WJEC GCSE in Welsh Literature SAMs 2010 · Pam mae e’n bwysig i stori’r nofel? [3] (b) Enwch...

TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG Deunyddiau Asesu Enghreifftiol 1

I’w Addysgu o 2010 I'w Ddyfarnu o 2012

LLENYDDIAETH GYMRAEG

DEUNYDDIAU ASESU ENGHREIFFTIOL


Cynnwys Tudalen PAPURAU CWESTIWN ENGHREIFFTIOL

Papur Cwestiwn Ysgrifenedig (Haen Sylfaenol) 5 Papur Cwestiwn Papur Ysgrifenedig (Haen Uwch) 19 Papur Cwestiwn Llafar (Haen Sylfaenol) 33 Papur Cwestiwn Llafar (Haen Uwch) 37 CYNLLUNIAU MARCIO Papur Cwestiwn Ysgrifenedig (Haen Sylfaenol) 41 Papur Cwestiwn Ysgrifenedig (Haen Uwch) 54 Llafar 70 Llafar Haen Uwch 71 Llafar Haen Sylfaenol 72 Asesiad Dan Reolaeth 73 Grid Asesu 76


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG HAEN SYLFAENOL (Graddau G-C) UNED 1 BARDDONIAETH A NOFEL PAPUR ENGHREIFFTIOL (2 AWR) DEUNYDDIAU YCHWANEGOL

Llyfryn ateb 12 tudalen CYFARWYDDIADAU I YMGEISWYR

Atebwch ddau gwestiwn, un cwestiwn o Adran A (Barddoniaeth), ac un cwestiwn o Adran B (Nofel). Defnyddiwch yr indecs isod i ddod o hyd i’r cwestiynau ar y nofel y buoch chi’n eu hastudio.

GWYBODAETH I YMGEISWYR

Mae 40 marc am bob cwestiwn cyfan. Rhoddir nifer y marciau mewn cromfachau ar ddiwedd y cwestiwn neu ran o gwestiwn. Cofiwch ddyfynnu’n briodol a chyfeirio at enghreifftiau penodol i gefnogi’ch sylwadau. Bydd yr asesu yn ystyried ansawdd yr iaith a’r mynegiant a ddefnyddir gennych wrth ateb cwestiynau’r ddwy adran. Ni chaniateir defnyddio geiriaduron na thestunau gosod.

Tudalen ADRAN A – BARDDONIAETH 6 ADRAN B – NOFEL 9 LLINYN TRÔNS (Bethan Gwanas) 10 BACHGEN YN Y MÔR (Morris Gleitzman Addasiad Elin Meek) 12 AC YNA CLYWODD SŴN Y MÔR (Alun Jones) 14 I BLE’R AETH HAUL Y BORE? ( Eirug Wyn) 16


ADRAN A – BARDDONIAETH

Atebwch un cwestiwn o’r adran hon.

THEMÂU: NATUR A DYNOLIAETH; IEUENCTID; PIGO CYDWYBOD; CYMRU A CHYMREICTOD

Naill ai, 1. Ystyriwch y gerdd ‘Glas’.

(a) Nodwch enw’r bardd a’r thema y mae’n perthyn iddi. [2]

(b) Yn eich geiriau eich hun, ysgrifennwch am gynnwys y gerdd. Dylech gyfeirio at y gerdd gyfan yn eich ateb.

Cofiwch ddyfynnu’n bwrpasol. [20] (c) Dewiswch ddwy nodwedd arddull wahanol o’r gerdd 'Glas'.

• Enwch y nodweddion. • Dyfynnwch enghraifft o’r nodweddion. • Dywedwch pam y mae’r nodweddion hyn yn effeithiol.

Gallwch gyfeirio at nodweddion fel cytseinedd / cyflythreniad gwrthgyferbynnu / cyferbynnu ansoddeiriau cymhariaeth / cyffelybiaeth trosiad personoli [6]

(ch) Cerdd arall sy’n perthyn i’r thema yw ‘Delyth Fy Merch’.

Esboniwch, yn gryno, nodweddion mesur yr englyn. [3] (d) Pa thema arall a astudiwyd gennych sydd wedi apelio atoch?

Dywedwch pam y mae’r thema wedi apelio atoch drwy gyfeirio at y ddwy gerdd yn y thema. Cofiwch ddyfynnu’n bwrpasol o’r cerddi. [9]

[40]


Neu, 2. Dewiswch y thema yr oeddech wedi ei mwynhau fwyaf.

(a) Nodwch deitlau’r cerddi ac enwch y beirdd. [2]

(b) Yn eich geiriau eich hun, ysgrifennwch am gynnwys y ddwy gerdd mewn

paragraffau ar wahân. Cofiwch ddyfynnu o’r ddwy gerdd. [20]

(c) Dewiswch un o’r cerddi a ddewisoch yn (a).

Dewiswch dair nodwedd arddull wahanol. • Enwch y nodweddion. • Dyfynnwch enghraifft o’r nodweddion. • Dywedwch pam y mae’r nodweddion hyn yn effeithiol.

Gallwch gyfeirio at nodweddion fel cytseinedd / cyflythreniad gwrthgyferbynnu / cyferbynnu ansoddeiriau cymhariaeth / cyffelybiaeth trosiad personoli

[9]

(ch) Pam y mae’r ddwy gerdd wedi eu dewis ar gyfer y thema hon? Rhaid i chi gyfeirio at y ddwy gerdd. Cofiwch ddyfynnu’n bwrpasol o’r cerddi. [9]

[40]


ADRAN B – NOFEL



LLINYN TRÔNS – Bethan Gwanas

3. Darllenwch y darn a gymerwyd o Llinyn Trôns. Yna atebwch y cwestiynau sy’n dilyn yn llawn a gofalus gan ddyfynnu’n bwrpasol. (Ystyriwch y marciau a roddir am bob cwestiwn.)

(a) Pwy sydd ar goll yn y darn?

Pam mae e’n bwysig i stori’r nofel? [3]

(b) Enwch ddau beth mae’r criw yn eu gwneud ar ddiwedd y nofel i gofio am y person sydd ar goll? [3]

(c) Ysgrifennwch hanes un digwyddiad pwysig o’r nofel sydd wedi aros yn eich

cof. Eglurwch beth sy’n digwydd ac yna dywedwch pam mae’r digwyddiad yn bwysig. Peidiwch â sôn am yr olygfa ar y dudalen nesaf. Dylech ysgrifennu tua ½ tudalen. [10]

(ch) Sut gymeriad yw Gwenan? Rhowch enghreifftiau o’r ffordd y mae’n ymddwyn. [6] (d)

(i) Edrychwch ar arddull llinell 10 yn y darn. “Roedd Gwenan yno, yn sefyll yn stond, a’i llygaid fel soseri.” Dywedwch pam mae’r darn hwn yn effeithiol. [2]

(ii) Edrychwch ar arddull llinellau 10-11 yn y darn.

“yn troi a throi hances bapur yn ei llaw, nes roedd ’na ddarnau ohoni’n gonffeti ar y llawr.” Dywedwch pam mae’r darn hwn yn effeithiol. [2]

(iii) Chwiliwch am enghraifft arall o nodwedd arddull yn y darn.

• Dyfynnwch y nodwedd. • Enwch y nodwedd. • Dywedwch pam mae’r nodwedd yn effeithiol. [4]

(dd) Dychmygwch mai chi yw Llion.

Ysgrifennwch ymson Llion ar ddiwedd y nofel. Dylech ysgrifennu tua ¾ tudalen. [10]

[40]


Edrychodd Donna arno fo'n siarp, ond ddeudodd hi'm byd, heblaw: "Iawn. Deng munud o chwilio, a phawb i gyfarfod wrth y cwt adnoddau wedyn." Aeth pawb allan, ac mi es i i nôl Dei a'r hogiau. Ddeng munud yn ddiweddarach, roeddan ni i gyd wrth y cwt, a neb wedi gweld golwg ohono fo. "Mi fydd raid i mi ddeud rŵan," meddai Donna, oedd wedi dechrau cnoi'r croen o gwmpas ei hewinedd. "Mi fydd raid i ni drefnu i chwilio go iawn." Ac i ffwrdd â hi i gyfeiriad stafell y Pennaeth. O fewn cwta chwarter awr, roedd yr hyfforddwyr i gyd wedi hel yn y cyntedd, efo paciau ar eu cefnau, ac yn pori dros fapiau a threfnu pwy oedd yn mynd i ble. Roedd Gwenan yno, yn sefyll yn stond, a'i llygaid fel soseri, yn troi a throi hances bapur yn ei llaw, nes roedd 'na ddarnau ohoni'n gonffeti ar y llawr. "Paid â phoeni gormod," meddai Olwen wrthi. "Os ydi o wedi disgyn neu rwbath, mi fydd rhain yn siŵr o fedru'i achub o." "Disgyn? Be? Ti'n meddwl mai dyna mae o 'di 'neud? Ac wedi bod ar ei ben ei hun drwy'r nos - wedi torri'i goes neu rwbath? O plîs na!" Dechreuodd grio nes roedd o'n brifo i'w chlywed hi. Ro'n i'n teimlo'n uffernol. Onibai am y sgwrs ges i efo Donna, ella y bysan nhw wedi mynd i chwilio amdano fo neithiwr. Ro'n i'n dechrau teimlo'n sâl. Aeth yr hyfforddwyr allan yn dawel a mynd fesul pâr i wahanol gyfeiriadau. Rhuthrodd Nobi ar eu holau, yn amlwg isio mynd efo nhw. Ro'n innau'n teimlo'r un peth; roedd synnwyr cyffredin yn deud mai gorau po fwya fyddai'n chwilio amdano fo. Ond roedd Tecs Pecs a'r Pennaeth yn daer - roeddan ni i gyd i fod i aros lle'r oeddan ni, a dyna'r cyngor gafodd Nobi hefyd. Edrychai mor bathetic â'i ddwylo yn ei bocedi, yn eu gwylio nhw'n mynd efo'r cerddediad hir, rhythmig 'na sydd gan fynyddwyr Daeth 'nôl i mewn aton ni, a syllu ar Tecs Pecs. "Be 'dan ni i fod i 'neud 'ta, syr? Jest hongian o gwmpas nes dôn' nhw'n ôl?" "Wel," cychwynnodd Tecs. Roedd o'n amlwg cymaint ar goll â'r gweddill ohonon ni. "Ydach chi wedi gorffen pacio?" "Do."

Yna mi ganodd y ffôn. "Ffacs," galwodd y Pennaeth o'r swyddfa. Stopiodd Tecs yn stond. "Y canlyniadau, syr?" gofynnodd Dei. Nodiodd Tecs.

"Ydach chi'n mynd i'w rhoi nhw i ni fel roeddech chi wedi trefnu, syr?" holodd Olwen. Edrychodd Tecs arni fel ceiliog wedi dychryn; doedd o'n amlwg ddim yn siŵr be ddylai fo 'neud. Yna, mi anadlodd yn ddwfn.

5 10 15 20 25 30 35


BACHGEN YN Y MÔR – Morris Gleitzman (Addasiad Elin Meek)

4. Darllenwch y darn a gymerwyd o Bachgen yn y Môr. Yna atebwch y cwestiynau sy’n dilyn yn llawn a gofalus gan ddyfynnu’n bwrpasol. (Ystyriwch y marciau a roddir am bob cwestiwn.)

(a) Ble mae mam y plant?

Pam mae hi’n bwysig i stori’r nofel? [3]

(b) Beth sy’n digwydd i’r teulu ar ôl iddyn nhw gyrraedd y ddinas? [3] (c) Ysgrifennwch hanes un digwyddiad pwysig o’r nofel sydd wedi aros yn eich


(ch) Sut gymeriad yw Bibi? Rhowch enghreifftiau o’r ffordd y mae’n ymddwyn. [6]

(d)

(i) Edrychwch ar arddull llinellau 7-8 yn y darn. “Dad,” mynna Bibi, a’i llygaid yn wyllt a llinellau o lwch dros ei hwyneb. “Ble mae Mam?” Dywedwch pam mae’r darn hwn yn effeithiol. [2]

(ii) Edrychwch ar arddull llinell 22 yn y darn.

“Dw i yn ei gredu fe. Fy nhad yw e.” Dywedwch pam mae’r darn hwn yn effeithiol. [2]

(iii) Chwiliwch am enghraifft arall o nodwedd arddull yn y darn. • Dyfynnwch y nodwedd. • Enwch y nodwedd. • Dywedwch pam mae’r nodwedd yn effeithiol. [4]

(dd) Dychmygwch mai chi yw Jamal.

Ysgrifennwch ymson Jamal ar ddiwedd y nofel. Dylech ysgrifennu tua ¾ tudalen. [10] [40]


Mae Dad yn fy nghario i a Bibi i lawr y grisiau i seler tad-cu Yusuf. Mae syniad arswydus yn pigo fy ymennydd cwsg. 'Ble mae Mam?' gofynnaf. Naill ai mae'r bom wedi effeithio ar fy llais neu mae Dad yn esgus peidio â chlywed. Mae'n ein rhoi ni ar y llawr ac yn rhuthro o gwmpas y seler, gan gydio yn ein bagiau. 'Dad,' mynna Bibi, a'i llygaid yn wyllt a llinellau o lwch dros ei hwyneb. 'Ble mae Mam?' Mae Dad yn aros ac yn tynnu anadl ddofn. Mae'n penlinio wrth ein hochr ac yn rhoi ei fys dros wefus Bibi. 'Mae popeth yn iawn,' medd yn dawel. 'Mae Mam eisiau i ni fynd i'r ddinas. Fe fydd hi'n cwrdd â ni yno yfory.' Dyma ni'n dau'n rhythu arno. Y ddinas? Yfory? 'Pam?' medd Bibi, a'i llais yn crynu gan arswyd. 'Beth mae hi'n wneud?' Mae Dad yn tynnu anadl ddofn arall. Mae e'n edrych fel petai eisiau meddwl beth i'w ddweud nesaf. Dw i'n dechrau teimlo cymaint o ofn â Bibi. 'Mae Mam eisiau i mi fynd â chi i rywle diogel,' medd Dad. 'Rydyn ni'n mynd i rywle yn y ddinas, ac fe welwn ni Mam yno yfory. Fe fydd hi'n iawn. Credwch fi.' Dw i yn ei gredu fe. Fy nhad yw e. Fydd e byth yn dweud celwydd oni bai ei fod eisiau amddiffyn pobl. 'Os nad yw Mam yn iawn,' medd Bibi mewn llais ffyrnig sigledig, 'Fe fydda i'n hynod o grac.' Mae Dad yn ein cofleidio ac yn edrych i fyny grisiau'r seler. 'Yusuf,' galwa. 'Beth sy'n digwydd y tu allan?' Mae ffyn baglau Yusuf yn ymddangos ar ben y grisiau. Wedyn ei ben. 'Mae pawb yn dal yno,' medd Yusuf. 'Mae'r stryd dan ei sang.' Dw i'n gallu eu clywed nhw. Mae pobl o'r pentref i gyd yn siarad am y ffrwydrad ac yn meddwl ble rydyn ni. Mae rhai pobl yn gweiddi eu bod nhw wedi dod o hyd i ddarnau ohonom. Mae dychymyg byw iawn gan bobl y pentref yma. Mae tad-cu Yusuf yn rhuthro i lawr y grisiau. 'Dyw'r tacsi ddim wedi cael difrod,' medd ef. 'A does neb wedi dod o hyd iddo fe yn y lôn eto,' Mae golwg o ryddhad ar Dad. Wel, nid golwg o ryddhad yn union, ond golwg lai difrifol. 'O'r gorau,' medd ef. 'Mae'n bryd i ni fynd.

5 10 15 20 25 30 35


AC YNA CLYWODD SŴN Y MÔR – Alun Jones

5. Darllenwch y darn a gymerwyd o Ac Yna Clywodd Sŵn y Môr. Yna atebwch y cwestiynau sy’n dilyn yn llawn a gofalus gan ddyfynnu’n bwrpasol. (Ystyriwch y marciau a roddir am bob cwestiwn.)

(a) Mae llinellau 28 – 29 yn sôn am “yr hen hogyn Wil Parri”

Pwy yw e? Pam mae e’n bwysig i stori’r nofel? [3]

(b) Rhowch ddau reswm pam mae Gladys ar frys i gyrraedd adre? [3] (c) Ysgrifennwch hanes un digwyddiad pwysig o’r nofel sydd wedi aros yn eich

cof. Eglurwch beth sy’n digwydd ac yna dywedwch pam mae’r digwyddiad yn bwysig. Peidiwch â sôn am yr olygfa ar y dudalen nesaf.

Dylech ysgrifennu tua ½ tudalen. [10]

(ch) Sut gymeriad yw Meredydd? Rhowch enghreifftiau o’r ffordd y mae’n ymddwyn. [6]

(d)

(i) Edrychwch ar arddull llinell 5 yn y darn. “Tybed faint o garchar mewn gwirionedd…?” Dywedwch pam y mae’r darn hwn yn effeithiol. [2]

(ii) Edrychwch ar arddull llinell 35 yn y darn.

“Edrychodd ar gloc y gegin. Tri munud yn sbâr.” Dywedwch pam y mae’r darn hwn yn effeithiol. [2]

(iii) Chwiliwch am enghraifft arall o nodwedd arddull yn y darn.

• Dyfynnwch y nodwedd. • Enwch y nodwedd. • Dywedwch pam mae’r nodwedd yn effeithiol. [4]

(dd) Dychmygwch mai chi yw Einir

Ysgrifennwch ymson Einir ar ddiwedd y nofel. Cofiwch sôn am y pethau sydd wedi digwydd Dylech ysgrifennu tua ¾ tudalen. [10] [40]


Yr oedd moto Now Tan Ceris o flaen drws Yr Wylan Wen. Hen beth gwirion, yn yfed a meddwi. Clywodd lais Gwilym Siop Gig yn chwerthin yn y dafarn wrth iddi basio'r drws. Hy! Mi fyddai'n well iddo godi llai am ei gig nad oedd ddim gwerth ei gael pa'r un bynnag na robio pensiwnïars tlawd er mwyn iddo gael pres i slotian. Tybed faint o garchar mewn gwirionedd . . . ? Fe gâi glywed mewn dau funud. Dau dŷ a chapel Hebron wedyn ac yr oedd Gladys Davies wedi cyrraedd y sgwâr. Yma deuai y briffordd o Benerddig, o'r chwith ac o'r dde. I'r chwith, heibio i dai Stryd Erddig, Gwesty Sant Aron a Garej Wil Drofa Isaf, yr oedd Penerddig ddeuddeng milltir i ffwrdd ar hyd lôn wastad, lydan a âi drwy bentref Llanaron bum milltir o Hirfaen. Yr oedd milltiroedd o’r ffordd hon wedi’u lledu a’u sythu’n ddiweddar, a filltir union o sgwâr Hirfaen lle croesai Afon Aron o dan y ffordd, codwyd pont newydd sbon. Wyth milltir oedd i Benerddig ar hyd y ffordd i'r dde o'r sgwâr, ond yr oedd hon yn ffordd gulach a mwy troellog na'r ffordd arall, gyda llawer o elltydd ar ei hyd, a'r allt gyntaf yn cychwyn o'r sgwâr ei hun. Ar ôl cyrraedd pen yr allt hon, yr oedd tir gwastad am tua hanner milltir, ond wedyn yr oedd yr allt fawr ar ochr Mynydd Ceris yn cario'r ffordd i grombil y bryniau. Hon oedd y Lôn Ucha, ond ar ôl lledu a gwella'r Lôn Isa, ni ddefnyddid llawer arni gan y drafnidiaeth leol er bod y siwrnai i Benerddig yn fyrrach. Yr oedd Drofa Ganol, hen gartref Gladys Davies, filltir i fyny'r ffordd fach arall a ddeuai i'r sgwâr gyferbyn â Ffordd y Môr. Ar hyd hon oedd yr Eglwys a'r fynwent a Thai'r Eglwys. Yna âi'r ffordd gul i fyny'r llethrau heibio'r Maen Hir a dwy neu dair o ffermydd a dod i gyfarfod y Lôn Ucha ar ben Allt Ceris. I'r dde aeth Gladys. Yr oedd yn rhaid iddi gymryd mwy o bwyll yn awr oherwydd yr oedd yn cwyno gan ei brest ac nid oedd wiw brysio i fyny allt o unrhyw fath. Yr oedd y llythyrdy a siop Hari Jôs wedi cau a cherddodd Gladys ar hyd y palmant cul nes cyrraedd Siop Pen Stryd, lle cadwai'r Gwilym wirion 'na'i hen gig di-flas. Peth rhyfedd iddyn nhw wneud i ffwrdd â chrogi hefyd, dyna fyddai haeddiant yr hen hogyn Wil Parri 'na. Diolch i Dduw na welai mohono eto, fyth, gobeithio. Yr oedd Gladys Davies yn chwythu cryn dipyn erbyn iddi gyrraedd pen yr allt. Dyna oedd unig ddrwg y tai newydd 'ma, heblaw gorfod byw y drws nesaf i'r dihiryn hogyn 'na, sef bod yr allt o'r pentref yn ei lladd braidd. Trodd Gladys Davies o'r ffordd fawr i ffordd y stad, ac ymhen munud yr oedd yn agor drws Arwelfa, 23 Maes Ceris. Edrychodd ar gloc y gegin. Tri munud yn sbâr. Taniodd ei theledu lliw newydd, anrheg iddi hi ei hun o arian yswiriant bywyd Wil druan, ac eisteddodd ar flaen ei chadair i rythu'n ddisgwylgar ar y sgrin. Nid oedd amser i dynnu ei chôt. Pam aflwydd oedd yn rhaid i fiwsig y rhaglen newyddion fod mor hir? Eisiau newyddion roedd pobl, siŵr, nid eisiau clywed hen ganu gwirion. Petai yna gyngerdd yn rhywle, fyddai 'na neb yn deud newyddion ar ddechrau hwnnw debyg iawn . . . o'r diwedd. "Noswaith dda. Yn Llys y Goron Penerddig brynhawn heddiw cafwyd Meredydd Parri, pump ar hugain oed o Hirfaen, ger Penerddig, yn ddieuog o dreisio Bethan Hefina Hughes o'r un pentref. Bu cryn gythrwfl yn y Llys pan gyhoeddwyd y dyfarniad. Am fwy o fanylion, drosodd at ein gohebydd ym Mhenerddig, Meirion Gwyn. Yr Arglwydd Mawr. Yr oedd ei cheg yn agored led y pen a'r glafoer heb iddi sylwi yn ffos i lawr ei gên. Yr Arglwydd Mawr. Eisteddodd yn ôl yn ei chadair yn hollol ddiymadferth. Yr Arglwydd Mawr.

5 10 15 20 25 30 35 40 45


I BLE’R AETH HAUL Y BORE? – Eirug Wyn

6. Darllenwch y darn a gymerwyd o I Ble’r Aeth Haul y Bore? Yna atebwch y cwestiynau sy’n dilyn yn llawn a gofalus gan ddyfynnu’n bwrpasol. (Ystyriwch y marciau a roddir am bob cwestiwn.)

(a) Mae Haul y Bore yn rhedeg oddi wrth rywun?

Pwy yw e? Pam mae e’n bwysig i stori’r nofel? [3]

(b) Nodwch ddau beth wnaeth y Cotiau Glas i’r Indiaid Cochion? [3] (c) Ysgrifennwch hanes un digwyddiad pwysig o’r nofel sydd wedi aros yn eich


(ch) Sut gymeriad yw Haul y Bore.

Rhowch enghreifftiau o’r ffordd y mae’n ymddwyn. [6] (d)

(i) Edrychwch ar arddull llinellau 5-6 yn y darn. “Roedd hi’n adnabod y llais. Roedd hi wedi clywed y llais o’r blaen.” Dywedwch pam y mae’r darn hwn yn effeithiol. [2]

(iii) Edrychwch ar arddull llinellau 8-9 yn y darn.

“Roedd pâr o ddwylo cryfion wedi gafael ynddi ac yn ei chodi fel baban.” Dywedwch pam y mae’r darn hwn yn effeithiol. [2]

(iv) Chwiliwch am enghraifft arall o nodwedd arddull yn y darn. • Dyfynnwch y nodwedd. • Enwch y nodwedd. • Dywedwch pam mae’r nodwedd yn effeithiol. [4]

(dd) Dychmygwch mai chi yw Carson.

Ysgrifennwch ymson Carson ar ddiwedd y nofel hon. Dylech ysgrifennu tua ¾ tudalen. [10]

[40]


Pan welodd Haul y Bore'r esgidiau lledr, anobeithiodd yn llwyr a gwthiodd ei phen i'r ddaear. "Na!" llefodd. "Na! Na! Na!" "Haul y Bore?" Roedd breichiau yn estyn amdani. Y llais yna! Roedd hi'n adnabod y llais. Roedd hi wedi clywed y llais o'r blaen. Gannoedd o weithiau o'r blaen. Yn ceryddu, yn canmol, yn cymell ac yn cydymdeimlo. Agorodd ei llygaid a chodi'i phen. Roedd rhywun yn penlinio wrth ei hymyl. Roedd pâr o ddwylo cryfion wedi gafael ynddi ac yn ei chodi fel baban. Llanwodd ei llygaid. "Haul y Bore?" meddai'r llais drachefn. Yna, agorodd y llifddorau a dechreuodd Haul y Bore wylo. "Manuelito!" llefodd. "Manuelito!" A syrthiodd fel cadach ar fynwes ei thad. Agorodd ei cheg, ond fedrai hi ddweud dim. Ceisiodd drachefn, ond doedd dim geiriau'n dod allan. Fedrai hi wneud dim ond nadu ac wylo'i rhyddhad. Amneidiodd Manuelito ar Herrero Grande. Rhoddodd Haul y Bore yn ei ofal cyn neidio ar ei geffyl. "Estyn hi yma, Herrero! Mi awn i dan y coed i orffwyso am ychydig iddi gael dod ati hi'i hun." Cymerodd ei ferch yn ei gôl fel baban, a chymhellodd ei geffyl tua'r coed ar lan yr afon. Doedd o ddim yn siŵr a oedd Haul y Bore wedi cael niwed ai peidio. Roedd olion gwaed ffres ar hyd ei choesau a'i breichiau. Pwy bynnag oedd Haul y Bore yn ffoi rhagddo, gwell fyddai iddynt symud i ddiogelwch y coed rhag ofn bod y perygl yn agos. Wedi cyrraedd glan yr afon, taenodd Manuelito groen byffalo ar y llawr a rhoddodd Haul y Bore i orwedd arno. Roedd hi'n dal i wylo, ond roedd y gwaethaf drosodd. Estynnodd y flanced oddi ar gefn ei geffyl ac wedi ei rhoi drosti aeth â chostrel i'r afon i nôl dŵr glân. Pan ddychwelodd roedd Haul y Bore yn eistedd ar y croen gyda'r flanced yn dynn amdani. Roedd hi'n crynu fel ebol newydd-anedig. Estynnodd lymaid iddi, a llyncodd hithau'n awchus. Tywalltodd Manuelito ddŵr ar gadach ac estynnodd ei law i dynnu'r flanced oddi ar ysgwyddau Haul y Bore. Am eiliad gwasgodd hithau'r flanced yn dynnach amdani hi'i hun. Agorodd y llygaid mewn ofn a dychryn. Daeth braich ei thad am ei hysgwyddau a'r cadach gwlyb at ei thalcen i ddechrau golchi'r pridd a'r baw a'r chwys. "Mae'n olreit! Ti'n saff! Y fi, Manuelito, sydd yma." Roedd y llais yn dyner a chysurlon. "Rhaid i mi weld a wyt ti wedi brifo." Yn araf ildiodd hithau. Gollyngodd y flanced a gorweddodd yn ôl. Roedd ei thad yn dal i siarad â hi wrth olchi'i chorff. "Oes rhywle'n brifo? Oes gen ti boen?" Atebodd hi ddim, dim ond gorwedd yno'n llipa lonydd. Gallai Manuelito weld ei bod yn gleisiau byw. Golchodd ei gwddf, ei hysgwyddau a'i bronnau, a phan dynnodd ei sgert fe welodd gnawd llipa'i stumog a'r llanast oedd ar ei chluniau a brig ei choesau. Nid olion genedigaeth yn unig oedd yno.

5 10 15 20 25 30 35 40


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG HAEN UWCH (Graddau A*-D) UNED 1 BARDDONIAETH A NOFEL PAPUR ENGHREIFFTIOL (2 AWR) DEUNYDDIAU YCHWANEGOL

Llyfryn ateb 12 tudalen CYFARWYDDIADAU I YMGEISWYR

Atebwch ddau gwestiwn, un cwestiwn o Adran A (Barddoniaeth), ac un cwestiwn o Adran B (Nofel). Defnyddiwch yr indecs isod i ddod o hyd i’r cwestiynau ar y nofel y buoch chi’n eu hastudio.

GWYBODAETH I YMGEISWYR

Mae 40 marc am bob cwestiwn cyfan. Rhoddir nifer y marciau mewn cromfachau ar ddiwedd y cwestiwn neu ran o gwestiwn. Cofiwch ddyfynnu’n briodol a chyfeirio at enghreifftiau penodol i gefnogi’ch sylwadau. Bydd yr asesu yn ystyried ansawdd yr iaith a’r mynegiant a ddefnyddir gennych wrth ateb cwestiynau’r ddwy adran.

Ni chaniateir defnyddio geiriaduron na thestunau gosod. Tudalen

ADRAN A – BARDDONIAETH 20 ADRAN B – NOFEL 23 AC YNA CLYWODD SŴN Y MÔR (Alun Jones) 24 I BLE’R AETH HAUL Y BORE? ( Eirug Wyn) 26 Y STAFELL DDIRGEL (Marion Eames) 28 YN Y GWAED (Geraint Vaughan Jones) 30


ADRAN A – BARDDONIAETH


THEMÂU: NATUR A DYNOLIAETH; IEUENCTID; PIGO CYDWYBOD; CYMRU A CHYMREICTOD

Naill ai, 1. Ystyriwch y gerdd ‘Cydwybod.’

(a) Nodwch i ba thema y mae’r gerdd yn perthyn ac enwch y bardd. [2] (b) Yn eich geiriau eich hun, ysgrifennwch am gynnwys y gerdd.

Dylech gyfeirio at y gerdd gyfan yn eich ateb. Cofiwch ddyfynnu’n bwrpasol. [20]

(c) Dewiswch dair nodwedd arddull wahanol o’r gerdd ‘Cydwybod’.

Dylech: • eu henwi • dyfynnu enghreifftiau • egluro eu pwrpas a’u llwyddiant. Ni ddylech gyfeirio at yr un nodwedd ddwywaith. [6]

(ch) Cerdd arall sy’n perthyn i’r un thema yw ‘Tŷ’r Ysgol’.

Esboniwch, yn gryno, nodweddion mesur y soned. [2]

(d) Neges pa un o’r tair cerdd yn y thema hon a gafodd yr argraff fwyaf arnoch chi. Dylech gyfeirio at y tair cerdd wrth ateb.

Cofiwch ddyfynnu. [10]

[40]


Neu, 2. Dewiswch eich dwy hoff gerdd o thema Ieuenctid.

(a) Nodwch enwau’r cerddi a’r beirdd. [2] (b) Yn eich geiriau eich hun, rhowch amlinelliad o gynnwys y ddwy gerdd mewn

paragraffau ar wahân. Cofiwch ddyfynnu’n bwrpasol. [20]

(d) Dewiswch bedair nodwedd arddull wahanol o un o’r cerddi. Dylech: • eu henwi • dyfynnu enghreifftiau • egluro eu pwrpas a’u llwyddiant. Ni ddylech gyfeirio at yr un nodwedd ddwywaith. [8]

(ch) Pam y mae’r tair cerdd wedi eu dewis ar gyfer thema Ieuenctid?

Cofiwch ddyfynnu. [10]

[40]


ADRAN B – NOFEL



AC YNA CLYWODD SŴN Y MÔR – Alun Jones

3. Darllenwch y darn a gymerwyd o Ac Yna Clywodd Sŵn y Môr. Yna atebwch y cwestiynau sy’n dilyn yn llawn a gofalus gan ddyfynnu’n bwrpasol. (Ystyriwch y marciau a roddir am bob cwestiwn.)

(a) Trafodwch ddwy olygfa o’r nofel lle ceir gwrthdaro a nodwch beth yw effaith y

gwrthdaro ar blot y nofel? [10 x 2] (b) Sut mae’r awdur yn cyfleu teimladau a meddyliau Gladys Davies yn y darn ar y

dudalen nesaf? [10]

(c) Ysgrifennwch adroddiad papur newydd yn adrodd hanes yr heddlu ar drywydd Richard Jones.

Ysgrifennwch tua 1 ½ tudalen. [10] [40]


Yr oedd moto Now Tan Ceris o flaen drws Yr Wylan Wen. Hen beth gwirion, yn yfed a meddwi. Clywodd lais Gwilym Siop Gig yn chwerthin yn y dafarn wrth iddi basio'r drws. Hy! Mi fyddai'n well iddo godi llai am ei gig nad oedd ddim gwerth ei gael pa'r un bynnag na robio pensiwnïars tlawd er mwyn iddo gael pres i slotian. Tybed faint o garchar mewn gwirionedd . . . ? Fe gâi glywed mewn dau funud. Dau dŷ a chapel Hebron wedyn ac yr oedd Gladys Davies wedi cyrraedd y sgwâr. Yma deuai y briffordd o Benerddig, o'r chwith ac o'r dde. I'r chwith, heibio i dai Stryd Erddig, Gwesty Sant Aron a Garej Wil Drofa Isaf, yr oedd Penerddig ddeuddeng milltir i ffwrdd ar hyd lôn wastad, lydan a âi drwy bentref Llanaron bum milltir o Hirfaen. Yr oedd milltiroedd o’r ffordd hon wedi’u lledu a’u sythu’n ddiweddar, a filltir union o sgwâr Hirfaen, lle croesai Afon Aron o dan y ffordd, codwyd pont newydd sbon. Wyth milltir oedd i Benerddig ar hyd y ffordd i'r dde o'r sgwâr, ond yr oedd hon yn ffordd gulach a mwy troellog na'r ffordd arall, gyda llawer o elltydd ar ei hyd, a'r allt gyntaf yn cychwyn o'r sgwâr ei hun. Ar ôl cyrraedd pen yr allt hon, yr oedd tir gwastad am tua hanner milltir, ond wedyn yr oedd yr allt fawr ar ochr Mynydd Ceris yn cario'r ffordd i grombil y bryniau. Hon oedd y Lôn Ucha, ond ar ôl lledu a gwella'r Lôn Isa, ni ddefnyddid llawer arni gan y drafnidiaeth leol er bod y siwrnai i Benerddig yn fyrrach. Yr oedd Drofa Ganol, hen gartref Gladys Davies, filltir i fyny'r ffordd fach arall a ddeuai i'r sgwâr gyferbyn â Ffordd y Môr. Ar hyd hon oedd yr Eglwys a'r fynwent a Thai'r Eglwys. Yna âi'r ffordd gul i fyny'r llethrau heibio'r Maen Hir a dwy neu dair o ffermydd a dod i gyfarfod y Lôn Ucha ar ben Allt Ceris. I'r dde aeth Gladys. Yr oedd yn rhaid iddi gymryd mwy o bwyll yn awr oherwydd yr oedd yn cwyno gan ei brest ac nid oedd wiw brysio i fyny allt o unrhyw fath. Yr oedd y llythyrdy a siop Hari Jôs wedi cau a cherddodd Gladys ar hyd y palmant cul nes cyrraedd Siop Pen Stryd, lle cadwai'r Gwilym wirion 'na'i hen gig di-flas. Peth rhyfedd iddyn nhw wneud i ffwrdd â chrogi hefyd, dyna fyddai haeddiant yr hen hogyn Wil Parri 'na. Diolch i Dduw na welai mohono eto, fyth, gobeithio. Yr oedd Gladys Davies yn chwythu cryn dipyn erbyn iddi gyrraedd pen yr allt. Dyna oedd unig ddrwg y tai newydd 'ma, heblaw gorfod byw y drws nesaf i'r dihiryn hogyn 'na, sef bod yr allt o'r pentref yn ei lladd braidd. Trodd Gladys Davies o'r ffordd fawr i ffordd y stad, ac ymhen munud yr oedd yn agor drws Arwelfa, 23 Maes Ceris. Edrychodd ar gloc y gegin. Tri munud yn sbâr. Taniodd ei theledu lliw newydd, anrheg iddi hi ei hun o arian yswiriant bywyd Wil druan, ac eisteddodd ar flaen ei chadair i rythu'n ddisgwylgar ar y sgrin. Nid oedd amser i dynnu ei chôt. Pam aflwydd oedd yn rhaid i fiwsig y rhaglen newyddion fod mor hir? Eisiau newyddion roedd pobl, siŵr, nid eisiau clywed hen ganu gwirion. Petai yna gyngerdd yn rhywle, fyddai 'na neb yn deud newyddion ar ddechrau hwnnw debyg iawn . . . o'r diwedd. "Noswaith dda. Yn Llys y Goron Penerddig brynhawn heddiw cafwyd Meredydd Parri, pump ar hugain oed o Hirfaen, ger Penerddig, yn ddieuog o dreisio Bethan Hefina Hughes o'r un pentref. Bu cryn gythrwfl yn y Llys pan gyhoeddwyd y dyfarniad. Am fwy o fanylion, drosodd at ein gohebydd ym Mhenerddig, Meirion Gwyn. Yr Arglwydd Mawr. Yr oedd ei cheg yn agored led y pen a'r glafoer heb iddi sylwi yn ffos i lawr ei gên. Yr Arglwydd Mawr. Eisteddodd yn ôl yn ei chadair yn hollol ddiymadferth. Yr Arglwydd Mawr.

5 10 15 20 25 30 35 40 45


I BLE’R AETH HAUL Y BORE? – Eirug Wyn

4. Darllenwch y darn a gymerwyd o I Ble’r Aeth Haul y Bore? Yna atebwch y cwestiynau sy’n dilyn yn llawn a gofalus gan ddyfynnu’n bwrpasol. (Ystyriwch y marciau a roddir am bob cwestiwn.)

(a) Trafodwch ddwy olygfa o’r nofel lle ceir gwrthdaro a nodwch beth yw effaith y

gwrthdaro ar blot y nofel? [10 x 2] (b) Sut mae’r awdur yn cyfleu cyflwr Haul y Bore yn y darn ar y dudalen nesaf?

[10]

(c) Ysgrifennwch adroddiad papur newydd yn adrodd hanes yr Indiaid Cochion yn gadael y Ceunant a symud i’r Bosque.

Ysgrifennwch tua 1 ½ tudalen. [10] [40]


Pan welodd Haul y Bore'r esgidiau lledr, anobeithiodd yn llwyr a gwthiodd ei phen i'r ddaear. "Na!" llefodd. "Na! Na! Na!" "Haul y Bore?" Roedd breichiau yn estyn amdani. Y llais yna! Roedd hi'n adnabod y llais. Roedd hi wedi clywed y llais o'r blaen. Gannoedd o weithiau o'r blaen. Yn ceryddu, yn canmol, yn cymell ac yn cydymdeimlo. Agorodd ei llygaid a chodi'i phen. Roedd rhywun yn penlinio wrth ei hymyl. Roedd pâr o ddwylo cryfion wedi gafael ynddi ac yn ei chodi fel baban. Llanwodd ei llygaid. "Haul y Bore?" meddai'r llais drachefn. Yna, agorodd y llifddorau a dechreuodd Haul y Bore wylo. "Manuelito!" llefodd. "Manuelito!" A syrthiodd fel cadach ar fynwes ei thad. Agorodd ei cheg, ond fedrai hi ddweud dim. Ceisiodd drachefn, ond doedd dim geiriau'n dod allan. Fedrai hi wneud dim ond nadu ac wylo'i rhyddhad. Amneidiodd Manuelito ar Herrero Grande. Rhoddodd Haul y Bore yn ei ofal cyn neidio ar ei geffyl. "Estyn hi yma, Herrero! Mi awn i dan y coed i orffwyso am ychydig iddi gael dod ati hi'i hun." Cymerodd ei ferch yn ei gôl fel baban, a chymhellodd ei geffyl tua'r coed ar lan yr afon. Doedd o ddim yn siŵr a oedd Haul y Bore wedi cael niwed ai peidio. Roedd olion gwaed ffres ar hyd ei choesau a'i breichiau. Pwy bynnag oedd Haul y Bore yn ffoi rhagddo, gwell fyddai iddynt symud i ddiogelwch y coed rhag ofn bod y perygl yn agos. Wedi cyrraedd glan yr afon, taenodd Manuelito groen byffalo ar y llawr a rhoddodd Haul y Bore i orwedd arno. Roedd hi'n dal i wylo, ond roedd y gwaethaf drosodd. Estynnodd y flanced oddi ar gefn ei geffyl ac wedi ei rhoi drosti aeth â chostrel i'r afon i nôl dŵr glân. Pan ddychwelodd roedd Haul y Bore yn eistedd ar y croen gyda'r flanced yn dynn amdani. Roedd hi'n crynu fel ebol newydd-anedig. Estynnodd lymaid iddi, a llyncodd hithau'n awchus. Tywalltodd Manuelito ddŵr ar gadach ac estynnodd ei law i dynnu'r flanced oddi ar ysgwyddau Haul y Bore. Am eiliad gwasgodd hithau'r flanced yn dynnach amdani hi'i hun. Agorodd y llygaid mewn ofn a dychryn. Daeth braich ei thad am ei hysgwyddau a'r cadach gwlyb at ei thalcen i ddechrau golchi'r pridd a'r baw a'r chwys. "Mae'n olreit! Ti'n saff! Y fi, Manuelito, sydd yma." Roedd y llais yn dyner a chysurlon. "Rhaid i mi weld a wyt ti wedi brifo." Yn araf ildiodd hithau. Gollyngodd y flanced a gorweddodd yn ôl. Roedd ei thad yn dal i siarad â hi wrth olchi'i chorff. "Oes rhywle'n brifo? Oes gen ti boen?" Atebodd hi ddim, dim ond gorwedd yno'n llipa lonydd. Gallai Manuelito weld ei bod yn gleisiau byw. Golchodd ei gwddf, ei hysgwyddau a'i bronnau, a phan dynnodd ei sgert fe welodd gnawd llipa'i stumog a'r llanast oedd ar ei chluniau a brig ei choesau. Nid olion genedigaeth yn unig oedd yno.

5 10 15 20 25 30 35 40


Y STAFELL DDIRGEL – Marion Eames

5. Darllenwch y darn a gymerwyd o Y Stafell Ddirgel. Yna atebwch y cwestiynau sy’n dilyn yn llawn a gofalus gan ddyfynnu’n bwrpasol. (Ystyriwch y marciau a roddir am bob cwestiwn.)

(a) Trafodwch ddwy olygfa o’r nofel lle ceir gwrthdaro a nodwch beth yw effaith y gwrthdaro ar blot y nofel? [10 x 2]

(b) Sut mae’r awdur yn cyfleu awyrgylch tlodi a thristwch yn y darn ar y dudalen

nesaf? [10]

(c) Ysgrifennwch adroddiad papur newydd yn adrodd hanes yr holl erlid a ddioddefodd y Crynwyr yn y nofel hon.

Ysgrifennwch tua 1 ½ tudalen. [10]

[40]


Ar ôl i’w lygaid gynefino â’r tywyllwch, sylwodd fod Sinai yn eistedd mewn cadair wrth y lle tân – ond doedd dim tân ar yr aelwyd. Gan Dorcas yn y siambar roedd y golau – yr unig gannwyll a feddai Sinai, tybiai Ellis. 'Tyrd i mewn, Ellis Puw.' Roedd Ellyw y babi yn cysgu ym mreichiau ei mam, ond gallai Ellis daeru nad oedd Sinai'n ymwybodol ei bod hi yno. Daliai'r bwndel anniben yn llac ar ei phen-glin, a phe bai'r bychan wedi syrthio i'r llawr, fyddai Sinai ddim callach. Eisteddai fel delw yn ei chadair, a'i gwallt yn stribedi direol am ei hysgwyddau. Dechreuodd Steffan besychu unwaith eto a bu hyn yn atalfa ar ei lefain. Daeth llais Dorcas yn murmur, ' ' 'Na ti, 'machgen bech i. Mi fyddi di'n well toc. 'Na ti.' 'Sinai, does gen ti ddim math o dân. Tyrd imi gynnau un iti.' 'Nag oes?' Trodd Sinai ei phen ychydig, ac aeth ias drosti fel petai hi'n sylwi ar yr oerni am y tro cyntaf. 'O . . . diolch Ellis.' Aeth Ellis ati i chwilio am goed a mawn. Ni phoenodd ofyn i Sinai ymhle y cedwid y rhain. Prin y byddai hi'n gwybod, ar y gorau. Cyn bo hir roedd y fflamau'n neidio, ac arogl coed llaith yn llosgi yn felys yn y stafell ddigysur. 'Beth am fwyd? Pryd ddaru ti fwyta ddiwetha?" Ysgydwodd Sinai ei phen fel rhywbeth ar goll. 'Does gen i fawr o awydd, wsti. Ond Dorcas . . . rwy'n siŵr bod hitha . . . ' Croesodd Ellis i'r siambar. Gorweddai'r plentyn chwe blwydd oed ar wastad ei gefn, a'i gorff bach mor denau ac eiddil â dryw yn y glaw. Plygai ei chwaer ar ei gliniau wrth ei ochr a chadach gwlyb yn ei llaw yn ceisio oeri'r gwres yn ei dalcen. Gwelodd Ellis fod cylchoedd du o gwmpas ei llygaid a bod ei hwyneb yn wyn fel y galchen. Pymtheg oed oedd Dorcas ond edrychai'n ddeg ar hugain heno. 'Dorcas,' sibrydodd. 'Mi gymra' i drosodd am ychydig. Cer ditha i chwilio am fwyd i ti dy hun.' Edrychodd y ferch arno'n ddiolchgar, a chododd. Daeth arogl afiechyd i ffroenau Ellis wrth iddo gymryd ei lle. Nid am y tro cyntaf gofidiai nad oedd ei gyd-wladwyr yn sylweddoli gwerth ffenestri wrth adeiladu eu tai. Un ffenestr oedd yn y bwthyn i gyd, a honno'n un fach yn y rhan flaen o'r stafell a elwid yn neuadd. Heb i neb byw ddweud wrtho erioed, synhwyrai Ellis y dylai pobl yn dioddef oddi wrth y diciáu gael digon o awyr iach – awyr iach a goleuni. Edrychodd i lawr ar y truan bach a meddwl pa obaith oedd ganddo i weled bachgendod, heb sôn am dyfu'n ddyn. Daeth pwl o besychu o'r corff bychan unwaith eto. Yn dyner iawn, trodd Ellis ef ar ei ochr, a rhoes ei law ar dalcen y plentyn. Dechreuodd Ellis anwesu ochr ei wyneb, a pharhaodd i wneud hyn am rai munudau. Gyda boddhad mawr sylwodd fod Steffan yn anadlu'n ddwfn ond yn naturiol. Cyn bo hir roedd o'n cysgu'n drwm. 'Be wnest ti iddo, Ellis?' Roedd Sinai yn sefyll wrth ei ochr, yn edrych i lawr ar Steffan fel petai hi'n methu coelio ei llygaid. Gwnaeth Ellis arwydd arni i beidio â gwneud sŵn, ac arweiniodd hi'n ôl i eistedd drachefn wrth y tân. Edrychai Sinai fel petai hi wedi gweld gwyrth. Am y tro cyntaf daeth fflach o obaith yn ôl i'w llygaid. 'Wyt ti'n meddwl y bydd o byw, Ellis Puw?' Wyddai Ellis ddim yn iawn beth i'w ddweud. Gwelsai'r ddau ohonynt blant yn marw wrth yr ugeiniau o'r un afiechyd ag oedd ar Steffan. Ond cydiodd Sinai yn y gobaith newydd hwn fel angor iddi yn ei dryswch.

5 10 15 20 25 30 35 40 45


YN Y GWAED – Geraint Vaughan Jones

6. Darllenwch y darn a gymerwyd o Yn y Gwaed. Yna atebwch y cwestiynau sy’n dilyn yn llawn a gofalus gan ddyfynnu’n bwrpasol. (Ystyriwch y marciau a roddir am bob cwestiwn.)

(a) Trafodwch ddwy olygfa o’r nofel lle ceir gwrthdaro (heblaw’r olygfa yn y darn

ar y dudalen nesaf) a nodwch beth yw effaith y gwrthdaro ar blot y nofel? [10 x 2] (b) Sut mae’r awdur yn creu tensiwn yn y darn ar y dudalen nesaf? [10]

(c) Ysgrifennwch adroddiad papur newydd yn adrodd hanes teulu Arllechwedd. Ysgrifennwch tua 1 ½ tudalen. [10]

[40]


Os oedd dychryn cynt, roedd hwn yn fwy, a’r cwestiwn yn rhy ofnadwy i’w wynebu. Ond ei wynebu oedd raid. Beth os oedd rhywun yn aros yno neithiwr? Aeth yn oer drosto, ias wahanol i oerni’r bore a’r dillad gwlyb oedd amdano. Beth pe bai’r Sais-siarad-trwy’i–ddannadd hwnnw oedd yn mynd i brynu Llwyn-crwn a’i wraig, a’i ferch a’i gŵr…? Beth pe baen nhw’n gyrff yr eiliad ’ma yn yr adfeilion du? Mi fyddet ti’n llofrudd! Ac os ffeindian nhw mai chdi nath mi gei garchar am oes. Llifodd difrifoldeb y sefyllfa drosto a brysiodd yn ôl i’r tŷ a’i gylla o hyd yn gwlwm o ofn. Wrth iddo roi clep anystyriol ar y drws cododd griddfan torcalonnus o gyfeiriad y llofft stabal. Doedd dim math o awydd brecwast arno a chan fod yr hen aelwyd yn oer a digysur gwisgodd ei gôt, ei thamprwydd yn ei fygu bron, a mynd am y sgubor sinc unwaith eto. Roedd ganddo waith i’w wneud, addewid i’w chadw. Siawns na fyddai’r prysurdeb yn erlid ei bryder. Ac yno, yn y gornel, yng nghwmni dyddiaduron Mared, y treuliodd Robin-Dewyrth-Ifan weddill ei fore, yn craffu darllen, yn hel meddyliau ac yn chwilio am gysur byr mewn ambell smoc.

* * * *

'Lle gythral wyt ti 'di bod?' Roedd yr hen wraig yn lloerig. 'Dwi 'di bod yn dy ddisgwyl di i'r tŷ ers oria.' 'Pam? Be sy?' ‘Be sy? Be sy? Fo! Dyna be sy! Dydi o ddim wedi cael tamad i'w fyta ers canol dydd ddoe.' Wel ewch â rwbath iddo fo 'ta! Dwi 'di deud wrthach chi nad a' i ddim yn agos i'r lle byth eto.' Fflachiodd rhywbeth tebyg i orffwylledd yn ei llygaid. 'Mi ei! Ac mi ei di rŵan!' Roedd hi'n deddfu. 'Nag af ddim! Mi welsoch chi be nath o imi ddoe.' 'Be s'arnat ti, dŵad? Rwyt ti'n dipyn mwy 'tebol na fi.' Roedd gan Robin gryn amheuaeth o wirionedd y sylw hwnnw. 'A pheth arall, ma' gen i lond 'y nwylo efo Mared.' 'Ma' honno'n drysu!' 'Be ddeudist ti?' Daethai tôn anghrediniol i'w llais. 'Be ddeudist t rŵan?' Ailystyriodd Robin ei eiriau. 'Ma' hi'n colli arni'i hun. Dychmygu'i bod hi'n gweld petha. I salwch hi ma'n debyg. Lle ma'i fwyd o?' Trwy gytuno i'w ferthyru'i hun gobeithiai ddadwneud ei fyrbwylltra. Syllodd Mam yn hir ar yn graff arno, yna trodd ymaith at y grât ddu lle'r oedd bowlennaid o gawl digon anghynnes yr olwg yn cadw'n boeth. 'Dyma fo.' Ymhell cyn cyrraedd pen y grisiau cerrig fe wyddai Robin beth oedd am ei wneud. Lithrodd y bollt yn gyflym o'i le, cilagor y drws a gwthio'r fowlen i mewn ar hyd y llawr; yna caeodd y drws drachefn. Safodd am rai eiliadau i glustfeinio a thybiodd glywed y llwy yn symud yn ysgafn yn y ddysgl. Mentrodd daflu cip i mewn. Roedd y fowlen yno lle gadawsai hi a'r llwy ynddi o hyd, ond uwch ei phen, ar ei bedwar, Fo, yn llyfu ac yn llowcio fel ci ar ei gythlwng. Deuai'r sŵn tebycaf i rwndi o'i wddf. Yn ddiolchgar gyrrodd Robin y pâr yn ddiogel i'w le.

5 10 15 20 25 30 35 40


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG HAEN SYLFAENOL (Graddau G-C) UNED 2 LLUNYDDIAETH PAPUR ENGHREIFFTIOL


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG ARHOLIAD LLAFAR HAEN SYLFAENOL CYFARWYDDIADAU I'R ATHRO/ATHRAWES Tasg Grŵp (trafodaeth: dim mwy nag 20 munud) 40 marc CYFNOD PARATOI

Caniateir hyd at 20 munud i'r ymgeiswyr baratoi ar gyfer y drafodaeth.

Ni chaniateir defnyddio yn ystod y cyfnod paratoi unrhyw nodiadau a dderbyniwyd o flaen llaw.

Caniateir i'r ymgeiswyr wneud nodiadau byr / pwyntiau bwled yn ystod y cyfnod

paratoi a gallant ddefnyddio'r rhain yn yr arholiad.

Ni chaniateir i'r ymgeiswyr ddefnyddio'r testun print na geiriadur yn ystod y cyfnod paratoi na'r arholiad.

Swyddogaeth yr athro/athrawes Dylai pob grŵp geisio bod mor hunan-gynhaliol â phosibl ond os oes angen dylai athro/athrawes: (i) gyflwyno'r dasg i ddechrau'r drafodaeth (ii) sicrhau bod y grŵp yn dechrau ac yn parhau'r drafodaeth (iii) hybu newid cyfeiriad yn ôl gallu'r grŵp a gofalu bod yr ymgeiswyr yn trafod yr

isgwestiynau i gyd (iv) ymyrryd pan fo angen, yn arbennig pan fo'r sgwrsio'n ddibwrpas ac yn cuddio diffyg

gwybodaeth a syniadau neu pan nad yw’r wybodaeth neu’r dystiolaeth sydd ganddynt yn berthnasol i’r cwestiwn

(v) bod yn hyblyg a newid a derbyn pob syniad lle mae tystiolaeth i'w gadarnhau (vi) gofalu bod y drafodaeth yn cael ei chloi o fewn 20 munud.


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG ARHOLIAD LLAFAR HAEN SYLFAENOL PAPUR ENGHREIFFTIOL CYFARWYDDIADAU I'R YMGEISYDD Tasg Grŵp (trafodaeth: dim mwy nag 20 munud) 40 marc CYFNOD PARATOI

Caniateir hyd at 20 munud i chi baratoi ar gyfer y drafodaeth.


Caniateir i chi wneud nodiadau byr / pwyntiau bwled yn ystod y cyfnod paratoi.

CYFNOD ARHOLIAD

Trafodwch y cwestiynau gydag aelodau eraill eich grŵp gan gynnig rhesymau a thystiolaeth i gadarnhau eich gosodiadau;

Caniateir i chi ddefnyddio'r nodiadau byr/pwyntiau bwled cyfnod paratoi yn unig.

Ni chaniateir i chi ddefnyddio'r testun print na geiriadur yn ystod y cyfnod paratoi na'r arholiad.


TRAFOD LLUNYDDIAETH Naill ai: Y Mynydd Grug Neu: Dihirod Dyfed (Trafodwch unrhyw ddwy o’r ffilmiau canlynol: Pechod Mary Prout; Wil Cefncoch; Cythraul Cwrw) Trafodwch y modd y mae'r ffilm/ffilmiau yn dangos bywyd mewn cyfnod arbennig mewn hanes. Fel grŵp, trafodwch hyn drwy: (i) sôn am rannau o'r ffilm sy'n dangos sut mae bywyd yn wahanol i heddiw –

gallwch gyfeirio at ddigwyddiadau a chymeriadau: [20] (ii) sôn am rannau effeithiol yn y cynhyrchu sy'n cyfleu'r cyfnod; gallwch drafod gwisgoedd a cholur deialog goleuo gwaith a thechneg camera cerddoriaeth a sain. [20] Ceisiwch gyfeirio hefyd at y llyfr yn ystod eich trafodaeth. Cofiwch roi rhesymau dros eich barn. [40]


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG HAEN UWCH (Graddau A*-D) UNED 2 LLUNYDDIAETH PAPUR ENGHREIFFTIOL


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG ARHOLIAD LLAFAR HAEN UWCH CYFARWYDDIADAU I'R ATHRO/ATHRAWES Tasg Grŵp (trafodaeth: dim mwy nag 20 munud) 40 marc CYFNOD PARATOI

Caniateir hyd at 20 munud i'r ymgeiswyr baratoi ar gyfer y drafodaeth.


Caniateir i'r ymgeiswyr wneud nodiadau byr / pwyntiau bwled yn ystod y cyfnod

paratoi a gallant ddefnyddio'r rhain yn yr arholiad.

Ni chaniateir i'r ymgeiswyr ddefnyddio'r testun print na geiriadur yn ystod y cyfnod paratoi na'r arholiad.

Swyddogaeth yr athro/athrawes Dylai pob grŵp geisio bod mor hunan-gynhaliol â phosibl ond os oes angen dylai athro/athrawes: (i) gyflwyno'r dasg i ddechrau'r drafodaeth (ii) sicrhau bod y grŵp yn dechrau ac yn parhau'r drafodaeth (iii) hybu newid cyfeiriad yn ôl gallu'r grŵp a gofalu bod yr ymgeiswyr yn trafod yr

isgwestiynau i gyd (iv) ymyrryd pan fo angen, yn arbennig pan fo'r sgwrsio'n ddibwrpas ac yn cuddio diffyg

gwybodaeth a syniadau neu pan nad yw’r wybodaeth neu’r dystiolaeth sydd ganddynt yn berthnasol i’r cwestiwn

(v) bod yn hyblyg a newid a derbyn pob syniad lle mae tystiolaeth i'w gadarnhau (vi) gofalu bod y drafodaeth yn cael ei chloi o fewn 20 munud.


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG ARHOLIAD LLAFAR HAEN UWCH PAPUR ENGHREIFFTIOL CYFARWYDDIADAU I'R YMGEISYDD Tasg Grŵp (trafodaeth: dim mwy nag 20 munud) 40 marc CYFNOD PARATOI

Caniateir hyd at 20 munud i chi baratoi ar gyfer y drafodaeth.


Caniateir i chi wneud nodiadau byr / pwyntiau bwled yn ystod y cyfnod paratoi.

CYFNOD ARHOLIAD

Trafodwch y cwestiynau gydag aelodau eraill eich grŵp gan gynnig rhesymau a thystiolaeth i gadarnhau eich gosodiadau;

Caniateir i chi ddefnyddio'r nodiadau byr / pwyntiau bwled cyfnod paratoi yn unig.

Ni chaniateir i chi ddefnyddio'r testun print na geiriadur yn ystod y cyfnod paratoi na'r arholiad.


TRAFOD LLUNYDDIAETH Naill ai: Y Mynydd Grug Neu: Tylluan Wen Mewn ffilm dda rhaid cael thema amlwg. Dewisiwch y thema/themâu mwyaf amlwg yn y ffilm? Fel grŵp, trafodwch hyn drwy: (i) sôn am rannau o'r ffilm sy'n cyfleu'r thema/themâu – gallwch gyfeirio at

ddigwyddiadau a chymeriadau: [20] (ii) sôn am y modd y mae'r cynhyrchydd wedi cyflwyno'r thema/themâu i'r

gwyliwr; gallwch drafod gwaith a thechneg camera cerddoriaeth a sain goleuo deialog gwisgoedd a cholur. [20] Wrth ateb dylech gymharu'r ffilm â'r testun printiedig pan fo hynny'n perthnasol. Cofiwch ddefnyddio termau gwerthfawrogi llunyddiaeth/llenyddiaeth. Cofiwch ddyfynnu a rhoi rhesymau dros eich barn. [40]


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG UNED 1 PAPUR YSGRIFENEDIG ENGHREIFFTIOL HAEN SYLFAENOL CYNLLUN MARCIO


ADRAN A - BARDDONIAETH 1. (a) Bryan Martin Davies 1 marc

Ieuenctid 1 marc [2]

(b) Rhaid cyfeirio at y gerdd gyfan. [20] Gellir sôn am bwyntiau megis:

• y bardd yn cofio’n ôl i’w blentyndod a thaith ar ddydd Sadwrn i’r Mwmbwls • cofio teithio ar y “pensil coch o drên” • roedd yn ddiwrnod braf – ac mae’n amlwg mai atgofion plentyndod sydd yn y

gerdd gan mai gweld cestyll a chychod sydd wedi aros yn ei gof • roedd yn ddiwrnod braf – y môr yn llyfn • gweld y llongau yn cario bananas yn cyrraedd y dociau ym mhorthladd

Abertawe – a gweld y craeniau yn y pellter • y cyffro o weld y gwylanod fel petaent yn hedfan i mewn i’r creigiau • ar ddiwedd y gerdd – ceir y siom o orfod dychwelyd i bentref glofaol Brynaman

– a wynebu gwaith y pyllau glo. Gellir cyfeirio at bwyntiau eraill perthnasol.

16-20 • dangos dealltwriaeth dda o’r cynnwys • defnyddio dyfyniadau addas • cyflwyno'r gwaith yn drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

10-15 • arddangos gwybodaeth am gynnwys y gerdd trwy gyflwyno ffeithiau perthnasol

• defnyddio dyfyniadau • cyflwyno’r gwaith yn lled drefnus • gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn

gywir 4-9 • arddangos gwybodaeth am gynnwys y gerdd trwy gyflwyno rhai ffeithiau

perthnasol • defnyddio ambell ddyfyniad • dangos trefn mewn rhannau o’r gwaith • dangos y gallu i sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn gywir

0-3 • peth gwybodaeth yn unig am y gerdd • ymgais at ddilyniant • ymgais i ddefnyddio iaith a chystrawen elfennol ac i atalnodi a sillafu rhai

geiriau’n gywir ar adegau (c)

Rhaid i’r ddwy nodwedd fod yn wahanol. Rhaid enwi’r nodwedd cyn cael marc am y dyfynnu ac effeithiolrwydd. Os nodir nodwedd heb ddyfyniad – dim marc.

• ½ marc am enwi’r nodwedd. • ½ marc am ddyfynnu’r nodwedd • 2 farc am esbonio effeithiolrwydd

3 marc x 2 [6]


(ch)

Gellir cyfeirio at: • rhaid cael cynghanedd ym mhob llinell • un odl drwy’r gerdd gyfan • patrwm o sillafau pendant – 10, 6, 7, 7 • gelwir y ddwy linell gyntaf yn esgyll englyn • dwy linell olaf yn baladr englyn • toriad yn y llinell gyntaf, a elwir yn gwant • geiriau cyrch yn dilyn y gwant yn perthyn o ran ystyr i’r ail linell [3]

(d) [9]

7-9 • dadansoddi a dangos dealltwriaeth eithaf da o’r thema • defnyddio dyfyniadau addas • cyflwyno'r gwaith yn drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

4-6 • dangos dealltwriaeth o’r thema. • defnyddio dyfyniadau • cyflwyno’r gwaith yn lled drefnus • gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn

gywir 2-3 • dangos peth dealltwriaeth o’r thema

• defnyddio ambell ddyfyniad • dangos trefn mewn rhannau o’r gwaith • dangos y gallu i sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn gywir

0-1 • dangos ychydig o ddealltwriaeth am y thema • ymgais at ddilyniant • ymgais i ddefnyddio iaith a chystrawen elfennol ac i atalnodi a sillafu rhai

geiriau’n gywir ar adegau

[40] Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn isgwestiynau (b) ac (d). Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth o’r testun ynghyd â’i allu i ddadansoddi fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Cyn penderfynu ar farc terfynol i’r isgwestiynau hyn dylid ystyried ansawdd cyfathrebu ysgrifenedig yr ymgeisydd. Caiff defnyddio geirfa arbenigol megis enwi nodweddion arddull ei asesu yn isgwestiynau (c) a (ch).


2. (a) Teitlau’r cerddi ½ marc x2 1 marc

Enwi’r beirdd ½ marc x2 1 marc [2]

(b) Disgwylir i’r ymgeiswyr ymdrin â’r ddwy gerdd yn gyfartal. 10 x 2 marc [20] Os bydd ymgeisydd wedi ateb ar un gerdd yn unig / cerdd amherthnasol 10 marc yw’r uchafswm a ddyfernir.

8-10 • dangos dealltwriaeth dda o’r cynnwys • defnyddio dyfyniadau addas • cyflwyno'r gwaith yn drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg


• defnyddio dyfyniadau • cyflwyno’r gwaith yn lled drefnus • gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn

gywir 2-4 • arddangos gwybodaeth am gynnwys y gerdd trwy gyflwyno rhai ffeithiau

perthnasol • defnyddio ambell ddyfyniad • dangos trefn mewn rhannau o’r gwaith • dangos y gallu i sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn gywir

0-1 • peth gwybodaeth yn unig am y gerdd • ymgais at ddilyniant • ymgais i ddefnyddio iaith a chystrawen elfennol ac i atalnodi a sillafu rhai

geiriau’n gywir ar adegau (c) Rhaid i’r tair nodwedd fod yn wahanol.

Rhaid enwi’r nodwedd cyn cael marc am y dyfynnu ac effeithiolrwydd. Os nodir nodwedd heb ddyfyniad – dim marc.

• ½ marc am enwi’r nodwedd • ½ marc am ddyfynnu’r nodwedd • 2 farc am esbonio effeithiolrwydd

Pe bai ymgeisydd yn cyfeirio at fesur fel nodwedd yna dylid dyfarnu marciau fel a ganlyn: ½ marc am enwi’r mesur, ½ marc am enwi un o briodoleddau’r mesur; 2 farc am drafod effeithiolrwydd y mesur yn y gerdd. 3 marc x 3 [9]


(ch) [9]

7-9 • dadansoddi a dangos dealltwriaeth eithaf da o’r thema • defnyddio dyfyniadau addas • cyflwyno'r gwaith yn drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

4-6 • dangos dealltwriaeth o’r thema • defnyddio dyfyniadau • cyflwyno’r gwaith yn lled drefnus • gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn

gywir 2-3 • dangos peth dealltwriaeth o’r thema

• defnyddio ambell ddyfyniad • dangos trefn mewn rhannau o’r gwaith • dangos y gallu i sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn gywir

0-1 • dangos ychydig o ddealltwriaeth am y thema • ymgais at ddilyniant • ymgais i ddefnyddio iaith a chystrawen elfennol ac i atalnodi a sillafu rhai


[40]

Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn isgwestiynau (b) ac (ch). Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth o’r testun ynghyd â’i allu i ddadansoddi fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Cyn penderfynu ar farc terfynol i’r isgwestiynau hyn dylid ystyried ansawdd cyfathrebu ysgrifenedig yr ymgeisydd. Caiff defnyddio geirfa arbenigol megis enwi nodweddion arddull ei asesu yn isgwestiwn (c).


ADRAN B - NOFEL 3. Llinyn Trôns (a) Pwy? Gareth / cariad Gwenan / arweinydd y gang 1 marc Pwysig ? Nodi 2 reswm perthnasol megis : 2 farc ef sy’n mynd ar goll / yn marw ar ddiwedd y nofel diflannu o’r gwersyll ar y noson olaf / cymryd cyffuriau dadlau gyda Gwenan

• ffrind gorau Nobi • bwlio Llion [3]

(b) 2 ffaith berthnasol am 1½ yr un e.e. : dringo’r Wyddfa plannu coeden

• mynd i’r angladd [3] (c) Gellir sôn am y canlynol:

• hanes merch y plas • y disgo ar y noson olaf – cusan Llion a Gwenan • gweithgareddau’r gwersyll – Nobi a Dei yn syrthio i’r dŵr • Gags a Nobi’n bwlio Llion – pen i lawr y tŷ bach / gwlychu’r gwely

Gallant sôn am unrhyw ddigwyddiadau perthnasol eraill. Ni ddyfernir marciau am ailadrodd yr hyn sydd yn y dyfyniad. [10]

8-10 • dangos dealltwriaeth dda o’r nofel • cyflwyno'r gwaith yn drefnus arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

4-7 • dangos dealltwriaeth eithaf da o’r nofel. • dangos trefn mewn rhannau o’r gwaith • dangos y gallu i sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn gywir

0-3 • arddangos gwybodaeth am gynnwys y nofel trwy gyflwyno rhai ffeithiau perthnasol am y stori

• ymgais at ddilyniant • ymgais i ddefnyddio iaith a chystrawen elfennol ac i atalnodi a sillafu rhai


(ch) N = nodwedd cymeriad - ½ marc T = tystiolaeth o’r nofel - ½ marc Gellir gwobrwyo hyd at 1 marc am ffaith amdani. Gwenan – gellir cyfeirio at bwyntiau megis: golygus pawb yn ei ffansïo hi diog ei mam yn mynd â hi i bob man yn y car edrychiad yn bwysig iddi ysmygu i gadw’n denau dihyder ofn dringo’r graig Gellir sôn am nodweddion eraill sy’n berthnasol. [6]

(d) (i) 1 marc am sylw perthnasol x 2 [2]

(ii) 1 marc am sylw perthnasol x 2 [2] (iii) 1 marc am enwi’r nodwedd

1 marc am ddyfyniad cywir 2 farc am drafod effaith [4]


(dd) [10]

8-10 • dangos gwybodaeth dda am y testun gwreiddiol – cymeriadau a digwyddiadau

• dangos ymwybyddiaeth o brif nodweddion y testun gwreiddiol o ran naws ac awyrgylch yn eithaf da

• ymwybyddiaeth o nodweddion y cymeriad a’i deimladau • adnabyddiaeth eithaf da o ffurf gan ddefnyddio arddull ysgrifennu eithaf da

sy’n briodol i’r pwrpas • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

4-7 • dangos gwybodaeth am y testun gwreiddiol - trwy gyflwyno rhai ffeithiau perthnasol i’r dasg dan sylw am gymeriadau a digwyddiadau

• ymgais i adlewyrchu’r testun gwreiddiol o ran naws ac awyrgylch • dangos peth dealltwriaeth o gymeriadau • ymwybyddiaeth fras o’r ffurf gan ddangos peth ymdrech i ysgrifennu’n

briodol i’r pwrpas • dangos y gallu i sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn gywir

0-3 • dangos peth gwybodaeth am y testun gwreiddiol - cymeriadau a digwyddiadau

• ymgais i gyflwyno gwaith creadigol yn seiliedig ar destun syml • ychydig o fanylion am gymeriadau a digwyddiadau • peth ymwybyddiaeth o‘r ffurf a’r angen i ysgrifennu’n briodol i’r pwrpas • ymgais i ddefnyddio iaith a chystrawen elfennol ac i atalnodi a sillafu rhai


[40] Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn isgwestiynau (c) a (dd). Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth a’i allu i ddadansoddi a dehongli fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Cyn penderfynu ar farc terfynol i’r isgwestiynau hyn dylid ystyried ansawdd cyfathrebu ysgrifenedig yr ymgeisydd. Caiff defnyddio geirfa arbenigol megis enwi nodweddion arddull ei asesu drwy isgwestiwn (d).


4. Bachgen yn y Môr (a) Ble? Yn cuddio oddi wrth y llywodraeth 1 marc Pwysig ? Nodi 2 reswm perthnasol megis : 2 farc

• mae’n athrawes – yn cael ei herlid gan y llywodraeth • gwerthu’r ganhwyllbren - sy’n dod ag anlwc i’r teulu • am sicrhau dyfodol gwell i’r teulu

[3] (b) 2 ffaith berthnasol am 1½ yr un e.e. : cuddio mewn siop wag mynd ar antur i’r stadiwm pêl-droed

• gwerthu’r tacsi • gweld menywod yn cael eu lladd [3]

(c) Gellir sôn am y canlynol:

• dychwelyd i’r tŷ – gan osgoi’r ffrwydron tir • penderfynu gadael eu cartref • y daith ar yr awyren – a chyrraedd y porthladd • y môr-ladron ar y llong • llong ryfel Awstralia’n dod i’w hachub Gallant sôn am unrhyw ddigwyddiadau perthnasol eraill. Ni ddyfernir marciau am ailadrodd yr hyn sydd yn y dyfyniad. [10]

8-10 • dangos dealltwriaeth dda o’r nofel

• cyflwyno'r gwaith yn drefnus arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg




geiriau’n gywir ar adegau (ch) N = nodwedd cymeriad - ½ marc T = tystiolaeth o’r nofel - ½ marc Gellir gwobrwyo hyd at 1 marc am ffaith amdani. Bibi – gellir cyfeirio at bwyntiau megis: Mentrus Chwarae pêl droed – yn erbyn y gyfraith Ofnus Ar ôl iddi golli ei rhieni ar y cwch arall Penderfynol Yn mynnu cael ei phêl allan o’r dŵr yn y porthladd Trist Crio wrth wylio’r plant a’r merched yn cael eu lladd Talentog Dawn arbennig wrth chwarae pêl droed. Gellir sôn am nodweddion eraill sy’n berthnasol. [6] (d)

(i) 1 marc am sylw perthnasol x 2 [2] (ii) 1 marc am sylw perthnasol x 2 [2] (iii) 1 marc am enwi’r nodwedd 1 marc am ddyfyniad cywir 2 farc am drafod effaith [4]


(dd) [10]











[40]

Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn isgwestiynau (c) a (dd). Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth a’i allu i ddadansoddi a dehongli fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Cyn penderfynu ar farc terfynol i’r isgwestiynau hyn dylid ystyried ansawdd cyfathrebu ysgrifenedig yr ymgeisydd. Caiff defnyddio geirfa arbenigol megis enwi nodweddion arddull ei asesu drwy isgwestiwn (d).


5. Ac Yna Clywodd Sŵn y Môr (a) Meredydd / cariad Einir ( ½ marc am fab Wil Parri) 1 marc Pwysig ? Nodi 2 reswm perthnasol megis: 2 farc

• gweld Richard Jones yng ngardd Gladys • treisio Bethan

caru gydag Einir [3]

(b) 2 ffaith berthnasol am 1½ yr un e.e. : am weld y newyddion eisiau clywed canlyniad yr achos llys – Meredydd yn euog o dreisio Bethan yn ei

barn hi [3] (c) Gellir sôn am y canlynol:

• Richard Jones yn claddu’r gemau • Harri Evans yn siarad â’r heddlu yn yr ysbyty • Richard Jones bron yn taro Gladys â’r car • Gareth Huws yn dial ar Huw Gwastad Hir Gallant sôn am unrhyw ddigwyddiadau perthnasol eraill. Ni ddyfernir marciau am ailadrodd yr hyn sydd yn y dyfyniad. [10]

8-10 • dangos dealltwriaeth dda o’r nofel • cyflwyno’r gwaith yn drefnus arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg





(ch) N = nodwedd cymeriad - ½ marc T = tystiolaeth o’r nofel - ½ marc Gellir gwobrwyo hyd at 1 marc am ffaith amdano. Meredydd – gellir cyfeirio at bwyntiau megis: Teimladwy Poeni llawer am farn eraill ac yn ymwybodol o deimladau

pobl Poblogaidd Croeso iddo yn Yr Wylan Wen – Now yn hoff ohono Cryf a dewr Dychwelyd i Hirfaen i wynebu’r gymdeithas ac yn sefyll ei

dir yn erbyn Huw Gonest Yn y llys – siarad yn dawel a dilol heb geisio osgoi unrhyw

gwestiwn Chwerw Agwedd chwerw at yr heddlu – ei brofiad yn Risley, ac

agwedd yr heddlu adeg marwolaeth ei Dad Gellir sôn am nodweddion eraill sy’n berthnasol. [6] (d) (i) 1 marc am sylw perthnasol x 2 [2]

(ii) 1 marc am sylw perthnasol x 2 [2] (iii) 1 marc am enwi’r nodwedd 1 marc am ddyfyniad cywir 2 farc am drafod effaith [4]


(dd) [10]











[40] Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn isgwestiynau (c) a (dd). Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth a’i allu i ddadansoddi a dehongli fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Cyn penderfynu ar farc terfynol i’r isgwestiynau hyn dylid ystyried ansawdd cyfathrebu ysgrifenedig yr ymgeisydd. Caiff defnyddio geirfa arbenigol megis enwi nodweddion arddull ei asesu drwy isgwestiwn (d).


6. I Ble’r Aeth Haul y Bore? (a) Dicks 1 marc Pwysig ? Nodi 2 reswm perthnasol megis: 2 farc treisio Haul y Bore lladd Chiquito ymosod ar Chico – gwn yn ei geg [3]

(b) 2 ffaith berthnasol am 1½ yr un e.e. :

gwenwyno’r dŵr – pysgod yr afonydd llosgi’r tipis dosbarthu blancedi wedi eu heintio â’r frech wen gwneud i’r hen bobl gerdded saethu’r hen • llosgi’r perllannau [3]

(c) Gellir sôn am y canlynol:

• Dicks yn lladd Chiquto a threisio Haul y Bore • Ymosodiad Dicks ar Chico • Carson yn cwyno’n swyddogol am Dicks • Y daith o’r Ceunant i’r Bosque

Gallant sôn am unrhyw ddigwyddiadau perthnasol eraill. Ni ddyfernir marciau am ailadrodd yr hyn sydd yn y dyfyniad. [10]

8-10 dangos dealltwriaeth dda o’r nofel

cyflwyno'r gwaith yn drefnus arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg





(ch) N = nodwedd cymeriad - ½ marc T = tystiolaeth o’r nofel - ½ marc Gellir gwobrwyo hyd at 1 marc am ffaith amdani. Haul y Bore – gellir cyfeirio at bwyntiau megis: ofnus rhedeg gyda Chiquito pan mae Dicks a’r Cotiau Glas yn

cyrraedd gofalgar amddiffyn Chiquito / gofalu am yr henoed egwyddorol gwrthod mynd gyda Chico perthynas agos â’i thad

rhedeg at ei thad ar ôl iddi gael ei threisio

Gellir sôn am nodweddion eraill sy’n berthnasol. [6]


(d) (i) 1 marc am sylw perthnasol x 2 [2] (ii) 1 marc am sylw perthnasol x 2 [2] (iii) 1 marc am enwi’r nodwedd 1 marc am ddyfyniad cywir 2 farc am drafod effaith [4]

(dd) [10]











[40]

Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn isgwestiynau (c) a (dd). Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth a’i allu i ddadansoddi a dehongli fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Cyn penderfynu ar farc terfynol i’r isgwestiynau hyn dylid ystyried ansawdd cyfathrebu ysgrifenedig yr ymgeisydd. Caiff defnyddio geirfa arbenigol megis enwi nodweddion arddull ei asesu drwy isgwestiwn (d).


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG UNED 1 PAPUR YSGRIFENEDIG ENGHREIFFTIOL HAEN UWCH CYNLLUN MARCIO


ADRAN A - BARDDONIAETH 1. (a) Pigo Cydwybod 1 marc

Meirion MacIntyre Huws 1 marc [2]

(b) Cynnwys y gerdd [20] Rhaid cyfeirio at y gerdd gyfan.

Gellir sôn am bwyntiau megis:

• personoli’r teimlad wna’r bardd o’r pethau sy’n pigo ei gydwybod ef – nos a dydd

• nid yw’n cael llonydd oddi wrth ei gydwybod • er iddo ef fwynhau bwyta cawl cennin ar ddydd Gŵyl Dewi – mae e’n anghofio

am y newynog yn y trydydd byd • cofio am bobl llai ffodus nag ef – yr unig a’r anghenus – a’r rhai sy’n dioddef o

effeithiau rhyfel yn Sarajevo • cofio hefyd am y diwaith a’r digartref • hoffai gael llonydd – orig fach i gael anghofio am broblemau’r byd

Gellir cyfeirio at bwyntiau eraill perthnasol.

16-20 • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r cynnwys • defnyddio dyfyniadau'n effeithiol • cyflwyno'r gwaith yn glir a chydlynus • gafael gadarn ar sillafu, atalnodi a gramadeg

10-15 • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dda o’r cynnwys • defnyddio dyfyniadau'n addas a phwrpasol • cyflwyno’r gwaith yn glir a threfnus • gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

4-9 • dangos dealltwriaeth eithaf da o’r cynnwys • defnyddio dyfyniadau • cyflwyno'r gwaith yn drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg


• defnyddio dyfyniadau ambell ddyfyniad • cyflwyno’r gwaith yn lled drefnus • gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

(c) Trafod nodweddion arddull [6]

3 nodwedd x 2 farc yr un Ni ellir cyfeirio at yr un nodwedd ddwywaith

½ marc am enwi’r nodwedd ½ marc am ddyfynnu’r nodwedd 1 marc am drafod effeithiolrwydd

(ch) Gellir cyfeirio at bwyntiau megis: • tri “pennill” pedair llinell a chwpled yn odli i gloi – Soned Shakespearaidd • 14 llinell • patrwm odli pendant • 10/11 sillaf mewn llinell ½ marc am bob nodwedd x 4 [2]


(d) [10]

8-10 • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dreiddgar o neges y cerddi • defnyddio dyfyniadau'n effeithiol • cyflwyno'r gwaith yn glir a chydlynus • gafael gadarn ar sillafu, atalnodi a gramadeg

5-7 • dangos dealltwriaeth o neges y cerddi • defnyddio dyfyniadau'n addas a phwrpasol • cyflwyno'r gwaith yn glir a threfnus • gafael dda ar sillafu atalnodi a gramadeg

2-4 • dangos peth dealltwriaeth o neges y cerddi • defnyddio dyfyniadau • cyflwyno'r gwaith yn drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

0-1 • dangos ychydig o ddealltwriaeth o neges y cerddi • defnyddio ambell ddyfyniad • cyflwyno’r gwaith yn lled drefnus • gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

[40]

Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn isgwestiynau (b) ac (d). Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth o’r testun ynghyd â’i allu i ddadansoddi fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Cyn penderfynu ar farc terfynol i’r isgwestiynau hyn dylid ystyried ansawdd cyfathrebu ysgrifenedig yr ymgeisydd. Caiff defnyddio geirfa arbenigol megis enwi nodweddion arddull ei asesu yn isgwestiynau (c) a (ch).


2. (a) Enwi’r ddwy gerdd ½ marc x 2 1 marc Enwi’r beirdd ½ marc x 2 1 marc [2]

(b) Disgwylir i’r ymgeiswyr ymdrin â’r ddwy gerdd yn gyfartal. (10 x 2) [20]

Os bydd ymgeisydd wedi ateb ar un gerdd yn unig / neu wedi dewis un gerdd amherthnasol, 10 marc yw’r uchafswm a ddyfernir.

8-10 • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r cynnwys • defnyddio dyfyniadau'n effeithiol • cyflwyno'r gwaith yn glir a chydlynus • gafael gadarn ar sillafu, atalnodi a gramadeg

5-7 • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dda o’r cynnwys • defnyddio dyfyniadau'n addas a phwrpasol • cyflwyno’r gwaith yn glir a threfnus • gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

2-4 • dangos dealltwriaeth eithaf da o’r cynnwys • defnyddio dyfyniadau • cyflwyno'r gwaith yn drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg


• defnyddio dyfyniadau ambell ddyfyniad • cyflwyno’r gwaith yn lled drefnus • gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

(c) Trafod nodweddion arddull [8] 4 nodwedd x 2 farc yr un Ni ellir cyfeirio at yr un nodwedd ddwywaith

½ marc am enwi’r nodwedd ½ marc am ddyfynnu’r nodwedd 1 marc am drafod effeithiolrwydd

(ch) [10]

8-10 • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r thema • defnyddio dyfyniadau'n effeithiol • cyflwyno'r gwaith yn glir a chydlynus • gafael gadarn ar sillafu, atalnodi a gramadeg

5-7 • dangos dealltwriaeth dda o’r thema • defnyddio dyfyniadau'n addas a phwrpasol • cyflwyno'r gwaith yn glir a threfnus • gafael dda ar sillafu atalnodi a gramadeg

2-4 • dangos dealtwriaeth eithaf da o’r thema • defnyddio dyfyniadau • cyflwyno'r gwaith yn drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

0-1 • dangos ychydig o ddealltwriaeth o’r thema • defnyddio ambell ddyfyniad • cyflwyno’r gwaith yn lled drefnus • gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

[40]

Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn isgwestiynau (b) ac (ch). Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth o’r testun ynghyd â’i allu i ddadansoddi fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Cyn penderfynu ar farc terfynol i’r isgwestiynau hyn dylid ystyried ansawdd cyfathrebu ysgrifenedig yr ymgeisydd. Caiff defnyddio geirfa arbenigol megis enwi nodweddion arddull ei asesu yn isgwestiwn (c).


ADRAN B – NOFEL

3. Ac Yna Clywodd Sŵn y Môr (a) Gellir sôn am ddigwyddiadau tebyg i’r canlynol neu rai eraill dilys:

• Gladys a Gareth Hughes – yng nghartref Gladys ar ôl i Richard Jones bron â’i tharo i lawr

• Meredydd a Gladys – ers marwolaeth Wil a rhieni Meredydd – gan ddatblygu ers yr achos llys – y cyhuddiad o dreisio Bethan

• Gareth Huws a Huw Gwastad Hir – Gareth am ddial ar Huw – yn ei ddyrnu un noson ar ôl i Huw feddwi

• Harri Evans a Richard Jones – galw’r heddlu i’r ysbyty ar ei wely angau • Bethan a’i thad – yn dilyn yr achos llys

Disgwylir i’r ymgeiswyr ymdrin â’r ddau ddigwyddiad yn gyfartal. Os bydd ymgeisydd wedi ateb ar un digwyddiad yn unig / digwyddiad amherthnasol 10 marc yw’r uchafswm a ddyfernir. (10 x 2) [20]

8-10 • dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r thema a’i datblygiad yn y nofel

• dadansoddi a dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r cymeriadau a’r gwrthdaro rhyngddynt

• defnyddio dyfyniadau'n effeithiol • cyflwyno gwaith yn glir a chydlynus • gafael gadarn ar sillafu, atalnodi a gramadeg

5-7 • dangos dealltwriaeth dda o’r thema a’i datblygiad yn y testun • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dda o’r cymeriadau a’r gwrthdaro

rhyngddynt • defnyddio dyfyniadau'n addas a phwrpasol • cyflwyno'r gwaith yn glir a threfnus • gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

2-4 • dangos dealltwriaeth eithaf da o'r thema • dangos dealltwriaeth eithaf da o’r cymeriadau a’r gwrthdaro rhyngddynt • defnyddio dyfyniadau • cyflwyno’r gwaith yn drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

0-1 • arddangos gwybodaeth am gynnwys y nofel trwy gyflwyno rhai ffeithiau perthnasol am y cymeriadau / thema

• defnyddio ambell ddyfyniad • cyflwyno’r gwaith yn lled drefnus • gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg


(b) Gellir sôn am nodweddion megis: • defnydd o gwestiwn rhethregol i gyfleu rhagfarn Gladys • brawddegau byrion i gyfleu ei brys i gyrraedd adref • defnydd o frawddegau byrion i gyfleu’r tensiwn yn y tŷ wrth iddi aros am y

newyddion • ailadrodd i gyfleu ei sioc • ansoddeiriau • darn ymsonol ei naws i gyfleu rhagfarn Gladys am yr achos llys ac am

gymeriadau’r pentref e.e. Now Tan Ceris a Gwilym Siop Gig / gweld meddyliau Gladys yn neidio o un peth i’r llall - sôn am y “Gwilym wirion ’na’i hen gig di-flas”. Y frawddeg nesaf yn sôn mai crogi “fyddai haeddiant yr hen hogyn Wil Parri ’na”.

• cyferbyniad rhwng diffyg amynedd Gladys i glywed cadarnhad am euogrwydd - Meredydd (brawddegau byr / cwestiwn rhethregol) a naws safonol diduedd y person sy’n cyflwyno’r newyddion. Hefyd hyn yn cyferbynnu gydag ymateb Gladys wedi hynny.

• disgrifiad graffig o geg Gladys ar ôl iddi glywed y newyddion - yn cynnwys ymadrodd trosiadol – glafoer “yn ffos i lawr ei gên”.

• rhwystredigaeth Gladys yn cael ei gyfleu wrth i’r awdur fanylu ar daith hir ac anodd Gladys i gyrraedd ei chartref – y daith yn dreth arni o ran ei hiechyd (yr allt) ac anodd cyrraedd yn ôl erbyn dechrau’r newyddion

Gellir cyfeirio at nodweddion perthnasol eraill. [10]

8-10 • dadansoddi’n dreiddgar nodweddion megis ffurf, cynllun a mynegi barn am eu priodoldeb gan gynnwys rhesymau perthnasol

• ymdrin yn dreiddgar ag addasrwydd arddull / techneg / defnydd o iaith gan ystyried eu heffeithiolrwydd

• defnyddio termau beirniadaeth lenyddol yn dreiddgar 5-7 • trafod nodweddion megis ffurf, cynllun a mynegi barn am eu priodoldeb gan

roi rhai rhesymau • trafod addasrwydd arddull/techneg a'r defnydd o iaith gan wneud sylwadau

pwrpasol • defnyddio termau beirniadaeth lenyddol yn dda

2-4 • disgrifio nodweddion ffurf a chynllun ac ymgeisio i fynegi barn am eu priodoldeb

• dangos dealltwriaeth o arddull/techneg a'r defnydd o iaith • defnyddio rhai termau beirniadaeth lenyddol

0-1 • ymgais i ddisgrifio rhai nodweddion megis ffurf, cynllun • cyfeirio at rai elfennau yn yr arddull, techneg a defnydd o iaith • defnyddio ambell derm beirniadaeth lenyddol


(c) Gellir sôn am bwyntiau tebyg i’r canlynol: • ymweliad Richard Jones â’r ysbyty • gosod heddlu yn yr ysbyty • y cysgod tu allan i ardd Gladys • Gareth Hughes yn cofio manylion y ddamwain ar Allt Ceris • taro Gladys • cynlluniau ar goll o swyddfa’r heddlu • boddi Richard Jones • lladd Dwalad

Gellir cyfeirio hefyd at unrhyw ddigwyddiadau perthnasol eraill. [10]

8-10 • adroddiad sy’n llwyddo i ddehongli’r testun yn dreiddgar a threfnus

• gwybodaeth fanwl am y testun gwreiddiol - cymeriadau a digwyddiadau • defnydd hyderus ac effeithiol o ffurf gan ddefnyddio arddull ysgrifennu yn

sensitif ac yn briodol i’r pwrpas • gafael gadarn ar sillafu, atalnodi a gramadeg

5-7 • adroddiad sy’n ymateb i’r testun yn fyw a threfnus • dangos gwybodaeth dda am y testun gwreiddiol – cymeriadau a

digwyddiadau • dealltwriaeth dda o ffurf gan ddefnyddio arddull ysgrifennu da sy’n briodol

i’r pwrpas • gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

2-4 • adroddiad lled drefnus gyda chyffyrddiadau diddorol wrth ymateb i’r testun • dangos gwybodaeth am y testun gwreiddiol - trwy gyflwyno rhai ffeithiau

perthnasol i’r dasg dan sylw am gymeriadau a digwyddiadau • ymwybyddiaeth eithaf da o ffurf gan ddangos arddull ysgrifennu eithaf da

sy’n briodol i’r pwrpas • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a defnyddio gramadeg

0-1 • adroddiad sy’n dangos ymdrech i gyflwyno’n ddiddorol gan ddangos trefn mewn rhannau o’r gwaith

• dangos peth gwybodaeth am y testun gwreiddiol - cymeriadau a digwyddiadau

• dangos ymwybyddiaeth fras o’r ffurf gan ddangos peth ymdrech i ysgrifennu’n briodol i’r pwrpas

• gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a defnyddio gramadeg

[40]

Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn isgwestiynau (a) a (c). Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth a’i allu i ddadansoddi a dehongli fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Cyn penderfynu ar farc terfynol i’r isgwestiynau hyn dylid ystyried ansawdd cyfathrebu ysgrifenedig yr ymgeisydd. Caiff defnyddio geirfa arbenigol megis enwi nodweddion arddull ei asesu drwy isgwestiwn (b).


4. I Ble’r Aeth Haul y Bore? (a) Gellir sôn am ddigwyddiadau tebyg i’r canlynol neu rai eraill dilys:

• Chico a Dicks - ymosodiad creulon Dicks arno • Dicks a Carson – Carson yn cwyno am ymddygiad Dicks • Treisio Haul y Bore a lladd Chiquito • Y Cotiau Glas a’r Indiaid Cochion – tiroedd i’r dyn gwyn • Manuelito – ymosod a dwyn ceffylau’r Cotiau Glas

Disgwylir i’r ymgeiswyr ymdrin â’r ddau ddigwyddiad yn gyfartal. Os bydd ymgeisydd wedi ateb ar un digwyddiad yn unig / digwyddiad amherthnasol 10 marc yw’r uchafswm a ddyfernir. (10 x2) [20]

8-10 • dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r thema a’i datblygiad yn y nofel • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r cymeriadau a’r gwrthdaro

rhyngddynt • defnyddio dyfyniadau'n effeithiol • cyflwyno gwaith yn glir a chydlynus • gafael gadarn ar sillafu, atalnodi a gramadeg







(b) Gellir sôn am nodweddion megis:

• llawer o frawddegau byr mewn paragraff (ll.5- 9) i gyfleu cyflwr meddwl cymysglyd Haul y Bore.

• rhestru berfenwau – ceryddu, canmol, cymell, cydymdeimlo - dangos meddwl Haul y Bore yn ceisio atgoffa ei hun pwy oedd y llais – yn crynhoi perthynas ei thad a hi.

• ailadrodd – er mwyn cyfleu ei chynnwrf wrth adnabod llais ei thad • dangos ei hemosiwn yn crio – “agorodd y llifddorau” – ymadrodd trosiadol • gwendid – cyffelybiaeth – “fel cadach” • ofn - “crynu fel ebol newydd-anedig” - gwasgu’r “flanced yn dynnach amdani” • ymateb tyner Manuelito ati - “llais yn dyner a chysurlon” • gwrthgyferbynnu rhwng cryfder Manuelito “pâr o ddwylo cryfion”/ “cymryd ei

ferch yn ei gôl fel baban” a Haul y Bore yn ei gwendid • darn yn y trydydd person ond gwelwn y digwyddiad trwy lif ymwybod Haul y

Bore yn y rhan gyntaf – darllenydd yn medru teimlo gwewyr a phoen y cymeriad









0-1 • ymgais i ddisgrifio rhai nodweddion megis ffurf, cynllun • cyfeirio at rai elfennau yn yr arddull, techneg a defnydd o iaith • defnyddio ambell derm beirniadaeth lenyddol


(c) Gellir sôn am bwyntiau tebyg i’r canlynol:

Haul y Bore’n gofalu am yr hen wragedd Dicks yn dosbarthu blancedi wedi eu heintio â’r frech wen gwenwyno’r dŵr llosgi cnydau dyn gwyn yn gweld cyfoeth yr ardal gwrthod ildio’u cartrefi Dicks yn eu harwain yn rhy gyflym Carson yn dilyn i’w diogelu

Gellir cyfeirio hefyd at unrhyw ddigwyddiadau perthnsol eraill. [10]

8-10 • adroddiad sy’n llwyddo i ddehongli’r testun yn dreiddgar a threfnus • gwybodaeth fanwl am y testun gwreiddiol - cymeriadau a digwyddiadau • defnydd hyderus ac effeithiol o ffurf gan ddefnyddio arddull ysgrifennu yn












[40] Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn isgwestiynau (a) a (c). Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth a’i allu i ddadansoddi a dehongli fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Cyn penderfynu ar farc terfynol i’r isgwestiynau hyn dylid ystyried ansawdd cyfathrebu ysgrifenedig yr ymgeisydd. Caiff defnyddio geirfa arbenigol megis enwi nodweddion arddull ei asesu drwy isgwestiwn (b).


5. Y Stafell Ddirgel (a) Gellir sôn am ddigwyddiadau tebyg i’r canlynol neu rai eraill dilys:

Rowland a Meg – y ffraeo cynyddol yn ystod hanner cyntaf y nofel – cyflogi Lisa / ceisio erthylu’r ail blentyn

Huw Morris ac Ellis Puw – plagio parhaus Huw – yn gwneud sbort ei fod yn gallu darllen

Huw Morris a Rowland Ellis – ar ôl treisio Lisa – diswyddo – gweithio yn yr Hengwrt

Meg a Huw Morris – casglu’r sofrenni Y Crynwyr a’r Goron


8-10 • dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r thema a’i datblygiad yn y nofel

• dadansoddi a dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r cymeriadau a’r gwrthdaro rhyngddynt

• defnyddio dyfyniadau'n effeithiol • cyflwyno gwaith yn glir a chydlynus • gafael gadarn ar sillafu, atalnodi a gramadeg

5-7 • dangos dealltwriaeth dda o’r thema a’i datblygiad yn y testun • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dda o’r cymeriadau a’r berthynas






(b) Gellir sôn am nodweddion megis:

defnydd o’r synhwyrau yn y darn – y golau / oerfel / tywyllwch / arogl cymhariaeth – “dryw yn y glaw” – gwendid Steffan cwestiynu am fwyd – dangos nad oedden nhw wedi bwyta disgrifiad o Sinai - “eisteddai fel delw” / “gwallt yn stribedi direol” / diffyg sgwrs afiechyd yn effeithio ar y teulu i gyd – Dorcas – “cylchoedd du o gwmpas ei

llygaid a’i hwyneb yn wyn fel y galchen” / diffyg gofal o Ellyw’r babi –“ bwndel anniben yn llac ar ei phen-glin”

pwysleisir y tlodi – disgrifiad o’r tŷ – un ffenestr, fach i’r bwthyn / stafell ddigysur, dim tân – yna’r coed tân yn llaith

anobaith llwyr ar ddechrau’r darn - pwysleisio’r diffyg cysur, Sinai yn ei byd ei hun yn methu ag ymdopi rhagor yn cyferbynnu gyda “fflach o obaith” ar ddiwedd y darn. Cymharu’r gobaith hwn fel “angor” i Sinai yn ei dryswch.









0-1 • ymgais i ddisgrifo rhai nodweddion megis ffurf, cynllun • cyfeirio at rai elfennau yn yr arddull, techneg a defnydd o iaith • defnyddio ambell derm beirniadaeth lenyddol



• carcharu Rowland Ellis a’i weision boddi Dorcas ymosodiad ar Frynmawr – marwolaeth Dorcas Rowland yn dod yn arweinydd arnynt yr achos llys – y Barnwr Walcott yn eu dedfrydu i farwolaeth sefydlu ym Mhennsylvania casineb Hywel Vaughan at y Crynwyr a’i chwaer Jane Owen amgylchiadau erchyll carchar Caetanws


8-10 • adroddiad sy’n llwyddo i ddehongli’r testun yn dreiddgar a threfnus • gwybodaeth fanwl am y testun gwreiddiol - cymeriadau a digwyddiadau • defnydd hyderus ac effeithiol o ffurf gan ddefnyddio arddull ysgrifennu yn










• dangos ymwybyddiaeth fras o‘r ffurf gan ddangos peth ymdrech i ysgrifennu’n briodol i’r pwrpas


[40]



6. Yn Y Gwaed (a) Gellir sôn am ddigwyddiadau tebyg i’r canlynol neu rai eraill dilys:

Robin a’i fam – am y gwaith ar y fferm Robin a’r Saeson – llosgi Capel Gilgal, gwerthu tir i George Davison Mared a’i Mam – ar ôl clywed am ei beichiogrwydd Robin a’r heddlu


8-10 • dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r thema a’i datblygiad yn y nofel • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r cymeriadau a’r gwrthdaro

rhyngddynt • defnyddio dyfyniadau'n effeithiol • cyflwyno gwaith yn glir a chydlynus • gafael gadarn ar sillafu, atalnodi a gramadeg



2-4 • dangos dealltwriaeth eithaf da o'r thema • dangos dealltwriaeth eithaf da o’r cymeriadau a’r gwrthdaro rhyngddynt • defnyddio dyfyniadau • cyflwyno’r gwaith yn lled drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg




(b) Gellir sôn am nodweddion megis: brawddegau byrion i ddangos diffyg amynedd trosiad i gyfleu ofn Robin – “a’i gylla o hyd yn gwlwm o ofn” cwestiynau rhethregol i gyfleu pryder a thensiwn ym meddwl Robin defnydd o synhwyrau wrth fentro i mewn i’r llofft stabl nodweddion anifeilaidd i Fo – llowcio fel ci / sŵn tebyg i rwndi / ar ei bedwar ailadrodd i gyfleu diffyg amynedd a rheolaeth y fam dros y mab – “Be sy? Be

sy?” “Mi ei! Ac mi ei di rŵan!” cyfarchiad yn cynnwys rheg – “Lle gythral wyt ti di bod?” - gosod tôn ac

awyrgylch annifyr i’r ddeialog awyrgylch gorffwyll yn perthyn i’r darn - sgwrs yn llawn tensiwn bron yn teimlo

eu bod yn gweiddi ar ei gilydd; yr hen wraig yn colli ei thymer yn syth - rhegi ar y mab a’r disgrifiad ohoni - “roedd yr hen wraig yn lloerig” / “gorffwylledd yn ei llygaid” - defnydd o’r ferf “fflachiodd” yn ychwanegu at hyn; yna ‘r disgrifiad o Fo a’r ffaith nad oes enw personol iddo; awgrym hefyd fod aelod arall o’r teulu yn drysu - Mared









0-1 • ymgais i ddisgrifo rhai nodweddion megis ffurf, cynllun • cyfeirio at rai elfennau yn yr arddull, techneg a defnydd o iaith • defnyddio ambell derm beirniadaeth lenyddol



llosgi Capel Gilgal marwolaeth Mared hunanladdiad Robin y llosgach yn y teulu cuddio’r wybodaeth ar hyd y blynyddoedd yr heddlu ar drywydd llosgi Capel Gilgal gwrthod gwerthu tir i George Davison


8-10 • adroddiad sy’n llwyddo i ddehongli’r testun yn dreiddgar a threfnus

• gwybodaeth fanwl am y testun gwreiddiol - cymeriadau a digwyddiadau • defnydd hyderus ac effeithiol o ffurf gan ddefnyddio arddull ysgrifennu yn












[40]



TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG

UNED 2 – LLUNYDDIAETH CYNLLUN MARCIO Dylai'r ymgeiswyr gydadweithio fel grŵp wrth drafod y cwestiynau. Dylent sicrhau bod eu cyfraniadau yn ateb gofynion y cwestiwn / isgwestiynau a osodir yn yr arholiad llafar. Ar gyfer yr Haen Uwch a’r Haen Sylfaenol bydd y cwestiynau a osodir ar gyfer yr arholiad llafar yn canolbwyntio ar o leiaf ddau o’r pwyntiau yn AA1 yn ogystal â’r holl bwyntiau yn AA2.


HAEN UWCH

36 - 40 AA1 • arddangos gwybodaeth drylwyr am y ffilm a chyflwyno tystiolaeth i gadarnahau safbwynt yn

ardderchog gan gyfeirio at olygfeydd perthnasol a defnyddio dyfyniadau yn briodol • trafod plot ac adeiladwaith yn dreiddgar • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r cymeriadau a’r berthynas rhyngddynt • dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r themâu a’u datblygiad yn y testun

18 – 20

AA2 • dangos blaengaredd ac aeddfedrwydd wrth gyfeirio at y ffynhonnell brintiedig a’r ffilm • defnyddio termau gwerthfawrogi llunyddiaeth/llenyddiaeth yn dreiddgar • ymdrin yn dreiddgar ag addasrwydd arddull, techneg a’r defnydd o iaith gan ystyried eu

heffeithiolrwydd

18 – 20

28 – 35

AA1 • arddangos gwybodaeth fanwl am y ffilm a chyflwyno tystiolaeth i gadarnhau safbwynt yn dda gan gyfeirio at olygfeydd perthnasol a defnyddio dyfyniadau addas

• trafod plot ac adeiladwaith yn dda iawn • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dda iawn o’r cymeriadau a’r berthynas rhyngddynt • dangos dealltwriaeth dda o’r themâu a’u datblygiad yn y testun

14 – 17

AA2 • dangos aeddfedrwydd wrth gyfeirio at ffynhonnell brintiedig a ffilm • defnyddio termau gwerthfawrogi llunyddiaeth/llenyddiaeth yn dda iawn • ymdrin yn fanwl ag addasrwydd arddull, techneg a’r defnydd o iaith ac ystyried eu heffeithiolrwydd

e.e. goleuo/cerddoriaeth

14 – 17

22 –27 AA1 • arddangos gwybodaeth dda am y ffilm a chyflwyno tystiolaeth gan gyfeirio at olygfeydd perthnasol

• trafod plot ac adeiladwaith yn dda • dadansoddi a dangos dealltwriaeth dda o’r cymeriadau a’r berthynas rhyngddynt • dangos dealltwriaeth o’r themâu a’u datblygiad yn y testun

11 – 13

AA2 • cyfeirio’n ystyrlon at y ffynhonnell brintiedig a’r ffilm • defnyddio termau gwerthfawrogi llunyddiaeth/llenyddiaeth yn dda • trafod addasrwydd arddull, techneg a’r defnydd o iaith gan wneud sylwadau pwrpasol

11 – 13

16 – 21 AA1 • arddangos gwybodaeth am y ffilm gan gyfeirio’n fanwl lle bo hynny’n briodol at y stori a’r sefyllfa

• trafod plot ac adeiladwaith yn foddhaol • dangos dealltwriaeth dda o’r cymeriadau • dechrau dangos ymwybyddiaeth o’r themâu a’u datblygiad yn y testun

8 – 10

AA2 • gallu cyfeirio at ffynhonnell brintiedig a’r ffilm • defnyddio rhai termau gwerthfawrogi llunyddiaeth/llenyddiaeth • adnabod ac ymdrin ag arddull, techneg a’r defnydd o iaith

8 – 10

8 – 15 AA1 • arddangos gwybodaeth am y ffilm gan gyflwyno ffeithiau perthnasol yn gywir a chyfeirio lle bo

hynny’n briodol at y stori a’r sefyllfa • trafod y stori a sut mae’n datblygu • trafod cymeriadau yn eithaf llawn gan roi manylion perthnasol amdanynt • dechrau dangos peth ymwybyddiaeth o brif themâu’r ffilm

4 – 7

AA2 • defnyddio ambell derm gwerthfawrogi llunyddiaeth/llenyddiaeth • dangos peth dealltwriaeth o arddull, techneg a’r defnydd o iaith

4 – 7

0 – 7 AA1 • arddangos gwybodaeth am gynnwys y ffilm trwy gyflwyno rhai ffeithiau perthnasol a chyfeiro at y

stori a’r sefyllfa • tueddu i ailadrodd rhannau o’r stori • trafod y cymeriadau a rhoi manylion amdanynt

0 – 3

AA2 • cyfeirio at rai elfennau yn yr arddull, technegau neu ddefnydd o iaith 0 – 3


HAEN SYLFAENOL

36 - 40 AA1 • arddangos gwybodaeth am y ffilm gan gyfeirio’n fanwl lle bo hynny’n briodol at y stori a’r

sefyllfa • trafod plot ac adeiladwaith yn foddhaol • dangos dealltwriaeth dda o’r cymeriadau • dechrau dangos ymwybyddiaeth o’r themâu a’u datblygiad yn y testun

18 – 20

AA2 • gallu cyfeirio at ffynhonnell brintiedig a’r ffilm • defnyddio rhai termau gwerthfawrogi llunyddiaeth/llenyddiaeth • adnabod ac ac ymdrin ag arddull, techneg a’r defnydd o iaith

18 – 20

28 – 35

AA1 • arddangos gwybodaeth am y ffilm gan gyflwyno ffeithiau perthnasol yn gywir a chyfeirio lle bo hynny’n briodol at y stori a’r sefyllfa

• trafod y stori a sut mae’n datblygu • trafod cymeriadau yn eithaf llawn gan roi manylion perthnasol amdanynt • dechrau dangos peth ymwybyddiaeth o brif themâu’r ffilm

14 –17

AA2 • defnyddio ambell derm gwerthfawrogi llunyddiaeth/llenyddiaeth • dangos peth dealltwriaeth o arddull, techneg a’r defnydd o iaith

14 – 17

22 – 27

AA1 • arddangos gwybodaeth am gynnwys y ffilm trwy gyflwyno rhai ffeithiau perthnasol a chyfeirio at y stori a’r sefyllfa

• tueddu i ailadrodd rhannau o’r stori • trafod y cymeriadau a rhoi manylion amdanynt

11 - 13

AA2 • cyfeirio at rai elfennau yn yr arddull, technegau neu ddefnydd o iaith 11 – 13 16 – 21

AA1 • adrodd cynnwys y ffilm o ran y stori a’r sefyllfa • ailadrodd ambell ran o’r stori • cyflwyno cymeriadau gan roi rhai manylion amdanynt

8 – 10

AA2 • adnabod ambell nodwedd amlwg yn yr arddull, technegau neu ddefnydd o iaith 8 – 10 8 – 15

AA1 • peth gwybodaeth yn unig am y ffilm • gallu adrodd peth o’r stori • sôn yn arwynebol am ambell gymeriad

4 – 7

AA2 • ymgais i adnabod ambell elfen yn yr arddull, techneg neu ddefnydd o iaith 4 – 7 0 – 7 AA1 • gallu adrodd darn byr iawn o’r ffilm

• sôn yn arwynebol iawn am ambell gymeriad 0 – 3

AA2 • ymateb yn arwynebol iawn i ambell elfen amlwg iawn yn yr arddull, technegau neu ddefnydd o iaith

0 – 3


TGAU LLENYDDIAETH GYMRAEG

ASESIAD DAN REOLAETH

CYNLLUN MARCIO

Tasg 1 - Straeon byrion – Gwerthuso Rhyddiaith

Cyfanswm marciau i’r dasg

Marciau

AA1 – 40 marc

Mae'r golofn hon yn berthnasol i'r ddau amcan asesu.

AA2 – 20 marc

57 - 60 AA1 38-40 AA2 19-20

• trafod testun(au) heriol yn dreiddgar a threfnus ac arddangos dealltwriaeth dda o safbwynt yr awdur

• dadansoddi a dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r cymeriadau a’r berthynas rhyngddynt

• dangos dealltwriaeth dreiddgar o’r themâu a’u datblygiad yn y testun

• cyflwyno tystiolaeth i gadarnhau safbwynt yn ardderchog gan gyfeirio at rannau perthnasol o’r testun a defnyddio dyfyniadau’n briodol

• cymharu testunau’n dreiddgar lle bo hynny’n briodol

• cyflwyno cyfanwaith aeddfed a threiddgar

• gafael sicr iawn ar sillafu, atalnodi a gramadeg

• dadansoddi’n dreiddgar nodweddion megis ffurf, cynllun a mynegi barn am eu priodoldeb gan gynnwys rhesymau perthnasol

• ymdrin yn dreiddgar ag addasrwydd arddull / techneg / defnydd o iaith mewn testunau gan ystyried eu heffeithiolrwydd

• defnyddio termau beirniadaeth lenyddol yn dreiddgar

51 - 56 AA1 34-37 AA2 17-18

• trafod testun(au) ymestynnol yn fanwl a threfnus ac arddangos dealltwriaeth o safbwynt yr awdur

• dadansoddi a dangos dealltwriaeth dda iawn o’r cymeriadau a'r berthynas rhyngddynt

• dangos dealltwriaeth dda iawn o'r themâu a’u datblygiad yn y testun

• cyflwyno tystiolaeth i gadarnhau safbwynt yn dda gan gyfeirio at rannau perthnasol o’r testun a defnyddio dyfyniadau addas

• cymharu testunau’n ystyrlon lle bo hynny’n briodol

• cyflwyno cyfanwaith clir a chydlynus

• arddangos gafael gadarn ar sillafu atalnodi a gramadeg

• manylu ar nodweddion megis ffurf, cynllun a mynegi barn am eu priodoldeb gan gynnwys rhesymau perthnasol

• manylu ar addasrwydd arddull/ techneg/ defnydd o iaith mewn testunau gan ystyried eu heffeithiolrwydd

• defnyddio termau beirniadaethlenyddol yn dda iawn

45 - 50 AA1 30-33 AA2 15-16

• dangos gwybodaeth dda am y cynnwys

• dadansoddi a dangos dealltwriaeth dda o’r cymeriadau a’r berthynas rhyngddynt

• dangos dealltwriaeth o’r themâu a’u datblygiad yn y testun

• cyflwyno tystiolaeth wrth gyflwyno safbwynt gan gyfeirio at rannau perthnasol o’r testun a defnyddio ambell i ddyfyniad addas

• cymharu testunau’n eithaf da lle bo hynny’n briodol

• cyflwyno'r gwaith yn glir a threfnus • gafael dda ar sillafu, atalnodi a

gramadeg

• trafod nodweddion megis ffurf, cynllun a mynegi barn am eu priodoldeb gan roi rhai rhesymau

• trafod addasrwydd arddull/techneg a'r defnydd o iaith gan wneud sylwadau pwrpasol

• defnyddio termau beirniadaeth lenyddol yn dda

36 - 44 AA1 24-29 AA2 12-14

• arddangos gwybodaeth am destun(au) llenyddol gan gyfeirio’n fanwl lle bo hynny’n briodol at y stori a’r sefyllfa

• dangos dealltwriaeth dda o’r cymeriadau

• dechrau dangos ymwybyddiaeth o themâu

• cyflwyno rhai rhesymau i ategu eu safbwyntiau a defnyddio ambell ddyfyniad

• ymgais i gymharu testunau • cyflwyno'r gwaith yn drefnus • arddangos gafael dda ar sillafu,

atalnodi a gramadeg

• disgrifio nodweddion megis ffurf, cynllun a mynegi barn ar eu priodoldeb

• adnabod ac ymdrin ag arddull/techneg a'r defnydd o iaith

• defnyddio rhai termau beirniadaeth lenyddol

27 - 35 AA1 18-23 AA2 9 -11

• arddangos gwybodaeth am y testun gan gyflwyno ffeithiau perthnasol yn gywir a chyfeirio lle bo hynny’n briodol at y stori a’r sefyllfa

• disgrifio cymeriadau yn eithaf llawn gan roi manylion perthnasol amdanynt

• dechrau dangos peth ymwybyddiaeth o brif themâu’r testun

• cyflwyno ambell reswm i ategu safbwynt

• cyflwyno'r gwaith yn lled drefnus • gafael weddol dda ar sillafu,

atalnodi a gramadeg

• disgrifio nodweddion ffurf a chynllun ac ymgeisio i fynegi barn am eu priodoldeb

• dangos peth dealltwriaeth o arddull/techneg a'r defnydd o iaith

• defnyddio ambell derm beirniadaeth lenyddol


21 - 26 AA1 14-17

AA2 7-8

• arddangos gwybodaeth am gynnwys y testun trwy gyflwyno rhai ffeithiau perthnasol a chyfeirio at y stori a’r sefyllfa

• disgrifio cymeriadau gan roi manylion perthnasol amdanynt

• dangos trefn mewn rhannau o’r gwaith

• dangos y gallu i sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn gywir

• ymgais i ddisgrifio rhai nodweddion megis ffurf, cynllun

• cyfeirio at rai elfennau yn yr arddull, techneg a defnydd o iaith

15 - 20 AA1 10-13 AA2 5-6

• arddangos gwybodaeth am gynnwys y testun drwy gyfeirio at y stori a’r sefyllfa

• cyflwyno cymeriadau gan roi rhai manylion

• ceisio rhoi peth trefn ar y gwaith

• ymgais i sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn gywir

• adnabod ambell nodwedd amlwg yn y ffordd y bydd awduron yn ysgrifennu

9 - 14 AA1 6-9 AA2 3-4

• peth gwybodaeth yn unig am y testun

• gallu adrodd peth o’r stori • sôn yn arwynebol am ambell

gymeriad

• ymgais at ddilyniant • ymgais i ddefnyddio iaith a

chystrawen elfennol ac i atalnodi a sillafu rhai geiriau’n gywir ar adegau

• ymgais i adnabod ambell nodwedd amlwg yn y ffordd y bydd awduron yn ysgrifennu

0 - 8 AA1 0-5 AA2 0-2

• gallu adrodd darn byr iawn o’r cynnwys

• sôn yn arwynebol iawn am ambell gymeriad

• adnoddau iaith cyfyngedig iawn • ymateb yn arwynebol iawn i ambell elfen yn unig yn yr arddull, technegau neu ddefnydd o iaith

Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn y dasg hon. Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth o’r testun ynghyd â’i allu i ddadansoddi fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Yn achos y dasg hon, mae trefnu gwybodaeth yn eglur a rhesymegol a defnyddio geirfa arbenigol megis termau beirniadaeth lenyddol ynghyd â darllenadwyedd testun yn rhan annatod o benderfynu ar farc terfynol i’r dasg.


Marciau Tasg 2 Drama – Dehongli testun yn greadigol AA3 38–40 • cyfanwaith creadigol sy’n dehongli testun heriol yn dreiddgar a threfnus

• adlewyrchu nodweddion canolog y testun gwreiddiol yn llawn o ran naws ac awyrgylch yn dda iawn

• ymdrin â chymeriadau yn aeddfed a sensitif • gwybodaeth lawn am y testun gwreiddiol - cymeriadau a digwyddiadau • defnydd hyderus ac effeithiol o ffurf gan ddefnyddio arddull ysgrifennu yn sensitif ac yn briodol i’r

pwrpas • gafael sicr iawn ar sillafu atalnodi a gramadeg

34-37 • gwaith creadigol â dyfnder sy’n dehongli testun ymestynnol yn fanwl a threfnus • adlewyrchu nodweddion canolog y testun gwreiddiol o ran naws ac awyrgylch yn dda • dangos sensitifrwydd ac aeddfedrwydd wrth ymdrin â chymeriadau • gwybodaeth fanwl am y testun gwreiddiol – cymeriadau a digwyddiadau • defnydd hyderus o ffurf gan ddefnyddio arddull ysgrifennu effeithiol sy’n briodol i’r pwrpas • arddangos gafael gadarn ar sillafu atalnodi a gramadeg

30-33 • gwaith creadigol ag apêl iddo sy’n ymateb i’r testun yn fyw a threfnus • cadw nodweddion canolog y testun gwreiddiol o ran naws ac awyrgylch yn eithaf da • adnabyddiaeth dda o nodweddion a theimladau’r cymeriadau • dangos gwybodaeth dda am y testun gwreiddiol – cymeriadau a digwyddiadau • dealltwriaeth dda o ffurf gan ddefnyddio arddull ysgrifennu da sy’n briodol i’r pwrpas • gafael dda ar sillafu atalnodi a gramadeg

24-29 • gwaith creadigol eithaf diddorol sy’n ymateb yn ddeallus i’r testun gyda pheth manylder a threfn • dangos ymwybyddiaeth o brif nodweddion y testun gwreiddiol o ran naws ac awyrgylch • ymwybyddiaeth o nodweddion y cymeriadau a’u teimladau • gwybodaeth eithaf da am y testun gwreiddiol – cymeriadau a digwyddiadau • adnabyddiaeth eithaf da o ffurf gan ddefnyddio arddull ysgrifennu eithaf da sy’n briodol i’r

pwrpas • arddangos gafael dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

18-23 • gwaith creadigol lled drefnus gyda chyffyrddiadau diddorol wrth ymateb i’r testun • dangos peth ymwybyddiaeth o brif nodweddion y testun gwreiddiol o ran naws ac awyrgylch • dangos dealltwriaeth o nodweddion cymeriadau • dangos gwybodaeth am y testun gwreiddiol gan gyflwyno ffeithiau perthnasol i’r dasg dan sylw

am y cymeriadau a’r digwyddiadau lle bo hynny’n briodol • ymwybyddiaeth eithaf da o ffurf gan ymdrechu i ysgrifennu’n briodol i’r pwrpas • gafael weddol dda ar sillafu, atalnodi a gramadeg

14-17 • gwaith creadigol sy’n dangos ymdrech i gyflwyno’n ddiddorol wrth ymateb i’r testun gan ddangos trefn mewn rhannau o’r gwaith

• ymgais i adlewyrchu’r testun gwreiddiol o ran naws ac awyrgylch • dangos peth dealltwriaeth o gymeriadau • dangos gwybodaeth am y testun gwreiddiol - trwy gyflwyno rhai ffeithiau perthnasol i’r dasg dan

sylw am gymeriadau a digwyddiadau • ymwybyddiaeth fras o'r ffurf gan ddangos peth ymdrech i ysgrifennu’n briodol i’r pwrpas • dangos y gallu i sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn gywir

10-13 • ymgais i gyflwyno gwaith creadigol yn seiliedig ar destun syml gydag ymgais i roi peth trefn ar y gwaith

• ymateb yn syml i’r testun gwreiddiol • rhai manylion yn dangos peth dealltwriaeth o’r cymeriadau • dangos peth gwybodaeth am y testun gwreiddiol - cymeriadau a digwyddiadau • dangos ymwybyddiaeth o’r ffurf a’r angen i ysgrifennu’n briodol i’r pwrpas • ymgais i sillafu, atalnodi a defnyddio elfennau gramadegol yn gywir

6-9 • peth ymgais i gyflwyno gwaith creadigol yn seiliedig ar destun syml - ymgais at ddilyniant • ychydig o ddealltwriaeth o’r testun gwreiddiol • ychydig o fanylion am gymeriadau a digwyddiadau • peth ymwybyddiaeth o’r ffurf gydag ymgais i ysgrifennu’n briodol i’r pwrpas • ymgais i ddefnyddio iaith a chystrawen elfennol ac i atalnodi a sillafu rhai geiriau’n gywir ar adegau

0-5 • ychydig o ymdrech i gyflwyno gwaith creadigol yn seiliedig ar destun syml • ychydig iawn o wybodaeth am y testun gwreiddiol • ychydig iawn o fanylion am gymeriadau a digwyddiadau • rhai elfennau o’r ffurf • adnoddau iaith cyfyngedig iawn

Bydd ansawdd y cyfathrebu ysgrifenedig yn cael ei ystyried yn rhan o’r asesiad yn y dasg hon. Fodd bynnag, gallu ymgeisydd i ddangos ei wybodaeth a’i ddealltwriaeth o’r testun ynghyd â’i allu i ddehongli fydd yn penderfynu yn bennaf pa fand marciau sy’n disgrifio ei waith orau. Yn achos y dasg hon, mae ffurf a dewis arddull ysgrifennu sy’n briodol i’r pwrpas ynghyd â darllenadwyedd testun yn rhan annatod o benderfynu ar farc terfynol i’r dasg.


AMCANION ASESU

AA1 AA2 AA3

Cyfanswm y papur

ACY ( )

25% 10% 10%

45%

UNED 1 Barddoniaeth a Nofel Haen Sylfaenol

Adran A 22 9 9 40

Adran B 22 8 10 40

Cyfanswm 44 17 19 80

UNED 1 Barddoniaeth a Nofel Haen Uwch

Adran A 22 8 10 40

Adran B 20 10 10 40

Cyfanswm 42 18 20 80

UNED 2 Arholiad Llafar Llunyddiaeth

15%

15%

30%

Cyfanswm 20 20 40

UNED 3 Asesiad Dan Reolaeth Tasgau Ysgrifenedig

10%

5%

10%

25%

Tasg 1 40 20 60

Tasg 2 40 40

Cyfanswm 40 20 40 100 TGAU Llenyddiaeth Gymraeg Deunyddiau Enghreifftiol (2010) GCSE Welsh Literature SAMs (2010)/MLJ 14 December 2009

WJEC GCSE in Welsh Literature SAMs 2010 · Pam mae e’n bwysig i stori’r nofel? [3] (b) Enwch...

Documents

Transcript of WJEC GCSE in Welsh Literature SAMs 2010 · Pam mae e’n bwysig i stori’r nofel? [3] (b) Enwch...