· Web viewผ แต ง : ซ นว c. 544 – 496 BC. แปลและเร ยบเร...
112
ผผผผผผผ : ผผผผผ c. 544 – 496 BC. ผผผผผผผผผผผผผผผผ : ผผผผผผ ผผผผผผ ผ.ผ. ผผผผ ผผผผผผผผผผผผผ ผ.ผ. ผผผผ ผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผผ ผ.ผ.ผผผผ
Transcript of · Web viewผ แต ง : ซ นว c. 544 – 496 BC. แปลและเร ยบเร...
ผแตง : ซนว c. 544 – 496 BC.แปลและเรยบเรยง : เสถยร วรกล พ.ศ. ๒๔๙๕
พมพครงแรก พ.ศ. ๒๔๙๕พมพครงทสองแกไขเพมเตม พ.ศ.๒๕๒๙
หากวาชบเลยงอยางถงขนาดแลวแตไมสามารถชวงใชได
รกอยางสดใจแตไมอยในบงคบบญชากระทำาผดระเบยบวนย
กไมอาจลงโทษทณฑกนเหลาพลเชนน
เปรยบเหมอนบตรทกำาเรบเสบสานใชทำาศกไมไดเลย
บนทกหนาแรก
ซนว เปนนกการทหารและนกปกครองทเชยวชาญเปนยอดเยยมในสมยชนชว เกดเมอประมาณสองพนสรอยถงหารอยปกอนระหวางพทธกาล ไดรบสมญาวาเปนมงกรหนงในสมยนน
อนสมยชนชวนน เปนสมยทองคจกรพรรดเสอมถอยดอยอำานาจลง ดวยเจาครองนครตาง ๆ พากนสรางสมทหารเพอชงความเปนใหญ มการรบราฆาฟนกนตลอดยค เพราะฉะนน จงเปนยคทบานเมองอลวนไปดวยขอพพาทและทำาศกกน เปดโอกาสใหปราชญตาง ๆ ไดใชสตปญญาอยางเตมท ในการแสดงความคดเหนตามอดมการณของตน จงไดกำาเนดเปนลทธตาง ๆ อยางกวางขวางทสดในประวตศาสตรของจน
ชวประวต ซนว ตามทคนพบวา บรรพบรษมรกรากอยในประเทศฉ และตระกลเดมมใชแซ ซน หากแซ เถยน (บางแหงวา เฉน) ปทวดของซนวมนามเดมวาเถยนอวน สบสายถง เถยนอหย ซงเปนผสบสายโลหตชนท ๔ มบตร ๒ คน คอ เถยนฉาง และเถยนซ, เถยนซเปนเสนาอำามาตยผใหญ
ของประเทศฉ เนองจากมความชอบในการตแควน จ ไดชยชนะ พระเจาจงกงจงพระราชทานใหแซซน และถอศกดนากนเมอง เลออาน เถยนซ หรอ ซซ มบตรชอ ซนเฝง เฝงกำาเนด ซนว หรอบรษผยงใหญทเรากลาวถงน
ภายหลงเนองดวย เถยนเปา สตระกลกอการจลาจล ซนวจงลภยการเมองไปพำานกยงประเทศหว และไดเขาทำาราชการในประเทศหวนน ดวยการ ยกยองและชกนำาของ อหยวน (โหงวจอซอ) ซนวไดนอมเกลาถวายตำาราพชยสงครามซงตนแตงแกพระเจาเหอหล พระเจาเหอหลพอพระทย จงทรงแตงตงใหเปนแมทพ และไดนำาทพทำาการรบกบประเทศ ฉ, ฉ, จน, ซง และ หลไดชยชนะอยางงดงาม มกตตศพทเกรกกองกำาจรกำาจาย เปนทหวนเกรงของแควนตาง ๆ ทวไป
ดงนน เราจะเหนไดวา ซนวมใช "นกละเลงขนมเบองดวยปาก" วาดตวอกษรใหเหนทฤษฎงาม ๆ นาชมนาเลอมใสเทานน ทงทางปฏบตกไดปฏบตการใหประจกษเปนสกขพยานอกดวย
เมอซนวไดรบผลสำาเรจในทางทหารอยางงดงามแลว เขามไดมวเมาลมหลงในยศถาบรรดาศกดและลาภสกการนน ๆ จนลมตน เขาเหนวาพระเจาเหอหลเปนกษตรย มความหวาดระแวงเปนเจาเรอน นนเองมอำานาจทางทหารเชนน จะรบราชการดวยดโดยตลอดรอดฝงมได ฉะนน จงถวายบงคมลาออกจากราชการไปบำาเพญชวตตามปาเขาลำาเนาไพรอยางสนโดษ
ตำาราพชยสงครามซนว ซงตกทอดมาถงเดยวนม ๑๓ บรรพดวยกน ไดประมวลหลกปรชญาการตอสและทฤษฎการปกครองไวอยางครบครน หนงสอเลมนเบองโบราณสมยหลง ๆ ตอมา แม ขงเบง, พระเจาถงไทจงฮองเต ตลอดจนนกการทหารและนกการปกครองอนมชอของจนอน ๆ กไดถอเปนตำาราเลาเรยนตลอดมา ชาวโลกกนยมวาเปนแมบทของตำาราวชาการทหารซงมอายเกาแกทสดเลม หนง ถอยคำาสำานวนเดมสน, รดกม, แนนแฟน และเปนคำายากดวยเปนคำาโบราณ เทาททราบกนวาไดแปลเปนพากยตาง ๆ แลว มภาษาองกฤษ, ฝรงเศส, ญปน, รสเซย, เชคโก, เยอรมน ฯลฯ หลายภาษาดวยกน สำาหรบพากยไทยทขาพเจาแปลน ขาพเจาไดแปลจากตนฉบบโดยตรง พรอมทงยงเรยบเรยงอรรถาธบายเปนภาษาจนปจจบนควบคตามอนดบวรรค ตอนโดยตลอดดวย ขาพเจาไดพยายามทำาตามความสามารถทจะทำาได หากมขอขาดตกบกพรองหรอผดพลาดประการใด ขอทานผรโปรดไดกรณาชแจงแนะนำาเพอแกไขดวย จะเปนพระคณอยางสง
เสถยร วรกล ๑๔ มกราคม ๒๔๙๕
คำานยมจาก ล.เสถยรสต
บรรดาหนงสอแนวปรชญาของจน จำาไดวามอยไมกเลมทไดรบการยกยองหรอถอวาเปน "คมภร" เชน คมภรเหลาจอ-ขงจอ และ ตำาราพชยสงครามของซนว กเปนหนงสออกเลมหนงทถกยกเปน "คมภร" เชนกน
สงทอยากจะกลาวถงคณความดของ "ตำาราพชยสงครามซนว" กคอภาษาหนงสอของ "ซนว" ถกยกยองวาเปนภาษาหนงสอทดทสด มทงความเฉยบคม ดเดอด เขมแขง เดดขาด และลลาทสงางามทางภาษา ซง โจโฉ กกลาวยกยองไวมาก ประการตอมา-เนอหาซงถอเปนตำาราพชยสงครามนน มคณคาสงสงโดยปราศจากขอสงสย แม "ขงเบง" กยกยองและยอมรบนบถอ บรรดาแมทพนายกองและขาราชการชนผใหญของจนจำานวน 13 คน ไดทำา "หมายเหต" บรรยายหรอขยายความเพอใหคนรนตอมาไดเขาถงอยางลกซง หนงสอ "ตำาราพชยสงครามชนว" เลมนยงไดถกอางองอยางกวางขวาง แมแตคำา
กราบบงคมทลของขงเบงกอางถงวา โจโฉมความสามารถเทยบเทาซนว ไกเซอร วลเลยมทสองซงพายแพสงครามโลกครงทหนง ขณะถกเนรเทศไปอยทฮอลแลนดไดอานหนงสอเลมน และไดกลาววา "ถาไดอานตำาราพชยสงครามซนวมากอนหนาน คงรบไมแพแน"
นกการทหารญปนคนหนง ไดเขยนบรรยายถงหนงสอเลมนโดยละเอยด สรปไววา เปนหนงสอทยอดเยยมทสด เปนปรชญาซงทกคนสามารถนำามาใชไดตลอดชวต และใชจะใชไดแตเฉพาะการยทธในสงครามเทานน แมแตการดำาเนนกจการงานทวไป และการดำารงชวตในครอบครวใหปกตสข "ตำาราพชยสงครามซนว" กสามารถนำามาใชอยางไดผลดเชนกน
ชาวจนยกยองซนววา "ซนจอ" เชนเดยวกบทเรยกเหลาจอ, ขงจอ หมายถง "ทานปราชญซนว" ซงบรรดาปราชญทไดรบยกยองนมไมกคนนก คณเสถยร วรกล เปนผหนงซงมความสามารถทางดานอกษรศาสตรจนและไทยเปนอยางด ซงทานคงจะเหนดวย เมอไดอาน ตำาราพชยสงครามซนว เลมนแลว
ล. เสถยรสต๒๘ กมภาพนธ ๒๕๒๙
เสถยร วรกล ผแปล "ตำาราพชยสงครามซนว"
เยอนสสานบเชกเทยน
ซนว หรอ ซนจอ เปนชาวแควนฉ เมอตำาราพสยสงครามของเขาไดถกนำาทลเสนอพระเจาเหอหล แหงนครหว (นครวจางในปจจบน) และเมอทรงอานจบไดรบสงแกซนววา
"ตำาราพชยสงครามทง ๑๓ บรรพ นน ขาไดอานจนจบสนขบวนความแลว เพอใหแนใจวาใชไดผลโดยปราศจากขอสงสย ขอทานสำาแดงยทธวธควบคมขบวนศก เปนการทดสอบจะไดหรอไม" ซนวทลวา "มอาจขดพระทยพระเจาขา" พระเจาเหอหลตรสถามวา "จะทดสอบดวยอสตรไดหรอไม" ซนวตอบวา "แลวแตพระประสงคพระเจาขา" พระเจาเหอหลสงนางสนมเอกและสนมทโปรดปราน ๑๐๘ คน ซนวไดแบงเปนสองกองรอย และใหสนมเอก ๒ คน ทำาหนาทเปนนายกองใหทกคนถองาวเปนอาวธ เขาแถวแบบทหาร ซนวถามดวยเสยงเฉยบขาดหนกแนนวา "ทกทานยอมร แขนซาย แขนขวา และหลงอยทใด" "ทราบด" บรรดานางสนมตอบ
ซนวจงกลาวตอไปวา "เมอขาพเจาสงวาหนาหน กขอใหทกคนมองตรงไปเบองหนา ถาสงวาซายหนกหนไปทางเบองซาย ถาสงวาขวาหนกหนไปทางเบองขวา และถาสงวา กลบหลงหนกหนกลบหลงไปทางขวามอ ทานพอจะเขาใจหรอไม" "เราเขาใจ" นางสนมตอบ
ซนวปฏบตใหดและกลาวยำา พรอมกบแจงถงวนยทหาร แลวนำาขวานอาญาสทธมาตงบนแทน ประกาศถงอาญาสทธตามวนยทหาร จากนนกสงใหทหารหญงทกคน "ขวาหน" แตบรรดาทหารหญงกลบสงเสยงหวเราะอยางสนกสนาน ซนวจงกลาววา "หากยงไมเขาใจกฎเกณฑแนชด ระเบยบวนยทหารยงไมซมซาบ
ยอมถอเปนความผดของแมทพ"
จากนนซนวกกลาวยำาคำาสงอกสามครง อธบายอกหาครง แลวกลนกลองใหทหาร "ซายหน" นางสนมยงคงหวเราะดจสำาเรงสำาราญอยในวงกมปาน ซนวจงกลาววา "หากคำาบญชาไมแจงชด คำาสงไมเปนทเขาใจ แมทพสมควรถกตำาหน หากคำาสงชดแจง การซกซอมและคำาอธบายแจงชด แตไมอาจรกษาระเบยบวนย ความผดยอมตกอยทนายกอง" นายกองกคอสนมเอกสองคน "นำาทงสองไปตดศรษะ" ซนวสงทหาร พระเจาเหอหลตกพระทยรบลงจากแทนประทบ รบสงขอชวตนางสนมเอกทงสอง "ขาเหนแลววา ทานสามารถคมทพจดขบวนศกไดด แตขาไมอาจขาดนางสนมทงสองได ถาปราศจากนางขายอมเหมอนกนอาหารไรรสชาต ขอจงระงบยงโทษสกครงเถด"
ซนวจงทลตอบวา "ในเมอทรงแตงตงใหขาพเจาเปนแมทพ อาญาสทธในการควบคมแมทพนายกองยอมอยทขาพเจา พระราชโองการยอมไมอาจมาแปรเปลยนได" จงเปนอนวาสนมเอกทงสองถกประหารชวตในบดนน ตอหนาบรรดาทหารหญง จากนนซนวกใหนางสนมคนถดมาเปนนายกองแทน เสยงกลองสญญาณใหทหารหญงปฏบตตามคำาสงดงรวขนอก คราวนไมวาจะเปนคำาสง ซายหน ขวาหน ตางปฏบตตามกนเครงครด
ซนวถวายรายงานตอพระเจาเหอหลวา "บดน ทหารหญงไดรบการฝกซอมและอยในระเบยบวนยขบวนยทธแลว ขอพระองคทรงตรวจพล หากพระองคจะรบสงใหไปรบทพจบศก บกนำาลยไฟทไหน เขายอมพรอมปฏบตแมชวตจะหาไม"
พระเจาเหอหลตรสวา "ทานแมทพกลบไปพกไดแลว ขายงไมประสงคจะตรวจพล" ซนว ทลวา "พระองคทรงโปรดแตสำานวนในตำาราพชยสงคราม แตปราศจากความจรงใจในหลกยทธศาสตรของตำาราเลมน"
หลงจากนนพระเจาเหอหลกทรงตระหนกดวาซนวเปนผชำานาญดานกลยทธ จงทรง
แตงตงใหเปนแมทพออกเผชญศก นำาทพบกยดอาณาจกรฉ(จว-เมองฌอ) บกอาณาจกรฉและอาณาจกรจน, ซง, หล ซงตางยอมศโรราบ และเปนทครนครามของบรรดาแควนนอยใหญในขณะนน
เพอกนความเขาใจสบสน ในวงการแปลเกยวกบตำาราการทหารของจน ขาพเจาถอโอกาสน ชแจงถงปญหาตำาราพชยสงครามบางประการ ทงนเพอความเขาใจทถกตองตามสมควร
ตำาราพชยสงครามของจน มปรากฏหลกฐานแนชดและมหนงสอครบถวน อยถง ๗ ฉบบดวยกน ซงทางจนเขาเรยกวา 'หวจงชซ' ( ) หรอตำาราพชยสงคราม ๗ ฉบบ ดงมชอดงตอไปน
ก. ตำาราพชยสงครามซนว ( ) อกชอหนง "ซนจอปงฝา" ( ) "ว" ทขาพเจาแปลนนเปนชอของปรมาจารยทหารผนนโดยตรง ซงเปนการออกเสยงตามภาษากลาง ถาออกเสยงเปนเสยงแตจวจะอานวา "บ" (บนหรอบตามทคนไทยเราเขาใจกน) วาทจรงคำาวา บน (พลเรอน) บ (ทหารหรอพลกำาลง) เปนการออกเสยงตามสำาเนยงชาวฮกเกยนภาคเอหมง ขาพเจาใชวาซนวเพอใหตางจาก 'ตำาราพสยสงครามของซนปง' ( ) (ซงเปนนพนธของหลานปของซนวในสมยจานกวอ) ( ) มเวลาหางจากกนประมาณรอยกวาป ภายหลงหนงสอฉบบนไดสญหายไป จนกระทงคนโบราณตอ ๆ มาเขาใจวา ซนว หรอ ซนปง คอคนเดยวกน แตหนงสอเลมนเพงจะมาคนพบในสสานสมยฮน ( ) เมอป พ.ศ. ๒๕๑๕ (ค.ศ. ๑๙๗๒) เดอนเมษายน ในตำาบลอนเฉซน ( ) อำาเภอหลนฉ มณฑลซานตง ข. ตำาราพชยสงครามของซนปง ทางการของประเทศสาธารณรฐประชากรจน ไดใหฝายโบราณคด และผเชยวชาญทางอกษรโบราณชำาระแลว แตเนองจากเขยนดวยหมกไวบนแผนซกไมไผ และเวลาเนนนานมาทำาใหเกดชำารดเสยหายและกระจยกระจายในสถานทนน เมอชำาระแลวมขอความขาดตกบกพรองกระทอนกระแทน ตวอกษรขาดหายไปเปนคำา ๆ และแมกระทงเปนวรรค ๆ ทวไป ซงเขาไดจดพมพเปนสำาเนาขนตนไวแลว ในการชำาระเบองตนนเขาแบงเปน ๒ ภาค คอ ภาคตน มขอความ ๑๕ บรรพ นบตงแต 'จบผงเจวยน' ( ) ถง 'การสรางแสนยานภาพ' () ภาคปลายกจดไวเปน ๑๕ บรรพ ตงแต ปจฉา ๑๐ประการ ( ) ถง 'รบซงหนา และรบพลกแพลง' ( ) ขาพเจาไดหนงสอนมาเลมหนง แตไมสามารถแปลได เพราะขอความกระทอนกระแทนจนไมสามารถจบใจความใหเขาใจไดโดยสนเชง
ค. หนงสอพชยสงครามอก ๖ ฉบบ คอ
ค. ๑ ตำาราพชยสงครามหวฉ ( ) หรอ หวจอ ( ) ขอชแจงคำา 'จอ' นเปนคำายกยองวา 'ปราชญ' หรอ 'ผคงแกเรยน' เชน ขงจอ ฯลฯ และหวฉ อานตามสำาเนยงแตจววา โงวค, โงว คอแซของชาวจนดาษดนทวไปแมในประเทศไทย ค. ๒ ตำาราพชยสงคราม อยเหลยวจอ ( ) ค. ๓ ตำาราพชยสงครามเคลดลบ ๖ ประการ ( ) วากนวาเปนนพนธของ จวไทกง (
) หลอหวาง ( ) ค. ๔ ตำาราพชยสงคราม 'กโลบาย ๓ ประการ' ( )(ซานเลห) ค. ๕ ตำาราพชยสงคราม 'ซอหมาฝา' ( ) ค. ๖ คำาปจฉา-วสชนาของ 'หลอยกง' ( )
ตำาราพชยสงคราม เขยนบนซกไมไผ
ตำาราพชยสงคราม นอกจากซนปง ซงไมสมบรณแลว นอกนนเปนหนงสอทมขอความครบถวนทงนน แตเมอกลาวถงหลกของการทำาสงครามตลอดจนการปกครองแลว ความรวบรดเปนหลกการมนำาหนกและรอบคอบรวมทงใซภาษาทรดกมประทบใจ ไมมฉบบใดจะเกน 'ตำาราพชยสงครามซนว' ซงทวโลกยกยองวาเปนแมบทของการทหาร การทำาสงคราม รวมทงหลกการปกครองดวย จงมฉบบแปลเปนภาษาตาง ๆ ทวโลกหลายประเทศ ในเมองไทยกมหลายสำานวนดวยกน เมอการณเปนเชนน เพอความเขาใจอนดและถกตอง จงขอถอโอกาสเรยนชแจงโดยยอ ตามขอความขางตนน
นายเสถยร วรกล ๘ กนยายน ๒๕๒๑
(หลงจากการพมพครงแรกมาแลว ๒๖ ป)
ปราชญซนวกลาววาการรณรงคสงคราม
เปนงานใหญของประเทศชาต เปนจดความเปนความตาย
เปนวถทางอนนำาไปสความยนยงคงอย หรอดบสญหายนะ
พงพนจพเคราะหจงหนกทเดยว
เพราะฉะนน จงวนจฉยดวยกรณยกจ ๕ ประการ
เปรยบเทยบถงภาวะตาง ๆ เพอทราบความจรง กลาวคอ
๑.ธรรม ๒.ดนฟาอากาศ ๓.ภมประเทศ ๔.ขนพล ๕. ระเบยบวนย
ธรรมคอ สงทบนดาลใหทวยราษฎรรวมจตสมานฉนทกบฝายนำา
รวมความเปนความตายโดยมไดยอทอตอภยนตรายใด ๆ เลย
ดนฟาอากาศ คอ กลางวนกลางคน ความรอนความหนาวและความผนแปรเปลยนแปลงแหงอากาศ
ภมประเทศ กคอความใกลไกล ความทรกนดารหรอราบเรยบแหงพนท
ความกวางแคบของแนวรบ ตลอดจนยทธภมนน
อยในลกษณะเปนตายอยางไร
ขนพล คอบคคลผประกอบดวยสตปญญา ความเทยงธรรม ความเมตตา
ความกลาหาญ และความเขมงวดเดดขาด
ระเบยบวนย
คอระบอบการจดสรรพลรบ วนยแหงทหาร
และการใชจายของกองทพ
กรณยกจ ๕ ประการน แมทพนายกองยอมรอยทวกน
แตทวาผรจรงจงชนะ ผไมรจรงยอมปราชย
ดวยเหตฉะน จงตองเปรยบเทยบภาวะตาง ๆ
เพอทราบความจรง กลาวคอ มขบรษฝายไหนมธรรม
ขนพลฝายไหนมสมรรถภาพ ดนฟาอากาศอำานวยประโยชนแกฝายใด การบงคบบญชาฝายไหนยดปฏบตมน
มวลพลฝายไหนแขงกลา ทแกลวทหารฝายไหนชำานาญศกการปนบำาเหนจหรอการลงโทษฝายไหนทำาไดโดยเทยงธรรม
จากเหตเหลาน ขาฯกพอหยงถงซงความมชยหรอปราชยไดแลว
แมทพนายกองคนใดเหนดวยยทโธบายของขาฯ เอาไวใชคงชนะ จงรบไวใช
ผใดไมเหนชอบดวย ขนใชไปคงตองประสบความพายแพแนนอน
กใหเขาออกจากหนาทไปเถด
เมอไดวางแผนการเหมาะสม และผอยใตบงคบบญชาเหนชอบและเชอฟงดแลว
กาวตอไปกคอ เสกสรางเหตการณใหเกดขนเพอคอยเปนกำาลงเสรมทางภายนอกอกดานหนง
อนวาเหตการณอนจะปลกเสกขนนน เรามพกตองถอหลกเกณฑตายตว
จงทำาไปโดยนยประโยชนของฝายเรากแลวกน
ยทธศาสตรคอวชาเลหเหลยมแตมค
เพราะฉะนน เมอเรามความสามารถจรง พงแสดงใหเหนวา เราไมมความสามารถเลย
ครนตกลงจะเขาโรมรนดวย แตแสดงประหนงวา เราไมมความประสงคเชนนน
สงใดใกลกแสดงใหเหนวาไกล สงใดไกลกแสดงใหเหนวาใกล
คอยลอใจศตรดวยนานาอามสประโยชน
เมอเหนศตรแตกแยกระสำาระสายแลว กพงเขาหกเอา
จงเตรยมพรอมเมอขาศกมกำาลงสมบรณ
หลกเลยงเมอขาศกเขมแขงแกรงกลาอย
เยาเมอศตรตกอยในโทสะจรต
พงถอมตวพนอบพเทาเสรมใหศตรโอหงไดใจ
ตองรงควาญใหเหนดเหนอยระอา ในเมอศตรพกผอนเพอออมกำาลง
ยรำาตำารว ใหปรปกษแตกแยกความสามคคกน
พงหกเอาในขณะทเขาไมไดเตรยมพรอม เขาจโจมยามทเขาไมไดคาดฝน
ทงน เปนเงอนงำาความมชยของนกการทหาร จงอยาแยมพรายใหศตรลวงร
เจตจำานงแทจรงของเราไดเปนอนขาด
อนแผนการรบซงสงสรรคกนในพระเทพบดรมหาปราสาท (สภาการรบในสมยโบราณ)
ไดบงชใหเหนชยชนะแตเมอยงไมไดรบกน ยอมเนองจากไดพจารณา
ทบทวนแผนการนนโดยรอบคอบแลวตรงกนขามลางแพจะปรากฏใหเหนแตตนมอ
เมอการวางแผนการรบยงไมละเอยดรอบคอบ การณเปนเชนน สาอะไรกบสงครามซงมไดวางแผนการเอาเสยเลยเลา
และดวยสงเดยวน ขาฯกประจกษชดถงโชคชยและปราชยแลว
ปราชญซนวกลาววา การเคลอนพลนน
รถใชในการโจมตอนเทยมดวยมาส และรถพทกษหมเกราะหนงแตละพนคน
พลรบนบแสนซงพรอมสรรพดวยเกราะ โล ดง เขนการลำาเลยงเสบยงอาหารในระยะทางไกลตงพนโยชน
คาใชจายทงภายในและภายนอกประเทศ รายจายในการรบรองทตานทต
คาเครองอปกรณอาวธ เชน กาวหรอยางไม คาซอมแซมเครองรบนานาชนดตองใชจายวนละพนตำาลงทอง
จงสามารถยกพลจำานวนเรอนแสนได
ดงนน การนำาพลเขาโรมรนกน หลกสำาคญคอ รบควาเอาชยชนะเสยในเรววน
ถาปลอยใหการรบยดเยอแลว อาวธยทโธปกรณจะลดความคมกลา
ขวญทหารนบวนจะเสอมทราม เมอคดจะโหมเขาหกเมอง กำาลงรพลกออนเปลยแลว
กองทพตองตดศกอยนานวนฉะน การคลงของประเทศกจะเขาตาจน
อนอาวธขาดความคมกลา ขวญทหารเสอมทราม
กำาลงรพลกะปลกกะเปลย และทรพยสนเงนทองฝดเคอง
(เมอมอนเปนไปเชนน) ประเทศราชทงหลาย
กจกฉวยโอกาสลกฮอขนทนท
เบองน ถงแมจะมผกอปรดวยสตปญญาเฉยบแหลมปานใดกไมสามารถบรหารงานใหเปนไปโดยราบรนได
ฉะน ดงไดสดบมา การรบนน แมผเขลากยงทราบวาตองการความรวดเรว
ไมเคยปรากฏวาผฉลาดใดนยมการยดเยอชกชาเลย
อนการศกตดพนกนเปนเวลานานแตประเทศชาตกลบไดรบประโยชนจากเหตนน
ยงไมเคยปรากฏเลย
จงผใดยงไมทราบผลรายของสงครามโดยถองแทแลวผนนยงไมทราบซงถงผลดของสงครามเชนเดยวกน
ผสนทดจดเจนในการศก เขาไมระดมพลถงคำารบสอง
เขาจะไมลำาเลยงเสบยงอาหารถง ๓ ครงอาวธยทโธปกรณเครองใช
ซอมจากประเทศของตนเอง แตเสบยงอาหารพงเอาจากศตร กระน อาหารของเหลาทหารจงเพยงพอแล
ประเทศจะยากจนลง กเพราะตองสงเสบยงอาหารแกกองทพในระยะทางไกล
ดวยวาการกระทำาเชนนน ยอมทำาใหเหลาประชายากแคนแสนเขญ
ในเขตการทหาร จะซอสงของกตองซอดวยราคาแพง
ของแพงจกทำาใหเงนทองราษฎรรอยหรอสนเปลองไป การสนเปลองนแหละ
จะนำามาซงการเกณฑสรรพวตถตาง ๆ อก
กำาลงแรงงานและกำาลงทรพยของประเทศตองสนเปลองไปจนหมดสน
ทกครวเรอนจกวางเปลา รายไดของประชาราษฎร
ตองถกเกณฑใช ๗ ใน ๑๐
การสนเปลองของประเทศ อาท รถรบทชำารดเสยหาย
มาลาทพกลพการ เสอเกราะ หมวกเหลก ธน หอกหลาว ดง เขน โลใหญ
ตลอดจนววเของและรถหนก
จะตองสญเสยถง ๖ ใน ๑๐
เพราะฉะนน ขนพลผกอปรดวยสตปญญา พงหาเลยงรพลของตนจากศตร
การกนขาวของศตร ๑ 'จง' มผลดเทากบกนของตนเอง ๑๐ 'จง'
ใชพชเลยงสตวพาหนะ เชน ตนถวหรอฟางขาว ๑ 'ซ' เทากบใชของตนเอง ๒๐ 'ซ'
ดงน การทจะใหทหารเขนฆาขาศก กโดยปลกป นใหเกดความเคยดขง
จะใหร พลหาญหกเขาชวงชงสมภาระทงหลายของศตร
กโดยใหสนจางรางวล
ดงเชนการรบดวยยานรถ ผจบรถขาศกได ๑๐ คนขนไป
ตองปนบำาเหนจทหารเขายดคนแรกใหถงขนาดแลวเปลยนธงประจำารถขนทำาเนยบของเรา
เชลยศกซงจบไดนนตองเลยงดโดยดเพอชวงใชตามควรนแหละจงจะไดชอวา ยงชนะขาศกเพยงใด
กยงเพมความเกรยงไกรแกตนเองเพยงนน
เพราะฉะนน การทำาสงครามตองรบกำาชยชนะเผดจศกในเรววน
ไมควรเนนชาอย ฉะนน ขนศกผรอบรการศก กคอ
วรบรษผกำาความเปนความตายของผองนกรและผแบกไวซงภาระ
อนจะยงความรมเยนหรอทกขเขญแกประเทศชาตนนแล
ปราชญซนวกลาววา หลกการยทธ(ซงทำาใหประเทศศตรหมอบราบคาบแกว)
โดยมพกตองทำาลายเมองนบวาประเสรฐยง รองลงมากคอ หกเอาโดยไมตองทำาลายกองพล
รองลงมาอกกคอเอาชนะโดยไมตองทำาลายกองพนเลวกวานนกอยาใหตองถงทำาลายกองรอย
หรอทำาลายกระทงหมวดหม
เพราะฉะนน การชนะรอยทงรอยมใชวธการอนประเสรฐแทแตชนะโดยไมตองรบเลย จงถอวาเปนวธอนวเศษยง
ดงนน วธการใชทหารชนเลศคอหกศตรดวยกโลบายรองลงมาคอหกเอาดวยวธการทต
รองลงมาอกขนหนงคอหกดวยกำาลงทหาร เลวทสดนนคอการลอมตคายค หอรบ ของศตร
เบองวายกพลเขาลอมตเมองขาศก พงใชเมอคราวจำาเปนจรง ๆ เทานน
เพราะการซอมโลใหญและรถหมเกราะ
การเตรยมเครองใชไมสอยจกตองกนเวลาตงสามเดอนจงลความสำาเรจ
ตอจากนจะตองใชเวลาเพอสรางปอมปราการอกราว ๓ เดอน
ในความชกชาเชนน ผบญชาการทหารจะรสกเดอดดาลรำาคาญใจ
จนถงแกตองใชทหารเขาโจมตอยางมดตอมเสยกอนกำาหนด
เมอเสยรพลไปสก ๑ ใน ๓ แตยงมอาจหกเขาไปได
ยอมเปนภยแกฝายรกตอยางอนนต
ดวยเหตน นกการทหารทสามารถพงทำาใหขาศกยอมแพไดโดยไมตองรบ
ยดครองเมองขาศกไดโดยไมตองเขาลอมตทำาลายประเทศศตรโดยไมตองใชเวลานาน
จำาเปนอยางยงทตองรกษากำาลงฝายตนมใหพรองเพอพชตขาศกภายใตหลาน
เมอรพลไมบอบชำา ผลประโยชนทไดรบกจกสมบรณ
หลกยทโธบายมอยดงนแล
(เมอถงคราวทตองใชกำาลงทหารกนแลว)หลกยทธวธมอยวา
เรามกำาลง ๑๐ เทาของขาศก จงเขาลอมเอา ถา ๕ เทาของศตร กจงบกต
ถาเพยงเทาเดยว กแยกเปนสองกองเขาชงชย
ถาหากกำาลงทดเทยมกนจงพยายามเขารบพงนอยกวาจงตงรบไว
ถาดอยกวาจงหาทางหลกเลยงไวกอน
ฉะนน ความขดแขงถอดของกำาลงอนนอยยอมตกเปนลกไกของกองทพ
อนมกำาลงมหาศาลนนเอง
อนขนพลกเสมอนหนงหลกชยของประเทศ ถาหลกชยนนมคณสมบตครบถวน ประเทศกเขมแขงหากมคณสมบตขาดตกบกพรอง ประเทศกออนแอ
เพราะฉะนน ราชนยมกทำาความเสยหายใหแกการทหาร
ดวยเหต ๓ ประการ คอ
ไมเขาพระทยวา กองทพเคลอนกำาลงรกไปไมได แตรบสงใหรก
หรอกองทพจะถอยไมได แตรบสงใหถอยเชนนเรยกวากดขวางการปฏบตทางทหาร
ไมเขาพระทยในกจการทหาร กทรงเขาเกยวของดวยจะทำาใหแมทพนายกองงนงง (ไมทราบทางปฏบต)
ไมเขาพระทยในหลกการปรบตวกบเหตการณโดยยทธนยกทรงรบภารกจอนนน จะทำาใหแมทพนายกองสงสยแคลงใจ
เมอเหลาทหารงนงงสงสย ภยอนเกดจากจากเจาครองนครกจะพลนถง
นแหละเรยกวา กอความระสำาระสายใหบงเกดแกกองทพตนเองและอำานวยชยชนะแกขาศก
เพราะฉะนน วธหยงรชยชนะมอย ๕ ประการ คอรวาควรรบไมควรรบเพยงใด ผนนชนะ
รหลกการใชทหารมากนอยเพยงใด ผนนชนะ
ฝายนำาและผอยใตบงคบบญชารวมจตสมานฉนทเปนอนหนงอนเดยวกน
ผนนชนะ
เตรยมพรอมเสมอ เพอคอยโอกาสหละหลวมของศตร
ผนนชนะ
ขนพลมสมรรถภาพ และราชนยไมสอดแทรกกาวกาย (ปลอยใหปฏบตการไดโดยเสร)
ผนนชนะ
หลก ๕ ประการน คอ วธหยงรซงความมชย
เพราะฉะนน จงกลาวไดวา หากรเขารเรา แมนรบกนตงรอยครงกไมมอนตรายอนใด
ถาไมรเขาแตรเพยงตวเรา แพชนะยอมกำากงอยหากไมรในตวเขาตวเราเสยเลย
กตองปราชยทกครงทมการยทธนนแล
ปราชญซนวกลาววา ผเชยวชาญการศกในสมยโบราณ
กอนอนเขาตองสรางความเกรยงไกรแกตนเองเพอคอยโอกาสทจะเอาชนะขาศก
ความพชตนนตองอยทเรา แตความเอาชนะไดตองอยทขาศก
เพราะฉะนน ผเชยวชาญการศกแมอาจจะสรางความเกรยงไกรแกตนเอง
แตไมสามารถทำาใหขาศกจะตองอยในฐานะเอาชนะได
(เพราะเปนเรองของขาศกเอง)
จงกลาวไดวา อนชยชนะนน เราอาจหยงร แตไมสามารถจะสรางขน
ในขณะทยงเอาชนะขาศกไมได พงตงรบไวกอน
ครนทจะเอาชนะได จงเรงรกเถด การตงรบนนเพราะกำาลงยงดอย
รกเพราะมกำาลงเหลอหลาย ผสนทดในการตงรบนน
จะเสมอนหนงซอนเรนยงใตบาดาลชนเกา (เงยบกรบปราศจากวแววใด ๆ)
ผเชยวชาญในการรกนน ดจไหวตว ณ ฟากฟาชนเกา
(กอเสยงกมปนาทนาสะพงกลว) ดวยเหตน จงสามารถรกษากำาลงของตน
และไดชยชนะอยางสมบรณ
การหยงเหนชยชนะซงใคร ๆ กรอยแลว มใชชยชนะอนดเลศ
เมอรบชนะแลวพลรบตางแซซองรองสรรเสรญ กมใชชยชนะอนเยยมเชนเดยวกน
ดวยเหตวา ผสามารถยกขนสตวเพยงเสนเดยวไดนน มใชผทรงพลง
ผมองเหนเดอนและตะวนได มใชผมนยนตาแจมใส ผไดยนฟาคำารณลน มใชผมโสตประสาทไว
ผใดชอวาเชยวชาญการศกในสมยโบราณกาลเขาชนะเพราะเหตทอาจเอาชนะไดโดยงาย
ฉะนนชยชำานะของผเชยวชาญศกจงไมมนามบนลอในทางสตปญญา
ไมมความดในทางกลาหาญ
ดงนน ชยชำานะของเขาเปนสงทแนนอนไมแปรผน ทวาไมแปรผนนน กโดยทเขารบตองชนะ
ชนะเพราะขาศกแพแลวนนเอง
ดงนน กอนอน ผทเชยวชาญการศกตองอยในฐานะไมแพแลว
และไมพลาดโอกาสทขาศกจกตองแพดวย
ดวยเหตนเอง กองทพทกำาชยชนะ จงรบในเมอเหนชยแลวแตกองทพทพายแพจะรบเพอหาทางชนะ
ผเชยวชาญการศก มงผดงธรรมและรกษาระเบยบวนย
จงสามารถประสทธโชคชยได
หลกยทธศาสตรมวา ๑ ศกษาภมประเทศ
๒ การคำานวณความสนยาวแหงยทธบรเวณ ๓ การวางอตราพลรบ
๔ การหาจดศนยถวงแหงกำาลง ๕ สความมชยอนลกษณะพนภมทำาใหเกดการคำานวณ
การคำานวณทำาใหมการวางอตราพลรบ การวางอตราพลรบทำาใหเกดความมชยในทสด
ดงนน กองทพพชต (เมอเขายทธแยงกบขาศก) จงเสมอนเอา 'อ' * (ของหนก) ไปชง 'จ' (ของเบา)
แตกองทพทพายแพนน กลบเสมอนเอา 'จ' (ของเบา) ไปชง 'อ' (ของหนก)
การทำาสงครามของผกำาชยชนะเปรยบประดจปลอยนำาซงทดไว
ใหพงสหบหวยลกตงพน 'เยน' (ราว ๘๐,๐๐๐ ฟต ผแปล)นคอลกษณะการยทธแล
* จและอเปนมาตราชงสมยดกดำาบรรพของจน กลาวกนวา ๒๕ จ เทากบ ๑ ตำาลง, ๒ ตำาลง เทากบ ๑ อ -ผแปล
ปราชญซนวกลาววา การปกครองทหารจำานวนมากไดดงคนจำานวนนอย
กดวยระเบยบการจดกองรบ
การตอสคนจำานวนมากไดเชนเดยวกบเผชญคนจำานวนนอยกดวยอาณตสญญาณธงและฆองกลอง
กองทพหนงซงกอปรดวยพลรบมากหลายแตอาจบญชาใหรบขาศกไดโดยไมเพลยงพลำานน
กดวยรจกวธรบซงหนาและวธรบพลกแพลง
กองทพรกพงไปทางใด เสมอนหนงกลงหนเขากระทบไขเพราะรวธใชกำาลงอนแขงแกรงทลายจดออนแอของขาศกนนเอง
สงครามใด ๆ กด ทงสองฝายยอมเขาปะทะกนซงหนา (เปนปกตวสย)
แตจกชนะกนไดกดวยยทธวธพลกแพลง
เพราะฉะนน ผจดเจนวธการยทธพลกแพลงวธการของเขาจะไมรอบจน ดงดนฟาอนไมรจกสนสญ
จกไมรหมดสนดงแมนำาไหลรนไมขาดสาย พอจบแลวกเรมใหม เชนเดอนตะวนทตกแลวขนอก
ตายแลวกผดเกด เชนการหมนเวยนแหงฤดกาลทง ๔
สรรพสำาเนยงมเพยง ๕ แตความเปลยนแปรแหงเสยงทง ๕ นน เราจกฟงไมสน
สมเพยง ๕ แตการแปรแหงสทง ๕ จะทศนาไมหมด รสมเพยง ๕ แตความแปรเปลยนแหงรสทง ๕
ยอมลมชมไมรจบ (ฉนใด)
(ฉนนน) สภาพการรบซงมเพยงการรบซงหนา และรบพลกแพลงเทานน
แตความเปลยนแปรแหงวธการทงสอง กมรจกสนสดดจกนการรบซงหนาและรบพลกแพลงยอมเกอกนเหมอนหวงโซตดเปนพดหาขอขนตนมได ฉะน ใครจะเสาะหาเงอนงำาของมนไดเลา?
ความเรวของสายนำาเชยว ถงกบพดพากอนหนลอยไปดวยนน
เนองจากความไหลแรงของมนความเรวของนกอนทร
ถงกบทำาลายเหยอแหลกลาญไป กดวยรจกประมาณชวงระยะโจมตอยางด
ดวยเหตน ยทธานภาพของผเชยวชาญศก จงรวดเรวนาสะพรงกลว
การจโจมของเขาจงอยในชวงสน
ยทธานภาพนนเหมอนหนาไมอนเหนยวเตมแล
การกำาหนดชวงโจมต เหมอนการเลงเพอปลอยลกธน
ในขณะทโรมรนพนตกนดชลมนวนวาย แตจะระสำาระสายไมได
กระบวนศกตดพนกนเปนวงกลมดสบสนอลวนแตจะแพเสยมได
การรบทชลมนวนวายนน ตองเกดจากยทธวธอนมระเบยบ
อาการประหนงขลาดกลวนน ตองเนองจากความเหยมหาญ
ททาซงดออนเปลย ตองสบจากความแขงกลา
(ทงเพอซอนความจรงใหขาศกหลงเขาใจผด)
ความมระเบยบหรอความวนวายเปนเรองของการจดพลรบ
(ถาการจดพลดกจะยงความมระเบยบได) ความขลาดหรอความกลา เปนเรองของยทธานภาพ (ถาสถานการณไดเปรยบ
แมทหารทขลาดกจะบงเกดความกลา)ความเขมแขงหรอออนแอเปนเรองของกระบวนศก
(ถากระบวนศกอยในลกษณะด ทแกลวทออนแอกจะเขมแขงแกรงกลาขน)
เพราะฉะนน ผเชยวชาญการหลอกลอขาศก เมอแสดงกรยาทาทไปบาง ขาศกจะตกหลมพลาง
ทนททหยบยนให ขาศกจะตองตะครบเอา จงลอดวยประโยชนแลวคมเชงดวยพลพฤนท
เพราะฉะนน ผเชยวชาญศก พงแสวงชยชนะจากรปการณสงคราม
มใชคอยแตตโพยตพายผอน ดวยเหตนเขาจงรจกเลอกใชคน
และผอนคลอยตามรปการณ
(เพอบรรลชยชนะในทสด)
ทวาผอนคลอยตามรปการณ คอการบญชากองทพเขารบกบขาศก
กเหมอนงดซงหรอกอนหนใหกลงไป อนธรรมชาตของไมหรอหนนน
ในทราบเรยบมนจะนงไมขยบเขยอน ในทลาดชนมนจะกลงเอง
ถาไมและหนนนเปนเหลยมมนจะหยด ถากลมมนจะหมน
ดวยเหตฉะน อาการประยทธไพร ซงเสมอนหนงกลงหนกลมจากภผาสงตงพน 'เยน'
(มนจะบดขยไปอยางอตลด) กเนองแตยทธานภาพยงใหเปนไปฉะนนแล
ปราชญซนวกลาววาผถงสมรภมคอยทพขาศกกอน กำาลงยอมสดชน
สวนผทถงหลงและยงตองเขารบดวย ยอมเหนดเหนอยอดโรยจงผชำานาญการศกพงคมผอน หายอมอยในฐานะใหผอนคมไม
การทจะทำาใหขาศกมาเขาบวงเองกดวยลอใหเหนผลได
และจะใหศตรขยาดไมเขาใกลกดวยแยมใหเหนผลเสย ดวยเหตน
ถาศตรอยในภาวะสดชนกระปรกระเปราเรากอาจรงควาญใหไดรบความลำาบาก ถาอมหมพมน เรากอาจทำาใหหวโหย
ถาสงบมนคง เรากอาจทำาใหหวนไหวสะดงสะเทอน
จงโจมตในเสนทางทขาศกจะตองมาและเขาบกคราศตรมไดคาดฝน
การตกองทพเดนทางไกลตงพน 'หล' (ราว ๓๕๗.๙ ไมล)โดยไมรสกอดโรยนน
กเพราะเดนทางไปในแนวทปลอดคน (ไมมศตรรบกวน)การตเมองเปนตองได
กเพราะตเมองทศตรไมสามารถจะรกษาไวครนถงคราวรกษาเมองกรกษาไดเหนยวแนนมนคง
กเพราะขาศกไมพงประสงคเขาต
ดวยเหตน ผทสนทดการรก จงเขาบกจนศตรไมมทางรบ
สวนผชำานาญการตงรบ จะทำาใหขาศกไมทราบวาจะเขาตอยางไร
มนชางแสนพศดารยงหนอ ถงแกไมแสดงรปลกษณใหเหน
มนชางมหศจรรยเหลอลน ถงแกไมปรากฏสมเสยงใหไดยน
จงอาจกำาชวตไพรนไวไดโดยเดดขาด
ยามเขาราญรกกบกจนขาศกตานทานไมอย
เพราะเขาทลายจดออน ครนทถอยกถอยจนไลไมตด เพราะความรวดเรวไมทนกน
ฉะน เมอเราตองการจะรบ แมนขาศกจะอยในปอมคายอนสง
และมคเมองอนลกลอมรอบกไมวายทตองออกรบดวยความจำาใจดวยวาเขาตจดทขาศกตองแกนนเอง
คราเราไมประสงคจะรบ แมนขดเสนตงรบไวบนพนดน
ศตรกไมอาจรบเราได เนองดวยผดจำานงในการเขาตของเขา
ฉะนน จงใหศตรเปนฝายเปดเผย
สวนเราไมสำาแดงรองรอยใหประจกษ กระนฝายเรารวม แตศตรแยก
เรารวมเปนหนง ศตรแยกเปนสบ เทากบเราเอาสบเขาตหนง
เมอกำาลงฝายเรามากแตศตรนอย การทเอากำาลงมากจโจมกำาลงนอย
สงทเราจะจดการกบขาศกกงายดาย
สถานทเราจะรบขาศก เรามแยมพรายใหร
เมอขาศกไมรกยอมตองแบงแยกกำาลงเตรยมรบไวหลายแหงดวยกน
เมอขาศกกระจายกำาลงปองกนมากแหงสวนทเราตองเขารบพงดวยกยอมนอยลง
ฉะนน ถาระวงหนา กำาลงทางหลงจะนอย ระวงทางดานหลง กำาลงทางดานหนาจะนอย
ระวงดานซาย กำาลงทางขวาจะนอยระวงดานขวา กำาลงทางซายจะนอย
ระวงเสยทก ๆ ดาน กำาลงทก ๆ ทางจะบางลง การทกำาลงนอยกดวยวาตองระวงผอน (และตรงกนขาม) กำาลงจะเพมพนขน
กโดยใหผอนระวงระไวเรา
ดงนน ถาเรารสถานทและวนเวลาทจะรบแลวไซร แมวาเราจะตองรบขาศกในระยะไกลตงพน 'หล' ออกไป
เรากสามารถเขาทำาการชงชยได
ถาไมรสถานทและวนเวลาทจะตองรบ (ครนเมอถกโจมตเขา)
กำาลงปกซายกไมสามารถเขาชวยปกขวากำาลงทางปกขวากไมสามารถชวยปกซาย
กำาลงทางกองหนาไมสามารถเขาชวยกองหลงและกองหลงกไมสามารถชวยกองหนา (การณเปนเชนน)
กสาอะไรกบกอง ๆ หนงยงตงหางกนหลายสบ 'หล' ในระยะไกล
หรอหรอหลาย 'หล' ในระยะใกลเลา
ตามความพเคราะหของขาฯ ถงพลรบของประเทศ 'ย-เวะ' (เยยะ) มมากมาย
จะมประโยชนอนใดกบการมชยไดฤา?
เพราะฉะนนจงกลาวไดวา อนชยชนะอาจสรางขนได (มใชสงสดวสย)
แมนศตรจะมจำานวนมากหลาย กอาจทำาใหหมดกำาลงสรบได
ดวยเหตน ตองพจารณาสภาพเราสภาพเขา เพอใหรเชงไดเชงเสย ตองทำาการสอดแนม
เพอรเบาะแสการเคลอนไหวของขาศกตองวางกำาลงทหารเพอรแดนเปนแดนตาย
และตองฟดเหวยงประลองดเพอรวากำาลงของเราจดไหนขาดเกนประการใด
ฉะนน การจดทพอยางเลศแลว จะไมปรากฏรองรอยใหเหน เมอปราศจากรองรอยอนใด
แมจารบรษทลกลำากไมสามารถเลงเหนเจตจำานงของเราได
แมเจาปญญากไมสามารถดำาเนนกโลบายตอเราอยางไร
เนองดวยหยงรความลกตนหนาบางของขาศกจงนำาความมชยมายนใหกองทพของตน
ถงเหลาทวยหาญกไมแจงในเหตแหงชยชนะได ชนทวไปตางรเหนรปการณทเราเอาชนะอย
แตไมอาจลวงรถงหลกประกนแหงชยชนะนน ๆ ฉะน วธเอาชนะจงไมซำาแบบ
และอาจสนองกบเหตการณโดยไมรจกจบสน
ฉะนน การใชกำาลงทหารจงเหมอนหนงธรรมชาตของนำา
นำายอมหลกทสงไหลสทตำา ลกษณะการยทธกยอมหลกเลยงดานทมกำาลงเขมแขง
ยกยายเขาตจดออนแอ นำายอมจดกระแสไหลบาไปตามลกษณะพนภม การยทธกยอมเอาชนะกนตามสภาวะของขาศก
ฉะนน การยทธจงไมมหลกเกณฑตายตว เฉกเชนนำา ซงหามรปลกษณะอนแนนอนไม
จงผเอาชนะดวยปฏบตการเหมาะสมกบความผนแปรของขาศกนน
พงกลาวไดวา
เขาคอเทพเจาผทรงอทธฤทธทเดยว
ฉะนน ในกองธาตทง ๕ ยอมไมมธาตใดชนะเปนเยยมในทสด
(เชน ธาตไฟแพธาตนำา แตธาตนำาแพธาตดน ฯลฯ ผแปล) ฤดกาลทง ๔ ยอมไมมตำาแหลงทแนนอนแสงตะวนยอมมสนยาว (ตามฤดกาล)
ดวงจนทรยอมมขนปกษแรมปกษ (ดงเชนการศกซงไมมหลกเกณฑตายตวนนแล)
ปราชญซนวกลาววาอนการศกนน เมอขนพลไดรบแตงตงจากกษตรย
ระดมพลเรยงคายขดตาทพไว จะไมมอะไรยากยงกวาการดำาเนนสประยทธชงชย
ทวายากนน คอ จกตองเปลยนทางออมใหเปนทางลด
ขจดความรายใหเปนผลด
เพราะฉะนน เพอใหเสนทางเดนทพ
ของขาศกออมหกวกเวยนจงตองลอดวยอามสประโยชน สวนเราแมจะเคลอนภายหลง
แตกบรรลจดหมายไดกอน เชนนเรยกวารเงอนงำาของความออมลดแล
ดวยเหตน การสประยทธชงชย จงเปนไดทงความสวสดภาพ หรอมหนตราย(สดแตผบญชาการทพจะดำาเนนการอยางไร)
เบองวา ยกกำาลงทงหมดเขาชงชยกไมทนการ
(เพราะอยอายใหญโต) ครนจะทอดทงกำาลงโดยใชแตเพยงบางสวน
กจะทำาใหสญเสยซงยทธสมภาระ (เพราะอยลาหลง อาจถกโจมตได)
ฉะนน การใหรพลถอดเกราะออกเสย
และเรงรดเดนทพในความเรวเปนทวคณโดยมไดพกผอนทงกลางวนและกลางคน
ถาเขาชงชยกบขาศกในระยะทางรอย 'หล' นายทพทงสาม (ทพหนา ทพหลวง และ ทพหลง)
จะตองตกเปนเชลยของขาศกทงสน เพราะผทแขงแรงจะถงกอน ผออนแอจะถงหลง
กำาลงซงถงจดจะมไดเพยง ๑ ใน ๑๐ เทานน ถาเขาชงชยในระยะ ๕๐ 'หล' ทพหนากจะปราชย
เพราะกำาลงพลถงไดเพยงครงเดยวถาเขาชงชยในระยะทาง ๓๐ 'หล'
กำาลงจะถงระยะเพยง ๒ ใน ๓ เทานน
เพราะฉะนน กองทพจะขาดเสยซงยทธสมภาระ เสบยงอาหาร และสรรพสงเครองสำารองไมได
หาไมแลวจกตองแตกพายวางวายแนนอน
ฉะนน ถาไมรเจตจำานงของเหลาเจาครองนคร เราจะผกไมตรไวไมได
ถาไมรลกษณะภเขาลำาเนาไม ทคบขนลมดอน
ตลอดหวยหนองคลองบงบาง เราจะเดนทพไมได
ถาไมใชมคคเทศกนำาทาง เราจะไมไดเปรยบทางพนภมประเทศ
ฉะนน การศกจงตงบนเลหเหลยมแตมค เคลอนไหวเมอผลได
และยงแปรโดยการรวมหรอกระจายกำาลง
ดวยเหตน จงมความเรวเหมอนลมเพชรหงเชองชาประหนงแมกไมในพงไพร
ราวเฉกเชนไฟประลยกลป หนกแนนเลหปานภผา
ยากทจะหยงรดจทองฟาอนคลมเครอและไหวตวดงเมอสายฟาคำารณลนสะทานสะเทอน
(เมอเหยยบประเทศขาศก) ไดลาภสงครามอนใดมา กแจกจายรพล
ยดไดพนทกแบงปนแกแมทพนายกอง จะประกอบการอนใด จงชงตรองใหถองแทแนใจ
ผรอบรเงอนงำาความออมลด จกชนะ นคอวธสประยทธชงชยแล
ตำาราทหารกลาวไววา "ดวยเหตไมสามารถยน
สรรพสำาเนยงทพด จงลนฆองเภร ดวยเหตทไมสามารถแลเหนกน
จงใหอาณตสญญาณธวช" อนการฆาตฆองกลองและใชธวชนน
กเพอรวมหตา (ทงกองทพ) ใหเปนอนหนงอนเดยวกนนนเอง
เมอรพลมสมาธแนวแนฉะน สำาหรบผทกลาหาญ
กจะไมรกลำาไปเบองหนาแตโดดเดยว ผขลาดจะไมถดถอยตามลำาพง
นคอวธการบญชาการทพใหญแล
เพราะฉะนน การรบในเวลาคำาคนจงมากไปดวยคบไฟและระงมไปดวยเสยงเภร
การสประยทธในเวลากลางวนจงดาษดวยสญญาณธวช
ทงน เพอกอกวนประสาทหตาของขาศกใหหลงเลอะนนเอง
ดวยเหตน เราอาจทำาลายขวญของขาศกและจตใจของแมทพนายกองใหแหลกลาญได
(ตามปกต) ขวญตอนเชายอมด (เพราะกำาลงสดชน)ถงเทยงกทรามดวยความเกยจคราน
ตกเยนกโทรมเพราะใครจะพกผอน ผชำานาญการศกจงหลกเลยงขาศกตอนสดชน
และเขาโจมตเวลาขวญขาศกทรามหรอโทรมแลวนคอวธปฏบตตอขวญทหารแล
จงเอาความมระเบยบวนยแหงตน คอยจโจมเมอขาศกอลวนวนวาย
จงเอาการสงบนงตอบสนองความเอะอะมะเทง นคอวธรกษากำาลงจตใจแล
จงเอาความใกล (ตอสมรภม) ของเราคอยรบขาศกซงตองเดนไกล
จงเอาความสดชนของเราสศกซงอดโรยเมอยลา
จงเอาความอมหนำาสำาราญของเรารบมอขาศกทหวโหย
นคอวธถนอมกำาลงแล
จงอยาเขาตขบวนทพ ซงมทวธวชถะถนเปนระเบยบ
จงอยาจโจมปอมคายแนวรบของปรปกษ
ทตงเปนสงานาเกรงขาม นคอวธปองกนมใหเกดเภทภยแล
เพราะฉะนน วธสประยทธมอยวา อยาแหงนหนาเขาตขาศกซงตงบนทสง
อยารกพงขาศกทองสนเขาเปนทมน
อยาไลกระชนขาศกซงทำาทวาแตกระสำา อยากระหนำาขาศก
เมอเขาขวญดและเหยมหาญ
อยาทะยานฮบเหยอเมอเขาทอดให และไมควรรงทพศกทรบรกจะถอนคน
การลอมทพขาศก จำาเปนตองเปดทางไปไวทางหนง
(นคงหมายถงการรบในทกวาง มใชการลอมเมอง - ผแปล) เมอทพศกจนตรอกแลว
กอยาไดรกกระหนำาประชดเขาไป(เพราะเมอเขาไมมทางไป
กจะหนหนาสอยางไมคดชวต)
นคอวธสประยทธแล
ปราชญซนวกลาววา อนการศกนน เมอขนพลไดรบแตงตงจากกษตรย
และระดมพลชมนมทพแลว
อยาไดตงคายในททรลกษณ
ความผกพนไมตรกบแวนแควนทอยทางแพรง (คอประเทศเปนกลางอนตงอยระหวางเรา
และประเทศทสาม อน ๆ เพราะเปนศนยกลางคมนาคม
การมพนธะกนไวยอมเอออำานวยประโยชนอนนต)
อยาออยองแชดองในแดนทรกนดาร
เมออยในทลอมจงเรงขวนขวายหาทางออกหากพลดเขาอยแดนตาย(อบจน)
จงรบเรงทมเทกำาลงเขาสรบ (เพอถอนตวใหหลดจากทนน)
บางวาระอาจไมเดนทพตามเสนทางทควรไป
และอาจจะไมตทพขาศกบางกองบางหนวย
เมองดานของขาศกบางแหงเรากไมเขาโจมต
บางถนบางทเราไมเขายทธแยงชงชยดวย
บางครง พระบรมราชโองการกไมพงรบสนองเสมอไป
(เพราะผเปนขนพลตองปฏบตการรบใหสมคลอยตามรปการณของสงครามโดยเสร)
เพราะฉะนน ขนพลแจงในคณานคณแหงนานาวการ
(ความเปลยนแปลงบดเบอนตาง ๆ อนมไดเปนไปตามทควรเปน)
จงนบไดวารการศก ขนพลผไมแจงในหลกนานาวการ
แมจะรลกษณะภมประเทศด กไมอำานวยผลประโยชนอยางไรเลย
และในการบญชาทพ หากไมรวธการสรบตอนานาวการแลวไซร
แมซาบซงถงความไดเปรยบแหงภมประเทศ กไมอาจใชกำาลงพลไดเตมเมดเตมหนวย
ดวยเหตน ความใครครวญของผทรงปญญาจงทบทวนอยในระหวางคณ-โทษ ผลได-ผลเสย
ถาทบทวนเหนคณหรอผลได (ในโทษหรอผลเสย)
ความเชอมนตอความสำาเรจในกจการงานกแนนแฟนยงขน
ถาทบทวนเหนโทษหรอผล(ในคณหรอผลได)
เภทภยอนอาจเกดขนกจกแกไขกนทนทวงท
เพราะฉะนน จะใหเหลาประเทศราชหมอบราบคาบแกวได
กดวยใหเหนภยโทษจะชวงใชกดวยมอบภารกจ จะจงจตใจใหฝกใฝตอเรา
กดวยกอบเกออามสประโยชน
เพราะฉะนน ในการศกนน อยาวางใจขาศกจะไมมาราว
แตพงยดมนในการเตรยมพรอมของฝายตน อยาวางใจวาขาศกจะไมจโจม
แตพงยดมนในความแขงแกรงมนคงของเราเอง
เพราะฉะนน ผนำาทพ
จงมจดอนตราย ๕ ประการ คอ
ผทคดแตสตายถายเดยวอาจถกหมายเอาชวตได
ผทคอยแตรกษาตวรอด อาจถกจบกมเปนเชลย
ผทหนหนพลนแลน อาจไดรบการยวเยารำาคาญ
ผทคดแตความบรสทธผองแผวของตน(ถออดมคตเกนไป)
อาจถกเหยยบยำาใสไคล
ผทรกพสกนกร มกไดรบความยงยากใจ
บรรดาจดอนตรายทง ๕ น เปนปมดอยของผนำาทพ
เปนมหนตภยของการทหาร ทพจะลม ขนพลจะถกเขนฆา
ดวยจดอนตรายทง ๕ น ควรใชความพเคราะหจงหนกทเดยว
ปราชญซนวกลาววา อนการคมทพและพนจความศกนน
ถาเดนทพขามภเขา จกตองเดนตามหบหวยละหาน
ถาอยในคมนาคมสะดวกตองตงทพในทสง ถาขาศกตงอยในทสงชน
กอยาไดพยายามตฝาขนไป นคอคมทพในทดอยแล
ถาเดนทพขามแมนำา ตองรบเรงใหหางสายนำานนทนท
ถาฝายขาศกขามแมนำามา
กอยาไดเขาปะทะกนกลางนำา ตองรอใหอยในสะเทนนำาสะเทนบก
จงโหมกำาลงตโดยฉบพลน (อนง) การยทธนนอยาไดเรยงคาย
ตามฝงแมนำาคอยรบทพศก พงตงทพลงบนทสงซงมการคมนาคมสะดวก
และ (ครารกไล) กอยาไดอยในตำาแหนงททวนนำา นคอการคมทพในลำานำาแล
ถาเดนทพในทลมซงเปนเนอดนเคมตองเรงรดขามไปโดยพลน
ถาเกดปะทะกบขาศกในทเชนนตองหนหลงเขาองปา
และตองทอดคายตามทซงมพชนำาจดอย นคอการคมทพในทลมแล
ถาอยในทราบ ตองเลอกชยภมทอำานวยความไดเปรยบ
คอปกขวาองเนนสง เบองหนาเปนแดนตาย (เชนหวงนำาหรอหนาผา ฯ,ฯ เพอขาศกยกเขาตยาก)
เบองหลงเปนแดนเปน (คมนาคมสะดวก)นคอการคมทพในทราบแล
อนความไดเปรยบในการคมทพ ๔ ประการคอ(จอมกษตรยสมยดกดำาบรรพของจน - ผแปล) ชำานะกษตรยอน ๆ ตลอดทง ๔ ทศแล
อนการตงทพชอบทจะอยทสง พงรงเกยจทตำาเหมาะทหนสทศโปรง(อาคเนย) แตรงเกยจทศทบ (ทศพายพ)
ตองตงอยในทถกสขลกษณะมอาหารของใชอดมเมอรพลปราศจากโรคภยไขเจบแลว ยอมกลาวไดวาจกตองมชยแนนอน
ถาตงทพตามสนเนนหรอบนทำานบกนนำาตองเลอกอาคเนย และทอดปกขวาองไว จะไดเปรยบทงทางการยทธและพนภมแล
หากฝนเหนอตกชกมฟองนำาลอยฟองมา(เปนสญญาณวานำาจะหลาก)
เมอจะลยขามหวยนำานน ควรรอใหระดบนำานนแนเสยกอน(มฉะนนขามไปโดยไมดตามาตาเรอ
เมอนำาทะลกมาจนเชยวกราก อาจประสบหายนะ)
อนภมประเทศยอมมลกษณะตาง ๆ กนเชน มหบหวยอนมหนาผาสงชน
ทลมซงเหมอนอยกนบอ ถนทมปาเขาลอมรอบ (ยากแกการเขาออก)
รกชฏเตมไปดวยขวากหนาม เหมอนขายธรรมชาต ทหลมเตมไปดวยโคลนเลน
และทางแคบซงมหบเหวขนาบขนานอย สถานทเชนน
เมอประสบพบเขาตองรบรดออกหางทนท อยาไดกรายใกลมนเลย
(ถาเกดสประยทธขน) เราตองผละหางจากมน โดยตองใหขาศกเขาประชด หรอใหมนอยเบองหนาเรา
แตขวางอยเบองหลงขาศก
ถารมทางเปนทวบาก หรอสระหนองหบหวย หรอพงออกอแขม หรอแนวปาหมไม
หรอทไพรพฤกษรกทบ ตองตรวจคนอยางระแวดระวง
เพราะสถานทเชนนมกเปนทซมทพ หรอทซอนตวของกองสอดแนมฝายขาศก
(เมอสองทพเขาประชดกน) ฝายขาศกยงคงสงบเงยบ นนหมายถงเขาวางใจ
ในความไดเปรยบแหงชยภมของเขาถาทพขาศกมาทารบแตทางไกล
เขาประสงคจะใหฝายเรารกไลตดตามไป ถาขาศกตงทพในทงายตอการโจมต
นนเขาทอดเหยอลอแล
ถาเหนหมไมไหวตน นนแสดงวาขาศกยกมาแลว
ถาเหนผกหญาคาพรางไวมากหลายนนเขาประสงคจะใหเราเกดสนเทหใจ
ถาเหนหมนกตกใจบนถลาขน แสดงวามทหารซมอย
ถาเหนเหลาสตวแตกกระเจดกระเจงแสดงวามกองจโจมซอนอยแล
ถาเหนฝนตลบสงเปนลำาแหลม แสดงวากองรถขาศกวงตะลยมา
ถาตำาและปรมณฑลกวาง เปนการเดนทพของพลราบ
ถากระจายเปนหยอม ๆ เปนลำา ๆ แสดงวาเปนการเกบผกหกฟนของกองเกยกกาย
ถาฝนมเพยงบาง ๆ เคลอนไหวไปมาแสดงวาขาศกกำาลงตงคาย
(ถาขาศกสงทตมาตดตอ) วาจาถอมแตเรงรดในการเตรยม
แสดงวาจะมการรก ถาพาทอหงการมทวงทประหนงจะตะลมบอนดวย
แสดงวาจะถอนทพ ถาขอสงบศกดวยวาจา
มไดมหนงสอรบรองเปนกจจะลกษณะแสดงวาเปน กลศก
ถาเหนกองรถเบาของขาศกขบแยกออกทางปก แสดงวากำาลงแปรขบวนทพ (ซงจะมการสประยทธกน)
ถาเหนขาศกวงทบไปมาและขยายกำาลง แสดงวา กำาลงเตรยมพรอมในการรบมอ ถามทาทถอยแตมใช หมายความวามเชง
แสดงวาจะลอใหหลงกล
ถาเหนทหารขาศกยนแซวโดยใชอาวธยนกาย แสดงวาหวโหย
ถาเหนตกนำาแลวรบดมกอน แสดงวากระหาย
ถาขาศกเหนความไดเปรยบแตไมยกรกเอา แสดงวาเหนอยลาอดโรยแลว
ถาเหนหมวหควกบนลงจบกลม แสดงวาเปนทเปลาปลอดคนแลว
ถาไดยนเสยงขาศกกกองรองขานในเพลาคำาคน แสดงวาขาศกมความขลาดกลว
ถาสงเกตวาคายขาศกมความอลวนไมเปนระเบยบแสดงวาแมทพนายกองไมเปนทเลอมใสของเหลาพล
ถาเหนธงทวเคลอนไหวไมเปนระเบยบ แสดงวาระสำาระสาย
ถาเหนจาทหารดาลเดอดดดา แสดงวาพลทหารเหนอยออน
ถาขาศกฆามากน แสดงวากองทพขาดแคลนเสบยงอาหารถาเทยวแขวนภาชนะเครองหงตมทงไวโดยไมกลบคายอก
แสดงวาขาศกไดตกเปนหมโจรอนจนตรอกแลว
แมทพนายกองพดจากบผอยใตบงคบบญชาเชองชา ซำาซาก ทงกรยากเซอง ๆ ไมมผงผาย แสดงวากองทพนนขาดความสามคค
ถามการปนบำาเหนจรางวลกนครงแลวครงเลาแสดงวาจนตอการควบคมบงคบบญชา
(จงใชวธนเหนยวรงนำาใจรพล) ถามการทำาโทษบอยครงตดกน
แสดงวาแมทพนายกองยงยากใจตอการคมพลปานใด ถาโหดเหยมดรายในเบองตน
แตภายหลงกลบมอาการหวาดระแวงในรพลของตนเอง นนแสดงวาเปนผนำาทบรมเลวทเดยว
ถาขาศกสงเครองบรรณาการมา แสดงวาตองการพกรบ
ถาขาศกยกมาตงรบอยางฮกเหม แตตงอยนานวนโดยมยทธแยงดวย
และกไมยกไปเสยความศกเชนนพงพเคราะหจงหนกแล
อนพลรบนน มใชสำาคญทจำานวนมาก ถงจะไมมการรกพฆาตอนเกรกกอง
แตรจกชมนมกำาลงเปนอยางด พเคราะหความศกไดถกตองแมนยำา
และเขารอนรานขาศกได กเปนเพยงพอแลว
มแตผคมทพทไรความคดและหมนขาศกเทานนทไมแคลวตองตกเปนเชลยแนนอน
การลงโทษทณฑทหารทยงไมมความเชอถอในผบงคบบญชา ยอมจะกอใหเกดความกระดางกระเดอง เมอปรากฏความกระดางกระเดองแลว
ยอมยากตอการชวงใช
ถาพลทหารมความเชอถอด แตผบงคบบญญาไมทำาโทษในเวลาพงม
(เหลาพลกจะกำาเรบเสบสาน) กองพลเชนนจะใชในการสประยทธไมได
เพราะฉะนน การบงคบบญชาทพ จงตงอยในพรหมวหารธรรม
แตปรบใหเขาแถวแนวดวยอาชญา นคอกองทพพชตแล
ในเวลาปกต คำาสงของมขบรษไดรบการปฏบตตามเปนอยางด
เมอฝกสอน (วชาการทหาร) แกเหลาพสกนกร เขากจะเลอมใส
หากคำาสงของมขบรษมไดรบการปฏบตอยางครบถวน
เมอฝกสอน (วชาการทหาร) แกเหลาพสกนกร เขายอมไมเลอมใสเปนธรรมดา
ฉะนน การบงคบบญชาซงไดรบการปฏบตดวยดนน แสดงวามขบรษไดรบความไววางใจจากหมชนแลว
ปราชญซนวกลาววา ลกษณะพนภมนน มทสญจรสะดวก
มทแขวน มทยน มทแคบ มทคบขน และมทคนไกล
ถาเปนพนภมทเรายกไปได และขาศกกยกมาได
เรยกวาทสญจรสะดวก ในทสญจรสะดวก ฝายเราตองรบยกเขาตง
ยงทสงโปรง (หนสทศอาคเนย) กอน และตองรกษาเสนทางลำาเลยงอาหารใหด
เมอเขาสประยทธชงชยจกไดชยชนะ
ถาเปนพนภมทเราไปไดแตกลบยาก เรยกวาทแขวน (ลาดชน)
ในทแขวน หากขาศกไมไดเตรยมพรอม เราเขาโจมตจกไดชยชนะ
ถาขาศกเตรยมพรอมอยแลวเมอเรายกเขาตแลวยงไมสามารถชนะ
จะยากตอการถอยกลบ ไมดแล
ถาเปนพนภมทเราไมไดเตรยมยกออกขาศกกตกอยในฐานะเชนเดยวกน เรยกวาทยน
ในทยน หากขาศกเปดชองใหดวยกลลอเราอยาไดยกออกเลย จงถอยคายไปเสย
รอเมอขาศกเคลอนทพออกตดตามไดครงหนงจงเขาโจมต
จกไดชยชนะ
ในพนภมทแคบ เราเขาตงมนกอนตองชมนมกำาลงเพอคอยทพศก
หากขาศกเขาตงเสยกอนและมกำาลงสมบรณ จงหลกเลยงการยทธเสย
รอเมอกำาลงขาศกพรองแลว
จงยกเขาโจมตเทอญ
ในพนภมทคบขน ถาเราเขาตงอยกอน จงตงทพยงทสงโปรง (หนสทศอาคเนย)
เพอคอยรบขาศก หากขาศกเขาตงเสยกอน
จงถอนคายมาเสย อยาไดเขาชงชยเลย
ในพนภมทคนไกล และกำาลงทงสองฝายตางไลเลยกน
ยอมยากตอการทารบ ถงรบกจะเสยเปรยบ
บรรดาพนภมทง ๖ ประการดงกลาวน เปนหลกแหงภมศาสตร
ขนพลผแบกภาระอนใหญหลวงชอบทพเคราะหจงด
เพราะฉะนน ในการศกนน
จงมกองทพทม ทหยอน ทลม ททลาย ทระสำาระสาย และทแตกพายปราชย
ทง ๖ ประเภทนมใชเปนเคราะหกรรมธรรมชาตบนดาลใหเปนไป
หากเปนความผดของผนำาทพเอง
อนวากำาลงทงสองฝายไลเลยกน กลบเอากำาลงเพยง ๑ เขาต ๑๐
นเรยกวา ทพม
เหลาพลเขมแขง แตจาขนออนแอ นเรยกวา ทพหยอน
ถาจาขนฮกหาวแตเหลาพลออนแอ นเรยกวา ทพลม
แมทพนายกองมเหตโกรธเคอง ไมเลอมใสในตวขนพล เมอปะทะขาศกกออกรบ
ดวยความฉนเฉยวตามลำาพงโดยพลการ ทงขนพลกไมทราบความสามารถของเขา
นเรยกวา ทพทลาย
ขนพลออนแอไมเดดขาด วธฝกพลกไมกระจางแจง
ทงยกยายสบเปลยนตำาแหนงจาขนไมหยดหยอน ครนเวลาแปรขบวนทพกหนรหนขวาง
นเรยกวา ทพระสำาระสาย
ขนพลไมสามารถพนจความศกไดถกตองจงใชกำาลงนอยเขาตกำาลงมาก
เอาทหารออนแอเขาตจดเขมแขง ทงทพหนากมไดคดเลอกพลรบทชาญฉกรรจเขาประจำา
นเรยกวา ทพพาย
บรรดาทพทง ๖ น มทางแหงความปราชย ขนพลผแบกภาระอนยงใหญ จงควรพนจจงด
อนลกษณะพนภมนนเปนเพยงอปกรณชวยเหลอในการศกเทานน
การพนจพเคราะหการศก และหาหนทางไปสความมชย ตลอดจนการคำานวณความคบขนใกลไกลเหลาน
จะเปนคณลกษณะโดยแทของผเปนขนพล
รหลกนและปฏบตตอการยทธ จงจะชนะ ถาไมรจก เขาสประยทธ จกตองพายแพแนนอน
ฉะนน เมอพเคราะหตามหลกยทธศาสตรวาจกตองชนะ แมมขบรษจะกลาววาอยารบ กพงรบเถด
ถาพเคราะหผานหลกยทธศาสตรเหนวาไมมทาทจะเอาชนะได
แมมขบรษจะบญชาใหรบ กอยาไดรบเลย
ฉะนน ขนพลผเขารบภารกจทางทหาร มใชผประสงคจะแสวงหาชอเสยง
และเมอยบยงถอนตวกมใชดวยเกรงอาญาโทษทณฑ เขามเจตจำานงแนวแนแตจะคมครองเหลาพสกนกร
และอวยประโยชนแกผเปนนาย ขนพลเชนวานคอมงขวญของประเทศชาตแล
ปฏบตตอรพล ตองเยยงมารดาถนอมลกออน จงอาจนำาทพไปสหบหวงมหนตราย
ถาปฏบตเชนบดาทรกบตร จงกอดคอกนตายได
หากวาชบเลยงอยางถงขนาดแลว แตไมสามารถชวงใชได
รกอยางสดใจ แตไมอยในบงคบบญชาคราวทำาผดระเบยบวนยกไมอาจลงโทษทณฑกน เหลาพลเชนนเปรยบเหมอนบตรทกำาเรบเสบสาน
ใชทำาศกไมไดเลย
รกำาลงฝายตนพอเขาตได แตไมทราบวาขาศกจกตไดหรอยงกด
หรอรวาขาศกอาจตเอาได แตประมาณไมถกวากำาลงตน
เพยงพอแลวหรอไฉนกด หรอแมจะรวาขาศกพงตเอาได
แตมรวาลกษณะพนภมไมอำานวยผลในการรบกด
ทงน นบวาชนะเพยงครงเดยวเทานน
ฉะนน ผเชยวชาญการศก ปฏบตการอนใดยอมไมผดพลาด
ดำาเนนการยทธยอมไมมทางอบจน จงกลาวไดวา รเขารเรา ชยชำานะจกไมพลาด
หยงรดนฟาอากาศ ชยชนะจกสมบรณแล
ปราชญซนวกลาววา พนภมในการทำาศกนน ม
อทธจจภม๑ ลหภม๑ อกฤษฏภม๑ สญจรภม๑ มรรคภม๑ ครภม๑ ทรภม๑ บญชรภม๑ มรณภม๑
ขาศกรกเขาโจมตในแดนเรา เรยกวา เรยกวาอทธจจภม
กองทพฝายเราลวงลำาเขาไปในแดนขาศกเพยงผวเผน
นนเรยกวา ลหภม
พนทซงฝายใดยดไดยอมอวยผลทางยทธการ
เรยกวา อกฤษฏภม
พนทซงฝายใดกไปมาไดโดยสะดวก เรยกวา สญจรภม
ประเทศราชใดมเขตแดนตอเนองหลายประเทศ ผใดถงกอนยอมไดรบความสนบสนนจากชนทวไป
เรยกวา มรรคภม
พนทซงฝายเรารกลกเขาไป เบองหลงเราไดผานดานตงขวางมากหลาย
เรยกวา ครภม
ในแดนโขดเขาลำาเนาไม หรอทวบากหรอหวยหนองคลองบงบาง
และวถทางอนยากแกการสญจรทวไปเรยกวา ทรภม
ปากทางทจะเขานนแคบ คราวถอยตองออมวกเปนระยะทางไกล พนทเชนนขาศกยอมใชกำาลงสวนนอย
โจมตกำาลงสวนใหญของเราได เรยกวา บญชรภม
ในพนททตองรบพงอยางอตลดรวดเรวจงจะพนภย มฉะนนจะตองถงแกลมทพ
เรยกวา มรณภม
เพราะฉะนน จงหลกเลยงในอทธจจภม แตรกตะลยไปในลหภมอยาหยดยง
จงอยาววามเขาตอกฤษฏภม และอยาไดสะกดกนขาศกในสญจรภม
พงผกไมตรกบประเทศซงเปนมรรคภม และเมอตกอยในครภมแลว
พงกวาดเกบเสบยงอาหาร (เพอเลยงกองทพ)
ในทรภม จงรบเดนทพผานไป หากตกอยในบญชรภม
กตองคดแกไขหกออกดวยกลอบาย ถาอยในมรณภมจงรบรบเพอเอาตวรอด
อนผใดไดชอวาเชยวชาญศกในบรรพกาล ทานยอมสามารถทำาให
ทพหนาทพหลงของขาศกขาดจากกน กองใหญกองยอยตางไมคดพงพงกน
นายไพรไมมจตชวยเหลอกน ผใหญผนอยไมถอยทออมชอมกน
เหลาพลแตกแยกมเปนสำา แมจะชมนมพลไวพรกพรอม
กขาดความสามคค
ทานยอมปฏบตการเมอเหนผล และระงบเมอเหนผลยงไมอำานวย
หากตงปจฉาวา "เมอขาศกพรกพรอม
ไหลหลงถะถนมา ควรปฏบตดงฤา?" เฉลยวา "ควรชวงชงจดสำาคญ
ซงขาศกประสงคเสยกอน" นจะทำาใหขาศกจำาตอง
คลอยตามยทธกระบวนของเรา อนการศกนนสำาคญทฉบไว
จงเอาความไมประมาทของเราเขาจโจมจดทขาศกขาดความระวง
อนกองทพตเขาไปในแดนขาศก ยงรกลกเขาไป เหลาพลกยงเดดเดยวขน
แตฝายรบจะอลวนคมกนไมตด(เพราะถกรงควาญถงถนตน)
ฝายรกเมอเกบกวาดเสบยงอาหารในแดนสมบรณไดแลว
จงเลยงดทวยหาญใหอมหมพมนอยาใชตรากตรำางานหนก
ออมกำาลงและบำารงขวญไวจงด คราวจะใชกำาลงทหารหรอกะการณใด ๆ
พงเปนไปอยางลกลำาคาดไมถง
(เมอฉะน) จะตอนพลเขาสทอบจนแมตายกไมแพ
เมอความตายยงไมอาจเอาชนะได รพลจงนบไดวาอทศกำาลงงานอยางเตมท
อนวสยของเหลาพลนน เมอตกอยในทลอมความกลวกหมดไป ถาเขาทคบขนกรวมกนอยางแนนแฟน
เมอรกลกเขาไปกจะสมครสมานรวมมอกน และยอมรบอยางเดดเดยวเมอถงคราวจำาเปน
ดวยเหตน เหลาพล (ของฝายทรกลกเขาไปในแดนของขาศก)
ไมตองกระตนเตอนกจกระมดระวงตวไมประมาทเชอฟงคำาสงโดยไมตองเรยกรอง
รกชดสนทชอบโดยไมตองมสงรดรง ซอตรงตอหนาทของตนโดยไมตองพรำาสง
จงขจดปดเปาเสยซงความเชอถอในโชคลางและคำาเลาอาง
เหลาพลจะรบจนสดใจไมเปลยนแปรเลย
อนเหลาพลของเราไมเกบออมทรพยสน จะดวยเกลยดการมทรพยกหาไม
เหลาพลยอมมอบกายถวายชวต จะดวยเกลยดการมชวตยนยาวนานกหาไม
(แตทสละเสยไดกเพราะความเดดเดยวมนคงนนเอง)
ในวนทผบญชาการสงทพ เหลาพลทนงไดนำาตาจะชมเสอ
สวนผทลมหมอนนอนเสอนำาตาจะนองหนา(ดวยเสยใจตนเองทบาดเจบหรอปวยไข
ไมสามารถไปรบศกกบเขาได)
(เหลาทหารเชนวาน) หากใชไปปฏบตงานในทคบขนปานใด
เขากแสดงความกลาหาญชาญชยเยยงจวนจ (๑*) และเฉากย (๒**)ใหประจกษเปนแมนมน
เพราะฉะนน การนำาทพของผชำานาญการศก
จงเปรยบเชนไสวหยาน ไสวหยานคออสรพษแหงหบเขาฉางซาน
เมอถกตดานหว หางจะตวดถงทนท
ถาถกตทางหาง หวจะแวงกดโดยฉบพลน ถาถกตกลางตว หวและหางจะตลบถงทงสองขาง
ถาตงปจฉาวา"กองทพกอาจทำาใหเหมอน
ไสวหยานแหละหรอ?" ตอบวา "ทำาได"
อนชาวหวกบชาวเยยะเปนอรกน แตขณะทรวมสำาเภาและประสบมรสม
เขาจกชวยเหลอซงกนและกน ดงหนงแขนซายและแขนขวาทเดยว
ดวยเหตน การทผกมารบตดกน ใหรวมกลมฝงลอรถลงดนไว
(อปมาการตะลอมผกรดเหลาทหารใหอยในระเบยบวนยมนคง) จงเปนสงทหวงอะไรไมไดเลย
จำาเปนตองใหเหลาพลมความกลาหาญสมำาเสมอกน
นเปนหลกของการนำาทพ รจกสมคลอย ถอประโยชนจากสภาพลมดอนแหงพนท
นเปนทฤษฎทางภมศาสตร เพราะฉะนน
การนำาทพของผเชยวชาญการศกอปมาดงจงคน ๆ เดยวใหปฏบตงานไดนน
เนองจากเขาใจบมกอความจำาเปนใหเกดขนนนเอง
คณสมบตของผบญชาการทพคอ ความเยอกเยนสขม
และความเทยงธรรมมระเบยบ
สามารถพรางหตาของเหลาพลไมใหรอะไรเลย
(ในดานปฏบตตอขาศก) รจกยกยายวธดำาเนนการ และเปลยนแปลงยทโธบาย
เพอใหขาศกตกอยในความมดมน หรอแปลงทตงออมวกวถทางเดน
เพอมใหขาศกคาดหมายได
การนำาทพสสมรภมดงทกำาหนดไว เปรยบเหมอนไตเตาไปสทสง
แลวชกบนไดออกเสย
นำาทพลกเขาแดนขาศกเปรยบเสมอนนาวหนาไมแลวลนไก
(ทงนทงนน) อปมาเหมอนดงตอนฝงแพะ จะขบไลใหไปหรอจะชกพาใหมา
เหลาแพะยอมไมรกลความเลย)
การชมนมพลมหาศาล คมเขาสแดนมหนตราย
(ซงเปนเหตใหเหลาพลรวมใจกน) เปนศลปะของผบญชาทพ
ความพเคราะหถงความเปลยนแปรแหงนวภมรแจงเหนจรงในคณหรอโทษของการหยดยง
ตงรบ หรอเคลอนไหว รกไล ตลอดจนจตวสยของมนษย
เปนสงทควรพเคราะหจงหนกแล
หลกการคมทพเขาชงชยในแดนขาศก ถารกลกเขาไป ขวญทพยอมแนวแนเดดเดยว
ถากลำากรายเพยงชายแดน จตใจยอมไมสำารวมด รบพงถงถนแดนทหางไกลจากประเทศของตน
โดยตองขามประเทศเขตขณฑเขาไปนน เรยกวา อรนถภม
แผนดนถนทถงไหนถงได เรยกวา มรรคภม
ทรกลกเขาไป เรยกวา ครภม ทกลำากรายเพยงชายแดนคอ ลหภม
ดานหลงยนทสง ดานหนาเปนทางแคบ เรยกวา บญชรภม ทจนตรอกไรทางออก เรยกวา มรณภม
ดวยเหตน เมอกองทพอยในอธจจภม ตองเขมงจตใจรพลใหเปนอนหนงอนเดยวกน
เมออยในลหภม ตองใหสมครสมานคมกนตามลำาดบ ในอกฤษฏภม ตองตโอบเขาทางดานหลง ในสญจรภม ตองรกษาไวโดยไมประมาท
ในมรรคภมตองเพมพนสมพนธภาพกบประเทศนน ๆ ในครภมตองอาศยเสบยงอาหารจากขาศก
ในทรภมตองรบรดออกเสย ในบญชรภม ตองปดชองโหวซงขาศกเปดลอไว
ในมรณภมตองปลกใจรพลใหถอวาเปนเรอนเปนเรอนตาย(เพอใหรบพงเตมความสามารถจะไดหกฝาออกไปได)
เพราะวาวสยของทหาร เมอถกลอมกจะโต เมอจำาเปนกจะส
ครนมเหตคบขนกจะปฏบตมนตามคำาสงของผเปนนาย
ฉะนน ถาไมรเจตจำานงของเหลาเจาครองนคร เรากผกมตรดวยไมได
ไมรจกลกษณะภเขาลำาเนาไม แดนวบาก ตลอดจน
หวยหนองคลองบงบางจะยาตราไมได
ไมใชชาวพนเมองนำาทางจะไมไดเปรยบจากพนภมประเทศ
เงอนงำาไดเสยแหงนวภม หากไมรแจงแมเพยง ๑
จะเรยกวา กองทพผพชตไมไดเลย
อนกองทพของผพชตนน เมอเขาโจมตประเทศใหญ
ประเทศนนแมจะมรพลมากมายกรวมกนไมตด แสนยานภาพซงเขาบดบงขาศก
จะทำาใหแมประเทศทมพนธะกบศตรอยกตองละลาละลงเอาใจออกหากเสย
ดวยเหตน ไมพงกระตอรอรนชงผกมตรทวหลาซงยงผลใหประเทศทเราผกมตรดวย
พลอยกอหวอดเพมพนอทธบาทยงใหญ จงเชอมนในกำาลงของตน
ถงคราวใชแสนยานภาพเขาทำาศกกจกถอนเมองและลมประเทศแหงอรราชได
(ยามฉกเฉน) จงปนบำาเหนจรางวลแกเหลาพลททำาความดความชอบอยางถงใจ
และตงกฎเขมงวดเกนอาชญาธรรมดาเพอลงโทษผประพฤตผด
จงคมแสนยากรใหไดดงชวงใชคน ๆ เดยว
จงบญชาใหเหลาพลปฏบตการ (โดยเครงครด)
อยาไดแจงเหตผล จงชใหเหนคณประโยชนของงาน
อยาไดเกรนกลาวถงดานทอาจเปนโทษ
(วสยของพลรบนน) ตกอยในทจนมม กจะดนรนเพอหาทางรอด
ตกอยในแดนตายกจะขวนขวายเพอสวสดภาพ ดงนน เมอกองทพตกอยในทคบขน
จงอาจกลบแพเปนชนะได
เพราะฉะนน ในการทำาศกจงสำาคญทสมคลอยไปตามรปรอยทขาศกมงหมายไว
ครนไดทกรวมกำาลงพงเขาทลายยงจดเดยว
ไลรกบกตะลยเขนฆาแมทพขาศกแมในหนทางยาวพนหล ผชำานาญการศกยอมม
ประสทธภาพในการทำาศกเชนนแล
ดวยเหตน ในวนประกาศสงครามตองสงปดพรมแดนและงดใชหนงสอเดนทาง
เพอตดขาดการตดตอในทางทตและเขมงวดกวดขน
ในงานบรหารปกครองภายในประเทศ เพอใหเกดประสทธภาพจรงจง
ขาศกหลวมตวเปดชองใหเมอใด กรบรดบกเขาทนท
จงจโจมเขายดจดสำาคญไวกอน แลวกะการอยางเงยบเชยบมดเมน
คลกคลตรบขาศกตามแผนการรบเพอเผดจศก
เพราะฉะนน หะแรกดประหนงสาวพรหมจาร
(ซงมความสงบเสงยมและเชองชาเอยงอาย) ครนแลวกจะเปนเชนกระตายทรอดขายแรว
หาทนทขาศกจะปดจะปองไม
* ในสมยชนชว หวกวาง มความประสงคจะสงหารเจาครองนครหว ซงมนามวา เหลยวจง ในโอกาสงานกนเลยงครงหนง ใหจวนจเอามดสนซอนไวในตวปลาและปลอมแปลงเปนคนนำาเขาถวาย ครนประชดตดตวกจโจม เจาเหลยวถงแกความตาย แตในวาระเดยวกน จวนจกตองตายดวยนำามอทหารองครกษของเจาเหลยวเชนเดยวกน เรองนงวแสดงเสมอ เรยกวา "หนาดำาถวายปลา"
** ในสมยดงกลาวของขางตน ยงมกระทาชายคนหนงชอเฉากย เปนชาวหล มกำาลงผดมนษยธรรมดา จงไดรบการแตงตงจากจวงกงใหนำาทพไปรบกบประเทศฉ แตตองปราชยถงสามครงตด ๆ กน เปนผลใหจวงกงตองยอมยกดนแดนสวนหนงใหประเทศฉเพอขอสงบศก แตในโอกาสทจวงกงและเจาครองนครฉพบปะเพอลงนามสญญานน เฉากยกแสดงความหาวหาญโดยปรากฏตวทประชมพรอมมดสน และบงคบใหเจาครองนครฉคนดนแดนแกจวงกงเปนผลสำาเรจ
ปราชญซนวกลาววาอนการพฆาตดวยเพลงนนม ๕
กลาวคอ ๑. คลอกพลเมองของขาศก ๒. เผาผลาญบรรดาเสบยงอาหารของขาศก
๓. ทำาลายกองลำาเลยง ๔. กวาดลางคลงยทโธปกรณ
๕. พฆาตรพลศตร
แตการใชเพลงตองมกรณแวดลอมเหมาะสมและเครองอปกรณเชอเพลงจะตองเตรยมไวพรอม
ยอมมกำาหนดเวลาในการวางเพลง และวนจะใชเพลงกควรตองตามฤดกาลดวย
เวลาวางเพลงตองคอยวนเวลาทอากาศแหงแลง สวนฤดทจะใชเพลงตองรอ
เมอพระจนทรโคจรระหวางกลมดาว จป เจนอ (คลกทน ดคำาอธบาย - ผแปล)
(เพราะเหตวา) เมอพระจนทรเสวยฤกษดาวทงสน เปนวนทลมพดจดแล
อนการพฆาตดวยเพลงนน ยงตองใชกำาลงทหารสนองสำาทบ
ตามประเภทการใชเพลงทง ๕ อกดวย
กลาวคอ เมอเกดเพลงภายในคายขาศก พงตซำาจากภายนอก
หากเกดเพลงขนแลว แตขาศกยงเงยบเชยบอย จงคอยท อยาเพงววามเขาต
เมอเพลงไหมลกลามจนสดขด เหนวาควรซำาเตมได กจงลงมอทนท ถาเหนวายงมใชโอกาสกพงระงบเสย
ในกรณทกอเพลงภายนอกไดสะดวก กไมจำาเปนตองรอใหเกดจากภายใน ควรกำาหนดวนเวลาจดการเสยทเดยว
ในขณะทไฟลกไหมทางเหนอลม จงอยาเขาตทางดานใตลม
ลมในเวลากลางวนพดนานแตลมในเวลาคำาคนสงบ
การศกนน พงรการเปลยนแปรอนเนองแตประเภทการใชเพลงทง ๕
และระมดระวงตนเองตามหลกคำานวณพยากรณ
เพราะฉะนน ผทใชเพลงประกอบการโจมต
จงสมฤทธผลแนชด สวนวธปลอยนำาเขาชวยทำาลาย
เพยงแตเพมพนกำาลงใหยงใหญ ดวยวานำานนตดทางคมนาคมของขาศกได
แตไมอาจบดขยขาศกใหแหลกลาญไป
อนการศกนน มาตรวาจะไดชยชนะในบนปลายกตามแตถามสามารถยนระยะเวลาการรบ
โดยเผดจศกเรวพลน ยอมเปนโทษมหนต จงขอใหชอวา 'เฟยหลว'
(การกระทำาซงพลาเสยซงทรพยสมบตและชวตมนษยแตมไดรบผลเปนแกนสารเลย)
ดวยเหตนจงกลาววา ราชาผทรงธรรมพงใครครวญ
ผลไดผลเสยในการทำาสงครามจงหนก และขนพลทดยอมเผดจศกไดในเรววน
เมอไมอำานวยประโยชน ไมพงเคลอนทพ เมอมสามารถเอาชนะ ไมพงใชกำาลงทหาร
เมอมอยในสถานะลอแหลมอนตราย ไมพงทำาสงคราม
ประมขแหงประเทศจงอยากอสงครามเพราะความโกรธแคน และขนพลจงอยารกรบดวยความขงเคยด
จงลงมอปฏบตการตอเมอเหนผลประโยชนแลว และพงระงบเสยเมอเหนทจะเสยผล
อนความโกรธแคนนนอาจกลบเปนความยนด ถงความขงเคยดกอาจจะกลายเปนความหรรษาไดเชนเดยวกน
แตประเทศทลมแลวจะหวงธำารงอยอก ผทเสยชวตไปแลว จะชบใหกลบฟ นคนชพนนหาไดไม
เพราะฉะนน ราชาผทรงธรรมจงระมดระวงตอการทำาศกอยางยงยวด และขนพลทดกยอมจะสงวรณไมบมบาม
นคอวถธำารงประเทศใหสถาพร และรกษากำาลงทพใหสมบรณคงไวแล
ปราชญซนวกลาววา การยกพลหนงแสน
เพอทำาการรณรงคสงครามในแดนไกลนบพนหล เงนทองซงประชากรตองสงเสยเปนสวยสาอากร
และทงคาใชจายในราชการงานทหาร วนหนงนบตงพนตำาลงทอง ซำาจะทำาใหเกดความอลวนทว
ทงสวนกลางและภมภาคผคนซงจำาตองตองละงานประจำา
มาสมบกสมบนอยตามถนนหนทางกบงานลำาเลยงขนสงและอน ๆ นน
นบเจดแสนครวเรอนทเดยว
ครนตองมารบตดพนอยหลายป เพอชงชยชนะในวนหนง
ถามวแตหวงแหนเนยวแนนการใชจายเงนหลวงโดยไมชวงใชจารชน
ซงเปนเหตใหไมสามารถลวงรความในของขาศกเสยเลยนน
นบวาขาดการณยธรรมตอไพรฟาประชากรอยางยง
อนมใชวสยขนพล มใชผแบงเบาภารกจของทานประมข
มใชราชาผพชตโลก
ราชาผทรงธรรมและขนพลผหลกแหลม เมอถงคราวทำาศกกจกชำานะ
ทงไดรบผลสำาเรจเปนเยยมกวาบคคลอนนน กเนองจากสบรความในของขาศกกอนนนเอง
การทจะลวงรถงความในของขาศกนนจงอยาถอเอาจากภตพรายหรอเทพดาอารกษ
อยาคาดคะเนจากปรากฏการณหรอลางเหตเพยงผวเผน
อยาพสจนจากมมฉากโคจรแหงวถดาวเดอน จำาเปนตองรจากบคคล
จงจะนบวารความในของขาศกอยางแทจรง
ดงนน การใชจารชนจงม ๕ ประเภท กลาวคอ จารชนชาวพนเมอง จารชนไสศก
จารชนซอน จารชนฝาความตาย และจารชนผกลบเปน
ผชวงใชจารชนทง ๕ พรอมกนตามรปการณ ซงทำาใหขาศกมดแปดดาน
ไมรความแยบยลของเราอนดจปาฏหารยของเทพเจา จงนบไดวาเปนบรษแกวแหงพสกนกร
และประมขของชาตทเดยว
จารชนชาวพนเมองนน หมายความวา การชวงใชบคคลซงเปนชาวพนเมองของขาศก
จารชนไสศกนน หมายความวา การใชเสนาอำามาตยราชพฤฒาจารยของขาศก
จารชนซอนนน หมายความวา ซอนกลขาศกโดยกลบใชจารชนของขาศกเอง
จารชนฝาความตายนน คอ ฝายเราประโคมขาวเทจภายนอก
แลวใหจารชนของเราทราบความไปแจงแกขาศก
(ซงมกจะตองพลชพเพอใหบรรลจดหมาย)
จารชนผกลบเปนนน คอจารชนทไปบำาเพญกรณยกจถงแดนขาศก
และสามารถกลบมารายงานขาวยงประเทศของตนเอง
เพราะฉะนน ในวงการทหาร ผทสนทชดเชอทสด
ผทควรปนบำาเหนจรางวลงามทสด และผทสงวนความลบอยางมดชดเรนลบทสด
จะไมมผใดเกนกวาจารชนไปอก
จงหากมใชผททรงสตปญญาปราดเปรองยง ไมอาจใชจารชน
มใชผทเป ยมไปดวยเมตตาการณยธรรม
ไมอาจบญชาจารชน และหากมใชผทละเอยดสขม
คมภรภาพประดจมญานวเศษ จกไมอาจถงซงสารตถประโยชนในจารกรรมได
มนชางแยบยลพลกพลอหนอ ซงไมมอะไรจะพสดารยงไปกวา
การใชจารชนอกแลว
ในกรณทยงมทนลงมอประกอบจารกรรม แตความกแพรงพรายเสยกอน จารบรษพรอมทงผรบบอกกลาว
ใหลงทณฑถงตายทงสน
บรรดากองทพซงประสงคจะตเมองดานอนกำาหนดจะทลาย
และบคคลซงมงหมายจะสงหารเสย เราจำาเปนตองใหจารชน
สบนามนายทหารผรกษาเมอง บรรดาบรวารนายทหารคนสนท
ซงทำาหนาทตอนรบแขก ทหารองครกษและคนรบใชอน ๆ
ทงตองสบทราบจารชนซงขาศกใชมาประกอบจารกรรมในประเทศเรา
แลวจงลอดวยอามสประโยชนเกลยกลอมใหเอาใจออกหากจากศตรเพอจะไดใชเปนจารชนซอนในภายหลง
ถาหากรความจรงจากจารชนซอนนไซร กสามารถชวงใช
จารชนชาวพนเมอง หรอจารชนไสศกได สวนจราชนฝาความตาย
กจะไดอาศยเปนปจจยนำาความเทจไปแจงแกขาศกตามชองทางทแนะ
ทงเรายงสามารถกำาหนดเวลาใหจารชนผกลบเปน
ไดแจงรหสแกเราตามโอกาส
จารกรรมทง ๕ ประเภทดงกลาว จอมทพยอมตองทราบด
และจะทราบไดจากจารชนซอนดวยเหตน การตดสนบนตองใหถงขนาดแล
ในเบองโบราณกาล ราชวงศ "อน" รงเรองขนได
กโดยอจอเคยรบราชการในแผนดน 'เสย' มากอน
(ภายหลงมาเปนเสนาธการแหงซาง ทางกษตรยราชวงศ 'อน' จง
ไดลมแผนดน 'เอย' สำาเรจ - ผแปล) ครงราชวงศ 'โจว
สบแทน ราชวงศ 'อน' โดยรงโรจนสบมา กโดยอาศยหลหยา
เคยรบราชการในแผนดน 'อน' มากอนดจกน
เพราะฉะนน ราชาผทรงธรรม
และขนพลผหลกแหลมสามารถใชผทรงปญญาชนเลศ
ทำาหนาทจารกรรมยอมสมฤทธผลยงใหญ
นเปนหลกสำาคญของการทำาศก ดวยเหตวากองทพไดอาศยรหสนน ๆ
เปนแนวทางในการทำาศกแล
