โค i งสรางของโลก/Jordas oppbygning

โลกของเรามการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ซงการเปลยนแปลงนนเกดขน ทงเรวและชา เชน นำาขนนำาลง การพดของดนและโคลนเขาสชายฝง นอกจากนยงมการเปลยนแปลงท เกดขน

อยางรวดเรวและรนแรง เชน การเกดแผนดนไหว และภเขาไฟระเบด

จากจดเรมตน ยอนไปสมยกอนจะเกดโลกของเรา( เมอ 4,6 พนลานปมาแลวจนถง 545 ลานป

ทแลว) เรยกวา บรมยค( ) Prekambrium ซงกอนหนานน มการกำาเนดของดวงอาทตย ซง

กอตวขนจากฝนเมฆทรวมตวกนเนองจากแรงโนมถวง หลงจากดวงอาทตยถกประกอบ และ กอตวขนแลว ยงมวตหรอสสารทหลงเหลอ และลอยเปนวงอยรอบๆดวงอาทตยดวงใหมนน

แรงโนมถวงทำาใหกลมสสารหรอวตถนนคอยๆ เรมจบตวกนเปนกลมกอน หลงจากนนอก หลายลานป กลมกอนเหลานกกลายมาเปนดาวเคราะห ( ) Planeter และวตถในอากาศอนๆท

โคจร รอบดวงอาทตย หนงในดาวเคาะหกคอโลกของเรานนเอง

ในชวงแรกๆ โลกของเรามความรอนมาก ความรอนนนทำาใหโลหะตางๆ มความหนา แนนมวล สงขน เชน เหลก และนกเกล เกดการละลายและถกกดดนลงสภายในศนยกลางโลก จนทำาให

เกดการกอตวขนเปนแกนของโลก สวนสสารทมความหนาแนนมวลหนกปานกลาง จะอยดาน นอกของแกนดานใน ซงเราเรยกชนนวา เนอโลก( ) Mantelen หลงจากนนกมการกอตว ขน

ของกาซเบาจากนำา กาซคารบอนไดออกไซด และกาซไนโตรเจน และกลายเปนชนบรรยากาศ( )Atmosfære อยรอบๆโลก

เมอประมาณ 4,4 พนลานปทแลว อณหภมของโลกไดลดลง และทำาใหสวนรอบนอกของ เนอ

โลกแขงขนและกอตอเปนเปลอกโลก( ) Jordskorpa การเยนลงของอณหภมนน ยงทำาใหไอ

นำา( )Vanndamp ในชนบรรยากาศรวมตวกน เกดเปนหยดนำาฝน และระเหย กลายเปนไอ

ปกคลมทวเปลอกโลก ซงกคอการเกดของทะเลหรอมหาสมทรนนเอง ดงนน โลกของเราจงม ผวทประกอบดวยทงผนดนและผนนำา ผนดนมความหนาถง 70 กโลเมตร และเรยกวา เปลอก

1

โลกภาคพนทวป( ) Kontinentalskorpe เปลอกโลกทอย

ภายใตทะเล หรอทเรยกวาเปลอกโลกภาคพนมหาสมทรนน จะบางกวาเปลอกโลกภาคพนทวป ซงจะม ความหนาไมเกน

5 กโลเมตร ภายใตเปลอกโลกจะเปนชนเนอโลก ดานบนม

ลกษณะแขง และตดแนน และลกเขาไปใกลชนแกนโลก มวลหนจะคอยๆนมและเหลวลงเรอยๆ มวลหน ทกลายมา

เปนของเหลว เรยกวา แมกมา

โครงสรางของโลกในปจจบนน มความลกจากผวโลกลงสใจกลางในแกนโลกประมาณ 6170

กโลเมตร สวนเนอโลกมความลกลงไป 2900 กโลเมตร ซงดานบนเปนการประกอบขนของ หน

เหลวหนาและผลกหน ลกเขาไปอกจะเปนแมกมาเหลว ใตเนอโลกลงไปจะเปนแกนโลก ซง ประกอบดวยโลหะจำาพวกเหลกและนกเกล ดานนอกของสวนแกนโลกจะเปนของเหลว แตสวน

ทอยใจกลางดานใน จะมแรงกดดนมากจนทำาใหแกนโลกมสถานะเปนของแขง

ทงภายในแกนโลกและเนอโลกมอะตอมกมมนตภาพรงสอย ซงอะตอมประเภทนใหพลงงาน ใน รปของรงส และพลงงานนทำาใหภายในโลกเกดความรอน ลกเขาไปทกๆ 1 กโลเมตร อณหภม

จะเพมขน 30 องศาเซลเซยส สวนดานนอกสดของเนอโลกมอณหภมประมาณ 400 องศา

เซลเซยส และมอณหภม 2500 องศาเซลเซยสในสวนลางสดของเนอโลก สวนดานในภาย ใน

แกนโลก มอณหภม ระหวาง 5000-6000 องศาเซลเซยส

ความรอนภายในโลกทำาใหมวลหนในเนอโลกเกดการเคลอนไหว แมกมาทอยดานใน กม อณหภมสงขน และลอยขนสงสระดบทมความเยน ในขณะทลอยตวสงขนผานเนอโลก สผว

โลกนน แมกมากคอยๆเยนลงเรอยๆ จนทำาใหแมกมานนมความหนาแนนเพมขนและลดตวตำา ลงมา ดวยเหตนจงทำาใหเกดการเคลอนไหวเปนรปวงกลมทสวนของเนอโลก และทำาใหเปลอก

โลก มรอยแยกและไมเปนผนเดยวกน ดงนนเปลอกโลกจงมหลายสวน มขนาดเลกใหญแตก ตางกนไป เราเรยกวา แผนเปลอกโลก( ) Plater

เปลอกโลกภาคพนทวปประกอบดวยสวนเปลอกโลกและสวนบนสดของเนอโลก และลกลงไปใน เนอโลกมเคลอนไหวของมวลหนเหลวหนา ตงแตบรมยคจนถงยคปจจบน เปลอกโลกภาคพน

ทวปตางๆมทงการเคลอนไหวออกจากนและเลอนเขาชนกนอยหลายตอหลาย ครง ตามหลกแลวรอยแยกมอยทวไป กอนทจะรวมเขาเปนแผนเปลอกโลกทใหญขน และแยก ออก เปนแผนเลกๆอก อกหลายลานปหลงแผนเปลอกโลกเหลานไดเลอนเขาชนกน และเกด เปน แผนเปลอกโลกใหมขน

2

แผนเปลอกโลกจะลอยอยบนแมกมาซงอยในสวนของชนเนอโลก ซงมลกษณะคลายกนกบ แผนแพ นำาแขงทลอยอยบนนำา รอยแยกระหวางแผนเปลอกโลกสองแผนนน มกจะเปน

บรเวณทมการ เคลอนไหวของพลงงานธรณวทยา ซงไมคอยมการเกดแผนดนไหว อยางไร กตามพบภเขาไฟ เปนจำานวนมากบนโลกใบน นอกจากนยงมภเขาซงเกดจากแผนเปลอกโลก

เลอนชนกน เชน เทอกเขาหมาลย ซงเปนเทอกเขาทสงทสดในโลก เกดจากการชนกนของแผน เปลอกโลกอนเดย กบแผนเปลอกโลกยโรป

โลกของเราในปจจบนนประกอปดวยแผนเปลอกโลกใหญ 9 แผน และแผนเปลอกโลกขนาด

เลก กวาอกหนงแผน การเคลอนไหวของแผนเปลอกโลกเหลานไมเกน 2-3 เซนตเมตรตอป

เมอแผนเปลอกโลกบนภาคพนทวปเลอนออกจากกนทำาใหเกดเปลอกโลกใหมขน เนองจากหน เหลว ทหลอมละลายถกดนขนมาจากเนอโลก เชน ประเทศไอซแลนดซงเปนเกาะทเกดขนตรง กลาง ระหวางรอยแยกของแผนเปลอกโลกยโรปและแผนเปลอกโลกอเมรกาเหนอ ในแตละป แผน เปลอกโลกทงสองจะเลอนออกจากกน 2 เซนตเมตร

เมอแผนเปลอกโลกภาคพนทวปสองแผนเลอนเขาชนกน มกจะทำาใหเกดแนวเทอกเขาขน เชน เทอกเขาหมาลายา และเทอกเขาในประเทศนอรเวยกเชนกน เมอเทอกเขาเหลานกอตวขนจะม

นำาหนกเพมขน และคอยๆจมลงไปในสวนเนอโลก ดงนนสวนพนทเปลอกโลกทเปนภเขากจะ เปน สวนพนททจมลงเชนกน

เมอแผนเปลอกโลกเกดการเลอนตวเฉยดดานขางกน ซง บอยครงจะเกดแผนดนไหว เชนรอยเลอนซานแอนเดรอส( - ) San Andreas forkastningen ในรฐแคลฟอรเนย ระหวาง

รอยแยกนมการเกดแรงดนไฟฟามาแลวหลายรอยป ดงนนในพนทน สามารถเกดแผนดนไหว ไดตลอดเวลา โดยเฉพาะพนทรอบรฐ ลอส แองเจลส เปนพนททม ความเสยงสงในการเกด

3

แผนดนไหวอยางรนแรง สวนในคาบสมทรอนเดย ซงมแผนเปลอกโลก อยหลายแผนนน เคยเกดสนามครงใหญในป ค.ศ. 2004 เนองจาก

เกดจากการเลอนตวของ แผนเปลอกโลกหนงซงถกกดลงใตอกแผน หนง ในชวงระยะเวลาอกหลายปจะมการแรงดนไฟฟา เกดขนระหวาง

รอยแยกของแผนเปลอกโลกทงสอง การเกดแผนดนไหวนน เกดจากจดเชอมตอ ของแผน เปลอกโลกทงสองหลดออกจากกน การเคลอนไหวนนทำาใหเกดคลนกระแทก หรอคลนแรงดน

ฉบพลนขนในนำา และเกดเปนคลนลกใหญหรอคลนยกษบนผวนำา ไซโมกราฟ ( ) seismograf เปนเครองมอทใชวดความรนแรงของการเกดแผนดนไหว โดยเทยบตามสเกลของ ชารล รช

เชอร ทมา .forskning no

“På Carrizo-sletta i sentrale California kan San Andreas-forkastningen sees som en sprekk i jordskorpa. Foto: USGS”

ภเขาไฟเกดขนทแผนเปลอกโลกสองแผนแยกออกจากกน มลาวาพงขนมาจากภายใตโลก นอกจากนภเขาไฟยงเกดขนในพนททแผนเปลอกโลกหนงเลอนเขาใตแผนเปลอกโลก อกแผน

หนงเชนกน แผนเปลอกโลกทอยในลกษณะถกกลนเขาไปนน เกดการละลายกลายเปน แมกมา ขอบแผนเปลอกโลกทงสองอาจเปนสวนเปลอกโลกทบางมาก จนทำาใหแมกมา ถกดนขนบนผว

โลก แมกมาแดงกลำาและเตมไปดวยความรอนทพงออกมาจากปลองภเขาไฟนน เรยกวา ลาวา

บางแหงในสวนของเนอโลกจะมการเคลอนไหวของพลงงานมากกวาพนทอนๆ เราเรยกพนท เหลานวา จดรอน( ) varme flekker ซงดานบนของจดรอนนเองเราเรยกวา ภเขาไฟ เมอไหร

ทแผนเปลอกโลกเลอนขนบนจดรอนน สามารถเกดภเขาไฟหลายลกเรยงกน หมเกาะฮาวาย เปนหมเกาะทมการระเบดของภเขาไฟมาก แตปจจบนนภเขาไฟอยบนจดรอนนน

เปนปลองภเขา( )vulkankratre และไฟภเขาไฟทดบแลว( ) kalde vulkaner แตอยางไร

กตาม กยงมภเขาไฟทยงไมประทอกหลายลก

ทมา

-3 4https://youtu.be/ NzIUv wKZ

kilde :// . . / /? =15265http www krusarawut net wp p

:// . . / - .http www melaskole no jordas oppbygning html

4

, 10Trigger Naturfag

5