W Y S P Y Z W Y T A P I A N I A L O D U - Edu ArcticP e l to , M. H o rn b re e n -H a mb e rg b re...
1
10°E 20°E 30°E 70°I Wprowadzenie Badania Naukowcy przekopali się przez dziesiątki archiwalnych zdjęć satelitarnych, dokładnie przestudiowali mapy topograficzne z różnych krajów. Osobiście dwa razy byli na Spitsbergenie, w 2005 i 2016 roku. Badali przesmyk Hornbreen – Hambergbreen. Obserwowali, jak powstaje cieśnina, która będzie miała duże znaczenie dla żeglugi morskiej. Co dalej? Widok z samolotu na Sørkapp Land oraz Hornsund. Zdjęcie wykonano 1.10. 2018 r. Wnioski · Tworzące się cieśniny ułatwiają transport morski. · Nowe wyspy, które powstają coraz szybciej, nie są już pokryte lodem i sprzyjają rozwojowi życia na nich. · Zmienia się krajobraz i ekosystem w Arktyce. · W nowy sposób kształtuje się cyrkulacja mas powietrza, co ma wpływ na klimat na całym świecie. · Topnieją lodowce, przez co podnosi się średni poziom morza. Svalbard - 40°W - 30°W - 20°W - 10°W 0° Nowe wyspy w Arktyce „Rodzi się” wielka wyspa WYSPY Z WYTAPIANIA LODU DOWÓD NA OCIEPLENIE KLIMATU Klimat się ociepla, to fakt. Wszystkim niedowiarkom dowodów dostarczają polscy naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego: prof. Wiesław Ziaja i dr Krzysztof Ostafin. Przeprowadzili oni badania w europejskiej części Arktyki oraz Grenlandii i odkryli, że powstają tam nowe wyspy - od lat 60. XX w. powstało ich ponad 30 (o pow. 0,5 km kw. lub większej). Dzieje się tak dlatego, ponieważ wytapiają się lodowce w cieśninach. A to właśnie te lodowce często łączą skrawki lądu. Kiedy topnieją, pomiędzy te skrawki wlewa się woda. Tak tworzą się wyspy. Ten proces ciągle trwa i przyspiesza! Milena Maria Środa Szkoła Podstawowa nr 2 im. E. Czartoryskiej w Radzyminie ŹRÓDŁA: Ziaja, W. i K. Ostafin. 2015. Dynamika krajobraz – pejzaż morski w przesmyku między Sørkapp Land a resztą Spitsbergenu: Czy powstanie nowa duża wyspa arktyczna? Ambio 44: 332–342. https://link.springer.com/article/10.1007/s13280-014-0572-1 Ziaja, W. i K. Ostafin. 2019. Powstanie i lokalizacja nowych wysp arktycznych i cieśnin z powodu recesji lodowcowej. Ambio 48:25-34. https://link.springer.com/article/10.1007/s13280-018-1041-z Grabiec, M.,D. Ignatiuk, JA Jania, M. Moskalik, P. Głowacki, M. Błaszczyk, T. Budzik i W. Walczowski. 2017. Formacja wybrzeża w obszarze arktycznym z powodu przypływu lodowca i wycofania się: Sprawa Hornbreen-Hambergbreen ze Spistbergen. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/esp.4251 Pelto, M. Hornbreen-Hambergbreen Retreat Svalbard. https://blogs.agu.org/fromaglaciersperspective/2011/12/03/hornbreen-hambergbreen-retreat-svalbard/ Tak powstaje nowa wyspa Etap I – 1 połowa XX wieku Lodowiec pokrywa całe wybrzeże. Występują na nim nunataki (to te „szare skały” wystające z lodu). Etap II – 2 połowa XX wieku Lodowce się kurczą. Odsłania się skaliste wybrzeże z przylądkami i półwyspami, które w niektórych miejscach uwalniają się spod lodu. Nadal są połączone lodowcami z głównym lądem. Etap III – przełom XX i XXI wieku To faza kluczowa. Lodowcowe połączenie z lądem znika. Morze zalewa depresję. Powstaje cieśnina i wyspa. Etap IV – I połowa XXI wieku Większa część wybrzeża jest wolna od lodu. Lodowce się dzielą na mniejsze fragmenty, ponieważ grubość lodu maleje. To jeden z ciekawszych przypadków. Na południowych krańcach Spitsbergenu szybko wycofuje się lodowiec z przesmyku Hornbreen–Hambergbreen. Szerokość tego przesmyku zmniejsza się o 270 m rocznie. Jeśli tak dalej pójdzie, to według naukowców z Krakowa zniknie on pod wodą ok. 2035 r. Naukowcy z Instytutu Geofizyki PAN, ze Śląska, dają mu więcej czasu i przewidują, że stanie się to po 2055 r. Półwysep Sørkapp Land będzie nową wyspą i to niemal pięć razy większą od polskiej wyspy Wolin. fot. ks. Marek Michalski (Polish Polar Station Hornsund) PODZIĘKOWANIA Składam serdeczne podziękowania dr. Krzysztofowi Ostafinowi za wsparcie merytoryczne przy przygotowywaniu posteru i udostępnienie grafik oraz map. FOT.CANVA.COM Spitsbergen
Transcript of W Y S P Y Z W Y T A P I A N I A L O D U - Edu ArcticP e l to , M. H o rn b re e n -H a mb e rg b re...
-
10°E 20°E 30°E
70°I
Wprowadzenie
BadaniaNaukowcy przekopali się przez dziesiątki
archiwalnych zdjęć satelitarnych, dokładnieprzestudiowali mapy topograficzne z różnych krajów.
Osobiście dwa razy byli na Spitsbergenie, w 2005 i 2016 roku. Badali przesmyk
Hornbreen – Hambergbreen. Obserwowali, jak powstaje cieśnina, która będzie
miała duże znaczenie dla żeglugi morskiej.
Ten proces dzieje się cały czas na tysiącach kilometrów
arktycznego wybrzeża. Z każdym rokiem przyspiesza.
Jak opisują krakowscy naukowcy,
6 z ponad 30 wysp powstało przed 1980 rokiem.
12 w latach 1980-2000, a 15 po roku 2000.
Tylko w latach 2016 – 2017 powstały 3 wyspy.
Co dalej?
Widok z samolotu na Sørkapp Land oraz Hornsund. Zdjęcie wykonano 1.10. 2018 r.
Wnioski· Tworzące się cieśniny ułatwiają transport morski.· Nowe wyspy, które powstają coraz szybciej, nie są jużpokryte lodem i sprzyjają rozwojowi życia na nich.· Zmienia się krajobraz i ekosystem w Arktyce.· W nowy sposób kształtuje się cyrkulacja maspowietrza, co ma wpływ na klimat na całym świecie.· Topnieją lodowce, przez co podnosi się średni poziom morza.
Svalbard
- 40°W - 30°W - 20°W - 10°W 0°
Nowe wyspy w Arktyce
„Rodzi się” wielka wyspa
WYSPY Z WYTAPIANIA LODUDOWÓD NA OCIEPLENIE KLIMATU
Klimat się ociepla, to fakt. Wszystkimniedowiarkom dowodów dostarczają polscy naukowcy
z Uniwersytetu Jagiellońskiego: prof. Wiesław Ziaja i dr Krzysztof Ostafin. Przeprowadzili oni badania
w europejskiej części Arktyki oraz Grenlandii i odkryli,że powstają tam nowe wyspy - od lat 60. XX w.
powstało ich ponad 30 (o pow. 0,5 km kw. lub większej).Dzieje się tak dlatego, ponieważ wytapiają się lodowce
w cieśninach. A to właśnie te lodowce często łącząskrawki lądu. Kiedy topnieją, pomiędzy te skrawki
wlewa się woda. Tak tworzą się wyspy. Ten proces ciągle trwa i przyspiesza!
Milena Maria ŚrodaSzkoła Podstawowa nr 2 im. E. Czartoryskiej w Radzyminie
ŹRÓDŁA:Ziaja, W. i K. Ostafin. 2015. Dynamika krajobraz – pejzaż morski w przesmyku między Sørkapp Land a resztą Spitsbergenu: Czy powstanie nowa duża wyspa arktyczna? Ambio 44: 332–342. https://link.springer.com/article/10.1007/s13280-014-0572-1Ziaja, W. i K. Ostafin. 2019. Powstanie i lokalizacja nowych wysp arktycznych i cieśnin z powodu recesji lodowcowej. Ambio 48:25-34. https://link.springer.com/article/10.1007/s13280-018-1041-zGrabiec, M.,D. Ignatiuk, JA Jania, M. Moskalik, P. Głowacki, M. Błaszczyk, T. Budzik i W. Walczowski. 2017. Formacja wybrzeża w obszarze arktycznymz powodu przypływu lodowca i wycofania się: Sprawa Hornbreen-Hambergbreen ze Spistbergen. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/esp.4251Pelto, M. Hornbreen-Hambergbreen Retreat Svalbard. https://blogs.agu.org/fromaglaciersperspective/2011/12/03/hornbreen-hambergbreen-retreat-svalbard/
Tak powstaje nowa wyspaEtap I – 1 połowa XX wieku
Lodowiec pokrywa całe wybrzeże.Występują na nim nunataki
(to te „szare skały” wystające z lodu).
Etap II – 2 połowa XX wiekuLodowce się kurczą. Odsłania się skaliste
wybrzeże z przylądkami i półwyspami,które w niektórych miejscach uwalniają
się spod lodu. Nadal są połączonelodowcami z głównym lądem.
Etap III – przełom XX i XXI wiekuTo faza kluczowa. Lodowcowe
połączenie z lądem znika. Morze zalewadepresję. Powstaje cieśnina i wyspa.
Etap IV – I połowa XXI wiekuWiększa część wybrzeża jest wolna
od lodu. Lodowce się dzielą na mniejszefragmenty, ponieważ grubość
lodu maleje.
To jeden z ciekawszych przypadków.
Na południowych krańcachSpitsbergenu szybko wycofuje się
lodowiec z przesmyku Hornbreen–Hambergbreen.
Szerokość tego przesmyku zmniejsza sięo 270 m rocznie. Jeśli tak dalej pójdzie,
to według naukowców z Krakowazniknie on pod wodą ok. 2035 r.
Naukowcy z Instytutu Geofizyki PAN, ze Śląska, dają mu więcej czasu
i przewidują, że stanie się to po 2055 r.Półwysep Sørkapp Land będzie nowąwyspą i to niemal pięć razy większą
od polskiej wyspy Wolin.
fot. ks. Marek Michalski (Polish Polar Station Hornsund)
PODZIĘKOWANIASkładam serdeczne podziękowania dr. Krzysztofowi Ostafinowi
za wsparcie merytoryczne przy przygotowywaniu posteru
i udostępnienie grafik oraz map.
FOT.CANVA.COM
Spitsbergen
