ปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา Factors Predicting Caregivers’ Capabilities in Caring for Older Persons

with Major Depressive Disorder

ธมลวรรณ สนาค Tamonwan Seenak

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลจตเวชและสขภาพจต)

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Nursing Science (Psychiatric and Mental Health Nursing) Prince of Songkla University

2560 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(1)

ปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา Factors Predicting Caregivers’ Capabilities in Caring for Older Persons

with Major Depressive Disorder

ธมลวรรณ สนาค Tamonwan Seenak

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลจตเวชและสขภาพจต)

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Nursing Science (Psychiatric and Mental Health Nursing) Prince of Songkla University

2560 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2) ชอวทยานพนธ ปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ผเขยน นางสาวธมลวรรณ สนาค สาขาวชา พยาบาลศาสตร (การพยาบาลจตเวชและสขภาพจต)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ………………………………….……….. (ผชวยศาสตราจารย ดร.อรวรรณ หนแกว)

คณะกรรมการสอบ …………………………ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ปยะนช จตตนนท)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม …………………………….…………..… (รองศาสตราจารย ดร.วนด สทธรงษ)

……………………………...…..กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.อรวรรณ หนแกว) ……………………………….....กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.วนด สทธรงษ)

……………………………….....กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.สายฝน เอกวรางกร)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบน เปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลจตเวชและสขภาพจต)

…………………………………………… (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ)

คณบดบณฑตวทยาลย

(3) ขอรบรองวา ผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคล ทมสวนชวยเหลอแลว

ลงชอ…………….…….…………….……

(ผชวยศาสตราจารย ดร. อรวรรณ หนแกว) อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ลงชอ……………………………………… (นางสาวธมลวรรณ สนาค)

นกศกษา

(4) ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ……………………………………… (นางสาวธมลวรรณ สนาค)

นกศกษา

(5) ชอวทยานพนธ ปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผปวยสงอายทเปน

โรคซมเศรา ผเขยน นางสาวธมลวรรณ สนาค สาขาวชา พยาบาลศาสตร (การพยาบาลจตเวชและสขภาพจต) ปการศกษา 2559

บทคดยอ การศกษาครงนเปนการวจยเชงท านาย เพอศกษาปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา กลมตวอยางเปนผดแลผสงอายทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคซมเศรา ทมารบบรการทแผนกผปวยนอกคลนกจตเวชผสงอายในโรงพยาบาลจตเวชภาคใต 2 แหง จ านวน 123 คน เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย 6 สวน คอ 1) ขอมลทวไปของผดแล 2) ขอมลทวไปของผสงอายทเปนโรคซมเศรา 3) แบบวดภาวะสขภาพของผดแล 4) แบบวดการรบรความรนแรงของโรคซมเศรา 5) แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ และ 6) แบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงไดผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาโดยผทรงคณวฒ 3 ทาน ตรวจสอบความเทยงของเครองมอสวนท 3, 5, และ6 โดยค านวนหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคไดคาความเทยงเทากบ .80, .85, และ.93 ตามล าดบ วเคราะหขอมลโดยใช สถตพรรณนาและวเคราะหปจจยท านาย โดยใชสถตถดถอยพหคณแบบปกต ผลการวจย พบวา ผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรามระดบความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยรวมอยในระดบปานกลาง (M = 3.58, SD = 0.66) ตวแปรปจจยท านายสามารถรวมกนท านายไดรอยละ 22.7 (R2 = .227, p < .01) โดยตวแปรทสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดอยางมนยส าคญทางสถต คอ ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ (β = .474, p < .01) ผลการวจยครงนสามารถน าไปใชเปนขอมลพนฐานในการพฒนาความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราได

(6) Thesis Title Factors Predicting Caregivers’ Capabilities in Caring for Older Persons with Major Depressive Disorder Author Miss Tamonwan Seenak Major Program Nursing Science (Psychiatric and Mental Health Nursing) Academic Year 2016

ABSTRACT This predictive research aimed to study factors predicting caregivers’ capabilities in caring for older persons with major depressive disorder (MDD). The sample conprised 123 caregivers of older persons with MDD who received treatment at two psychiatric hospitals in southern Thailand. The research instruments consisted of 6 parts: 1) Demographic data of caregivers, 2) Demographic data of persons with MDD, 3) The Short Form Health Survey (SF-12), 4) Perceptions on severity of disease questionnaire, 5) Internal locus of health control questionnaire, 6) Caregivers’ capabilities in caring for older persons with MDD questionnaire. The content validity of all parts was verified by three experts. The reliability of parts 3, 5, and 6 were tested using Cronbach’s alpha coefficient, yielding values of .80, .85 and .93 respectively. Data were analyzed using descriptive statistic. The predictability of the selected factors was analysed using multiple linear regression. The results showed that caregivers’ capabilities in caring for older persons with MDD was at a moderate level (M = 3.58, SD = 0.66). Predictive factors could explain 22.7 percent (R2 = .227, p < .01). The factor that significantly predicted capabilities was internal locus of health control (β = .474, p < .01). The results of this study could be used as basic information to develop nursing care to improve caregivers’ capabilities in caring for older persons with MDD.

(7)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยความกรณา และความชวยเหลอเปนอยางดยงจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ผชวยศาสตราจารย ดร. อรวรรณ หนแกว และอาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม รองศาสตราจารย ดร.วนด สทธรงษ ทไดกรณาสละเวลาอนมคาเพอใหค าแนะน าปรกษา ใหขอคดเหน ขอเสนอแนะ รวมทงชแนะแนวทางในการปรบปรงขอบกพรองตางๆ ในทกขนตอนของการท าวทยานพนธ ตลอดจนใหก าลงใจเสมอมา ผวจยรสกประทบใจ และซาบซงในความกรณาของทานเปนอยางยง จงขอกราบขอบพระคณอยางสงไว ณ โอกาสน ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.รงสมนต สนทรไชยา ผชวยศาสตราจารย ผกาพนธ วฒลกษณ และนางเสาวภา ปานเพชร ผทรงคณวฒทกรณาใหความอนเคราะหตรวจสอบเครองมอ ความถกตองของเครองมอ พรอมทงใหขอเสนอแนะทเปนประโยชนอยางยง ขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.ปยะนช จตตนนท และนางสาวธารนนท ลลาธวานนท ทใหค าแนะน าในการสถตและการวเคราะหขอมลงานวจย ขอกราบขอบพระคณ คณะกรรมการสอบวทยานพนธทกทาน ทกรณาใหขอเสนอ แนะและใหขอคดเหนทเปนประโยชนในการปรบปรงใหวทยานพนธสมบรณยงขน ขอขอบคณกลมตวอยางทกทานทไดใหความรวมมอและเสยสละเวลาในการใหขอมลทมคายงส าหรบการวจยในครงน สดทายนผวจยขอขอบพระคณบดา มารดา ครอบครว เพอนรวมงาน เพอนๆ รวมหลกสตรและกลยาณมตรทกทาน ทเปนพลงและก าลงใจอนยงใหญ คอยใหความชวยเหลอ คอยใหค าปรกษา ใหก าลงใจและหวงใยกนเสมอมา จนท าใหผวจยท าการศกษาครงนส าเรจได

ธมลวรรณ สนาค

(8)

สารบญ

หนา

บทคดยอ............................................................................................................................... (5) ABSTRACT......................................................................................................................... (6) กตตกรรมประกาศ................................................................................................................ (7) สารบญ.................................................................................................................................. (8) รายการตาราง........................................................................................................................ (10) รายการภาพประกอบ............................................................................................................ (12) บทท 1 บทน า........................................................................................................................ 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา.................................................................... 1 วตถประสงคการวจย................................................................................................. 4 ค าถามการวจย........................................................................................................... 5 กรอบแนวคด…………............................................................................................ 5 สมมตฐานการวจย…................................................................................................ 8 นยามศพทการวจย.................................................................................................... 8 ขอบเขตของการวจย…............................................................................................. 9

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ....................................................................................... 9 บทท 2 วรรณคดทเกยวของ.................................................................................................. 10

ผสงอายทเปนโรคซมเศรา......................................................................................... 11 ผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา................................................................................ 23 ความสามารถในการดแลของผดแล......................................................................... 26 ปจจยทมผลตอความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา......... 34 สรปผลการทบทวนวรรณคดและงานวจยทเกยวของ................................................ 39 บทท 3 วธด าเนนการวจย...................................................................................................... 40 ประชากรและกลมตวอยาง........................................................................................ 40 เครองมอทใชในการวจย........................................................................................... 41 การตรวจสอบคณภาพเครองมอ................................................................................ 45 การเกบรวบรวมขอมล.............................................................................................. 45

(9)

สารบญ (ตอ)

หนา

การพทกษสทธกลมตวอยาง...................................................................................... 47 การวเคราะหขอมล.................................................................................................... 48 บทท 4 ผลการวจยและการอภปรายผล................................................................................. 50 ผลการวจย................................................................................................................. 50 อภปรายผลการวจย................................................................................................... 59 บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ............................................................................. 64 สรปผลการวจย......................................................................................................... 64 ขอเสนอแนะ............................................................................................................. 67 เอกสารอางอง....................................................................................................................... 68

ภาคผนวก.............................................................................................................................. 74

ก เครองมอในการวจย............................................................................................... 75 ข โครงสรางแบบสอบถามความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา...... 84 ค การพทกษสทธของกลมตวอยาง…....................................................................... 87 ง การวเคราะหขอมล................................................................................................. 89 จ การทดสอบขอตกลงเบองตนเพอการวเคราะหถดถอยพหคณ............................... 93 ฉ ใบอนญาตการขอใหเครองมอ............................................................................... 100 ช รายนามผทรงคณวฒ.............................................................................................. 103 ประวตผเขยน........................................................................................................................ 104

(10)

รายการตาราง

ตาราง หนา 1 จ านวน รอยละ คาต าสด คาสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมล

จ าแนกตามขอมลทวไปของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา...................................... 51 2 จ านวน รอยละ คาต าสด คาสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมล

จ าแนกตามขอมลทวไปของผสงอายทเปนโรคซมเศรา............................................... 53 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแล

ผสงอายทเปนโรคซมเศราจ าแนกตามรายดานและโดยรวม........................................ 55 4 จ านวนและรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามการรบรความรนแรงของโรค

ซมเศราและความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ..................................................... 56 5 จ านวนและรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามการรบรภาวะสขภาพของผดแล....... 56 6 คาสมประสทธสหสมพนธเพยรสนระหวางอาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพ

ของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนกบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา................................... 57

7 ผลการวเคราะหปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราโดยการวเคราะหสถตถดถอยพหคณ............................................................... 58

8 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานโภชนาการ................................................................... 89

9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานการนอนหลบพกผอน.................................................. 89

10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย......................... 90

11 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานการขบถาย................................................................... 90

12 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานการปองกนอบตเหต.................................................... 91

13 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานสขอนามย.................................................................... 91

(11)

รายการตาราง (ตอ)

ตาราง หนา 14 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแล

ผสงอายทเปนโรคซมเศราดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา........................................ 92 15 แสดงการกระจายของขอมลอาย.................................................................................. 93 16 แสดงการกระจายของขอมลระยะเวลาในการดแล...................................................... 94 17 แสดงการกระจายของขอมลภาวะสขภาพของผดแล................................................... 94 18 แสดงการกระจายของขอมลการรบรความรนแรงของโรค.......................................... 94 19 แสดงการกระจายของขอมลความเชออ านาจภายในตนเองดานสขภาพ...................... 95 20 แสดงการกระจายของขอมลความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรค

ซมเศรา........................................................................................................................ 95

(12)

รายการภาพประกอบ

ภาพ หนา 1 กรอบแนวคด............................................................................................................... 8 2 การกระจายขอมล scatter plot ระหวางอาย กบ ความสามารถในการดแลของผดแล

ผสงอายทเปนโรคซมเศรา................................................................................... 96 3 การกระจายขอมล scatter plot ระหวางการรบรความรนแรงของโรคกบ

ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา................................... 96 4 การกระจายขอมล scatter plot ระหวางความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพกบ

ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา.................................... 97 5 การกระจายของคาความแปรปรวนของความคลาดเคลอนในการพยากรณของตว

แปรพยากรณ........................................................................................................................ 98

1

บทท 1

บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

โรคซมเศราเปนโรคจตเวชทพบไดบอย เปนปญหาส าคญทสงผลกระทบตอทงสขภาพ ครอบครว สงคมและเศรษฐกจ (พรพนธ, 2553) โรคซมเศราสามารถเกดขนไดกบทกวย ตงแตวยเดกจนถงวยสงอาย โดยมอายของการเกดโรคอยระหวาง 20-50 ป (Sadock & Sadock, 2007) มกจะมแนวโนมทจะปวยนานและเรอรงประมาณรอยละ 15-20 และมโอกาสกลบเปนซ าไดคอนขางสง รอยละ 50-75 (มารตน, 2553) จะเหนไดวาผปวยโรคซมเศราอาจมการด าเนนของโรคไปจนถงวยสงอาย และในขณะเดยวกน ผสงอายกมโอกาสเกดโรคซมเศราไดโดยพบรอยละ10-13 (วรศกด, 2556) จากการส ารวจระบาดวทยาโรคทางจตเวชในคนไทยการศกษาระดบชาต ป 2551 (ธรณนทรและคณะ, 2551) พบวา สดสวน เพศหญงตอเพศชายทเปนโรคซมเศราเทากบ 1.6:1 ซงเพศหญงพบไดตงแตอาย 45 ปเปนตนไปและพบมากทสดชวงอาย 55-59 ป สวนเพศชายจะพบตงแตอาย 35 ปเปนตนไป และพบมากทสดชวงอาย 80 ปขนไป นอกจากนยงพบวาผสงอายมความเสยงตอการฆาตวตายจากโรคซมเศราพบรอยละ 70 อตราการเสยชวตของผชายอายมากกวา 65 ป ขนไปจะสงกวาประชากรทวไป 5 เทา รอยละ 60 ของผทฆาตวตายส าเรจ เปนผชาย และรอยละ 75 ของผทพยายามฆาตวตายเปนผหญง (สมภพ, 2554)

การเปนผสงอายทเปนโรคซมเศราจะสงผลกระทบตอการด าเนนชวตและคณภาพชวตเนองจากผปวยจะมความสามารถในการดแลตนเองลดลง มความเสอมของระบบตางๆในรางกาย ประสทธภาพของประสาทการรบรและความทรงจ าตางๆเรมลดลง (พรรณธร, 2555) การ ด าเนนโรคทเปนอยรนแรงขน ตองใชระยะเวลานานในการรกษา เสยงตอการฆาตวตาย มภาวะแทรก ซอนของโรคเพมขนและคณภาพชวตลดลง (Chachamovich, Fleck, Laidlaw & Power, 2008) ซงความตองการของผสงอายทเปนโรคซมเศราแตละคนอาจแตกตางกนทงนอาจขนอยกบลกษณะอาการของโรคซมเศรา ทประกอบดวยอาการ 4 ดาน คอ ดานอาการทางกาย เชน เบออาหาร น าหนกลด นอนไมหลบ ปวดศรษะ ปวดเมอยตามตว ดานอารมณ เชน รสกเศรา หดห ไมมชวตชวา เบอหนาย ดานความคด เชน เหมอลอย เชองชา รสกตนเองไมมคณคา ถกทอดทง มความคดอยากตาย และดานพฤตกรรม เชน พดนอย คดนาน ซม แยกตว และลงมอฆาตวตาย ซงจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของพบวา ความตองการการดแลทจ าเปนของผสงอายท เปนโรคซมเศรา ประกอบดวย 7 ดาน ไดแก 1) ดานโภชนาการ 2) ดานการนอนหลบพกผอน 3) ดานการท ากจกรรม

2 และการออกก าลงกาย 4) ดานการขบถาย 5) ดานการปองกนการฆาตวตาย 6) ดานสขอนามย และ 7) ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา (ธนพร, 2557; ปณยภพ, 2550; เพลนพศ, 2559; ลวรรณ, 2553; วชราพรรณ, 2553; วราลกษณ, 2558; ศนยวจยสขภาพกรงเทพ, 2557; สพตรา, 2555; สวนย, 2554)

จากความตองการการดแลของผสงอายท เปนโรคซมเศรา พบวา ผปวยกลมนตองไดรบการดแลตามความจ าเปนและตอเนอง ดงนนผดแลซงสวนใหญคอ บคคลในครอบครวจงตองเปนผทรบภาระเปนผดแลหลกทไมเปนแบบทางการ หากผดแลสามารถดแลผปวยกลมนไดอยางมประสทธภาพ จะชวยใหการฟนฟสภาพดานรางกายและจตใจของผปวยเปนไปอยางรวดเรว ลดภาวะแทรกซอนทอาจเกดขน จะเหนไดวาผดแลเขามามบทบาทอยางมากในการดแลผปวยใหมคณภาพชวตทดขน จากแนวคดการพยาบาลของโอเรม (Orem, 2001) สามารถอธบายไดวาความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพา เปนความสามารถของผใหการดแลในการตอบสนองความตองการการดแลทจ าเปนของบคคลทตองพงพา ซงประกอบดวยโครงสราง 3 ระดบ คอ 1) ความสามารถและคณสมบตขนพนฐานในการดแลบคคลทตองพงพา 2) พลงความสามารถ 10 ประการ และ 3) ความสามารถในการปฏบตเพอการดแลบคคลทตองพงพา ซงประกอบดวยความสามารถในการคาดการณ การปรบเปลยน และการลงมอปฏบต โดยเฉพาะระดบความสามารถในการลงมอปฏบต การดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยทความสามารถในการลงมอปฏบตเปนความสามารถขนสดทายทโอเรมระบวาพฒนามาจากความสามารถในการคาดการณ และการปรบเปลยน ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราในการศกษาครงน จงหมายถง ความสามารถในการปฏบตกจกรรมเพอตอบสนองตอความตองการการดแลทจ าเปนของผสงอายทเปนโรคซมเศราตงแตการวางแผน การตดตามและประเมนผลกจกรรมตางๆ เพอตอบสนองความตองการการดแลทจ าเปน ความสามารถในการดแลของผดแลแตละคนนนมความแตกตางกนทงนขนอยกบสถานการณและความสามารถของแตละบคคล และอาจมปจจยสวนบคคลเขามามอทธพลในการปฏบตกจกรรมการดแลดวย ซงโอเรม (Orem, 2001) กลาววา การทบคคลจะดแลตนเอง หรอดแลบคคลทตองพงพาไดดนนขนอยกบปจจยพนฐานทส าคญ คอ อาย เพศ ระยะพฒนาการ ภาวะสขภาพ ลกษณะธรรมเนยมประเพณ ระบบครอบครว ระบบบรการสขภาพ แบบแผนการด าเนนชวต สภาพแวดลอม แหลงประโยชน และประสบการณทส าคญในชวตซงความสามารถของผดแลทแตกตางกน จะสงผลตอการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดแตกตางกน โดยผดแลทมอายตางกน ความสามารถในการดแลกมความแตกตางกนโดยความสามารถในการดแลของบคคลจะเพมขนตามวยและจะสงสดในวยผใหญซงเปนวยทมรางกายแขงแรงสมบรณทเออตอการดแลตนเองและผอน ผดแลจ าเปนตองมสขภาพทดทงรางกายและจตใจเปนพนฐาน จงจะท าใหสามารถดแลผปวยไดอยางมประสทธภาพ สภาพรางกายและจตใจทไมพรอมของผดแล จะเปนขอจ ากดทจะใหการชวยเหลอเพอตอบสนองความตองการการดแลของผปวยได การดแลบคคลทอยภายใตความ

3 รบผดชอบ จะแปร เปลยนไปตามประสบการณทส าคญในชวต ระยะเวลาทยาวนานในการดแล จะชวยเพมพนประสบการณในการดแลผปวย เกดความช านาญในการปฏบตการดแล แตการดแลผปวยเปนระยะเวลานานกอาจท าใหผดแลเกดความทอแท เบอหนาย เกดความเครยด และเกดปญหากบตวผดแลเอง ซงตามแนวคดความเชอสขภาพของแจนซและเบคเกอร (Janz & Becker, 1984) สามารถอธบายไดวาการทผดแลรบรวาโรคซมเศราทเกดขนอาจเปนอนตรายตอผสงอายทเปนโรคซมเศรากอใหเกดความพการ เสยชวต มผลตอจตใจ หรอมผลกระทบตอบทบาททางสงคม เปนการกระตนใหผดแลเกดความกลว เปนแรงผลกดนใหผดแลแสวงหาความร แกปญหาทเกดขนได ท าใหผดแลมพฤตกรรมการดแลผปวยไดดขน และหากผดแลมความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพผดแลจะมความกระตอรอรน มการแสวงหาขอมลเพอแกไขปญหาทเกดขน ซงจะเปนแรงจงใจในผดแลดแลผปวยใหมสขภาพทดขน

จากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบปจจยทเกยวของกบความสามารถในการดแลของผดแล พบวา ปจจยทมความสมพนธกบความสามารถของผดแล มดงน อายมความสมพนธทางบวกกบความสามารถของผดแลผปวยอยางมนยส าคญทางสถต (r = .23) ซงผดแลสวนใหญเปนวยผใหญ เปนวยทมสขภาพแขงแรง มความพรอมดานวฒภาวะ ภาวะจตใจ การรบรและความสามารถ ในการเขาใจ ตดสนใจในเรองตางๆ และมประสบการณสงผลตอการพฒนาตนเองในมความสามารถในการดแลผปวยไดดขน (แกวตา, 2554) ภาวะสขภาพของผดแล มความสมพนธทางบวกกบความสามารถในการดแลผปวยอยางมนยส าคญทางสถต (r = .56) ซงผดแลทมสขภาพด มแนวโนมทจะมความพงพอใจในชวตมากกวาผดแลทมปญหาทางดานสขภาพและเมอผดแลมสขภาพดจะสามารถ ท ากจกรรมตางๆเพอตอบสนองความตองการของตนเองและผปวยไดอยางเพยงพอ (เอมกา, 2556) สมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยมความสมพนธทางบวกกบความสามารถในการดแลผปวยอยางมนยส าคญทางสถต (r = .56) (แกวตา, 2554) ระยะเวลาในการดแล มความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลทบานของญาตผดแลอยางมนยส าคญทางสถต (r = .48) ซงระยะเวลาทยาวนานในการดแล จะชวยเพมพนประสบการณในการดแลผปวย เกดความช านาญในการปฏบตการดแล (ภรภทร, 2550) การรบรความรนแรงของโรคมความสมพนธทางบวกกบความสามารถของผดแลในการดแลผปวยอยางมนยส าคญทางสถต (r = .35) (พชร, 2551) การทผดแลผปวยรบรวากลมอาการหวใจขาดเลอดเฉยบพลนเปนโรคเรอรงทรนแรง รกษาไมหายขาด และตองรกษาตอเนอง ท าใหญาตผดแลสามารถคาดการณเกยวกบอาการทเกดขนไดวารนแรง จงเปนแรงผลกดนใหผดแลแสวงหาความร โดยเฉพาะความรและค าแนะน าทดจากบคคลากรทมสขภาพ ชวยใหผดแลคาดการณลวงหนาเกยวกบอาการทเกดขน และสามารถแกปญหาทเกดขนได ท าใหความสามารถในการดแลผปวยไดด ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพของผดแล มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดแลของผดแล (r = .52) บคคลทมความเชออ านาจภายในตนนน จะมความกระตอรอรนตอความเปนไปของสงแวดลอม

4 มการแสวงหาขอมลเพอแกไขปญหาทเกดขน ซงจะเปนแรงจงใจในบคคลกระท าสงทตนรบผดชอบใหสมฤทธผล (วชราพรรณ, 2553) ผลการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ สรปไดวามการศกษาทเกยวกบความสามารถของผดแลทงผปวยโรคทางกายและโรคทางจตเวช เชน ความสามารถของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ผปวยกลมอาการหวใจขาดเลอดเฉยบพลน ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจตบเรอรง ผปวยมะเรง เดกสมาธสน ผตดสรา ผปวยโรคลมชกทมอาการทางจต และผปวยจตเภท (แกวตา, 2554; ประกอบพร, 2550; พชร, 2551; สนธยา, 2550; สวมล, 2550; ส าอางค, 2550; หทยชนก, 2553; อน, 2549; อดมศกด, 2550) และพบการศกษาความสามารถของผดแลผสงอายในกลมโรคตางๆ เชน ความสามารถของผดแลผสงอายทเปนโรคปอดอดกน ผสงอายทมภาวะสมองเสอม ผสงอายทมภาวะไตวายเรอรง ผสงอายทมภาวะซมเศรา (ชรตน, 2550; ชลาทพย, 2549; เตอนใจ, 2548; เนตรชนก, 2551; ร าพรรณ, 2552) ซงการศกษาในกลมผดแลผสงอาย ทเปนโรคซมเศรายงพบไดนอย และพบวามงานวจยทมความสมพนธกบความสามารถในการดแลกวางมาก ดงนนผวจยจงสนใจทจะศกษาปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอาย ทเปนโรคซมเศรา โดยปจจยทศกษา คอ อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ โดยผวจยใชทฤษฎของโอเรมในสวนของปจจยพนฐานทเกยวของกบความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ทงนดวยโรคซมเศราซงเปนโรคทปวยนานและเรอรง และสงผลกระทบทรนแรง อาจท าใหผปวยเสยชวตจากการฆาตวตาย ผดแลจงตองเขามามบทบาทในการดแล นอกจากปจจยพนฐานทมอทธตอความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ปจจยอนๆอาจเปนปจจยสงเสรมและมอทธพลตอความสามารถในการดแลผปวยดวย และจากการทบทวนวรรณกรรมพบวาปจจยเหลานมความสมพนธกบความสามารถในการดแลของผดแลในระดบปานกลางซงนาจะเปนตวท านายทดในการท านายความสามารถของผดแลในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราได ดงนนผลทไดจากการวจยครงนสามารถน าไปใชประโยชนในการวางแผนของหนวยงานทเกยวของ ส าหรบการใหความชวยเหลอผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราในครอบครว ตลอดจนเปนแนวทางการพฒนาความสามารถของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราตอไป วตถประสงคการวจย 1. เพอศกษาระดบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

2. เพอศกษาปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ไดแก อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ

5 ค าถามการวจย

1. ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราอยในระดบใด 2. ปจจยดานอาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความ

รนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดหรอไม อยางไร

กรอบแนวคด การวจยครงนผวจยใชทฤษฎของโอเรม (Orem, 2001)โดยใชแนวคดความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพา (dependent-care agency) ซงเปนความสามารถของผใหการดแลในการตอบสนองความตองการการดแลทจ าเปนของบคคลทตองพงพา การดแลบคคลทตองการพงพานนหมายถง การดแลบคคลทเกดขอจ ากด เกดความพรองในการดแลตนเองอาจถกกระทบจากภาวะสขภาพหรอองคประกอบทงภายในและภายนอก ท าใหบคคลนนใชความสามารถของตนเองไดเพยงบางสวน หรอไมสามารถจะใชไดเลย ผสงอายทเปนโรคซมเศราถอวาเปนบคคลทมความพรองในการดแลตนเองเนองจากมความเสอมถอยของสภาพรางกาย มขอจ ากดในการร ขาดความรความเขาใจในการดแลทเปลยนแปลงจากเดม มขอจ ากดในการพจารณาและตดสนใจและมขอจ ากดในการกระท ากจกรรมการดแล ท าใหความตองการการดแลเพมขนตามพฒนาการแหงวย ความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ประกอบดวยโครงสราง 3 ระดบ คอ 1) ความสามารถและคณสมบตขนพนฐานในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา เปนความสามารถขนพนฐานทจ าเปนส าหรบผดแลในการกระท าอยางจงใจและมเปาหมาย 2) พลงความสามารถ 10 ประการ เปนความสามารถซงเปนตวกลางเชอมการรบรและการกระท าทจงใจของผดแลและ 3) ความสามารถในการปฏบตเพอการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงโครงสรางของความสามารถในการปฏบตเพอการดแลแบงเปน 3 ดาน คอ ความสามารถในการคาดการณ ความสามารถในการปรบเปลยนและความสามารถในการลงมอปฏบต โดยผวจยศกษาเฉพาะความสามารถและคณสมบตขนพนฐานและความสามารถในการปฏบตโดยเนองจากตองการอธบายปจจยทเปนเหตส าคญ น าไปสความ สามารถในการลงมอปฏบต ซงพบวาปจจยสวนใหญอยภายใตแนวคดความสามารถและคณสมบตขนพนฐานมากกวาพลงความสามารถ 10 ประการทไมไดระบถงปจจยทเฉพาะเจาะจง และผวจยศกษาเฉพาะระดบความสามารถในการลงมอปฏบตการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยทความ สามารถในการลงมอปฏบตเปนความสามารถขนสดทายทโอเรมระบวาพฒนามาจากความสามารถในการคาดการณ และการปรบเปลยน ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราในการศกษาครงน จงหมายถง ความสามารถในการปฏบตกจกรรมเพอตอบสนองตอความตองการ

6 การดแลทจ าเปนของผสงอายทเปนโรคซมเศราตงแตการวางแผนโดยการเตรยมตวเอง วสดสงของ หรอสงแวดลอม การลงมอปฏบตกจกรรมการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราตามเปาหมายทเฉพาะจงเจาะ การตดตามและประเมนผลการปฏบตวาบรรลตามเปาหมายทวางไวหรอไมอยางไร เพอการปรบเปลยนแกไขและยดเปนแนวปฏบตตอไป ความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราจงประเมนไดจากการวางแผน การลงมอปฏบตกจกรรมการดแล การตดตามและประเมนผลการปฏบตเพอตอบสนองความตองการการดแลทจ าเปนของผสงอายทเปนโรคซมเศราซงเปนการดแลตามลกษณะอาการของโรคซมเศรา ประกอบดวยอาการ 4 ดาน คอ ดานอาการทางกาย ดานอารมณ ดานความคด และดานพฤตกรรม ซงจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของพบวา ความตองการการดแลทจ าเปนของผสงอายทเปนโรคซมเศรา ประกอบดวย 7 ดาน ดงน การดแลดานอาการทางกาย ประกอบดวย 1) การดแลดานโภชนาการเปนการดแลดานการรบประทานอาหารเพอใหไดรบสารอาหารทครบถวนและเพยงพอตอความตองการของรางกาย (ธนพร, 2557; ปณยภพ, 2550; ลวรรณ, 2553; ศนยวจยสขภาพกรงเทพ, 2557; สพตรา, 2555) 2) การดแลดานการนอนหลบพกผอน เปนการดแลเพอใหผปวยไดรบการนอนหลบพกผอนอยางเพยงพอ (ปณยภพ, 2550; เพลนพศ, 2559; ลวรรณ, 2553; วราลกษณ, 2558) 3) การดแลดานการขบถาย เปนการดแลในการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวย (ลวรรณ, 2553) และ 4) การดแลดานสขอนามย เปนการดแลสขอนามยทางดานรางกายและปองกนความไมสขสบายทอาจจะเกดขนกบผปวย (ลวรรณ, 2553; สวนย, 2554) การดแลดานอารมณ ประกอบดวย การดแลดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา เปนการดแลดานจตใจและการชวยเหลอเมอผปวยมอารมณซมเศรา (ปณยภพ, 2550; ลวรรณ, 2553; สวนย, 2554) การดแลดานความคด ประกอบดวย การดแลดานการปองกนการฆาตวตาย เปนการดแลและกระท าเพอปองกนการฆาตวตายและอบตเหตทจะมผลกระทบ ตอสขภาพของผปวย (ปณยภพ, 2550; ลวรรณ, 2553) การดแลดานพฤตกรรม ประกอบดวย การดแลดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย เปนการดแลใหผปวยไดท ากจกรรมหรองานอดเรกทผปวยชอบและออกก าลงกายอยางถกตองตามหลกการออกก าลงกาย (ปณยภพ, 2550; ลวรรณ, 2553) นอกจากนโอเรม (Orem, 2001) กลาววา การทบคคลจะดแลตนเอง หรอดแลบคคลทตองพงพาไดดนนขนอยกบปจจยพนฐานบางประการของผใหการดแลบคคลทตองพงพาซงไดแก อาย เพศ ระยะพฒนาการ ภาวะสขภาพ ลกษณะธรรมเนยมประเพณ ระบบครอบครว ระบบบรการสขภาพ แบบแผนการด าเนนชวต สภาพแวดลอม แหลงประโยชน และประสบการณทส าคญในชวต ในการศกษาครงนผวจยเลอกปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายท เปนโรคซมเศรา ดงน อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ อายเปนปจจยพนฐานของผใหการดแลบคคลทตองพงพา เปนปจจยทบงบอกถงวฒภาวะ ภาวะจตใจ การรบร การตดสนใจในเรองตางๆและมอทธพลในการก าหนดความสามารถ

7 ในการดแลบคคลทตองพงพา เนองจากความสามารถในการดแลตนเองของบคคลจะคอยๆเพมสงขนตามอาย โดยจะสงสดเมอเขาสวยผใหญและลดลงเมอเขาสวยชรา (Orem, 2001) ระยะเวลาในการดแล จดอยในประสบการณทส าคญในชวตของปจจยพนฐานของผใหการดแลบคคลทตองพงพา ระยะเวลาการดแลทยาวนานจะชวยเพมประสบการณในการดแล ชวยท าใหผดแลสามารถปรบบทบาทในการดแลและเกดเปนความช านาญในการปฏบตการดแล แตระยะเวลาในการดแลทยาวนานจะมผลตอปญหาสขภาพของผดแล (Riffle อางตาม ชลาทพย, 2549) และอาจท าใหผดแลรสกทอแท เบอหนายเกดความเครยด และเพมความรสกยากล าบากในการดแลมากขน (Schott-Baer, 1993) ภาวะสขภาพของผดแล เปนปจจยพนฐานของผใหการดแลบคคลทตองพงพา ภาวะสขภาพของผดแลเปนสงส าคญทชวยใหผดแลมศกยภาพเพยงพอทจะจดการกบการดแลบคคลทตองการการดแล ผดแลทมสขภาพดจะสามารถท ากจกรรมตางๆเพอตอบสนองความตองการของบคคลทตองการการพงพา หากผดแลมปญหาสขภาพ จะท าใหศกยภาพของผดแลลดลงจนกระทงไมสามารถตอบสนองความตองการบคคลทตองพงพา (Orem, 2001) การรบรความรนแรงของโรค เปนปจจยทเปนสวนหนงในความสามารถและคณสมบตขนพนฐาน ในสวนความสามารถในการรบรในเหตการณตางๆทงภายในและภายนอกตนเอง การทบคคลรบรวาโรคทเกดขนอาจท าอนตรายตอสขภาพรางกาย กอใหเกดความพการ เสยชวต มผลตอจตใจ หรอมผลกระทบตอบทบาททางสงคม เปนการกระตนใหบคคลเกดความกลว เปนแรงผลกดนใหผดแลแสวงหาความร แกปญหาทเกดขนได ท าใหผดแลมพฤตกรรมการดแลผปวยไดดขน (Janz & Becker, 1984) ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ เปนปจจยทเปนสวนหนงในความสามารถและคณสมบตขนพนฐาน ในสวนความตงใจ ความเขาใจและการยอมรบตนเอง การทบคคลรบรวาเหตการณทเกดขนทงเหตการณทางบวกและเหตการณทางลบเปนผลจากการกระท า หรอความ สามารถของตนเอง ตนสามารถควบคมเหตการณตางๆไดนน บคคลกลมนจะมความกระตอรอรนตอความเปนไปของสงแวดลอม มการแสวงหาขอมลเพอแกไขปญหาทเกดขน ซงจะเปนแรงจงใจในบคคลกระท าสงทตนรบผดชอบใหสมฤทธผล (Rotter, 1996) จะเหนไดว าความสามารถในการดแลบคคลทตองพ งพาจะสมพนธกบปจจยพนฐาน เมอปจจยพนฐานของบคคลเปลยนแปลงจะมผลตอความสามารถในการดแล และผดแลจะตองมความสามารถและคณสมบตขนพนฐานซงเปนความสามารถขนพนฐานทจ าเปนส าหรบการกระท าอยางจงใจและมเปาหมาย ซงเปนผลใหบคคลมความร และการคนพบปญหา หรอความตองการการดแลของผอน รวมทงการก าหนดเปาหมายในการดแลเพอใหผดแลสามารถใหการดแลไดอยางมประสทธภาพและตอบสนองตอความตองการการดแลทจ าเปนของผปวย

8 ภาพ 1. กรอบแนวคดของการวจย สมมตฐานการวจย อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ สามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราได นยามศพทการวจย

ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา หมายถง การประเมนตนเองของผดแลเกยวกบระดบของการปฏบตหรอการท ากจกรรมทเปนการดแล ตงแตการวางแผน การลงมอปฏบตกจกรรมการดแล การตดตามและประเมนผลการปฏบตเพอตอบสนองความตองการการดแลทจ าเปนของผสงอายทเปนโรคซมเศราประเมนโดยใชแบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงผวจยสรางจากทฤษฎการพยาบาลของโอเรม (Orem, 2001) และจากการทบทวนวรรณกรรม ประกอบดวย 7 ดาน ไดแก ดานโภชนาการ ดานการนอนหลบพกผอน ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย ดานการขบถาย ดานการปองการฆาตวตาย ดานสขอนามย และดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา

ปจจยท านาย หมายถง ปจจยทสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราได ไดแก

ปจจยพนฐาน

-อาย -ระยะเวลาในการดแล -ภาวะสขภาพของผดแล

ความสามารถและคณสมบตขนพนฐาน

-การรบรความรนแรงของโรค -ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ

ความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

- ดานโภชนาการ - ดานการนอนหลบพกผอน - ดานการท ากจกรรมและ การออกก าลงกาย - ดานการขบถาย - ดานการปองการฆาตวตาย - ดานสขอนามย - ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา

9 อาย หมายถง ระยะเวลานบตงแตเกดจนถงวนทผวจยท าการแบบสอบถาม โดยนบ

อายเตมปบรบรณ ระยะเวลาในการดแล หมายถง ระยะเวลาเปนวน เดอน ปทผดแลปฏบตหนาทใน

ดานการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา จนถงวนทผวจยท าแบบสอบถาม ภาวะสขภาพของผดแล หมายถง การรบรของผดแลเกยวกบสขภาพดานรางกาย

จตใจ และผลกระทบจากการดแล ท าใหเกดปญหาสขภาพจากการดแล ประเมนโดยใชแบบวดภาวะสขภาพของผดแล เอสเอฟ 12 Short Form Health Survey (SF-12) ฉบบภาษาไทยซงไดรบอนญาตใหใชจากองคกร Quality Metric Incorporated (Ware, et al., 2009) (ภาคผนวก ฉ)

การรบรความรนแรงของโรค หมายถง ระดบการรบรของผดแลเกยวกบ อาการและอาการแสดงของโรคซมเศราในผสงอาย ประเมนโดยใชแบบวดการรบรความรนแรงของโรคทผวจยสรางขน

ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพของผดแล หมายถง ความเชอของผดแลทเชอวา ผสงอายทเปนโรคซมเศรามคณภาพชวตทดหรอไมเกดจากการกระท าหรอความสามารถของผดแลเอง ประเมนโดยใชแบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพของวอลสตน, วอลสตน, และดวลลส (Wallston, Wallston, & Devellis, 1978) ซงแปลโดยกรรณการ และพฒนาโดยวชราพรรณ (2553) ซงผวจยน ามาดดแปลงใหเหมาะสมกบผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

ขอบเขตของการวจย การวจยครงนเปนการศกษาเกยวกบปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแล ผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงท าการศกษาในผดแลผสงอายทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคซมเศรา ตามเกณฑการวนจฉย ICD 10 ทงผทเปนโรคซมเศรามากอนอาย 60 ป และผทเปนโรคซมเศราเมออาย 60 ปขนไป เปนผทรบผดชอบหลกในการดแลชวยเหลอผปวยขณะอยทบานอยางนอย 6 เดอนขนไป ทมารบบรการทแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลจตเวชภาคใต 2 แหง เกบขอมลชวงเดอนกรกฎาคม - เดอนกนยายน พ.ศ. 2559 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ เพอน าขอมลทไดจากการวจยไปใชในการสงเสรมใหผดแลมศกยภาพในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

10

บทท2

วรรณคดทเกยวของ

การศกษาครงนเปนการศกษาปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงผวจยไดศกษาคนควาแนวคด ทฤษฎจากเอกสาร ต าราตางๆและผลงานวจยทเกยวของ ครอบคลมหวขอดงตอไปน

1. ผสงอายทเปนโรคซมเศรา 1.1 เกณฑการวนจฉยผสงอายทเปนโรคซมเศรา 1.2 อาการและอาการแสดงของโรคซมเศราในผสงอาย 1.3 ผลกระทบจากการทเปนผสงอายทเปนโรคซมเศรา 1.4 ความตองการการดแลของผสงอายทเปนโรคซมเศรา 2. ผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา 2.1 ประเภทของผดแล 2.2 การดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา 2.3 ผลกระทบจากการเปนผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา 3. ความสามารถในการดแลของผดแล 3.1 ความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพาของโอเรม 3.2 ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา 3.3 แบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแล 4. ปจจยทมผลตอความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

5. สรปผลการทบทวนวรรณคดและงานวจยทเกยวของ

11 ผสงอายทเปนโรคซมเศรา โรคซมเศราในผสงอายมกพบบอย และการวนจฉยท าไดยาก เนองจากผปวยอาจแสดงอาการไมชดเจน มโรคทางกายรวมดวยและบอยครงอาการซมเศราในผสงอายถกมองวาเปนเรองปกต ผปวยไมรตว อาย สงผลตอการเจบปวยเรอรง กลบเปนซ าบอย อาการของโรครนแรงขน ท าใหเกดผลเสยตอผปวยทงทางดานรางกาย จตใจและสงคม นอกจากนยงสงผลกระทบตอครอบครว คนใกลชดและผดแล (พรพนธ, 2553)

เกณฑการวนจฉยผสงอายทเปนโรคซมเศรา

ผสงอายทเปนโรคซมเศรา หมายถง ผทมอายตงแต 60 ปขนไป ทไดรบการวนจฉยจากจตแพทยวาปวยดวยโรคซมเศราตามการจ าแนกโรคทางจตเวชของสมาคมจตแพทยแหงสหรฐอเมรกา DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition) หรอ ICD-10 (International Classification of Diseases and Related Health Problem 10 th Revision) ซงโรคซมเศราจดอยในกลมโรคอารมณแปรปรวน (mood disorder) สามารถจ าแนกออกเปน 2 กลมคอ โรคซมเศราชนดรนแรง (major depressive disorder: MDD) และโรคซมเศราเรอรง (dysthymic disorder) ซงมความแตกตางกนทความรนแรง และระยะเวลาในการด าเนนโรค ซงในการศกษาครงนผวจยศกษาเฉพาะโรคซมเศราชนดรนแรง ซงมเกณฑการวนจฉยดงน (กรมสขภาพจต, 2555)

1. มอารมณซมเศรา โดยอารมณซมเศราจะมอยเกอบตลอดทงวนและเปนทกวน บางวนอาจเปนมากบางวนอาจเปนนอย

2. ความสนใจหรอความเพลดเพลนใจในกจกรรมตางๆทเคยท าแทบทงหมดลดลงอยางมาก

3. เบออาหารจนน าหนกลดลงหรอบางรายอาจมความอยากเพมขน กนมากจนน าหนกเพม (น าหนกตวเปลยนแปลงมากกวารอยละ 5 ตอเดอน)

4. นอนไมหลบหรอนอนมากกวาปกต 5. ท ากจกรรมตางๆชา พดชา เดนเหน เคลอนไหวเชองชา บางรายมอาการ

หงดหงด กระวนกระวาย อยไมสข 6. ออนเพลย ไมมแรง 7. รสกตนเองไรคา หรอรสกผดอยางไมสมเหตสมผล 8. สมาธลดลง ลงเลใจ 9. คดอยากตาย ไมอยากมชวตอย คดเรองการตายอยเรอยๆ บางรายพยายามฆาตว

ตาย หรอมแผนฆาตวตาย

12 ในบางรายทมอาการรนแรงมากจะมอาการประสาทหลอน หแวว ไดยนเสยงคน

พดต าหนตเตยนหรอหลงผดวาทกคนรอบขางมองตนเองไมด แกลงท าใหตนลมเหลว หากมอาการดงตอไปน อยางนอย 5 ขอ โดยอยางนอยตองมอาการในขอ 1 หรอขอ 2 อยางนอย 1 ขอ และมอาการไมนอยกวา 2 สปดาห ถอวาปวยเปนโรคซมเศราแลว

อาการเหลานท าใหผปวยทกขทรมาน หรอท าใหการประกอบอาชพ การเขาสงคม หรอหนาทดานอนทส าคญบกพรองอยางชดเจน สรปไดวา ผสงอายทเปนโรคซมเศรา หมายถง ผทมอายตงแต 60 ปขนไป ทไดรบการวนจฉยจากจตแพทยวาปวยดวยโรคซมเศราตามการจ าแนกโรคทางจตเวชของสมาคมจตแพทยแหงสหรฐอเมรกา DSM-V หรอ ICD-10 ซงผปวยจะมอารมณซมเศรา ความสนใจในกจกรรมตางๆลดลง เบออาหาร นอนไมหลบ หงดหงด กระวนกระวาย ออนเพลย รสกไรคา มความคดอยากตาย และพยายามฆาตวตาย บางรายอาจมอาการประสาทหลอนหรออาการหลงผด ซงผปวยจะมอาการไมนอยกวา 2 สปดาห

อาการและอาการแสดงของโรคซมเศราในผสงอาย

โรคซมเศราในผสงอายทพบสวนใหญจะมลกษณะเดนคอ มกแสดงออกในลกษณะ ของอาการเจบปวยทางกาย โดยจะมอาการคดวาตนเองเจบปวย เชน เวยนศรษะ เหนอยงาย ปวดเรอรงตามสวนตางๆของรางกาย วตกกงวล หรอปญหาดานความจ า ซงเมอซกประวตเพมเตมจะพบวาอาการอนๆของโรคซมเศรารวมดวย โดยผปวยแตละรายอาจมาพบแพทยดวยอาการและอาการแสดงทแตกตางกนดงน (ดวงใจ, 2553; ประเสรฐ, 2554; พชยและศรไชย, 2558; พรพนธ, 2553; อรพรรณ, 2556) อาการทางกาย ไดแก เบออาหาร น าหนกลด บางรายมความอยากอาหารเพมขนท าใหกนมากกวาปกต ทองผก ปวดศรษะ ปวดทอง คลนไส อาเจยน เจบหนาอก ปวดเมอยตามตว ออนเพลยทงวน ผปวยหญงอาจมประจ าเดอนผดปกตไป นอนไมหลบ ผปวยบางรายอาจนอนหลบมาก ตนตอนดกหรอตนเชากวาปกต เหนอยงาย สมรรถภาพการท างานลดลง ความตองการทางเพศลดลงซงผปวยทกรายจะกงวลอยกบอาการเหลานมาก และคดวาเปนโรคทางกาย

อาการดานอารมณ ไดแก รสกเศรา หดห ไมมชวตชวา รสกไมสดชนแจมใส ไมเบกบาน ใจคอเศราหมอง สะเทอนใจ หงดหงด โกรธงาย ซงพบในผปวยเกอบทกราย รสกเบอหนาย และหมดความสนใจในสงตางๆ มความวตกกงวลสงและมกเกดความกลว สะเทอนใจ รองไหงาย กระวนกระวายใจ โดยอารมณเหลานจะเปนเกอบทงวนและเปนตดตอกนเกอบทกวนนานกวา 2 สปดาหขนไป

13 อาการดานความคด ผปวยจะมสมาธแยลง เหมอลอย หลงลมงาย ความคดอาน

เชองชา ลงเลใจ ไมมนใจตวเอง ผปวยจะมองโลกและชวตของตนเองในแงลบ รสกวาตนเองไมมคณคา ถกทอดทง ทอแทสนหวง ไมมความหมายตอใคร บางคนรสกผดหรอต าหนตนเอง แมวาผอนเหนวาเปนเรองเลกนอย ผปวยอาจจะมความคดอยากตาย

อาการทางพฤตกรรม เชน อาการเชองชา เฉอยชาลง พดนอย คดนาน ซม เคลอนไหวชา รายทมอาการรนแรงจะเคลอนไหวนอยมาก จนแทบไมขยบเนอตว บางรายนงไมพด อยเฉยๆไดนานๆ ผปวยบางคนอาจมอาการกระสบกระสาย หงดหงด นงไมตด อยเฉยไมได ลกเดนไปมา ไมเขาสงคม แยกตว ขาดสมพนธภาพทดกบบคคลอนและกระท าการฆาตวตาย

นอกจากนผสงอายทเปนโรคซมเศราอาจมอาการโรคจตหรอวกลจรต ไดแก อาการหลงผด เชน คดวาตนมความผด มบาป ควรไปตายเสย บางรายมอาการประสาทหลอน หแววเปนเสยงคนต าหนตเตยน หรอนนทาวาราย ผปวยทมอาการเหลานมความเสยงสงตอการฆาตวตาย สรปไดวา ผสงอายทเปนโรคซมเศรา มกแสดงออกในลกษณะของอาการเจบปวยทางกาย และจะพบวาอาการอนๆของโรคซมเศรารวมดวย เชน อารมณผดปกต อารมณเศรา หงดหงด กระวนกระวายใจ เบออาหาร น าหนกลด ทองผก นอนไมหลบ เหนอยงาย สมรรถภาพการท างานลดลง ความตองการทางเพศลดลง ความคดชา ลงเล ไมมนใจ เฉอยชา เฉยเมย เสยสมาธ สมองเสอม ผปวยบางรายอาจพบอาการทางจต และความคดหลงผดซงพบไดบอยในวยสงอาย รสกไรคา ถกทอดทง ทอแทสนหวง รสกผด โทษตนเอง มองโลกในแงราย เบอชวต และอยากตาย

ผลกระทบจากการเปนผสงอายทเปนโรคซมเศรา

การเปนผสงอายทเปนโรคซมเศราจะสงผลกระทบตอการด าเนนชวตและคณภาพชวตของผปวยและผดแลเนองจาก ผทเปนโรคซมเศรา จะมความสามารถในการดแลตนเองลดลงมการเปลยนแปลงตางๆสงผลกระทบทงทางดานรางกาย จตใจ สงคมและเศรษฐกจ โดยเฉพาะผสงอายซงมกจะเจบปวยเรอรงและมความเสอมตามวย จากการทบทวนวรรณกรรม สามารถวเคราะหผลกระทบตอผสงอายทเปนโรคซมเศราไดดงน 1. ดานรางกาย ผสงอายทเปนโรคซมเศราจะมความเสอมของระบบตางๆในรางกายทง ความเจบปวยดวยโรคทางกายและโรคจตเวช ท าใหประสทธภาพของประสาทการรบรและความทรงจ าตางๆลดลง (พรรณธร, 2555) ความสามารถในการดแลตนเองลดลงสงผลใหมปญหาดานความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวน การด าเนนโรคทเปนอยรนแรงขน การท าหนาทดานรางกายเสอมถอยเรวขน มโอกาสเกดอบตเหตหกลมไดงาย ตองใชระยะเวลานานในการรกษา เสยงตอการฆาตวตาย มภาวะแทรกซอนของโรคเพมขนและคณภาพชวตลดลง(Chachamovich, Fleck, Laidlaw & Power, 2008) และจากผลการศกษาเปรยบเทยบระหวางผปวยโรคซมเศรากบ

14 ผปวยโรคเรอรงทางกาย พบวาผปวยโรคซมเศรามระดบความพรองในการท าหนาทของรางกายและจตใจทรนแรงกวาผปวยโรคทางกาย (Wells, Burnam, Rogers, Hays, & Camp,1992) 2. ดานจตใจ เมอเขาสวยสงอาย ซงมการเปลยนแปลงดานรางกายและสงคม กอาจสงผลตอจตใจของผสงอายได มการหมกมนกบเรองของตนเองมากขน ความสามารถในการอดทนตอปญหาหรอความคบของใจตางๆลดลง (วไลวรรณ, 2554) และดวยการเจบปวยดวยโรคซมเศรา อาจท าใหผปวยด าเนนชวตอยางไมมเปาหมาย ไมกระตอรอรน ขาดความคดรเรม ขาดพลงผลกดน ไมรวาแตละวนควรท าหรอตองท าอะไรบาง (สวนย, 2554) ดงนนเมอตองเผชญปญหาและความเปลยนแปลงตางๆ กมแนวโนมทจะเกดความเครยดและความวตกกงวลอยางมาก นอกจากนผสงอายทมความรสกวาชวตทผานมาของตนนนลมเหลว ไมประสบความส าเรจ มกจะเกดความรสกทอแทสนหวง และมความรสกกลวตายมากกวาผสงอายทมความภาคภมใจในชวตของตนทผานมา 3. ดานบทบาททางสงคม ภาระหนาทและบทบาททางสงคมของผสงอายจะลดลงเนองจากสภาพรางกาย การขาดความคลองตวในการคด การกระท า การตดตอกบบคคลอนๆ ท าใหหางไกลจากสงคม (พรรณธร, 2555) และจากความผดปกตจากอาการของโรคซมเศรา ท าใหผปวยขาดความสนใจสงแวดลอมรอบขาง มพฤตกรรมถดถอย ตองการทจะหลกหน แยกตวจากสงคม (สวนย, 2554) สรปไดวาผสงอายท เปนโรคซมเศราจะสงผลกระทบตอการด าเนนชวตและคณภาพชวตของผปวย ทงทางดานรางกาย ดานจตใจ และดานบทบาททางสงคม ทางดานรางกายจะสงผลใหผปวยมปญหาในการปฏบตกจวตรประจ าวน ดานจตใจ ผปวยมกเกดความเครยดและความวตกกงวล รสกทอแท สนหวง และมความรสกกลวตาย และดานบทบาททางสงคม ผปวยมกหลกหนสงคมและเกบตวอยคนเดยว ไมสนใจกจกรรมของสงคม

ความตองการการดแลของผสงอายทเปนโรคซมเศรา ผสงอายท เปนโรคซมเศราถอวาเปนบคคลทมความพรองในการดแลตนเอง

จ าเปนตองไดรบความชวยเหลอจากผดแลเพอตอบสนองตอความตองการการดแลทจ าเปนของผปวย ซงการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรานนเปนการดแลเพยงบางสวนเนองจากผปวยมความเสอมถอยของสภาพรางกายและจตใจ ท าใหประสทธภาพของประสาทการรบรและความทรงจ าตางๆลดลง ขาดความรความเขาใจในการดแลทเปลยนแปลงจากเดม มขอจ ากดในการพจารณาและตดสนใจและมขอจ ากดในการกระท ากจกรรมการดแล ท าใหบคคลนนใชความสามารถของตนเองไดเพยงบางสวน

15 จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของพบวา ความตองการการดแลทจ าเปนของ

ผสงอายทเปนโรคซมเศรา ประกอบดวย 7 ดาน ไดแก ดานโภชนาการ ดานการนอนหลบพกผอน ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย ดานการขบถาย ดานการปองการฆาตวตาย ดานสขอนามย และดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา ซงมรายละเอยดดงน (ธนพร, 2557; ปณยภพ, 2550; เพลนพศ, 2559; ลวรรณ, 2553; วชราพรรณ, 2553; วราลกษณ, 2558; ศนยวจยสขภาพกรงเทพ, 2557; สพตรา, 2555; สวนย, 2554)

1. ดานโภชนาการ ผสงอายทเปนโรคซมเศรา มกจะขาดสารอาหาร เนองจากผปวยมกจะรสกเบออาหาร ความรสกอยากอาหารลดลง ไมรสกหว ตองฝนใจรบประทาน ท าใหน าหนกลด และจากการเปลยนแปลงตามอาย ผปวยมกมปญหาเรองฟน การกลน การขบเคยว ซงแนวทางในการดแลเพอใหผปวยไดรบสารอาหารทครบถวนและเพยงพอตอความตองการของรางกายดงน (ธนพร, 2557; ลวรรณ, 2553; ปณยภพ, 2550; ศนยวจยสขภาพกรงเทพ, 2557; สพตรา, 2555) 1) คารโบไฮเดรต จะท าใหระดบน าตาลกลโคสในเลอดสงขน ซงจะไปกระตนการหลงอนซลนทมฤทธใหรางกายดงกรดอะมโนตวอนๆไปใช ท าใหมกรดอะมโนทจะแยงจบกบทรปโตแฟนในการผานเขาสมองนอยลง ทรปโตแฟนจงผานเขาสมองไดมากและถกเปลยนเปนซโรโทนนไดมากขน สงผลใหรสกผอนคลายความตงเครยดลง ซงคารโบไฮเดรตทไดควรถกยอยและดดซมชาๆ เพอใหคงระดบกลโคสในเลอด โดยควรมาจากธญญาหารทไมผานการขดส เชนขาวซอมมอ ขาวกลอง ผกประเภทหว ขนมปงทท าจากแปงหรอขาวสาลทงหมด และควรหลกเลยงอาหารทมน าตาลสง เชนไอศกรม ขาวขาว ขาวเหนยว เคก ลกอมเนองจากจะถกดดซมอยางรวดเรว ท าใหระดบน าตาลในเลอดลดลงอยางรวดเรว สงผลใหรางกายออนแรง เซองซม การรบประทานอาหารทมคารโบไฮเดรตสง เชน ขาวเหนยว ขาวโพด เผอกหรอมนจะเพมการสรางเซโรโทนนท าใหอารมณดขน 2) โปรตน อาหารกลมนจะชวยซอมแซมสวนทสกหรอของรางกายและชวยใหสมองมความกระฉบกระเฉง ตนตว ในหนงวนผสงอายควรไดรบโปรตน 1 กรมตอน าหนกตว 1 กโลกรม หรอวนละ 4-5 ชอนโตะ เนอสตวตางๆควรท าใหสะดวกตอการเคยวและการยอยจงควรเลอกเนอสตวชนดออนนม เคยวงาย ไมตดฟน เชน ปลา กง หรอใชวธหงตมใหนม เชน ตม ตน เคยว สบ และบด ควรบรโภคปลาสปดาหละ 2-3 ครง ซงนอกจากจะเปนแหลงอาหารโปรตนทดแลว ยงเปนแหลงของไขมนไมอมตวชนดโอเมกา 3 ซงชวยใหอารมณด ลดความเครยด ควรบรโภคไขสปดาหละ 3-4 ฟอง หากมปญหาไขมนในเลอดสงควรลดจ านวนลงหรอบรโภคเฉพาะไขขาวเทานน ควรดมนมวนละ 1 แกว อาจดมนมพรองมนเนยหรอนมถวเหลอง ควรรบประทานถวชนดตางๆ เชน ถวลสง ถวเหลอง ถวเขยว เพมใหไดกากใยอาหารเพมขน

16 3) ไขมน เปนอาหารทใหพลงงาน และเปนแหลงของกรดไขมนจ าเปนและวตามนหลายชนด นอกจากนยงเปนตวชวย ละลายไขมนบางชนดดวย ผปวยมความตองการพลงงานลดลง จงมความตองการอาหารประเภทไขมนลดลงดวยโดยควรไดรบไขมนไมเกนรอยละ 25-30 ของปรมาณพลงงานทไดรบตอวน ควรไดรบน ามน วนละ 4-6 ชอนชา ควรใชน ามนทมกรดไลโนเลอก เชน น ามนถวเหลอง น ามนดอกทานตะวน หรอน ามนขาวโพดในการปรงอาหาร ควรหลกเลยงไขมนจากสตว เชน หนงเปด หนงไก หนงหม ไขแดง เพราะอาหารเหลานมไขมนสงเกนความจ าเปน ซงหากไดรบอาหารทมไขมนสงหรอกนอาหารปรมาณมาก อาหารจะอยในกระเพาะอาหารนานขน เลอดตองมาเลยงกระเพาะอาหารเปนเวลานาน จงมเลอดไปเลยงสมองนอยลง สงผลใหไมสดชนและงวงนอน 4) เกลอแรและวตามน เปนอาหารทชวยใหอวยวะตางๆท างานตามปกต ชวยในการสรางกระดก ฟน โลหต แรธาตทผปวยตองการและมกจะขาดคอ ธาตเหลก ธาตสงกะสและแคลเซยม ธาตเหลกพบมากในนม กอนเตาห ผก ผลไม เมลดงา กระดกสตว เชน ปลาบนหรอปลากระปอง ธาตสงกะส พบมากในอาหารทะเล และปลา แคลเซยมพบในนม ปลาเลกปลานอย กงแหง นอกจากน วตามนบรวม กรดโฟลก และวตามนบ 12 ชวยลดความเครยดได 5) ผกและผลไม ควรเลอกรบประทานผกหลายๆชนดสลบกน ควรปรงโดยวธตมสกหรอนง เพราะจะท าใหยอยงาย ไมเกดแกสในกระเพาะ ปองกนทองอดทองเฟอได ควรรบประทานผกวนละ 2 ทพพ ควรรบประทานผลไมทกวนเพอใหรางกายไดรบวตามนบ โฟเลท วตามนซ และใยอาหารอยางเพยงพอ เลอกผลไมทเนอนม เคยวงาย เชน มะละกอ กลวยสก สม ควรรบประทานอยางนอยวนละ 1-2 ครง ครงละ 6-8 ชน/ค า ส าหรบผปวยทมปญหาเรองอวนหรอเปนเบาหวาน ควรหลกเลยงผลไมหวานจด เชน ทเรยน ล าไย ขนน นอยหนา 6) น า น ามความส าคญในการชวยยอยอาหาร และการขบถายของเสยผปวยควร ดมน าอยางนอยวนละ 6-8 แกว หรอ 1500-2000 มลลลตรตอวน โดยน าทไดรบ อาจเปนน าผลไม หรอนมกได เพอปองกนไมใหรางกายเกดภาวะขาดน า ซงจะท าใหปากแหง ผวแหง ออนเพลยและมนงงได นอกจากน หากผปวยมปญหาโรคฟน ควรพาผปวยไปพบทนตแพทย ควรบรโภคอาหารใหครบ 5 หมตอวน และเพยงพอตอความตองการของรางกาย ควรเลอกอาหารทผปวยพอจะรบประทานได หรอผปวยชอบ แบงอาหารเปน 5-6 มอ โดยใหอาหารมอเทยงเปนมอหลก สวนมอเชาและมอเยน ควรเปนอาหารออน ยอยงาย รสไมจด จดอาหารเสรมมอสายและบาย จดอาหารใหมสสน กลน ชวนรบประทาน จดสถานทรบประทานอาหารทผปวยคนเคย และบรรยากาศเงยบสงบ ควรงดหรอหลกเลยงเครองดมทคาเฟอน เชน ชา กาแฟ น าอดลม เนองจากคาเฟอนเปนสารกระตนและเพมการหลงกรดในกระเพราะอาหาร เพมความเครยดทางรางกายโดยเฉพาะอยางยงในชวงทมความเครยด อาจท าใหเกดอาการซมเศราได งดเครองดมทมแอลกอฮอร เพราะมฤทธในการกดประสาท เมอดมเปน

17 ระยะเวลานานจะท าลายเซลลสมองและท าใหรางกายขาดวตามนบ ส าหรบผปวยทมอาการซมเศรารนแรงมากและขาดสารอาหารควรปรกษาแพทยและอาจตองใหอาหารเสรม

2. ดานการนอนหลบพกผอน จากลกษณะของผสงอายทเปนโรคซมเศรามกจะมปญหาเรองการนอน เชน นอน

ไมหลบ ซงอาการนอนไมหลบมไดตงแตนอนหลบยาก หลบไมสนท ฝนราย ตนบอย ใชเวลานานกวาจะหลบได บางคนนอนหลบงายใชเวลาไมนานแตหลบๆตนๆทงคนผปวยมกจะบนวาไมรสกสดชนเมอตนนอน ซงจะสงผลตอกจวตรประจ าวน สขภาพและการรวมสงคมของผปวย ซงมแนวทางในการดแลการนอนหลบพกผอน ดงน (ปณยภพ, 2550; เพลนพศ, 2559; ลวรรณ, 2553; วราลกษณ, 2558)

1) ดแลใหผปวยพกผอนวนละ 6-8 ชวโมง 2) จดใหผปวยเขานอนและตนนอนใหตรงเวลา หากเขานอนแลวนอนไมหลบให

ลกมาท ากจกรรมทไมเครยด เมอรสกงวงแลวจงกลบเขานอน เมอตนนอนตอนเชาใหลกจากทนอนทนท 3) ควรมการเตรยมตวกอนเขานอน ดแลความสะอาดของรางกาย ปากฟน และ

ปสสาวะกอนนอน 4) หากผปวยนอนไมหลบ อาจใชเทคนคการผอนคลายทางรางกายและจตใจ

เชน อานหนงสอ ดโทรทศน ฟงเพลงทผอนคลาย สวดมนตกอนเขานอน หรอท าสมาธ 5) ควรลดชวงเวลาการงบหลบชวงกลางวน โดยจดใหนอนกลางวน 30 นาทถง

1ชวโมง พยายามหากจกรรมตางๆใหผปวยท า เชน ออกก าลงกายเบาๆ รดน าตนไม 6) ดแลใหผสงอายรบประทานอาหารวาง หรอเครองดมทดมแลวนอนหลบได

เชน นม โอวลตน และควรงดเครองดมทมคาเฟอน เชน กาแฟ น าอดลม แอลกอฮอร 7) จดสงแวดลอมเพอชวยใหการนอนหลบของผปวยดขน เชน การใชไฟสลวๆ

ไมเปดไฟจาตรงบรเวณหวเตยง พยายามงดการใชเสยง 8) ไมใชยานอนหลบ หากจ าเปนตองใช ใหใชตามแผนการรกษาของแพทย

3. ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย จากลกษณะของผสงอายทเปนโรคซมเศราจะมความรสกเบอและหมดความสนใจ

ในสงตางๆ กจกรรมตางๆทเคยชอบกรสกเบอ และไมสนใจ เกบตว ไมมปฏสมพนธกบผอน คดหมกมนอยกบตวเอง ซงมแนวทางในการดแลผปวยในการสงเสรมการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย ดงน (ปณยภพ, 2550; ลวรรณ, 2553)

1) กระตนใหผปวยท ากจกรรมผอนคลายทผปวยชอบ เชน ฟงเพลง อานหนงสอ เดนเลน เปนตน

2) สนบสนนใหผปวยท ากจกรรมดวยตนเองใหมากทสด โดยเปนกจกรรมทท าไดงายและใชเวลาในการท ากจกรรมสนๆ

18 3) ชกชวน/พาผปวยไปรวมงานหรอท ากจกรรมรวมกบญาต เชน งานบวช งาน

ประจ าป เปนตน 4) สงเสรมใหผปวยไดรวมกจกรรมกบกลมในสงคม เชน ชมรมผสงอาย กจกรรม

ทางศาสนาทวด เปนตน 5) ใหผปวยเหนประโยชนของการออกก าลงกาย ซงการออกก าลงกายจะเพม

เอนโดรฟน (endorphine) ชวยลดความวตกกงวล ลดอาการซมเศรา เพมความรสกมคณคาในตนเอง (Miller, 1999)

6) กระตนใหผปวยออกก าลงกายอยางนอยสปดาหละ 3-5 วน ครงละ 20-60 นาท 7) หากผปวยมโรคประจ าตวหรอมความพการบางอยางควรปรกษาแพทยกอน

วาชนดและวธการออกก าลงกายนนจะเปนอนตรายตอสขภาพของผปวยหรอไม 8) ดแลใหผปวยออกก าลงกายทละนอย แลวคอยเพมขนสขนาดทพอเหมาะและ

หยดพกเปนชวงสนๆ หากมอาการผดปกตเกดขน เชน เวยนศรษะ เจบหนาอก หายใจขด ควรหยดการออกก าลงกายนนทนท

9) กอนออกกก าลงกายทกครง ควรอบอนรางกายและผอนคลายรางกายดวยการเดนหรอท ากายบรหารอยางนอยครงละ 5-10 นาท เพอปองกนการบาดเจบ

10) งดการออกก าลงกายทเปนการแขงขนซงไมเคยปฏบตมากอน 11) ดแลใหผปวยออกก าลงกายอยางใดอยางหนง เวลาไหนกได ตามสะดวก

12) รปแบบการออกก าลงกาย เชนการเดนหรอวงชาๆ การออกก าลงกายโดยวธกายบรหาร การวายน า เดนในน า ขจกรยาน ร ามวยจน โยคะ

ประโยชนของการออกก าลงกายกบสขภาพจต 1) เพมความส าเรจและความเชอมนในตนเอง การออกก าลงกายเพมความรสก

วา เราท าอะไรไดส าเรจ เมอท าตอเนองนานๆกจะเปลยนเปนความมนใจในตนเอง ซงผปวยซมเศราจะขาดความมนใจในตนเอง รสกขาดประสทธภาพ การออกก าลงกายจะเปนจดเรมตนของการประสบความส าเรจขนตน

2) หนเหความสนใจไปในทางบวก เมอผปวยมอารมณเศรา มกจะสนใจหมกมน กบตวเอง กบอาการทเกดขน การออกก าลงกายชวยหนเหความสนใจออกไปเรองอน ลดความคดในแงลบ

3) เพมความมคณคาในตวเอง การออกก าลงกายชวยฟนฟอาการทคดวาตวเองไรคา ไรประสทธภาพ ออกก าลงกายแมเพยงนดกชวยใหมองตวเองดขน เหนคณคาในตงเอง และคดท าตวใหเปนประโยชนเพมขน

4) สงแวดลอมพรอมสนบสนน การออกก าลงกายเปดโอกาสใหผปวยไดสมผสกบสงแวดลอม ไดพบปะผคน

19 4. ดานการขบถาย

ผสงอายทเปนโรคซมเศรามกจะมปญหาเรองทองผก อาจมสาเหตมาจากการเปลยนตามสภาพอาย ท าใหการท างานหรอการเคลอนไหวของล าไสลดลง ท าใหรางกายไมสามารถขบถายอจจาระออกมาได และจากอาการของโรคซมเศรา อาจท าใหผปวย รสกเศรา เบอหนาย ไมอยากท ากจกรรมตางๆ นอนตดเตยง รบประทานอาหารไดนอย มปญหาในเรองการเคลอนไหว และจากผลขางเคยงของยาตานเศรา ซงมแนวทางในการดแลการขบถายดงน ( ลวรรณ, 2553)

1) ดแลใหผปวยดมน าวนละ 2-3 ลตร และใยอาหาร เชนผก ผลไม ธญพช ถว น าผลไม (สม มะนาว ลกพรน) ในลกษณะหนเปนชนเลกๆ ปน หรอตมเปนน าซป

2) ดแลใหผปวยออกก าลงกายอยางสม าเสมอ เชน เดนหลงอาหาร 20-30 นาทบรหารกลามเนอองเชงกรานโดยการขมบกนเกรงไวนาน 3-4 วนาท รอบละ 25-30 ครง ท าวนละ 3 รอบ ยดเหยยดขอตอตางๆ

3) ดแลใหผปวยขบถายอจจาระใหเปนเวลาประจ า หลงอาหารเชาเปนเวลาทดท เนองจาก มรเฟลกซแกสโทรโคลค (gastrocolic) มากทสด ควรถายในทานงทสบาย ส าหรบผสงอายทออนแอควรเปนทนงพงได มราวยดเกาะ มความเปนสวนตว และใหเวลาส าหรบการขบถาย ไมเรงรบ นงนานประมาณ 20 นาท

4) ใหผปวยเหนความส าคญของการขบถายอจจาระ ไมควรกลนอจจาระ เมอปวดถายอจจาระควรรบเขาหองน าทนท

5) ผปวยททองผกมาก อาจใหรบประทานยาระบาย ยาเหนบชวยระบาย หรอการสวนอจจาระ

6) ในระหวางทองผก การขบถายไมปกต หากรบประทานอาหารทมแปงมาก เชน ขนมกรบกรอบ บะหมส าเรจรป อาหารรสจด เผดจด เคมจด ชา กาแฟ สรา หรอเครองดมทมแอลกอฮอร อาหารและเครองดมทมรสหวานจด เชน ขนมหวาน น าอดลม เปนตน

นอกจากผปวยจะมปญหาเรองทองผกแลว ผปวยบางรายอาจมปญหาเรองการขบถายอจจาระ กลนปสสาวะไมอย ซงเกดจากการท าหนาทของระบบทางเดนปสสาวะลดลงจ านวนเลอดไปเลยงไตลดลง ความสามารถของการบบตวของกระเพาะปสสาวะลดลง ความจในกระเพาะปสสาวะลดลง มปสสาวะคางในกระเพาะปสสาวะมากขน การท างานของกลามเนอหรดกลามเนอองเชงกรานลดลง ท าใหผสงอายกลนปสสาวะไมอย ซงมแนวทางในการดแลดงน (ลวรรณ, 2553)

1) ดแลใหผปวยดมน าอยางเพยงพอ วนละ 2-3 ลตร จะชวยเพมความตงตวใหกบกระเพาะปสสาวะ และลดการระคายเคองในระบบทางเดนปสสาวะ

20 2) ใหดมน ากอนเวลาเขานอนอยางนอย 2 ชวโมง เพอลดจ านวนครงในการถาย

ปสสาวะในตอนกลางคน จดใหดมน าในเวลากลางวนมากกวาในชวงเยนและกลางคน เพอปองกนการถายปสสาวะรดทนอน

3) หลกเลยงการดมเครองดมทมสวนประกอบของคาเฟอน ซงมมากในชอคโกแลต ชา กาแฟ น าอดลม เพราะสารประเภทนท าใหขบน าในระบบปสสาวะออกมาก

4) จดตารางการถายปสสาวะใหผปวย เชน ถายปสสาวะทก 1, 2, 4 ชวโมง และคอยกระตนใหขบถายเปนเวลา

5) ฝกการหดรดตวของกลามเนอ เพอเพมความแขงแรงของกลามเนอองเชงกราน โดยการฝกขมบกนและชองคลอด

6) จดสงแวดลอมทเอออ านวยในการปสสาวะ สถานทควรสะอาด ปราศจากกลน สะดวก ปลอดภย แขงแรง ไมลน และมราวยดเกาะ มความเปนสวนตว แสงสวางเพยงพอ ไมไกลจนเกนไป

7) ใหเวลาในการขบปสสาวะ ไมควรเรงรบ 5. ดานการปองการฆาตวตาย

ผสงอายทเปนโรคซมเศราจะความเสยงตอการฆาตวตายสง เนองจากผปวยอาจมอารมณเศราตลอดเวลาและเปนอยนาน ท าใหเกดการเปลยนแปลงอารมณและพฤตกรรมอยางเหนไดชด เชน รสกไมมความหวง ไรคณคา สนหวง มความคดฆาตวตาย (ปณยภพ, 2550) นอกจากนผปวยกลมนยงมการเปลยนแปลงสภาพรางกาย ท าใหผปวยมขอจ ากดในการเคลอนไหวและจากอาการของโรคท าใหผปวยบางรายมอาการกระวนกระวาย อยไมสข ผดลกผดนง เดนไปเดนมา มอาการหลงผด ซงอาจกอใหเกดอนตราย เชน การพลดตกหกลม ซงมแนวทางในการสงแวดลอมใหเหมาะสม และปลอดภยส าหรบผปวย ดงน (นพวรรณ, 2559; ปณยภพ, 2550; ลวรรณ, 2553)

1) ควรมผดแลอยตลอดเวลา ไมควรปลอยใหผปวยอยคนเดยว ถาเขาหองน ากควรอยในสายตา

2) จดเกบของมคม ยา หรอสงของทอาจท ารายตนเองไวในททมดชด 3) ถาตองกนยาควรจดใหกนทละมอ และเกบซองยาไว

4) จดใหอยหองพกชนลาง ระมดระวงการออกไปทระเบยง หรอหนาตาง ถาไมมลกกรงปองกน

5) ไมพดต าหนประชดประชน หรอพดทาทายใหท ารายตนเองอก 6) สงเกตอารมณเศราจากสหนา ทาทาง ค าพดสงลาหรอตดใจไดและอารมณเศรา

ถาเปลยนจากซมเศราเปนสดชนอยางกระทนหน ควรระมดระวงมาก 7) พนบานควรอยในระดบเดยวกน พนไมลน บนไดมราวเกาะ

21 8) หองนอนไมควรอยชนบน ถาเปนไปไดควรพกอยชนลางของบาน และหอง

นอนควรอยใกลหองน า 9) ปพนยางกนลนใหเตมพนทหองน า อบตเหตจากการลนหกลมในหองน าพบ

มาก และเปนอนตรายถงแกชวต 10) ดแลใหมแสงสวางเพยงพอโดยเฉพาะทางเดนและบนไดอากาศถายเทด

11) จดสงของตางๆไวใหเรยบรอย ไมเกะกะ สะดวกตอการเดน 12) จดอปกรณของใชตางๆใหมเฉพาะทจ าเปนและหลกเลยงของใชทเปนอนตราย

เชน ของมคม อปกรณเครองครว เชอก 13) อยาเกบของหนก หรอของทผสงอายตองใชไวในทสง 14) ควรตรวจเครองไฟฟาทกชนดทตองใชเปนประจ า เชน สายไฟ ปลกไฟ ให

อยในสภาพดอยเสมอ ไมวางสายไฟบนพนบาน กอนเขานอนตองถอดปลกเครองใชไฟฟาทกชนดทไมใชงานออก

15) เลอกรองเทา หรออปกรณชวยเดนทเหมาะสม 16) บอกใหผปวยทราบเกยวกบสภาพแวดลอม เชน ใคร ท าอะไร เมอใด ทไหน

และอยางไร เพอใหผปวยรสกปลอดภย 6. ดานสขอนามย

ผสงอายทเปนโรคซมเศรามกจะไมสนใจในเรองสขอนามย ไมสนใจทจะอาบน า แปรงฟน สขอนามยจงไมคอยด มกลนกายไมพงประสงค จงมแนวทางในการดแลดานสขอนามยดงน (ลวรรณ, 2553; สวนย, 2554)

1) กระตนใหผปวยอาบน าและช าระรางกาย โดยใหผปวยชวยเหลอตนเองใหมากทสดเทาทจะท าได

2) ดแลใหผปวยดแลสขอนามยของปากและฟน โดยดแลใหผปวยแปรงฟนอยางนอยวนละ 2 ครง เชาและกอนนอนอยางถกวธ พาผปวยไปพบทนตแพทยตรวจสขภาพในชองปาก อยางนอยปละ 2 ครง

3) ถาใสฟนปลอมชนดถอดไดบางสวน ตองถอดออกลางและแปรงทกครงหลงอาหาร โดยใชน าสะอาดและยาสฟน โดยใชผาสะอาดชบน าเชดบรเวณสนเหงอก บวนปากหลายๆครง ถาใสฟนปลอมชนดถอดไดทงปาก กอนนอนควรถอดท าความสะอาดแลวแชน าไว เพอไมใหฟนปลอมแหงกรอบ และตองเปลยนน าทกครงทแชฟนปลอม ถาใสฟนปลอมชนดตดแนน ตองแปรงฟนหลงอาหารทกครง และใชไหมขดฟนสอดเขาไปท าความสะอาดใตฟนปลอม

4) ถาใสฟนปลอมทงปาก ใหไปพบทนตแพทยทก 2 ป ถาใสฟนปลอมเพยงบางซใหไปพบทนตแพทยทก 6 เดอน

22 5) ดแลผวหนง โดย ผวหนงทแหงคนเปนขย ไมควรอาบน าบอย ใชสบเทาทจ าเปน

ผวหนงเปนตม กอน ใหรกษาความสะอาด หลกเลยงถกสงระคายเคอง แสงแดด ผวทเปลยนสโดย เฉพาะบรเวณทถกแสงแดด จะเกดกระด า กระขาว จากการเสอมของเซลลเมดสตามอาย จงควรหลก เลยงการถกแสงแดด ผวหนงอกเสบจากการแพ ใหสงเกตวาเกดจากสาเหตใดหลกเลยงสงทเปนสาเหตนน ถารนแรงควรปรกษาแพทย ผวหนงยนเหยวและหยอนยาน จะฉกขาดงาย จงควรระวงการถกกระทบกระแทก ดวยของแขง ของมคม ควรตดเลบใหสน หลกเลยงการแกะเกา ดแลผวหนงใหแหงอยเสมอ เปลยนทานอนทก 2 ชวโมง ใชผาหรอหมอนรองบรเวณปมกระดกเพอปองกนแผลกดทบ 6) สงเกตอาการไมสขสบายของผปวย พรอมทงหาสาเหตและชวยเหลอตามอาการ เชน เปนไข เวยนศรษะ ปวดเมอยตามตว

7. ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา ผสงอายทเปนโรคซมเศราจะมอารมณซมเศรา เบอหนาย รสกทอแท สนหวง รสก

ไรคา ไมมความหมายตอใคร บางคนรสกผดหรอต าหนตนเอง ผปวยอาจจะมความคดอยากตาย (พชย, 2555; พรพนธ, 2553) ซงมแนวทางในการดแลดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา ดงน (ปณยภพ, 2550; ลวรรณ, 2553; สวนย, 2554)

1) กระตนใหผปวยไดบอกถงความคดและความรสก ระบายสงทเกดขน ส งทสะเทอนใจ สงทท าใหรสกเศรา ผปวยจะมความรสกเศรามาก ผดแลควรมความเขาใจ ใหความสนใจในการรบฟงอยางสงบ เปดโอกาสใหไดระบายความรสกตางๆ

2) สงเสรมความรสกมคณคาในตนเองโดยการ ชวนพดคย หรอใหผปวยเลาเรองราว เหตการณทผปวยชอบ สงทภาคภมใจ

3) การปลกตนไมหรอท าสวนหรอดแลสตวเลยง ชวยใหผปวยพบสงทมการเจรญ เตบโต มความรสกเปนทรกและไดรบการยอมรบ มความสข สงบ และสบายใจ

4) ใหการสนบสนนดานจตวญญาณ เชน เปนเพอนไปท าบญทวด ชวยใหประกอบพธกรรมตางๆ อานหนงสอธรรมะใหฟง

5) ดแลและกระตนใหผปวยรบประทานยาทางจตเวชใหตรงเวลาสม าเสมอตอเนอง 6) ดแล/พาผปวยไปรบยาตอเนองหรอพาไปพบแพทยตามวนนด

7) สงเกตผลขางเคยงจากยาตานอาการซมเศรา (antidepressant drugs) ไดแก ความดนโลหตต าเมอลกขนจากทานอน (orthostatic hypotension) หวใจเตาผดจงหวะ ตามว ทองผก ปสสาวะไมออก ปากแหง เหงอออกมาก ออนเปลย ไมมแรง ซม กลามเนอกระตก มอสนประสาทหลอน หลงผด เปนตน และใหการดแลเมอมอาการขางเคยงของยา เชน อาการปากแหงและคอแหง ดแลใหจบน าบอยๆ หรอใหอมน าแขงกอนเลก การปองกนอาการหนามด วงเวยนเนองจากความดนโลหตต า โดยการลกนงหรอลกเดนชาๆ หากผปวยรสกไมสขสบายมาก รสกทกขทรมาน อาจพาผปวยไปพบแพทยเพอปรบยา

23 ผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา หมายถง สมาชกคนใดคนหนงในครอบครวทมความสมพนธเปนญาต หรอบคคลทมความส าคญในชวตของผรบบรการ ซงอาจเปน คสมรส บดามารดา ลก หลาน ญาต หรอพนอง เปนผใหการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ทไมสามารถดแลตนเองได หรอดแลตนเองไดเพยงบางสวนโดยใหความชวยเหลอดแลในกจกรรมตางๆ เปนการดแลดวยความรก ความเอออาทร ความผกพน และ ไมไดรบคาจางตอบแทน (ศรพนธ, 2554; Browning & Hogstel, 1994; Carers, 2005; Orem, 2001; Ross & Mackenzie, 1996)

ผดแลเปนผทมบทบาทส าคญในการตอบสนองความตองการของผสงอายทเปนโรคซมเศรา จากการเปนบคคลทรใจและรจกผปวยมากทสด เปนตวกลางส าคญทจะถายทอดสอสารใหกบทมสขภาพไดรจกวถชวต เปนตวกลางส าคญในการชวยใหผปวยเขาใจความเจบปวยทเกดขน รวมทงเปนผทผปวยไววางใจ และมนใจวาจะใหการตอบสนองในทกดานได (ผองพรรณ, 2554)

ประเภทและลกษณะของผดแล ผดแลแบงออกเปน 2 ประเภทใหญๆ (Bell & Gibbons อางตาม ศรพนธ, 2554) ดงน 1. ผดแลแบบเปนทางการ (formal care/caregiver) หมายถงกลมผดแลทเปนวชาชพ

จากสถานบรการพยาบาลหรอกลมองคกรทเคยผานการฝกอบรมมากอนและไดรบเงนเปนการตอบแทนซงอาจเปนแพทยพยาบาล บคลากรทางการแพทย รวมทงผชวยเหลอการดแลจากศนยทใหบรการดแลผปวยทบาน

2. ผดแลไมเปนทางการ (informal care/caregiver) หมายถง กลมผในการชวยเหลอในกจวตรประจ าวนตางๆ แกผปวยโดยไมผานการอบรมมากอน และไมไดรบเงนเปนคาตอบแทน แตเปนการดแลทมาจากความรก ความส านกในบญคณหนาท ซงผดแลมความสมพนธสวนตวกบผรบการดแล เชน สมาชกในครอบครว ญาตพนอง เพอนและในการดแลอาจมผมสวนรวมหลายคน

ส าหรบฮอโรวทย (Horowitz, 1985) ไดจ าแนกผดแลไว 2 ลกษณะตามระดบของเขตความรบผดชอบในการปฏบตกจกรรมการดแลผปวยและการใหเวลาในการดแล ซงประกอบดวย 1. ผดแลหลก (primary caregiver) คอ บคคลทผไดรบการดแลระบวาเปนผใหการชวยเหลอดแลในเวลาเจบปวย หรออาจเปนผใหเวลาในการดแลคดเปนชวโมงตอวนสงสด หรออาจเปนผทยอมรบตนเองวาเปนผดแล ท าหนาทปฏบตตอผปวยโดยตรง เชน การอาบน า ท าความสะอาด ดแลสขวทยาสวนบคคล ดแลเรองการรบประทานยา โดยใหเวลาในการดแลอยางสม าเสมอตอเนองมากกวาคนอน

24 2. ผดแลรอง (secondary caregiver) คอบคคลอนทอยในขายของการดแลมหนาท

จดการดานอนซงไมไดกระท าตอผปวยโดยตรง แตอาจใหการชวยเหลอเปนครงคราว โดยมระยะเวลาในการดแลนอยกวาผดแลหลก

การศกษาครงนศกษาในผดแลหลกทเปนการดแลโดยไมเปนทางการ เนองจากเปนผทมความใกลชดกบผปวย ใหการชวยเหลอดแลผปวยในทกๆดาน และมบทบาทส าคญในการดแลทจะชวยใหผปวยมคณภาพชวตทดขน

การดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาการดแลของผดแลในการดแลผสงอาย เพอ

ตอบสนองความตองการของผสงอายทเปนโรคซมเศรา ประกอบดวย 4 ดานคอ 1. การดแลทตอบสนองความตองการดานรางกาย เปนการดแลกจวตรประจ าวนท

ครอบคลม ทงเรองการดแลดานอาหาร การแตงตว การท าความสะอาดรางกาย การดแลดานการขบถาย การชวยเหลอในการเคลอนไหว การออกไปท ากจกรรมนอกบาน การจดทอยอาศยใหอยอยางเหมาะสมการอ านวยความสะดวกเรองพาหนะเดนทาง การชวยเหลอดานแรงงาน (กาญจนา, 2557; ศศพฒน, 2552; สพตรา, 2556; Browning & Hogstel, 1994) และการดแลเมอเจบปวย เชน การจดการเรองยา การดแลแผลกดทบ การท ากายภาพบ าบด (ศศพฒน, เลก, ปรยานช, และธนกานต, 2552) ชวยเหลอใหไดรบบรการจากระบบสขภาพ ประสานงานกบบรการทางสขภาพ และพาผสงอายไปรบบรการตามนด (Browning & Hogstel, 1994) นอกจากน เกสร (ม.ป.ป.) กลาววา การดแลดานรางกาย ไดแก การออกก าลงกาย ความเครยดและความวตกกงวล การปองกนอบตเหตและอนตรายทอาจเกดขนกบผสงอาย 2. การดแลทตอบสนองความตองการดานอารมณและจตใจ ผสงอายมการเปลยน แปลงหรอเกดวกฤตทางจตใจอารมณหลายประการ มอาการซมเศราอารมณออนไหวงาย บทบาทสวนใหญเปนเรองของคานยมในการเคารพผอาวโส โดยสอบถามทกขสข ใหความรกเอาใจใส ปฏบตดานความเคารพ สรางความรสกมคณคาโดยใหก าลงใจ ใหเวลาพดคย และรบฟง (กาญจนา, 2557; ศศพฒน, 2552) ใหการสนบสนนดานจตวญญาณ เชน เปนเพอนไปท าบญทวด ชวยใหประกอบพธกรรมตางๆ อานหนงสอธรรมะใหฟง (Browning & Hogstel, 1994)

3. การดแลทตอบสนองความตองการดานเศรษฐกจ ไดแก การชวยเหลอคาใชจายในบาน คาใชจายสวนตวของผสงอาย การจดหาอาชพทเหมาะสม ตลอดจนชวยเหลอควบคมดแลธรกจ ทรพยสน และผลประโยชนตางๆ (กาญจนา, 2557; ศศพฒน, 2552; สพตรา, 2556; Browning & Hogstel, 1994)

25 4. การดแลทตอบสนองความตองการดานสงคม สงเสรมใหผสงอายไดมสวนรวม

ในกจกรรมของครอบครว เพอรบรขาวสาร และความเปนไปของสงคม สวนการเก อหนนเพอสงเสรมการมสวนรวมทางสงคมสวนใหญจะเปนกจกรรมทางศาสนามากกวาดานอน ๆ (กาญจนา, 2557; ศศพฒน, 2552) สรปไดวา การดแลของผดแลในการดแลผสงอาย ประกอบดวย 4 ดานคอ การดแลดานรางกาย ไดแก การดแลเกยวกบกจวตรประวน อาหาร การขบถาย การท ากจกรรม และการดแลเมอเจบปวย การดแลดานอารมณและจตใจ ไดแก การใหก าลงใจ ใหเวลาพดคย รบฟงผปวย และใหการสนบสนนดานจตวญญาณ การดแลดานเศรษฐกจ ไดแก การชวยเหลอคาใชจายตางๆภายในบาน และการดแลดานสงคม ไดแก การสงเสรมใหผสงอายไดมสวนรวมในกจกรรมของครอบครวและสงคม

ผลกระทบจากการเปนผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา จากการทบทวนวรรณกรรม พบผลกระทบจากการเปนผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา สามารถแบงเปนดานตางๆไดดงน 1. ปญหาดานรางกายของผดแล จากการทตองดแลผสงอายเปนเวลานาน ท าใหผดแลถกรบกวนในดานการดแลสขภาพรางกาย และกจวตรประจ าวนสวนตว การใหการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ท าใหไมมเวลาสนใจ และดแลสขภาพตนเอง ท าใหเกดความเจบปวยได และหากผดแลมโรคประจ าตว อาจท าใหโรคทเปนอยก าเรบขนได รปแบบการด าเนนชวตเปลยนไป การใหเวลากบผสงอายท าใหผดแลไมมเวลาพกผอนนอนหลบทเพยงพอ เกดความตงเครยด เกดความไมสขสบาย ไมมเวลาออกก าลงกาย ผดแลขาดความสนใจเอาใจใสตนเอง ท าใหภาวะสขภาพของตนเองแยลง (กาญจนา, 2557; ชรตน, 2550; เบญจลกษณ, 2550; ผองพรรณ, 2554) 2. ปญหาดานอารมณและจตใจของผดแล

จากการทตองเผชญกบปญหาตางๆทงปญหาจากการดแลและปญหาจากสขภาพของ ผดแลเองสงผลใหผดแลเกดความเครยด เหนอยลา รสกวาตนเองตองมภาระรบผดชอบ วตกกงวล นอกจากนผดแลยงมการเปลยนแปลงทางดานอารมณ เชน ใจรอน ฉนเฉยวงาย ควบคมอารมณไมได หงดหงด ร าคาญ ขดแยงทางความคด และเบอหนายตอการดแลผสงอาย (เบญจลกษณ, 2550) และอาจพบอารมณเศรา จากการทผสงอายไมสามารถจ าผดแลได ไมสามารถท ากจกรรมตางๆไดดวยตนเอง ความรสกผดจากการกระท าบางอยางทท ากบผสงอายเมอผสงอายไมใหความรวมมอระหวางการดแล ความโกรธ ผดแลอาจรสกโกรธเพราะไมไดรบผลตอบแทนจากการดแล หรอผสงอายไมเหนคณคาในงานทผดแลท า รสกอบอาย โดยอาจอบอายตอพฤตกรรมบางอยางของผสงอายทไม

26 เหมาะสม รสกโดดเดยว ดวยภาระทตองดแลทใชเวลานน ท าใหเหมอนถกแยกจากสงคม สญเสยคณคาในตนเอง และรสกเครยด จากการดแลผสงอายโรคซมเศราทมปญหาพฤตกรรม ผปวยทไมสามารถชวยเหลอตนเองไดหรอตองพงพาสง ผปวยทมอาการซมเศรารนแรง (กาญจนา, 2557; รศรนทรและสาลน, 2557; ลวรรณ, 2553; ศรพนธ, 2554; สาสน, ณฐจรา, และรศรนทร, 2554) 3. ปญหาดานสงคมของผดแล ปญหาทพบบอย เชน การเปลยนแปลงรปแบบการท างาน ผดแลตองปรบการท างานของตนใหเขาไดกบบทบาท ทอาจท าใหถงกบตองลาออกจากงานเพอใหการดแลผปวย ท าใหไมสามารถท างานไดเตมท ผดแลบางคนตองท างานพเศษหรอท างานนอกบานเพอหารายไดเสรม ถาตองใหเวลากบผสงอายมาก กไมสามารถจะท างานได มเวลาอยกบผสงอายนอย นอกจากนยงมปญหาขาดการดแลจากบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขในการสงเสรมสขภาพและเยยมชวยเหลอในการดแลสขภาพผสงอาย (ชรตน, 2550; เบญจลกษณ, 2550; ลวรรณ, 2547; ศรพนธ, 2554)

4. ปญหาดานเศรษฐกจของผดแล การเปลยนแปลงการท างานในชวตประจ าวน ผดแลตองหยดงานมาดแลผสงอาย

ท าใหขาดรายได หรอรายไดลดลง ขณะทภาระคาใชจายในบานยงคงเดม รวมทงการช าระหนสนตางๆ มการสญเสยรายไดเกดขน และบางรายอาจเปนหนสนเพมขน เนองจากตองมคาใชจายจากการเจบปวยของผปวย ซงท าใหครอบครวมรายจายเพมมากขน (กาญจนา, 2557; ชรตน, 2550; เบญจลกษณ, 2550; ลวรรณ, 2547; ศรพนธ, 2554) สรปไดวาปญหาของผดแลในการดแลผสงอายมหลายดานทงดานรางกาย อารมณและจตใจ สงคม และเศรษฐกจ ขนอยกบสภาพปญหาของแตละคน ซงผดแลมกจะไมมเวลาดแลสขภาพของตนเอง ท าใหเจบปวย และสขภาพแยลง เกดความเครยด เหนอยลา วตกกงวล ใจรอน หงดหงด ร าคาญ และเบอหนายตอการดแลผสงอาย นอกจากนยงท าใหเกดการเปลยนแปลงรปแบบการท างาน การใชชวตประจ าวน ท าใหไมสามารถท างานไดเตมท สงผลตอปญหาดานการเงนท าใหขาดรายได หรอรายไดลดลง ความสามารถในการดแลของผดแล

ความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพาของโอเรม ตามแนวคดของโอเรม (Orem, 2001) กลาววา ความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพา (dependent care agency ) เปนความสามารถทซบซอนของบคคลทปฏบตการดแลบคคลทตองการ พงพา เพอตอบสนองความตองการการดแลทจ าเปนของผตองการพงพา เนองมาจากผทตองการพงพามความสามารถในการดแลตนเองลดลงและมความตองการการดแลทซบซอนจนไมสามารถตอบ สนองความตองการการดแลตนเองทจ าเปนได ความสามารถของบคคลทตองรบผดชอบบคคลทตอง

27 พงพา เปรยบไดกบความสามารถในการดแลตนเองแตตางกนตรงทเปนความสามารถทจะตอบสนองตอความตองการการดแลบคคลทตองการพงพา (Taylor อางตาม สมจต, 2536) ดงนนความตองการการดแลทจ าเปนของผปวย จะไดรบการตอบสนองอยางมประสทธภาพ หรอเหมาะสมเพยงใดนน ขนอยกบความสามารถในการดแลของผใหการดแล ซงโครงสรางของความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพาม 3 ระดบ คอ

1. ความสามารถและคณสมบตขนพนฐานในการดแลบคคลทตองพงพา เปนความ สามารถขนพนฐานของมนษยทจ าเปนส าหรบการกระท าอยางจงใจและมเปาหมาย ประกอบดวย ความสามารถและทกษะในการเรยนร การท าหนาทของประสาทรบความรสก การรบรเหตการณตางๆทงภายในและภายนอก การเหนคณคาในตนเอง การจดล าดบความส าคญ การแบงเวลา การท ากจกรรมตางๆ และความสามารถจดการกบบคคลทตองรบผดชอบ 2. พลงความสามารถ 10 ประการ ในการดแลบคคลทตองพงพา เปนความสามารถซงเชอมการรบรและการกระท าของผดแลโดยเฉพาะเจาะจงส าหรบการกระท าอยางจงใจเพอการดแล ประกอบดวย 1) ความเอาใจใสบคคลทพงพา 2) ความสามารถควบคมพลงงานทางดานรางกายของตนเองใหสามารถปฏบตกจกรรมการดแลบคคลทพงพาอยางตอเนอง 3) ความสามารถควบคมสวนตางๆ ของรางกายเพอการเคลอนไหวทจ าเปนเพอการปฏบตการดแลบคคลทตองพงพาไดอยางสมบรณและตอเนอง 4) ความสามารถในการใหเหตผลเพอดแลบคคลทตองพงพา 5) มแรงจงใจทจะกระท าการดแลบคคลทตองพงพา 6)มทกษะในการตดสนใจเกยวกบการดแลบคคลทตองพงพาและสามารถปฏบตตามทตดสนใจ 7) สามารถแสวงหาความรเกยวกบการดแลบคคลทตองพงพาจากบคคลทเหมาะสมและเชอถอได สามารถจ าและน าความรไปปฏบตได 8) มทกษะในการใชกระบวนการของความคด สตปญญา การรบร การกระท า ตดตอและสรางสมพนธภาพกบบคคลอนเพอปรบการปฏบตการดแลบคคลทตองพงพา 9)สามารถจดระบบการดแลบคคลทตองพงพา และ 10) สามารถสอดแทรกการดแลบคคลทตองพงพาเขาไปเปนสวนหนงในแบบแผนการด าเนนชวต และกระท าการดแลไดอยางตอเนอง 3. ความสามารถในการปฏบตเพอการดแลบคคลทตองพงพา เปนความสามารถทจ าเปนทใชในการดแลบคคลทตองพงพา ประกอบดวยความสามารถ 3 ประการ คอ

1. ความสามารถในการคาดการณ (estimative operations) เปนกระบวนการแสวงหาความร การพฒนาความสามารถทจ าเปน ส าหรบการดแลบคคลทตองพงพา ผดแลตองทราบความหมายและวธการตอบสนองตอความตองการการดแลบคคลทตองพงพา

2. ความสามารถในการปรบเปลยน (transitional operations) เปนความสามารถของผดแลในการตดสนใจ ปรบเปลยน แกไขกจกรรมการปฏบตกจกรรมการดแลเพอตอบสนองความตองการทจ าเปนของผปวย

28 3. ความสามารถในการลงมอปฏบต (productive operation) เปนความสามารถ

ของผดแลในการวางแผน ลงมอปฏบตกจกรรมการดแล และตดตามประเมนผลการปฏบตเพอตอบสนองความตองการทจ าเปนของผปวย ความสามารถในแตละระดบจะเปนพนฐานของระดบทสงขนไป อาจกลาวไดวา ผดแลทมความสามารถขนพนฐานและมพลงความสามารถในการดแลสง จะสงผลให เกดความสามารถในการปฏบตการการดแลบคคลทตองพงพาไดดยงขน ซงความสามารถในการปฏบตกจกรรมเพอการดแลบคคลทตองพงพา เปนความสามารถทเฉพาะเจาะจง ทเกดจากผดแลกระท าอยางจงใจและมเปาหมาย เกดขนอยางเปนกระบวนการ และมการกระท าอยางพอเพยงและตอเนอง เพอรกษาไวซงชวต สขภาพและความผาสกของบคคลทตองพงพา

การศกษาครงนผวจยศกษาเฉพาะความสามารถและคณสมบตขนพนฐานและความ สามารถในการปฏบตโดยเนองจากตองการอธบายปจจยทเปนเหตส าคญ น าไปสความสามารถในการลงมอปฏบต ซงพบวาปจจยสวนใหญอยภายใตแนวคดความสามารถและคณสมบตขนพนฐานมากกวาพลงความสามารถ 10 ประการทไมไดระบถงปจจยทเฉพาะเจาะจง และผวจยศกษาเฉพาะระดบความสามารถในการลงมอปฏบตการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยทความสามารถในการลงมอปฏบตเปนความสามารถขนสดทายทโอเรมระบวาพฒนามาจากความสามารถในการคาดการณ และการปรบเปลยน ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ความสามารถในการดแลของผดแล หมายถง ความสามารถในการปฏบตกจกรรมเพอตอบสนองตอความตองการการดแลทจ าเปนของผปวย ซงแบงออกเปน 3 ดานตามภาวะสขภาพและระยะพฒนาการ คอ 1) การดแลตนเองทจ าเปนโดยทวไป เปนการดแลทเกยวของกบการสงเสรม และรกษาไวซงสขภาพและสวสดภาพของบคคล และการดแลเหลานจ าเปนส าหรบทกคนทกวย 2) การดแลตนเองทจ าเปนตามระยะพฒนาการ เปนกระบวนการดแลตนเองทสมพนธกบระยะพฒนาการของบคคล สถานการณและเหตการณทเกดขนในชวตและ 3) การดแลตนเองทจ าเปนในภาวะเบยงเบนทางสขภาพ เปนการดแลทเกดขนเนองจากการเกดโรคหรอความเจบปวย จะเหนไดวา ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราจะตองดแลใหครอบคลมทง 3 ดานเพอคงไวซงสขภาพ โครงสรางและหนาทและสงเสรมพฒนาการใหผสงอายทเปนโรคซมเศรามคณภาพชวตทด ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราในการศกษาครงน หมายถง ความสามารถในการปฏบตกจกรรมเพอตอบสนองตอความตองการการดแลทจ าเปนของผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงประกอบดวย ความสามารถในการวางแผน ความสามารถในการลง

29 มอปฏบต และความสามารถในการประเมนผล ทงน ผ ดแลจะตองมความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราเพอตอบสนองความตองการการดแลทจ าเปน ประกอบดวย 7 ดานดงน 1) ดานโภชนาการ เปนการดแลดานการรบประทานอาหารเพอใหไดรบสารอาหารทครบถวนและเพยงพอตอความตองการของรางกาย มการวางแผน การลงมอปฏบตและการประเมนผล ดงน (ธนพร, 2557; ลวรรณ, 2553; ปณยภพ, 2550; ศนยวจยสขภาพกรงเทพ, 2557; สพตรา, 2555) การวางแผน ผดแลมการวางแผนในการเลอกอาหาร การปรงอาหารใหแกผสงอายทเปนโรคซมเศราในแตละวนเพอใหไดสารอาหารครบทง 5 หมและเพยงพอตอความตองการของรางกาย รวมทงมแนวทางในการชวยเหลอกรณทผปวยรบประทานอาหารไดนอย การลงมอปฏบต ผดแลมความสามารถในการเลอกอาหารประเภทตางๆใหเหมาะสมและเพยงพอกบความตองการของผปวย ไดแก การจดอาหารทมประโยชนตอรางกาย ใหสารอาหารครบ 5 หม จดอาหารทผปวยชอบรบประทาน ดแลใหผปวยสามารถรบประทานอาหารไดมากขนโดยจดใหรบประทานอาหารครงละนอยๆ แตบอยครง โดยปรบเพมมออาหารเปน 5-6 มอตอวน เลอกอาหารหรอใชวธการปรงอาหารเพอใหอาหารออนนม เคยวงาย และยอยงายโดยการ ตม ตน เคยว สบ และบด ดแลใหผปวยดมน าวนละ 8-10 แกว หากผปวยมปญหาโรคฟน ควรพาผปวยไปพบทนตแพทย ส าหรบผปวยทมอาการซมเศรารนแรงมากและขาดสารอาหาร ควรปรกษาแพทยและอาจตองใหอาหารเสรม การประเมนผล ผดแลสอบถามความตองการของผปวย ปญหาและอปสรรคทเกดขนจากการรบประทานอาหาร และตดตามปรมาณอาหารทผปวยรบประทานในแตละมอ

2) ดานการนอนหลบพกผอน เปนการดแลเพอใหผปวยไดรบการนอนหลบพกผอนอยางเพยงพอ จะตองมการวางแผน การลงมอปฏบตและการประเมนผล ดงน (ปณยภพ, 2550; เพลนพศ, 2559; ลวรรณ, 2553; วราลกษณ, 2558) การวางแผน ผดแลมการวางแผนใหผปวยไดรบการงบหลบในตอนกลางวน และนอนหลบในตอนกลางคนอยางเพยงพอในแตละวน วางแผนการจดสภาพแวดลอมใหเออตอการนอนหลบ และมแนวทางชวยเหลอเมอผปวยนอนไมหลบ การลงมอปฏบต ผดแลตองมความสามารถในการดแลใหผปวยไดรบการพกผอนอยางเพยงพอ ไดแก ดแลใหผปวยพกผอนวนละ 6-8 ชวโมง จดสภาพแวดลอมภายในหองนอนใหเออตอการนอน เชน แสงไมสวางจนเกนไป บรรยากาศเงยบสงบ นอกจากนผดแลตองจดใหผปวยเขานอนและตนนอนใหตรงเวลา จดกจกรรมทสามารถชวยใหผปวยผอนคลายดวยวธ อานหนงสอ ฟงเพลงทผอนคลาย สวดมนต หรอท าสมาธเมอผปวยนอนไมหลบ ลดการงบหลบชวงกลางวน โดยพยายามหากจกรรมตางๆใหผปวยท า เชน ออกก าลงกายเบาๆ รดน าตนไม

30 การประเมนผล ผดแลตดตามสอบถามถงปญหาและอปสรรคในการนอนไมหลบในตอนกลางคนรวมถงสอบถามอปสรรคของการใชเทคนคการผอนคลาย เพอหาแนวทางชวยเหลอใหผปวยไดพกผอนไดเพยงพอ 3) ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย เปนการดแลใหผปวยไดท ากจกรรมหรองานอดเรกทผปวยชอบและออกก าลงกายอยางถกตองตามหลกการออกก าลงกาย จะตองมการวางแผน การลงมอปฏบตและการประเมนผล ดงน (ปณยภพ, 2550; ลวรรณ, 2553) การวางแผน ผดแลมการวางแผนในการก าหนดกจกรรมและรปแบบการออกก าลงกายใหแกผปวย และมแนวทางชวยเหลอใหผปวยสามารถอกก าลงกายไดอยางเหมาะสม การลงมอปฏบต ผดแลตองมความสามารถในการก าหนดกจกรรมและรปแบบการออกก าลงกายใหแกผปวย ชกชวนหรอพาผปวยไปรวมงานหรอท ากจกรรมรวมกบญาต เชน งานบวช งานประจ าป กจกรรมทางศาสนา สนบสนนใหผปวยท ากจกรรมดวยตนเองใหมากทสด ใหผปวยเหนประโยชนของการออกก าลงกาย กระตนใหผปวยออกก าลงกายอยางนอยสปดาหละ 3-5 วน ครงละ 20-60 นาท และหากมอาการผดปกตเกดขน เชน เวยนศรษะ เจบหนาอก หายใจขด ควรหยดการออกก าลงกายนนทนท การประเมนผล ผดแลตองตดตามสอบถามเกยวกบผลของการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย รวมถงสอบถามปญหาและอปสรรคในการออกก าลงกาย เพอใหผปวยสามารถออกก าลงกายไดอยางเหมาะสม 4) ดานการขบถาย เปนการดแลในการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวย จะตองมการวางแผน การลงมอปฏบตและการประเมนผล ดงน (ลวรรณ, 2553) การวางแผน ผดแลมการวางแผนในการดแลการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวย รวมถงการจดสงแวดลอมทเอออ านวยในการขบถายอจจารและปสสาวะ การลงมอปฏบต ผดแลมความสามารถในการดแลการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวย โดยดแลใหผปวยมการขบถายปสสาวะและอจจาระทกวน หากผปวยมอาการทองผกทองผก ดแลใหผปวยดมน าวนละ 2-3 ลตร และใยอาหารเชนผก ผลไม ธญพช ถว น าผลไม ใหออกก าลงกายอยางสม าเสมอ เชน เดนหลงอาหาร 20-30 นาท กรณทองผกมากดแลใหผปวยรบประทานยาระบายตามความเหมาะสม หากผปวยกลนปสสาวะไมได กระตนใหผปวยบรหารกลามเนอองเชงกรานโดยการขมบกนเกรงไวนาน 3-4 วนาท รอบละ 25-30 ครง ท าวนละ 3 รอบ ยดเหยยดขอตอตางๆ รวมถงจดสงแวดลอมทเอออ านวยในการขบถายปสสาวะอจจาระ สถานทควรสะอาด ปราศจากกลน สะดวก ปลอดภย แขงแรง ไมลน และมราวยดเกาะ มความเปนสวนตว แสงสวางเพยงพอ ไมไกลจนเกนไป การประเมนผล ผดแลมการตดตาม สอบถามการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวยในแตละวน รวมถงสอบถามปญหาและอปสรรคในการขบถาย

31 5) ดานการปองการฆาตวตาย เปนการดแลและกระท าเพอปองกนการฆาตวตายและอบตเหตทจะมผลกระทบตอสขภาพของผปวย จะตองมการวางแผน การลงมอปฏบตและการประเมนผล ดงน (นพวรรณ, 2559; ปณยภพ, 2550; ลวรรณ, 2553)

การวางแผน ผดแลมการวางแผนการจดสภาพแวดลอมใหเหมาะสม และปลอดภยส าหรบผปวย รวมถงมแนวทางชวยเหลอผปวยทมความเสยงตอการฆาตวตาย

การลงมอปฏบต ผดแลมความสามารถในการจดสภาพแวดลอมใหเหมาะสม และปลอดภยส าหรบผปวย โดยจดอปกรณของใชตางๆใหมเฉพาะทจ าเปนและหลกเลยงของใชทเปนอนตราย จดสงของตางๆไวใหเรยบรอย ไมเกะกะ สะดวกตอการเดน รวมถงการจดใหหองนอนของผปวยอยชนลางของบาน และอยใกลหองน า พนบานควรอยในระดบเดยวกน พนไมลน บนไดมราวเกาะ มแสงสวางเพยงพอ ดแลและระมดระวงการลนในหองน าและการพลดตกหกลมภายในบาน นอกจากนผปวยทมความเสยงตอการฆาตวตาย ควรมการดแลอยางใกลชด ไมควรปลอยใหผปวยอยคนเดยว เกบอปกรณตางๆทอาจน ามาใชฆาตวตาย เชน ปน สารเคม เชอก มด ของมคม หรออาวธอนๆ การประเมนผล ผดแลตองมการตดตามความปลอดภยของผปวยตลอดเวลา 6) ดานสขอนามย เปนการดแลสขอนามยทางดานรางกายและปองกนความไมสขสบายทอาจจะเกดขนกบผปวย จะตองมการวางแผน ลงมอปฏบตและประเมนผล ดงน (ลวรรณ, 2553; สวนย, 2554)

การวางแผน ผดแลมการวางแผนการดแลสขอนามย ทงการท ากจวตร การดแลสขอนามยของปากและฟน การดแลผวหนง และการดแลดานความสขสบายตางๆของผปวย รวมถงมแนวทางชวยเหลอเมอผปวยเกดความไมสขสบายตางๆ

การลงมอปฏบต ผดแลมความสามารถในการดแลสขอนามยและความสขสบายของผปวย โดยกระตนใหผปวยท ากจวตรดวยตนเองตามศกยภาพของผปวย ดแลใหผปวยแปรงฟนอยางนอยวนละ 2 ครง เชาและกอนนอนอยางถกวธ พาผปวยไปพบทนตแพทยตรวจสขภาพในชองปาก อยางนอยปละ 2 ครง ระวงการถกกระทบกระแทก ดวยของแขง ของมคม ตดเลบใหสน หลกเลยงการแกะเกา ดแลผวหนงใหแหงอยเสมอ นอกจากนผดแลตองสงเกตอาการไมสขสบายของผปวย พรอมทงหาสาเหตและชวยเหลอตามอาการ

การประเมนผล ผดแลตดตามสอบถามการท ากจวตรของผปวยในแตละวน รวมถงสอบถามปญหาและอปสรรคในการท ากจวตร 7) ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา เปนการดแลดานจตใจและการชวยเหลอเมอผปวยมอารมณซมเศรา จะตองมการวางแผน การลงมอปฏบตและการประเมนผล ดงน (ปณยภพ, 2550; ลวรรณ, 2553; สวนย, 2554)

การวางแผน ผดแลมการวางแผนในการดแลและมแนวทางชวยเหลอผปวยเมอมอาการของโรคซมเศรา

32 การลงมอปฏบต ผดแลมความสามารถในการดแลเมอผปวยมอาการของโรคซมเศรา โดยใหผปวยไดบอกถงความคดและความรสก ระบายสงทเกดขน สงทสะเทอนใจหรอความกลว ใหความสนใจในการรบฟงอยางสงบ เปดโอกาสใหไดระบายความรสกตางๆ สงเสรมความรสกมคณคาในตนเองโดยการ ชวนพดคย หรอใหผปวยเลาเรองราว เหตการณทผปวยชอบ สงทภาคภมใจ นอกจากนผดแลตองดแลและกระตนใหผปวยรบประทานยาใหตรงเวลาสม าเสมอตอเนอง และพาผปวยไปพบแพทยตามวนนด การประเมนผล ผดแลตดตามและสอบถามหลงใหการชวยเหลอผปวยเมอมอาการของโรคซมเศรา แบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแล ความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพา สามารถประเมนไดจากการลงมอปฏบตกจกรรมการดแล เพอตอบสนองความตองการการดแลทจ าเปนของบคคลทตองพงพา ซงจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ พบวา แบบประเมนความสามารถของผดแลในการดแลผปวย สวนใหญเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนโดยอาศยแนวคดความสามารถในการปฏบตเพอการดแลบคคลทตองพงพาของโอเรม (Orem, 2001) ซงกจกรรมการดแลจะครอบคลมทงดานการวางแผน การลงมอปฏบตและการประเมนผล เพอตอบสนองความตองการการดแลทจ าเปนของผปวย แตแบบประเมนจะมลกษณะเฉพาะของการดแลของผปวยแตละโรค ดงน แบบประเมนของประกอบพร (2550) ศกษาในผปวยโรคหลอดเลอดสมองใชแบบ สอบถามความสามารถในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ประกอบดวยขอค าถาม 41 ขอ ประเมนกจกรรมการดแลผปวย 4 ดาน คอ 1) การประเมนภาวะสขภาพของผปวย จ านวน 1 ขอ 2) การดแลกจวตรประจ าวนทวไปและการฟนฟสภาพผปวย จ านวน 19 ขอ 3) การปองกนภาวะแทรกซอนจ านวน 16 ขอ และ4) การสนบสนนและใหก าลงใจผปวย จ านวน 5 ขอ คะแนนรวมความสามารถในการดแล อยระหวาง 0-122 คะแนน การแปลผลแบงเปน 3 ระดบ คอมความสามารถระดบต า ปานกลาง และสง คาความเทยงของเครองมอเทากบ .89

แบบประเมนของร าพรรณ (2552) ศกษาในผดแลในการควบคมโรคของผสงอายทเปนโรคปอดอดกนเรอรง ใชแบบสอบถามวดระดบความสามารถของผดแลในการควบคมโรคของผสงอายทเปนโรคปอดอดกนเรอรง ม 3 ดานจ านวน 61 ขอประกอบดวย 1)การสงเสรมการระบายอากาศของปอดทเพยงพอ จ านวน 22 ขอ 2)การสนบสนนใหไดรบอาหารและน าทเพยงพอ จ านวน 18 ขอ และ3)การสนบสนนใหมการพกผอนและนอนหลบทเพยงพอ จ านวน 21 ขอ ค าตอบของแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนคา 5 ระดบ ตงแต 0-4 จากผดแลไมไดปฏบต ผดแลปฏบตไดนอย

33 ผดแลปฏบตไดปานกลาง ผดแลปฏบตไดมาก และผดแลปฏบตไดมากทสด การแปรผลแบงเปน 3 ระดบ คอ ความสามารถในการควบคมโรคระดบคะแนนนอย ปานกลาง และสง

แบบประเมนของพชร (2551) ศกษาในผปวยกลมอาการหวใจขาดเลอดเฉยบพลน ใชแบบวดความสามารถของผดแลในการดแลผปวยกลมอาการหวใจขาดเลอดเฉยบพลนในระยะกอนมาถงโรงพยาบาลจ านวน 34 ขอ แบงเปนกจกรรมการดแลผปวยโรคหวใจขาดเลอดเฉยบพลน 3 ดาน คอ1) ดานการประเมนอาการ อนตราย และการชวยเหลอผปวย จ านวน 10 ขอ 2) ดานการจดการอาการเมอผปวยมอาการเจบแนนหนาอก จ านวน 15 ขอ และ3) ดานการจดการเมอผปวยหมดสต จ านวน 9 ขอ ค าตอบเปนมาตรสวนประมาณคาโดยมคะแนนรายขอ ตงแต 1-10 คะแนน การแปลผล แบงเปน 3 ระดบ คอมความสามารถระดบต า ปานกลาง และสง คาความเทยงของเครองมอเทากบ .96 นอกจากนแบบประเมนของแกวตา (2554) ศกษาในผดแลผปวยจตเภทในชมชน และเตอนใจ (2548) ศกษาในผดแลผสงอายทมภาวะสมองเสอม โดยผวจยดดแปลงจากแบบประเมนความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพา (The Appraisal of Self-Care Agency Scale: Form A) ทสรางจากแนวคดของ Orem โดย Ever et al. (1985) แปลโดย สมจต (2531) ซงมขอแตกตางกนดงน แบบประเมนของแกวตา (2554) ประกอบดวยขอค าถามทง 21 ขอ โดยเปนขอค าถามดานบวก 21 ขอ ค าตอบเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ จากไมตรงกบตวทานเลย ตรงกบตวทานนอย ตรงกบตวทานปานกลาง ตรงกบตวทานมาก ตรงกบตวทานมากทสดการแปลผลแบงเปน 3 ระดบ คอ มความสามารถในระดบสง ปานกลาง และต า คาความเทยงของเครองมอเทากบ .93 แบบประเมนของเตอนใจ (2548) ประกอบดวยขอค าถามทงหมด 14 ขอ เปนขอค าถามดานบวก 12 ขอ และขอค าถามดานลบ 2 ขอ ค าตอบเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ จากไมตรงกบตวทานเลย ตรงกบตวทานนอย ตรงกบตวทานปานกลาง ตรงกบตวทานมาก ตรงกบตวทานมากทสด การแปลผลแบงเปน 5 ระดบ คอ ผดแลมความสามารถในการดแลระดบต ามาก ต า ปานกลาง ด และดมาก คาความเทยงของเครองมอเทากบ .94 จากการทบทวนจะเหนวาแบบประเมนดงกลาวขางตนเปนการศกษาในโรค หลอดเลอดสมอง โรคปอดอดกนเรอรง โรคหวใจขาดเลอด โรคจตเภท และภาวะสมองเสอมจะเหนไดวาแตละแบบประเมนจะมลกษณะเฉพาะของกจกรรมการดแล เนองจากความแตกตางของผปวยแตละโรค ผวจยจงสรางแบบประเมนความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราขนโดยอาศยแนวคดความสามารถในการปฏบตเพอการดแลบคคลทตองพงพาของโอเรม (Orem, 2001) โดยกจกรรมการดแลจะครอบคลมทงดานการวางแผน การลงมอปฏบตและการประเมนผล เพอตอบ สนองความตองการการดแลทจ าเปนของผปวยทงการดแลทจ าเปน การดแลตามระยะพฒนาการ และการดแลในภาวะเบยงเบนทางสขภาพ ประกอบดวย 7 ดาน ไดแก ดานโภชนาการ ดานการนอนหลบพกผอน ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย ดานการขบถาย ดานการปองกนการฆาตวตาย ดานสขอนามย และดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา

34 ปจจยทเกยวของกบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ทฤษฎการพยาบาลของโอเรม (Orem, 2001) เชอวาปจจยพนฐานมสวนเกยวของกบความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพา โดยอาจเปนปจจยทท าใหเกดขอจ ากด หรอเปนปจจยสงเสรม ปจจยทมผลตอความสามารถของผดแลไดแก อาย เพศ ระยะพฒนาการ ภาวะสขภาพ ลกษณะธรรมเนยมประเพณ ระบบครอบครว ระบบบรการสขภาพ แบบแผนการด าเนนชวต สภาพแวดลอม แหลงประโยชน และประสบการณทส าคญในชวต จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ พบวามการศกษาในกลมผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ผปวยกลมอาการหวใจขาดเลอดเฉยบพลน ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจตบเรอรง ผปวยมะเรง เดกสมาธสน ผตดสรา ผปวยโรคลมชกทมอาการทางจต ผปวยจตเภท ผสงอายทเปนโรคปอดอดกน ผสงอายทมภาวะสมองเสอม ผสงอายทมภาวะไตวายเรอรง และผสงอายทมภาวะซมเศรา และปจจยทเกยวของกบความสามารถในการดแลของผดแล มรายละเอยดดงน อาย เปนปจจยทบงบอกถงวฒภาวะ ภาวะจตใจ การรบรและความสามารถในการเขาใจ ตดสนใจในเรองตางๆ และมอทธพลในการก าหนดความสามารถในการดแลตนเองหรอบคคลอนซงความสามารถในการดแลของบคคลจะเพมขนตามวยและจะสงสดในวยผใหญซงเปนวยทมรางกายแขงแรงสมบรณทเออตอการดแลตนเองและผอน สอดคลองกบการศกษาของ สนธยา(2550) ศกษาในผดแลเดกสมาธสน ส าอางค (2550) ศกษาการดแลผปวยโรคลมชกทมอาการทางจต และ ร าพรรณ (2552) ศกษาในผดแลผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง พบวา ผดแลสวนใหญเปนวยผใหญ ซงเปนวยทมสขภาพแขงแรง และมความพรอมดานวฒภาวะ และมประสบการณ สงผลตอการพฒนาตนเองใหมความสามารถในการดแลผปวยไดดขน วชราพรรณ(2553) ศกษาในผดแลผสงอาย พบวาผดแลผสงอายทมระดบอายมากมพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายดกวาผดแลผสงอายทมระดบอายนอย แกวตา (2554) ศกษาในผดแลผปวยจตเภทในชมชน พบวา อายมความสมพนธทางบวกกบความสามารถของผดแลผปวยจตเภทอยางมนยส าคญทางสถต (r = .23) และหทยชนก (2553) ศกษาในผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองตบ พบวาอายเปนตวแปรทสามารถรวมท านายพฤตกรรมของผดแลในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดหวใจตบได เพศ เปนปจจยหนงทก าหนดความสามารถของผดแล โดยพบวาผดแลทมความแตกตางกนดานเพศสงผลท าใหความสามารถในการดแลทแตกตางกนไป เนองจากสงคมไทยเลยงดสงสอนใหเพศหญงมหนาทท างานบาน และดแลบคคลในครอบครว สวนผชายมบทบาทในการท างานนอกบาน เพอหารายไดของครอบครว ท าใหเพศหญงมความสามารถในการดแลบคคลทตองการพงพาในระดบสง ซงสอดคลองกบการศกษาของเตอนใจ (2548) ไดศกษาปจจยคดสรรทมความสมพนธกบความสามารถของผดแลในการดแลผสงอายทมภาวะสมองเสอม ส าอางค (2550) ไดศกษาความสามารถของผดแลในการดแลผปวยโรคลกชกทมอาการทางจต และเนตรชนก (2551)

35 ไดศกษาการเสรมสรางสขภาพจตของผดแลผปวยภาวะสมองเสอม พบวาผดแลสวนใหญเปนเพศหญง และพบวามความสามารถในการดแลในระดบสง นอกจากนการศกษาสวนใหญพบวาผดแลสวนใหญเปนเพศหญง (ชลาทพย, 2549; ประกอบพร, 2550; พชร, 2551: ร าพรรณ, 2552)

ภาวะสขภาพของผดแล เปนปจจยพนฐานทส าคญอกปจจยหนงทมผลตอพฤตกรรมการดแลผปวย เนองจากผปวยทมความพรองในการดแลตนเอง จ าเปนตองพงพาผดแลในการชวยเหลอในดานตางๆ ซงผดแลจ าเปนตองมสขภาพทดทงรางกายและจตใจเปนพนฐาน จงจะท าใหสามารถดแลผปวยไดอยางมประสทธภาพ สภาพรางกายและจตใจทไมพรอมของผดแล จะเปนขอจ ากดทจะใหการชวยเหลอเพอตอบสนองความตองการการดแลของผปวยได จากการศกษาของประกอบพร (2550) พบวา ภาวะสขภาพของผดแล มความสมพนธทางบวกกบความสามารถในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองอยางมนยส าคญทางสถต (r = .18) ซงผดแลสวนใหญมภาวะสขภาพด และอยในวยผใหญ จงมพละก าลงมากในการท ากจกรรมตางๆ และพบวาสวนใหญผดแลไมมโรคประจ าตว แตการศกษาของแกวตา (2554) พบวา ภาวะสขภาพของผดแลมความสมพนธทางลบกบความสามารถของผดแลในการดแลผปวยจตเภทอยางมนยส าคญทางสถต (r = -.36) การศกษาของส าอางค (2550) พบวา กลมตวอยางสวนใหญไมมโรคประจ าตว แสดงใหเหนวากลมตวอยางทไมมปญหาสขภาพ จะมความพรอมในการดแลผปวย เนองจากสามารถปฏบตบทบาทของผดแลไดดกวา แตขดแยงกบการศกษาของชลาทพย (2549) พบวา ภาวะสขภาพของผดแล ไมมความสมพนธกบการมสวนรวมในการดแลผสงอายทมภาวะไตวายเรอรงของผดแลทเปนสมาชกในครอบครว ความสมพนธของผดแลกบผปวย ความสมพนธของผดแลเปนปจจยเสรมท าใหความสามารถในการดแลผปวยดขน เชน บทบาทของบดามารดา คสมรส เนองจากความสมพนธและความใกลชดจะท าใหผดแลเกดความตระหนก ความผกพนและความเอออาทรชวยเหลอในการท ากจกรรมในการดแลไดมากขน จากการศกษาของอดมศกด (2550) ศกษาความตองการการดแลจากครอบครวของผทเปนโรคจตจากสรา พบวาผทเปนโรคจตจากสรารอยละ 49 มภรรยาเปนผดแล ท าใหผปวยไดรบการดแลเพอตอบสนองความตองการทจ าเปนอยในระดบมาก การศกษาของร าพรรณ (2552) ศกษาความสามารถของผดแลในการควบคมโรคของผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง พบวาผดแลสวนใหญมความสมพนธเปนบตรของผปวย รอยละ 36.5 และเปนภรรยารอยละ 29.40 การศกษาของ เตอนใจ (2548) ชลาทพย (2549) ประกอบพร (2550) และแกวตา(2554) พบวา สมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยมความสมพนธทางบวกกบความสามารถในการดแลผปวยอยางมนยส าคญทางสถต (r =.31- .59) นอกจากนการศกษาของวชราพรรณ (2553) ยงพบวาสมพนธภาพระหวางผดแลกบผสงอาย สามารถท านายพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายของผดแลได

ระยะเวลาในการดแล เปนความสามารถในการดแลบคคลทอยภายใตความรบผดชอบ จะแปรเปลยนไปตามประสบการณทส าคญในชวต (Orem, 2001) ระยะเวลาทยาวนานในการดแล จะชวยเพมพนประสบการณในการดแลผปวย เกดความช านาญในการปฏบตการดแล แตการดแล

36 ผปวยเปนระยะเวลานานกอาจท าใหผดแลเกดความทอแท เบอหนาย เกดความเครยด และเกดปญหากบตวผดแลเอง จากการศกษาของ แกวตา (2554) เตอนใจ (2548) พชร(2551) และภรภทร (2550) พบวา ระยะเวลาในการดแล มความสมพนธทางบวกกบความสามารถของผดแลในการดแลผปวยอยางมนยส าคญทางสถต (r = .23-.48) สอดคลองกบการศกษาของส าอางค (2550) ศกษาในผดแลผปวยโรคลมชกทมอาการทางจตพบวา ผดแลทมระยะเวลาในการดแลผปวยมากกวา 5 ป จะมความสามารถในการเรยนรวธการดแลผปวยไดดยงขน แตการศกษาของประกอบพร (2550) พบวาระยะเวลาในการดแลมความสมพนธทางลบกบความสามารถในการดแลของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง อยางมนยส าคญทางสถต(r = -.32) ซงผปวยทไดรบการดแลทมระยะเวลามากกวา 1 ป แตมสภาพรางกายไมเปลยนแปลง และชวยเหลอตนเองไมได ท าใหผดแลหมดก าลงใจในการดแลผปวย ท าใหความสามารถในการดแลนอยลง จะเหนไดวาระยะเวลาในการดแลมความสมพนธกบความสามารถในการดแลผปวยของผดแลทงดานบวกและดานลบนอกจากนการศกษาของชลาทพย (2549) พบวา ระยะเวลาในการดแล ไมมความสมพนธกบการมสวนรวมในการดแลผปวย อาชพ เปนปจจยหนงทมผลตอความสามารถของผดแลในการดแลผปวย ผดแลทสามารถบรหารเวลาในการดแลผปวยไดจะสามารถปฏบตก จกรรมการดแลผปวยไดตอเนองโดยเฉพาะผทท างานไดอยางอสระ เชน เกษตรกรรมหรอแมบานมอสระในการท างาน ท าใหมเวลาในการปฏบตกจกรรมการดแลผปวยไดมากขน ซงตางจากผดแลทตองท างานนอกบาน เชน อาชพรบราชการ อาชพโรงงาน โดยมการก าหนดเวลาการท างานทแนนอนทกวน มกมเวลาในการดแลผปวยไดนอยลง จากการศกษาของส าอางค (2550) พบวา ผดแลทมเวลาท างานอสระ เชน อาชพเกษตรกรรม และอาชพรบจางทวไป ท าใหผดแลสามารถบรหารเวลาไดอยางอสระจะสงเสรมใหผดแลมความสามารถจดการระบบการดแลผปวยไดงายขน รายได รายไดเปนปจจยส าคญในการสงเสรมการดแลของบคคลทมตอตนเองและบคคลทอยในความรบผดชอบ เพราะวารายไดสงสามารถแสวงหาแหลงประโยชนและสงอ านวยความสะดวกในการดแลผปวยและเออตอการเขาถงสถานบรการทางสขภาพไดมากขน แตในทางตรงกนขามบคคลทมรายไดต า จ าเปนตองท างานหาเลยงชพ ท าใหความสามารถในการแสวงหาแหลงประโยชนในการดแลผปวยไดนอยลง สงผลกระทบตอความสามารถในการแสวงหาปจจยพนฐานในการดแลสขภาพ จากการศกษาของสวมล (2550) และพชร (2551) พบวา รายไดครอบครวทเพยงพอจะเปนแหลงประโยชนทเอออ านวยความสะดวกใหผดแลในครอบครวสามารถสนบสนนและตอบสนองความตองการของผปวยได ระดบการศกษา การศกษาเปนปจจยหนงทเปนองคประกอบของความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพาโดยบคคลทมการศกษาจะแสวงหาขอมล คดพจารณาตดสนการกระท าได ตลอดจนสนใจซกถามปญหาและใชแหลงประโยชนมากกวาบคคลทมไมการศกษา(Orem, 2001) จากการศกษาของพชร (2551) พบวา รอยละ 50 ของผดแลมการศกษาระดบปรญญาตร จะมความสามารถ

37 อยในระดบมาก ขณะทผดแลกลมอนๆมความสามารถระดบปานกลาง ซงผดแลทมการศกษาระดบประถมศกษา อาจไมมทกษะพอทจะแสวงหาขอมลในการดแลผปวย หรอตงค าถามเพอซกถามขอสงสยจากแพทย ประสบการณในการดแล ผดแลทมประสบการณในการดแลผปวยในระยะเวลานานท าใหไดเรยนรและพฒนาความสามารถการดแลเพอเพมทกษะในการลงมอปฏบตกจกรรมในการดแลผปวยไดมาก ซงสอดคลองกบการศกษาของอน (2549) ศกษาในผดแลผปวยมะเรงทไดรบรงสรกษา พบวาผดแลทดแลผปวยอยางตอเนองท าใหเกดทกษะ มความมนใจน าความรไปใชตอบสนองความตองการดานจตวญญาณของผปวย จะท าใหมประสบการณในการดแลผทเปนมะเรงไดด และอ าไพย (2550) ศกษาในผดแลเดกโรคมะเรงเมดเลอดขาว พบวาผดแลทมประสบการณในการดแลจะรบรภาวะสขภาพของเดกท าใหสามารถดแลสขภาพและมทกษะในการปองกนภาวะแทรกซอนทเกดขนไดดยงขน นอกจากนจากการทบทวนวรรณกรรมยงพบปจจยอนๆทเกยวของกบความสามารถของผดแล ดงน

ความร ความรเปนความสามารถของบคคลทจะจดจ าและระลกไดถงเรองราว ท าใหเกดความเขาใจ สามารถน าไปปฏบตหรอน าไปใชในการปฏบตในสถานการณใหมทแตกตางจากเดมได ซงน าไปสการมพฤตกรรมทถกตองเหมาะสม จากการศกษาของวชราพรรณ (2553) ศกษาปจจยทางชวสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายของผดแลผสงอาย พบวา ความร เกยวกบการดแลสขภาพผสงอาย สามารถท านายพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายของผดแลได การศกษาของเตอนใจ (2548) พบวาความรเกยวกบกดแลมความสมพนธทางบวกกบความสามารถของผดแลในการดแลผสงอายทภาวะสมองเสอมอยางมนยส าคญทางสถต (r = .18) การรบรประโยชนของการรกษา การรบรถงประโยชนในการปฏบตตามแผนการรกษา เปนปจจยทส าคญตอการตดสนใจในการปฏบตตนตามแผนการรกษาของบคคล ซงประโยชนทไดรบคอ การหายจากโรคหรอควบคมโรคทเปนอยนนไดดและปองกนภาวะแทรกซอน อนตรายทเกดขนได จากการศกษาของพชร (2551) พบวา การรบรประโยชนของการรกษา มความสมพนธทางบวกในระดบสงกบความสามารถของผดแลในการดแลผปวยอยางมนยส าคญทางสถต (r = .78) ซงเมอผดแลผปวยกลมอาการหวใจขาดเลอดเฉยบพลนมการรบรประโยชนของการรกษากลมอาการหวใจขาดเลอดเฉยบพลนในระยะกอนมาถงโรงพยาบาลสง ผดแลเรยนรวธการดแลชวยเหลอผปวยในระยะกอนมาถงโรงพยาบาลใหไดรบการดแลตามแผนการรกษาโดยเรว

การรบรความรนแรงของโรค การทบคคลรบรวาโรคทเกดขนอาจท าอนตรายตอสขภาพรางกาย กอใหเกดความพการ เสยชวต มผลตอจตใจ หรอมผลกระทบตอบทบาททางสงคม เปนการกระตนใหบคคลเกดความกลว เปนแรงผลกดนใหผดแลแสวงหาความร แกปญหาทเกดขนได ท าใหผดแลมพฤตกรรมการดแลผปวยไดดขน (Janz & Becker, 1984) จากการศกษาของพชร

38 (2551) ศกษาปจจยทเกยวของกบความสามารถของผดแลในการดแลผปวยกลมอาการหวใจขาดเลอดเฉยบพลนในระยะกอนมาถงโรงพยาบาล พบวา การรบรความรนแรงของโรคมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบความสามารถของผดแลในการดแลผปวยอยางมนยส าคญทางสถต (r = .35) การทผดแลผปวยรบรวากลมอาการหวใจขาดเลอดเฉยบพลนเปนโรคเรอรงทรนแรง รกษาไมหายขาด และตองรกษาตอเนอง ท าใหญาตผดแลสามารถคาดการณเกยวกบอาการทเกดขนไดวารนแรง จงเปนแรงผลกดนใหผดแลแสวงหาความร โดยเฉพาะความรและค าแนะน าทดจากบคคลากรทมสขภาพ ชวยใหผดแลคาดการณลวงหนาเกยวกบอาการทเกดขน และสามารถแกปญหาทเกดขนได ท าใหความสามารถในการดแลผปวยไดด

ทศนคตของผดแลในการดแลผปวย ทศนคตเปนความเชอ ความรสก ความพรอมของรางกาย จตใจ ของบคคลทมตอสงตางๆ เชน การกระท า สถานการณ บคคล สงของ และอนๆ รวมทงทาททแสดงออกทบงบอกสภาพจตใจทมตอสงใดสงหนง ทศนคตเปนความรสกและความเชอทฝงอยในจตใจของผดแลแตละคน หากผใดมความรสกและความเชอทดแลว การปฏบตของบคคลนนกจะดตามไปดวย จากการศกษาของวชราพรรณ (2553) พบวา ผดแลทมทศนคตตอการดแลสขภาพผสงอายด จะมพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายดกวาผดแลทมทศนคตตอการดแลสขภาพผสงอายไมด การศกษาของชลาทพยพบวา ทศนคตตอการดแลผปวย มความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมในการดแลผสงอายทมภาวะไตวายเรอรงของผดแลทเปนสมาชกในครอบครวอยางมนยส าคญทางสถต (r = .49)

ความเขมแขงในการมองโลก ความเขมแขงในการมองโลกเปนหนงในความสามารถและคณสมบตขนพนฐานในทฤษฏการดแลตนเองของโอเรมในสวนของการรบรเหตการณตางๆทงภายในและภายนอก การเหนคณคาในตนเอง และเชอมนวาตนเองสามารถทจะเขาไปแกไขปญหาได เมอผดแลมความเขมแขงในการมองโลกสง จะสามารถปรบเผชญกบความเครยดไดอยางเหมาะสม เพราะเชอมนวาสามารถแกไขปญหาไดโดยใชวธการทเหมาะสม สอดคลองกบการศกษาของประกอบพร (2550) พบวา ความเขมแขงในการมองโลกมความสมพนธทางบวกกบความสามารถในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง อยางมนยส าคญทางสถต (r = -.20)

ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพเปนความคาดหวงทวไปของบคคลวาเหตการณทเกดขนทงเหตการณทางบวกและเหตการณทางลบเปนผลจากการกระท า ทกษะหรอความสามารถของตนเอง ตนสามารถควบคมเหตการณตางๆไดนน บคคลกลมนจะมความกระตอรอรนตอความเปนไปของสงแวดลอม มการแสวงหาขอมลเพอแกไขปญหาทเกดขน ซงจะเปนแรงจงใจในบคคลกระท าสงทตนรบผดชอบใหสมฤทธผล วชราพรรณ (2553) ศกษาปจจยทางชวสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายของผดแลผสงอาย พบวาความเชอมนภายในตนดานสขภาพของผดแล สามารถท านายพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายของผดแลได

39 การศกษาครงนผวจยเลอกศกษาปจจย ไดแก อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ ซงปจจยเหลานเปนปจจยพนฐานทเกยวของกบความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราตามทฤษฎการพยาบาลของโอเรม และจากการทบทวนวรรณกรรมพบวาปจจยเหลานมความสมพนธกบความสามารถในการดแลของผดแลในระดบปานกลางซงนาจะเปนตวท านายทดในการท านายความสามารถของผดแลในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราได สรปผลการทบทวนวรรณคดและงานวจยทเกยวของ ผสงอายทเปนโรคซมเศราจะเกดความทกขทรมานทงทางดานรางกายและจตใจ สงผลกระทบตอการด าเนนชวตและคณภาพชวตของผปวยและผดแลเน องจาก ผปวยมขอจ ากดในการตอบสนองความตองการการดแลตนเองดานสขภาพ มความบกพรองในการดแลตนเอง มภาวะทางอารมณทแปรปรวนงาย จงจ าเปนตองพงพาบคคลอนในการดแล เพอชวยตอบสนองความตองการดานตางๆไดแก ดานโภชนาการ ดานการนอนหลบพกผอน ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย ดานการขบถาย ดานการปองการฆาตวตาย ดานสขอนามย และดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา ดงนนผดแลตองมความสามารถในการดแล เพอการดแลผปวยไดอยางมประสทธภาพ ชวยใหการฟนฟสภาพดานรางกายและจตใจของผปวยเปนไปอยางรวดเรว ลดภาวะแทรกซอนทอาจเกดขน ซงความสามารถในการดแลของผดแลแตละคนนนมความแตกตางกนทงนขนอยทสถานการณและความสามารถของแตละบคคลและอาจมปจจยสวนบคคลเขามามอทธพลในการปฏบตกจกรรมการดแลดวย การวจยครงนเปนการศกษาปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยปจจยทศกษาไดแก อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ เพอน าขอมลทไดไปใช เปนขอมลพนฐานในการวางแผนของหนวยงานทเกยวของ ส าหรบการใหความชวยเหลอผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราในครอบครว ตลอดจนเปนแนวทางการพฒนาความสามารถของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราตอไป

40

บทท 3

วธด าเนนการวจย การศกษาครงนเปนการวจยเชงท านาย (predictive research) โดยมวตถประสงคเพอศกษาปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงผวจยไดก าหนดวธด าเนนการวจยดงน ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร

ประชากร คอ ผดแลหลกทดแลผสงอายทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคซมเศรา ตามเกณฑการวนจฉย ICD 10 ทงผทเปนโรคซมเศรามากอนอาย 60 ป และผทเปนโรคซมเศราเมออาย 60 ปขนไป ทมารบบรการทแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลจตเวชภาคใต 2 แหง จ านวน 2,580 คน (ขอมล ณ เดอนมกราคม พ.ศ. 2559)

กลมตวอยาง กลมตวอยาง คอ ผดแลหลกทดแลผสงอายทไดรบการวนจวาเปนโรคซมเศรา ตาม

เกณฑการวนจฉย ICD 10 ทงผทเปนโรคซมเศรามากอนอาย 60 ป และผทเปนโรคซมเศราเมออาย 60 ปขนไป ทมารบบรการทแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลจตเวชภาคใต 2 แหง

ขนาดกลมตวอยาง ก าหนดขนาดกลมตวอยางตามอ านาจการทดสอบ(power analysis) ของโพลทและเบค (Polit & Beck, 2012) โดยใชงานวจยทใกลเคยงกน คอ งานวจยเรองปจจยทมความสมพนธกบความสามารถของผดแลผปวยจตเภทในชมชนของแกวตา (2554) ซงมคาขนาดอทธพล (effect size) เทากบ 0.46 แตเนองจากลกษณะกลมตวอยางมความแตกตางกน ผวจยจงใชคาขนาดอทธพล (effect size) ท 0.25 ก าหนดคาอ านาจการทดสอบ (power) เทากบ .80 และก าหนดคาความคลาดเคลอนทระดบ .05 เปดตารางของโพลทและเบค (Polit & Beck, 2012) ไดขนาดกลมตวอยางจ านวน 123 คน แบงจ านวนกลมตวอยางของแตละโรงพยาบาลตามสดสวนของผปวยโรคซมเศรา ดงน โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทรมประชากร 527 คน ค านวณกลมตวอยางได 25 คนโรงพยาบาลสวนสราญรมยมประชากร 2,053 คน ค านวณกลมตวอยางได 98 คน

41 เกณฑการคดเลอกเขากลมตวอยาง มดงน

1. เปนผทรบผดชอบหลกในการดแลชวยเหลอผปวยขณะอยทบานโดยอาจจะเปนสาม ภรรยา บตร พนอง หรอ ญาตของผปวยทใหการดแลผปวยโดยตรง มอาย 18 ปขนไป 2. เปนผดแลอยางตอเนองอยางนอย 6 เดอน

3. สามารถสอสารไดเขาใจ อานออกเสยงได ฟงภาษาไทยได ผวจยสมกลมตวอยางอยางเปนระบบ โดยน ารายชอของผปวยทมารบบรการท

คลนกจตเวชผสงอายเปดใหบรการในแตละวนมาคดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑทก าหนด และน ารายชอมาเรยงล าดบ จากนนสมแบบคนเวนคนโดยเรมจากคนแรก เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย 6 สวน ดงน สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ไดแก เพศ อาย ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพปจจบน รายไดตอเดอน ความเพยงพอของรายได โรคประจ าตว ลกษณะความสมพนธกบผปวย และระยะเวลาทใหการดแลผปวย สวนท 2 แบบสอบถามขอมลทวไปของผสงอายทเปนโรคซมเศรา ไดแก เพศ อาย ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพปจจบน อายทเรมปวยเปนโรคซมเศรา ระยะเวลาในการปวยเปนโรคซมเศรา และโรคทางกายอนๆ

สวนท 3 แบบวดภาวะสขภาพของผดแล เปนการวดการรบรของผดแลเกยวกบสขภาพดานรางกาย จตใจ และผลกระทบจากการดแล ผวจยใชแบบสอบถามภาวะสขภาพ เอสเอฟ 12 Short Form Health Survey (SF-12) ทใชประเมน ภาวะสขภาพตามการรบรของกลมตวอยาง ฉบบภาษาไทยทพฒนาขนจากองคกร Quality Metric Incorporated ในประเทศสหรฐอเมรกา (Ware et al., 2009) วชช, พรรณทพา, และกนกพร (2550) ไดน า เครองมอไปใชกบผปวยผาตดหวใจจ านวน 386 ราย ไดคาความเชอมนของเครองมอเทากบ .77 ณรงคกร (2557) น าเครองมอไปใชกบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนจ านวน 155 ราย ไดคาความเชอมนของเครองมอเทากบ .87 ชลาทพย (2549) น าเครองมอไปใชกบผดแลผสงอายทมภาวะไตวายเรอรง จ านวน 110 ราย คาความเชอมนของเครองมอเทากบ .82 มค าถามทงหมด 12 ขอ ประกอบดวย

ขอค าถามภาวะสขภาพโดยทวไป จ านวน 1 ขอ ขอค าถามเกยวกบขอจ ากดทางดานรางกาย จ านวน 2 ขอ

ขอค าถามเกยวกบภาวะสขภาพทงดานรางกายและจตใจ จ านวน 8 ขอ

42 ขอค าถามเกยวกบภาวะเจบปวดทมตอการท างาน จ านวน 1 ขอ ลกษณะขอค าถามเปนมาตราสวนประเมนคา ซงมเกณฑการใหคะแนนดงน

ขอค าถามภาวะสขภาพโดยทวไป ไดแก ขอท 1 เกณฑการใหคะแนน 5 ระดบ ไดแก ดทสด ใหคะแนนเทากบ 5 ดมาก ใหคะแนนเทากบ 4 ด ใหคะแนนเทากบ 3 พอใช ใหคะแนนเทากบ 2 แย ใหคะแนนเทากบ 1

ขอค าถามทถามเกยวกบขอจ ากดทางดานรางกาย ไดแก ขอท 2 และขอท 3 เกณฑการใหคะแนน 3 ระดบ ไดแก

ใช/ถกจ ากดมาก ใหคะแนนเทากบ 1 ใช/ถกจ ากดเลกนอย ใหคะแนนเทากบ 2 ไมใช/ไมถกจ ากด ใหคะแนนเทากบ 3 ขอค าถามเกยวกบภาวะสขภาพทงดานรางกายและจตใจในชวงเวลา 1 เดอนทผานมา

ไดแก ขอเกณฑการใหคะแนนขอท 4-7 และ ขอท 9-12 เกณฑการใหคะแนน 5 ระดบ ไดแก ตลอดเวลา ใหคะแนนเทากบ 1 เปนสวนใหญ ใหคะแนนเทากบ 2 เปนบางครง ใหคะแนนเทากบ 3 นานๆครง ใหคะแนนเทากบ 4 ไมเคยเลย ใหคะแนนเทากบ 5

ขอค าถามเกยวกบภาวะเจบปวดทมตอการท างานในชวง 1 เดอนทผานมา ไดแก ขอท 8 เกณฑการใหคะแนน ไดแก

ไมเลย ใหคะแนนเทากบ 5 เลกนอย ใหคะแนนเทากบ 4 ปานกลาง ใหคะแนนเทากบ 3 คอนขางมาก ใหคะแนนเทากบ 2 มากทสด ใหคะแนนเทากบ 1

การแปลผลคะแนนแบบสอบถามการรบรภาวะสขภาพโดยรวมมคาคะแนนเตมอยระหวาง 12-56 คะแนน

แปลงคาคะแนนใหอยในชวงคะแนน 0-100 คะแนนโดยใชสตร (100/ผลตางของชวงคะแนน) x (คะแนนเตม - คาคะแนนต าสด) คะแนนนอยกวา 50 เปนกลมทมการรบรภาวะสขภาพไมดและชวงคะแนน 50-100 เปนกลมทมการรบรภาวะสขภาพด

43 นอกจากนแบงคะแนนรวมออกเปน 2 ดานไดแก คะแนนรวมดานรางกาย ไดแก

ขอท 1, 2, 3, 4, 5 และ 8 คะแนนอยระหวาง 6-26 คะแนน และคะแนนรวมดานจตใจ ไดแก ขอท 6, 7, 9, 10, 11, 12 คะแนนรวมอยระหวาง 6-30 คะแนน แปลผลโดยแปลงคะแนนใหมคาอยระหวาง 0 -100 คะแนน คะแนนนอยกวา 50 เปนกลมทมการรบรภาวะสขภาพไมดและชวงคะแนน 50-100 เปนกลมทมการรบรภาวะสขภาพด (Maruish, 2012)

สวนท 4 แบบวดการรบรความรนแรงของโรคซมเศรา ซงผวจยสรางขนเอง จ านวน 1 ขอ เปนค าถามเกยวกบการรบรความรนแรงของโรคซมเศราในภาพรวม เปนแบบมาตราสวนประมาณคาโดยการบอกเปนตวเลข (numerical rating scale) การวดโดยใชเสนตรงทมความยาว 10 เซนตเมตรแบงเปน 10 ชองๆละ 1 เซนตเมตร โดยก าหนดให ปลายสดทางซายมอมคาคะแนนเปน 0 หมายถง รบรความรนแรงนอยทสด สวนคะแนนทางขวามอมคะแนนเปน 10 หมายถง รบรความรนแรงมากทสด ใหผดแลบอกถงตวเลขทแสดงถงการรบรถงอาการและอาการแสดงของโรคซมเศราในผสงอายในขณะทใหการดแล ซงวธการนจะชวยใหประเมนความรนแรงของโรคไดละเอยดขน สามารถเปรยบเทยบคะแนนความรนแรงทเกดขนได ท าใหผประเมนสามารถมองภาพรวมของระดบความรนแรงของโรคได (Reich, 2012)

สวนท 5 แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ ผวจยใชแบบวดความเชออ านาจภายใน-ภายนอกตนดานสขภาพของวอลตนและคณะ (Wallston et al.,1978) ซงกรรณการ เปนผแปล พฒนาโดย วชราพรรณ (2553) โดยผวจยน ามาดดแปลงใหเหมาะสมกบผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา จ านวน 6 ขอ แบบวดฉบบนมลกษณะมาตราสวนประเมนคา 6 ระดบ ตงแต 1-6 โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน

6 หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอความเชอของทานมากทสด 5 หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอความเชอของทานปานกลาง

4 หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอความเชอของทานเพยงเลกนอย 3 หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสกหรอความเชอของทานเพยงเลกนอย 2 หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสกหรอความเชอของทานปานกลาง

1 หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสกหรอความเชอของทานเลย การแปลผล คะแนนเฉลยของความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพพจารณาจากคาเฉลยของคะแนนแบบสอบถาม ก าหนดคาคะแนนเปน 3 ระดบ ดวยวธการก าหนดอนตรภาคชน น าคะแนนสงสดของแบบวดลบดวยคะแนนต าสด หารดวยจ านวนระดบทตองการ (ธานนทร, 2550) ไดระยะหางระหวางชนเทา 1.33 ซงแบงเปน 3 ระดบ ดงน

44 1.00 - 2.67 หมายถง ผดแลมความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพในระดบต า 2.68 - 4.35 หมายถง ผดแลมความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพในระดบปานกลาง

4.36 - 6.00 หมายถง ผดแลมความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพในระดบสง

สวนท 6 แบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา เปนขอค าถามเกยวกบกจกรรมการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงผวจยสรางขนจากทฤษฎการพยาบาลของโอเรม (Orem, 2001) และจากการศกษาคนควาต ารา เอกสาร และงานวจยทเกยวของ ประกอบดวย 7 ดาน ไดแก ดานโภชนาการ ดานการนอนหลบพกผอน ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย ดานการขบถาย ดานการปองการฆาตวตาย ดานสขอนามย และดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา จ านวน 30 ขอ ประกอบดวย ดานโภชนาการ จ านวน 4 ขอ

ดานการนอนหลบพกผอน จ านวน 4 ขอ ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย จ านวน 4 ขอ ดานการขบถาย จ านวน 5 ขอ ดานการปองการฆาตวตาย จ านวน 4 ขอ ดานสขอนามย จ านวน 4 ขอ ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา จ านวน 5 ขอ ลกษณะค าตอบของแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ตงแต

1-5 โดยมเกณฑการใหคะแนนดงน 5 หมายถง ผดแลปฏบตไดมากทสด 4 หมายถง ผดแลปฏบตไดมาก 3 หมายถง ผดแลปฏบตไดปานกลาง 2 หมายถง ผดแลปฏบตไดนอย 1 หมายถง ผดแลไมไดปฏบต

การแปลผล คะแนนของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา พจารณาจากคาเฉลยของคะแนนแบบสอบถาม ก าหนดคาคะแนนเปน 3 ระดบ ดวยวธการก าหนดอนตรภาคชน น าคะแนนสงสดของแบบวดลบดวยคะแนนต าสด หารดวยจ านวนระดบทตองการ (ธานนทร, 2550) ไดระยะหางระหวางชนเทา 1.00 ซงแบงเปน 3 ระดบ ดงน

1.00 - 2.33 หมายถง ผดแลมความสามารถในการดแลอยในระดบนอย 2.34 - 3.67 หมายถง ผดแลมความสามารถในการดแลอยในระดบปานกลาง

3.68 - 5.00 หมายถง ผดแลมความสามารถในการดแลอยในระดบมาก

45 การตรวจสอบคณภาพเครองมอ ในการศกษาครงนผศกษาไดท าการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ ดงน

1. ตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (content validity) โดยผวจยน า แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ และแบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ใหผทรงคณวฒพจารณาตรวจสอบความถกตองเหมาะสม ความตรงตามเนอหา ความถกตอง ชดเจน เนอหาครอบคลม และใชภาษาเหมาะสม หลงจากผทรงตรวจสอบแลวน าไปปรบแกตรวจสอบใหมจนสมบรณ ขอค าถามแตละขอผานการพจารณาระดบ 3 หรอ 4 ทกขอ ไดคา CVI ของทกแบบสอบถามเทากบ 1.00 ทงนผทรงคณวฒ 3 ทาน ประกอบดวย อาจารยพยาบาลทมประสบการณการวจยหรอผลงานวชาการเกยวกบการดแลผปวยโรคซมเศราและไดรบวฒบตรการเปนผปฏบตการพยาบาลขนสง (APN) สาขาการพยาบาล จตเวชและสขภาพจต 2 ทาน และพยาบาลจตเวชทมประสบการณการดแลผปวยสงอาย มากกวา 5 ป และไดรบวฒบตรการเปนผปฏบตการพยาบาลขนสง (APN) สาขาการพยาบาลจตเวชและสขภาพจต 1 ทาน 2. ความเทยงของเครองมอ (reliability) ของแบบวดภาวะสขภาพของผดแล แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ และแบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ผวจยน าไปทดสอบหาคาความเทยงกบผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยางทศกษา จ านวน 15 คน แลวน าคาคะแนนทไดมาค านวณคาความเทยงสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s coefficient) ไดคาความเทยงของแบบวดภาวะสขภาพของผดแล แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ และแบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดคาความเทยงเทากบ .80, .85, และ.93 ตามล าดบ การเกบรวบรวมขอมล การศกษาครงน ผวจยและผชวยวจยเปนผเกบรวบรวมขอมล โดยมขนตอน การด าเนนงาน ดงน 1. ขนเตรยมการ

1.1 ผวจยท าหนงสอขอความอนเคราะหในการด าเนนการวจยผานคณบดคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ถงผอ านวยการโรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทรและโรงพยาบาลสวนสราญรมย เพอชแจงวตถประสงคของการวจย วธการเกบรวบรวมขอมล การพทกษสทธของกลมตวอยาง และขออนญาตด าเนนการเกบรวบรวมขอมลการวจย

46 1.2 ผวจยเตรยมผชวยวจย ซงเปนพยาบาลวชาชพทมประสบการณในการท าวจย เพอเกบขอมลจากกลมตวอยางทมารบบรการโรงพยาบาลสวนสราญรมย โดยชแจงรายละเอยดเกยวกบวตถประสงคของการวจย วธการรวบรวมขอมล การพทกษสทธของกลมตวอยาง การใชแบบสอบถาม รวมทงเปดโอกาสใหผชวยวจยซกถามขอสงสยในการเกบขอมลและผวจยมการฝกใหผชวยวจยเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางทศกษาภายใตการแนะน า และการดแลจากผวจย จนมความแนใจวาผชวยวจยมความเขาใจแบบสอบถามตรงกบผวจย และสามารถเกบรวบรวมขอมลไดอยางถกตอง หากผชวยวจยมปญหาหรอขอสงสยสามารถสอบถามผวจยไดโดยตรง มการตดตามผชวยวจยเปนระยะๆ เพอสอบถามความกาวหนา ปญหาและอปสรรคในการเกบรวบรวมขอมล 1.3 เสนอโครงรางการวจยและแบบสอบถามผานคณะกรรมการจรยธรรมการวจยของโรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทรและโรงพยาบาลสวนสราญรมยเพอขออนญาตเกบขอมล 1.4 เมอไดรบอนญาตแลว ผวจยเขาพบหวหนากลมงานการพยาบาล หวหนางานผปวยนอกทง 2 โรงพยาบาล เพอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล 2. ขนด าเนนการ

2.1 ผวจยและผชวยวจยคดเลอกกลมตวอยางดวยวธสมอยางเปนระบบ โดยน ารายชอของผปวยทมารบบรการทคลนกจตเวชผสงอายเปดใหบรการในแตละวนมาคดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑทก าหนด และน ารายชอมาเรยงล าดบ จากนนสมแบบคนเวนคนโดยเรมจากคนแรก

2.2 ผวจยและผชวยวจยแนะน าตวกบพยาบาลประจ าแผนกผปวยนอกคลนก จตเวชผสงอาย ทง 2 โรงพยาบาล เพอใหเปนผประสานแจงผดแลทมคณสมบตตามเกณฑในการสมครใจเขารวมการวจย

2.3 ผวจยและผชวยวจยเขาพบกลมตวอยางทแผนกผปวยนอกคลนกจตเวชผสงอาย โดยผวจยและผชวยวจยจะแนะน าตว สรางสมพนธภาพกบกลมตวอยาง ชแจงวตถประสงคของการศกษา ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล ประโยชนทจะเกดขน พรอมทงขอความรวมมอในการเกบขอมล เมอกลมตวอยางยนดเขารวมวจย พทกษสทธของกลมตวอยางดวยการใหกลมตวอยางอานเอกสารชแจงขอมลและหนงสอยนยอมโดยไดรบการบอกกลาวและเตมใจ และใหกลมตวอยางเซนใบยนยอมเขารวมวจย หรอยนยอมดวยวาจา

2.4 หลงจากไดรบความยนยอมผวจยและผชวยวจยอธบายกลมตวอยางใหเขาใจวธการตอบแบบสอบถาม ใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามดวยตวเอง กรณทกลมตวอยางมปญหาการอาน ผวจยและผชวยวจยจะอานใหฟงแลวใหกลมตวอยางตอบค าถาม และหากกลมตวอยางมขอสงสย ผวจยและผชวยวจยอธบายใหฟงตามเนอหาของขอค าถามแตละขอเพอใหกลมตวอยางเขาใจกอนตอบค าถามทกครง โดยใชเวลาในการท าแบบสอบถามประมาณ 15- 20 นาท หลงท าแบบสอบถามเรยบรอยแลวผวจยและผชวยวจยขอรบแบบสอบถามคนทนท

47 2.5 ผวจยและผชวยวจยตรวจสอบความถกตองและความครบถวนสมบรณของขอมลทงหมดทไดรบ ส าหรบสวนทไมสมบรณ ขอความรวมมอจากกลมตวอยางตอบจนครบถวนสมบรณกอนน าไปวเคราะหขอมลทางสถต 2.6 ท าการวเคราะหขอมลตามวธการทางสถตทก าหนดไว การพทกษสทธกลมตวอยาง ในการศกษาครงน ผวจยค านงถงจรรยาบรรณของการวจย โดยมการพทกษสทธของกลมตวอยาง ดงน 1. โครงรางวจยไดผานการพจารณาและไดรบการรบรองจากคณะกรรมการประเมนงานวจยดานจรยธรรม คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร เลขท ศธ 0521.1.05/1060 ลงวนท 25 เมษายน พ.ศ. 2559 และผานการรบรองจากคณะกรรมการวจยของโรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทรเลขท 29/2559 ลงวนท 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2559และโรงพยาบาลสวนสราญรมย เลขท 092/2559 ลงวนท 28 มถนายน พ.ศ.2559

2. กอนการเกบขอมล ผวจยพทกษสทธของกลมตวอยาง โดยเคารพความเปนสวนตว มการแนะน าตนเอง ชแจงวตถประสงค ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล ซงทงหมดเปนไปตามการยนยอม ความสมครใจของกลมตวอยาง และกลมตวอยางสามารถถอนตวจากการวจยไดตลอดเวลา โดยไมตองใหเหตผลหรอชแจงใดๆและจะไมมผลกระทบใดๆตอการรกษา ของกลมตวอยาง ขอมลทไดจะถอเปนความลบ และผลการวจยจะน าเสนอในภาพรวม จะน ามาใชประโยชนตามวตถประสงคของการวจยเทานน เมอกลมตวอยางตกลงเขารวมการวจย จงใหลงนามในเอกสารยนยอมเขารวมการวจย

3. ในการเขารวมวจยครงนผวจยไดวางแผนใหการชวยเหลอหากกลมตวอยางมโอกาสเกดความไมสบายใจ หรอกระทบกระเทอนจตใจ โดยผวจยไดเตรยมการชวยเหลอไวดงน

3.1 ยตการเกบขอมลและเปดโอกาสใหกลมตวอยางระบายหรอแสดงออกถงความรสกไดเตมท ดวยการรบฟงอยางตงใจ

3.2 แสดงความเหนอกเหนใจ ใหก าลงใจ เขาใจกลมตวอยาง และตงใจรบฟงในสงทกลมตวอยางบอกเลา

3.3 พจารณาสงตอหากกลมตวอยางตองการแหลงประโยชนอนทอยนอกเหนอความสามารถของผวจย การวเคราะหขอมล

48

วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรปในการทดสอบสมมตฐาน ดงน 1. วเคราะหขอมลเกยวกบขอมลทวไปของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราและ

ผสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยใชสถตเชงบรรยายไดแก การแจกแจงความถ หาคารอยละ คะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

2. วเคราะหระดบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยใชคะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

3. วเคราะหปจจยท านายความสามารถการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ดวยวธการวเคราะหการถดถอยพหคณ (multiple regression analysis) เปนการพยากรณตวแปรตามหนงตว จากตวแปรอสระตงแตสองตวแปรขนไป โดยใชวธ แบบปกต (enter) ทงนไดมการทดสอบขอตกลงเบองตน (บญใจ, 2553) (ภาคผนวก จ) ดงน

3.1 ตวแปรอสระทกตวอยในอตรภาคชนขนไป (interval level) 3.2 ตวแปรอาย การรบรความรนแรงของโรค ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ และความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายท เปนโรคซมเศรามการแจกแจงเปนโคงปกต (normality) สวนตวแปรระยะเวลาในการดแลและภาวะสขภาพของผดแลไมเปนไปตามขอตกลงเบองตนของ normal distribution จงแปลงตวแปรเปนตวแปรหน (dummy variable) 3.3 ตวแปรอสระและตวแปรตามมความสมพนธเชงเสนตรง (linearity) 3.4 ความแปรปรวนของความคลาดเคลอนในการพยากรณของตวแปรอสระทกตวมคาคงท (homoscedasticity) พจารณาจากภาพการกระจายใน scatter plot โดยพจารณาความสมพนธระหวาง คาประมาณ Y ในรปคะแนนมาตรฐาน และคาความคลาดเคลอนมาตรฐาน จะพบวาคาความแปรปรวนของความคลาดเคลอนในการพยากรณของตวแปรอสระกระจายบรเวณคาศนย 3.5 ตวแปรอสระไมมความสมพนธกนเองในระดบสง (multicollinearity) ซงตรวจสอบโดย 3.5.1 ตรวจสอบความสมพนธระหวางตวแปรโดยใช สถตสหสมพนธเพยรสน (Pearson’s product moment correlation) ซงคาทไดไมควรเกน .65 (Burns & Grove, 2009) ในการศกษาครงน พบความสมพนธระหวางตวแปรอสระทกตว มคาสมประสทธสหสมพนธเพยรสนไมเกน .65 3.5.2 ตรวจสอบโดยใช สถต collinearity statistics ดผลไดจากตาราง Coefficients โดยพจารณาความสมพนธของตวแปรอสระจากคา Tolerance ซงคาทไดตองเขาใกล 1 หากคาทไดเขาใกล 0 แสดงวา ตวแปรอสระมความสมพนธกนเอง และคา variance inflation factor (VIF) ตองไมเกน 10 (กลยา, 2555) ในการศกษาครงน คา Tolerrance อยในชวง .897 - .937 และคา VIF อยในชวง 1.047 – 1.115

49 3.6 ทดสอบความคลาดเคลอนของตวแปรอสระและตวแปรตามวาเปนอสระ

จากกน (autocorrelation) ตวแปรอสระ ไดแก อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ ตวแปรตาม คอ ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา สามารถตรวจสอบโดยการทดสอบ Durbin - Watson ดจากตารางผลลพธ Model Summary ซงคา Durbin - Watson มคาใกล 2 นนคอ อยในชวง 1.5 ถง 2.5 (บญใจ, 2553) ส าหรบการศกษาในครงน คาดบน - วตสน (Dubin - Watson) เทากบ 2.385 แสดงวา ไมเกด autocorrelation หรอขอมลเปนอสระตอกน หมายความวาขอมลของตวแปรทไดมา ไมมความสมพนธกน

50

บทท 4

ผลการวจยและการอภปรายผล

ผลการวจย การศกษาครงนเปนการวจยเชงท านาย (Predictive research) โดยมวตถประสงคเพอ

ศกษาปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ผลการวเคราะหขอมลน าเสนอดวยตารางประกอบการบรรยายแบงเปน 5 สวน ดงน 1. ขอมลทวไป 1.1 ขอมลทวไปของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา 1.2 ขอมลทวไปของผสงอายทเปนโรคซมเศรา 2. ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรารายดานและโดยรวม 3. ระดบการรบรของปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา 4. ความสมพนธระหวางอาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพกบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา 5. ปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

51 1. ขอมลทวไป 1.1 ขอมลทวไปของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ตาราง 1 จานวน รอยละ คาตาสด คาสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมล จาแนกตามขอมลทวไปของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา (N=123) ขอมลทวไป จ านวน รอยละ เพศ ชาย 38 30.9 หญง 85 69.1 อาย(ป) (M=46.50,Md=45.00, Min=19.00, Max= 80.00, SD=12.41) 20 ป 2 1.6 21-40 ป 50 40.6 41-60 ป 51 41.5 61 ป 20 16.3 ศาสนา พทธ 116 94.3 อสลาม 7 5.7 สถานภาพสมรส โสด 20 16.3 สมรส 94 76.4 หมาย/หยาราง/แยกกนอย 9 7.3 ระดบการศกษา ไมไดเรยนหนงสอ 2 1.6 ประถมศกษา 27 22.0 มธยมศกษา 35 28.4 ประกาศนยบตร/อนปรญญา 8 6.5 ปรญญาตร 45 36.6 สงกวาปรญญาตร 6 4.9

52 ตาราง 1(ตอ) ขอมลทวไป จ านวน รอยละ อาชพปจจบน ไมไดประกอบอาชพ/ วางงาน 7 5.7 คาขาย/ธรกจสวนตว 37 30.1 รบจาง 17 13.8 เกษตร/ท าสวน/ท าไร 37 30.1 ขาราชการ 15 12.2 ขาราชการบ านาญ 9 7.3 อนๆ(นกศกษา) 1 0.8 รายไดตอเดอนของผดแล (M=20,221.95, Md=15,000, Min=0, Max= 200,000, SD=23201.96) นอยกวา10,000 บาท 47 38.2 10,001-20,000 บาท 43 35.0 มากกวา 20,001 บาท 33 26.8 ความเพยงพอของรายได เพยงพอ 93 75.6 ไมเพยงพอ 30 24.4 โรคประจ าตว ไมมโรคประจ าตว 91 74.0 มโรคประจ าตว 32 26.0 ลกษณะความสมพนธกบผปวย คชวต 24 19.5

บดา/มารดา 4 3.3 บตร 75 61.0 หลาน 11 8.9 พ/นอง 6 4.9 อนๆ(บตรสะใภ) 3 2.4 ระยะเวลาทใหการดแลผปวย (M=5.24,Md=4 , Min=6 เดอน, Max= 30 ป, SD=4.99) 5 ป 87 70.7 5 ป 36 29.3

53 จากตาราง 1 พบวาผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราจ านวน 123 คน สวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 69.1) มอายต าทสด 19 ป และมากทสด 80 ป มอายเฉลย 46.50 ป โดยมอายระหวาง 41-59 ป (รอยละ 41.5) สวนใหญนบถอศาสนาพทธ (รอยละ 94.3) มสถานภาพสมรสค(รอยละ 76.4) จบการศกษาระดบปรญญาตร (รอยละ 36.6) ประกอบอาชพคาขาย/ธรกจสวนตว(รอยละ 30.1) ซงมจ านวนเทากบอาชพเกษตร/ท าสวน/ท าไร(รอยละ 30.1) มรายไดเฉลย 15,000 บาท/เดอนโดยสวนใหญมรายไดเพยงพอ (รอยละ75.6) ผดแลสวนใหญไมมโรคประจ าตว (รอยละ 74) มความสมพนธเปนบตร(รอยละ 61) และมระยะเวลาในการดแลนอยทสด 6 เดอนและมากทสด 30 ป มระยะเวลาในการดแลเฉลย 4 ป สวนใหญมระยะเวลาในการดแลนอยกวาหรอเทากบ 5 ป (รอยละ 70.7) 1.2 ขอมลทวไปของผสงอายทเปนโรคซมเศรา ตาราง 2 จานวน รอยละ คาตาสด คาสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมล จาแนกตามขอมลทวไปของผสงอายทเปนโรคซมเศรา (N=123) ขอมลทวไป จ านวน รอยละ เพศ ชาย 38 30.9 หญง 85 69.1 อาย (ป) (M=70.49, Min=60.00, Max= 90.00, SD=8.01) 60-70 68 55.3 71-80 37 30.1 81-90 18 14.6 ศาสนา พทธ 115 93.5 อสลาม 8 6.5 สถานภาพสมรส โสด 7 5.7 สมรส 70 56.9 หมาย/หยาราง/แยกกนอย 46 37.4 ตาราง 2 (ตอ)

54 ขอมลทวไป จ านวน รอยละ ระดบการศกษา ไมไดเรยนหนงสอ 15 12.2 ประถมศกษา 85 69.1 มธยมศกษา 9 7.3 ประกาศนยบตร/อนปรญญา 5 4.1 ปรญญาตร 8 6.5 สงกวาปรญญาตร 1 0.8 อาชพปจจบน ไมไดประกอบอาชพ/ วางงาน 61 49.6 คาขาย/ธรกจสวนตว 15 12.2 เกษตร/ท าสวน/ท าไร 34 27.6 ขาราชการบ านาญ 13 10.6 อายทเรมปวย (M=64.84, Min=37, Max= 85, SD=9.55) 60 ป 46 37.4 60 ป 77 62.6 ระยะเวลาในการปวย (M=5.65 ป, Md=5 ป Min= 6 เดอน, Max= 30 ป, SD=5.25) ระยะเวลาในการบ าบดรกษา (M=4.65, Md= 3 ป, Min= 6 เดอน, Max= 25 ป, SD=4.55) โรคทางกาย ไมม 52 42.3 ม 71 57.7

จากตาราง 2 พบวา ผสงอายทเปนโรคซมเศราสวนใหญเปนเพศหญง(รอยละ 69.1)

มอายต าทสด 60 ปและมากทสด 90 ป มอายเฉลย 70.49 โดยมอายระหวาง 60-70 ป (รอยละ 55.3) สวนใหญนบถอศาสนาพทธ (รอยละ 93.5) มสถานภาพสมรสค (รอยละ 56.9) จบการศกษาระดบประถมศกษา (รอยละ 69.1) ไมไดประกอบอาชพ/วางงาน (รอยละ 49.6) โดยผปวยเรมปวยในชวงอาย 37-85 ป สวนใหญปวยหลงอาย 60 ป (รอยละ 62.6) มระยะเวลาในการปวยต าทสด 6 เดอนและมากทสด 30 ป มระยะเวลาในการปวยเฉลย 5 ป มระยะเวลาในการบ าบดรกษาเฉลย 3 ป และผปวยสวนใหญมโรคทางกายรวมดวย (รอยละ57.7)

2. ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรารายดานและโดยรวม

55 ตาราง 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานของการรบรระดบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราจาแนกตามรายดานและโดยรวม (N=123)

ความสามารถในการดแล M SD ระดบความสามารถ ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา 4.04 0.69 มาก ดานการปองการฆาตวตาย 3.92 0.74 มาก ดานสขอนามย 3.74 0.75 มาก ดานการนอนหลบพกผอน 3.60 0.78 ปานกลาง ดานโภชนาการ 3.52 0.83 ปานกลาง ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย 3.30 0.93 ปานกลาง ดานการขบถาย 3.00 0.97 ปานกลาง

โดยรวม 3.58 0.66 ปานกลาง จากตาราง 3 พบวาความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยรวมอยในระดบ ปานกลาง (M = 3.58, SD = 0.66) เมอพจารณาในแตละดาน พบวา ดานทมระดบความ สามารถอยในระดบมาก ม 3 ดานคอ ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา ดานการปองการฆาตวตาย และดานสขอนามย สวนดานทมระดบความสามารถอยในระดบปานกลาง ม 4 ดานคอ ดานการนอนหลบพกผอน ดานโภชนาการ ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกายและดานการขบถาย โดยดานทมคาคะแนนเฉลยสงสดคอดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา (M = 4.04, SD = 0.69) ดานทมคาคะแนนเฉลยต าสด คอดานการขบถาย (M = 3.00, SD = 0.97) 3. ระดบการรบรของปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

56 ตาราง 4 จานวนและรอยละของกลมตวอยาง จาแนกตามการรบรความรนแรงของโรคซมเศราและความเชออานาจภายในตนดานสขภาพ (N = 123)

ปจจยท านาย การรบร

ต า ปานกลาง สง จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

การรบรความรนแรงของโรคซมเศรา 35 28.5 50 40.7 38 30.9 ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ 48 39.0 75 61.0 จากตาราง 4 พบวาผดแลรอยละ 40.7 รบรวาความรนแรงของโรคซมเศราอยในระดบปานกลาง และผดแลรอยละ 61.0 มความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพอยในระดบสง ตาราง 5 จานวนและรอยละของกลมตวอยาง จาแนกตามการรบรภาวะสขภาพของผดแล (N = 123)

ปจจยท านาย การรบร

สขภาพไมด สขภาพด จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

ภาวะสขภาพของผดแล 12 9.8 111 90.2 จากตาราง 5 พบวาผดแลรอยละ 90.2 รบรวามภาวะสภาพด 4. ความสมพนธระหวางอาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพกบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

57 ตาราง 6 คาสมประสทธสหสมพนธเพยรสนระหวางอาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออานาจภายในตนกบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา (N = 123)

ตวแปร 1 2 3 4 5 6 1. อาย 1 2. ระยะเวลาในการดแล .177 1 3. ภาวะสขภาพของผดแล -.204* .031 1 4. การรบรความรนแรงของโรค .151 -.005 -.033 1 5. ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ -.064 .147 .149 .127 1 6. ความสามารถในการดแล -.122 -.040 .003 -.058 .439** 1

* p < .05 ** p < .01 จากตาราง 5 พบวา ผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s moment correlation coefficient) ของปจจยท านายความสามารถของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา จากการวเคราะห พบวา ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ มความสมพนธในระดบปานกลางกบความสามารถในการดแล อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = .439, p < .01) 5.ปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ตาราง 7

58 ผลการวเคราะหปจจยทานายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราโดยการวเคราะหสถตถดถอยพหคณ (N = 123)

ตวแปรท านาย B S.E. β T p-value

Constant 54.617 14.661 3.725 .000 ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ 2.537 .450 .474 5.638 .000 อาย -.120 .136 -.075 -.878 .381 การรบรความรนแรงของโรค -.853 .643 -.110 -1.326 .187 ระยะเวลาในการดแล -4.085 3.620 -.095 -1.129 .261 ภาวะสขภาพของผดแล -5.546 5.554 -.084 -.999 .320

F Chang = 6.881, R2 = .227, p< .01

เมอวเคราะหปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราโดยการวเคราะหถดถอยพหคณแบบปกต (enter multiple regression analysis) ผวจยไดน าเขาตวแปร 5 ตว คอ อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ พบวา ตวแปรปจจยท านายรวมกนสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดรอยละ 22.7 (R2 = .227, p < .01) โดยตวแปรทสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดอยางมนยส าคญทางสถต คอ ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ (β = .474, t = 5.638, p < .01) อภปรายผลการวจย

การวจยครงน ผวจยอภปรายผลตามวตถประสงคของการวจยดงน 1. ระดบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา การศกษาครงน พบวา ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรค

ซมเศราโดยรวมอยในระดบปานกลาง (M = 3.58, SD = 0.66) (ตาราง 3) ซงอธบายไดวาระดบความ สามารถของผดแลขนกบปจจยพนฐานหลายประการ ตามกรอบแนวคดของโอเรมทเชอวา ความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพาขนอยกบปจจยพนฐานของบคคล ในทนมทงปจจยทชวยสงเสรมและขดขวางความสามารถของผดแลในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

ปจจยทคาดวาชวยสงเสรมความสามารถของผดแล ไดแก เพศ ความสมพนธของผดแลกบผปวย อาย ประสบการณการดแล และระดบการศกษา ซงอธบายไดดงน

59 เพศของผดแล ซงพบวาสวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 69.10) (ตาราง1) ทงน

เนองจากสงคมไทยเลยงดสงสอนใหเพศหญงมหนาทท างานบาน และดแลบคคลในครอบครวทงในภาวะสขภาพดและเจบปวย สวนผชายมบทบาทในการท างานนอกบาน เพอหารายไดของครอบ ครว ท าใหเพศหญงมความสามารถในการดแลบคคลทตองการพงพาในระดบสง (จนตนา, 2550) ซงสอดคลองกบการศกษาสวนใหญทพบวาผดแลสวนใหญเปนเพศหญงและพบวามความสามารถในการดแลในระดบสง (ชลาทพย, 2549; เตอนใจ, 2548; เนตรชนก, 2551; ประกอบพร, 2550; พชร, 2551: ร าพรรณ, 2552; ส าอาง, 2550)

ความสมพนธของผดแลกบผปวย ในการศกษาครงนพบวาผดแลสวนใหญมความสมพนธเปนบตรของผปวย (รอยละ 61.0) (ตาราง1) ซงบตรหลานจะถกหลอหลอมจากการเลยงด ประเพณและวฒนธรรมไทยใหมความรก เคารพ กตญกตเวทตอ บดา มารดา และผมพระคณ ตองตอบแทนบญคณบพการ (สพตรา, 2545) และเนองจากความสมพนธและความใกลชดจะท าใหผดแลเกดความตระหนก ความผกพนและความเอออาทรชวยเหลอในการท ากจกรรมในการดแลไดมากขน สอดคลองกบการศกษาของ เตอนใจ (2548) ชลาทพย (2549) ประกอบพร (2550) และแกวตา(2554) พบวา สมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยมความสมพนธทางบวกกบความสามารถในการดแลผปวย

อายของผดแล ผลการศกษาพบวาผดแลสวนใหญอยในวยผใหญ มอายเฉลย 46.50 ป (SD = 12.41) (ตาราง 1) ซงเปนวยทมสขภาพรางกายแขงแรงทสามารถดแลบคคลอนไดดและเปนวยทมประสบการณชวตมาก ท าใหมทกษะในการตดสนใจเลอกปฏบตกจกรรมการดแลบคคลทตองการพงพาไดด สอดคลองกบแนวคดของโอเรมทเชอวา อายเปนปจจยพนฐานทก าหนดความ สามารถของผดแล ซงจะเพมขนตามวยและจะสงสดในวยผใหญ สอดคลองกบงานวจยทพบวาผดแลทมอายวยผใหญมความสามารถในการดแลผปวยไดดขน (แกวตา, 2554; ร าพรรณ, 2552; วชราพรรณ, 2553; สนธยา, 2550; ส าอาง, 2550)

ระดบการศกษาของผดแล โดยสวนใหญพบวาผดแลจบการศกษาระดบปรญญาตร (รอละ 36.60) (ตาราง 1) ซงการศกษาเปนปจจยหนงทเปนองคประกอบของความสามารถในการดแลบคคลทตองพงพาโดยบคคลทมการศกษาจะแสวงหาขอมล คดพจารณาตดสนการกระท าไดตลอดจนสนใจซกถามปญหาและใชแหลงประโยชนมากกวาบคคลทไมมการศกษา (Orem, 2001) สอดคลองกบการศกษาของพชร (2551) พบวา รอยละ 50 ของผดแลมการศกษาระดบปรญญาตร จะมความสามารถอยในระดบมาก

ส าหรบปจจยทอาจขดขวางความสามารถของผดแลในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ไดแก อายของผปวย ระยะเวลาในการเจบปวยของผปวย รายไดของผดแล ซงอธบายไดดงน

อายของผปวย จากผลการศกษาพบวา ผสงอายทเปนโรคซมเศรา มอายเฉลย 70.49 ป (SD = 8.01) (ตาราง 2) ซงผสงอายทเปนโรคซมเศราจะมความเสอมของระบบตางๆในรางกายความ

60 เจบปวยดวยโรคทางกายและโรคจตเวช ท าใหประสทธภาพของประสาทการรบรและความทรงจ าตางๆลดลง (พรรณธร, 2555) สงผลใหผสงอายทเปนโรคซมเศรามปญหาดานความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวน ดงนนผดแลจงตองใชทกษะในการดแลมากขนและตองใชเวลาทยาวนานขนในการดแลผปวย นอกจากนนผดแลมกตองเนนย าเกยวกบการปฏบตตวแกผปวยในกจกรรมตางๆบอยครงขน จงอาจท าใหผดแลรสกวาเปนเรองยงยาก นาเบอหนายและเปนผลใหผดแลใหความสนใจในการดแลผปวยนอยลง

ระยะเวลาในการดแล จากการศกษาครงนพบวามระยะเวลาในการดแลเฉลย 4 ป(ตาราง 1) ซงระยะเวลาทยาวนานอาจท าใหผดแลไมสามารถประกอบอาชพนอกบานไดเนองจากตองดแลผปวยอยางใกลชดโดยเฉพาะชวงทมอาการก าเรบ และอาจท าใหผดแลเกดความเบอหนาย รสกทอแท และขาดความกระตอรอรนในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา จงท าใหความสามารถของผดแลนอยลง

รายไดของผดแล พบวารายไดของผดแลสวนใหญมรายไดเฉลย 15,000 บาท/เดอนและสวนใหญมรายไดนอยกวา 10,000 บาท (รอยละ38.2) (ตาราง 1) ซงผดแลทมรายไดต าจะตองท างานเพอเลยงชพ ท าใหไมมเวลาดแลผปวย ท าใหความสามารถในการแสวงหาแหลงประโยชนในการดแลผปวยไดนอยลง

ดวยเหตดงกลาวจงอาจท าใหผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรามความสามารถในการดแลอยในระดบปานกลาง

เมอพจารณาในแตละดาน พบวา ดานทมระดบความสามารถอยในระดบมาก ม 3 ดานคอ ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา ดานการปองกนการฆาตวตาย และดานสขอนามย ตามล าดบ (ตาราง 3) ทงนอาจเนองจาก ผดแลสวนใหญใหความส าคญและเอาใจใสในการดแลเมอผปวยมอาการซมเศราโดยจะคอยสงเกตอาการก าเรบของผปวย ดแลใหผปวยรบประทานยาอยางตอเนองสม าเสมอ พาผปวยมาตรวจตามนดและดแลเพอการปองกนการฆาตวตาย (ปณยภพ, 2550) และผดแลยงตระหนกถงผลกระทบทจะตามมาหากผปวยเกดอบตเหตขนซงอาจมผลกระทบทรนแรง ท าใหผดแลใหความส าคญกบการปองกนอบตเหตทอาจจะเกดขนไดทกสถานทและทกเวลา (สวนย, 2554) นอกจากนผดแลยงเอาใจใสเรองความสขสบายและการชวยเหลอการท ากจวตรประจ าวนของผปวยใหผปวยท ากจวตรประจ าวนดวยตนเองตามศกยภาพ (ลวรรณ, 2553) ซงจะเหนไดวาความ สามารถดงกลาว เปนกจกรรมการตอบสนองการดแลในภาวะเบยงเบนทางสขภาพ ซงเปนกจกรรมการดแลทผดแลใหความส าคญ ประกอบกบการไดรบความรจากบคลากรทางการแพทยเกยวกบการดแลผปวย จงท าใหผดแลมความสามารถในการปฏบตกจกรรมดงกลาวไดเปนอยางด (เสาวภา, 2551)

ส าหรบดานทมระดบความสามารถอยในระดบปานกลาง ม 4 ดาน คอ ดานการนอนหลบพกผอน ดานโภชนาการ ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกายและดานการขบถาย

61 (ตาราง 3) ทงนอาจเนองมาจาก ผสงอายทเปนโรคซมเศราสวนใหญมกจะแสดงออกในลกษณะของอาการเจบปวยทางกาย (พชยและศรไชย, 2558) กลาวคอ ผปวยมกจะมปญหาเรองการนอน เชน นอนไมหลบ นอนหลบยาก หลบไมสนท ฝนราย ตนบอย ใชเวลานานกวาจะหลบได บางคนนอนหลบงายใชเวลาไมนานแตหลบๆตนๆทงคน (เพลนพศ, 2559) ผดแลจะตองมทกษะและประสบการณในการจดการเมอผปวยนอนไมหลบ การจดสงแวดลอมเพอชวยใหการนอนหลบของผปวยดขน การใชเทคนคการผอนคลาย เพอใหผปวยไดรบการนอนหลบทเพยงพอ ผปวยรสกเบออาหาร ความรสกอยากอาหารลดลง ไมรสกหว ตองฝนใจรบประทาน ท าใหน าหนกลด และจากการเปลยนแปลงตามอาย ผปวยมกมปญหาเรองฟน การกลน การขบเคยว (เพลนพศ, 2559) ผดแลจงเปนตองมความรเกยวกบการเลอก และการปรงอาหารแตละประเภทใหเหมาะสมกบผปวยแตละคนและมทกษะในการใหความชวยเหลอเมอผปวยรบประทานอาหารไดนอย เพอใหผปวยไดรบสารอาหารทครบถวนและเพยงพอตอความตองการของรางกาย นอกจากนผปวยจะมความรสกเบอและหมดความสนใจในสงตางๆ กจกรรมตางๆทเคยชอบกรสกเบอ และไมสนใจ เกบตว ไมมปฏสมพนธกบผอน (ดวงใจ, 2553) ผแลจะตองชวยกระตนและจดใหผปวยไดท ากจกรรมตางๆตามความถนดและศกยภาพของผปวย ซงผปวยบางคนอาจไมใหความรวมมอ ผดแลจงตองใชความอดทนและความพยายามมาก และอาจท าใหผแลเกดความเบอหนาย และละเลยในการกระตนใหผปวยไดท ากจกรรมตางๆ และผปวยบางคนอาจมปญหาเรองการขบถายอจจาระและปสสาวะ(ลววรณ, 2553) ผดแลจงตองใหความชวยเหลอผปวยซงอาจเปนกจกรรมทเฉพาะเจาะจงส าหรบบางคน และผปวยบางคนอาจรสกวาเปนเรองสวนตว รสกเขนอาย จงไมไดบอกปญหาและความตองการใหผดแลทราบ (พรพนธ, 2553) จะเหนไดวาความสามารถดงกลาว เปนกจกรรมการตอบสนองการดแลทจ าเปนโดยทวไปแตเปนกจกรรมทคอนขางมความซบซอนเนองจากเปนการดแลทมลกษณะเฉพาะส าหรบผสงอายทเปนโรคซมเศรา ตองอาศยความร ทกษะ ประสบการณในการดแล และนอกจากนยงมผปวยทสามารถชวยเหลอตนเองไดด ผดแลจงเปดโอกาสใหผปวยไดดแลตนเองตามศกยภาพ ดงนนผดแลสวนใหญจงมความสามารถในการปฏบตกจกรรมดงกลาวอยในระดบปานกลาง

2.ปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา จากการศกษาปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรค

ซมเศราซงไดแก อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ พบวา ตวแปรปจจยท านายรวมกนสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดรอยละ 22.7 (R2 = .227, p < .01) โดยตวแปรทสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดอยางมนยส าคญทางสถต คอ ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ (β = .474, t = 5.638, p < .01) (ตาราง 7) สามารถอภปรายได ดงน

62 ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ (internal locus of control) ของผดแลเปน

ความคาดหวงทวไปของบคคลวาเหตการณทเกดขนทงเหตการณทางบวกและเหตการณทางลบเปนผลจากการกระท า ทกษะหรอความสามารถของตนเอง ตนสามารถควบคมเหตการณตางๆไดนน บคคลกลมนจะมความกระตอรอรนตอความเปนไปของสงแวดลอม มการแสวงหาขอมลเพอแกไขปญหาทเกดขน ซงจะเปนแรงจงใจในบคคลกระท าสงทตนรบผดชอบใหสมฤทธผล (Rotter, 1966) จากการศกษาพบวาผดแลมระดบของความเชออ านาจภายในตนในระดบสง(รอยละ 61.0) (ตาราง 4) ผลการวจยนสอดคลองกบ ทฤษฎของฟชบายนและไอนเซน (Fishbein & Ajzen, 1975) ทเชอวา ความเชอเปนองคประกอบส าคญตอการคาดคะแนนพฤตกรรม และจากทฤษฎนเชอวา ความเชอ (beliefs) โดยทวไปบคคลจะเชอวา หากท าพฤตกรรมอยางหนงผลลพธจะออกมาในแงบวกกจะมทศนคตทดตอพฤตกรรมนนๆ หากเชอวาผลลพธจะไมดกจะมทศนคตทไมดตอพฤตกรรมนน ความเชอนเรยกวาความเชอตอพฤตกรรม (behavior beliefs) ซงความเชอจะมผลตอทศนคต และพฤตกรรม การเปลยนแปลงพฤตกรรมสวนใหญมาจากการเปลยนแปลงความเชอ ซงสอดคลองกบงานวจยของวชราพรรณ (2553) ทไดศกษาปจจยทางชวสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายของผดแลผสงอาย พบวาความเชอมนภายในตนดานสขภาพของผดแล สามารถท านายพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายของผดแลได

อยางไรกตามการศกษาครงนพบวามหลายปจจยทไมสามารถอธบายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดแก อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล และการรบรความรนแรงของโรคซมเศรา สามารถอภปรายไดวา ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไมไดขนอยกบปจจยเหลาน ทงนอาจเนองมาจากในบรบทของสงคมไทยและสงคมพทธศาสนาทมความเชอวาลกหลานถกคาดหวงใหดแลบดามารดาเมอยามชราภาพและยงเปนคานยมทางสงคมในเรองความกตญกตเวท ถงแมจะมความเปนอยอยางไรตองไมทอดทงบดามารดา (ศรพนธ, 2554) ซงบตรหลานจะถกหลอหลอมจากการเลยงด ประเพณและวฒนธรรมไทยใหมความรก เคารพ กตญกตเวทตอ บดา มารดา และผมพระคณ ตองตอบแทนบญคณบพการ (สพตรา, 2545) หรอเปนผรบผดชอบในการดแลบพการเมอเจบปวย จากการศกษาพบวาผดแลสวนใหญเปนบตร (รอยละ 61.0) นอกจากนในบทบาททสงคมใหความคาดหวงกบผดแลวาเปนหนาททตองใหการดแลผสงอาย ฉะนนการรบบทบาทเปนผดแลอาจเกดจากความจ าเปนทตองปฏบตหนาททสงคมก าหนดไว รสกวาเปนหนาททตองใหการดแล ถงแมวาผดแลจะมอายเทาใด หรอมภาวะสขภาพเปนอยางไรกตาม ประกอบกบปจจบนผดแลสวนใหญไดรบความชวยเหลอดานบรการพยาบาลจากโรงพยาบาล ทงดานความรในการดแลผปวย การตดตามดแลผปวยอยางตอเนอง รวมทงก าลงใจทผดแลไดรบจากบคลากรสขภาพ โดยชวยใหผดแลมความมนใจ รวมทงมขวญและก าลงใจในการดแลผปวย และสามารถน าค าแนะน ามาใชในการเผชญกบปญหาท าใหผดแลมความสามารถในการดแลเพมขน ท าใหผดแลสามารถด ารงบทบาทในการดแลไดอยางมประสทธภาพ (เสาวภา, 2551) และ

63 นอกจากนการเจบปวยดวยโรคซมเศรา ผปวยอาจมอาการก าเรบเกดขนเปนครงคราว อาจมชวงทอาการสงบ ผปวยสามารถใชชวตประจ าวนไดอยางปกต และชวงทอาการก าเรบ เรมแยกตว มอารมณ เศรา และมความคดฆาตวตาย (พชย และศรไชย, 2558) ซงไมวาผปวยจะมระยะเวลาในการเจบปวยมานานเทาใด แตอาการของโรคกสามารถเกดขนไดทกชวงเวลาและเนองจากผปวยโรคซมเศราเปนโรคเกยวกบอารมณ การแสดงออกของอาการไดหลายรปแบบ บางครงผปวยไมไดแสดงอาการออกมาอยางชดเจนเชนผปวยโรคทางกายทมอาการก าเรบ จงอาจท าใหผดแลไมไดสงเกตอาการเหลานนประกอบกบผดแลไมทราบถงผลกระทบหรอความรนทอาจจะเกดขน จากการศกษาพบวาผดแลมระดบการรบรความรนแรงของโรคอยในระดบปานกลาง (รอยละ 40.7) จงอาจท าใหผปวยไมไดรบการดแลทเหมาะสมและอาจกอใหเกดอนตรายถงแกชวตได จะเหนไดวาความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรานนอาจขนอยกบปจจยอนๆทอาจเขามาเกยวของและสงผลตอความสามารถในการดแล

จากการทบทวนวรรณกรรม พบงานวจยทสอดคลองกบการศกษาครงน ไดแกการศกษาของ ชลาทพย (2549) พบวา ภาวะสขภาพของผดแล ไมมความสมพนธกบการมสวนรวมในการดแลผสงอายทมภาวะไตวายเรอรงของผดแลทเปนสมาชกในครอบครว การศกษาของแกวตา (2554) พบวา ภาวะสขภาพของผดแลมความสมพนธทางลบกบความสามารถของผดแลในการดแลผปวยจตเภท การศกษาของประกอบพร (2550) พบวาระยะเวลาในการดแลมความสมพนธทางลบกบความสามารถในการดแลของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง โดยสรปจากการศกษาวจยครงน พบวา ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราโดยรวมอยในระดบปานกลาง และตวแปรปจจยท านายรวมกนสามารถท านายไดรอยละ 22.7 โดยตวแปรทสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดอยางมนยส าคญทางสถต คอ ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ (r = .439, p < .01) และตวแปรทไมสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดแก อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล และการรบรความรนแรงของโรค

64

บทท 5

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ สรปผลการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงท านาย เพอศกษาปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา กลมตวอยางเปนผดแลหลกทดแลผสงอายทไดรบการวนจวาเปนโรคซมเศรา ตามเกณฑการวนจฉย ICD 10 ทงผทเปนโรคซมเศรามากอนอาย 60 ป และผทเปนโรคซมเศราเมออาย 60 ปขนไป ทมารบบรการทแผนกผปวยนอกคลนกจตเวชผสงอายในโรงพยาบาลจตเวชภาคใต 2 แหง เปนผดแลหลกทท าหนาทในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราอยางตอเนองอยางนอย 6 เดอน จ านวน 123 คน คดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑการคดเลอกเขากลมตวอยางและวธสมตวอยาง เครองมอทใชในการเกบขอมล เปนแบบสอบถามประกอบดวย 6 สวน คอ สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ไดแก เพศ อาย ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพปจจบน รายไดตอเดอน ความเพยงพอของรายได โรคประจ าตว ลกษณะความสมพนธกบผปวย และระยะเวลาทใหการดแลผปวย สวนท 2 แบบสอบถามขอมลทวไปของผสงอายทเปนโรคซมเศรา ไดแก เพศ อาย ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพปจจบน อายทเรมปวยเปนโรคซมเศรา ระยะเวลาในการปวยเปนโรคซมเศรา และโรคทางกายอนๆ สวนท 3 แบบวดภาวะสขภาพของผดแล เปนการวดการรบรของผดแลเกยวกบสขภาพดานรางกาย จตใจ และผลกระทบจากการดแล ผวจยใชแบบสอบถามภาวะสขภาพ เอสเอฟ 12 Short Form Health Survey (SF-12) ทใชประเมน ภาวะสขภาพตามการรบรของกลมตวอยาง ฉบบภาษาไทยทพฒนาขนจากองคกร Quality Metric Incorporated ในประเทศสหรฐอเมรกา (Ware et al., 2009) มค าถามทงหมด 12 ขอ สวนท 4 แบบวดการรบรความรนแรงของโรคซมเศรา ซงผวจยสรางขนเอง จ านวน 1 ขอ เปนค าถามเกยวกบการรบรความรนแรงของโรคซมเศราในภาพรวม เปนแบบมาตราสวนประมาณคาโดยการบอกเปนตวเลข (numerical rating scale) เชงเสนตรงทมความยาว 10 เซนตเมตรแบงเปน 10 ชองๆละ 1 เซนตเมตร ทแสดงถงการรบรถงอาการและอาการแสดงของโรคซมเศราในผสงอายในขณะทใหการดแล

65 สวนท 5 แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ ผวจยใชแบบวดความเชออ านาจภายใน-ภายนอกตนดานสขภาพของวอลตนและคณะ (Wallston et al.,1978) ซงกรรณการ เปนผแปล พฒนาโดย วชราพรรณ (2553) โดยผวจยน ามาดดแปลงใหเหมาะสมกบผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา จ านวน 6 ขอ สวนท 6 แบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา เปนขอค าถามเกยวกบกจกรรมการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงผวจยสรางขนจากทฤษฎการพยาบาลของโอเรม (Orem, 2001) และจากการศกษาคนควาต ารา เอกสาร และงานวจยทเกยวของ ประกอบดวย 7 ดาน ไดแก ดานโภชนาการ ดานการนอนหลบพกผอน ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย ดานการขบถาย ดานการปองการฆาตวตาย ดานสขอนามย และดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา จ านวน 30 ขอ การตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย

1.ตรวจสอบความตรงเชงเนอหา โดยใหผทรงคณวฒจ านวน 3 ทานพจารณาตรวจสอบความถกตองเหมาะสม ความตรงตามเนอหา ความถกตอง ชดเจน เนอหาครอบคลม และใชภาษาเหมาะสม หลงจากผทรงตรวจสอบแลวน าไปปรบแกตรวจสอบใหมจนสมบรณ ขอค าถามแตละขอตองผานการพจารณาระดบ 3 หรอ 4 ทกขอ ไดคา CVI ของทกแบบสอบถามเทากบ 1.00 2.ความเทยงของเครองมอของแบบวดภาวะสขภาพของผดแล แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ และแบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ผวจยน าไปทดสอบหาคาความเทยงกบผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยางทศกษา จ านวน 15 คน แลวน าคาคะแนนทไดมาค านวณคาความเทยงสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s coefficient) ไดคาความเทยงของแบบวดภาวะสขภาพของผดแล แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ และแบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดคาความเทยงเทากบ .80, .85, และ.93 ตามล าดบ การวเคราะหขอมลในงานวจยครงน วเคราะหขอมลทวไป ระดบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราโดยการแจกแจงความถ หาคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และวเคราะหปจจยท านายทมผลตอความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยใชสถตถดถอยพหคณแบบปกต (enter regression analysis)

1. ขอมลทวไป 1.1 ผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราจ านวน 123 คน สวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 69.1) มอายต าทสด 19 ป และมากทสด 80 ป มอายเฉลย 46.50 ป โดยมอายระหวาง 41-59 ป (รอยละ 41.5) สวนใหญนบถอศาสนาพทธ (รอยละ 94.3) มสถานภาพสมรสค(รอยละ 76.4) จบการ

66 ศกษาระดบปรญญาตร (รอยละ 36.6) ประกอบอาชพคาขาย/ธรกจสวนตว(รอยละ 30.1) ซงมจ านวนเทากบอาชพเกษตร/ท าสวน/ท าไร(รอยละ 30.1) มรายไดเฉลย 15,000 บาท/เดอนโดยสวนใหญมรายไดเพยงพอ (รอยละ75.6) ผดแลสวนใหญไมมโรคประจ าตว (รอยละ 74) มความสมพนธเปนบตร(รอยละ 61) และมระยะเวลาในการดแลนอยทสด 6 เดอนและมากทสด 30 ป มระยะเวลาในการดแลเฉลย 4 ป สวนใหญมระยะเวลาในการดแลนอยกวาหรอเทากบ 5 ป (รอยละ 70.7)

1.2 ผสงอายทเปนโรคซมเศราสวนใหญเปนเพศหญง(รอยละ 69.1) มอายต าทสด 60 ปและมากทสด 90 ป มอายเฉลย 70.49 โดยมอายระหวาง 60-70 ป (รอยละ 55.3) สวนใหญนบถอศาสนาพทธ (รอยละ 93.5) มสถานภาพสมรสค (รอยละ 56.9) จบการศกษาระดบประถมศกษา (รอยละ 69.1) ไมไดประกอบอาชพ/วางงาน (รอยละ 49.6) โดยผปวยเรมปวยในชวงอาย 37-85 ป สวนใหญปวยหลงอาย 60 ป (รอยละ 62.6) มระยะเวลาในการปวยต าทสด 6 เดอนและมากทสด 30 ป มระยะเวลาในการปวยเฉลย 5 ป มระยะเวลาในการบ าบดรกษาเฉลย 3 ป และผปวยสวนใหญมโรคทางกายรวมดวย (รอยละ57.7)

2.ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

ความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยรวมอยในระดบ ปานกลาง (M = 3.58, SD = 0.66) เมอพจารณาในแตละดาน พบวา ดานทมระดบความสามารถอยในระดบมาก ม 3 ดานคอ ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา ดานการปองการฆาตวตาย และดานสขอนามย สวนดานทมระดบความสามารถอยในระดบปานกลาง ม 4 ดานคอ ดานการนอนหลบพกผอน ดานโภชนาการ ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกายและดานการขบถาย โดยดานทมคาคะแนนเฉลยสงสดคอดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา (M = 4.04, SD = 0.69) ดานทมคาคะแนนเฉลยต าสด คอดานการขบถาย (M = 3.00, SD = 0.97)

3.ปจจยทท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา เมอวเคราะหปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราโดยการวเคราะหถดถอยพหคณแบบปกต (enter multiple regression analysis) ผวจยไดน าเขาตวแปร 5 ตว คอ อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ พบวา ตวแปรปจจยท านายรวมกนสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดรอยละ 22.7 (R2 = .227, p < .01) โดยตวแปรทสามารถท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราไดอยางมนยส าคญทางสถต คอ ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ (β = .474, t = 5.638, p < .01)

67 ขอเสนอแนะ

จากผลการวจยครงนผวจยมขอเสนอแนะ ดงน 1.ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช 1.1 พยาบาล และเจาหนาททเกยวของควรจดกจกรรมสงเสรมใหผดแลเกดความเชออ านาจภายในตนอยางตอเนอง เชน การใหความรเกยวกบการดแลผปวยทถกตองเพอใหผดแลมความมนใจในการดแลผปวย การจดกลมเพอนชวยเพอนเพอแลกเปลยนประสบการณการดแลของผดแลทสามารถดแลผปวยไดและสามารถแกปญหาตางๆทเกดขนได เปนตน 1.2 จดกจกรรมการใหความรเพอสงเสรมความสามารถของผดแลดานตางๆ เชน การดแลดานโภชนาการ ดานการนอนหลบพกผอน ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย และดานการขบถาย เปนตน 2.ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป ควรมการศกษาปจจยอน ๆ ทอาจมผลตอความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา เชน ความเขมแขงอดทนดานจตใจ การรบรพลงอ านาจในการดแล เปนตน

68

เอกสารอางอง

กรมสขภาพจต. (2555). แนวปฏบตทางคลนกเพอการบาบดทางสงคมจตใจผปวยโรคซมเศราใน สถานบรการระดบทตยภม. อบลราชธาน: โรงพมพพระศรมหาโพธ. กลยา วานชบญชา. (2555). การใช SPSS for Windows ในการวเคราะหขอมล (พมพครงท 20).

กรงเทพมหานคร: ธรรมสาร. กาญจนา ปญญาธร. (2557). การดแลผสงอายของผดแลในครอบครวบานหนองตะไก อ าเภอเมอง

จงหวดอดรธาน. วารสารการพยาบาลและการดแลสขภาพ, 32(4), 33-39. เกสร ส าเภาทอง. (ม.ป.ป.). ครอบครวกบการดแลและสงเสรมสขภาพผสงอาย. ม.ป.ท. แกวตา มศร. (2554). ปจจยทมความสมพนธกบความสามารถของผดแลผปวยจตเภทในชมชน.

วารสารการพยาบาลจตเวชและสขภาพจต, 26(1), 35- 49. จนตนา วชรสนธ. (2550). ทฤษฏการพยาบาลครอบครวชนสง. ชลบร: ชลบรการพมพ ชรตน ตนตอ านวย. (2550). ประสบการณและความตองการของผดแลผสงอายทมภาวะซมเศรา.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน มหาวทยาลยนเรศวร,พษณโลก.

ชลาทพย ทองมอญ. (2549). ปจจยคดสรรทมความสมพนธกบการมสวนรวมในการดแลผสงอายท มภาวะไตวายเรอรงของผดแลทเปนสมาชกในครอบครว. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

ณรงคกร ชยวงศ. (2557). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการจดการตนเองของผปวยโรคกลามเนอหวใจ ตายเฉยบพลน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา, ชลบร ดวงใจ กสานตกล. (2553). เอกสารประกอบการสอนโรคอารมณผดปกต. คนจาก http://haamor.com/th เตอนใจ ภกดพรหม. (2548). ศกษาปจจยคดสรรทมความสมพนธกบความสามารถของผดแล

ในการดแลผสงอายทมภาวะสมองเสอม. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

ธนพร จวสวรรณ. (2557). อาหาร การกนในวยผสงอาย. คนจาก http://www.thaihealth.or.th ธรณนทร กองสข, สวรรณา อรณพงศไพศาล, วชระ เพงจนทร, เกษราภรณ เคนบปผา,

พนธนภา กตตรตนไพบลย, รงมณ ยงยน.,...ศรจนทร สขใจ. (2551). ความชกของโรค ซมเศราในคนไทย: ผลจากการสารวจระบาดวทยาโรคทางจตเวชในคนไทยการศกษาระดบชาต ป 2551. ม.ป.ท.

69 นพวรรณ บวทอง. (2559). คมอปองกนการฆาตวตาย. คนจาก https://www.hosdoc.com/index.php? option=com_content&view=article&id=102:guide-to-prevent-suicide&Itemid=46 เนตรชนก รกษาวงศ. (2551). การเสรมสรางสขภาพจตดวยตนเองของผดแลผปวยภาวะสมองเสอม.

สารนพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร (การพยาบาลสขภาพจต และจตเวช) คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

บญใจ ศรสถตนรากร. (2553). ระเบยบวธวจยทางการพยาบาล (พมพครงท 5). กรงเทพมหานคร: ย แอนไออนเตอรมเดยรจ ากด. เบญจลกษณ อครพสชาต. (2550). บทบาทในการดแลผสงอายของผดแลในเขตเทศบาลเมองอตรดตถ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาการวจยและพฒนาทองถน มหาวทยาลยราชภฏ

อตรดตถ, อตรดตถ. ปณยภพ สทธพรอนนต. (2550). ฆาตวตายเพราะโรคซมเศรา. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพใกลหมอ. ประกอบพร ทมทอง. (2550). ปจจยทมความสมพนธกบความสามารถของผดแลผปวยโรคหลอด

เลอดสมอง. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา, ชลบร.

ประเสรฐ อสสนตชย. (2554) ปญหาสขภาพทพบบอยในผสงอายและการปองกน (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร: ยเนยน ครเอชน. ผองพรรณ อรณแสง. (2554). การพยาบาลปญหาสาคญของผสงอาย: การนาใช. ขอนแกน: คลงนานาวทยา. พรรณธร เจรญกล. (2555). การดแลผสงอาย (ฉบบปรบปรง) (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร: บรษทรงแสงการพมพจ ากด. พชร พรอมมล. (2551). ปจจยทเกยวของกบความสามารถของผดแลในการดแลผปวยกลมอาการหวใจ

ขาดเลอดเฉยบพลนในระยะกอนมาถงโรงพยาบาล. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

พชย อกฐสกลและศรไชย หงสสงวนศร. (2558). โรคซมเศรา. ใน มาโนช หลอตระกล และ ปราโมทย สคนชย (บรรณาธการ), จตเวชศาสตรรามาธบด (พมพครงท 4, หนา 167-189). กรงเทพมหานคร: ภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล.

พรพนธ ลอบญธวชชย. (2553). โรคซมเศรา. ใน อรพรรณ ลอบญธวชชย และพรพนธ ลอบญธวชชย (บรรณาธการ), การบาบดรกษาทางจตสงคมสาหรบโรคซมเศรา (หนา 1- 27). กรงเทพมหานคร: บรษทธนาเพรส.

เพลนพศ ฐานวฒนานนท. (2559). การดแลสความเปนเลศทางการพยาบาลตามกลมอาการทพบ บอยในผสงอาย. สงขลา: ชานเมองการพมพ.

70 ภรภทร อมโอฐ. (2550). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการดแลทบานของญาตผดแลผปวยโรค หลอดเลอดสมอง. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน มหาวทยาลยครสเตยน, นครปฐม. มารตน อ เคค. (2553). โรคซมเศรา. ม.ป.ท. รศรนทร เกรย, และสาลน เทพสวรรณ. (2557). ปจจยทสงผลตอความเครยดของผดแลผสงอาย.

วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษศาสตร, 20(1), 203-228. ร าพรรณ จนทรมณ. (2552). ความสามารถของผดแลในการควบคมโรคของผสงอายมสลมทเปน

โรคปอดอดกนเรอรง. สารนพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลเวชปฏบต ชมชน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

ลวรรณ อนนาภรกษ. (2553). การพยาบาลผสงอาย: ปญหาและระบบประสาทอนๆ (พมพครงท 3). กรงเทพมหานคร: บญศรการพมพ.

วชราพรรณ เทพน. (2553). ปจจยทางชวจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอาย ของผดแลผสงอาย. สารนพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาพฒนาการ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, นครนายก.

วราลกษณ ศรนนทประเสรฐ. (2558). ภาวะนอนไมหลบในผสงอาย ใน สภาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, แนวทางการดแลรกษากลมอาการสงอาย, (หนา 86-93). กรงเทพมหานคร: บรษท อส ออกส จ ากด.

วไลวรรณ ทองเจรญ. (2554). ศาสตรและศลปการพยาบาลผสงอาย. กรงเทพมหานคร: โครงการต าราคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

วรศกด เมองไพศาล. (2556). โรคซมเศรา. คนจาก http://www.si.mahidol.ac.th/project/ geriatrics/knowledge_article/knowledge_healthy_7_009.html ศศพฒน ยอดเพชร. (2552). บรณาการระบบการดแลระยะยาวสาหรบผสงอาย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ เจพรน. ศศพฒน ยอดเพรช, เลก สมบต, ปรยานช โชคธนวณชย, และ ธนกานต ศกดาพร (2552). ตวแบบการดแล

ผสงอายทดของครอบครวและชมชนในชนบทไทย. วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอาย, 10 (3) , 13-24.

ศรพนธ สาสตย. (2554). การพยาบาลผสงอาย: ปญหาทพบบอยและแนวทางในการดแล (พมพครงท 3). กรงเทพมหานคร: บรษท แอคทฟ พรน จ ากด. ศนยวจยสขภาพกรงเทพ. (2557). อาหารการกนในวยผสงอาย. คนจาก http://www.bangkokhealth.com สมจต หนเจรญกล. (2536). การดแลตนเอง: ศาสตรและศลปทางการพยาบาล (พมพครงท 2).

กรงเทพมหานคร: ว. เจ. พรนตง.

71 สนธยา มณรตน. (2550). ความสามารถของผดแลในการดแลเดกสมาธสน. สารนพนธพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร (การพยาบาลสขภาพจตและจตเวช) คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา. สมภพ เรองตระกล. (2554). ตารากลมบาบดและครอบครวบาบด. กรงเทพมหานคร: เรอนแกวการพมพ. สาสน เทพสวรรณ, ณฐจรา ทองเจรญชพงศ, และรศรนทร เกรย. (2554). ปจจยทสงผลตอ ความเครยดและความสขของการดแลผสงอาย. วารสารประชากร, 4(1), 75-92. สพตรา สภาพ. (2545). สงคมวทยา (พมพครงท 21). กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพาณช. สพตรา แสงรจ. (2555). อาหารผสงอาย. กรงเทพมหานคร: คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล. สพตรา ศรวณชชากร. (2556). รายงานการวจยฉบบสมบรณ โครงการวจยบรณาการเพอ

พฒนารปแบบการดแลผสงอายแบบองครวม. นครปฐม: สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล.

สวนย เกยวกงแกว. (2554). การพยาบาลจตเวช (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สวมล สนนชาตวานช. (2550). ความสามารถในการปฏบตของครอบครวในการเสรมสรางความม คณคาแหงตนในผตดสรา. สารนพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร (การพยาบาลสขภาพจตและจตเวช) คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

ส าอางค พนธประทม. (2550). ความสามารถของผดแลในการดแลผปวยโรคลมชกทมอาการทางจต. สารนพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร(การพยาบาลสขภาพจต และจตเวช) คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

เสาวภา บญคมรตน. (2551). ประสบการณของผดแลในการดแลผปวยจตเภทเรอรงทบาน. วารสาร พยาบาลจตเวชและสขภาพจต, 47(3), 181-187. หทยชนก สขโต. (2553). ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมของผดแลในการดแลผปวยโรคหลอด

เลอดหวใจตบ คลนกทางระบบหลอดเลอดและทรวงอก แผนกศลยกรรมผปวยนอก โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา.ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา ภาควชาพละศกษา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพมหานคร.

อน อสระพานช. (2549). ความสามารถของผดแลในการตอบสนองความตองการดานจตวญญาณ และการไดรบการตอบสนองในผปวยมะเรงทไดรบรงสรกษา. วทยานพนธพยาบาลศาสตร มหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา

72 อรพรรณ ลอบญธวชชย. (2556). การพยาบาลสขภาพจตและจตเวช (พมพครงท 5). กรงเทพมหานคร: บรษทว.พรนท จ ากด. อดมศกด สขภกด. (2550). ความตองการการดแลจากครอบครวของผทเปนโรคจตจากสรา.

สารนพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร(การพยาบาลสขภาพจต และจตเวช) คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

เอมกา กลยน. (2556). ปจจยคดสรรทมความสมพนธกบคณภาพชวตของผดแลผปวยจตเภททให การดแลผปวยทบาน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาล สขภาพจตและจตเวช คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

อ าไพย แกวบณฑต. (2550). ความสมพนธระหวางความร การรบรภาวะสขภาพและพฤตกรรมการ ดแลของผดแลเดกโรคมะเรงเมดเลอดขาวในโรงพยาบาลระดบตตยภม. วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลเดก คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา. Burn, N., & Grove, S. K. (2009). The practice of nursing research: Appraisal, synthesis, and generation of evidence (6th ed.). St. Louis, MO: Sauders Elsevier. Browning, M. A., & Hogstel, M. O. (1994). Family support. In M. O. Hogstel. (Ed.). Nursing care of the older adult (3 rd ed., pp. 406-434). New York: Delmar. Carers, U. K. (2005). Caring about carers. Retrieved from http:// www.carers.gov.uk. Chachamovich, E., Fleck, M., Laidlaw, K., & Power, M. (2008). Impact of major depression and

subsyndromal symptoms on quality of life and attitudes toward aging in an international sample older adults. The Gerontologist, 48, 593-602.

Fishbein, M., & Ajzen, I. (1975). Belief, attitude, intention, and behavior: An introduction to theory and research. Reading, MA: Addison-Wesley. Horowitz, A. (1985). Family caregiver to the frail elderly. In C. Eisdorfer. (Ed.), Annual Review

of Gerontology & Geriatrics (pp.194-246). New York, NY: Springer Publishing. Janz, N. K., & Becker, M. H. (1984). The health belief model: A decade later. Health Education

Quarterly, 11(1), 1-47. Maruish, M. E. (Ed.). (2012). User’s manual for the SF-12v2 Health Survey (3 rd ed.). Lincoln, RI:

Quality Metric Incorporated. Miller, C. A. (1999). Nursing care of older adults: Theory and practice (3 rd ed.). Philadelphia; PA: Lippincott. Orem, D. E. (2001). Nursing concepts of practice (6 th ed. ). St. Louis; MO: Mosby Year Book.

73 Polit, D. F., & Beck, C. T. (2012). Nursing research: Generating and assessing evidence for nursing practice (9 th ed.). Philadelphia; PA: Lippincott. Reich, A., Heisig, M., Phan, N. Q., Taneda, K., Takamori, K., Takeuchi, S., ... & Szepietowski, J. C.

(2012). Visual analogue scale: evaluation of the instrument for the assessment of pruritus. Acta dermato-venereologica, 92(5), 497-501.

Ross, F., & Mackenzie, A. (1996). Nursing in primary care. London: Routledge. Rotter, J. B. (1996). Generalized expectancies for internal versus external control of

reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 80(1), 1-28. Sadock, B. J., & Sadock, V. A. (2007). Mood disorders. In Kaplan & Sadock’s synopsis of

psychiatry: behavioral sciences/ clinical psychiatry. (10 th ed., pp. 527-578). Philadelphia; PA: Lippincott.

Schott-Baer, D. (1993). Dependent care caregiver burden and self-care agency of spouse caregiver. Cancer Nursing, 16, 230-236.

Wallston, K. A., Wallston, B. S., & Devellis, R. (1978). Development of the multidimensional health locus of control (MHLC) scales. Health Education & Behavior, 6(1), 160-170. Ware, J. E., Jr., Kosinski, M., Turner-Bowker, D. M., Sundaram, M., Gandek, B., & Maruish, M. E. (2009). SF-12v2 Health Survey: Administration guide for clinical trial investigators.

Lincoln, RI: Quality Metric Incorporated. Wells, K. B., Burnam, M. A., Rogers, W., Hays, R., & Camp, P. (1992). The course of depression

in adult outpatients: Results from the medical outcomes study. Archives of General Psychiatry, 49(10), 788-794.

74

ภาคผนวก

75

ภาคผนวก ก

เครองมอทใชในการวจย

เลขทแบบสอบถาม.................................... สถานท....................................................... วนท...........................................................

เรอง ปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ค าชแจง 1.แบบสอบถามชดน ประกอบดวย 6 สวน ดงน สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา จ านวน 11 ขอ

สวนท 2 แบบสอบถามขอมลทวไปของผสงอายทเปนโรคซมเศรา จ านวน 10 ขอ สวนท 3 แบบวดภาวะสขภาพของผดแล จ านวน 12 ขอ สวนท 4 แบบวดการรบรความรนแรงของโรคซมเศรา จ านวน 1 ขอ

สวนท 5 แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ จ านวน 6 ขอ สวนท 6 แบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา จ านวน 30 ขอ

2.กรณาอานค าชแจงในการตอบแบบสอบถามและแบบวดในแตละตอน และโปรดตอบใหครบทกขอโดยตอบใหตรงกบความเปนจรงมากทสด เพอใหไดขอมลทสมบรณอนจะเปนประโยชนในการเคราะหผลการวจย 3.ขอมลของทานจะถกเกบเปนความลบ และน ามาใชในการศกษานเทานน โดยการน าเสนอขอมลในภาพรวม ซงจะไมเกดผลเสยประการใดตอทาน หลงจากเสรจสนการท าวจยแลว ขอมลของทานในการตอบแบบสอบถามจะถกท าลายทนท

76 สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ค าชแจง: โปรดท าเครองหมาย ลงในชอง ( ) หนาขอความหรอเตมขอความลงในชองวางทตรงกบสภาพความเปนจรงของทานมากทสด 1. เพศ

( ) 1. ชาย ( ) 2. หญง 2. อาย……….…….ป 3. ศาสนา ( ) 1. พทธ ( ) 2. ครสต ( ) 3. อสลาม ( ) 4. อนๆ.................... 4. สถานภาพสมรส ( ) 1. โสด ( ) 2. สมรส ( ) 3. หมาย ( ) 4. หยาราง ( ) 5. แยกกนอย 5. ระดบการศกษา ( ) 1. ไมไดเรยนหนงสอ ( ) 2. ประถมศกษา ( ) 3. มธยมศกษา ( ) 4. ประกาศนยบตร/อนปรญญา ( ) 5. ปรญญาตร ( ) 6. สงกวาปรญญาตร 6. อาชพปจจบน ( ) 1.ไมไดประกอบอาชพ/ วางงาน ( ) 2. คาขาย/ธรกจสวนตว ( ) 3. รบจาง

( ) 4. เกษตร/ท าสวน/ท าไร ( ) 5.รบราชการ ( ) 6. เกษยณอาย ( ) 7. อนๆ ระบ ............................... 7. รายไดของผดแล……………………………………บาท/เดอน 8. ความเพยงพอของรายได ( ) 1. เพยงพอ ( ) 2. ไมเพยงพอ 9.โรคประจ าตว ( ) 1.ไมมโรคประจ าตว ( ) 2. มโรคประจ าตว ระบ……………….. 10. ลกษณะความสมพนธกบผปวย ( ) 1. คชวต ( ) 2. บดา/มารดา ( ) 3. บตร ( ) 4. หลาน ( ) 5. พ/นอง ( ) 6. อนๆ ระบ....... 11. ระยะเวลาทใหการดแลผปวย................ป............เดอน..........วน

77 สวนท 2 แบบสอบถามขอมลทวไปของผสงอายทเปนโรคซมเศรา ค าชแจง: โปรดท าเครองหมาย ลงในชอง ( ) หนาขอความหรอเตมขอความลงในชองวางทตรงกบสภาพความเปนจรงเกยวกบผสงอายทเปนโรคซมเศราททานไดใหการดแล 1. เพศ

( ) 1. ชาย ( ) 2. หญง 2. อาย……….…….ป 3. ศาสนา ( ) 1. พทธ ( ) 2. ครสต ( ) 3. อสลาม ( ) 4. อนๆ.................... 4. สถานภาพสมรส ( ) 1. โสด ( ) 2. สมรส ( ) 3. หมาย ( ) 4. อยาราง ( ) 5. แยกกนอย 5. ระดบการศกษา ( ) 1. ไมไดเรยนหนงสอ ( ) 2. ประถมศกษา ( ) 3. มธยมศกษา ( ) 4. ประกาศนยบตร/อนปรญญา ( ) 5. ปรญญาตร ( ) 6. สงกวาปรญญาตร 6. อาชพปจจบน ( ) 1. ไมไดประกอบอาชพ/ วางงาน ( ) 2. คาขาย/ธรกจสวนตว ( ) 3. รบจาง

( ) 4. เกษตร/ท าสวน/ท าไร ( ) 5. รบราชการ ( ) 6. เกษยณอาย ( ) 7. อนๆ ระบ ............................... 7. อายทเรมปวยเปนโรคซมเศรา.....................................................ป 8. ระยะเวลาในการปวยเปนโรคซมเศรา..........................................ป 9.ระยะเวลาทไดรบการบ าบดรกษา..........................................ป 10. โรคทางกายอนๆ ( ) 1. ไมม ( ) 2. ม ระบ………………..

78 สวนท 3 แบบประเมนภาวะสขภาพผดแล ค าชแจง: โปรดท าเครองหมาย ลงใน แตละขอททานคดวาตรงกบความจรงมากทสด

ขอความ ระดบความคดเหน

1. โดยท วๆ ไปท านสามารถพดไดว าสขภาพของทานเปนอยางไร

(1)

ดทสด

(2) ดมาก

(3) ด

(4)

พอใช

(5) แย

2. สขภาพของทานในตอนนท าใหทานถกจ ากดในการท ากจกรรมเหลานหรอไม เชน กจกรรมทใชแรงปานกลาง เชน การยายโตะ การกวาดพน การท าสวน การปนจกรยานหรอการวายน า

(1)

ใช/ถกจ ากดมาก

(2)

ใช/ถกจ ากดเลกนอย

(3)

ไมใช/ไมถกจ ากด

3. สขภาพของทานในตอนนท าใหทานถกจ ากดในการท ากจกรรมเหลานหรอไม เชน การเดนขนบนไดขนตก 2-3 ชนหรอเดนขนเนน

(1)

ใช/ถกจ ากดมาก

(2)

ใช/ถกจ ากดเลกนอย

(3)

ไมใช/ไมถกจ ากด

4. ในชวง 1 เดอนทผานมา บอยแคไหนทปญหาทางสขภาพทางกายของทานมผลท าใหทานท างานหรอกจวตรประจ าวนอนๆส าเรจไดนอยกวาทตองการ

(1)

ตลอด เวลา

(2)

เปนสวนใหญ

(3) เปน

บางครง

(4)

นานๆครง

(5)

ไมเคยเลย

5. ในชวง 1 เดอนทผานมา บอยแคไหนทปญหาทางสขภาพทางกายของทานท าใหทานถกจ ากดชนดของงานหรอกจกรรมททานสามารถท าได

(1)

ตลอด เวลา

(2)

เปนสวนใหญ

(3) เปน

บางครง

(4)

นานๆครง

(5)

ไมเคยเลย

6. ในชวง 1 เดอนทผานมา บอยแคไหนทปญหาทางอารมณ(เชน รสกซมเศราหรอวตกกงวล) มผลผลท าใหทานท างานหรอกจวตรประจ าวนอนๆส าเรจไดนอยกวาทตองการ

(1)

ตลอด เวลา

(2)

เปนสวนใหญ

(3) เปน

บางครง

(4)

นานๆครง

(5)

ไมเคยเลย

7. ในชวง 1 เดอนทผานมาบอยแคไหน ทปญหาทางอารมณ(เชน รสกซมเศราหรอวตกกงวล) ท าใหทานท างานหรอกจกรรมอนๆดวยความระมดระวงนอยกวาปกต

(1)

ตลอด เวลา

(2)

เปนสวนใหญ

(3) เปน

บางครง

(4)

นานๆครง

(5)

ไมเคยเลย

79

ขอความ ระดบความคดเหน

8. ในชวง 1 เดอนทผานมา การเจบปวดตามรางกายมผลรบกวนตอการท างานประจ าวนตามปกตของทานมากนอยเพยงใด

(1)

ไมเลย

(2)

เลกนอย

(3) ปานกลาง

(4)

คอนขาง มาก

(5)

มากทสด

9. ในชวง 1 เดอนทผานมาทานรสกใจเยนและสงบ

(1)

ตลอด เวลา

(2)

เปนสวนใหญ

(3) เปน

บางครง

(4)

นานๆครง

(5)

ไมเคยเลย

10. ในชวง 1 เดอนทผานมาทานรสกเตมไปดวยพลง กระปรกระเปรา สดชน

(1)

ตลอด เวลา

(2)

เปนสวนใหญ

(3) เปน

บางครง

(4)

นานๆครง

(5)

ไมเคยเลย

11. ในชวง 1 เดอนทผานมาทานรสกทอแทและซมเศรา

(1)

ตลอด เวลา

(2)

เปนสวนใหญ

(3) เปน

บางครง

(4)

นานๆครง

(5)

ไมเคยเลย

12. ในชวง 1 เดอนทผานมาปญหาทางสขภาพทางกายและปญหาทางอารมณของทานมผลรบกวนกจกรรมทางสงคม เชน การไปเยยมเพอนหรอญาตมตร

(1)

ตลอด เวลา

(2)

เปนสวนใหญ

(3) เปน

บางครง

(4)

นานๆครง

(5)

ไมเคยเลย

สวนท 4 แบบประเมนการรบรความรนแรงโรคซมเศรา ค าชแจง: โปรดท าเครองหมาย X ลงบนตวเลขทตรงกบความรสก การรบรของทานเกยวกบความรนแรงของโรคซมเศราในผสงอายททานดแล โดย

0 หมายถง ไมรนแรงเลย 10 หมายถง รบรความรนแรงมากทสด ทานรบรเกยวกบความรนแรงของโรคซมเศราในภาพรวมอยในระดบใด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไมรนแรงเลย รนแรงมากทสด

80 สวนท 5 แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ค าชแจง: โปรดท าเครองหมาย ลงในชองตารางทายขอความแตละขอททานคดวาตรงกบความจรงมากทสด

จรงมากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอความเชอของทานมากทสด จรง หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอความเชอของทานปานกลาง

คอนขางจรง หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอความเชอของทานเพยงเลกนอย คอนขางไมจรง หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสกหรอความเชอของทานเพยงเลกนอย ไมจรง หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสกหรอความเชอของทานปานกลาง

ไมจรงเลย หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสกหรอความเชอของทานเลย

ขอความ

ระดบความคดเหน

จรงมากทสด

จรง คอน ขางจรง

คอน ขาง ไมจรง

ไมจรง

ไมจรงเลย

1. ท า น เ ช อ ว า ก า ร ด แ ล ขอ งท า น เ ป นตวก าหนดวาผสงอายทเปนโรคซมเศราจะมอาการดขนเรวหรอดขนชา

2. ทานเปนผรบผดชอบโดยตรงตอสขภาพของผสงอายทเปนโรคซมเศรา

3. เมอผสงอายทเปนโรคซมเศรามอาการก าเรบทานโทษตวเอง

4. ทานเชอวาสขภาพของผสงอายทเปนโรคซมเศราจะแขงแรงหรอไม ขนกบการดแลของทาน

5. ทานเชอวาถาทานดแลสขภาพของผสงอายทเปนโรคซมเศราด ผสงอายจะสามารถใชชวตประจ าวนไดตามปกต

6. ท านเชอว าถ าท านปฏบตในการดแลสขภาพผสงอายท เปนโรคซมเศราอยางถกตองผสงอายจะมสขภาพด

81 สวนท 6 แบบประเมนความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ค าชแจง: โปรดท าเครองหมาย ลงในชองตารางทายขอความแตละขอททานคดวาตรงกบความจรงมากทสด

มากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบลกษณะของทานมากทสด มาก หมายถง ขอความนนตรงกบลกษณะของทานมาก

ปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบลกษณะของทานปานกลาง นอย หมายถง ขอความนนตรงกบลกษณะของทานนอย ไมไดปฏบต หมายถง ขอความนนไมตรงกบลกษณะของทานเลย

ขอความ ความสามารถทปฏบตได

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย ไมไดปฏบต

1. ทานวางแผนในการเลอกอาหาร การปรงอาหารใหแกผปวย

2. ทานจดอาหารทมลกษณะออนนม เคยวงาย และยอยงายใหแกผปวยครบทกมอและมสารอาหารครบ 5 หม

3. ทานดแลใหผปวยดมน าวนละ 8-10 แกว 4. ทานตดตามปรมาณอาหารทผปวยรบประทานในแตละมอ 5. ทานวางแผนใหผปวยไดรบการงบหลบในตอนกลางวน และนอนหลบในตอนกลางคนอยางเพยงพอในแตละวน

6. ทานจดสภาพแวดลอมภายในหองนอนใหเออตอการนอน เชน แสงไมสวางจนเกนไป บรรยากาศเงยบสงบ

7. ทานชวยใหผปวยผอนคลายดวยวธ อานหนงสอ ฟงเพลงทผอนคลาย สวดมนต หรอท าสมาธเมอผปวยนอนไมหลบ

8. ทานตดตามสอบถามถงปญหาและอปสรรค ในการนอนไมหลบในตอนกลางคน

9.ทานวางแผนในการก าหนดกจกรรมและรปแบบการออกก าลงกายใหแกผปวย

82

ขอความ ความสามารถทปฏบตได

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย ไมไดปฏบต

10. ทานชกชวนหรอพาผปวยไปรวมงานหรอท ากจกรรมรวมกบญาต เชน งานบวช งานประจ าป กจกรรมทางศาสนา

11. ทานกระตนใหผปวยออกก าลงกายอยางนอยสปดาหละ 3-5 วน ครงละ 20-60 นาท

12. ทานตดตามสอบถามเกยวกบผลของการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย

13. ทานวางแผนในการดแลการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวย

14. ทานดแลใหผปวยมการขบถายปสสาวะและอจจาระทกวน

15. กรณผปวยทองผก ทานดแลใหดมน าวนละ 1-2 ลตร และรบประทานผก ผลไม น าผลไม และหากทองผกมากทานดแลใหผปวยรบประทานยาระบายตามแผนการรกษาของแพทย

16.กรณผปวยกลนปสสาวะไมได ทานกระตนใหผปวยบรหารกลามเนอองเชงกรานโดยการขมบกนเกรงไวนาน 3-4 วนาท รอบละ 25-30 ครง ท าวนละ 3 รอบ

17. ทานตดตาม สอบถามการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวยในแตละวน

18. ทานวางแผนการจดสภาพแวดลอมใหเหมาะสม และปลอดภยส าหรบผปวย

19. ทานดแลและระมดระวงการลนในหองน าและการพลดตกหกลมภายในบาน

20. ทานจดเกบของมคม สารเคมหรออปกรณทเปนอนตรายไวในททมดชด

21. ทานสงเกตหรอตดตามความปลอดภยของผปวย 22. ทานมแนวทางชวยการท ากจวตรประจ าวนของผปวย

83

ขอความ ความสามารถทปฏบตได

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย ไมไดปฏบต

23.ทานกระตนใหผปวยท ากจวตรประจ าวนดวยตนเองตามศกยภาพของผปวย

24. ทานสงเกตอาการไมสขสบายของผปวย พรอมทงหาสาเหตและชวยเหลอตามอาการ

25. ทานตดตามสอบถามการท ากจวตรของผปวยในแตละวน

26.ทานสงเกตอาการก าเรบของโรค เชน นอนไมหลบ รบประทานอาหารไดนอย แยกตว มอาการซมเศรา เปนตน และมแนวทางชวยเหลอผปวย

27. ทานสงเสรมใหผปวยไดมความรสกมคณคาในตนเองโดยการ ชวนพดคย หรอใหผปวยเลาเรองราว เหตการณทผปวยชอบ สงทภาคภมใจหรอประสบการณแหงความส าเรจ

28. ทานดแลใหผปวยรบประทานยาทเกยวของใหตรงเวลาสม าเสมอตอเนอง

29. ทานพาผปวยไปพบแพทยตามวนนด 30. ทานตดตามและสอบถามหลงใหการชวยเหลอเมอผปวยรสกเศรา

84 84

ภาคผนวก ข โครงสรางแบบสอบถามความสามารถในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

ดานโภชนาการ ดานการนอนหลบ

พกผอน ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย

ดานการขบถาย ดานการปอง การฆาตวตาย

ดานสขอนามย ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา

การวางแผน

ทานวางแผนในการเลอกอาหาร การปรงอาหารใหแกผปวย

ทานวางแผนใหผปวย ไดรบการงบหลบในตอนกลางวน และนอนหลบในตอนกลางคนอยางเพยงพอในแตละวน

ทานวางแผนในการก าหนดกจกรรมและรปแบบการออกก าลงกายใหแกผปวย

ทานวางแผนในการดแลการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวย

ทานวางแผนการจดสภาพแวดลอมใหเหมาะสม และปลอดภยส าหรบผปวย

ทานมแนวทางชวยการท ากจวตรประจ าวนของผปวย

ทานวางแผนและมแนวทางชวยเหลอผปวยเมอมอาการของโรคซมเศรา

การปฏบต

ทานจดอาหารทมลกษณะออนนม เคยวงาย และยอยงายใหแกผปวยครบทกมอและมสารอาหาร ครบ 5 หม

ทานจดสภาพ แวดลอมภายใน หองนอนใหเออตอการนอน เชน แสงไมสวางจนเกนไป บรรยากาศเงยบสงบ

ทานชกชวนหรอพาผปวยไปรวมงานหรอท ากจกรรมรวมกบญาต เชน งานบวช งานประจ าป กจกรรมทางศาสนา

ทานดแลใหผปวยมการขบถายปสสาวะและอจจาระทกวน

ทานดแลและระมดระวงการลนในหองน าและการพลดตกหกลมภายในบาน

ทานกระตนใหผปวยท ากจวตรประจ าวนดวยตนเองตามศกยภาพของผปวย

ทานสงเสรมความรสกมคณคาในตนเองโดยการ ชวนพดคย หรอใหผปวยเลาเรองราเหตการณทผปวยชอบ สงทภาคภมใจ

85

โครงสรางแบบสอบถาม (ตอ)

ดานโภชนาการ ดานการนอนหลบ

พกผอน ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย

ดานการขบถาย ดานการปอง การฆาตวตาย

ดานสขอนามย ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา

การปฏบต

ทานดแลใหผปวยดมน าวนละ 8-10 แกว

ทานจดกจกรรมทสามารถชวยใหผปวยผอนคลายดวยวธ อานหนงสอ ฟงเพลงทผอนคลาย สวดมนต หรอท าสมาธเมอผปวยนอนไมหลบ

ทานกระตนใหผปวยออกก าลงกายอยางนอยสปดาหละ 3-5 วน ครงละ 20-60 นาท

กรณผปวยทองผก ทานดแลใหดมน าวนละ 1-2 ลตร และรบประทานผก ผลไม น าผลไม และหากทองผกมากทานดแลใหผปวยรบประทานยาระบาย

ทานจดเกบของมคม สารเคมหรออปกรณทเปนอนตรายไวในททมดชด

ทานสงเกตอาการไมสขสบายของผปวย พรอมทงหาสาเหตและชวยเหลอตามอาการ

ทานกระตนใหทานดแลใหผปวยรบประทานยาทางจตเวชใหตรงเวลาสม าเสมอตอเนอง

85

86

โครงสรางแบบสอบถาม (ตอ)

ดานโภชนาการ ดานการนอนหลบ

พกผอน ดานการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย

ดานการขบถาย ดานการปอง การฆาตวตาย

ดานสขอนามย ดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา

การปฏบต

ทานกระตนใหผปวยบรหารกลามเนอองเชงกรานโดยการขมบกนเกรงไวนาน 3-4 วนาท รอบละ 25-30 ครง ท าวนละ 3 รอบ

ทานพาผปวยไปพบแพทยตามวนนด

การประเมนผล

ทานตดตามปรมาณอาหารทผปวยรบประทานในแตละมอ

ทานตดตามสอบถามถงปญหาและอปสรรคในการนอนไมหลบในตอนกลางคน

ทานตดตามสอบถามเกยวกบผลของการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย

ทานตดตาม สอบถามการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวยในแตละวน

ทานตดตามความปลอดภยของผปวย

ทานตดตามสอบถามการท ากจวตรของผปวยในแตละวน

ทานตดตามและสอบถามหลงใหการชวยเหลอเมอผปวยรสกเศรา

86

87

ภาคผนวก ค

การพทกษสทธของกลมตวอยาง

ดวยดฉนนางสาวธมลวรรณ สนาค นกศกษาปรญญาโท สาขาการพยาบาลจตเวชและสขภาพจต คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ มความสนใจจะท าการศกษาวจยเรองปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผปวยสงอายทเปนโรคซมเศรา โดยมวตถประสงคเพอศกษาความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราและศกษาปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราตามตวแปร อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนเองดานสขภาพ เพอน าผลการวจยมาใชเปนขอมลพนฐานในการพฒนาความสามารถ ของผดแลในการดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ใหมประสทธภาพ ทานเปนบคคลทมคณสมบตเหมาะสมตามเกณฑของงานวจยน คอ เปนผดแลหลกในการดแลผสงอายทวนจฉยวาเปนโรคซมเศรา ตามการวนจฉยของแพทย ทมารบบรการทแผนกผปวยนอกคลนกจตเวชผสงอาย เมอทานไดรบทราบรายละเอยดเกยวกบการวจยและตกลงทจะเขารวมโครงการวจยพรอมกบไดลงลายมอในหนงสอแสดงความยนยอมเขารวมโครงการวจยแลว ดฉนจงใครขอความรวมมอใหทานตอบแบบสอบถามซงประกอบดวย 1) แบบสอบถามขอมลทวไปของผดแลและผปวย 2)แบบวดภาวะสขภาพของผดแล 3) แบบวดการรบรความรนแรงของโรคซมเศรา 4) แบบวดความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ และ 5) แบบประเมนความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา การเขารวมการวจยน อาจมผลกระทบทางดานจตใจตอตวทาน แตดฉนไดมแนวทางส าหรบชวยเหลอทานไวแลว การเขารวมนนขนอยกบความสมครใจของทาน ไมมผลกระทบตอการไดรบการบรการและการบ าบดรกษาแตอยางใด และระหวางการเขารวมหากทานเกดความไมสะดวกไมสามารถเขารวมตอไดทานสามารถถอนตวออกไดตลอดเวลา

ขอมลของทานจะถกเกบไวเปนความลบ ไมมการปรากฏชอของทานในงานวจย โดยจะเปนการน าเสนอในภาพรวมเทานน หากทานมขอของใจเกยวกบขนตอนของการวจย ทานสามารถตดตอกบดฉน นางสาวธมลวรรณ สนาค ไดท หอผปวยจตเวช โรงพยาบาลสงขลานครนทร โทรศพท 074-45-1360 (ในเวลาราชการ) และ 082-7314372 ไดตลอด 24 ชวโมง

ขอขอบพระคณทเขารวมวจยในครงน

นางสาวธมลวรรณ สนาค นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร

88 ส าหรบผรวมวจย

การลงลายมอชอในเอกสารฉบบน แสดงวาทานไดรบทราบขอมลตาง ๆ ในการวจยครงนแลว การเขารวมในการศกษาวจยนของทานเปนไปดวยความสมครใจ

ขาพเจาไดอานขอมลขางตนน และเขาใจวตถประสงคของโครงการวจยเรอง ปจจยท านายความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ขาพเจาขอใหค ายนยอมของขาพเจาทจะเขารวมในการศกษาวจยนขาพเจายงไดอนญาตใหผวจยใชขอมลของขาพเจาในการศกษาวจยครงนตามทไดแจงไวในเอกสารใหการยนยอมและเอกสารอนญาตฉบบน ลงชอ.........................................ผเขารวมโครงการวจย ลงชอ..........................................ผวจย (..............................................) (นางสาวธมลวรรณ สนาค) วนท ..........เดอน.................พ.ศ........... วนท ..........เดอน.................พ.ศ...........

89

ภาคผนวก ง การวเคราะหขอมล

1.ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรารายขอ

ตาราง 8 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานโภชนาการ (N=123)

ความสามารถในการดแล M SD ระดบความ สามารถ

1.ทานตดตามปรมาณอาหารทผปวยรบประทานในแตละมอ 3.60 0.96 ปานกลาง 2.ทานจดอาหารทมลกษณะออนนม เคยวงาย และยอยงายใหแกผปวยครบทกมอและมสารอาหารครบ 5 หม 3.59 0.92 ปานกลาง 3.ทานวางแผนในการเลอกอาหาร การปรงอาหารใหแกผปวย 3.55 1.00 ปานกลาง 4.ทานดแลใหผปวยดมน าวนละ 8-10 แกว 3.33 1.02 ปานกลาง

ตาราง 9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานการนอนหลบพกผอน (N=123)

ความสามารถในการดแล M SD ระดบความ สามารถ

1.ทานตดตามสอบถามถงปญหาและอปสรรค ในการนอนไมหลบในตอนกลางคน 3.76 0.87 มาก 2.ทานจดสภาพแวดลอมภายในหองนอนใหเออตอการนอน เชน แสงไมสวางจนเกนไป บรรยากาศเงยบสงบ 3.72 0.91 มาก 3.ทานวางแผนใหผปวยไดรบการงบหลบในตอนกลางวน และนอนหลบในตอนกลางคนอยางเพยงพอในแตละวน 3.62 1.00 ปานกลาง 4.ทานชวยใหผปวยผอนคลายดวยวธ อานหนงสอ ฟงเพลงทผอนคลาย สวดมนต หรอท าสมาธเมอผปวยนอนไมหลบ 3.31 1.06 ปานกลาง

90 ตาราง 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานการทากจกรรมและการออกกาลงกาย (N=123)

ความสามารถในการดแล M SD ระดบความ สามารถ

1.ทานชกชวนหรอพาผปวยไปรวมงานหรอท ากจกรรมรวมกบญาต เชน งานบวช งานประจ าป กจกรรมทางศาสนา 3.58 0.98 ปานกลาง 2.ทานวางแผนในการก าหนดกจกรรมและรปแบบการออกก าลงกายใหแกผปวย 3.25 1.10 ปานกลาง 3.ทานกระตนใหผปวยออกก าลงกายอยางนอยสปดาหละ 3-5 วน ครงละ 20-60 นาท 3.22 1.08 ปานกลาง 4. ทานตดตามสอบถามเกยวกบผลของการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย 3.14 1.05 ปานกลาง

ตาราง 11 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานการขบถาย (N=123)

ความสามารถในการดแล M SD ระดบความ สามารถ

1.ทานตดตาม สอบถามการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวยในแตละวน 3.23 1.17 ปานกลาง 2.กรณผปวยทองผก ทานดแลใหดมน าวนละ 1-2 ลตร และรบประทานผก ผลไม น าผลไม และหากทองผกมากทานดแลใหผปวยรบประทานยาระบายตามแผนการรกษาของแพทย 3.27 1.11 ปานกลาง 3.ทานวางแผนในการดแลการขบถายอจจาระและปสสาวะของผปวย 3.10 1.16 ปานกลาง 4.ทานดแลใหผปวยมการขบถายปสสาวะและอจจาระทกวน 3.02 1.12 ปานกลาง 5.กรณผปวยกลนปสสาวะไมได ทานกระตนใหผปวยบรหารกลามเนอองเชงกรานโดยการขมบกนเกรงไวนาน 3-4 วนาท รอบละ 25-30 ครง ท าวนละ 3 รอบ 2.40 1.25 ปานกลาง

91 ตาราง 12 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานการปองการฆาตวตาย (N=123)

ความสามารถในการดแล M SD ระดบความ สามารถ

1.ทานสงเกตหรอตดตามความปลอดภยของผปวย 4.02 0.77 มาก 2.ทานจดเกบของมคม สารเคมหรออปกรณทเปนอนตรายไวในททมดชด 4.01 1.02 มาก 3.ทานดแลและระมดระวงการลนในหองน าและการพลดตกหกลมภายในบาน 3.93 0.90 มาก 4.ทานวางแผนการจดสภาพแวดลอมใหเหมาะสม และปลอดภยส าหรบผปวย 3.72 0.94 มาก

ตาราง 13 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานสขอนามย (N=123)

ความสามารถในการดแล M SD ระดบความ สามารถ

1.ทานสงเกตอาการไมสขสบายของผปวย พรอมทงหาสาเหตและชวยเหลอตามอาการ 3.93 0.70 มาก 2.ทานตดตามสอบถามการท ากจวตรของผปวยในแตละวน 3.73 0.86 มาก 3.ทานกระตนใหผปวยท ากจวตรประจ าวนดวยตนเองตามศกยภาพของผปวย 3.70 0.90 มาก 4. ทานมแนวทางชวยการท ากจวตรประจ าวนของผปวย 3.60 0.91 ปานกลาง

92 ตาราง 14 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศราดานการเจบปวยดวยโรคซมเศรา (N=123)

ความสามารถในการดแล M SD ระดบความ สามารถ

1.ทานพาผปวยไปพบแพทยตามวนนด 4.27 0.84 มาก 2.ทานดแลใหผปวยรบประทานยาทเกยวของใหตรงเวลาสม าเสมอตอเนอง 4.07 0.84 มาก 3.ทานสงเกตอาการก าเรบของโรค เชน นอนไมหลบ รบประทานอาหารไดนอย แยกตว มอาการซมเศรา เปนตน และมแนวทางชวยเหลอผปวย 3.98 0.83 มาก 4.ทานตดตามและสอบถามหลงใหการชวยเหลอเมอผปวยรสกเศรา 3.97 0.82 มาก 5.ทานสงเสรมใหผปวยไดมความรสกมคณคาในตนเองโดยการ ชวนพดคย หรอใหผปวยเลาเรองราว เหตการณทผปวยชอบ สงทภาคภมใจหรอประสบการณแหงความส าเรจ 3.89 0.91 มาก

93

ภาคผนวก จ

การทดสอบขอตกลงเบองตนเพอการวเคราะหถดถอยพหคณ

การตรวจสอบขอมลทใชวเคราะหวาเปนไปตามขอตกลงเบองของการวเคราะหถดถอยพหคณ (multiple regression analysis) (บญใจ, 2553) 1.ตวแปรอสระและตวแปรตาม อยในระดบอนตรภาคชนขนไป (interval scale) จากงานวจยน ตวแปรอสระ ประกอบดวย อาย ระยะเวลาในการดแล ภาวะสขภาพของผดแล การรบรความรนแรงของโรค และความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ เปนตวแปรอยในระดบอนตรภาคชน (interval scale) ซงเปนตวแปรทสามารถแสดงเปนปรมาณมากนอย และมความแตกตางกนแตละหนวย และตวแปรตามคอ ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ซงเปนตวแปรในระดบอนตรภาคชน (interval scale) เชนกน 2.ทดสอบขอมลตวแปรอสระวามการแจกแจงเปนปกต โดยพจารณาจากคาสถตสมประสทธความเบ และคาสมประสทธความโดงของการแจกแจงขอมล (Statistic Skewness & Statistic Kurtosis) จะตองมการแจกแจงขอขอมลเปนโคงปกต 2.1 อาย ตาราง 15 แสดงการกระจายของขอมลอาย (n=123)

Statistic Std. Error standardized Skewness .324 .218 1.49 Kurtosis -.381 .433 -0.88

จากตารางคา Standardized ของอายอยในชวง 3 ดงนนเปนไปตามขอตกลงเบองตนของ normal distribution

94 2.2 ระยะเวลาในการดแล ตาราง 16 แสดงการกระจายของขอมลระยะเวลาในการดแล (n=123)

Statistic Std. Error standardized Skewness 2.309 .218 10.59 Kurtosis 6.792 .433 15.69

จากตารางคา Standardized ของระยะเวลาในการดแล ไมอยในชวง 3 ดงนนไมเปนไปตามขอตกลงเบองตนของ normal distribution จงแปลงตวแปรระยะเวลาในการดแลเปนตวแปรหน(dummy variable) โดย 0 แทน ระยะเวลาในการดแลนอยกวา 5 ป และ 1 แทน ระยะเวลาในการดแลมากกวา 5 ป

2.3 ภาวะสขภาพของผดแล ตาราง 17 แสดงการกระจายของขอมลภาวะสขภาพของผดแล (n=123)

Statistic Std. Error standardized Skewness -.679 .218 3.11 Kurtosis -.235 .433 0.54

จากตารางคา Standardized ของภาวะสขภาพของผดแลไมอยในชวง 3 ดงนนไม

เปนไปตามขอตกลงเบองตนของ normal distribution จงแปลงตวแปรภาวะสขภาพของผดแลเปนตวแปรหน(dummy variable) โดย 0 แทน ภาวะสขภาพไมด และ 1 แทน ภาวะสขภาพด

2.4 การรบรความรนแรงของโรค ตาราง 18 แสดงการกระจายของขอมลการรบรความรนแรงของโรค (n=123)

Statistic Std. Error standardized Skewness .214 .218 0.98 Kurtosis -.571 .433 1.32

จากตารางคา Standardized ของการรบรความรนแรงของโรคอยในชวง 3 ดงนนเปนไปตามขอตกลงเบองตนของ normal distribution

95 2.5 ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ

ตาราง 19 แสดงการกระจายของขอมลความเชออานาจภายในตนดานสขภาพ (n=123)

Statistic Std. Error standardized Skewness -.229 .218 -1.50 Kurtosis 0.79 .433 1.82

จากตารางคา Standardized ของความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพ อยในชวง 3 ดงนนเปนไปตามขอตกลงเบองตนของ normal distribution 2.6 ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา ตาราง 20 แสดงการกระจายของขอมลความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา (n=123)

Statistic Std. Error standardized Skewness -.155 .218 -0.71 Kurtosis -.063 .433 -0.15

จากตารางคา Standardized ของความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา อยในชวง 3 ดงนนเปนไปตามขอตกลงเบองตนของ normal distribution

96 3.ตวแปรอสระและตวแปรตามมความสมพนธเชงเสนตรง (linearity) ทดสอบโดย

การท า scatter plot ระหวางตวแปรอสระและตวแปรตาม กราฟทไดควรมลกษณะเปนเสนตรง จงเปนไปตามขอตกลงเบองตน

ภาพ 2. การกระจายขอมล scatter plot ระหวางอาย กบ ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

จากภาพการกระจายขอมล scatter plot ระหวางอาย กบ ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา เปนไปตามขอตกลงเบองตนของ linearity

97 ภาพ 3. การกระจายขอมล scatter plot ระหวางการรบรความรนแรงของโรคกบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

จากภาพการกระจายขอมล scatter plot ระหวางการรบรความรนแรงของโรคกบ ความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา เปนไปตามขอตกลงเบองตนของ linearity

ภาพ 4.การกระจายขอมล scatter plot ระหวางความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพกบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา

จากภาพการกระจายขอมล scatter plot ระหวางความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพกบกบความสามารถในการดแลของผดแลผสงอายทเปนโรคซมเศรา เปนไปตามขอตกลงเบองตนของ linearity

98 4.ทดสอบความแปรปรวนของความคลาดเคลอนในการพยากรณของตวแปรอสระทกตวมคาคงท (homoscedasticity)

ภาพ 5.การกระจายของคาความแปรปรวนของความคลาดเคลอนในการพยากรณของตวแปรพยากรณ จากภาพการกระจายใน scatter plot พจารณาความสมพนธระหวาง regression standardized predicted value (คาประมาณ Y ในรปคะแนนมาตรฐาน) กบ regression standardized residual value (คาความคลาดเคลอนมาตรฐาน) พบวาคาความแปรปรวนของความคลาดเคลอนกระจายบรเวณคาศนย กลาวไดวาคาความแปรปรวนของความคลาดเคลอนในการพยากรณของตวแปรอสระทกตวมคาคงท (homoscedasticity)

5. ทดสอบตวแปรอสระแตละตววาเปนอสระตอกน (multicollinearity) 4.1 โดยใชคาสมประสทธสหสมพนธเพยรสนทดสอบ โดยก าหนดให

ความสมพนธระหวางตวแปรอสระทกตวไมมความสมพนธในระดบสง หรอไมควรสงกวา 0.65 (Burns & Grove, 2009) ในการศกษาครงน พบอายกบภาวะสขภาพ (r = -.204, p = .05)

4.2 ตรวจสอบโดยใช สถต (collinearity statistics) ดผลไดจากตาราง Coefficients โดยพจารณาความสมพนธของตวแปรอสระจากคา Tolerance ซงคาทไดตองเขาใกล 1 หากคาทไดเขาใกล 0 แสดงวา ตวแปรอสระมความสมพนธกนเอง และคา variance inflation factor (VIF) ตองไมเกน 10 (กลยา, 2555) ในการศกษาครงน คา Tolerrance อยในชวง .897 - .937 และคา VIF อยในชวง 1.047 – 1.115

99 5.ทดสอบความเคลอนของตวแปรอสระและตวแปรตามวาเปนอสระจากกน

ตรวจสอบโดยทดสอบคาดบน - วตสน (Dubin - Watson) มคาใกล 2 นนคอ อยในชวง 1.5 ถง 2.5 (บญใจ, 2553)

ส าหรบการศกษาในครงน คาดบน - วตสน (Dubin - Watson) เทากบ 2.385 แสดงวา ไมเกด Autocorrelation หรอขอมลเปนอสระตอกน หมายความวาขอมลของตวแปรทไดมา ไมมความสมพนธกน

100

ภาคผนวก ฉ

ใบอนญาตใหใชเครองมอ SF-12

101 QualityMetric Health Outcomes(tm) Scoring Software 5.0 Activation Key - Prince of Songkla University - QM035019 Dana Kopec พฤ. 19/5, 21:35

คณ; Dana Kopec (dkopec@qualitymetric.com)

Dear Tamonvan Seenak,

Thank you for purchasing Quality Metric Health Outcomes(tm) Scoring Software 5.0.

Please use the Activation Key provided below to unlock the application for the licensed survey(s) and scoring features. This key will install a pre-determined quantity of scoring credits (as per the license agreement) which will be decremented each time a record is entered/scored. Once the credits are exhausted, you will need to contact Optum at https://www.optum.com/ optum -outcomes/contact-us.html to obtain more credits and resume scoring.

To access the online tutorial, please visit https://www.youtube.com/watch?v=_AFgnDjJ5-I

ACTIVATION KEY: 63C2C-54515-74555-8D6ED

LICENSED PRODUCTS AND SCORING FEATURES: PRODUCT NAME: Quality Metric Health Outcomes(tm) Scoring Software 5.0 PURCHASE DATE: 05/02/16

SF12v2 Credit Count: 200 SF12v2 MDE Enabled: Yes SF12v2 Utility Index: Yes SF12v2 DQE Report: Yes Anxiety Benchmark: No Arthritis Benchmark: No Asthma Benchmark: No Cardio Benchmark: No COPD Benchmark: No Depression Benchmark: No Diabetes Benchmark: No Migraine Benchmark: Yes

DK

102 DOWNLOAD AND INSTALLATION: You may download QualityMetric Health Outcomes(tm) Scoring Software 5.0 installer from the following location: https://www.amihealthy.com/download/SFScoringSoftwareV5Setup.msi

IMPORTANT NOTES - PLEASE READ Important installation notes are provided below. More detailed instructions are included in the attached. If you are prohibited from installing software or do not feel comfortable doing so, please consult your IT support and bring the items below to their attention:

1) Activation Keys are SINGLE-USE and can only be applied to one computer. 2) WINDOWS ADMINISTRATIVE ACCESS is required to install the software. 3) Subsequent use of the Scoring Software requires the ability to read/write to a specific path in the computer's registry (see documentation for more detail). [If the user is not an Administrator, this will need to be explicitly granted via REGEDIT]

4) You will be prompted to enter the activation key upon first launch. If you miss this opportunity, you can subsequently add keys via the "Tools" menu.

5) An active Internet connection is required for registration of Activation Keys. A workaround for offline activation is available in some cases.

SUPPORT: - For installation help or system/software requirements, please consult the Installation Guide: https://www.amihealthy.com/download/InstallationGuide_ScoringSoftwareV5.pdf - For help on the use of the software, please review the User’s Guide within the application itself (by clicking on Help -> Contents and Index).

- For additional technical support, please send an email to scoringsoftware@qualitymetric.com. - For all other questions (such as licensure, billing, or scientific support), please contact your account representative.

This QualityMetric email message and any attachments are for the sole use of the intended recipient(s) and may contain confidential and/or privileged information. Any unauthorized review, use, disclosure or distribution is prohibited. If you are not the intended recipient, please contact the sender by reply email and destroy all copies of the original message and any attachments. Thank you.

103

ภาคผนวก ช

รายนามผทรงคณวฒ

ผทรงคณวฒ ต าแหนง/สงกด 1.ผชวยศาสตราจารย ดร.รงสมนต สนทรไชยา คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร กรงเทพมหานคร

2. ผชวยศาสตราจารยผกาพนธ วฒลกษณ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม

3. นางเสาวภา ปานเพชร พยาบาลวชาชพช านาญการ ผไดรบวฒบตรการเปนผปฏบต

การพยาบาลขนสง (APN) โรงพยาบาลสวนสราญรมย จงหวดสราษฎรธาน

104

ประวตผเขยน

ชอ สกล นางสาวธมลวรรณ สนาค รหสประจ าตวนกศกษา 5710421019 วฒการศกษา

วฒ ชอสถาบน ปทส าเรจการศกษา พยาบาลศาสตรบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2555 ทนการศกษา (ทไดรบในระหวางการศกษา) ทนอดหนนการคนควาวจยเพอวทยานพนธ ปงบประมาณ 2559 บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร ต าแหนงและสถานทท างาน พยาบาลวชาชพ หอผปวยจตเวช โรงพยาบาลสงขลานครนทร จงหวดสงขลา