Workshop on Packaging Waste Management: Legislation and Implementation
description
Transcript of Workshop on Packaging Waste Management: Legislation and Implementation
Workshop on Packaging Waste Management: Legislation and Implementation
BİR KENTTE AMBALAJ ATIKLARI YÖNETİMİ
NASIL OLMALIDIR?
DOÇ.DR.MÜFİDE BANAR
ANADOLU ÜNİVERSİTESİMÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ
ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜE-mail: [email protected]
04.03.2010Anemon Otel, ESKİŞEHİR
M.Banar 204.03.2010
Kolayca Belirlenebilen Maliyetler
Gizli Maliyetler
“Bertaraf”
“Yükümlülükler”
• Hammadde maliyetleri
•Hatalı ürünlerde iş gücü kaybı
• Atık olarak nitelendirilen hatalı ürünlerin maliyeti
•Enerji maliyeti • Satış değerlerinde düşüş
ATIĞIN MALİYETİ
M.Banar 3
Avrupa Birliği’nin kentsel katı atık yönetimiyle ilgili stratejisinin temel çıkış noktası, ambalaj atıklarının kesinlikle değerlendirilmesi ve düzenli depolama sahalarında hiçbir şekilde ambalaj atığının depolanmamasıdır.
04.03.2010
M.Banar 404.03.2010
Kirlilik önlemeAtık minimizasyonuYeniden kullanım Geri dönüşümBertaraf
En yüksek öncelik
En düşük öncelik
5
End off pipe treatment
04.03.2010 M.Banar
Pollution Prevention
M.Banar 6
Kullanılan malzemelerin miktarını azaltmak için ürünlerin veya
ambalajların yeniden dizayn edilmesi ve kullanılan ürün veya ambalajın
miktarının azaltılması (Ör: Ambalaj sanayii’nde alüminyum içecek
kutularının ağırlığı geçen 20 yıla göre % 52 oranında azaltılmıştır. 1977’den
itibaren, 2 litrelik plastik içecek şişelerinin ağırlığı 68 g’dan 51 g’a
düşürülmüş, böylece yılda 113.500 ton plastik, atık akımından
çıkarılmıştır.)
Mevcut malzemelerin, ürünlerin veya ambalajların yeniden
kullanılabilmesi (yeniden doldurulabilir şişeler, kartuşlar, kağıtların her iki
yüzlerinin kullanılması gibi)
Kullanılan ambalajda bozulma veya dökülme gibi olumsuzlukların
azaltılması
04.03.2010
M.Banar 7
Ülkemizde yürürlüğe giren Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmeliği beraberinde birçok yeni uygulama, bu atıkların geri kazanımına dair yüksek hedefler ve Yönetmelik kapsamındaki taraflara yeni sorumluluklar getirmiştir.
Mevcut mevzuatın değerlendirilmesi için resmi kurumlar (Çevre ve Orman Bakanlığı, Belediyeler), yetkilendirilmiş kuruluşlar (ÇEVKO, TÜDAM) ve konuyla ilgili çalışan tesisler (toplama ve ayırma tesisleri, geri dönüşüm lisansına sahip olan tesisler) gibi, mevzuattan etkilenen tüm tarafların görüşleri alınmalıdır.
04.03.2010
8M.Banar
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nde Ambalaj Atıklarının Kaynağında Ayrı Toplanması Hususundaki
Sorumluluk ve Yükümlülük Paylaşımı
04.03.2010
Belediyeler
Piyasaya Süren Marka Sahibi
Yetkilendirilmiş Kuruluşlar
Satış Noktaları
Ambalaj Atığı Üreticileri
Ambalaj AtığınıToplayan-Ayıran
Tesisler
M.Banar 9
“Ambalaj Atıkları Yönetim Sistemi”nin teknik ve ekonomik yönden yapılabilir olması, her bir aşamasının bir önceki ve bir sonraki basamaktaki işlemlerle uyumlu olarak, entegre bir sistem tasarımıyla mümkündür. Bu tasarımın temel faktörleri:Teknik açıdan uygulanabilirlikEkonomik açıdan uygulanabilirlikSosyal açıdan kabul edilebilirlik
04.03.2010
10
BİR KENTTE GERİ KAZANIM SİSTEMİNİN
KURULMASI İÇİN ATIK MİKTAR VE
BİLEŞİMİ ÇOK İYİ BİLİNMELİ VE ETÜD
EDİLMELİ, DAHA SONRA GERİ
KAZANILABİLİR ATIKLAR İÇİN EN UYGUN
TOPLAMA SİSTEMİ OLUŞTURULMALIDIR!
04.03.2010 M.Banar
11
Ambalaj atıklarının geri kazanılması tüketici (evler, küçük işletme ve üretim sektörü) bakışı açısından 2 farklı yaklaşıma ayrılabilir: Toplama sistemleri: Değerlendirilebilir atıkların evlerden merkezi
organizasyonlarca (belediye, lisanslı firmalar) toplanması Getir sistemleri: Tüketicinin, değerlendirilebilir atıkları merkezi toplama
birimlerine (konteynerler, geri kazanım alanları, transfer istasyonları vb.) getirmesi
Ambalaj atıklarının geri kazanılmasındaki lojistik yaklaşım da iki ana sisteme ayrılabilir: Entegre toplama sistemlerinde, ambalaj atıkları ile yiyecek atıklarının toplanması,
beraber ya da ortak bir yapı içerisinde gerçekleştirilir. İlâve toplama/ getir sistemlerinde ambalaj atıkları, yiyecek atıkları için uygulanan
toplama sisteminden lojistik olarak bağımsız şekilde toplanır ya da tüketiciler tarafından getirilir.
04.03.2010 M.Banar
M.Banar 12
ENTEGRE TOPLAMA SİSTEMLERİ
04.03.2010
Sistem Açıklama Avantaj Dezavantaj Gerekli araçlar / Altyapı
Tek çöp kovası Karışık atığın tek çöp kovasında toplandıktan sonra merkezi ayırma tesisinde ayrılması
Evler için kolayToplama sisteminde değişiklik yok
Ayırma problemlerine bağlı yüksek giderDeğerlendirilebilir atıkların kalitesinin düşüklüğü (kir, mekanik yıpranma)
Ayırma istasyonu
Ayrı çöp kovası Çöp kovası başına bir karışık atığın toplanması (örn. Kağıt, cam, biyolojik atık ve değerlendirilemeyen atık için birer kova
Yüksek kalitede geri kazanımMerkezi ayırım için az zaman ihtiyacı
Evler için fazla alan ihtiyacıEk kova için gider
Ek kovaHassas sınıflandırma için ayrıma istasyonuBiyolojik atıklar ayrılmışsa kompostlaştırma tesisi
Çöp poşeti sistemi
Bir kova içindeki biyolojik atıkların toplanması, diğer tüm sınıf atıkların başka bir kovada toplanması
Yüksek kalitede geri kazanımEvler için kolay kullanım
Toplama personeli için ağır bir işSıkıştırma kamyonları ile toplama yapılmasıPoşetlere ek gider
Atık poşetleriyle düzenli depolamaAyırma istasyonları
Biyolojik atık için ayrı çöp kovası
Bir kovada biyolojik atıkların toplanması, kuru değerlendirilebilir bütün atık türlerinin ikincide ve geri dönüşümü mümkün olmayan atıkların üçüncüde toplanması
Yüksek kalitede kompostDepolama ihtiyacının azalma verimi
Biyolojik atık sıklıkla toplanmazsa koku ve hijyen problemleriSık toplama için yüksek gider
Ek kovalarBiyolojik atıkların hassas sınıflandırılmaları için ayırma istasyonları
Üç kova sistemi Düşey ve yatay duvarlarla bölünen bir atık kovasındaki iki ya da çeşitli atık türlerinin toplanması
Yüksek kalitede kompostDepolama ihtiyacının azalma verimiGeri kazanılanların yüksek kalitesi
Evler için fazla alan ihtiyacıEk kova gideriBiyolojik atıklar sıklıkla toplanmazsa koku ve hijyen problemiSık toplamanın yüksek gideriEvlerde yeterli bilgi gereksinimi
Ek kovalarAyırma istasyonuBiyolojik atıklar aynı zamanda ayrılmışsa kompostlaştırma istasyonu
M.Banar 13
GETİR SİSTEMLERİSistem Açıklama Avantaj Dezavantaj Gerekli araçlar / altyapı
Tek madde için merkezi toplama konteynerleri
Konteynerler tüketicilerin söz konusu maddeyi getirdikleri merkezi yerlere yerleştirilir; konteynerler düzenli olarak toplanır ve boşaltılır
İyi kalitede atık maddeEvlerden toplamaya nazaran daha verimli
Evler için rahat değil bu nedenle toplamaya nazaran daha az verimliGürültü problemi (cam konteynerleri için)Toplama yeterli sıklıkta değilse süprüntü problemi olurPlastikler ve metaller için verimli değil
Konteyner kurulumu için yeterli alanAtık konteyneritoplama araçlarıHassas sınıflandırma için ayırma istasyonları
Tek madde veya çeşitli parçalar için merkezi geri kazanım alanları
Tüketici geri kazanılabilir atığı merkezi geri kazanım alanına getirir (atığın tipine göre ödeme karşılığı)
İyi kalite atık maddeEkonomik toplama metoduSıkıştırma suyunu boşaltma ile taşıma giderlerinin azalmasıAtık depoları transfer istasyonlarına ve benzer tesislere entegre edilebilir
Kısıtlayıcı yasalara bağlı olarak Türkiye’de uygulanması zor*Evler için rahat değil, düşük toplamaHijyen ve haşarat problemleri oluşabilir
Yeterli alanSıkıştırma ve suyunu boşaltma gereçleriSınıflandırma aletleri (bazı yerlerde)
Bir veya birkaç atık sınıfının evlerden ticari organizasyonlarca toplanması
Atık belirli tarihlerde bu organizasyonlarca toplanır ya da hurda tüccarları tarafından toplanır
Evler için rahatYüksek kalitede atık maddeEkonomik toplama metodu
Tüm geri kazanılabilen atıklar için verimli değilTüketici bilinçliliği ve yeterli bilgi önemi
Yok
Farklı maddeler için bölümlü merkezi toplama konteynerleri
Konteynerler tüketicilerin söz konusu maddeyi getirdikleri merkezi yerlere yerleştirilir; konteynerler düzenli olarak toplanır ve boşaltılır
İyi kalitede atık maddeEvlerden toplamaya nazaran daha verimliFarklı maddeler aynı yerde boşaltılabilir (evler için, ayrı sistemlerden daha rahat)
Evler için rahat değil bu nedenle toplamaya nazaran daha az verimliGürültü problemi (cam konteynerleri için)Toplama yeterli sıklıkta değilse süprüntü problemi olurPlastikler ve metaller için verimli değilBir bölüm dolarsa tüm konteyner alınmalıdırTüketici bilinci, yeterli bilgi çok önemli
Konteyner kurulumu için yeterli alanAtık konteynerleriToplama araçlarıHassas sınıflandırma için ayırma istasyonları
04.03.2010
M.Banar 14
TOPLAMA SİSTEMLERİNİN SEÇİMİ
Değerlendirilebilir atıkların en verimli (optimum) şekilde toplanması için birçok yaklaşım mevcuttur. Toplama sistemleri coğrafi, sosyal, ekonomik, iklimsel, mimarî ve altyapı koşullarına adapte edilmelidir.
Türkiye‘de bu koşullar aynı şehirde bile büyük farklılıklar gösterebilir. Bu nedenle ambalaj atıklarını ayrı toplamayı planlayan bir belediye, önce atık kaynak alanlarının altyapısını ve sosyal koşullarını tespit etmelidir.
Bir kentin veya aynı kentin ilçelerinin koşullarına uygun olan farklı sistemleri uygulamak mantıklı olabilir.
04.03.2010
M.Banar 15
Bu modeller, belediyelerin ihtiyaçlarına ve yapısına göre değiştirilebilir.
ÇEVKO tecrübeleri de göz önüne alınarak ülke için tek bir modelin oluşturulması yerine, yerel ihtiyaçlar ile sosyo-ekonomik yapıyı dikkate alan ve mevcut “hurdacı” sisteminden yararlanan bir düzen kurulmalıdır.
04.03.2010
16
Bu amaçla Anadolu Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü’nde yapılan bir çalışmada (2008) bir yıl süreyle, 64 farklı mahalleden alınan, toplam 562 örnekle Eskişehir kentinin atık karakterizasyon çalışması yapılmıştır.
Bu çalışmanın bütününde, Eskişehir Kentsel Katı Atık Bileşiminin Belirlenmesi, Kentsel Katı Atık Yönetim Sisteminin Belirlenmesi, Geri Kazanım Sisteminin Belirlenmesi ve Düzenli Depolama Sahası Yer Seçimi Çalışmaları yer almaktadır.
Kentsel katı atıklar○ 750 ton/gün
Tıbbi atıklar ○ 2 ton/gün
Endüstriyel atıklar○ 213.000 ton/yıl
04.03.2010 M.Banar
M.Banar 17
Şekilde de görüldüğü gibi, yiyecek atıkları toplam atık içerisinde en büyük paya sahiptir (%67,06). Endüstrileşmiş ve gelişmekte olan ülkelerde üretilen kentsel katı atıklardaki en önemli farklardan biri yiyecek atığı yüzdesidir. Endüstrileşmiş ülkelerde hazır yiyecek tüketiminin fazlalığı nedeniyle oluşan yiyecek atığı miktarı azdır. Örneğin ABD’de bu oran % 9 mertebesinde iken, bu çalışmada, %67 bulunmuştur.
kağıt-karton; 10.07
metal; 1.26cam; 2.49
plastik; 5.62
yiyecek atığı; 67.06
kül; 3.86
diğer; 9.64
04.03.2010
ESKİŞEHİR KENTİNİN KENTSEL KATI ATIK BİLEŞİMİ
M.Banar 18
Geri kazanılabilir atıkların dağılımına göre, plastik, cam ve metaller sırasıyla % 29, % 13 ve % 6,5 iken, kağıt %52 ile en yüksek değere sahiptir. Metal ve cam yüzdeleri diğer bileşenlere göre daha düşüktür. Çünkü metal ve cam şişeler ya ev hanımları tarafından yeniden kullanılmakta ya da üreticiler tarafından geri toplanmaktadır. Kağıt ve plastikler ise, nispeten daha yüksek oranlarda olup bu değer kağıt için %10, plastik için %5,6’dır.
kağıt-karton; 51,79
metal; 6,46
cam; 12,82
plastik; 28,93
04.03.2010
ESKİŞEHİR KENTİNİN AMBALAJ ATIKLARI BİLEŞİMİ
M.Banar 19
SENARYOLAR
Senaryo 1a: %10 kaynakta ayrı toplama (geri dönüşümü olan atıklar bir arada) + % 5 ayıklama tesisinde ayırma.
Senaryo 1b: %10 kaynakta ayrı toplama (geri dönüşümü olan atıklar 4 ayrı grup-kağıt/karton, metal, plastik, cam- halinde) + % 5 ayıklama tesisinde ayırma.
Senaryo 2: %10 geri kazanım konteynerlerinde toplama + % 5 ayıklama tesisinde ayırma.
Senaryo 3a: %8 kaynakta ayrı toplama (geri dönüşümü olan atıklar bir arada) + % 3,5 geri kazanım konteynerlerinde toplama + % 3,5 ayıklama tesisinde ayırma.
Senaryo 3b: % 8 kaynakta ayrı toplama (geri dönüşümü olan atıklar 4 ayrı grup-kağıt/karton, metal, plastik, cam- halinde) + % 3,5 geri kazanım konteynerlerinde toplama + % 3,5 ayıklama tesisinde ayırma.
04.03.2010
M.Banar 2004.03.2010
ELECTRE III (Elimination Et Choix Traduisant la Realité)
ANP(Analytical Network Process)
EN UYGUN GERİ KAZANIM SİSTEMİNİ BULMAK AMACIYLA ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİNİN
KULLANILMASI
M.Banar 21
ELECTRE III
5 Farklı Senaryo 20 Ölçüt Karar Verici: Belediye ve Üniversite
04.03.2010
M.Banar 22
Belirlenen ÖlçütlerÖlçüt no Ölçüt adı Birim/Tercih yönü Açıklama
g1 İstihdam Puan (1-9)Artan Sistemde yer alan tüm bileşenlerin yaratacağı istihdam.
g2 Estetik Puan (1-9)Artan Atıkların, kuşların ve araçların yaratacağı estetik kirlilik.
g3 Yasaya uygunluk
Puan (1-9)Artan Türkiye’deki ve AB’deki yasal düzenlemelere uyum.
g4 Atık kalitesi Puan (1-9)Artan Geri dönüşüm sanayii’nde değerlendirilerek üretilecek yeni ürünün kalitesinin arttırılması.
g5 Zaman Puan (1-9) Azalan Karar vericiler için proseslerde minimum süre.
g6 Gelir $/yıl Artan Toplanan atıkların geri dönüşüm sanayii’ne satılması sonucu elde edilen gelir.
g7 Tesis ve genel giderler
$/yılAzalan Yapılacak tesis maliyeti ve elektrik, su, sarf malzeme vb. maliyetler.
g8 Ekipman ve araç maliyeti
$Azalan Geri kazanım konteynerleri ve araçları.
g9 Personel maliyeti
$/yılAzalan Toplama işlemi ve ayırma tesisindeki personelin maaş, sigorta, yemek, ulaşım giderleri.
g10 Taşıma maliyeti
$/yılAzalan Atıkların nakliyesinde kullanılan araçların yakıt giderleri.
04.03.2010
M.Banar 23
Belirlenen Ölçütler (2)Ölçüt no Ölçüt adı Birim/Tercih yönü Açıklama
g11 Bakım-onarım maliyeti
$/yılAzalan Konteynerlerin, ayırma tesisindeki ekipmanların, nakliye aşamasında kullanılan araçların bakım onarım masrafları.
g12 Tanıtım maliyeti
Puan (1-9)Azalan Sistemin uygun şekilde çalışması ve sürdürülebilir olması için yapılması gereken tanıtım çalışmaları.
g13 Halkın katılımı riski
Puan (1-9)Azalan Halkın geri kazanım alışkanlığı kazanması.
g14 Hijyen Puan (1-9)Artan İnsan ve çevre sağlığının için gerekli olan hijyen koşulları.
g15 Sokak toplayıcıları
Puan (1-9) Azalan Atık kalitesi (dolayısıyla gelir), insan ve çevre sağlığı, estetik yönlerden sistemi tehdit eden önemli bir unsur.
g16 Vektörel canlılar
Puan (1-9)Azalan Başıboş hayvanlar ve böcekler.
g17 Trafik yoğunluğu
Puan (1-9)Azalan Atıkların nakliyesinde kullanılan araçların neden olduğu trafik yükü.
g18 Kaza Puan (1-9)Azalan İş ve trafik kazaları riski.
g19 Kirlilik yükü Puan (1-9)Azalan Araçların egzoz gazları, toplama ve taşıma sırasında oluşacak kirlilikler.
g20 Yangın Puan (1-9)Azalan Atıkların biriktirilmesi ve depolanması aşamalarındaki yangın tehlikesi.
04.03.2010
M.Banar 24
Performans DeğerleriÖlçüt S1a S1b S2 S3a S3b Ölçüt S1a S1b S2 S3a S3b
g1 8 8 1 4 3 g11 66.500 66.500 42.158 70.415 70.415
g2 4 2 9 8 6 g12 6 9 3 4 8
g3 8 8 8 8 8 g13 6 9 3 4 9
g4 7 9 3 5 9 g14 5 5 7 6 6
g5 7 9 5 6 8 g15 4 4 1 2 2
g6 2.155.660 2.609.480 1.815.290 2.303.150 2.666.210 g16 4 4 1 2 2
g7 275.000 275.000 275.000 275.000 275.000 g17 4 4 1 2 2
g8 540.000 540.000 413.160 618.300 618.300 g18 3 3 1 2 2
g9 216.240 216.240 99.600 117.840 117.840 g19 4 4 1 2 2
g10 208.800 208.800 208.800 208.800 208.800 g20 2 2 8 5 5
Sayısal olmayan değerler 1-9 arasında aşağıdaki şekilde ölçeklendirilmiştir. Artması tercih edilen ölçütler için; 1: kabul edilemez; 2: çok kötü; 3: kötü; 4: az kötü; 5: orta; 6: az iyi; 7: iyi; 8: çok iyi ve 9: mükemmel ve azalması tercih edilen ölçütler için; 1: mükemmel; 2: çok iyi; 3: iyi; 4: az iyi; 5: orta; 6: az kötü; 7: kötü; 8: çok kötü ve 9: kabul edilemez olmak üzere iki farklı ölçek kullanılmıştır.
04.03.2010
M.Banar 2504.03.2010
M.Banar 2604.03.2010
M.Banar 2704.03.2010
M.Banar 28
Problemin Çözümü
S1a S1b S2 S3a S3b
S1a 1 1 0.7 1 1
S1b 0.9 1 0.6 0.7 1
S2 0.8 0.8 1 0.9 0.9
S3a 1 1 1 1 1
S3b 0.9 1 0.7 0.8 1
04.03.2010
S3a S1a-2 S3b-S1b
Senaryo 3a: %8 kaynakta ayrı toplama (geri dönüşümü olan atıklar bir arada) + % 3,5 geri kazanım konteynerlerinde toplama + % 3,5 ayıklama tesisinde ayırma.
M.Banar 29
ANP (ANALYTICAL NETWORK PROCESS)
BCR modeli
Fayda = 1/6 Maliyet = 1/3 Risk = 1/2
Formül:
04.03.2010
riskmaliyetfayda
11
M.Banar 30
Fayda Kümesi
04.03.2010
M.Banar 31
Maliyet Kümesi
04.03.2010
M.Banar 32
Risk Kümesi
04.03.2010
M.Banar 33
ANP Akış Diyagramı ve Sonuçları
GERİ KAZANIM SİS TEMİ S EÇİMİ
Fayda Alt Kümesi Maliyet Alt Kümesi Risk Alt Kümesi
Alternatifler Oran Sıralama
Senaryo 1a 0,182999 5
Senaryo 1b 0,205574 2
Senaryo 2 0,220923 1
Senaryo 3a 0,191333 4
Senaryo 3b 0,19917 3
Kriterler
İstihdam
Estetik
Gelişime Açıklık
Atık Kalitesi
Gelir
Zaman
Yeni İş Sahası
Alternatifler Oran Sıralama
Senaryo 1a 0,272304 4
Senaryo 1b 0,283543 5
Senaryo 2 0,146157 2
Senaryo 3a 0,144446 1
Senaryo 3b 0,15355 3
Kriterler
Personel
Taşıma
Bakım Onarım
Tanıtım
Araç
Tesis
Ekipman
Genel Giderler
Alternatifler Oran Sıralama
Senaryo 1a 0,18509 1
Senaryo 1b 0,190624 2
Senaryo 2 0,236252 5
Senaryo 3a 0,191548 3
Senaryo 3b 0,196485 4
Kriterler
Halkın Tepkisi
Hijyen
Sokak Toplayıcıları
Vektörel Canlılar
Trafik Yoğunluğu
Yangın
Yasaya Uygunluk
Kaza
Kirlilik Yükü
04.03.2010
M.Banar 34
ANP Toplam Sonuçları
Senaryo 3a: % 8 kaynakta ayrı toplama (geri dönüşümü olan atıklar birlikte) + % 3,5 geri kazanım konteynerlerinde toplama + % 3,5 ayıklama tesisinde ayırma
04.03.2010
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
0,3
S1a S1b S2 S3a S3b
oran
M.Banar 35
Sonuçlar
ANP ELECTRE
Senaryo 1a 5 2
Senaryo 1b 4 3
Senaryo 2 3 2
Senaryo 3a 1 1
Senaryo 3b 2 3
04.03.2010
M.Banar 36
Sonuçlar
Eskişehir’in kentsel katı atıklarının bileşimi %67 yiyecek atığı, %10 kağıt-karton, %5,6 plastik, %2,5 cam, %1,3 metal, %4 kül ve %9,6 diğer atıklar olarak bulunmuştur.
Yapılan istatistiksel değerlendirmelerde, atık bileşiminin mevsimsel değişiminden ziyade, sosyo-ekonomik yapıya göre farklılaşması dikkat çekmektedir.
Özellikle ambalaj atığı miktarının, yüksek gelir seviyesine sahip bölgelerde fazla olduğu görülmektedir.
Yapılan ısıl değer analizi sonuçlarına göre atığın ısıl değeri ortalama 12,7 MJ/kg olarak bulunmakla birlikte bu değerin, ambalaj atıklarının olmadığı durumda çok daha düşük miktarda olacağı göz ardı edilmemelidir.
04.03.2010
M.Banar 37
Sonuçlar
Geri kazanılabilir atıklar başlangıçta evlerde karışık olarak toplanabilir, bunun yanı sıra geri kazanım merkezleri oluşturulmalı ve bunu takiben atıklar ayırma tesisinde ayrılmalıdır.
04.03.2010
M.Banar 38
ÖNERİLER (1)
AB’ne uyum sürecinde pek çok yasal düzenleme ve uygulamanın gündemde olduğu ülkemiz için, katı atıklarla ilgili bütüncül yönetimsel yaklaşımın içerildiği bir model uygulanmalıdır. Çünkü kentsel katı atıklar bir şekilde toplanıp, gelişigüzel depolanarak yönetilemezler.
Üretimlerinden bertaraflarına kadar her aşamada farklı disiplinlerin ve farklı tekniklerin (LCA, MCDM gibi) birlikte çalışması gereklidir. Bu anlamda şu anda ülkemizde uygulanmaya çalışıldığı gibi düzenli depolama temelli bir yaklaşım yeterli olmayacaktır. Konu, teknik, çevresel, ekonomik, sosyal ve politik yönlerin birlikte ele alınmasını gerektiren karmaşık bir yönetim sistemidir.
04.03.2010
M.Banar 39
BELEDİYELER
BİR ATIK TOPLAMA PROGRAMI YAPMALI VE HER YIL
BAŞINDA HALKA BU PROGRAMI DUYURMALIDIR!
04.03.2010
ÖNERİLER (2)
M.Banar 4004.03.2010
M.Banar 4104.03.2010
M.Banar 4204.03.2010
M.Banar 4304.03.2010
M.Banar 4404.03.2010
M.Banar 4504.03.2010
M.Banar 4604.03.2010
M.Banar 47
EVSEL ATIK VERGİLENDİRME SİSTEMİ YENİDEN YAPILANDIRILMALIDIR!
04.03.2010
ÖNERİLER (3)
M.Banar 48
ETKİN BİR GERİ DÖNÜŞÜM PAZARI OLUŞTURULMALIDIR. Mevcut ve potansiyel pazar: Geri dönüştürülebilir
malzemeler ara ürün işleyicilere veya doğrudan son kullanıcıya satılmış olabilir. Parçalanmış lastiklerin zemin korumasında kullanılması gibi alternatif kullanımlar araştırılmalıdır.
Hangi geri dönüştürülmüş ürünlerin potansiyel alıcısı olabilir?: Potansiyel alıcılara malzeme için ne kadar ödeme yapacağı, malzemenin özellikleri, anlaşma koşulları (uzun veya kısa dönem, garanti gibi), malzemenin nakliyesi, mevsimsel dalgalanmalar gibi bilgilerin verilmesi gereklidir.
Bir mal olarak geri dönüşümün ekonomik fizibilitesi: Hangi pazarın doygunluğa ulaştığı, hangi pazarın gelişime açık olduğu belirlenmelidir.
04.03.2010
ÖNERİLER (4)
M.Banar 49
Etkin bir geri dönüşüm pazarının gelişmesinin önündeki engeller kaldırılmaya çalışılmalıdır.1. Geri dönüştürülmüş ürünlerle ilgili tüketicilerin bilinçsiz olması2. Geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilen ürünlerin kalitesiyle ilgili
tüketicinin güven eksikliği3. Sosyal faydalar ve maliyetlerin ürünlerin fiyatlarına yansıtılamaması.
Çevresel yararlarına rağmen, geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilen ürünlerin, genellikle diğer hammaddelerden üretilen ürünlere göre daha pahalı olması
4. Geri dönüştürülebilir malzemelerin şehirlerden veya kırsal bölgelerden, geri dönüşüm tesislerine taşınmasındaki nakliye giderlerinin yüksekliği
5. Arz-talep dengesindeki belirsizlik nedeniyle geri dönüştürülmüş malzemeyi kullanarak yatırım yapacak girişimcilerin tedirginliği
6. Plastik, yağ, lastik vb. geri dönüştürülebilir malzemelerin geri kazanımı ve ayrılmasındaki güçlükler
04.03.2010
M.Banar 5004.03.2010
“Çevrenin korunmasında atık bertarafı ilk başvurulacak değil, son başvurulması gereken bir çare olmalıdır.”
“Her zaman için kirliliğin kaynağında önlenmesinin daha ucuz ve daha verimli bir yol olduğu unutulmamalıdır.”
51
TEŞEKKÜRLER….
DOÇ.DR.MÜFİDE BANAR
ANADOLU ÜNİVERSİTESİMÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ
ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜİKİ EYLÜL KAMPUSÜ
E-mail: [email protected]
04.03.2010 M.Banar