Warehouse Fires Summary 2009
-
Upload
nguyenliem -
Category
Documents
-
view
214 -
download
1
Transcript of Warehouse Fires Summary 2009
นโยบายสาธารณะวาดวยเรองขาว 0
1
สมพร อศวลานนท1
2
เกรนนา
ขาวเปนทงพชอาหารหลกของประชากรในประเทศและเปนสนคา เกษตรสงออกทสาคญ
ชนดหนง ในป 2551 จากปรมาณผลผลตขาวเปลอกจานวน 32 ลานตนนน ประมาณวารอยละ
55 ใชภายในประเทศและสวนทเหลอเปนสนค าสงออก การเพาะปลกขาวในประเทศไทยม
สดสวนของพนทเพาะปลกคดเปนรอยละ 59 ของพนทเพาะปลกทงประเทศและมครวเรอนท
ประกอบอาชพการเพาะปลกขาวประมาณ 3.7 ลานครวเรอน กระจายอยในภมภาคตางๆทว
ประเทศ สาหรบแหลงปลกขาวทสาคญไดแกภาคกลาง ภาคต ะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ
ตอนลาง (ภาพท 1) ซงมทงการเพาะปลกเพอการคาและการเพาะปลกเพอเปนแหลงอาหารของ
ครวเรอน การเพาะปลกขาวจงเปนทงวถชวตของคนไทยและเปนแหลงของรายไดของครวเรอน
การสรางนโยบายสาธารณะทงในอดตและ ปจจบนวาดวยเร องขาว จงประกอบดวยนโยบายท
สรางเสถยรภาพดานราคาและนโยบาย สนบสนนเกษตรกรใหเกดประสทธภาพในการผลต ทงน
เพอมงหวงสรางความอยดกนดใหกบเกษตรกรหรอชาวนาไทย ไปพรอมๆกบการเสรมสราง
ความมนคงทางอาหารใหกบประเทศและการเปนแหลงทมาของรายไดจากการสงออก
ลกษณะนโยบายสาธารณะในภาคการเกษตร
นโยบายสาธารณะในทน หมายถง มาตรการหรอแผนงานทางการเกษตร ตางๆทรฐได
วางไวเพอเปนแนวทางใหเกดปฏบตและบรรลเปาหมายในทางเศรษฐกจและทางการเมองตามท
ตองการ ซงวตถประสงค หรอเปาหมาย ของนโยบายสาธารณะ ในทนอาจเกยวของกบ การสราง
เสถยรภาพของราคา การยกระดบรายไดของเกษตรกรใหสงขน การเพมพนประสทธภาพในการ
ผลตของเกษตรกร การสนองตอบตอ การพฒนาอยางตอเนองและยงยน การเพมพนสวสดการ
ของสงคม หรอ การสรางความมนคงทางอาหาร เปนตน ทงนเปาหมายหร อประโยชนทตองการ
นนอาจจะประกอบดวยเปาหมายดานใดดานหนง เพยงดานเดยวหรออาจประกอบดวยเปาหมาย
ในหลายๆดานประกอบกนไป 1 เอกสารนจดเตรยมใหกบแผนงานสรางเสรมการเรยนรกบสถาบนอดมศกษาไทยเพอการพฒนานโยบายสาธารณะทด
(TUHPP) สถาบนศกษานโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม 2นกวชาการอาวโส สถาบนคลงสมองของชาต และรองศาสตราจารยผทรงคณวฒพเศษ ภาควชาเศรษฐศาสตรเกษตรและ
ทรพยากร คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน
2
ทมา : ไดรบความอนเคราะหจากสานกงานเศรษฐกจการเกษตร
ขาวเหนยวปลกมากในภาคเหนอตอนบน
และภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน
ขาวเปลอกเจาปลกมากใน
ภาคเหนอตอนลาง ภาคกลาง
และภาคตะวนตก
ภาพท 1 แหลงปลกขาวทสาคญของประเทศไทย
ขาวขาวดอกมะล 105 ปลกมากใน
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
นโยบายบายสาธารณะในภาคการเกษตรโดยทวไปแบงออกไดเปน 2 ลกษณะ กลาวคอ
(1) นโยบายเกยวกบราคา (price policy) เปนนโยบายทใชเปนเครองมอในการกาหนด
ระดบราคาหรอสรางเสถยรภาพราคาตอเกษตรกรหรอตอผบรโภค หรอทงสรางเสถยรภาพของ
ราคาและการยกระดบรายไดของเกษตรกร เชน นโยบายรบจานาผลตผลเกษตร นโยบายประกน
รายไดข นตาสาหรบเกษตรกร เปนตน
(2) นโยบายทไมใชราคา (Non-price policy) เปนนโยบายทใชเปนเครองมอในการ
เสรมสรางประสทธภาพการผลตและความอยดมสขของประชากรภาคเกษตร เชน นโยบาย
ชลประทาน นโยบายการวจยในภาคการเกษตร นโยบายปฏรปทดน นโยบายสนเชอเกษตร
นโยบายแปลงสนทรพยเปนทน เปนตน
สาหรบนโยบายสาธารณะทจะนาเสนอ ในบทความนจะใหความสนใจกบนโยบาย การ
สรางเสถยรภาพดาน ราคาทงทผานมาในอดตและทเปนอยในปจจบนเปนสาคญ โดยมเนอหา
ครอบคลมนโยบายดานราคาทสาคญในชวง 4 ทศวรรษทผานมา
นโยบายการสรางเสถยรภาพราคาขาวสารในตลาดผบรโภค
ในอดต ขาวเปนเปนสนคายทธศาสตรทางการคาทสาคญ ของประเทศ ทงนเพราะ
สถานการณการผลตขาวซงเปนพชอาหารหลกของประชากรในเอเชยมไมเพยงพอกบความ
3
ตองการการบรโภคขาว แมแตประเทศไทยเองทเปนผสงออกขาวยงตองใชนโยบายการเกบ
คาธรรมเนยมการ สงออกขาวทเรยกวา “พรเมยมขาว (rice premium)” ทงนเพอควบคมการ
สงออกขาวไมใหมมากเกนไปจนทาใหผบรโภคภายในประเทศตองเดอดรอน และในขณะเดยวกน
เปนการสรางเสถยรภาพของราคาภายในประเทศ นโยบายการสรางเสถยรภาพราคาใหกบ
ผบรโภค ทสาคญ ประกอบด วยมาตรการการ เกบคาธรรมเนยมการสงออกขาว มาตรการการ
กาหนดขาวสารอง (rice reserve requirement) เปนตน
1. มาตรการการเกบคาธรรมเนยมการสงออกขาวหรอพรเมยมขาว
กอนหนาทประเทศไทยจะเปดประตการคากบองกฤษขาวเปนสนคาท ผกขาดการสงออก
โดยรฐและตอม าจะใหเอกชนทาการคาไดแตกมการ หามการสงออกเ ปนระยะ ๆ ซงการขน
ครองราชของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 4) ในสมยนนไดทรงยกเลกการ
หามการสงออกขาว และนาไปสการทประเทศไทยเปดประตทางการคากบประเทศองกฤษภายใต
สนธสญญาเบารง (Bowring Treaty) ในป พ.ศ. 2398 ในสมยนนขาวเปนสนคาทขาดแคลนใน
ตลาดโลก ทงนเพราะความตองการทมมากกวาอปทานผลผลตและสรางความผนผวนทงในดาน
ราคาและระดบราคา และในหลายประเทศผผลตขาวตางกควบคม และจากดการสงออก (Ingram,
1971, Siamwalla, 1975; รงสรรค ธนพรพนธ 2530) ทงนเพราะการปลกขาวในยคนนเปนการ
ปลกขาวไดเพยงปละครงและตองพ งพาดนฟาอากาศเปนสาคญ มเทคโนโลยสาหรบใชในการ
เพาะปลกจากดและสว นมากเปนเทคโนโลยดงเดม ทาใหไดผลผลตไมเพยงพอกบการบรโภคใน
ประเทศทประชากรบรโภคขาว โดยเฉพาะประเทศในภมภาคเอเชยในหลายประเทศ
ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 5) และบาทสมเดจพระ
มงกฏเกลา (รชกาลท 6)พระมหากษตรในสมยนน ไดทรงเหนความสาคญของการผลตขาวและ
โปรดใหดาเนนการขดคลองในพนทภาคกลาง เชนคลองรงสต ค ลองประเวศบรรมย คลองแสน
แสบ คลองรพพฒน คลองปาสกใต คลองสพรรณ เปนตน ทงนเพอขยายพนทการเพาะปลกขาว
(สนทร อาสะไวย (2530) ซงในชวงเกอบศตวรรษทผานมากอนเขาสสงครามโลกครงทสอง
เศรษฐกจของประเทศไทยไดขนอยกบการปลกขาวและขาวไดกลายเปนสนคาสงออกทกระตนให
เกดการขยายตวของการสงออกตามมา (Zimmerman 1931; Ingram, 1971; Motooka, 1978)
โดยมปรมาณการสงออกประมาณ 1.53 ลานตนตอปในชวงระหวางป 2478-2482 และปรมาณ
การสงออกไดลดลงไปจากนในชวงสงครามโลกครงท 2 (Ingram, 1971)
ในป พ.ศ. 2482 รฐบาลไดเขามามบทบาทในการคาขาวกบตางประเทศมากขนโดยการ
ประกาศใชพระราชบญญตควบคมการสงออกไปนอกราชอาณาจกรและการนาเขามาใน
ราชอาณาจกร ซงสนคาบางอยาง พทธศกราช 2482 (Motooka, 1978) ตาม พ.ร.บ. ดงกลาว
เอกชนสงออกขาวได แตอยภายใตการควบคมของ พ.ร.บ. ฉบบน
หลงสงครามโลกครงทสองสนสดลงในป 2488 ประเทศไทยตองเสยคาปรบสงครามและ
จะตองสงมอบขาวใหกบองคการสหประชาชาตตามขอผกพนสญญาสมบรณแบบ ซงกระทรวง
4
เศรษฐการ (กระทรวงพาณชยในปจจบน) จะตองรบภาระในการจดหาขาวและสง มอบใหองคการ
สหประชาชาต กระทรวงเศรษฐการจงไดระงบการอนญาตใหเอกชนสงออก(Siamwalla, 1975)
ใน พ.ศ. 2489 ไดมการจดตงองคการขาว (ซงตอนหลงไดเปลยนชอเปนสานกงานขาว )
เพอทาหนาทรวบรวมขาวและสงมอบขาวใหองคการสหประชาชาต ในระยะแรกเปนการสงม อบ
ขาวแบบใหเปลาตอมาได มการเปลยนแปลง ใหมการจายเงนคาขาวในราคาทน จนกระทงหมด
ภาระขอผกพนดงกลาวในป พ .ศ. 2491 แตสานกงานขาวกยงคงดาเนนการตอไปเชนเดม
(Motooka, 1978) สาหรบการดาเนนนโยบายขาวภายในประเทศนน รฐบาลเรมเขามามบทบาท
หลงสงครามโลกครงท 2 โดยในป 2488 รฐบาลไดออกพระราชบญญตควบคมเครองอปโภค
บรโภคและของอน ๆ ในภาวะคบขน พทธศกราช 2488 (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร 2533)
เมอสถานการณเศรษฐกจและการคาของโลกภายหลงสงครามไดกลบคนสภาวะปกต
กระทรวงเศรษฐการจงไดอนญาตใหเอกชนสงออกขาวได แตจะตองปฎบตตามเงอนไขทราชการ
กาหนด โดยทางราชการควบคมการออกใบอนญาตและเกบคาพรเมยมขาว ซงผสงออกจะตอง
จายเปนคาธรรมเนยมใหกบรฐบาลในทกๆตนทสงออกขาว คาพรเมยมขาวจงเปรยบเสมอนเปน
ภาษสงออกขาว (Siamwalla and Setboonsarng, 1989) ทงนการเกบคาธรรมเนยมการสงออก
ขาวไดเรมตนขนในป 2499 (Motooka, 1978)
การเกบพรเมยมขาวในชวงตนทศวรรษ 2500 มวตถประสงคทางการคลงเพราะเปนการ
หารายไดของรฐ ทงน Siamwalla (1975) รายงานวาในป 2499 การเกบคาพรเมยมขาวมมลคา
รวม 841.7 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 16.6 ของรายรบของรฐบาลทงหมด คาพรเมยมขาวจง
ถอเปนรายรบทสาคญของรฐบาล และดวยวตถประสงคของการสรางรายรบใหกบรฐบาลทาให
อตราคาพรเมยมขาวทเรยกเกบในชวงนนมอตราคอนขางคงท (ตารางท 1) (แตอตราคาพรเมยม
จะแตกตางไปตามชนดขาว ดตารางผนวกท 1) ตอมาการเกบคาพรเมยมขาวไดนาไปเชอมโยง
กบเหตผลทางดานสวสดการของผบรโภค ทาใหอตราคาพรเมยม ในแตละปมความแปรปรวน
แตกตางกนไป โดยมวตถประสงคเพอรกษาเสถยรภาพของราคาขาวสารให อยในระดบตา ทาให
ผบรโภคสามารถบรโภคขาวสารในราคาถก (อมมาร สยามวาลา และวโรจน ณ ณะนอง 2533)
อยางไรกตาม ในชวง 2509-2516 เปนชวงเวลาทราคาขาวในตลาดโลก แปรปรวนสง
รฐบาลในขณะนน จงไดปรบอตราคาพรเมยมตามการเปลยนแปลงของราคาขาวในตลาดโลก โดย
มเปาหมายเพอการรกษาเสถยรภาพของราคาขาวภายในประเทศ นอกจากนรฐยงไดใช
นโยบายพรเมยมขาวพรอมกบมาตรการการเสรมตางๆ เชน มาตรการจากดการ สงออกขาว 2
3
มาตรการหามการสงออกในบางป3
4 การกาหนดโควตาการสงออก4
5และรวมถงมาตรการการเรยก
3 การจากดการสงออกขาวไดเกดขนในชวงป 2500—2516 4 ไดมการหามการสงออกขาวในชวงเดอนกนยายนและตลาคม 2503 เดอนกนยายน 2509 และมถนายน 2516 5 มการกาหนดโควตาการสงออกในเดอนกมภาพนธและเดอนมนาคม จานวน 80,000 ตนตอเดอน ในป 2511
5
ตารางท 1 อตราคาพรเมยมขาวและมลคาคาธรรมเนยมทเกบได จากป 2505-2529
ป อตราคาพรเมยมขาวบาทเฉลยตอตน1/ มลคาคาธรรมเนยม(ลานบาท)2/
2505 540.42 753.64
2506 550.50 842.37
2507 550.50 1,309.55
2508 550.50 1,197.82
2509 550.50 981.56
2510 759.88 1,055.09
2511 953.00 1,386.15
2512 706.96 932.75
2513 527.31 551.81
2514 356.25 264.52
2515 337.50 310.48
2516 530.00 476.82
2517 2,410.36 3,274.67
2518 883.95 741.27
2519 368.63 346.38
2520 357.63 847.91
2521 510.00 1,025.41
2522 510.00 1,301.16
2523 482.50 1,695.43
2524 347.52 1,328.56
2525 201.00 939.66
2526 176.71 662.80
2527 100.54 470.26
2528 Na3/ 495.43
2529 Na3/ 179.78. หมายเหต: 1/ไดจาก Siamwalla and Setboonsarng (1989). เปนมลคาคาธรรมเนยมทเรยกเกบไดเฉลยตอปรมาณการสงออก
ขาวทกประเภทรวมกน
2/ ขอมลระหวางป 2505-2517 ไดจาก สมาคมผสงออกขาวระหวางประเทศ (2520) และระหวางป 2518-2529 ไดจาก
อมมาร สยามวาลาและวโรจน ณ ณะนอง (2533)
3/ ไมมขอมล
เกบขาวสารอง จากผสงออกในราคาตา กวาราคาตลาด 5
6 การบงคบใหผสงออก สตอกขาวตาม
สดสวนของการสงออก 6
7 เปนตน มาตรการ เสรมดงกลาวมแนวโนมทจะกด ดนตอราคาขาวสาร
และขาวเปลอกในประเทศใหลดตาลง
6 ไดกาหนดใหผสงออกขาวตองขายขาวใหรฐบาลจานวน 15% ของปรมาณการสงออกใหกบรฐในราคาตา
6
อยางไรกตาม การเขาสยคของการ ปฎวตเขยวในชวงเวลาตอมา ไดเปนกาวสาคญททา
ใหอปทานผลผลตขาวของโลกและของไทยเพมขนเรวกวาอปสงคและมผลตอการขยายตวของ
อปทานขาวในตลาดสงออก ราคาขาวในตลาดสงออกไดมแนวโนมลดลงเปนลาดบ ทาใหประเทศ
ไทยตองยกเลกการเกบคาพรเมยมขาวไปในป 2529 (Siamwalla and Setboonsarng, 1989) ซง
นบวาผลกระทบจากการปฏวตเขยวไดมผลอยางสาคญตอการปรบเปลยนมาตรการดานราคาขาว
จากทเคยใหความสาคญกบกลมผบรโภคเปนสาคญ มาสน โยบายการใหการอดหนนกบกลม
ผผลตในระยะตอมา
2. มาตรการการเรยกเกบขาวสารองจากผสงออกในระดบราคาตากวาราคาตลาด
นโยบายการเรยกเกบขาวสารองจาก ผสงออกใน ระดบราคาตา กวาราคาตลาดกอนทจะ
ไดรบอนญาต ใหสงออกขาว มาตรการดงกลาว ในระยะเรมแรก ใชเปนเครองมอ สนบสนน การ
สงออกใหมความคลองตวมากกวาการใหการอดหนนผบรโภค ทงนไดมการจดตงคณะกรรมการ
ขาวสารองขนในป 2503 เพอการเปนผสงออกขาวในรปของรฐบาลตอรฐบาล (G-to-G)ซงการ
จดหาขาวสารองเปนกจกรรมเพอลดความเสยงทรฐจะมขาวไมเพ ยงพอตอการสงออกเมอตองสง
มอบและการเกบขาวสารองของรฐในขณะนนเปนการเขาซอจากตลาด (Siamwalla and
Setboonsarng, 1989) อยางไรกตามการใชมาตรการเรยกเกบขาวสารองฯ เพอการอดหนน
ผบรโภคนนไดเรมขนในป 2505 เมอมการสงออกขาวจานวนมากเกดขนใ นปนนพรอมกบราคา
ขาวสงออกทไดปรบตวเพมสงขนอยางรวดเรว รฐจงออกมาตรการเรยกเกบขาวสารองฯแกผ
สงออกเปนครงแรก โดยในเดอนมนาคม 2505 รฐบาลในขณะนนไดกาหนดให ผสงออกตองสง
มอบขาวสารใหกบรฐในปรมาณรอยละ 15 ของปรมาณขาวสงออก และไดยกเ ลกไปในเดอน
ธนวาคม ในปเดยวกน (Siamwalla, 1975) ทงนขาวสารองทเรยกเกบนสว นหนงไดใหองคการ
คลงสนคาไดนาออกจาหนายในชองทางการคาตางๆในระดบราคาทตากวาราคาตลาด
ในชวงป 2509-2511 เมอสถานะการณการคาขาวในตลาดการคาของโลกเกดความไม
เพยงพอของอปทานขาวในตลาด ทาใหระดบราคาขาวในประเทศเพมสงขน รฐบาลในขณะนนได
เรมโครงการขาวสารราคาถกเพอขายใหกบคนในกรงเทพฯ และขณะเดยวกนกใชมาตรการการ
เรยกเกบขาวสารองฯ กบผสงออก มาตรการเรยกเกบขาวสารองจากผสงออกฯ น รฐบาลไดเรยก
เกบจากผสงออกเมอเหนวาสถานการณราคาขาวสารในประเทศปรบตวสงขนและ ได เขา
แทรกแซงในตลาดขายปลกขาวสารสาหรบผบรโภค โดยจดราคาขายในทองตลาดตามชองทาง
การตลาดตางๆในระดบราคาทตากวาราคาตลาด และหากเมอใดทราคาขาว ใน ตลาด
ภายในประเทศปรบตว ลดลง เนองจาก ตลาดสงออกมความตองการลดลง รฐบาลกจะยกเลก
มาตรการการเรยกเกบขาวสารองเปนชวงๆไป เชนการยกเลกการเรยกเกบขาวสารองในเดอน
7 ไดกาหนดใหผสงออกขาวตองสารองขาวสารในจานวน 10% ของปรมาณการสงออกในเดอนสงหาคม 2509 และเพมขนเปน
เปน 15% ในเดอนพฤศจกายนของปเดยวกน ปรมาณสดสวนขาวสารองทเรยกเกบไดมการปรบเปลยนไปตามสถานะการณ
การคาขาวโลกในแตละปและมอตราการสารองสงสดในเดอนสงหาคมป 2516 ในอตรา 200% ของปรมาณสงออก (Siamwalla,
1975)
7
เมษายน ป 2512 เรอยมาจนถงเดอนสงหาคม 2515 จงไดมมาตรการเรยกเกบขาวสารองอกครง
หนง อยางไรกตามภาวะตลาดขาวในตลาดสงออกท ตงตวไดมผลทาใหรฐบาลไดปรบการเรยก
เกบขาวสารองจากผสงออกสงถง 200% ในเดอนสงหาคม 2516 (Siamwalla, 1975) อนเปนผล
สบเนองมาจากการรวมกนของประเทศผสงออกนามนบางประเทศขนเปนกลมประเทศผสงออก
นามน (OPEC)8
การดาเนนมาตรการการเรยกเกบขาวสารองฯ ดงกลาว ไดรบการวเคราะหวจารณอยาง
มากในระยะเวลาตอมาวาไมไดใหการอดหนนกบผเดอดรอนยากจนอย างแทจรงและมขอวจารณ
ถงการรวไหลจากการหมนเวยนขาวราคาถกของรฐมาขายในระดบราคาตลาด รวมถงผบรโภคใน
เมองหลวงเทานนทไดรบผลประโยชนจากโครงการน ดงนน แทนทนโยบายดงกลาวจะสราง
เสถยรภาพของราคาขาวกบ กลายเปนตวเรงใหเกดความไมมเสถยรภาพข องราคาขาวสารใน
ตลาดขายปลกในประเทศ ตามมา อนเปนผลจาก องคการคลงสนคาไมมสถานทจดเกบเพยงพอ
นอกจากนในขนตอนทผสงออกไดใบอนญาตในการสงออกผสงออกไมตองสงมอบขาวสารอง
ใหกบรฐโดยทนท แตจะเปนการสงมอบในเวลาตอมาเมอรฐมความตองการขาว ซงเทากบไปเรง
จานวนขาวในสตอกของผสงออกใหลดลงและในขณะทขาวมราคาปรบตวสงขน ความตองการ
ของรฐทเรยกเกบขาวจากผสงออกไดกระตนใหราคาในตลาดสงขนตามไปดวย นโยบายการเรยก
เกบขาวสารองฯไดถกยกเลกไปในป พ.ศ. 2519 (Siamwalla and Setboonsarng, 1989)
ทาใหระดบราคานามนเชอเพลงปร บตวเพมสงขนและเกดเปน วกฤตราคา
พลงงานในตลาดโลก และไดสงผลตอการเพมขนของราคาขาวอยางมากตามมาดวยเชนกน
นโยบายการแทรกแซงกลไกราคาในตลาดขาวเปลอก
กอนกาวเขาสยคการปฏวตเขยว สถานการณการผลตขาวของโลกมความจากดในดาน
อปทานผลผลตและ รวมถงมความแปรปรวนสง ซงไดสงผลกระทบตอความแปรปรวนของราคา
ขาวในตลาดการคาขาวระหวางประเทศ ความเดอดรอนและความหว โหยทเกดขน ทงในเอเชย
และในภมภาคอนๆของโลก อนเนองจากปรมาณผลผลตขาวมไมเพยงพอ ไดนาไปสการสราง
นวตกรรมดานพนธขาวเกดขนใหม โดยเรมจากการทสถาบนวจยขาวนานาชาต (IRRI) ไดคนพบ
ขาวพนธมหศจรรยหรอทเรยกวา IR89
ในประเทศไทย ขาวพนธไมไวตอชวงแสงหรอ “ขาวพนธใหม ” หรอบางทเรยกวาขาว
“กข.” ของไทย เปนขาวทกรมการขาว (ชอในปจจบน ) ไดใชแมพนธ IR8 มาผสมกบพนธเหลอง
ซงเปนพนธขาวทไมไวตอชวงแสง สามารถปลกไดทกฤด
มการตอบสนองตอป ยเคม ไดด ใหผลผลตสงเมอเพาะปลกในพนทชลประทาน ขาวพนธ
มหศจรรยดงกลาวไดแพรกระจายไปในสวนตางๆของโลกอยางรวดเรว ทงโดยการรบพนธ
ดงกลาวไปปลกโดยตรงและรบพนธดงกลาวไปปรบปรงใหเ ขากบสภาพแวดลอมการผลตและ
รสชาตทประชากรในประเทศนนๆตองการ
8 การวมตวของประเทศผสงออกนามนขนเปน OPEC เกดขนในป 2516 9 สถาบนวจยขาวนานาชาต (IRRI) ไดคนพบขาวพนธมหศจรรยนและไดนาออกเผยแพรในป ค.ศ. 1966 (Jackson et al, 1969)
8
ทองซงเปนพนธพนเมองของไทย ไดตงชอเรยกวาพนธ กข . 110
ผลของการปฎวตเขยว ในประเทศไทย ไดสงผลตอการขยายตวของปรมาณผลผลตและ
เนอทเพาะปลกขาว กลาวคอผลผลตขาวของไทยไดขยายตวเพมขนจาก 14 ลานตนในป 2510
และเพมขนเปน 18 ลานตน และ 32 ลานตนในป 2530 และ 2551 ตามลาดบ ในดานพนท
เพาะปลกขาวของประเทศไดมพนทเพมขนจาก 47 ลานไรในป 2510 เพมขน เปน 62 ลานไร
และ 67 ลานไรในป 2551 (สมพร อศวลานนท 2552)
ขาว กข. 1 ไดนาออกเผยแพร
ในราว พ .ศ. 2512 หลงจากนนไดมการพฒนาปรบปรงพนธกาวหนาเพมขนอกมากมาย ซง
เรยกวาขาวพนธไมไวตอชวงแสง ขาวพนธไมไวตอชวงแสงนในชวงแรกๆจะมคณภาพและ
รสชาตไมสามารถแขงขนไดกบขาวพนธพนเมองและไมเปนทตองการของตลาดภายในประเทศ
เพราะถกจดเปนขาวคณภาพตา แตการทพนธดงกลาวใหผลผลตสงไดเปนปจจยสาคญตอการ
ยอมรบของเกษตรกรในพนทชลประทาน 10
11 การแพรกระจายของขาวพนธไมไวแสงในประเทศ
ไทยในพนทชลประท านไดจงใจตอการใชพนทเพาะปลกขาวแบบเขมข น (rice cropping
intensity) กลาวคอปลกไดหลายครงในรอบปบนทดนเดม อนเปนผลตอการขยายตวของพนท
เพาะปลกและผลผลตขาว ทงของไทยและในแหลงปลกขาวอนๆทงในเอเชยและนอกเอเชย
ปรมาณอปทานผลผลตขาวของโ ลกจงไดขยายตวเพมสงขนอยางรวดเรวไปพรอมๆ กบแรง
กดดนตอระดบราคาขาวทงในตลาดการคาระหวางประเทศและในประเทศไทย
การขยายตว ของผลผลต ขาวภายในประเทศทเกดขนอยางรวดเรว ไดสงผลตอการ
เปลยนแปลงในนโยบายดานอาหารของประเทศจากเดมทผบรโภคเปนแรงกดดนตอนโยบาย
อาหาร (consumer-led-food policy) ไดปรบเปลยนไปสการทผผลตเปนแรงกดดนตอนโยบาย
อาหาร (producer-led-food policy) โดยนโยบายสาธาร ณะเรองขาวไดเปลยนขว จากการ
แทรกแซงกลไกตลาดเพอใหการอดหนนผบรโภค ไปสการแทรกแ ซงกลไกตลาดเพอใหการ
อดหนนแกผผลตซงมาตรการทสาคญ ไดแกมาตรการการพยงราคาขาวเปลอกทฟารม มาตรการ
การรบจานาขาวเปลอก และมาตรการการประกนรายไดข นตาของเกษตรกร
1. มาตรการพยงราคาขาวเปลอก
ในอดตทผานมา การใชมาตรการดานราคาเพอยกระดบราคาขาวเปลอกทฟารม ไดเรม
ดาเนนการในป 2498 ทงนในขณะนนรฐไดจดตงองคการคลงสนคา (อคส.) ขนเพอทาหนาทใน
การออกไปรบซอและรวบรวมขาวเปลอกจ ากเกษตรกรในชวงหลงฤดกาลเกบเกยวแต ในทาง
ปฏบตมไดมการดาเนนงานอยางจรงจง จนถงป 2503 รฐบาลจงไดจดตงคณะกรรมการสารอง
ขาวขน เพอใหทาห นาทรบซอขาวเปลอกจากชาวนาโดยเฉพาะในจงหวดทมการรองเรยนวา
ราคาขาวเปลอกตกตา อยางไรกตามการดาเน นงานตามนโยบายดงกลาวอยในขอบเขตจากด
เพราะรฐจดเงนทนหมนเวยนในการดาเนนงานใหในจานวนนอย (หนวยวจยธรกจเกษตร, 2539)
10 Jackson et al (1969) 11 การปรบปรงพนธในระยะเวลาตอมาไดทาใหคณภาพและรสชาตของขาวพนธไมไวตอชวงแสงดขนเปนลาดบ อยางเชนในกรณ
ของขาวพนธปทมธาน1 ซงมลกษณะของเมลดรวมทงมระดบอมโรสใกลเคยงกบขาวขาวดอกมะล
9
ความพยายามของรฐทจะพยงราคาขาว ไดมการดาเนนการอยางจรงจงนบตงแต ป 2509
เปนตนมาเนองจาก ภาวะตกตาของราคาขาว ในบางชวงเว ลา โดยรฐบาลไดมอบหมายให
คณะกรรมการสารองขาวเปนหนวยงานรบซอขาวเปลอกสวนกลาง และใหองคการคลงสนคาเปน
หนวยงานรบซอขาวเปลอกในภมภาค ขาวเปลอกทซอตามโครงการนจะถกแปรสภาพเปน
ขาวสาร ซงสวนหนงสงขายใหรฐบาลตางประเทศ อกสวนหนงคณะกรรม การจะสารองขาวไวให
องคการคลงสนคาและกรมการคาภายใน เพอนาไปขายใหกบประชาชน ตามนโยบายตรงราคา
ขาวสารในตลาด
ความพยายามในการยกระดบราคา ขาวเปลอกใหสอดคลองกบราคาขาวสาร ไดเรมตน
ขนในป 2516 ซงเปนการกาวเขาสยคสมยทรฐบาลใหความสนใจกบเสยงของเกษตรกรมากขน 11
12
โดยไดประกาศราคาประกนขาวเปลอกเกวยนละ 2,500 บาท และกาหนดราคาขาวสารถงละ 75
บาท (อมมาร สยามวาลา และ วโร จน ณ ระนอง 2533) ในป 2517 ไดมการจดตงกองทน
สงเคราะหเกษตรกรขน12
13 ทงนไดมอบหมายใหองคการตลาดเพอเกษตรกร (อตก.) ซงตงขนในป
2517 เชนกน เปนหนวยงานทรบซอขาวเปลอก โดย อตก .จะแปรรปขาวเปลอกทซอมาเปน
ขาวสาร สวนหนงจะนาออกขายตางประเทศตามโควตาทกรมการคาตางประเทศจดสรรใหตาม
สญญาขายขาวระหวางรฐบาลกบรฐบาล สวนทเหลอขายใหกบองคการคลงสนคา เพอ นาออก
ขายใหกบประชาชน ตามนโยบายตรงราคาขาวสารในตลาด
ในชวงระหวางป 2519-2523 รฐไดให อตก. ทาหนาทรบซอขาวเปลอกเพอพยงราคา
ไมใหตกตาจนเกนไป โดยในการรบซอไดใหแตละหนวยพจารณาตดสนใจรบซอขาวเปลอกตาม
ราคาตลาดในทองถนนนๆ โดยมขอกาห นดวาราคาทรบซอจะตองไมสงกวาระดบราคาขนสงท
ทางคณะกรรมการรกษาระดบราคากาหนดขน ราคารบซอข นสงทไดกาหนดไวนจะเทากนในทก
ทองทท วประเทศ อยางไรกตามมาตรการดงกลาว นมปญหาและไมเปนผลสาเรจ เพราะเมอ
ราคาขาวเปลอกลดตาลงนน ราค าประกนทประกาศกลบพบวาตากวาระดบราคาทซอขายกนใน
ตลาดเสยอก อกทงราคาประกนทประกาศไวสงกวาราคาตลาดแตการจดหาเงนทจะนามาใชใน
โครงการกลบมจากด ทาใหการดาเนนนโยบายไมเกดประสทธผลและขาดความตอเนอง
การดาเนนงานตามมาตรการพยงราคาไดลดบทบาทลงในชวงป 2522-2524 เนองจาก
ความตองการขาวเพอการสงออกมมากขนและทาใหระดบราคาขาวเปลอกไดเพมสงขนตามไป
ดวย ในชวงดงกลาว มาตรการ พยงราคาไดลดบทบาทลงไปพรอมๆกบการเพมบทบาทของ
มาตรการการจดตงมลภณฑกนชนขาวสาร โดยรฐจดหาสนเชอในอตราดอ กเบยตาใหกบโรงส
เพอใหโรงสออกไปซอขาวจากเกษตรกรแลวนามาสเปนขาวสารสงมอบให องคการคลงสนคา
(อสค.) เพอเปนขาวสารองแล วนาไปจาหนายในราคาถกใหกบผบรโภคตอไป (หนวยวจยธรกจ
เกษตร 2539) อยางไรกตามการดาเนนงานของ อคส . ไดประสบภาวะการขาด ทนอยางหนก
หลงจากทไดดาเนนงานตามนโยบายดงกลาวมาระยะหนง เพราะ อคส.ตองออกไปรบซอขาวใน
12 เปนชวงหลงจากมการปฏรประบบประชาธปตยอนเปนผลจากการประทวงของนสตนกศกษา 13 ทงนเงนกองทนไดจากการนาคาธรรมเนยมการสงออกขาว (rice premium) หลงหกคาใชจายแลว มาใชในการดาดาเนนการ
10
บางทองทสงกวาราคาตลาด เปนผลใหรฐเร มตระหนกวาไมสามารถจะใชมาตรการเหลานได
ตอไปอก (อมมาร สยามวาลา และวโรจน ณ ระนอง 2533)
ทงนนบจากป 2524 เปนตนมารฐไดมงความสนใจไปในเรองการจดตงตลาดกลาง
ขาวเปลอกในแหลงสาคญๆ เพอใหเกษตรกรขายขาวเปลอกกบโรงสไดโดยตรงและเปนการตด
ทอนพอคาคนกลาง พรอมกบการผลกดนโครงการรบจานาขาวเปลอก 13
14ในการสรางเสถยรภาพ
ดานราคาตอจากนนมา
2. มาตรการรบจานาขาวเปลอก
นบจากปการผลต 2524/25 เปนตนมา รฐไดปรบรปแบบของโครงการพยงราคาขาวมา
เปนโครงการรบจานาขาวเปลอก 14
15 โดยมอบหมายใหธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ
การเกษตร (ธ.ก.ส) รบจานาขาวเปลอกจากชาวนาในอตราดอกเบยตา เพอจงใจใหชาวนาชลอ
การขายขาวในชวงตนฤดเกบเกยวและลดอปทานขาวทออกสตลาด ทงนเพอใหชาวนามเงนไปใช
กอนโดยยงไมตองขายขาว เมอราคาขาวหลงฤดเกบเกยวสงขนชาวนาคอยมาไถถอน ขาวเปลอก
ไปขายในตลาดกจะชวยใหเกษตรกรมรายไดสงขนตามมา โครงการรบจานาขาวเปลอกในระยะ
เรมแรกเปนโครงการเสรมและเปนโครงการ ขนาดเลก โดยเปดโอกาสใหเกษตรกรทตองการใช
เงนในตนฤดการเกบเกยวไดนาขาวมาจานาไวเปนหลกประกนและเพอลดอปทานขาวทจะเขาส
ตลาดในชวงฤดเกบเกยวจานวนมากไดชลอตวลง ทงนเกษตรกรทเขารวมโครงการจะไดรบเงน
กยมไมเกนร อยละ 80 ของมลคาขาวเปลอกทนามาจานาตามมลคาตลาดและในวงเงนกไมเกน
รายละ 100,000 บาท โดย ธ .ก.ส. คดอตราดอกเบยรอยละ 13 ตอป พรอมทงมเงอนไขวา
เกษตรกรจะตองมาไถถอนขาวเปลอกคนอยางชาตามเวลาทกาหนดไว และหากไมมาไถถอน
ภายในกาหนดขาวเปลอกท นามาจานาจะตกเปนของ ธ.ก.ส. และ ธ.ก.ส. จะนาออกจาหนายเพ อ
ชาระหนสนตอไป (สมพร อศวลานนท และ อรอนงค นยวกล 2549 )
การดาเนนงานในปแรกพบวามชาวนา ในพนท 3 จงหวด (สพรรณบร ชมพร และ
นครศรธรรมราช) จานวน 69 รายทนาขาวเปลอกมาจานาและมปรมาณขาว ทเขาโครงการรบ
จานาเพยง 410.56 ตน ทงนเพราะเกษตรกรทเขาโครงการจะมคาใชจายเฉลยตนละ 443.36
บาท (คาดอกเบย คาขนสง คากระสอบและคาอนๆ ) ในขณะทราคาขาวปรบเพมขนมาเพยงตน
ละ 200 บาทเทานน (ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ ไมปรากฎป ) ความไมสาเรจของ
14 โครงการรบจานนาขาวเปลอกเปนโครงการนารองเลกๆ ซงแรกเรมจดตงโดย ธ.ก.ส. อนเปนผลจากแรงผลกดนทางการเมอง ท
จะให ธ .ก.ส. เลอนกาหนดการชาระหนของเกษตรกร และเพอใหเกษตรกรเกบขาวไวขายในชวงทไดราคาด โดยฝากขาวไวท
โกดงของ อคส. 15 หลกการทวๆไปของโครงการรบจานาขาวเปลอกคอการใหเงนกในอตราดอกเบยตาแกเกษตรกรโดยใชขาวเปลอกเปน
หลกประกนในการชาระหนเงนก ทงนเพอบรรเทาความเดอดรอนทางการเงนแกเกษตรกรและในขณะเดยวกนจะชวยใหปรมาณ
ขาวเปลอกออกสตลาดในชวงฤดกาลเกบเกยวนอยลง ซงจะทาใหระดบราคาขาวเปลอกในชวงเกบเกยวไมตกตาลงมากนก
สาหรบชาวนาทจานาขาวเปลอกจะคาดหวงวาเมอเกบขาวเปลอกไวขายในชวงหลงฤดเกบเกยวจะขายไดในราคาทสงขนได
รายไดมากขน โดยการรบจานาจะอย ในชวงเดอนพฤศจกายนถงกมภาพนธ ในทวทกภาค ยกเวนภาคใต สวนในภาคใตจะเรม
โครงการในชวงเดอนมนาคมถงพฤษภาคม ของทกป สวนรายละเอยดของวธการรบจานาจะมการเปลยนแปลงไปในแตละป ซง
ในทนจะไมขอกลาวถง
11
โครงการในปแรกทดาเนนงานเปนเพราะชาวนาทเขารวมโครงการกลวจะสญเสยประโยชนทควร
จะไดไปสวนหนง อยางไรกตาม ในปตอๆมา หลงจากทไดมการปรบปรงเงอนไขของโครงการ
เชน (1) เกษตรกรทนาขาวเปลอกมาจานาสามารถเกบขาวไวทยงฉางของตนเอง ไดเพอลดภาระ
คาใชจายในการขนยาย (2) การลดอตราดอกเบยทเกษตรกรจะตองจายใหตาลง เปนตน เปน
สาเหตสาคญทาใหเกษตรกรเขามาใชประโยชนจากโครงการมากขน
โครงการรบจานาขาวเปลอกไดรบการเปลยนแปลงอยางสาคญในฤดกาลผลตป 2529/30
เพราะไดเปลยนแปลงจ ากโครงการเสรมมาเ ปนโครงการหลก ทงน รฐบาลไดผลกดนให ธ.ก.ส.
เขามามบทบาทในการ รบจานาขาวเปลอกจานวนมากเปนครงแรก เพอรกษาระดบราคาขาว
ไมใหตกตาโดยการชลอการขายของเกษตรกร พรอมกบ กาหนดให ธ .ก.ส. เรยกเกบ ดอกเบย
จากเกษตรกรรอยละ 3 ตอป ในชวงเดอนมกราคมถงมถนายน และรอยละ 6 ตอปในชวงเดอน
กรกฏาคมถงสงหาคม ผลของการดาเนนงานตามโครงการในป ดงกลาว พบวาระดบราคา
ขาวเปลอกชนดตางๆไดปรบตวสงขน เกษตรกรจง มาเขารวมโครงการรบจานาขาวเปลอกมาก
ขน เนองจากเหนวาราคาขาวเปลอกเพมขนมากกวาดอกเบยทจะตองจายใหกบ ธ.ก.ส.
ในปการผลต 2530/31 คณะกรรมการนโยบายและมาตรการขาว (กนข.) ในขณะนนได
เปลยนแปลงเงอนไขของอตราดอกเบยเสยใหม โดยกาหนด ใหเกษตรกรเสยดอกเบยรอยละ 3
ตอปตลอดระยะเวลาจานา โดยท ธ .ก.ส. จะไดรบเงนชดเชยดอกเบยเงน กจากกองทนสงเคราะห
เกษตรกรนอกจากนในป ดงกลาว คณะกรรมการ กนข . ยงไดกาหนดใหมโครงการอนๆเปน
โครงการเสรมอกดวย เชน โครงการรบซอขาวเปลอกของกองทพบก 15
16 โครงการแทรกแซงตลาด
ขาวเปลอกของกระทรวงมหาดไทย ตลอดจนโครงการเรงระบายขาวสารสงออกเพอยกระดบ
ราคาขาวเปลอกตามฤดกาลผลตของกระทรวงพาณชย 16
17
ตอมาในป การผลต 2534/35 รฐบาลไดปรบเปลยนงาน กองทน สงเคราะหเกษตรกรท
ตงขนในป 251718
16 โดยกองทพบกรบซอขาวเปลอกจากเกษตรกรรายยอยในราคาสงกวาราคาทองถนแลวนาขาวเปลอกนนมาแปรสภาพเปน
ขาวสารเพอบรโภคในกองทพ
มาเปนคณะกรรมการนโยบายและมาตรการชวยเหลอเกษตรกร(คชก.) และได
ออกระเบยบวาดวยกองทนรวมเพอชวยเ หลอเกษตรกร พ.ศ. 2534 พรอมกบจดตง “กองทนรวม
เพอเกษตรกร” ขนโดยมวตถประสงคเพอชวยเหลอเกษตรกรทงระบบครอบคลมสนคาเกษตรทก
ชนด ดงนนโครงการตางๆทเกยวกบการแทรกแซงระดบราคาจงอยภายใตการสนบสนนเงนทน
จากกองทนรวมฯ น รวมทงโครงการรบจานาขาวเปลอกของ ธ .ก.ส. ดวย (หนวยวจยธรกจ
เกษตร 2539) นอกจากนเงนชดเชยดอกเบยเงนกใหกบ ธ.ก.ส. ไดนามาจากกองทนฯดงกลาว
พรอมทงไดเปลยนแปลงจานวนเงนกทเกษตรกรไดรบจากรอยละ 80 เปนไมเกนรอยละ 90 ของ
17 โครงการนรฐบาลขายขาวสารในราคาทตากวาราคาตลาดใหแกผซอทงทเปนรฐบาลและเอกชนตางประเทศ 18 ในป 2493 ถง 2517 เงนคาธรรมเนยมการสงออกขาวตองสงเขาเปนรายไดของแผนดนทงหมด การเปลยนแปลงรฐบาลอน
เนองจากการเรยกรองประชาธปไตยของนกเรยน นกศกษา ในยคนนไดมการเสนอใหมการเปลยนระบบการจดเกบคาธรรมเนยม
สงออก โดยทานรองปลดกระทรวงเกษตรในขณะนน(นายเถลง ธารงนาวาสวสด) ไดเสนอใหนาเงนคาธรรมเนยมการสงออกขาว
มาจดตงเปนเพอชวยเหลอชาวนา จงไดม พรบ.กองทนสงเคราะหเกษตรกรเกดขน
12
ราคาเปาหมาย (ดรายระเอยดหลกเกณฑการดาเนนงานรบจานาขาวเ ปลอกโดย ธ .ก.ส. ในชวง
ระหวางป 2527-2538 ได ดงตารางผนวกท 2) ในชวงระยะแรกของการดาเนนโครงการรบจานา
บนเทง มาแสง (2537) ไดสรปวาเกษตรกรทเขารวมโครงการรบจานาขาวเปลอกในปการผลต
2534/35 จะมรายไดสงกวาเกษตรกรทไมไดเขารวมโครงการรบจานา ท งนเพราะหลงฤดกาล
เกบเกยวผานไปชาวนาจะขายขาวไดในระดบราคาทเพมขน อยางไรกตาม เจมศกด ปนทอง
(2527) ไดพบวาผลประโยชนทางเศรษฐกจทเกดจากโครงการ รบจานาในชวงป 2525/26 รอยละ
54 ตกอยกบโรงสขาวและผสงออก อกรอยละ 33 ตกอยกบหนวยงา นของรฐและคนกลางท
เกยวของ ในสวนของเกษตรกรจะไดรบเพยงรอยละ 6 ของผลประโยชนทเกดขนเทานนเอง
ในปการผลต 2541/42 และ 2542/43 รฐบาลไดปรบ เพมราคาจานาใหเกษตรกรและ
สถาบนเกษตรกรสามารถ นามาใชเปนหลกประกนในการ กเงนไดสงถงรอยละ 95 ของราคา
เปาหมาย และให ธ .ก.ส. รบจานาขาวเปลอกเฉพาะขาวเปลอกในยงฉางข องเกษตรกร และเมอ
พนฤดเกบเกยวไปแลวระดบราคาขาวเปลอกไมไดปรบตวดขนรฐบาลจงไดเพมโครงการ
แทรกแซงตลาดขาวเปลอก โดยให อคส . กเงนจากธนาคารกรงไทยไป รบซอขาวสารจากโรงส
โดยกาหนด ใหโรงสซอขาวเปลอกจากเกษตรกรในราคาทกาหนด แตสถานการณราคา
ขาวเปลอกยงไมดขน กนข .ไดมมต ให เกษตรกร และสถาบนเกษตรกรทไมมยงฉางใหนา
ขาวเปลอกไปฝากไวทเกบหรอยงฉางของ อตก . หรอของโรงสท อตก . เชาไวและนาใบประทวน
สนคาท อตก. ออกใหไปจานากบ ธ.ก.ส. (ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ ไมปรากฏป)
ในป 2543/44 สถานการณราคาขาวเปลอกยงไมดขน รฐบาลไดดาเนนโครงการรบจานา
ขาวเปลอกนาปและโครงการรบจานาขาวสารและมาตรการอนๆ ไปพรอมๆกน โดย ขาวเปลอก
นาปรบจานาตงแตเดอนพฤศจกายนถงมนาคม แ ละขาวเปลอกนาปรงรบจานาตงแตเดอน
มนาคมถงเดอนสงหาคม และในปนเองไมไดกาหนดราคาเปาหมายแตใชกาหนดราคารบ
จานาแทน นนหมายถงวาเกษตรกรสามารถ นาขาวเปลอกมาจานาและ กเงนไดรอยละ
100 ของราคาท กนข. กาหนด สาหรบหลกเกณฑอนๆยงคงถอปฏบตเชนเดยวกบโครงการใน
ปทผานมา และเมอรฐบาลภายใตพรรคไทยรกไทย โดยการนาของนายกรฐมนตรทกษณ ชนวตร
เขามาบรหารประเทศในเดอนกมภาพนธ 2544 ไดปรบปรงโครงการรบจานาใหม โดยให ธ .ก.ส.
รบจานาใบประทวนสนคาท อตก . และ อคส. ออกใหแกเกษตรกรทนาขาวเปลอกนาปรง ป 2544
ไปฝากไว ซงเรมดาเนนการตงแตเดอนเมษายน ถงสงหาคม 2544 กาหนดระยะเวลาไถถอน 5
เดอน พรอมกบขยายวงเงนรบจานาเปนไมเกนรายละ 350,000 บาท และกาหนดเเ งอนไขให
สามารถนาขาวเปลอกนาปรงท อตก .และ อคส. รบฝากไวไปสแปรสภาพเปนขาวสารและเกบไว
ในคลงสนคากลาง การดาเนนงานดงกลาว อคส . และ อตก . จะตองตกลงกบโรงสไมใหคดคา
ฝากขาวเปลอกในชวงเวลา 3 เดอนแรก ทรบฝากขาวเปลอกจากเกษตรกร โดยมคณะกรรมการ
พจารณาระบายขาวตามโครงการรบจานาขาวเปลอกนาปรงทประกอบดวย อธบดกรมการคา
ภายในเปนประธาน และผแทน อคส. อตก. กรมการคาตางประเทศ และกรมการคาภายใน เปน
คณะกรรมการบรหารจดการขาวเปลอกทฝากไวไมใหเกน 3 เดอน
13
โครงการรบจานาขาวเปลอกนาปรงป 2544 ถอไดวาเปนตนแบบของโครงการรบจานา
ใบประทวน ตอเนองมา จนถงปการผลต 2551/52 (ทไดปรบเปลยน นโยบายไปเปนโครงการ
ประกนรายไดข นตา ) ทงนรฐ บาลไดเพม ราคาเปาหมายของการรบจานา ใหสงกวาระดบราคา
ตลาดไปพรอมๆกบการเพมปรมาณเปาหมายของการรบจานา พรอมกนนได มมาตรการใหโรงส
เอกชนเขามาเปนกลไกทสาคญในกระบวนการรบจานาขาวเปลอก เพมเตมจากก ารใชกลไกของ
ธ.ก.ส. และสถาบนสหกรณทไดดาเนนการรบจานาและฝากขาวไวกบยงฉางของเกษตรกรแตละ
รายหรอสถาบนเกษตรกรในแหลงการผลต รวมถงไดใหมการรบจานาใบประทวนสนคาโดยให
เกษตรกรนาขาวเปลอกมาจานากบโรงสและใหโรงสโดยม อตก. และ อคส. เปนผออกใบประทวน
สนคาใหกบเกษตรกร เมอเกษตรกร ไดรบใบประทวนแลวสามารถนา ใบประทวนมาขนเงนกบ
ธ.ก.ส. ตามราคาทประกาศรบจานา ซงในปการผลต 2544/45 และปการผลต 2545/46 ได
เปลยนแปลงหลกเกณฑ โดยกาหนดปรมาณเปาหมายการรบจานาเพมจาก 2.5 ลานตน เปน 8.7
ลานตน ในปการผลต 2544/45 และเปน 9 ลานตนในปการผลต 2545/46
ในปการผลต 2546/47 และ 2547/48 ซงเปนชวงของรฐบาลของพรรคไทยรกไทย
นอกจากจะมการขยายขนาดของโครงการรบจานา โดยมเปาหมายของการรบจานาถง 9.0 ลาน
ตนขาวเปลอก(หรอประมาณเกอบ 1 ใน 3 ของผลผลตขาวทงประเทศ) พรอมกบขยายราคารบ
จานาใหสงกวาระดบราคาตลาด ทงนสาหรบขาวหอมมะลคณภาพตางๆ ไดยกระดบราคาสงขน
จากเดมตนละ 3,000 บาทหรอเพมขนประมาณรอยละ 43-45 สาหรบขาวหอมจงหวดไดเพมขน
ตนละ 2,000 บาทหรอประมาณรอยละ 35 ขาวเจานาปปรบเพมขนตนละ 1,240-1,440 บาท
ขนอยกบเปอรเซนตของการสเปนขาวสาร สาหรบขาวปทมธาน เพมขนนอยกวาขาวชนดอนๆ
หรอเพมขนตนละ 600บาทหรอรอยละ 10 ของระดบราคาเดม(ตารางท 2)
การปรบเพมราคารบจานาดงกลาวได สงผลใหเกษตรกรนาขาวเปลอกทผลตไดมา เขา
โครงการรบจานาสงมากขนจาก 2.7 ลานตนในปการผลตป 2546/47 เปน 9.4 และ 9.5 ลานตน
ในปการผลต 2547/48 และปการผลต 2548/49 ตามลาดบ ทาใหมลคาการรบจานาเพมจาก
12,429 ลานบาท ในปการผลต 2546/47 เปน 71,773 ลานบาท ในปการผลต 2548/49 ใน
ขณะเดยวกนการมาไถถอนคนของเกษตรกรกลบลดนอยลง (ตารางท 3) เปนผลใหขาวหลด
จานาตกเปนของรฐในจานวนทมากขนไปจากเดมกวาทเคยเปนมา
14
ตารางท 2 เปรยบเทยบราคารบจานาขาวเปลอกนาปปการผลต 2546/47 และ2547/48
(ความชนไมเกน 15%)
ชนดขาว ป 2546/47 ป 2547/48 จานวน
เปลยนแปลง
%
เปลยนแปลง
บาทตอตน
ขาวเปลอกหอมมะล 7,000 10,000 +3,000 +42.86
ชนดสไดตนขาว 42 กรม 6,900 9,900 +3,000 +43.48
ชนดสไดตนขาวได 36 กรม 6,700 9,700 +3,000 +44.78
ขาวเปลอกหอมจงหวด
ชนดสไดตนขาว 40 กรม 5,700 7,700 +2,000 +35.09
ชนดสไดตนขาว 36 กรม 5,620 7,620 +2,000 +35.59
ชนดสไดตนขาว 34 กรม 5,460 7,460 +2,000 +36.63
ขาวเปลอกเจานาป
ชนดสเปนขาวสาร 100% 5,330 6,600 +1,270 +23.83
ชนดสเปนขาวสาร 5% 5,235 6,500 +1,265 +24.16
ชนดสเปนขาวสาร 10% 5,045 6,400 +1,355 +26.86
ชนดสเปนขาวสาร 15% 4,950 6,300 +1,350 +27.27
ชนดสเปนขาวสาร 25% 4,760 6,200 +1,440 +30.25
ขาวเปลอกปทมธาน 6,000 6,600 +600 +10.00
ขาวเปลอกหอมสพรรณบร 5,400 6,500 +1,100 +18.52 ทมา: ฝายเลขานการ กนข. กรมการคาภายใน พฤศจกายน 2547
หมายเหต: 1. มผลบงคบใชตงแตเรมโครงการรบจานาขาวเปลอกนาป ปการผลต 2547/48 ในวนท 1 พฤศจกายน 2547 เปนตนไป
2.ขาวเปลอกหอมมะล ราคารบจานาใบประทว นขางตนใหปรบเพม-ลด ตามจานวนกรมในอตรากรมละ 50 บาท สวน
ราคารบจานาขาวเปลอกหอมมะลทยงฉางของเกษตรกร ใหกาหนดราคารบจานาตนละ 9,700 บาท
3.ขาวเปลอกหอมจงหวดในภาคเหนอตอนลางและภาคกลางราคารบจานาใบประทวนขางตนเปนไปตามคณภาพท
กาหนดและปรบเพม-ลดตามจานวนกรมละ40บาทสวนราคารบจานาทยงฉางเกษตรกรใหรบจานาตนละ 7,460 บาท
15
ตารางท 3 จานวนและมลคาขาวเปลอกนาปทรบจานาและการไถถอนคน ชวงปการผลต
2545/46-2550/51
ยงฉาง ใบประทวน รวม
รบจานา ไถถอน %
ไถถอน รบจานา ไถถอน
%ไถ
ถอน รบจานา
ไถถอน
%
ไถ
ถอน
ปรมาณ(ตน)
2545/46 750,040 748,130 99.75 3,022,927 108,408 3.59 3,772,967 856,538 22.79
2546/47 332,523 331,401 99.66 2,205,890 344,571 15.62 2,538,413 675,972 26.63
2547/48 436,849 413,124 94.57 8,205,087 106,449 1.30 8,641,936 519,573 6.01
2548/49 1,183,553 762,904 64.46 4,064,285 401,544 9.88 5,247,838 1,164,448 22.19
2549/50 532,290 517,615 97.24 356,924 354,146 99.22 889,214 871,761 98.04
2550/51 129,173 49,783 38.53 53,602 47,778 89.13 182,775 97,561 53.38
มลคา(ลานบาท)
2545/46 3,897.44 3,830.87 98.29 15,065.70 579.21 3.84 18,963.14 4,410.08 23.26
2546/47 1,636.37 1,585.31 96.88 10,113.52 1,579.02 15.61 11,749.89 3,164.33 26.93
2547/48 2,750.09 2,622.98 95.38 36,458.97 526.03 1.44 39,209.06 3,149.01 8.03
2548/49 11,622.57 7,436.14 63.98 33,174.45 3,270.41 9.85 44,797.02 10,706.55 23.89
2549/50 4,710.52 4,578.51 97.20 2,491.73 2,471.73 99.20 7,202.25 7,050.24 97.89
2550/51 1,120.98 433.38 38.66 361.72 323.28 89.37 1,482.70 756.66 51.03 ทมา: ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร
ในชวงปลายป 2549 ไดมการเปลยนแปลง รฐบาลจากพรรคไทยรกไทย เนองจากการ
รฐประหาร และ เมอไดมรฐบาลชวคราวซงม พลเอกสรยทธ จลานนท เปนนายกรฐมนตร การ
ดาเนนโครงการรบจานา ขาวเปลอกในฤดนาปปการผลต 2549/50 ของรฐบาลพล เอกสรยทธใน
ขณะนนยงดาเนนเหมอนกบปทผานมา ตอมาในเดอนกรกฏาคม 2550 ไดมการเปลยนแปลง
คณะกรรมการนโยบายและมาตรการขาว (กนข.)มาเปนคณะกรรมการนโยบายขาวแหงชาต
(กขช.) คณะกรรมการ กขช. ไดปรบลดเปาหมายปรมาณการรบจานาลงจาก 9 ลานตนมาเปน 8
ลานตน ทงนเพอใหเปนไปตามยทธศาสตรขาวไทย18
19 พรอมกบปรบราคารบจานาเปาหมายในฤด
นาปรง ใหใกลเคยงกบราคาตลาด โดยกาหนดใหขาวหอมมะล (ชนดทสไดตนขาว 36-42 กรม)
ตนละ 7,200-9,000 บาทตอตน ขาวเปลอกเจานาป 25%-100% ตนละ 5,900-6,500 บาทตอตน
และขาวเปลอกเหนยว 10% (คละ, เมลดยาว ) ตนละ 7,500 บาทและ 7,700 บาทตอตน
ตามลาดบ ขาวเปลอกปทมธาน รบจานาตนละ 6,700-7,000 บาท ขาวเปลอกหอมจงหวดตนละ
7,200-7,500 บาท (ฝายเลขานการ กขช.2550)
19 ยทธศาสตรขาวไทยไดมแผนการปรบลดการแทรกแซงของรฐในตลาดขาวเปลอกลงปละ 10%
16
สาหรบในฤดนาป ปการผลต 2550/51 ไดคงเปาการรบจานา มาไวท 8 ลานตน
ขาวเปลอก พรอมกบการกาหนดราคารบจานาเพมจากปการผลต 2549/50 อกเลกนอย โดย
ขาวหอมมะล(ชนดทสไดตนขาว 36-40 กรม) ตนละ 9,000-9,300 บาทตอตน(สงกวาปทผานมา
300 บาท) ขาวหอมจงหวด (ชนดสไดตนขาว 34-40 กรม) ตนละ 7,500 -7,800 บาท (สงกวาปท
ผานมา 300 บาท) ขาวเปลอกเจานาป 25%-100% ตนละ 6,100-6,700 บาท(สงกวาปทผานมา
200 บาท) ขาวเปลอกปทมธาน (ชนดสไดตนขาว 36-42 กรม) ตนละ 6,900-7,200 บาท (สงกวา
ปทผานมา 300 บาท) และขาวเปลอกเหนยว 10% (คละ, เมลดยาว) ตนละ 7,500 บาทและ
7,700 บาทตอตนตามลาดบ (ฝายเลขานการ กขช.2551a) และมกาหนดระยะเวลาการไถถอนคน
ภายใน 4 เดอน สาหรบในฤดนาปรงมการเปลยนแปลงไปจากอตราทกลาวถงเพยงเลกนอย
เนองจากสถานการณขาวในปนเปนสถานการณทราคาขาวไดมแนวโนมปรบตว สงขน การ
ประกาศราคารบจานาใกลเคยงกบราคาตลาดไดมผ ลทาใหจานวนขาว เปลอกทเขาสโครงการรบ
จานาลดลงในฤดนาปเหลอเพยง 1.81 ลานตน และในฤดนาปรงอก 1.64 ลานตน (รวมทงป
3.45 ลานตน ในปการผลต 2549/50 และในขณะเดยวกนกไดจดทาแผนการระบายขาวในสตอก
ออกเปนระยะ ซงไมสงผลกระทบตอตลาดการคาขาวแตอยางใด และสามารถระบายขาวสาร
คงเหลอในสตอกไดลดลงเหลอเพยงจานวน 2.1 ลานตน
เมอรฐบาลของพรรคพลงประชาชน ซงมนายสมคร สนทรเวช เปนนายกรฐมนตร ไดเขา
มาบรหารประเทศตอจากรฐบาลพลเอกสรยทธ จลนานนท พบวา ในระยะแรกยงคงเปาหมายและ
ราคารบจานาในฤดนาปตามท กขช . ไดอนมตไวในรฐบาลกอนหนาน แต เนองจากในชวงครงป
แรกของป 2551 ระดบราคาขาวในตลาดตางประเทศไดปรบตวเพมสงขน อยางมากอนเนองจาก
สถานการณ วกฤตอาหารและพลงงานโลก 19
20 พรอมๆกบการปรบตวของราค าขาวเปลอก ใน
ประเทศทระดบฟารม ในเดอน มถนายน 2551 เกษตรกรไดเรยกรองใหรฐบาลไดเรยกรองให
รฐบาลประกาศราคารบจานาในฤดนาปรงป 2551 ใหเทากบราคาตลาดซงในขณะนนราคา
ขาวเปลอกทระดบฟารมไดขนไปสงถงตนละ 15,000 บาท ทาใหคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบให
กระทรวงการคลงและ ธ.ก.ส. ดาเนนการรบจานาขาวเปลอกนาปรงความชนไมเกน 15% ทตนละ
14,000 บาท (ฝายเลขานการ กขช. 2551b) ซงไดปรบเพมราคาสงถงรอยละ 97.18 (ตารางท 4)
20 ราคานามนดบในตลาดการคานามนโลกไดปรบตวสงขน ในขณะเดยวกนราคาพชอาหารหลก การปรบตวเพมขนของราคาขาว
มสาเหตจากการหยดสงออกของจนและอนเดยเนองจากมปรมาณสตอกขาวทลดตาลง นอกจากนการทเวยดนามไดชลอการ
สงออกและตอมาหยดการสงออกไดทาใหราคาขาวในตลาดระหวางประเทศปรบตวสงขนอยางรวดเรวในชวงระหวางเดอนมนาคม
ถงกรกฏาคม 2551
17
ตารางท 4 ราคารบจานาขาวเปลอกฤดนาปรง ป 2550 เปรยบเทยบกบป 2551 (ณ
ความชนไมเกน 15%)
ชนดขาว นาปรงป 2550 นาปรงป 2551 การเปลยนแปลง(%)
บาทตอตน
ขาวเปลอกเจานาปรง 7,100 14,0000 97.18
ขาวเปลอกปทมธาน 7,100 14,000 97.18 ทมา: ฝายเลขานการ กขช. (2551b)
ผลจากการปรบเพมระดบราคารบจานาอยางมากใน รฐบาลของนายสมคร สนทรเวช ได
สงผลตอการดาเนนนโยบายรบจานาขาวเปลอกในฤดนาปปการผลต 2551/52 เมอนายสมชาย
วงศสวสด ไดเขามาดารงตาแหนง เปนนายกรฐมนตร ทงนเพราะแมระดบราคาขาวในตลาดโลก
จะลดลงมาถงรอยละ 40 จากทเคยขนไปสงสดและราคาขาวเปลอ กในตลาดรบซอของเอกชนได
ลดลงมาจนตากวาเกวยนละ 10,000 บาท กตาม แตรฐบาลยงคงระดบราคารบจานาไวในระดบท
สงทงนเพราะดาน หนงเปนการเรยกรองจากเกษตรกรและขณะเดยวกนอกดานหนงพรรค
การเมองทเขามาบรหารประเทศดงกลาวในขณะนนมความประสงคในการจด ทานโยบายประชา
นยมเพอสรางคะแนนเสยงกบประชาชน ดงนนหากเปรยบเทยบราคารบจานาระหวางฤดนาป
2550/51 กบฤดนาป 2551/52 พบวาไดมการเพมระดบราคารบจานาถงเกอบรอยละ 80 สาหรบ
ขาวเปลอกนาป และประมาณรอยะละ 60 และ 66 สาหรบขาวหอมมะลและขาวหอมจงหวด
ตามลาดบ(ตารางท 5)
การปรบราคาจานาเพมขนแมจะเปนเหตผลดานนโยบายเพอการยกระดบรายไดให
เกษตรกรมระดบรายไดทสงขนกตาม แตการยกระดบราคาทสงกวาระดบราคาตลาด และมการ
รบจานาตามเปาหมายจานวนมากยอมสรางผลกระทบตอกจกรรมของตลาดกลางขาวเปลอก
ทงนเพราะรฐไดกลายเปนผรบซอขาวเปลอกรายใหญในทองตลาด การศกษาชองทางการตลาด
ขาวเปลอกของศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกตไดรายงานไววานบจากมการปรบเปลยนรปแบบ
โครงการรบจานาขาวเปลอกไปสการแทรกแซงกลไกตลาดในรปของการประกนราคาขนตา ทาให
มการเปลยนแปลงในชองทางตลาดขาวจากเดมทเกษตรกรขาย ผานพอคาในหมบานและตลาด
กลาง ไปสการขายผานโรงสเปนสาคญ (ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต 2547) นอกจากนระดบ
ราคารบจานาทปรบตวสงขนมากในระยะเวลาตอมาไดสรางภาระทางการคลงใหกบประเทศท
จะตองจดหาเงนมาใหการอดหนนกบโครงการดงกลาว 20
21 แมมลคารบจานาจะลดลงในป 2549/50
และป 2550/51 แตหากพจารณาจากการมาไถถอนคนของเกษตรกรทนาขาวมาจานาในโครงการ
21 ดงจะเหนวามลคาของการรบจานามสงขนเปนลาดบจาก 12.43 พนลานบาท ในป 2546/47 ไดเพมขนเปน 71.78 พนลานบาท
ในป 2548/49
18
ตารางท 5 ราคารบจานาขาวเปลอกฤดนาป ปการผลต 2550/51 เปรยบเทยบกบป
2551/52 (ณ ความชนไมเกน 15%)
ชนดขาว ป 25450/51 ป 2551/52 การเปลยนแปลง(%)
บาทตอตน
ขาวเปลอกหอมมะล
ชนดสไดตนขาว 42 กรม 9,300 15,000 +61.29%
ชนดสไดตนขาวได 36 กรม 9,000 14,400 60.00
ขาวเปลอกหอมจงหวด
ชนดสไดตนขาว 40 กรม 7,800 13,000 66.67
ชนดสไดตนขาว 38 กรม 7,700 12,800 66.23
ชนดสไดตนขาว 36 กรม 7,600 12,600 65.79
ชนดสไดตนขาว 34 กรม 7,500 12,400 65.33
ขาวเปลอกเจานาป
ชนดสเปนขาวสาร 100% 6,700 12,000 79.10
ชนดสเปนขาวสาร 5% 6,600 11,800 78.79
ชนดสเปนขาวสาร 10% 6,500 11,600 78.46
ชนดสเปนขาวสาร 15% 6,300 11,200 77.78
ชนดสเปนขาวสาร 25% 6,300 10,800 71.43
ขาวเปลอกปทมธาน
ชนดสไดตนขาว 42 กรม 7,200 12,000 66.20
ขาวเปลอกเหนยว
ขาวเปลอกเหนยว10% เมลดยาว 7,700 10,000 29.87
ขาวเปลอกเหนยว 10% ชนดคละ 7,500 9,000 20.00 ทมา: ฝายเลขานการ กนข. กรมการคาภายใน พฤศจกายน 2547
หมายเหต: ราคารบจานาขาวเลอกหอมมะลทยงฉางของเกษตรกรบวกเพมใหอกตนละ 1,000 บาท เชนเดยวกบราคารบจานา
ขาวเปลอกเหนยวทยงฉางเกษตรกรใหเพมอกตนละ 1,000 บาท เกษตรกรทเขารวมโครงการจะจานาไดในวงเงนไมเกน 500,000
บาท
พบวาในแตละปมการไถถอนคน 21
22จานวนนอยมากโดยเฉพาะการจานาใบประทวน โดยในป
2547/48 มการมาไถถอนเพยงรอยละ 5 ของจานวนทรบจานา สาหรบในป2549/50 และป
2550/51 เปนการใชนโยบายการรบจานาในระดบราคาทใกลเคยงกบราคาตลาดทาใหมปรมาณ
ขาวทเขาสโครงการฯ ในจานวนนอย และมผลตอการไถถอนในระดบทสง (ดเพมเตมในตารางท
3) ซงหากเปนเชนนจะนาไปสผลกระทบตองบประมาณของรฐ ในการอดหนนโครงการรบจานา
การบรหารจดการขาวในสตอกและรวมถงการจดระบายขาวออกจากสตอกตามมา
22 การจานาทยงฉางกาหนดระยะเวลาใหเกษตรกรมาไถถอนภายในเวลา 4 เดอน สาหรบกรณของการจานาใบประทวนกาหนด
ระยะเวลาไถถอนไมเกน 3 เดอน
19
เปนทกลาวกนวา โครงการรบจานาขาวเปลอกในชวง 5-6 ปทผานมาไดถกพฒนา
ยกระดบไปสโครงการทหวงผลทางการเมองมากกวาการหวงผลเพอการพฒนาตลาดขาวไทย
และอตสาหกรร มขาวไทย ทงนไดอาศยขออางทวาเกษตรกรสวนใหญยากจนและจาเปนจะตอง
ยกระดบรายไดของกลมคนดงกลาวใหสงขน
2.1 ผลกระทบจากมาตรการการแทรกแซงกลไกตลาดขาวเปลอกระดบฟารม
การทรฐบาลเพมปรมาณการรบจานาขาวเปลอก และปรบเปลยนวธดาเนนการรบจานา
จากเดมทใหรบจานาตากวาราคาตลาด ไปเปนการรบจานาเทากบราคาตลาดและตอมายงได
ยกระดบราคาเปาหมายทสงกวาราคาตลาด ซงแมนโยบายดงกลาวจะเปนการชวยเหลอ
เกษตรกรใหมรายไดมากขนจากการทานาเพอใหไดรบผลตอบแทนทเหมาะสม แตนโยบาย
ดงกลาวไดสรางผลกระทบในระบบการตลาดขาวไทยตามมา ซงสมพร อศวลานนทและอรอนงค
นยวกล (2549) ไดใหขอสรปไว ดงน
ประการแรก การขยายขนาดของโครงการรบจานาขาว ทาใหในป 2548/49 มปรมาณ
ขาวมากถง 1 ใน 3 ของปรมาณผลผลตทงหมดถกดงออกจากตลาดกลางไปสโครงกา รรบจานา
ทาใหรฐเปนผซอขาวเปลอกรายใหญในตลาด เปนการตดทอนประสทธภาพการทางานของตลาด
กลางในทางออม เนองจากอปทานขาวเปลอกทเขาสตลาดกลางลดลง ศนยวจยเศรษฐศาสต ร
ประยกต (2547) รายงานวาในชวงเวลาทรฐเปดรบจานาขาวเปลอก ขาวเปลอกสวนใหญจะถกนา
ผานโรงสทง ของเอกชนและ โรงสของสหกรณการเกษตรซงเปนผดาเนนการในกระบวนการรบ
จานาใบประทวนถงรอยละ 65.73 ปรมาณทขายผานตลาดกลางมนอยในสดสวนเพยงรอยละ
31.17 การทรฐรบจานาขาวไวเปนจานวนมาก เปนการสรางภาระ และเปนตนทน 22
23ตอการจดเกบ
สนคา การขนสง การแปรรป และการขายในขณะทรฐไมมประสทธภาพเพยงพอทจะบรหาร
กจกรรมดงกลาวได ดงนน การแทรกแซงกลไกตลาดขาวเปลอกดงกลาวในระยะยาวแลวจะไม
เปนผลดตอระบบตลาดขาวทงภายในประเทศและตลาดสงออก และจะทาใหคณภาพขาวเปลอก
โดยรวมลดลงและไมสอดคลองกบนโยบายการคาเสรทประเทศไทยจะเปดการคาเสรในสนคาขาว
ในป 2553 เพราะประสทธภาพและกลไกตลาด ขาวในระดบตางๆตกอยในภาวะ ออนแอและไม
สามารถจะ ใชประโยชนจากกา รเปดเสรทางการคา เพอทาใหประเท ศไทยเปนศนยกลางของ
การคาขาวของโลกตามทไดเคยคาดฝนกนไวได
ประการทสอง เปนสาเหตนาไปสการปลอมปนขาวซงสงผลกระทบตอตลาดขาวหอมมะล
ซงเปนตลาดขาวคณภาพของไทย การปลอมปนนนเกดจากการทรฐไปแทรกแซงกลไกตลาดขาว
หอมมะล โดยการรบจานาขาวหอมมะลจานวนมากและยกระดบราคาทสงกวาราคาตลาด ทาใหม
23 เชน คาใชจายในการออกใบประทวนและคา overhead สาหรบการรบซอขาวเปลอก 45 บาทตอตน คาฝากเกบขาวเปลอกท
ตองจายใหโรงส 20 บาทตอตนตอเดอน คาประกนภย 14 บาทตอตนตอ 6เดอน คาตรวจสอบคณภาพ 16 บาทตอตน คารกษา
คณภาพขาว 6 บาทตอตนตอเดอน คาขนถายตนละ 30 บาท คาใชจายในการเกบรกษาขาวสารทแปรสภาพ ในอตราไมเกนตน
ละ 216 บาทตอ 6 เดอนประกอบดวยคาฝากเกบ 120 บาทตอตนตอเดอน คาประกนภย 14 บาทตอตนตอ 6เดอน คาตรวจสอบ
คณภาพขาว 16 บาทตอตน คารกษาคณภาพขาว 36 บาทตอตนตอ 6 เดอน คาขนถายเกบ 30บาทตอตน (ฝายเลขานการ กขช.
ตลาคม 2550)
20
การนาขาวหอมจงหวด ขาว ปทมธาน หรอขาวหอมสพรรณบรไปปลอมปนกบขาวหอมมะล
สงผลใหคณภาพของขาวหอมมะลทมคณสมบตจาเพาะลดคณคาลง เปนผลตอ ตลาดการคาขาว
หอมมะลขาดความเชอมนในคณภาพของขาวหอมมะลจากประเทศไทย การทตลาดขาวหอมมะล
ในตางประเทศขาดความเชอมนในคณภาพขาวหอมมะลยอมจะมผลตอระดบราคาขาวหอมมะล
ตามมา เพราะตลาดและผบรโภคจะลดคาความจาเพาะ (economic rent)ของขาวหอมมะลให
ตาลง ซงจะสรางความเสยหายตอตลาดขาวหอมมะลของไทย และจะสงผลกระทบโดยตรงตอ
เกษตรกรในภาคตะวนออกเฉยงเหนอซงปลกขาวหอมมะลคณภาพชนนาตามมา
ประการท 3 การแทรกแซงตลาดในระดบสงโดยเฉพาะการยกระดบราคาสงกวาราคา
ตลาดดงกลาวไดสรางภาระตองบประมาณของประเทศเพอการแทรกแซงราคาขาวอยางมากทงท
เปนอยในปจจบนและทจะเกดขนในอนาคต นโยบายทใชอยนกลาวไดวา ไดกาวไมทนกบความ
เปนพลวตของตลาดการคาขาว เพราะเมอเกบขาวไวในจานวนมากแลวเมอใดทมความ
จาเปนตองระบายขาวออกจะมผลตอระดบราคาสงออกทลดลงเพราะตลาดจะคดลดอปทานขาวท
จะเขามาในตลาดจานวนมาก นอกจากน ยงคดลดไปถงคณภาพของขาวทจะระบายออกตามม า
ดวย ซงในทายทสดรฐบาลกจะตองระบายออกในระดบราคาทตาและตองแบกภาระการชดเชย
การขาดทนใหกบหนวยงานทเกยวของ รวมถงการชดเชยคาใชจายในการบรหารจดการโครงการ
ตามมาดวย
ประการสดทาย การขยายขนาดของโครงการรบจานาขาว ไดสงผลกระทบอยางสาคญ
ตอความสาเรจและการพฒนาตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนา (future market) ทงนเนองจาก
การทรฐไดซอขาวเกบไวในจานวนมากๆในระดบราคาทสงจะเปนการบนทอนตออปสงคและ
อปทานในตลาดซอขายสนคาขาวลวงหนา และไมจงใจใหผทเกยวของในวงการคาขาว เขามาใช
บรการของตลาดซอขายขาวลวงหนา ความขดแยงเชงนโยบายดงกลาวไดสรางความสญเสยตอ
โอกาสทางการตลาดและการลงทน ตลอดจนตอเศรษฐกจการผลตและการคาขาวของประเทศ
ไทยอยางมากตามมา
นอกจากน การทรฐรบจานาขาวเปลอกตลอดทง ป ไดสงผลตอพฤตกรรมในการใชพนธ
ขาวของเกษตรกรในเขตชลประทานหลายพนท เนองจากเกษตรกรตองการปลกใหได 3 ครงใน
รอบปจงไดหาขาวพนธเบาทมอายตากวา 90 วน (ขาวพนธเบา) ทมคณสมบตไมผานการรบรอง
พนธจากกรมการขาว ซงเปนทเกรงกนวาหาก ขาวพนธเบาดงกลาว มการขยายตวไป ในวงกวาง
แลว ยอมจะสงผลกระทบตอคณภาพขาว 5% ของไทยในตลาดการคาขาวระหวางประเทศ
ตามมา อกทงยงมประเดนใน เรองการสวมสทธเกษตรกร การทจรตทเกดขนในขนตอนการ
ดาเนนงานตางๆ รวมถงวธการระบายขาวออกจากสตอกของรฐทไมสามารถดาเนนการไดอยางม
ประสทธภาพและทาใหเกดการสญเสยในระหวางการจดเกบและการระบายออก ซงทาใหรฐตอง
ขาดทนจากการดาเนนโครงการในระดบสง(สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 2552a)
21
2.2 ความสญเสยจากโครงการรบจานา
ในเชงแนวคดแลว โครงการรบจานา ขาวเปลอกเปนโครงการทชวยชะลออปทานผลผลต
ขาวทจะออกสตลาดมากในชวงตนฤดเกบเกยว อนเปนผลจากความตองการเงนสดของเกษตรกร
โดยใหเกษตรกรสามารถนาขาวเปลอกมาเปนหลกประกนในการกยมเงน โดยคด มลคาของ
หลกประกนในอตราทตากวาหรอใกลเคยงกบมลคาตลาด ซง การปรบหรอชะลออปทานทมมาก
ในตอนตนฤดการเกบเกยวใหสมดลกบอปสงคทคอนขางคงทตลอดป มผลใหราคาตนฤดกาลกบ
ปลายฤดกาลเกบเกยวแตกตางกนนอยลง ซงถอวาเปนประโยชนในการสรางเสถยรภาพราคา
ขาว แต การทฝายนโยบายไดบดเบอนโครงการ ออกไปจากแนวคดเดม โดยดาเนนนโยบายทง
ยกระดบราคารบจานาใหสงกวาราคาตลาด ไปพรอมๆกบการขยายจานวนเปาหมายของการรบ
จานาในชวง เวลาทผานมา ซงเทากบวาฝายนโยบายไดเปลยนแปลงโครงการรบจานาใหเปน
โครงการประกนราคา(price guarantee)และเปนการบดเบอนกลไกการตลาดอยางมาก
จากการประเมนผลประโยชนทางเศ รษฐกจของโครงการรบจานาราคาขาวในปการผลต
2548/49 ของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2552a)24
ผลจากการทรฐไดยกระดบราคาจานาสงกวาระดบราคาขาวเปลอกในตลาดดงไดกลาวมา
ไดทาใหเกษตรกรสวนใหญไมมาไถถอนขาวเปลอกทไดนามาจานาไวกบรฐและ นบวนปรมาณ
ขาวเปลอกทสะสมอยในโกดงของรฐไดมปรมาณเพมสงขนเปนทวคณ อกทงเมอใดทคดจะระบาย
ขาวในสตอกทจดเกบไว กจะสงผลกระทบตอราคาขาวเปลอกในตลาดตามมา นอกจากนการทรฐ
ไดกาหนดระดบราคารบจานาไวคอนขางสงไดสงผลกระทบตองบประมาณท จะนามาใชในการ
แทรกแซงระดบราคาขาวเปลอกในตลาด ในฤดกาลผลตป 2551/52 พบวามปรมาณขาวเปลอกท
เขาโครงการรบจานาสงถง 5.17 ลานตน (ขอมล ณเดอนกนยายน 2552) ซงตองใชเงนเพอ
สนบสนนโครงการรบจานาขาวเปลอกไมนอยกวา 5 หมนลานบาท และเมอรวมก บปรมาณ
ขาวเปลอกทรบจานาไวในปทผานมาและไดสเปนขาวสารคงคางอยในสตอกจานวนประมาณ 4.7
ลานตน หรอคดเปนเงนไมตากวา 75,000 ลานบาท จะเหนวาจานวนวงเงนทจะตองนามาใชกบ
โครงการรบจานาขาวมสงเกนกวา 100,000 ลานบาท จากปญหาดานงบประมาณทจะ ตองใชใน
โครงการรบจานา เมอผนวกเขากบปญหาในการจดเกบและรวมถงการรวไหลในขนตอนของการ
รบจานา ไดนาไปสขอเสนอของการเปลยนแปลงนโยบายการรบจานาขาวเปลอกไปเปนโครงการ
ประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว ซงไดเรมนาใชในฤดนาปปการผลต 2552/53 เปนตนไป
(ตารางท 6) พบวาเฉพาะ
โครงการรบจานาทดาเนนงานในป 2548/49 มมลคาการขาดทนเปนเงน 20,756.58 ลานบาท(คด
เปนมลคาปจจบนป 2552) หากพจารณาจากปรมาณขาวเปลอกทนามาเขารวมโครงการจานวน
5.25 ลานตน พบวาจะมมลคาของการสญเสย 3,955.34 บาทตอตนขาวเปลอก
24 วธการคานวณประโยชนและการสญเสยทางเศรษฐกจของโครงการรบจานาซงไดจดทาไวโดยสถาบนวจยเพอการพฒนา
ประเทศไทย ไดแสดงไวในภาคผนวก A
22
ตารางท 6 คาใชจายและรายรบตามเวลาทเกดขนจรงและคานวณเปนมลคาปจจบนของ
โครงการรบจานาในปการผลต 2548/49
รายรบรายจาย รายการ ป 49 ป 50 ป 51 ป 52 มลคา
ปจจบน
เงนก 44,797.02 48,991.46
รวมคาใชจายดาเนนงาน 4,773.02 897.19 296.51 0.41 6,481.46
1. กระทรวงเกษตรฯ คาจดทะเบยนเกษตรกร 4.02 4.40
2. ธ.ก.ส. คาใชจาย ธ.ก.ส. รวม 2,138.35 181.33 28.84 - 2,561.33
-คาเชายงฉาง 94.68 - - - 103.55
-คาใชจายดาเนนงาน 2,005.62 - - - 2,193.41
-คาใชจายในการระบายฯ 38.05 181.33 28.84 - 264.38
3. อคส. คาใชจายรวม 2,575.48 715.86 267.67 0.41 3,855.33
ก. คาใชจายทเปนเงน 554.04 521.93 158.49 - 1,325.27
-คา overhead 87.47 54.60 - - 153.75
-คาใชจายในการขายฯ 72.10 92.28 - - 177.04
-คาเชาโกดงขาวเปลอก 93.56 27.30 4.93 - 136.47
-คาเกบรกษาขาวสาร 300.91 347.75 153.55 0.41 858.01
ข.คาใชจายทเปนตนขาว 2,021.44 193.94 109.18 - 2,530.06
-คาสแปรสภาพ 1,274.05 122.23 68.81 - 1,594.62
-คากระสอบและคาขนสง 747.39 71.70 40.37 - 935.44
4. กรมการคาภายใน คาใชจายในการดาเนนงาน 25.23 27.99
5. สานกงานตารวจฯ คาใชจายในการดาเนนงาน 30.00 - - - 32.81
6. สญเสยจากการเกบ รวมคาเสอมและสญเสย 328.32 305.96 23.03 - 708.42
-คาเสอม 218.88 278.15 21.59 - 557.65
-คาสญเสย 109.44 27.81 1.44 - 150.77
รวมรายจาย (1)+(2)+(3)+(4)+(5) 49,570.10 15,799.45 5,412.57 165.51 34,716.34
รายรบ 11,250.73 15,799.45 5,412.57 165.51 34,716.34
ก. การขาย 3,533.55 15,799.45 5,412.57 - 26,276.58
-ขายขาวเปลอก 1,764.12 1,783.21 430.58 - 4,277.22
-ขายขาวสาร 1,769.43 14,016.24 4,981.98 - 22,004.36
ข.ลกหนการคา 509.06 - - - 556.72
ค.ขาวเปลอกหลดจานายง
ฉางในสวน ธ.ก.ส.
7,208.13 - - - 7,883.04
ง.มลคาขาวคงคางในสตอก - - - 165.51 166.66
มลคาขาดทน -38,319.36 14,902.26 5,116.06 165.10 -20,756.58
ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2552a)
23
นโยบายประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว
การทรฐไดเขาไปแทรกแซงกลไกตลาดขาวจนรฐเปนผซอขาวเปลอกรายใหญในตลาด
จนเปนทหวาดเกรงกนวาในระยะยาวแลวจะสงผลกระทบตอกลไกตลาดขาวและเศรษฐกจขาว
ไทยทงระบบ ทาใหรฐบาลพรรคประชาธปตย ซงมนายอภสทธ เวชชาชวะ เปนนายกรฐมนตร ได
เสนอ ปรบเปลยนนโยบายจากโครงการรบจานาขาวเปลอกมาเปนโครงการประกนรายได
เกษตรกรผปลกขาว 24
25 ซงนโยบายประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว มฐานแนวคดมาจาก
หลกการประกนความเสยงเนองจากความผนผวนของราคา (put option) ในหลกการดงกลาวเปน
การประกนวาชาวนาจะลดความเสยหายจากราคาขาวในตลาดทตกตากวาทควร ไมใชเปนการ
ประกนวาราคาตลาดจะเปนอยางไรเมอชาวนาขายขาว (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย
2552b)
การประกนความเสยงเปน การจดทาสญญาขอตกลงระหวางรฐบาล (โดยม ธ .ก.ส. เปน
ตวแทน) กบเกษตรกรผปลกขาวแตละรายวาควรจะไดรบผลตอบแทนจากการปลกขาวในจานวน
เทาใด โดยรฐประกาศใหเกษตรกรผปลกขาวมาแจงถงจานวนพนทและปรมาณผลผลตพรอมกบ
การกาหนดราคาเปาหมายและพรอมทงจากดปรมาณผล ผลตสงสดทจะรบประกนรายได สาหรบ
เกษตรกรแตละราย เมอถงฤดกาลเกบเกยวหากระดบราคาอางองในขณะนนตกตากวาระดบ
ราคาเปาหมาย รฐจะจายสวนตางระหวางราคาเปาหมายกบราคาอางองเพอชดเชยรายไดของ
เกษตรกรทขาดหายไป ทงนในระยะเรมตนของโครงการรฐจะย งไมพจารณาหรอยงไมเรยกเกบ
เบยประกนความเสยง การปรบเปลยนนโยบายดงกลาวนอกจากจะสรางหลกประกนดานรายได
ใหกบเกษตรกรแลว ยงเปนการสนบสนนกลไกตลาดขาวเปลอกในระดบตางๆ ทงนเพราะ
เกษตรกรเมอเกบเกยวขาวสามารถทจะนาผลผลตไปจาหนายใหกบคนก ลางทใดกได และ
ขณะเดยวกนรฐจะลดบทบาทในการเปนผเกบสตอกขาวลงโดยใหเอกชนเปนผทาหนาทแทน
ทงนคณะกรรมการนโยบายขาว แหงชาต (กขช ) ไดใหความ เหนชอบจดทาโครงการ
ประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว สาหรบฤดนาปปการผลต 2552/53 พรอมกบไดกาหนดให
จดทาการขนทะเบยนเกษตรกรในชวงระหวางเดอน กรกฏาคม 2552-ตลาคม 2552 สวนการใช
สทธในการรบเงนประกนใหเกษตรกรสามารถเรมการใชสทธไดตงแตวนท 1 พฤศจกายน 2552
ไปจนถงสนเดอนกมภาพนธ ยกเวนเกษตรกรในภาคใต
1. ขนตอนการดาเนนงาน
สาหรบ ขนตอน การดาเน นงาน ของโครงการ ประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว สรป
สาระสาคญไดดงน:
25 เดมเรยกโครงการประกนราคาขาวและไดมการเปลยนแปลงชอเปนโครงการประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาวเมอการประชม
คณะกรรมการนโยบายขาวครงท 8/2552 วนท 16 กนยายน 2552 (ฝายเลขานการ กขช., 2552a)
24
(1) การประกาศเปาหมายพนทดาเนนการ ทงนรฐไดประกาศการประกนรายได
เกษตรกรผปลกขาวเปลอกหอมมะล (รวม กข.15) ขาวหอมจงหวด ขาวเปลอกเ จา ขาวเปลอก
ปทมธาน และขาวเปลอกเหนยวในพนทเพาะปลกขาวทวประเทศ
(2) การประกาศราคาเปาหมายและปรมาณประกนรายไดของเกษตรกร ทงน ได
กาหนดปรมาณและราคาประกนรายไดจากการขายขาวเปลอก ณ ความชนไมเกน 15% ดง
ตารางท 7 ทงนไดกาหนดราคาประกนรายไดขาวหอมมะลไวท 15,300 บาทตอตนและครวเรอน
ละไมเกน 14 ตน ขาวหอมจงหวดในราคา 14,300 บาทตอตนและครวเรอนละไมเกน 14 ตน ขาว
ตารางท 7 ชนดขาว ราคาประกนและปรมาณรบประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาวฤดนา
ป ปการผลต 2552/53
ชนดขาว ราคาประกนรายได(บาทตอตน) ครวเรอละ ไมเกน
(ตน)
1.ขาวเปลอกหอมมะล(รวม กข. 15) 15,300 14
2. ขาวเปลอกหอมจงหวด 14,300 16
3. ขาวเปลอกเจา 10,000 25
4. ขาวเปลอกปททธาน 10,000 25
5.ขาวเปลอกเหนยว 9,500 16 ทมา: ฝานเลขานการ กขช (2552b)
หอมจงหวดในราคา 14,300 บาทตอตน ใหสทธครวเรอนละไมเกน 16 ตน ขาวเปลอกเจาและ
ขาวเปลอกปทมธานราคาตนละ 10,000บาท ใหสทธครวเรอนละไมเกน 25 ตน สวนขาวเปลอก
เหนยวราคาตนละ 9,500บาท ใหสทธครวเรอนละไมเกน 16 ตน
(3) การรบขนทะเบยนเกษตรกรโดยกรมสงเสรมการเกษตร มชวงกรอบเวลาระหวาง
เดอน กรกฏาคม- ตลาคม 2552 ยกเวนในภาคใต เดอนกรกฏาคม 2552-กมภาพนธ 2553 ทงน
จะตองจดใหมการประชมประชาคมโดยคณะกรรมการระดบตาบลเพอรบรองพนทการเพาะปลก
และชนดของพนธขาว พรอมกบการออกหนงสอรบรองใหเกษตรกร
(4) เกษตรกรทผานการขนทะเบยนและรบรองพนทเพาะ ปลกขาว จะเขารบการจดทา
ขอตกลงสญญาประกนรายได กบ ธ.ก.ส. และพจารณาอนมต
(5) การกาหนดราคาอางองเพอการจายเงนชดเชย ใหคณะอนกรรมการกาหนด
เกณฑกลางอางองโครงการประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว เปนผกาหนดเกณฑกลางอางองท
จะใชเปนเกณฑในการจายเงนชดเชยรายไดใหเกษตรกรผปลกขาวทกวนท 1 และ 16 ของเดอน
(ซงเปนสวนตางของราคาประกนรายไดกบราคาอางอง)
(6) ระยะเวลาโครงการไดกาหนดตงแตเดอน กรกฏาคม 2552 –กรกฏาคม 2553
(7) การใชสทธในการประกนรายได เมอเกษตรกรมาทาสญญาประกนรายไดกบ
ธ.ก.ส. และไดกาหนดวนทประสงคใชสทธประกนรายได ใหเกษตรกรเลอกใชสทธไดตงแตวนถด
25
จากวนทาสญญาเปนตนไป แตไมเกนระยะเวลาการขอใชสทธประกนรายไดตามท กขช . กาหนด
(ภายในวนท 28 กมภาพนธ 2553 ยกเวนภาคใตภายใน 31 พฤษภาคม 2553)
(8) การจายเงน การจายเงนชดเชยร ายไดตามเกณฑกลางอางองใหเกษตรกร
ธ.ก.ส. จะจายชดเชยรายไดตามเกณฑกลางอางองใหแกเกษตรกรในวนทเกษตรกรใชสทธ
ประกนรายได ตามอตราทคณะอนกรรมการกาหนดเกณฑกลางอางองไดกาหนด โดยผานความ
เหนชอบจากประธาน กขช.
ทงนนบจากไดมการประกา ศราคาอา งองครงแรกซงใชสาหรบชวงวนท 1-15 เดอน
ตลาคม 2552 และราคาอางองในครงตอๆมาในทก 15 วน ไดแสดงไวในตารางท 8 โดยราคา
อางองในชวง 1-15 ตลาคม 2552 จะมราคาตากวาราคาอางองในชวงระหวาง 1-15 ธนวาคม
2552 ทงนเพราะมปจจยสองปจจยทเขามาเกยวข อง ปจจยแรกเมอฤดเกบเกยวผานไประดบ
ราคาจะคอยๆปรบสงขน สวนอกปจจยหนงเกดจาก การทผลผลตโลกเปลยนแปลงลดลงอน
เนองจากภยแลงในประเทศอนเดยจนทาใหผลผลตในประเทศอนเดยลดลงถงประมาณ 12 ลาน
ตน และการเกดอทกภยใน ประเทศฟลปปนสในชวงเดอนตล าคม 2552 ไดเปนสาเหตให เกด
ความตงตวในตลาดการคาขาวของโลกและมผลใหระดบราคาขาวในตลาดโลกปรบสงขน ซงใน
ขณะเดยวกนกไดสงผลกระทบมายงราคาขาวเปลอกของตลาดขาวภายในประเทศซงไดปรบตว
สงขนไปดวย เชนกน ทาใหราคาอางองทเกดจากการใชราคาตลาดเฉล ยมการปรบตวสงขนตาม
ราคาตลาดดวยเชนกน ราคาอางองทปรบเพมสงขนน ทาใหเกษตรกรทมาขอใชสทธในชวงตน
เดอนธนวาคมไดรบการชดเชยในสวนตางของราคาเปาหมายกบราคาอางองลดลง และในกรณ
ของขาวเปลอกปทมธาน และขาวเปลอกเหนยวราคาอางองไดปรบสงข นเกนกวาราคาเปาหมาย
ทาใหไมมการจายเงนสวนตางในตนเดอนธนวาคม 2552
ตารางท 8ราคาเปาหมายและราคาอางองในชวงเดอนตลาคม ถงกลางเดอนธนวาคม
2552
ชนดขาวเปลอก ราคาประกน
(บาท)
ราคาอางอง(บาท)
1-15 ต,ค, 52 16-31 ต,ค, 52 1-15 พ,ย, 52 16-30 พ.ย. 52 1-15 ธ,ค, 52
ขาวเปลอกหอมมะล 15,300 14,986 14,940 14,840 13,002 13,720
ขาวเปลอกหอมจงหวด 14,300 13,899 13,860 13,729 12,620 13,380
ขาวเปลอกเจา 10,000 8,806 8,466 8,389 8,914 9,242
ขาวเปลอกปทมธาน 10,000 9,896 8,940 9,175 10,501 10,565
ขาวเปลอกเหนยว 9,500 7,523 7,470 7,680 8,473 9,591
ทมา: กรมการขาว (2553)
จากขอมลดงกลาว สะทอน ใหเหนวา การใชนโยบายประกนรายได ไดนามาซง กลไก
การตลาดในระดบไรนาและตลาดกลางขาวเปลอก ไดฟนตวกลบคนมาอกครงหนง แตยงมความ
26
จาเปนทรฐจะตองเรงพฒนาและสรางความเขมแขงของกลไกตลาดกลางขาวเปลอกใหกระจายไป
ในทองทตางๆ เพอใหเปนแหลงกลางในการซอขายและการอางองราคา
2. จดเดนและขอจากดของโครงการประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว
โครงการ การประกน รายไดเกษตรกรผปลกขาว ทไดกลาวถง น กลาวไดวา (1)เปน
นโยบายท เออและสนบสนนตอกลไกตลาดทงนเพราะรฐไมไดเขาไปมบทบาทเปนผซอผขายใน
ตลาดเหมอนกบโครงการรบจานา (2) เกษตรกรสามารถทราบลวงหนากอนการเพาะปลกวาจะ
ขายผลผลตไดในราคาใดซงจะชวยในการตดสนใจวาจะเลอกปลกขาวหรอไมอย างไร (3) รฐบาล
ไมตองรบภาระในการสตอกและระบายขาวสาร (4) สรางความเขมแขงใหเกษตรกรในการเรยนร
ระบบตลาดและตดสนใจจาหนายขาว (5) เปนการชวยเหลอรายไดข นตาใหกบเกษตรกรทกราย
ทมาลงทะเบยนโดยถวนหนา เพราะเกษตรกรทมาขนทะเบยนขอรบการประกนราคาไว จะไดรบ
เงนชดเชยสวนตาง ภายใตเงอนไขของจานวนขาวตามจานวนสงสดทรฐประกาศไวลวงหนา เปน
การสรางความเปนธรรมใหกบเกษตรกรผป ลกขาว และ(6) เปนการแกปญหาการสวมสทธใน
กรณของการรบจานา การทจรตทเกยวของกบ การเกบขาวไวในยงฉาง รวมถง การทจ รตใน
โครงการ ของหนวยงานทเกยวของซงเปนผลพลอยไดจากการ ปรบเปลยนโยบายตามมา ใน
ขณะเดยวกนการทใหเกษตรกรชาวนาสามารถนาขาวไปขายในตลาดได จะเปนการสนบสนนให
กลไกตลาดทระดบฟารม โดยเฉพาะตลาดกลาง สามารถพฒนาตอไปได ซงตางจากนโยบายรบ
จานา
สาหรบในดานขอจากดของโครงการทสาคญไดแก (1) โครงการดงกลาวเปนเรองใหมท
เกษตรกรและผเกยวของ จะตองทาความเขาใจในการเขาสระบบประกนรายไดและตลอดจนการ
ขอรบสทธชดเชยรายไดซงในประเดนนมความจาเปนอยางยงทรฐจะตองเรงการประชาสมพนธ
ใหเกดควา มเขาใจในทกฝายไปในทศทางเดยวกนเพราะเรองดงกลาวมความสาคญตอความ
สมฤทธผลของโครงการ (2) เนองจากโครงการประกนรายไดฯจะตองมการจดทะเบยนเกษตรกร
ผปลกขาวรวมถงการตรวจสอบพนทเพาะปลกและพนธทป ลกซงจะตองมการตรวจสอบทเขมขน
เพอการปองกนการแจงเทจและรวมถงการสวมสทธ (3) การทเกษตรกรทปลกขาวพนธเบาปะปน
เขามารวมโครงการดวยซงจะสรางผลกระทบตอคณภาพขาวหากมจานวนเกษตรกรผปลกขาว
พนธเบา ท 25
26ไมผานการรบรองจากกรมการขาว จานวนมากเขามาในระบบ การจดทะเบยน 26
27
ทงนรฐและผเกยวข องในการดาเนนการจดทะเบยนจะตองเขมงวดตอการรบจดทะเบยนและ
จะตองไมจดทะเบยนรวมเอาเกษตรกรทปลกขาวพนธเบาเขามาในโครงการ (4) การใชขอมล
ผลผลตขาวเฉลยเพอใชในการคานวณปรมาณผลผลตขาวตามขนาดของพนทเพาะปลกของ
เกษตรกรกอนนาไปคานวณเปนมลคาเพอ การจายคาชดเชย จะมความแตกตางกนไปตามแตละ
26 ใชเวลาปลกตากวา 90 วน 27 ในชวงของปลายโครงการรบจานาเนองจากเกษตรกรปลกขาวพนธเบากสามารถนาขาวมาจานาไดในระดบราคาเดยวกนกบ
ขาวเปลอกทวไป ทาใหเกษตรกรหนไปปลกขาวพนธเบากนมากขนเพราะตองการเพาะปลกขาวใหได 3 ครงตอปแทนทจะเปน 5
ครงตอสองป คณภาพขาวเปลอกจงมขาวพนธเบาปนจะคณภาพตกตาลงมาก
27
พนท ซงหากการคานวณเพอจดทาขอมลดงกลาวขาดหลกเกณฑทดพอแลวจะทาใหมการ
รองเรยนเกดขนตลอดเวลา (5)โครงการประกนรายไดฯ ไมไดมการดงอปทานสวนเกนออกจาก
ตลาด สงผลใหราคาจาหนายในตลาดในชวงตนฤดลดตา ลงมาก หรอกรณทเกษตรกรนาผลผลต
ออกจาหนายในปรมาณพรอมๆกน จะทาใหราคาตลาดลดตาลงมากในทนท ซงรฐจะตองรบภาระ
ชดเชยสวนตางราคาสงกวาทคาดการณไว (6) นอกจากนการทคณะรฐมนตรไดมมตใหเกษตรกร
ใชสทธขอรบคาชดเชยสวนตาง ไดทนทหลงจากวนทาสญญ าประกนรายไดกบ ธ .ก.ส. โดยไม
คานงถงวาเกษตรกรจะไดเกบเกยวขาวแลวหรอยง จะทาใหการพฒนารปแบบของการประกน
รายไดทไดกลาวถงนไปสการสรางเปนกลไกในการประกนความเสยงเนองจากความผนผวนของ
ราคา (put option) ทาไดยากลาบากขน เพราะในกรณของ put option เกษตรกรจะใชสทธได
นบตงแตวนทเกบเกยวพชผลเปนตนไป
แมโครงการประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาวจะเ ปนนวตกรรมทางนโยบายใหม แต
ความตงใจของรฐบาลทจะสรางกลไกเชงนโยบายดงกลาว นบวาไดเปนจดเปลยนทสาคญสาหรบ
นโยบายดานราคาขาวของประเทศไ ทย ซงผลสมฤทธของนโยบายจะเปนเชนไร ยงเปนเรองท
จะตองตดตามกนตอไป
สรปและขอเสนอแนะ
ความสาคญของขาวเปนทงพชอาหารทจาเปนสาหรบคนในชาต เปนแหลงของวถชวต
และวฒนธรรมของครวเรอนเกษตรและเปนสนคาเกษตรสงออกทมความสาคญตอเศรษฐกจของ
ประเทศ นโยบายสาธารณะเรองขาวทกลาวถงในทนเปนนโยบาย ดานราคาขาว ทงนพบวา
ในชวงตนทศวรรษ 2500 อปทานขาวในตลาดโลกมจากดทาให ราคาขาวสารมความผนผวนสง
รฐบาลในสมยนนไดใหความสาคญในการอดหนนผบรโภค โดยพยายามสรางเสถยรภาพราคาใน
ตลาดขาวสาร ซงไดมมาตรการทางดานราคาทสาคญไดแก มาตรการการเกบคาธรรมเนยมการ
สงออกขาวหรอคาพรเมยมขาว มาตรการการเรยกเกบขาสารองจากผสงออกในระดบราคาตา
กวาราคาตลาด และรวมถงการมมาตรการเสรมอนๆ เชน มาตรการการหามสงออก มาตรการ
จากดการสงออกขาว เปนต น ทงนเพอรกษาระดบราคาขาวในประเทศไมใหสงตามระดบราคา
สงออกและใน ขณะเดยวกนเปน การสรางความมนคงทางอาหารแกประชากรในประเทศ ซงผล
ของการดาเนนมาตรการดงกลาวไดสงผลกระทบตอราคาขาวเปลอก สรางผลกระทบตอรายไดท
เกษตรกรจะไดรบ และรวมถงเปนการเกบภาษทางออมแกเกษตรกรผปลกขาว
สถานการณขาวในตลาดการคาขาวของโลก ตอมาไดปรบตวไปสการขยายตวทางดาน
อปทานมากขนเมอเรมเขาส ยคการปฏวตเขยวทไดเรม ตนในราวตนทศวรรษ 2510 จากการ
แพรกระจายของขาวพนธใหมทเปนพนธไมไวตอชวงแสง นอกจากจะทาใหผลผลตตอหนวยพนท
เพมขนแลวยงสามารถเพาะปลกไดหลายครงในรอบป ตลาด การคา ขาวระหวางประเทศ ใน
ขณะนนไดปรบตวจากตลาดของผขายไปเปนตลาดของผซอ การทมปรมาณอปทานขาวในตลาด
การคาขาวของโลกเพมขนอยางรวดเรวไดกดดนตอระดบราคาขาวให ลดตาลงอยางตอเนอง
28
สงผลใหการดาเนนนโยบายสาธารณะเรองขาวของไทยไดเปลยนแปลงจาก นโยบายการใหการ
อดหนนตอผบรโภคในตลาดขาวสารไปสการใหความสาคญกบการใหการอดหนนผผลตในตลาด
ขาวเปลอก นโยบายทสาคญไดเรมจากนโยบายพยงราคาขาวเปลอก นโยบายการร บจานา
ขาวเปลอก และนโยบายลาสดในปจจบนไดแกนโยบายการประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว
การทรฐ ขยายขนาดของโครงการรบจานาและรวมถงการยกระดบราคาจานาใหสงกวา
ระดบราคาขาวเปลอกในตลาดถงประมาณรอยละ 30 ทาใหรฐตองประสบปญหาจากการท
เกษตรกรไมมาไถถอนขาว ทมาจานาไว อกทงยงทาใหรฐกลายเปนผซอขาวเปลอกรายใหญใน
ตลาด อกทง การบรหารงานของรฐภายใตโครงการรบจานาขาด ความโปรงใสในขนตอนการ
ดาเนนงาน อนนามาสการสญเสยประโยชนทางเศรษฐกจแกรฐและแกผเสยภาษอยางมาก
สาหรบนโยบายการประกนรายไดเกษตรกร ผปลกขาวซงไดเรมดาเนนการเมอตนเดอน
พฤศจกายน 2552 เปนตนมาถอวาเปนทางเลอกใหมของการใชนโยบายเพอชวยเหลอเกษตรกร
ผปลกขาว โดยการใหสทธกบเกษตรกรทกราย ทไดเขารวมโครงการ ฯ ทงนเกษตรกรจะตองมา
ลงทะเบยนเพอแจงจานวนพนท พนธขาว ทปลกและผลผลตทคาดวาจะไดรบพรอมกบทาสญญา
ประกนรายไดกบ ธ .ก.ส. ในขนตอนการดาเนนงาน รฐจะเปนผประกาศราคาเปาหมายในแตละ
ฤดกาลผลตพรอมๆกบปรมาณสงสดทรฐจะรบประกน รวมถงการแจงใหเกษตรกรทราบลวงหนา
กอนฤดการเพาะปลกมาถง ซงหากราคาในตลาดตา กวาราคาเปาหมายรฐ (โดยผานทาง ธ.ก.ส.)
จะเปนผจายเงนสวนตางใหกบเกษตรกรเพอชดเชยรายไดท ขาดหายไป แตหากราคาในตลาดสง
กวาราคาเปาหมายรฐไมตองจายชดเชยสวนตางใหกบเกษตรกร โครงการประกนรายได
เกษตรกรผปลกขาวนนบวาเปนนวตกรรมเชงนโยบายใหมทภาครฐพยายามสรางความเปนธรรม
ในหลกประกนรายได ใหกบเกษตรกรทกราย ซงการดาเนนงานของโครงการควรจ มการตดตาม
และจดทาการประเมนผลตอไป
เพอใหเศรษฐกจขาวไทยมความเขมแขงและสามารถแขงขนไดอยางยงยนตอไป
การศกษาในเรองนมขอเสนอแนะดงน:
(1) การใชนโยบายเพอเสรมสรางความเขมแขงใหกบเกษตรกรนนรฐควรลดบทบาทใน
การเขาไปแทรกแซงกลไกตลาดใหนอยทสด ในขณะเดยวกนรฐควรหาทางเรงพฒนาระบบตลาด
กลางขาวเปลอก และรวมถงโครงสรางทางการตลาด ขาวใหมประสทธภาพ ในทกระดบทงตลาด
ระดบฟารม ตลาดสงออก และตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนา
(2) รฐควรสนบสนนนโยบายสาธารณะ ในดานไมใชราคา โดยเฉพาะการลงทนในการ
วจยดานขาว การปรบปรงโครงสรางระบบชลประทาน ในระดบไรนาไปพรอมๆกบการใหความร
ในการจดการไรนากบเกษตรกร ทงนเพอใหเกษตรกรไดตระหนกถงความมประสทธภาพในการ
ผลตและการใชทรพยากรการผลตในระดบไรนาอยางชาญฉลาด ซง จะเปนการประหยดตนทน
และเพมผลตอบแทนสทธใหกบเกษตรกร อนจะเปนการพฒนาศกยภาพของเกษตรกรไทยและ
เสรมสรางความสามารถในการแขงขนใหกบเศรษฐกจการผลตขาวไทยตามมา
29
(3) เนองจากนโยบายประกนรายไดเกษตรกรผ ปลกขาวเปนนโยบายทลดการ
แทรกแซงและสนบสนนกลไกตลาด รฐควรมการวางแผนอยางเปนขนเปนตอน เพอพฒนาการ
บรหารจดการโครงการประกนรายไดเกษตรกรผผลตขาว ใหพฒนากาวไปสการเปนตลาดประกน
ความเสยงเนองจากความผนผวนของราคาขาว (put option) ทงนโดยใหเกษตรกรทประสงคจะ
ลดความเสยงเนองจากความไมแนนอนของราคาขาวเปลอกไดเลอกทจะจดหาซอประกนความ
เสยง พรอมกบ เขาใจในระบบการ จายคาธรรมเนยม ในการซอประกน ใหกบผขายประกนความ
เสยง โดยทหากราคาขาวตกตาลงเกษตรกรสามารถนาขาวเปลอกไปขายตามราคาตลาด พรอม
กบไดรบเงนสวนตางชดเชยตามทไดระบไวสญญาขอตกลงเมอถงเวลาใชสทธเอาประกน เปนตน
ในขณะเดยวกนหนวยงานทขายประกนใหกบเกษตรกรกอาจใชประโยชนจากตลาดสนคาเกษตร
ลวงหนาเพอการปองกนความเสยงทจะเกดขนจากการขายประกนใหกบเกษตรกร ซ งหากรฐ
สามารถพฒนาตลาดซอขายความเสยงเนองจากความผนผวนของราคาใหเปนทยอมรบและ
พฒนากาวหนาไป ในระยะยาวไดแลว การพฒนากลไกตลาดทงทเปนตลาดซอขายทวไป (spot
market) และตลาดซอขายลวงหนา(future market) ใหสอดรบกนไดอยางดแลว จะเปนกลไกใน
การสรางเสถยรภาพและรายไดใหกบเกษตรกรไดเปนอยางด และในขณะเดยวกนกไดพฒนา
ตลาดขาวไทยใหกาวไปเปนตลาดการซอขายขาวของโลกไดดวยเชนกน
(4) รฐควรเรงสนบสนนใหเกด การพฒนาใน นโยบาย ดานการ ประกน ภยในการ
เพาะปลกขาว ควบคไปกบการจดทาโครงการประกนความเสยง จากราคา ทงนตลาดประกนภย
ในการเพาะปลกขาวของเกษตรกรน จะชวยรองรบการสญเสยรายไดของเกษตรกรอนเนองจาก
ความไมแนนอนของสภาพดนฟาอากาศและการระบาดของโลกและแมลงไดอกทางหนง
30
เอกสารอางอง
ภาษาไทย
กรมการขาว (2553) เอกสารประกอบการประชมคณะอนกรรมการนโยบายขาวแหงชาตดานการ
ผลต ครงท 1/2553 วนพฤหสบดท 7 มกราคม 2553 ณ หองประชมไชยยงค ชชาต
สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม
เจมศกด ปนทอง (2527) การแจกแจงผลประโยชนและภาระของโครงการแทรกแซง ตลาดขาว
ขององคการตลาดเพอเกษตรกร ป 2525/26 วารสารเศรษฐศาสตรธรรมศาสตร ปท 13
ฉบบท 2
ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ (ไมปรากฎป) โครงการรบจานาขาวเปลอกโดย ธ.ก.ส.
ชศร บวรกษ (2539) การวเคราะหทางเศรษฐกจของโครงการรบจานาขาวเปลอกนาป ปการผลต
2536/37 วทยานพนธ ปรญญาโท บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ (ไมปรากฎป) โครงการรบจานาขาวเปลอกโดย ธ.ก.ส.
บนเทง มาแสง (2537) การประเมนผลความเหมาะสมของรปแบบโครงการรบจานาขาวเปลอกใน
ฤดการผลตป 2534/35 วารสารเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ปท 1 ฉบบท 1
ฝายเลขานการ กขช . (2550) เอกสารประกอบการประชม กขช . ครงท 2/2550 6 ตลาคม
2550 ณ หองประชม 501 ตกบญชาการ ทาเนยบรฐบาล
ฝายเลขานการ กขช. (2551a) เอกสารประกอบการประชม กขช . ครงท 1/2551 ณ หองประชม
สเขยว ตกไทยคฟา ทาเนยบรฐบาล
ฝายเลขานการ กขช . (2551b) เอกสารประกอบการประชม กขช . ครงท 4/2551 6 มถนายน
2551 ณ หองประชมสเขยว ตกไทยคฟา ทาเนยบรฐบาล
ฝายเลขานการ กขช. (2552a) เอกสารประกอบการประชม กขช . ครงท 8/2552 16 กนยายน
2552 ณ หองประชมตกสนตไมตร ทาเนยบรฐบาล
ฝายเลขานการ กขช. (2552b) เอกสารประกอบการประชม กขช . ครงท 9/2552 19 ตลาคม
2552 ณ หอง 101 ตกสานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร ทาเนยบรฐบาล
มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2552) รางรายงานฉบบสมบรณ โครงการศกษา
มาตรการแทรกแซงตลาดขาวเพอปองกนการทจรต เสนอตอสานกงานคณะกรรมการ
ปองกนการทจรตแหงชาต(ป.ป.ช.) กนยายน 2552
รงสรรค ธนะพรพนธ (2530) “เศรษฐศาสตรวาดวยพรเมยมขาว ” เอกสารวจย หมายเลข 23.
สถาบนไทยคดศกษา, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต . (2547). ชองทางการกระจายขาวเปลอก เอกสารวจยเสนอตอ
ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ จดเตรยมโดยศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต คณะ
เศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
31
สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2552) “แนวทางการประกนความเสยงราคาขาวเปลอก”
สมพร อศวลานนท และอรอนงค นยวกล . 2549. การสรางคณคาสนคาเกษตรไทย เอกสาร
นาเสนอตอฝายวชาการ ธนาคารแหงประเทศไทย
สมพร อศวลานนท (2552) “พลวตเศรษฐกจการผลตขาวไทย” ภาควชาเศรษฐศาสตรเกษตรและ
ทรพยากร คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
สมาคมผสงขาวออกตางประเทศ (2520) “การผลตและการตลาดขาว”
สนทร อาสะไวย (2530) “ประวตคลองรงสต: การพฒนาทดนและผลกระทบตอสงคม พ.ศ. 2431-
2457”. พมพทโรงพมพมหาวทยาลยะรรมศาสตร
สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2533) “นโยบายและมาตรการการคาขาว ” กองนโยบายและ
พฒนาการเกษตร สานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ
หนวยวจยธรกจเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2540) “สนคายทธศาสตรเกษตร: กรณของ
ขาว ” เอกสารวจ ยนาเสนอตอสานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและ
สหกรณ
อมมาร สยามวาลา และวโรจน ณ ณะนอง (2533) ประมวลความรเรองขาว สถาบนวจยเพอการ
พฒนาประเทศไทย
ภาษาตางประเทศ
Ingram, J. C.(1971). Economic Change in Thailand 1850-1970. Stanford University
Press, Stanford.
Jackson, B.R., Panichapat, W., and Awakul, S.(1969). “Breeding Performance and
Characteristics of Dwarf, Photo-period Nonsensitive Varieties for Thailand”, Thai
Journal of Agricultural Science, 2:pp83-92.
Motooka, T. (1978) .”Rice Exports and the Expansion of Cultivation” in Thailand: A Rice-
Growing Society edited by Yoneo Ishii and translated by Peter and Stephanie
Hawkes, Monograph of Center for Southeast Asian Studies, Kyoto University
(Honolulu: The University Press of Hawaii)
Siamwalla, A. (1975) “A History of Rice Price policies in Thailand” in Finance, Trade, and
Economic Development in Thailand: Essays in Honour of Khunying Suparb
Yossundara edited by Puey Ungphakorn and others (Bangkok: Sompong Press) Siamwalla, A. and Setboonsarng, S.(1989). Trade, Exchange Rate, and Agricultural Pricing Policies in
Thailand, World Bank Comparative Studies, The World Bank, Wasgington D.C.
Zimmerman, C. C. (1931). Siam: Rural Economic Survey 1930-31 (Bangkok: The
Bangkok Times Press Ltd)
32
ภาคผนวก A
การคานวณการเปล�ยนแปลงใน Welfare Cost
∆WC = ตนทนสวสดการ
∆CS = การลดลงของสวนเกนผบรโภค
∆PS = การเพ�มข�นของสวนเกนผผลต
CG1 = คาใชจายในการจานาของ ธ.ก.ส. +
อคส. + กระทรวงเกษตรฯ+กรมการคาภายใน
CG2 = ABQ2Q0 = เงนปลอยกใน
โครงกา รรบจา นา ข าว เปล อกป� 2548 /49
ท�งหมด
Sale = รายไดจากการขายขาว
SaleCGCGPSCSWC +−−∆+∆=∆ 21
SaleCGQABQdbaba +−−+++−−= 2)()( 02
SaleCGQABQd +−−= 202
E D+G e
P 2 P 1
0 Q 0 Q 1 Q 2
a b d
D
S ราคา
ปรมาณ
A B
ท�มา: สถาบนวจยเพ�อการพฒนาประเทศไทย ( 2552)
33
ตารางผนวก
ตารางผนวกท 1 การเปลยนแปลงในอตราคาพรเมยมจากป 2501-2515
ประเภทของขาว
1958
1/1-
2/15
1958
2/16-4/22
1958
4/23-6/17
1958
6/18-
1959/8/13
1959
8/14-11/13
1959
11/14-
12/29
1959
12/30-
1960/8/1
1960
8/2-12/29
ขาวขาว 100%
5% 935 935 890 890
10% 935 935 935 935
15% 840 840 840 840
20%
25% 650 650 650 650
355 730 730 730 650 600 600 600 600
45% 550 550
ขาวหก
A1 Extra super 600 730 730 730 730 730 720 720
A1 Super
A1 Special
A1 Ordinary
C1 Super 470 470 590 470 470 470 450 450
C1 Special
C1 Ordinary
C3 Special
ขาวเหนยว 600 600 600 600 600 840 800 800
ขาวเหนยวหก 380 380 380 450 450 450 420 420
ขาวเหนยว
เมลดยาว 10%
เมลดสน 10%
ขาวหก A1 Special
ขาวหก C1 Special
Cargo Rice 100%
5% 750 750 750 750 750 750 700 700
10%
20%
25% 650 650 650 650
35% 600 730 730 650 600 600 600 600
45% 600 600 550 550
Cargo broken rice 450 450 570 450 450 450 420 420
ขาวนง 100% 500 650 650 659 650 650 600 600
นอยกวา 100% 500 650 650 650 650 650 600 600
ขาวนงทเปนขาวหก 400 400 520 400 400 400 380 380
หมายเหต: ไมนบรวมแปงขาว และ Vermiceli
ทมา: คดลอกจาก Motooka (1978)
ตารางผนวกท 1 (ตอ) ประเภทของขาว 1960 1961 1961 1962 1962 1962 1963 1967
34
12/30-1961
4/16
4/17-
6/5
6/6-1962
4/2
4/3- 5/14 5/15-10/2 10/3- 1963
7/15
7/16-1967
1/16
81/16
ขาวขาว 100% 1,010
5% 890 890 980 890
10% 890 950 950 950
15% 840 840 940 840
20% 930
25% 600 770 650
355 5500 600 650 700 700 730 600
45% 500 720 550
ขาวหก
A1 Extra super 720 720 720 780 730 780 780
A1 Super
A1 Special 540 540 600 600 680 680
A1 Ordinary 660
C1 Super 500 640
C1 Special 500 500 550 550 550 590
C1 Ordinary 580
C3 Special 570
ขาวเหนยว 600 600 600 600 800 700 800
ขาวเหนยวหก 350 350 350 550 500 400 500
ขาวเหนยว
เมลดยาว 10% 800
เมลดสน 10% 770
ขาวหก A1 Special 560
ขาวหก C1 Special 520
Cargo Rice 100% 730
5% 600 600 600 650 650 650 690
10%
20%
25% 680
35% 500 500 500 550 550 550
45%
Cargo broken rice 350 350 350 400 400 400 460
ขาวนง 100% 550 550 650 609 600 600 750
นอยกวา 100% 550 550 650 600 600 600 720
ขาวนงทเปนขาวหก 320 320 320 370 370 370 630
หมายเหต: ไมนบรวมแปงขาว และ Vermiceli
ทมา: คดลอกจาก Motooka (1978)
35
ตารางผนวกท 1 (ตอ)
ประเภทของขาว 1967
3-4
1967
5-6
1967
7-8
1967
9
1967
10-12
1968
1-2
1968
3
ขาวขาว 100% 1,090 -1,240 1,300-1,320 1,470-1,640 1520 1,640 1,640 2,070
5% 1,050-1,190 1,230-1,260 1,400-1,570 1,450 1,570 1,570 1,970
10% 1,100 -1,130 1,180-1,210 1,350-1,520 1,400 1,520 1,520 1,910
15% 1,000 -1,030 1,130-1,150 1,290-1,460 1,350 1,460 1,460 1,890
20% 980 – 1,070 1,110-1,140 1,270-1,440 1,330 1,440 1,440 1,770
25% 810-880 910-930 1,050-1,190 1,090 1,190 1,190 1,570
355 800-870
45% 790-860
ขาวหก
A1 Extra super 810-880 910 920-990 960 1,050 1,0050 1,450
A1 Super 700-790 810 840-930 890 930 930 1,270
A1 Special 700-780 800 830-910 880 920 920 1,260
A1 Ordinary 680-780 780 810-890 860 910 910 1,240
C1 Super 660-740 770 790-870 850 890 890
C1 Special 570-650 680 710-790 810 850 850
C1 Ordinary 560-640 660 690-760 790 830 830 1,240
C3 Special 540-600 630 660-740 760 810 810
ขาวเหนยว
ขาวเหนยวหก
ขาวเหนยว
เมลดยาว 10% 840 840-850 850-860 850 980-850 840-900 1,470
เมลดสน 10% 800-820 820-830 830-840 830 930-820 810-870 1,450
ขาวหก A1 Special 590-600 600 620 610 730-670 650 1,120
ขาวหก C1 Special 540-550 550 580 580 630-590 580 1,120
Cargo Rice 100% 790-940 990-1,010 1,140-1,280 1,180 1,280 1,280 1,710
5% 750-910 950-970 1,090-1,240 1,140 1,240 1,240 1,660
10%
20%
25% 740-890 940-960 1,080-1,220 1,120 1,220 1,220 1,640
35%
45%
Cargo broken rice 550-560 590-600 630-730 690 730 750 820
ขาวนง 100% 810-910 890 940-1,030 990 1,050 1,050 1,550
นอยกวา 100% 770-870 850 910-990 950 1,010 1,0010 1,450
ขาวนงทเปนขาวหก 680-820 780 810-890 860 910 910 1,240
หมายเหต: ไมนบรวมแปงขาว และ Vermiceli
ทมา: คดลอกจาก Motooka (1978)
36
ตารางผนวกท 1 (ตอ)
ประเภทของขาว 1968
4-5
1968
6
1968
11/11-
1969
12/3-
1970 11/1-
1971 4/20
1971
4/20-5
1972
9/1
1972
12/12
ขาวขาว 100% 1,960 1,830 1,450 1,000 750 750 750 750
5% 1,810 1,680 1,450 1,000 750 750 750 750
10% 1,720 1,590 675 550 500
15% 1,670 1,540 900 675 675 550 500
20% 1,640 1,510
25% 1,570 1,440 1,300
35% 800 600
45%
ขาวหก
A1 Extra super 1,360 1,200 1,150 900 675
A1 Super 1,090 960 800 500 375
A1 Special 1,080 950 800 500 375
A1 Ordinary 1,080 950 800 500 375
C1 Super
C1 Special 1,030 920 750 450 337.5
C1 Ordinary
C3 Special
ขาวเหนยว
ขาวเหนยว
หก
ขาวเหนยว
เมลดยาว 10% 1,420 1,530 1,250 800
เมลดสน 10% 1,360 1,440 1,250 800
ขาวหก A1 Special 880 900 750 500
ขาวหก C1 Special 880 900 750 500
Cargo Rice 100% 1,780 1,650 675 675
5% 1,690 1,560 675 675
10% 500
20% 1,250 900 675 675 500
25% 1,660 1,550
35%
45%
Cargo broken rice 820 760 650 450 337.5
ขาวนง 100% 1,550 1,400 1,000 750 562.5 565.8 500 350
นอยกวา 100% 1,450 1,290 1,000 750 562.5 565.8 350
ขาวนงทเปนขาวหก 1,030 920 750 450 337.5 250
หมายเหต: ไมนบรวมแปงขาว และ Vermiceli
ทมา: คดลอกจาก Motooka (1978
37
ตารางผนวกท 2 หลกเกณฑในการดาเนนงานรบจานาขาวเปลอกโดย ธ.ก.ส. ในระหวาง
ป 2527-2538
ป
รอยละของเงนทไดรบ
จากการจานา(บาทตอ
ตน)
ดอกเบยเงนก
(รอยละตอป)
ระยะเวลา
การชาระ
คนเงนก
(เดอน)
หลกประกน
2527/28 80%ของราคาประเมน เกษตรกรจาย 7% รฐชดเชย
7%
6 ใบประเทวนสนคา
2528/29 ไมไดดาเนนโครงการเ
2529/30 80% ของราคาประเมน เกษตรกรจาย 3% ธ.ป.ท.คด
จาก ธ.ก.ส. 1%
7 ขาวเปลอกและกลมคาประกน
2530/31 80%ของราคาประเมน เกษตรกรจาย 3% รฐชดเชย
9.25%
6 ขาวเปลอกและกลมคาประกน
2531/32 80% ของราคาประเมน เกษตรกรจาย 3% รฐชดเชย
10.25%
6 ขาวเปลอกและกลมคาประกน
2532/33 80% ของราคาประเมน เกษตรกรจาย 3% รฐชดเชย
11%
6 ขาวเปลอกและกลมคาประกน
2533/34 90%ของราคาประเมน เกษตรกรไมเสยดอกเบย รฐ
ชดเชย 15.25%
10 ขาวเปลอกและกลมคาประกน
2534/35 90% ของราคาประเมน เกษตรกรเสยดอกเบย 3% รฐ
ชดเชย 12.25%
10 ขาวเปลอกและกลมคาประกน
2535/36 90% ของราคาประเมน เกษตรกรเสยดอกเบย 3% รฐ
ชดเชย 11.25%
10 ขาวเปลอกและกลมคาประกน
2536/37 90%ของราคาประเมน เกษตรกรเสยดอกเบย 3% รฐ
ชดเชย 11%
5 ขาวเปลอกและกลมคาประกน
2537/38 90%ของราคาประเมน เกษตรกรเสยดอกเบย 3% รฐ
ชดเชย 11%
5 ขาวเปลอกและกลมคาประกน
ใบประทวน
2538/39 90%ของราคาประเมน เกษตรกรเสยดอกเบย 3% รฐ
ชดเชย 4%
5 ขาวเปลอกและกลมคาประกน
ใบประทวน
ทมา: ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ (2537) อางในชศร บวรกษ (2539)