| 11

ÚtkomanÞar sem framkvæmdastjórar fyrirtækja undir væng Berks-hire vita að langtímasjónarmið arðsemi eigin fjár er leiðarljós-ið geta þeir, ásamt sínum starfs-mönnum, tekið við forystuhlut-verki og skilin á milli fylgjenda og leiðtoga verða óljós.

Tryggingarfyrirtæki eru góð dæmi. Það myndast nær und-antekningarlaust þrýstingur á forstjóra tryggingarfyrirtækja að draga úr starfseminni þeg-ar náttúruhamfarir og annars konar tjón eiga sér stað. Nýleg dæmi eru 9/11 og tíðir felli-byljir í Bandaríkjunum. End-urgreiðslur tryggingarfélaga aukast við slíkt sem dregur óhjá-kvæmilega tímabundið úr hagn-aði þeirra. Hjá fl estum trygging-arfélögum með marga hluthafa, sem líta oftast þegar að á reyn-ir til skemmri tíma, myndast þrýstingur að draga úr frekari gjöldum vegna slíkra aðstæðna. Tryggingarfélög draga sig því oft úr slíkri starfsemi einfald-lega með því að hækka iðgjöldin nægilega mikið til að þau verði ekki samkeppnishæf. Forstjór-ar vita að lítið viðskiptavit er í slíku en þeir eru stöðugt und-ir smásjánni varðandi skamm-tímahagnað og því er það hrein-lega ekki áhættunnar virði að sigla á móti almenningsálitinu.

Á slíkum tímabilum fjölga tryggingarfélög í eigu Berks-hire veittum tryggingum. Ið-gjöldin verða há því fá fyrirtæki eru viljug til að veita verðsam-keppni í kjölfar hárra bótakrafa, jafnvel þó að slíkar sveifl ur séu óhjákvæmilegar í rekstrinum. Þegar fl eiri fyrirtæki fara aftur að veita tryggingar draga trygg-ingarfyrirtæki Buffett sam-an seglin. Til þess þarf áræðni stjórnendateymis félaga hjá Berkshire.

Skilgreiningar við hlutverk Buffett sem stjórnandaFyrsta skilgreinda hlutverk Buffett, að halda í góðu starfs-fólki, virðist við fyrstu sýn vera ómerkileg og ætti að segja sér sjálf. Þó ekki sé hægt að staðfesta það, er almennt tal-ið að starfsmannavelta í stjórn-endateymi Buffett sé sáralít-il. Þessi skilgreining gæti verið framsæknari en við fyrstu sýn því Drucker bendir á að fram-tíðarstjórnun fyrirtækja með „þekkingarvinnukrafta“ inn-anborðs ætti miðast út frá þeirri forsendu að fyrirtækið þarfnist þeirra meira en þeir fyrirtækið, þeir geti farið hvenær sem þeim hentar eitthvert annað. Auk þess eru kröfur Buffett miklar en ekki ofurmannlegar. Drucker bendir á að há velta í forstjóra-stólum gefi til kynna kerfi sbund-in mistök innan fyrirtækja og að ný nálgun sé nauðsynleg. Hugs-anlega er nálgun Buffett í rétta átt.

Segja má að Kotter hitti nagl-ann á höfuðið varðandi Buf-fett með því að halda því fram að stjórnun og forysta feli í sér ákvarðanir um hvað gera þurfi , uppbyggingu sambanda til að ná þeim markmiðum og eftirfylgni að þau náist. Buffett siglir þó á móti straumi almennrar hugs-unar þar með því að vera fyrst og fremst í hlutverki stjórnand-ans en láta undirmenn sína vera leiðtoga.

Með því að vera tregur til sölu fyrirtækja á hans vegum mynd-ast traust á milli hans á stjórn-enda í teymi hans. Þetta minnk-

ar tíma þeirra við óþarfa pólitík og áhyggjur um að reksturinn gangi ekki næganlega vel, eða jafnvel of vel (sem gerði fyr-irtækið eftirsóknarvert).

Með því að skapa þetta traust og veita stjórnendum og þeirra starfsmönnum tækifæri til að nálgast topp Maslow píramíd-ans fær stjórnandinn (ekki leið-toginn) Warren Buffett fylgj-endur sem taka einnig af skarið. Uppfyllir hann þrjá helstu þætti nauðsynlega í fylgjandakenn-ingu Green við að fylla fylgjend-ur örvun í starfi sínu og í það minnsta óbeint stóran hluta af þeim fjórum þáttum sem Kel-ley heldur fram að séu nauðsyn-legir fyrir skilvirka fylgjendur. Að mati Bjugstad og Spotlight í því sambandi er hreinskilni af hálfu starfsmanna eitt af mik-ilvægustu atriðum í fari slíkra manna. Því skiptir það meira máli en virðist vera á yfi rborð-inu að haft sé samband við Buf-fett að fyrra bragði varðandi slæm tíðindi.

Þessi nálgun á stjórnun, sem byggir að stærstum hluta til á trausti, er ekki einskorðuð við árangur Buffett. Niðurstaða könnunar gerð af Froggatt árið 2001 sýnir að fyrirtæki með hátt hlutfall trausts undirmanna á yfi rstjórn veittu hluthöfum miklu hærri ávöxtun en sam-bærileg fyrirtæki með lágu hlut-falli.

NiðurstaðaÞessi einfaldi stjórnunarstíll Buffett veitir langtíma árang-ur. Buffett kemur helstu kröfum sínum fram og veitir sínu starfs-fólki tækifæri á að vera fram-úrskarandi í starfi . Stjórnunin er samkvæmt Mintzberg bæði árangursrík þar sem að settum og einföldum markmiðum er al-mennt náð og skilvirk því fjár-magn og auðlindir eru vel nýtt hjá Buffett.

Í samantekt bókarinnar The Leadership Pill koma fram fjór-ir þættir í skilvirkri forystu. Án þess að vera í forystuhlut-verki uppfyllir Buffett öll þau skilyrði, það er heilindi, sam-starf, viðurkenning og að sam-eina þessa krafta sem leiðir til jákvæðs starfsanda þar sem fólk öðlast tækifæri til að ná sett-um markmiðum eftir sínu eigin höfði.

Heimildir sem vísað er beint í:

O’Loughlin, James, the Real Warren Buffett: Managing Capi-tal, Leading People, Nicholas Brealey Publishing, 2004, bls. 1

Aðrar heimildir sem stuðist er við:

- Ársskýrsla Berkshire Hat-haway, 2003

- http://www.berkshirehat-haway.com/2003ar/2003ar.pdf

- Lowenstein, Roger, Buffett The Making of an American Capitalist, Random House, 1995

- Cunningham, Lawrence A., The Essays of Warren Buf-fett: Lessons For Corporate, The Cunningham Group, 2001

- Welch, Jack & Byrne, John A., Jack Straight From the Gut, Warner Business Books, 2001

- Blanchard, Ken & Muchnick, Ken, the Leadership Pill: The Missing Ingredient in Moti-vating People Today, Free Press, 2003

- Boddy, David, Managing in Organizations, Prentice Hall, 2002

- Drucker, Peter, The Next Society, grein í The Econom-ist, November 3rd-9th, 2001

- Mintzberg, Henry, Rounding Out the Manager’s Job. Folk-lore or Fact, Grein í Sloan Management Review, Cam-bridge, 1994

- Bjugstad, Kent & Spotlight, Comcast, A Fresh Look at Followership: A Model for Matching Followership and Leadership Styles, Institute of Behavioral and Applied Management, 2006

10 | úttekt ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 2008 úttektÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 2008

Fjárfestirinn Warren Buffett er meðal rík-ustu manna heims en hefur undanfarin ár verið meira í sviðsljósinu sem stjórnandi en fjárfestir.

MÁR WOLFGANG MIXA

Þekktasti fjárfestir samtím-ans, og jafnvel sögunnar, er Warren Buffett. Snilld hans varðandi fjárfesting-

ar hefur gert hann að milljarða-mæringi og undanfarinn áratug á meðal þriggja ríkustu manna í heimi. Dollar sem hefði verið lagður í fjárfestingarfélag hans, Berkshire Hathaway, fyrir rúmum 40 árum síðan væri í dag metinn á rúma 3 þúsund dali. Til sam-anburðar væri sami dollar sem lagður hefði verið í hinu þekktu Dow Jones hlutabréfavísitölu met-in á um það bil 20 dali.

Vegna þess hversu sjóður hans er orðinn stór hefur hann í gegnum tíðina fjárfest mikið í óskráðum félögum, enda í ljósi skilvirkni markaða talið nær ómögulegt að veita stöðugt betri ávöxtun en fæst á verðbréfa-mörkuðum. Fjárfestingar hans í félögum hefur að jafnaði verið að kaupa afar stóran hlut í þeim eða einfaldlega kaupa þau í heilu lagi, sérstaklega óskráðu félögin. Það eru óskráðu félögin sem hafa verið drifkrafturinn í þeirri góðu ávöxtun sem hann hefur not-ið í gegnum tíðina, enda stærsti hluti safnsins.

Undanfarin ár hefur stjórn-andinn Warren Buffett verið meira í sviðsljósinu en fjárfest-irinn. Ástæða þess er hversu miklu betri ávöxtun fyrirtæki í eigu fjárfestingarsafns hans virðast veita ár eftir ár sam-anborið við önnur sambærileg fyrirtæki. Þó eru fyrirtækin í afar mismunandi geirum, sam-starf þeirra á milli er vart fyrir hendi og ekki eru staðlar fyr-ir hendi um skilvirkni í anda Jack Welch hjá General Electric, sem meðal annars heldur starfs-mönnum á tánum með því að láta reka 1 af hverjum 10 starfs-mönnum árlega og láta þá menn fjúka sem ekki ná nauðsynlegri arðsemikröfu innan ákveðins tíma.

Helstu hlutverk stjórnandans, BuffettBuffett hefur sagt að helstu hlut-verk hans sem stjórnanda sé að viðhalda áhuga ríks fólks á vinnu sinni (þetta á aðallega við fram-kvæmdastjóra helstu óskráðra fyrirtækja hans) og að útdeila fjármagni til fjárfestinga (hvort sem er endurfjárfestinga eða nýrra). Buffett leggur áherslu á að hann skiptir sér ekki ef dag-legum rekstrarháttum fram-kvæmdastjóra sinna og hverjir þeir ráða til sín. Þeir þurfa hins vegar að hringja í Buffett strax með slæmar óvæntar fréttir.

Buffett lítur á sig sem fram-kvæmdastjóra og meðeigenda Berkshire og leggur mikla áherslu á að langstærsti hlutur

eigna hans liggi í hlutabréfum fyrirtækisins. Hann hlúir einn-ig að framkvæmdastjórum fyr-irtækja í eigu Berkshire með þeim hætti að þeir hugsi um fyrirtæk-in sem sín eigin og hafi þannig langtímamarkmið að leiðarljósi og láti ekki skammtímahugsun fara með sig út af sporinu.

Framkvæmdastjórar hjá Berks-hire fá einföld fyrirmæli sem eru að stýra fyrirtækin eins og:

>> Þeir væru einu eigendur þeirra

>> Fyrirtækin væru eina eign þeirra

>> Að þeir gætu aldrei selt eða sameinað þeim öðrum fyr-irtækjum (einbeitting að rekstri)

Skammtímasjónarmið skipta vissulega máli en Berkshire stefnan dregur úr þrýstingi á að ná þeim á kostnað langtímasjón-armiða.

Á ofangreindum nótum fylgir Buffett þeirri stefnu, sem sjálf-sagt hefur stundum skaðað skammtímaávinninga, að selja aldrei góð fyrirtæki sem skapa fjármagn frá rekstri sínum. Slíkt á einnig við um þau fyrirtæki sem eru aðeins miðlungs góð, svo lengi sem þau eru ekki farin að draga meira fjármagn til sín en það sem þau veita. Dragi þau meira fjármagn til sín en þau veita þá, og aðeins þá, eru líkur á því að dragi til tíðinda varðandi eigendur. Því geta framkvæmda-stjórar verið nokkuð vissir um að

þeir fái vinnufrið svo lengi sem þeir skapa fjármagn frá rekstri.

Rétt eins og Jack Welch, leggur Buffett fyrst og fremst áherslu á að framkvæmdastjórar séu dug-legir, traustir og sýni heilindi. Hann telur skipta meira máli að hafa liðsheild skipaðri fólki í fyrsta klassa en vel skilgreinda ferla innan veggja fyrirtækis sem fylgt er eftir af meðalljón-um.

Framkvæmdastjórar Berkshire fyrirtækja og aðrir starfsmenn fá almennt ekki valrétti, enda er Buffett afar gagnrýninn á val-rétti og hefur líklegast eitthvað til síns máls því Drucker telur að þeir skili engu varðandi starfs-ánægju. Starfsmenn fá aftur á móti í mörgum tilvikum stóran, og jafnvel mestan, hluta launa sinna í formi bónusgreiðslna er tengjast rekstrarafkomu fyr-irtækjanna.

Er þetta einhver stjórnun?Buffett stjórnunarstíllinn fellur illa að líkani Hollander og hjá fl estum öðrum skilgreiningum varðandi stjórnun og forystu. Þó er stíllinn nákvæmlega í takti við 9. lið (af 10) skilgreininga Mintz-berg varðandi stjórnun, það er að útdeila auðlindum (resource al-location), svo sem fjármagni, til hvers og eins innan samstæðu. Mintzberg telur þetta vera afar þýðingarmikinn þátt í stjórnun þar sem hann hefur áhrif ekki einungis á fjárfestingar heldur að sátt haldist innan samstæð-unnar um hvernig fjármagni

sé dreift. Allt það fjármagn frá rekstri sem fæst frá fyrirtækjum í hans eigu fer til Buffett, sem ákveður hvernig því skal vera endurfjármagnað. Mintzberg bendir á að slíkar ákvarðanir eru oft tengdar þeim persónum sem framkvæmdastjórinn ber traust til. Í tilfelli Buffett er það aftur á móti alls ekki nóg, koma þarf með raunhæfa áætlun um að ávöxtun þess fjármagns sem lagt er til skili til lengri tíma yfi rburða ávöxtun. Með þessu tryggir Buffett að framkvæmda-stjórar á hans vegum eru stöðugt meðvitaðir um hvað skipti máli fjárhagslega, það er ekki vöxtur í sjálfu sér heldur hámörkun arð-semi.

Þessi stefna fellur jafnvel enn betur að kjarna stjórnunar sam-kvæmt Kotter og útkomunni sem miðar að því að skapa ákveðna vissu og stefnu með því að setja raunhæf rekstrarmarkmið og nauðsynlegum kostnaði til að ná þeim og fylgjast með útkomunni reglulega. Þetta gerir Buffett bet-ur en fl estir aðrir með sínum mönnum en lætur það eftir þeim að fylgja eftir hinum atriðunum sem Kotter telur að skipti máli við stjórnun, það er skipulagn-ing, ráðning starfsmanna og að leysa vandamál (fl okkast meira undir daglegan rekstur). Varð-andi forystu Buffett í anda kjarna Kotter þá má segja að hann geri nánast ekkert en láti stjórnend-um sínum um slíkt. Það er þó ef til vill aðeins hálf sagan eins og fram kemur nú.

Snilld Warren Buffett, hvort heldur er varðandi fjárfestingar eða stjórnun hefur hefur fært honum öruggan sess meðal ríkustu manna heims.

Buffett leggur áherslu á að hann skiptir sér ekki ef daglegum rekstrarháttum framkvæmdastjóra sinna og hverjir þeir ráða til sín. Þeir þurfa hins vegar að hringja í Buffett strax með slæmar óvæntar fréttir.“

Warren Buffett - stjórnandinn og leiðtoginn

0.75

0.90

1.05

1.20

1.35

1.50

2/21/081/23/0812/23/0711/23/0710/23/079/23/078/23/077/23/76/23/075/23/074/23/073/23/072/23/07

Innra virði Swiss Re Hér kaupir Buffett 3% í Swiss Re

0

30000

60000

90000

120000

150000

11/0711/0611/0511/0411/0311/0211/0111/0011/9911/9811/9711/9611/9511/9411/9311/9211/9111/9011/8911/8811/87

Gengi bréfa Berkshire Hathaway