Wskazówki do pracy dydaktycznej z dzieckiem dyslektycznym
description
Transcript of Wskazówki do pracy dydaktycznej z dzieckiem dyslektycznym
Wskazówki do pracy dydaktycznej z dzieckiem dyslektycznym
Wykonała mgr Maria Różańska
1. Jeśli dziecko „ryzyka dysleksji” obejmiemy możliwie jak najwcześniej opieką,
• zapewniając mu pomoc logopedyczną i pedagogiczną ukierunkowaną na stymulację nieprawidłowo rozwijających się funkcji,
w niektórych przypadkach możemy spowodować całkowite zlikwidowanie tych opóźnień i uniknięcie trudności szkolnych.
2. O istnieniu „ryzyka dysleksji” mogą orzec rodzice, nauczyciel przedszkola i klas I-III
o ile znają oni problem specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.
3. Jeżeli trudności dziecka nie miną
należy objąć je specjalnymi ćwiczeniami korekcyjno-kompensacyjnymi już w klasie „O”, które prowadzą specjalnie przygotowani nauczyciele-terapeuci.
4. Przy Polskim Towarzystwie Dysleksji powstała Poradnia Diagnostyczno-Terapeutyczna,
• która udziela odpłatnie porad, przyjmując dzieci i młodzież bez skierowania i rejonizacji na badania diagnostyczne i zapewnia w przypadku specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu pomoc terapeutów.
• Podania należy kierować na adres:
Polskie Towarzystwo Dysleksji,
80-343 Gdańsk,
ul. Pomorska 68
5. Problem dysleksji powinni poznać nauczyciele wszystkich przedmiotów..
• Dziecko dyslektyczne potrzebuje specjalistycznego zindywidualizowanego nauczania ze względu na
- „specjalne potrzeby edukacyjne”, - możliwości i ograniczenia.
• Konieczne jest, aby dostosowywali oni wymagania do możliwości dziecka w stosunku do włożonego wysiłku i pracy, a nie uzyskanych efektów.
• Powinni zatem mieć możliwość zapoznania się z wynikami badań diagnostycznych, aby uniknąć zarówno niedoceniania, jak i przeceniania możliwości dziecka.
6. Ustne odpowiedzi dziecka dyslektycznego są lepszym wskaźnikiem jego umiejętności, niż prace pisemne..
• Te powinny zaś być oceniane tylko ze względu na wartość merytoryczną
- treść,
- zakres wiedzy,
a nie za
- poziom graficzny,
- poprawność ortograficzną
7. W nauczaniu dzieci dyslektycznych najskuteczniejsze jest uczenie polisensoryczne
• czyli z zaangażowaniem wielu zmysłów:
- słuchu,
- wzroku,
- dotyku,
- kinestezji (czucia ruchu). • Dzięki temu dziecko jest w stanie wykorzystać te
zmysły, które są jego mocną stroną, jednocześnie ćwicząc i rozwijając te, które są słabsze.
• Możliwe jest wykorzystanie wówczas zjawiska korekcji i kompensacji. dalej
Przykładem podejścia polisensorycznego jest nauczanie liter przez powiązanie doznań słuchowych, wzrokowych, dotykowych i kinestetycznych.
• Dziecko utrwala kształt litery i jej powiązanie z głoską,
- patrząc na literę,
- poznając ją dotykiem (wyklejoną np. z papieru ściernego),
- ruchem podczas kreślenia jej palcem wraz z wypowiadaniem głoski, którą symbolizuje.
8. Brak obrazów pamięciowych i zaburzeniu uwagi -- uczeń potrafi napisać raz poprawnie tekst, innym razem zaś pisze z licznymi
• Obraz poprawnej pisowni bywa wywołany w pamięci przy szczególnie dogodnych okolicznościach: – braku napięcia lękowego, – pośpiechu, – poczuciu bycia akceptowanym.
• Poziomie graficznym pisma, jest spowodowane podobnymi czynnikami.
9. Aby wpłynąć na poziom graficzny pisma można zalecić posługiwanie się maszyną do pisania lub komputerem w szkole i w domu,(utrwaleniem nieprawidłowych nawyków ruchowych jest niemożliwe do zmiany, szczególnie u uczniów starszych).
• Technika pisania lewą ręką- wymaga poświęcenia długiego czasu dla zademonstrowania dziecku i przećwiczenia z nim jak poprawnie kreślić kształt litery i jak litery łączyć.
• Złe nawyki są niemożliwe do zmiany.
• 10. Zajęcia terapeutyczne
nie mogą być powtórzeniem lekcji,
ale powinny być nastawione
na ćwiczenie zaburzonych funkcji leżących u podstaw czytania i pisania.
11. Rodzice powinni przedyskutować z nauczycielemczy pomagać dziecku w odrabianiu lekcji,
aby nie robić w tej mierze zbyt mało, ani zbyt wiele.
• Rodzic interweniuje- na prośbę dziecka,- gdy widzi, że pojawiły się trudności.
• Okresy samodzielnej pracy powinny być coraz dłuższe i częstsze aż do pełnej samodzielności.
• Pod koniec każdego etapu pracy chwalimy dziecko - za rezultat, - za włożony wysiłek.
• Okolicznościowo, np. podczas jazdy autobusem wprowadzamy krótkie okresy ćwiczeń i powtórki, (tabliczki mnożenia lub zasad orografii).
12. Telewizja - dla dzieci dyslektycznych ważne źródłem zdobywania informacji ,
(mniej czytają niż ich rówieśnicy lub nie czytają w ogóle).
• Nie dopuszczamy do oglądania
wszystkiego „jak leci”.
13. Dziecku dyslektycznemu należy czytać książki..
• W kl. I dziecko czyta kilka linijek, a dorosły 2-3 razy tyle. W tan sposób podtrzymuje się kontakt dziecka z lekturą,
- przyśpiesza czytanie, - zwiększa rozumienie tekstu,- zachęca do dalszego czytania.
• Z czasem proporcje zmieniają się do 1:1, 2:1, aż w końcu dziecko przechodzi do samodzielnego czytania
• W kl. III czytanie powinno stać się „społecznie użyteczne”.
• W kl. IV dziecko powinno korzystać z czytania jako narzędzia do uczenia się różnych przedmiotów, jak np. biologii czy historii.
• Jeśli tak nie jest nadal stosujemy „czytanie wspólne”.
• Niektórym dzieciom trzeba czytać np. lektury do końca szkoły podstawowej, a nawet średniej, zdarza się, że i do matury.
• Nie można wytworzyć jednak u dziecka postawy konsumpcyjnej, zawsze należy czytać z dzieckiem na zmianę, rodzic-dłuższy, dziecko-krótszy tekst.
Kilkakrotnie wymieniamy role z czynnej na bierną. Sprawdzamy przy okazji rozumienie fragmentów tekstu.
14. Dziecko dyslektyczne nie powinno czytać na głos przy całej klasie, gdyż jest wówczas bardzo napięte emocjonalnie i z tego powodu jeszcze gorzej czyta niż zwykle.
• Zbiera więc słabe oceny i nudzi inne dzieci, co nie uchodzi uwadze dziecka dyslektycznego, jest dla niego większą karą niż słaba ocena.
• Nie rozumie też wtedy czytanego tekstu.• Można dać takiemu dziecku do przeczytania na głos podpis
pod obrazkiem lub pojedyncze zdanie, aby nie czuło się pomijane.
• Należy z czytania głośnego odpytywać je na osobności, rozumienie oceniać wyłącznie po przeczytaniu tekstu po cichu.
• Ocena głośnego czytania nie powinna stanowić w tym wypadku podstawy do oceny z języka polskiego.
15. Aby przybliżyć dziecku lekturę można kupić „książki mówione” czyli nagrane na taśmie magnetofonowej, sprzedawane w komplecie z wydrukowaną książką.
• Najczęściej jednak treść lektur jest poznawana przez dzieci dyslektyczne podczas przerwy, dzięki streszczeniom ustnym usłużnych kolegów.
• Rodzice mogą sami nagrać na taśmę tekst lub czytać głośno i wolno, podczas gdy dziecko będzie śledziło jej tekst w drugim egzemplarzu.
16. Dziecko dyslektyczne powinno czytać takie książki, jakie je interesują, ale nie za trudne.
• Może nawet czytać komiksy, najważniejsze jest podtrzymywanie zainteresowania dziecka słowem pisanym.
• 17. Jeśli rodzic sam nie czyta dobrze
również może czytać, bo
dzieci nie są tu zbyt krytycznymi słuchaczami.
18. Rodzice powinni regulować proporcje czasu przeznaczone na pracę, rekreację i uprawianie hobby,
• lecz nie powinni ich likwidować w imię zaoszczędzania czasu na naukę.
• 19. Prace pisemne dziecka brzydko napisane w szkole powinny być w domu przepisane tylko w tej części, która jest nieczytelna.
• Teksty przekreślone i przepisane nie powinny podlegać ocenie.
• Zamiast nudnego przepisywania tekstów można dać dziecku wiele zadań, które będą rozwijały sprawność motoryczną rąk i koordynację wzrokowo-ruchową.
• Skupienie uwagi na mechanicznym przepisywaniu tekstów wywołuje awersję u dziecka nie tylko do pisania, ale do nauki „w ogóle”.
• Może wywołać takie reakcje nerwicowe jak „skurcz pisarski”- bolesne napięcie mięśni podczas pisania, na podłożu emocjonalnym.
20. Dzieci dyslektyczne mają trudności z opanowaniem języków obcych, gdyż np. w języku angielskim istnieje mała zgodność pisowni i dźwiękowej postaci wyrazów. Uczniowie polscy skazani są na dwujęzyczność. Nie można więc odrzucić nauki języków obcych, ale przesunąć ją w czasie lub ograniczyć jej zakres.
• Dzieci dyslektyczne najlepiej uczyć języków obcych- w sytuacjach codziennych, - na drodze „ ustnej komunikacji w działaniu”, - polisensorycznie.
• Ocena powinna dotyczyć wyłącznie wypowiedzi ustnych.
21. Nauczyciel wychowania fizycznego rozumiejący problem powinien stawiać wymagania na jego miarę. Większość nauczycieli silnie przywiązana jest do „ tabelek” zawierających normy, według których uczniowie są mechanicznie oceniani (czas lub liczba metrów wyznacza ocenę szkolną).
Wiele dzieci w tej sytuacji reaguje nerwicowo. • W takich sytuacjach niezbędna jest rozmowa z
nauczycielem i przedstawienie opinii z badań psychologicznych.
• Jeżeli niemożliwe jest porozumienie z nauczycielem, należy dziecko - zwolnić z zajęć wychowania fizycznego w szkole
(na podstawie świadectwa lekarskiego, np. psychiatry),
- zapewnić mu możliwość rozwoju fizycznego w innym środowisku, np. poprzez systematyczne uczęszczanie na basen itd.
22. Niskie poczucie własnej wartości dzieci dyslektycznych, (które może przetrwać i dawać znać o sobie pomimo zniknięcia trudności w nauce) spowodowane jest:
- narastaniem niepowodzeń szkolnych, - niezadowoleniem rodziców,- nie realizowaniem własnych aspiracji.
Należy:– nauczyć dziecko znosić niepowodzenia szkolne z humorem i
nadzieją na poprawę,– powiedzieć mu, że postępy będą możliwe wtedy, gdy włoży
dostatecznie dużo wysiłku w ćwiczenia, które muszą być długotrwałe i systematyczne,
– pomóc, aby mogło odnosić sukcesy w innych przedmiotach szkolnych lub innych dziedzinach
np. śpiewaniu w chórze.
23. Dzieciom ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu przydatne mogą być takie pomoce dydaktyczne jak:
• słownik ortograficzny do wykorzystania także podczas klasówek,
• maszyna do pisania prac domowych i wpinanie ich w skoroszyt traktowany jako zeszyt,
• magnetofon do zarejestrowania jak dziecko czyta głośno i jakie robi postępy w czasie,
• komputer, który sprawdza poprawność zapisu i koryguje błędy,
• słowniki elektroniczne dostosowane do wieku i stopnia zaawansowania użytkownika (od 7-12 lat). W wypadku, gdy dziecko błędnie wystuka na klawiaturze jakiś wyraz, na wyświetlaczu słownika ukazuje się poprawna pisownia tego wyrazu.
LOGOPED - zestaw programów komputerowych służących do:
- przygotowania do nauki pisania i czytania,- terapii pedagogicznej i logopedycznej.
• Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie
30-084 Kraków,
ul. Podchorążych 2 • Wszystkie programy są przesyłane bezpłatnie.
24. Nauczyciel w klasie może pomóc dziecku dyslektycznemu( nie stosując żadnych specyficznych metod).
• Nauczyciel powinien:- posadzić dziecko blisko siebie, aby mógł je obserwować i pomóc mu, gdy będzie miało trudności,- dyktanda w młodszych klasach zastąpić pisaniem z pamięci,- w starszych klasach oceniać opisowo przez wskazanie błędów i aby stały się dla ucznia materiałem do indywidualnej pracy, związanej z ich poprawą,- nie wyrywać do natychmiastowej odpowiedzi.
Dzieci dyslektyczne:
• w ciągu lekcji powinny mieć kilka przerw lub różnorodne formy aktywności, gdyż męczą się nawet po 10 min. intensywnej uwagi
• mą często osłabioną funkcję pamięci, wymaga znacznie dłuższego czasu, aby zapamiętać wiersz lub tabliczkę mnożenia, dlatego indywidualizując wymagania dobrze jest - dać mu na to dodatkowy czas,
- zadawać materiał w mniejszych porcjach.- polecić dziecku, aby na końcu zeszytu prowadziło
słowniczek terminów, których nie może zapamiętać. - do utrwalenia wiadomości należy zaangażować jak
najwięcej zmysłów: ruch, słuch, dotyk,- gdy dzieci uczą się notując lub powtarzając tekst
na głos.
Dzieci z dysgrafią powinny w początkowym okresie nauki mieć możliwość pisania:
- przez dłuższy czas ołówkiem,- w większej niż normalnie liniaturze.
Wobec dzieci leworęcznych obowiązuje przestrzeganie takich zasad jak:
• zapewnienie swobodnych ruchów lewej ręce (siedząc w ławce powinien mieć kolegę po prawej stronie),• znacznie wydłużony okres pisania ołówkiem, • ukośne układanie zeszytu podczas pisania
(lewy górny róg wysunięty ku górze), • palce pod liniaturą, koniec ołówka skierowany ku
ramieniu, zeszyt ułożony nieco na lewo od linii ciała. • Dzieci, które źle trzymają pióro mogą użyć nasadki z
modeliny
Nauczanie będzie efektywne jeśli będzie opierało się na uczuciach pozytywnych:
- zainteresowaniu, - poczuciu kompetencji,- przeżyciu sukcesu, - poczuciu siły i własnych możliwości,- gdy dziecku uda się pokonać trudność.
• Nauczyciel nie może powiedzieć: „nie”, „źle”, „to nie na temat”, ale odpowiedź nauczyciela powinna dać szansę poprawienia odpowiedzi lub jej uzupełnienia, co następuje po stwierdzeniu
• „tak to jest prawda, ale dotyczy tylko jednej strony omawianego zagadnienia.
• Spróbuj powiedzieć o tym coś więcej, jak ocenić to od innej strony..”
25. Poważnym problemem jest nauka w szkole średniej, gdyż szkoły nie muszą stosować się do wskazań zawartych w opinii.
• Często uczniowie z tego typu trudnościami mają więc zamkniętą drogę do kształcenia się w szkołach średnich typu licealnego.
• Nie ma w kraju takiego przepisu, który broniłby dzieci dyslektyczne nawet przy egzaminie dojrzałości.
• Dla wielu uczniów zdanie matury jest ostatnią barierą w karierze szkolnej.
26. Obowiązkiem szkoły jest więc - w najwcześniejszym etapie nauki ujawnić specjalne potrzeby edukacyjne uczniów i uwzględnić je w zindywidualizowanym programie nauczania, - w starszych zaś klasach pomóc im pokonać bariery egzaminów, aby mogli w pełni wykorzystać swoje możliwości intelektualne.
• O możliwościach studiowania powinny decydować walory intelektualne i motywacja,
a nie stopień poprawności pisma(słownik ortograficzny, a w przyszłości komputer, mogą się stać stałymi doradcami osoby dorosłej, która ma wątpliwości ortograficzne).
• 27. Trudności w czytaniu i pisaniu można mieć do końca życia, są na szczęście takie kierunki studiów wyższych, które mimo to można z powodzeniem ukończyć, jak i można odnosić wybitne sukcesy zawodowe pomimo przetrwania trudności z poprawnym pisaniem, a nawet przy braku biegłości czytania.
• Niejednokrotnie osoby te osiągają duże sukcesy na kierunkach ścisłych i w dziedzinie sztuk pięknych.
• 28. W pracy nad opanowaniem dyskalkulii kalkulator powinien być podstawową pomocą ucznia, tak jak okulary są częścią stałą wyposażenia osobistego osoby krótkowzrocznej.
• Pozostaje problem egzaminów, ponieważ uczeń przy nich nie może korzystać z kalkulatora.
• Problem wymaga poważnych dyskusji z komisjami egzaminacyjnymi.