ผู้��หญิ�ง……………….กับทางเลื�อกัในกัารเจร�ญิพันธุ์�� แลืะเพัศ

สัมพันธุ์�? 

ผู้��หญิ�ง……………….กับทางเลื�อกัในกัารเจร�ญิพันธุ์�� แลืะเพัศ

สัมพันธุ์�?  ศาสัตราจารย์� ดร.ภัสัสัร ลื�มานนท�

วิ�ทย์าลืย์ประชากัรศาสัตร�จ�ฬาลืงกัรณ์�มหาวิ�ทย์าลืย์

 น(าเสันอในกัารประช�มทางวิ�ชากัารเร�)อง

ช*วิจร�ย์ศาสัตร�เบ�+องต�น: ทางเลื�อกัของสังคมไทย์จดโดย์

สัถาบนไทย์ศ1กัษา จ�ฬาลืงกัรณ์�มหาวิ�ทย์าลืย์แลืะโครงกัาร ASEAN-EU LEMLIFE

วินท*) 1 ธุ์นวิาคม 2547ณ์ อาคารมหาจ�ฬาลืงกัรณ์� จ�ฬาลืงกัรณ์�มหาวิ�ทย์าลืย์

 

วิาระกัารประช�มประชากัรโลืกั 

1974 ประช�มประชากัรโลืกั คร+งท*) 1: บ�คาเรสัต� ประเทศโรเมเน*ย์

"กัารวิางแผู้นครอบครวิกับกัารพัฒนา" 

1984 ประช�มประชากัรโลืกั คร+งท*) 2: เมกัซิ�โกัซิ�ต*+ ประเทศเมกัซิ�โกั

"ภัาวิะกัารตาย์ของมารดาแลืะทารกั" 

1994 ประช�มประชากัรโลืกั คร+งท*) 3: ไคโร ประเทศอ*ย์�ปต� "ประชากัรกับกัารพัฒนา" (ICPD'94)

 2004 ประช�มครบรอบ 10 ป5มต�ไคโร (The Cairo

Consensus at Ten): ลือนดอน ประเทศองกัฤษ "ประชากัร อนามย์เจร�ญิพันธุ์�� แลืะควิามพัย์าย์าม

ของพัลืโลืกั ท*)จะย์�ต�ควิามย์ากัจน"

 2015 เป7าหมาย์ 20 ป5 แผู้นปฏิ�บต�กัารไคโร สั�9กัารพัฒนา

แห9งสัหสัวิรรษของ องค�กัารสัหประชาชาต� (ICPD Programme of Action toward

UN Millennuim Development Goals)

แผู้นปฏิ�บต�กัาร 20 ป5 ประชากัรกับกัารพัฒนา(ICPD PROGRAMME OF ACTION

1994-2015)รบรองโดย์ 179 ประเทศระดบมหภัาค

• พัฒนาเศรษฐกั�จย์)งย์�นแลืะลืดควิามย์ากัจน• นโย์บาย์ลืดปร�มาณ์เปลื*)ย์นเป;นลืงท�นด�านประชากัร แลืะกัารขย์าย์โอกัาสั• เน�นควิามสัมด�ลืระหวิ9างประชากัรกับทรพัย์ากัรระดบบ�คคลื• สั9งเสัร�มควิามเท9าเท*ย์มในม�ต�หญิ�งชาย์ (gender equality)• สั9งเสัร�มศกัย์ภัาพัสัตร* (women empowerment)• สั9งเสัร�มสั�ทธุ์� (Rights) แลืะทางเลื�อกั (Choices) ด�านอนามย์เจร�ญิพันธุ์��• เน�นกัารเข�าถ1งแลืะค�ณ์ภัาพับร�กัารด�านอนามย์เจร�ญิพันธุ์��

ปฏิ�ญิญิาป<กักั�)ง 1995 (Beijing Declaration)

ปฏิ�ญิญิาป<กักั�)ง 1995 (Beijing Declaration)

"(วิรรคท*) 89) สัตร*ม*สั�ทธุ์�ท*)จะม*สั�ขภัาพักัาย์แลืะจ�ตในระดบสั�งสั�ด…. สั�ทธุ์�ดงกัลื9าวิสั(าคญิย์�)งต9อช*วิ�ตแลืะควิามเป;นอย์�9……. อ�ปสัรรคสั(าคญิท*)กั*ดขวิางม�ให�สัตร*ม*สั�ขภัาพัในบนทดฐานสั�งสั�ด ค�อ ควิามไม9เสัมอภัาคระหวิ9างชาย์หญิ�ง แลืะระหวิ9างหญิ�งด�วิย์กันเอง ท*)แตกัต9างกันในเร�)องถ�)นอาศย์ ชนช+นทางสังคม เผู้9าพันธุ์�� แลืะเช�+อชาต�………"

"(วิรรคท*) 89) สัตร*ม*สั�ทธุ์�ท*)จะม*สั�ขภัาพักัาย์แลืะจ�ตในระดบสั�งสั�ด…. สั�ทธุ์�ดงกัลื9าวิสั(าคญิย์�)งต9อช*วิ�ตแลืะควิามเป;นอย์�9……. อ�ปสัรรคสั(าคญิท*)กั*ดขวิางม�ให�สัตร*ม*สั�ขภัาพัในบนทดฐานสั�งสั�ด ค�อ ควิามไม9เสัมอภัาคระหวิ9างชาย์หญิ�ง แลืะระหวิ9างหญิ�งด�วิย์กันเอง ท*)แตกัต9างกันในเร�)องถ�)นอาศย์ ชนช+นทางสังคม เผู้9าพันธุ์�� แลืะเช�+อชาต�………"

อนามย์เจร�ญิพันธุ์�� (Reproductive Health)

อนามย์เจร�ญิพันธุ์�� (Reproductive Health) ตามควิามหมาย์ท*)รบรองใน ICPD'94

• ภัาวิะควิามสัมบ�รณ์�แข=งแรงของร9างกัาย์ แลืะจ�ตใจ อนเป;นผู้ลืสัมฤทธุ์�> จากักัระบวินกัารแลืะหน�าท*)ของกัารเจร�ญิพันธุ์��ท*)สัมบ�รณ์�• บ�คคลืหร�อค�9สัมรสั ควิรม*เพัศสัมพันธุ์�ท*)พั1งใจแลืะปลือดภัย์• บ�คคลืม*อ�สัระในกัารให�กั(าเน�ด ในกัารตดสั�นใจวิ9าจะให�กั(าเน�ดเม�)อไร แลืะบ9อย์คร+งเพั*ย์งใด• บ�คคลืม*อ�สัระท*)จะได�รบกัารบอกัเลื9าข�อม�ลืข9าวิสัารด�านอนามย์เจร�ญิพันธุ์��• บ�คคลืม*สั�ทธุ์�เข�าถ1งบร�กัารสั�ขภัาพั เพั�)อกัารต+งครรภั� แลืะกัารคลือดบ�ตร ท*)ปลือดภัย์• บ�คคลืม*โอกัาสัเลื�อกัใช�วิ�ธุ์*ค�มกั(าเน�ดท*)ม*ประสั�ทธุ์�ภัาพัแลืะเป;นไปตาม ควิามต�องกัาร โดย์ไม9ผู้�ดกัฎหมาย์

สั�ทธุ์�อนามย์เจร�ญิพันธุ์�� (Reproductive Rights)

สั�ทธุ์�อนามย์เจร�ญิพันธุ์�� (Reproductive Rights) ครอบคลื�ม

• สั�ทธุ์�ข+นพั�+นฐานของมน�ษย์ชน• สั�ทธุ์�ข+นพั�+นฐานของค�9สัมรสั แลืะของบ�คคลืท*)จะตดสั�นใจ โดย์อ�สัระ แลืะม*ควิามรบผู้�ดชอบเกั*)ย์วิกับจ(านวินบ�ตร• สั�ทธุ์�ท*)จะได�รบมาตรฐานสั�งสั�ดด�านอนามย์กัารเจร�ญิพันธุ์�� แลืะสั�ขภัาพัทางเพัศ• สั�ทธุ์�ท*)จะตดสั�นใจเกั*)ย์วิกับกัารให�กั(าเน�ด โดย์ปราศจากั กัารกั*ดกัน ข�9บงคบ หร�อใช�กั(าลืง แต9…. ในกัารใช�สั�ทธุ์�น*+ต�องรบผู้�ดชอบต9อช�มชนแลืะอนาคตของลื�กัหลืาน

ขอบข9าย์งาน แลืะสั�ทธุ์�ด�านอนามย์เจร�ญิพันธุ์�� ขอบข9าย์งาน แลืะสั�ทธุ์�ด�านอนามย์เจร�ญิพันธุ์��

1) บร�กัารด�านกัารวิางแผู้นครอบครวิ (ควิามร�� ข�อม�ลื ค(าปร1กัษา แลืะบร�กัาร)2) บร�กัารด�านกัารเจร�ญิพันธุ์�� (กั9อน-หลืงคลือด กัารท(าแท�ง ภัาวิะม*บ�ตรย์ากั)3) กัารป7องกันโรคต�ดต9อทางเพัศสัมพันธุ์� (STD's แลืะเอดสั� (HIV/AIDS)4) กัารม*เพัศสัมพันธุ์� สั�ขภัาพัทางเพัศ แลืะผู้ลืกัระทบ (กัารต+งครรภั�ไม9พั1ง ปรารถนา แท�ง)5) ควิามเสัมอภัาคทางเพัศในกัระบวินกัารเจร�ญิพันธุ์�� (กัารตดสั�นใจ กัารเลื�อกัปฏิ�บต�)6) ควิามรบผู้�ดชอบแลืะกัารม*สั9วินร9วิมของชาย์

สัถ�ต� 2540….. ท*)บ9งบอกัทางตนของสัตร* สัถ�ต� 2540….. ท*)บ9งบอกัทางตนของสัตร* • สัตร* 6 แสันราย์ในประเทศกั(าลืงพัฒนาเสั*ย์ช*วิ�ตจากักัารต+งครรภั� แลืะคลือดบ�ตร• สัตร* 2 แสันราย์ เสั*ย์ช*วิ�ตจากักัารไม9ได�รบบร�กัาร หร�อลื�มเหลืวิในกัารค�มกั(าเน�ด• สัตร*จ(านวิน 120-150 ลื�านคน ไม9ได�รบบร�กัารวิางแผู้นครอบครวิ• สัตร*ต+งครรภั�ไม9พั1งปรารถนา 75 ลื�านราย์ต9อป5• ท(าแท�งสั�งประมาณ์ 45 ลื�านราย์ ท(าแท�งไม9ปลือดภัย์ 20

ลื�านราย์ ม* 7 หม�)นราย์เสั*ย์ช*วิ�ต• ประชากัร 1 ลื�านคนแต9ลืะป5 เสั*ย์ช*วิ�ตจากักัารต�ดเช�+อในระบบสั�บพันธุ์�� แลืะโรคต�ดต9อ ทางเพัศสัมพันธุ์�• สัตร* 120 ลื�านราย์ ผู้9านกัระบวินกัารขลื�บอวิย์วิะเพัศ (FGM)• สัตร*อาย์� 15 ป5 หร�อต()ากัวิ9าจ(านวิน 2 ลื�านราย์ต9อป5 ถ�กัลื9อลืวิงสั�9กัารขาย์บร�กัารทางเพัศ• สัตร*ไม9ทราบจ(านวินถ�กัข9มข�น ถ�กัลื9วิงลืะเม�ดทางเพัศในหลืาย์ร�ปแบบ  (UNFPA State of the World Population 1997)

สัถ�ต� 2547…… ทางตนท*)ย์งคงไม9เปลื*)ย์นแปลืง

สัถ�ต� 2547…… ทางตนท*)ย์งคงไม9เปลื*)ย์นแปลืง

• สัตร* 137 ลื�านคน ต�องกัารชะลือกัารม*บ�ตร แต9ไม9ได�ใช�กัารค�มกั(าเน�ด• สัตร* 64 ลื�านคนใช�วิ�ธุ์*ค�มกั(าเน�ดด�อย์ประสั�ทธุ์�ภัาพั• สัตร* 8 ลื�านคน แต9ลืะป5เสั*)ย์งช*วิ�ตจากัภัาวิะแทรกัซิ�อนในกัารต+งครรภั�• สัตร*ประมาณ์กัวิ9า 5 แสันราย์ เสั*ย์ช*วิ�ตจากักัารคลือดบ�ตร• สัตร*ท*)ต+งครรภั�ร�อย์ลืะ 60 คลือดโดย์ไม9ผู้9านม�อบ�คลืากัรสัาธุ์ารณ์สั�ข• จากัผู้��ต�ดเช�+อเอดสั�ราย์ใหม9 14,000 ราย์ต9อวิน ร�อย์ลืะ 40 เป;นสัตร*• เด=กัผู้��หญิ�งแลืะสัตร*ย์งถ�กัท(าร�าย์ทางเพัศ แลืะถ�กัประท�ษร�าย์โดย์ชาย์

(UNFPA State of the World Population 2004)

นโย์บาย์ของรฐ……แลืะ วิฒนธุ์รรม……. ท*)สั9งผู้ลืต9อทางเลื�อกัของสัตร*

นโย์บาย์ของรฐ……แลืะ วิฒนธุ์รรม……. ท*)สั9งผู้ลืต9อทางเลื�อกัของสัตร*

• นโย์บาย์ลื�กัคนเด*ย์วิ (จ*น)• กัารกั(าหนดเป7าหมาย์กัารวิางแผู้นครอบครวิ (อ�นเด*ย์)• กัารเลื�อกัเพัศบ�ตร (จ*น เกัาหลื* เอเซิ*ย์ใต�)• ข�อห�ามทางศาสันา (คาทอลื�กั อ�สัลืาม)

กัรณ์*ศ1กัษา

• โอกัาสัรบร��ข�อม�ลืข9าวิสัาร แลืะกัารเข�ารบบร�กัาร• ค�ณ์ภัาพัแลืะข�อจ(ากัดด�านบร�กัารวิางแผู้นครอบครวิ• ควิามรบผู้�ดชอบระหวิ9างชาย์-หญิ�ง• กัารสั�)อสัารระหวิ9างสัาม*-ภัรรย์า แลืะภัาวิะแวิดลื�อมทางสังคม

กัารวิางแผู้นครอบครวิแลืะกัารใช�อ�ปกัรณ์�ค�มกั(าเน�ด

กัารวิางแผู้นครอบครวิแลืะกัารใช�อ�ปกัรณ์�ค�มกั(าเน�ด อ�ปสัรรคปAดกั+นทางเลื�อกั

กัารต+งครรภั�โดย์ไม9ได�วิางแผู้น แลืะกัารท(าแท�งท*)ไม9ปลือดภัย์

กัารต+งครรภั�โดย์ไม9ได�วิางแผู้น แลืะกัารท(าแท�งท*)ไม9ปลือดภัย์

• กัารต+งครรภั�โดย์ไม9ได�วิางแผู้น (unplanned pregnancy)

(วั�ยรุ่� �น ถูกข่�มข่ น คุ�มก��เน�ดล้�มเหล้วั)• กัารท(าแท�งท*)ไม9ปลือดภัย์ (unsafe abortion)

• ปรุ่ะเด�น จรุ่�ยธรุ่รุ่ม vs. กฎหม�ย• ปรุ่ะเด�น สุ�ข่ภ�พม�รุ่ด� แล้ะสุ�ข่ภ�พท�รุ่ก• ภ�วัะก�รุ่ต�ย แล้ะผล้กรุ่ะทบอื่ 'นๆ

• ผู้ลืต9อเน�)องจากักัารประช�ม ICPD'94(ก�รุ่ป)อื่งก�นก�รุ่ต�+งคุรุ่รุ่ภ, บรุ่�ก�รุ่-คุ�ณภ�พ

ก�รุ่คุ�มก��เน�ด ก�รุ่ดแล้หล้�งแท�ง)

กัารลืะเม�ดสั�ทธุ์�อนามย์ เจร�ญิพันธุ์��ของสัตร* กัารลืะเม�ดสั�ทธุ์�อนามย์ เจร�ญิพันธุ์��ของสัตร*

ประเด=น: กัารกัระท(าต9อไปน*+ลืะเม�ดสั�ทธุ์�หร�อจ(ากัดทางเลื�อกัหร�อไม9?• กัารให�สัตร*ท(าหมน หร�อไม9ให�ท(าแท�ง• กัารจ(ากัดสั�ทธุ์�ในกัารเจร�ญิพันธุ์�� (ค�มกั(าเน�ด)• กัารให�ผู้ลืตอบแทน หร�อสัร�างแรงจ�งใจ• กัารกั(าหนดเป7าหมาย์ของรฐในกัารวิางแผู้นครอบครวิ• ควิามปลือดภัย์ในกัารใช�วิ�ธุ์*ค�มกั(าเน�ดบางวิ�ธุ์*

ทางเลื�อกัของสัตร*ด�านเพัศสัมพันธุ์�………

"เพัศสัมพันธุ์�ท*)ปลือดภัย์" (Safe Sex)เพั�)อสั�ขภัาพัทางเพัศท*)ด*" (for Healthy

Sexual Health)เพัศสัมพันธุ์�ท*)ปลือดภัย์:• ปลือดภัย์จากักัารต+งครรภั�ไม9พั1งปรารถนา• ปลือดภัย์จากักัารม*เพัศสัมพันธุ์�ท*)ไม9พั1งปรารถนา (ข9มข�น marital rape)• ปลือดภัย์จากักัารร��สั1กัไม9ด* เม�)อม*เพัศสัมพันธุ์�• ปลือดภัย์จากัควิามร��สั1กัวิ9า กัารม*เพัศสัมพันธุ์�เป;นภัาระหน�าท*)• ปลือดภัย์จากัผู้ลืกัระทบต9อสัวิสัด�ภัาพัของตนเองแลืะครอบครวิ

สั�ขภัาพัทางเพัศ:"ควิามสัามารถสั�)อสัารระหวิ9างบ�คคลืสัองคนเกั*)ย์วิกับควิาม

ต�องกัารในเร�)องเพัศ • โดย์ปราศจากัควิามกัระวินกัระวิาย์ใจ สัามารถปฏิ�เสัธุ์

กัารลื9วิงลืะเม�ดทางเพัศ • โดย์ปราศจากัควิามกัลืวิ หร�อกัารถ�กัร�กัรานทางเพัศ • โดย์ปราศจากัควิามกัลืวิ หร�อกัารถ�กัท(าร�าย์ แลืะ

สัามารถเจรจาต9อรองเง�)อนไข เพั�)อกัารแลืกัเปลื*)ย์นทางเพัศ…แลืะ

• สัามารถป7องกันตนจากัควิามเสั*)ย์งท*)จะรบเช�+อโรคต�ดต9อ แลืะกัารถ�กัท(าร�าย์

(Hardon 1995; WHO, 1975)

ภัาวิะเสั*)ย์งด�านสั�ขภัาพัทางเพัศ: ผู้ลืกัระทบจากักัารขาดทางเลื�อกั

ภัาวิะเสั*)ย์งด�านสั�ขภัาพัทางเพัศ: ผู้ลืกัระทบจากักัารขาดทางเลื�อกั• โรคต�ดเช�+อในระบบสั�บพันธุ์��

(Reproductive Track Infections) แลืะ โรคต�ดต9อทางเพัศสัมพันธุ์� (Sexually Transmitted Infections)

• ผู้ลืกัระทบระย์ะย์าวิ • กัารต�ดเช�+อในช9องคลือด • กัารต+งครรภั�ท*)ผู้�ดปกัต� (etopic) • ภัาวิะกัารเป;นหมนถาวิร • มะเร=งปากัมดลื�กั • กัารคลือดบ�ตรกั9อนกั(าหนด • ทารกัตาพั�กัาร

เอดสั�… เอดสั�… • โรคต�ดต9อทางเพัศสัมพันธุ์� เป;นป<จจย์ร9วิม (co-factor) ของกัารต�ดเช�+อเอชไอวิ* • สัถานกัารณ์�กัารต�ดเช�+อท*)เพั�)มสั�งข1+นของ

• สัตร*ต+งครรภั� • เด=กัหญิ�งวิย์ร�9น

ป<จจย์จ(ากัดทางเลื�อกัของสัตร*ในกัารป7องกันกัารต�ดเช�+อ

ป<จจย์จ(ากัดทางเลื�อกัของสัตร*ในกัารป7องกันกัารต�ดเช�+อ • ป<จจย์ด�านสัร*ระ (mucosal surface

area)• โอกัาสัสั�ง (2-4 เท9าตวิ) ในกัารถ9าย์ทอดเช�+อ

จากัชาย์ไปสั�9หญิ�ง• กัารต�ดเช�+อโรคต�ดต9อทางเพัศสัมพันธุ์�ซิ(+าซิากั

แลืะขาดกัารรกัษา ท*)ถ�กัต�อง/ต9อเน�)อง

• ควิามด�อย์สัถานภัาพัทางเพัศ แลืะสังคมของสัตร*

• ชาย์เป;นผู้��เร�)มกัารม*เพัศสัมพันธุ์�• ชาย์ม*ค�9หลืาย์คน/เท*)ย์วิผู้��หญิ�ง• หญิ�งขาดควิามร��เร�)องเพัศสัมพันธุ์�• ขาดอ(านาจต9อรองเพั�)อป7องกันตวิเอง/ไม9อาจ

ปฏิ�เสัธุ์

• ควิามด�อย์โอกัาสัทางเศรษฐกั�จของสัตร* • พั1)งพัาชาย์ในเช�งเศรษฐกั�จ • ขาดโอกัาสัในกัารท(างาน หาราย์ได� • เลื*+ย์งช*พัโดย์กัารขาย์บร�กัารทางเพัศ

• ขาดอ(านาจต9อรองกับนาย์จ�าง • ขาดอ(านาจต9อรองกับลื�กัค�า

• สังคมไม9ย์อมรบ กัาร "ด�แลืสัตร* แลืะเด=กั" เป;นพันธุ์กั�จลื(าดบต�นๆ

หนทางช9วิย์ให�สัตร*ม*ทางเลื�อกั……………….

หนทางช9วิย์ให�สัตร*ม*ทางเลื�อกั………………. • กัารสัร�างพัลืงอ(านาจสัตร*ผู้9านม�ต�ต9างๆ

(Empowerment of women)กัารศ1กัษา กัารท(างาน กัารม*สั9วินร9วิมใน

กัารตดสั�นใจ • ลืด/เลื�กักัารเลื�อกัปฏิ�บต�ต9อเด=กัหญิ�งแลืะสัตร* (Discrimination against girls and women) • ควิามเท9าเท*ย์มทางเพัศ (gender equality) • สั9งเสัร�มให�ชาย์รบผู้�ดชอบ แลืะม*สั9วินร9วิมในอนามย์เจร�ญิพันธุ์�� (Male's Responsibility and Participation)

จากั ICPD'94….10 ป5ให�หลืงกัารประเม�นผู้ลืจากั 169 ประเทศ ป5

พั.ศ.2546

จากั ICPD'94….10 ป5ให�หลืงกัารประเม�นผู้ลืจากั 169 ประเทศ ป5

พั.ศ.2546• ม*กัารด(าเน�นงานตามแผู้นปฏิ�บต�กัารเพั�)อบรรลื�เป7าหมาย์กัารพัฒนาแห9งสัหสัวิรรษของ องค�กัารสัหประชาชาต� ในป5 2015 (UN Millennuim Development Goals: MDGs)• ประเทศท*)สั(ารวิจร�อย์ลืะ 96 รวิมประเด=นทางประชากัรแลืะอ�)นๆท*)เกั*)ย์วิข�องไวิ�ในแผู้นชาต�• ประเทศเหลื9าน*+ได�บญิญิต�กัฎหมาย์แลืะกั(าหนดนโย์บาย์เพั�)อพั�ทกัษ�สัตร*แลืะเด=กัหญิ�ง• 131 ประเทศปรบปร�งนโย์บาย์หร�อกัฎหมาย์ท*)ตระหนกัถ1งสั�ทธุ์�ด�านอนามย์เจร�ญิพันธุ์��• อตรากัารใช�กัารค�มกั(าเน�ดสัมย์ใหม9เพั�)มจากัร�อย์ลืะ 55 ในป5 1994 เป;นร�อย์ลืะ 61 ในป5 2003• สัามในสั*)ของประเทศเหลื9าน*+ กั(าหนดย์�ทธุ์ศาสัตร�ป7องกันกัารแพัร9ระบาดของเอชไอวิ*

ขอบค�ณ์ ขอบค�ณ์