECHNEJ: zwiększona liczba ćwiczeń oddechowych i korygujących; rozwijanie mowy i spontanicznej i inspirowanej oraz myślenia podczas lekcji wf; wprowadzenie różnorodnych środków dydaktycznych wspomagających proces komunikacji; etykietowanie; plansze ze znakami umownymi i opisem różnych sytuacji, które mogą mieć miejsce podczas lekcji; opis na karteczkach wszystkiego co znajduje się w sali gim. I na obiektach sportowych; sygnalizacja świetlna; zdjęcia, przeźrocza, ryciny, filmy; wprowadzenie i wykorzystanie w większym zakresie środków audiowizualnych i wzmacniających dźwięk; uruchomienie kompensacji perpecyjnej (odczytywanie mowy z usty, odbiór kinestetyczny wrażeń dźwiękowych poprzez

wibracje); zmniejszona liczba uczestników na lekcji (8) wolniejsze tempo lekcji; stosowanie dużej ilości zabaw i zadań manipulacyjnych (rozwijają spostrzeganie); zwracanie szczególnej uwagi na nauczanie współpracy i współdziałania w grupie poprzez zabawy i gry; wykorzystanie do nauczania ruchu jako wiodącej metody syntetycznej; trudności w stosowaniu metod wf ze względu na przekaz (komunikację) stosowanie zasad cokolwiek robisz-mów;

Umiejętności rekreacyjno-utylitarne: ćwiczenia i gry terenowe pływanie, tenis stołowy, tenis ziemny kolarstwo, jazda konna, Wrotki/łyżworolki, badminton saneczkarstwo, kolarstwo itp.

WSKAZÓWKI: nie podchodź z tyłu nie podchodź zbyt blisko rozmawiając kieruj twarz ku osobie niedosłyszącej rozmawiaj przy dobrym oświetleniu nie krzycz wyłącz TV, radio mów spokojnie, nie za szybko, krótkie jednoznaczne zdania odpowiednia mimika i gesty bądź cierpliwy, powtórz nie śmiej się z osoby niesłyszącej zapoznaj ją wcześniej z głównym tematem dyskusji wytłumacz

Zakład pracy chronionej- zakłady produkcyjne w których młodzież i dorośli z ograniczonymi możliwościami i utrudnieniami (fizycznymi lub psychicznymi) w pracy, znajdują specjalne warunki, usprawniania i pomoc.

Podział upośledzeń narządu wzroku: całkowicie niewidomi- brak odbioru jakichkolwiek wrażeń wzrokowych; niewidomi z poczuciem światła- poczucie odbioru światła bez możliwości różnicowania informacji dochodzących z przestrzeni; szczątkowo widzący- możliwość spostrzegania konturów przedmiotów w najbliższym otoczeniu i ruch;

Klasyfikacja do sportu osób z wadą wzroku dokonuje się w zakresie 2 klas: Niewidzący

osoby niewidome od urodzenia lub te które straciły wzrok we wczesnym dzieciństwie osoby ociemniałe w trakcie życia, z pamięcią i wyobraźnią przestrzenną

Niedowidzący upośledzenie wynikłe z choroby narządu wzroku, uszkodzenia mechanicznego przez narodzeniem w dzieciństwie, czy w

późniejszym okresie życia, umożliwiające samodzielne poruszanie się;

Pewne oraz możliwe powody opóźnienia rozwoju motoryki i lokomocji: brak stymulacji wzrokowej ruchu; ograniczenia naśladownictwa ruchu; urazy fizyczne powodujące strach przez zderzeniem i lęk przed pokonaniem trudności; ograniczone kontakty z rówieśnikami; bierność rodziców i wychowawców w dostarczaniu dziecku okazji do ruchu;

Cele, które powinien realizować nauczyciel w-f w pracy z dziećmi niewidzącymi: zdobywanie samodzielności w zakresie samoobsługi kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała, orientacji przestrzennej, słuchowej kształtowanie zmysłu przeszkód kształcenie pojęć i przekazywanie wiadomości z zakresu kultury fizycznej, które stanowią podstawę do kształcenia sprawności

ruchowej kompensacja i rozwój tych zdolności motorycznych, które u dzieci z deficytem wzroku są w sposób szczególny upośledzone

( np. szybkość, zwinność, równowaga) kształtowanie umiejętności o charakterze utylitarnym kształtowanie potrzeby ruchu wraz z dążeniem do wyrabiania trwałych nawyków ruchowych wyrabianie odwagi ruchowej wraz z pokonywaniem lęków wyrabianie wiary we własne siły i możliwości bez względu na stopień kalectwa kształtowanie takich cech charakteru jak: odwaga, samodzielność, wytrzymałość, cierpliwość, umiejętność działania w grupie;

Ćwiczenia najczęściej zabronione w wadach i chorobach oczu: powodujące nagłe zmiany ciśnienia w których głową znajduje się nisko siłowe ( wstrząsy, uderzenia, zderzenia) powodujące napięcie szyi przewroty w przód i w tył skłony podskoki stanie na rękach

Liczebność grupy dotyczących szkół i ośrodków specjalnych: 8-10 6 do 8 w dysfunkcjach sprzężonych u jednego z dzieci 2 do 4 przy wszystkich uczniach z kalectwem sprzężonym

Czynności nauczyciela zwiększające bezpieczeństwo: dokładne zapoznanie ćwiczących z budową i rozmieszczeniem przyrządów znajdujących się na Sali. Podczas podchodzenia do

przyrządu w celu wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien towarzyszyć uczniowi omawiając drogę podejścia do przyrządu jak również dokładnie wskazać jak od niego odejść

przyrządy i przybory znajdujące się w Sali gimnastycznej nie powinny nigdy zmieniać swojego miejsca, co ułatwi bezpieczne poruszanie się. Jeśli zmieniają miejsce, dzieci muszą być o tym poinformowane

sala gimnastyczna musi być właściwie przygotowana: ściany zabezpieczone materacami, okna z siatką, oświetlenie nie powodujące refleksów ( odbicie) dezorientujących dziecko słabo widzące

nauczyciel musi być zawsze przygotowany do asekuracji nauczyciel musi konsekwentnie egzekwować dyscyplinę N powinien ustalić umowną sygnalizację dźwiękową ( bezpieczeństwo dzieci, lepsza organizacja lekcji) N powinien utrzymywać podczas lekcji stały kontakt dźwiękowy, tak aby U zawsze wiedzieli w którym miejscu przebywa. Nie

wolno dopuszczać do utraty kontaktu dźwiękowego N ustala jeden kierunek biegu dzieci muszą nauczyć się sygnalizować swoje położenie na boisku N nie powinien pozwalać na samodzielne zmiany położenia w obrębie Sali przez U sposób przemieszczania dokładnie określony;

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE LEKCJI W-F Z OSOBAMI NIEWIDOMYMI RÓŻNIĄCE JĄ OD LEKCJI W SZKOLE POWSZECHNEJ:

specyficzny proces nauczania zadania ruchowego oparty o słuch i dotyk

wydłużony w czasie proces nauczania zadań ruchowych zmniejszone tempo lekcji, daleko posunięta indywidualizacja pracy nauczyciela z uczniem ograniczone możliwości pracy metodami w-f (programowanego uczenia się i zadaniowo- naśladowcza) najczęściej stosowane

są metody w-f z grupy usamodzielniających wyłączenie z treści programu w-f powszechnie nauczanych zespołowych gier sportowych, a wprowadzanie w zastępstwie

zespołowych gier sportowych (?) konieczność adaptacji niektórych zadań ruchowych i dyscyplin sportowych dla potrzeb niewidomych i niedowidzących konieczność stwarzania innych warunków pracy podczas wykonywania zadań ruchowych z niewidomymi w celu bezpiecznej

ich realizacji;

Kolejność postępowania w nauce zadania ruchowego:1.Podanie nazwy ruchu i objaśnienia czemu ma służyć2.Dokładny opis słowny ruchu3.Demonstracja ćwiczenia przez N wraz z umożliwieniem dziecku obserwacji dotykowej4.Próba wykonania ruchu z pomocą dotykową i korekcją słowną N5.Samodzielne wykonanie ruchu przez U pod kontrolą N i z ewentualną korekcją słowną6.Samodzielne wykonanie ćwiczenia lub ze współpartnerem słabowidzącym, który może kontrolować prawidłowość wykonywania ćwiczenia i dokonywania korekcji słownej7.Całkowicie samodzielne wykonanie ruchu8.Doskonalenie ruchu przez samodzielne wielokrotne powtarzanie go, aż do uzyskania nawyku ruchowego