Vështrim i përgjithshëm i Strategjisë për Turizmin … · Web view1.1 Hyrje Strategjia...

Draft-strategjia e Zhvillimit të Turizmit në Shqipëri 2014-2020

1

Tabela e lëndës 1. Vështrim i përgjithshëm i Strategjisë për Turizmin 2014-2020...............................................5

1.1 Hyrje.............................................................................................................................................5

1.2 Struktura dhe përmbajtja e strategjisë.....................................................................................6

1.3 Permbledhje e pjesës analitike të strategjisë....................................................................8

1.3.1. Rëndësia e turizmit................................................................................................................8

1.3.2. Kërkesa e turizmit – statistikat e mberritjeve te turistëve ndërkombëtarë për periudhën 2006 – 2013....................................................................................................................9

1.3.3. Situata aktuale e produktit dhe shërbimit të turizmit të Shqipërisë...............................12

1.3.4. Oferta e Turizmit..................................................................................................................16

1.3.5. Institucionet dhe organizatat qe lidhen me turizmin........................................................21

1.3.6. Përmbledhje dhe Vlerësim mbi Veprimtaritë e Marketingut...............................................24

1.3.7. Burimet njerëzore për turizmin...........................................................................................24

1.3.8. Kuadri legjislativ...................................................................................................................26

2. Vizioni, objektivat dhe drejtimet strategjike per 2014-2020..........................................................27

2.1 Deklarimi i politikës dhe vizioni...................................................................................................27

2.2 Parimet bazë për mbështetjen e zhvillimit të sektorit të turizmit.......................................28

2.3 Objektivat ekonomike..................................................................................................................31

2.4 Objektivat cilësore........................................................................................................................31

2.5 Objektivat strukturore: tregjet, produktet, destinacionet, industria.........................................32

2.5.1 Objektivat që lidhen me tregun: rritja e netëqëndrimeve në tregjet kryesore deri më 2020..................................................................................................................................................32

2.5.2 Produktet kryesore................................................................................................................33

2.5.3 Destinacionet turistike..........................................................................................................34

2.5.4 Industria e turizmit.................................................................................................................35

2.6 Zgjedhja strategjike për turizmin shqiptar dhe politika për zbatimin e strategjisë.............39

2

2.7 Korniza e strategjisë së turizmit 2014-2020 me fushat dhe drejtimet kryesore....................43

3. Masat strategjike 2014-2020.........................................................................................................46

3.1 Fusha kryesore 1: Përzgjedhja strategjike e llojeve të turizmit dhe produkteve turistike që do të krijohen.......................................................................................................................................46

3.1.1 Drejtimi strategjik 1.1: Turizmi bregdetar...........................................................................47

3.1.2 Drejtimi strategjik 1.2: Turizmi kulturor...............................................................................54

3.1.3 Drejtimi strategjik 1.3: Turizmi i natyrës dhe rural.............................................................59

3.1.4 Drejtimi strategjik 1.4 : Produkte të veçanta turistike......................................................67

3.2 Fusha kryesore 2: Marketingu....................................................................................................73

3.3 Fusha kryesore 3: Krijohen kushtet e përgjithshme kryesore për lehtësinë e hyrjes, informacionin dhe sigurinë e vizitorëve............................................................................................77

3.3.1 Drejtimi strategjik 3.1: Përmirësimi i lehtësisë së hyrjes, duke përmirësuar lehtësirat kryesore të infrastrukturës dhe duke marrë masat përkatëse për nxitjen e lidhjeve të ndryshme të transportit përsa i takon konkurrueshmërisë në cilësi dhe çmim.......................77

3.3.2 Drejtimi strategjik 3.2: Në destinacionet dhe pikat kryesore turistike vendosen shërbimet turistike për vizitorët.....................................................................................................79

3.3.3 Drejtimi strategjik 3.3: Në fushën e transportit, veprimtarive, atraksioneve turistike, itinerareve turistike, bizneseve turistike dhe destinacioneve turistike zbatohen kushtet dhe rregulloret që garantojnë sigurinë dhe mbrojtjen e konsumatorit.............................................80

3.4 Fusha kryesore 4: Shërbimet cilësore.......................................................................................81

3.4.1 Drejtimi strategjik 4.1: Kushtet e përgjithshme, bashkëpunimi, standardet dhe cilësia mbështesin zhvillimin konkurrues të industrisë së turizmit në nivel kombëtar dhe destinacioni......................................................................................................................................81

3.4.2 Drejtimi strategjik 4.2: Kuadri për zhvillimin e burimeve njerëzore në sektorin e turizmit siguron ofertën për arsimim dhe trajnim për sektorët dhe aktorët kryesorë të turizmit dhe në destinacionet kryesore...................................................................................................................84

3.5 Fusha kryesore 5: Korniza institucionale dhe e zbatimit....................................................87

3.5.1 Drejtimi strategjik 5.1: Krijohet korniza kryesore institucionale për sigurimin e menaxhimit, planifikimit dhe bashkëpunimit efektiv dhe ekzistojnë instrumentet e zbatimit.87

3.5.2 Drejtimi strategjik 5.2: Përcaktohen instrumentet e zbatimit për të cilat janë ndarë burimet dhe është caktuar buxheti...............................................................................................89

3

3.5.3 Drejtimi strategjik 5.3: Planifikimi, zhvillimi, veprimet prioritare dhe menaxhimi i turizmit do të mbështeten dhe përqendrohen tek rajonet turistike, destinacionet turistike dhe pikat turistike....................................................................................................................................94

3.5.4 Drejtimi strategjik 5.4: Ekziston korniza për bazën e të dhënave dhe statistikat, planifikimin mbështetës, monitorimin dhe analizën e zhvillimit të turizmit...............................96

4. Korniza për monitorimin e strategjisë.........................................................................................102

4

1. Vështrim i përgjithshëm i Strategjisë për Turizmin 2014-2020

1.1 Hyrje

Strategjia Kombëtare për Turizmin 2014-2020 është një dokument i rëndësishëm për zhvillimin e turizmit në Shqipëri në vitet e ardhshme, si platforma kryesore e lidhur me politikat, reformat dhe masat në sektorin e turizmit jo vetëm për Qeverinë dhe ministrinë përgjegjëse për turizmin, por dhe për palët e tjera të interesuara të përfshira, si: pushteti lokal dhe sektori privat.

Strategjia Kombëtare për Turizmin duhej përgatitur në kuadrin e strategjive sektoriale për periudhën vijuese pas vitit 2013, sipas udhëzimeve të Qeverisë.

Por, gjithashtu, kjo strategji përfaqëson dhe pasqyron nismat, politikat dhe objektivat e reja të Qeverisë së re dhe nënvizon rëndësinë e turizmit si sektori kryesor për ekonominë, punësimin dhe eksportin, duke përcaktuar fokusin dhe burimet e nevojshme për të.

Kjo strategji pasqyron programin e Qeverisë për reformat në gjithë sektorët, me synimin për ta vendosur turizmin në drejtimet e zhvillimit të qëndrueshëm dhe për t’i prerë rrugën zhvillimit kaotik, të paplanifikuar dhe të pabashkërenduar të turizmit.

Gjithashtu, kjo strategji pasqyron kërkesën e gjithë palëve të interesuara për pritshmëri të larta lidhur me kontributet e turizmit dhe nevojën për rolin drejtues të ministrisë përgjegjëse për turizmin.

Hapi i parë drejt kësaj qasjeje të re i ngritjes së Ministrisë së Zhvillimit Urban dhe Turizmit pasohet tani nga përgatitja e kësaj strategjie si një platformë e qëndrueshme menaxhimi për zhvillimin e turizmit.

Kjo strategji përcakton drejtime të reja të zhvillimit të turizmit shqiptar në të ardhmen, por, çka është më e rëndësishme, ajo përcakton një filozofi dhe platformë të re zbatimi, me parimet drejtuese për një zhvillim të qëndrueshëm, me drejtime, prioritete dhe masa të qarta dhe gjithëpërfshirëse strategjike, si dhe me një kuadër dhe burime të mundshme institucionale dhe të zbatimit.

Gjatë 20 viteve të fundit, zhvillimi i turizmit nuk i është përgjigjur pritshmërive të popullit shqiptar përsa i takon përdorimit të potencialeve të vendit dhe, çka është më e rëndësishme, zhvillimit jo të qëndrueshëm të këtij sektori. Ndër vite, shumë probleme janë diskutuar me publikun e gjerë pa iu dhënë zgjidhja e duhur planifikimit të turizmit, mungesës së kapaciteteve, problemeve lidhur me shërbimet, mungesave në infrastrukturë, mungesës së bashkërendimit mes nivelit qendror dhe pushtetit lokal, investimeve të pabashkërenduara të subjekteve privatë, rolit të munguar të Ministrisë etj.

Gjithë këto probleme nuk mund të zgjidhen njëherësh, por kjo strategji ofron krijimin e një kornize institucionale me politika, prioritete, instrumente dhe qasje që bëjnë të mundur një sistem menaxhimi për trajtimin e tyre në mënyrë të integruar dhe të organizuar, duke krijuar kështu një parakusht të shëndoshë për një zhvillim të qëndrueshëm.

Gjithashtu, kjo strategji siguron një sistem menaxhimi që bën të mundur që, nën drejtimin e Ministrisë, gjithë aktorët të luajnë rolin e tyre në mënyrë të bashkërenduar dhe sinergjike, duke i përdorur me efektivitet dhe efikasitet burimet për zhvillimin e turizmit.

Kjo strategji u përgatit nga Ministria e Zhvillimit Urban dhe Turizmit me inpute nga një game e gjerë aktorësh të sektorit publik dhe jo qeveritar. Strategjia u mbështet nga Qeveria Gjermane nëpërmejt programeve te bashkëpunimit teknik të GIZ, Mbështetja e Zhvillimit Ekonomik dhe Punësimit ( EDEP) dhe Mbrojtja e Agro Biodiversitetit në Zonat rurale të Shqipërisë (CABRA) .

Përgatitja e strategjisë ka qenë një proces i analizës dhe i përcaktimit të prioriteteve që është

5

drejtuar bashkërisht nga Ministria dhe ekspertët, me grupe pune nga stafi i Ministrisë, duke përdorur gjerësisht gjithë informacionin ekzistues për zhvillimin e turizmit në vend, në të kaluarën dhe aktualisht, duke përdorur të dhëna, anketa dhe studime, duke pasqyruar tendencat e tregjeve ndërkombëtare dhe përvojat e vendeve të tjera, duke pasqyruar gjithë problematikën e grumbulluar në turizmin shqiptar dhe të trajtuar nga palët e interesuara, duke i projektuar prioritetet dhe masat në mënyrë racionale dhe realiste, dhe së fundi, duke u konsultuar me ministritë dhe palët e tjera të interesuara në një numër takimesh në qytete të ndryshme.

1.2 Struktura dhe përmbajtja e strategjisë

Dokumenti i strategjisë për turizmin konsiston në dy pjesë: pjesa analitike si dokument mbështetës dhe dokumenti bazë i strategjisë me objektivat, masat dhe planin e veprimit.

Pjesa I Pjesa analitike

1.1 Shqyrtimi i strategjisë së kaluar1.2 Krijimi i ekonomisë dhe tregut të turizmit 1.3 Situata aktuale e produktit dhe shërbimit të turizmit shqiptar 1.4 Pozita aktuale e Shqipërisë si destinacion turistik 1.5 Oferta turistike dhe burimet njerëzore 1.6 Marketingu dhe imazhi1.7 Situata institucionale dhe e legjislacionit 1.8 Analiza dhe tendencat e tregjeve të jashtëm 1.9 Analiza SWOT e rezultateve kryesore 1.10 Zgjedhja strategjike 1.11 Shtojca: Tregu ndërkombëtar i turizmit

Pjesa II Objektivat dhe masat e strategjisë

1. Vështrim i përgjithshëm 2. Përmbledhje e pjesës analitike 3. Deklarimi i politikës 4. Vizioni, parimi dhe drejtimet kryesore strategjike 5. Përshkrimi i objektivave dhe masave për drejtimet kryesore strategjike 6. Plani i veprimit

Përmbajtja kryesore - Përmbajtja e strategjisë, struktura dhe struktura e zbatimit shënojnë një përmirësim

krahasuar me strategjitë e mëparshme, por ajo është hartuar duke marrë më të mirën nga strategjitë e mëparshme.

- Kjo strategji mbështetet tek thelbi i strategjive të mëparshme dhe legjislacioni ekzistues (struktura pasqyron analizën e plotë dhe kornizën e përgjithshme të veprimeve të strategjisë së vitit 2002; fokusi dhe krijimi i produktit mbështetet tek strategjia e vitit 2005 për kulturën dhe natyrën, mbështetet tek strategjia e vitit 2010 për marketingun e kulturës dhe tek manualet e OBT-ësë për krijimin e produktit dhe menaxhimin e destinacioneve; qasja e planifikimit, industria dhe standardet e pikave turistike mbështeten tek themelet e

6

legjislacionit ekzistues për turizmin, ndërsa parimet shënojnë një përmirësim të situatës ekzistuese edhe pse janë në përputhje me strategjitë e mëparshme dhe ligjin për turizmin).

- Përvojat dhe shembujt e vendeve të OECD-ësë për politikat e turizmit janë marrë në konsideratë përsa i takon masave zbatuese.

- Janë marrë në konsideratë përvoja dhe shembujt që ofrojnë sektorë të tjerë lidhur me instrumentet për mbështetjen e zhvillimit.

Elemente të reja nga strategjitë e mëparshme

- Integrimi i koncepteve, fokusi te krijimi dhe cilësia e produktit dhe theksi tek struktura e zbatimit dhe burimet dhe mekanizmat e zbatimit janë kontribute të reja kryesore të kësaj strategjie.

- Meqenëse krijimi i produktit dhe korniza e zbatimit nuk janë çështje të konsoliduara të kuptimit dhe praktikave të ekzekutimit në Shqipëri, duke patur parasysh se zbatimi do të jetë objekt i palëve të ndryshme të interesuara, si: Ministria, pushteti lokal dhe sektori privat, interpretimi i hollësishëm i konceptit të produktit turistik (Shtojca 1) dhe masat strategjike jepen tek përmbajtja. (Pjesa I)

- Treguesit pasqyrojnë qasjen e zinxhirit kontribut-rezultat, duke siguruar kështu që gjithë zbatimi i strategjisë t’i nënshtrohet një skeme më të mirë monitorimi. Sa herë që ndryshohen treguesit e kontributit/burimeve ose rezultateve, duhet rishikuar gjithë zinxhiri i treguesve.

Përgatitja e strategjisë – hapat e procesit

Vlerësimi i situatës ka konsistuar në vlerësimin e ndikimit ekonomik, zhvillimit të tregjeve dhe produkteve, infrastrukturës dhe industrisë, marketingut, strukturave institucionale dhe zhvillimit dhe tendencave të tregjeve të jashtëm.

Vlerësimi i situatës mbështetet tek informacionet e mbledhura nga burimet dhe studimet ekzistuese (burimet institucionale: ministritë, INSTAT-i, Banka e Shqipërisë, kontributet e palëve të interesuara në projekte, zhvillime, analizat dhe anketat e mëparshme, si: anketa për vizitorët1e kryer nga PNUD-i, strategjia2 për marketingun e promovuar nga PNUD-i, anketa e SNV-ësë për Tourist Satellite account në Shqipëri 3, anketa e Zyrës së Shërbimit Turistik për kërkesën dhe ofertën për turizmin shqiptar4, anketat e ATA-s5 lidhur me klimën e biznesit, anketa e Bankës Botërore për turizmin në Shqipëri6, anketa e GIZ-ësë për teknologjinë e informacionit në turizëm7 dhe dokumente strategjike të sektorëve të tjerë).

1 Anketa per vizitoret ne qendrat kulturore dhe ne aeroport, 2007, UNDP 2 “Tourism Development International”, 2010. “Strategjia për marketingun e turizmit kulturor në Shqipëri”. PNUD,

Tiranë, Shqipëri.3 Fuqizimi i statistikave të turizmit dhe Zhvillimi i Sistemit te Statistikave te Turizmit (Tourism Satellite Account).

Eksperimentale TSA 2009. Raport përfundimtar, SNV dhe Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, prill 2011,4 Vëzhgim nga ZSHT e EUFT , 2011. Vlerësim i ofertës dhe kërkesës së turizmit në Shqipëri, 5 Inkdeksi i klimes se Biznesit Shqiptar të Turizmit 2010,2011,2012 ATA 6 Banka Botërore, Rajoni i Evropës dhe Azisë Qendrore, tetor 2009, Raporti nr. 47866-AL – “Rritja e

konkurrueshmërisë në Shqipëri: studime të sektorit: veshjet dhe këpucët, turizmi, minierat”.7 Konsulentë të GOPA-s, GTZ, maj 2010. “Vlerësimi i nevojave të sektorit të turizmit në Shqipëri për teknologjinë

e informacionit”.

7

Vlerësimi i situatës së brendshme të përditësuar të sektorit të akomodimit dhe menaxhimit të destinacioneve është mbështetur nga anketa të organizuara gjatë vitit 2012 (anketa me pushtetin lokal8, anketa me bizneset e turizmit për akomodimin në zonën bregdetare organizuar nga GIZ në kuadër të këtij projekti9).

Gjithashtu, u mbajt parasysh vlerësimi i kontributeve nga temat e dialogut me sektorët privatë zhvilluar gjatë viteve të fundit.

Vlerësimi i situatës së jashtme është bazuar në përpjekje dhe punime të ndryshme (duke përdorur ekspertizë ndërkombëtare, vizitën studimore në Mal të Zi dhe Turqi të stafit të Ministrisë gjatë vitit 2012, botimin studimor dhe referues të OBT-ësë për tendencat dhe zhvillimet, duke përdorur anketën e vitit 2012 me operatorët turistikë gjermanë në kuadër të një projekti të GIZ-ësë10, studimet që ka bërë NTO për treguesit e zhvillimit të turizmit për vendet që duhen konsideruar si konkurrentë).

Analiza e dokumenteve dhe anketave për çështjet kryesore u bë në bazë të konkluzionit të ekspertizës dhe dokumenteve konceptualë të ekspertizës.

Analiza SWOT e fushave kryesore u bë me grupin e punës mbështetur me ekspertizë. Projektimi i drejtimeve dhe masave strategjike u mbështet në analizën SWOT dhe

interpretimet përkatëse, në politikat e Qeverisë dhe pritshmëritë e palëve të interesuara, duke krijuar një kornizë gjithëpërshirëse dhe logjike.

Prioritetet dhe masat u diskutuan gjerësisht nga grupet e punës së Ministrisë me palë të tjera përkatëse të interesuara nga institucionet.

Në Berat, Lezhë, Vlorë dhe Tiranë u mbajtën 4 konsultime publike në të cilat u trajtuan produktet më të rëndësishme dhe çështjet kryesore të strategjisë.

1.3 Permbledhje e pjesës analitike të strategjisë

1.3.1. Rëndësia e turizmit

Niveli ndërkombëtar

Turizmi është një prej industrive me zhvillim më të shpejtë në shekullin e 21-të për sa i përket kontributit global të PBB-së, të ardhurave nga shkëmbimi valutor dhe krijimit të vendeve të punës. Sipas Organizatës Botërore të Turizmit të Kombeve të Bashkuara, mberritjet e turistëve ndërkombëtarë kanë treguar një rritje pothuajse të pandërprerë nga 438 milionë në vitin 1990 në 681 milionë në vitin 2000, në 935 milion në vitin 2010 me një parashikim të rritjes ndërkombëtare të turizmit prej rreth 1,6 miliardë deri në vitin 2020. Mberritjet e turizmit ndërkombëtar janë rritur vazhdimisht; pavarësisht nga sfidat ekonomike globale, ato u rritën në 5% në vitin 2013, duke arritur një rekord prej 1,087 milionë vizitorë. Europa pati rritje në terma absolutë me +5%, duke tejkaluar parashikimin për vitin 2013 dhe është dyfishi i mesatares së rajonit për periudhën 2005-2012 (+2,5% në vit). Në nivel nën-rajoni, Europa Qendrore & Lindore kanë shënuar një rritje +7% dhe Europa Jugore +6% duke arritur rezultatet më të mira.

8 MTKRS dhe GIZ, 2012 . Pyetsor per Inventarizimin e situates se zhvillimin te turizmit ne njesite vendore

9 GIZ, tetor 2012. “Rishqyrtimi i strategjisë për turizmin: analizë e sektorit privat të turizmit”.10 GIZ 2012, Studim: Cilësia dhe Menaxhimi Mjedisor i Hoteleve Shqiptare- Perceptime të Operatorëve Turistikë

gjermanisht-folës për Shqipërinë

8

Organizata Botërore e Turizmit (UNWTO) parashikon një rritje të mberritjeve te turistëve ndërkombëtarë nga 4% në 4,5% në vitin 2014, sërish mbi parashikimin e saj afatgjatë prej +3,8% në vit midis periudhës 2010-2020, që parashikon se mberritjet e turistëve ndërkombëtarë do të arrijnë ne rreth 1,6 miliardë deri në vitin 2020.

Rëndësia e turizmit për ekonominë dhe zhvillimin shoqëror të Shqipërisë

Sipas llogaritjeve për Shqipërinë nga Këshilli Botëror për Turizmin dhe Udhëtimet - WTTC, kontributi i drejtpërdrejtë i turizmit për PBB-në për vitin 2013 ishte 68,1 miliardë Lekë, ose 4,8 % të tij ndërsa kontributi i përgjithshëm për ekonominë ishte 239,8 miliardë Lekë ose 16,7%. Për sa i përket hapjes së vendeve të reja të punës, sektori i turizmit ka hapur drejtpërdrejt 41.000 vende pune ose 4,3 % të numrit të përgjithshëm ndërsa në mënyrë të tërthortë ka hapur 146.500 vende pune ose 15,2% të tyre.

Shpenzimet dhe kohëzgjatja e formave të qëndrimit

Banka e Shqipërisë ka llogaritur shpenzime mesatare ditore prej 76-81 Euro/në ditë për periudhën 2008-2010, me një ulje ne 70 Euro/në ditë gjatë vitit 2011 cka reflekton frenimin ekonomik. Më tej, sipas “Studimit te Sistemit te Statistikave te Turizmit”11 të vitit 2010, vizitorët ndërkombëtarë shpenzonin 82 Euro/në ditë me një kohëzgjatje mesatare prej 5 ditësh ndërsa për turistët e argëtimit, koha mesatare e qëndrimit ishte më e shkurtër – rreth 2,8 ditë. Studimi tregon që shpenzimi mesatar në destinacionin vendor është 79 Euro ose nëse detajohet: 36 Euro/në ditë ose 25% te shpenzimeve për akomodimin në hotel, 23% te shpenzimeve për udhëtimin dhe 19% për ushqimin. Qytetarët shqiptarë me banim jashtë vendit shpenzojnë afërsisht sa edhe qytetarët e tjere te huaj: 77 Euro/në ditë por ata qëndrojnë mesatarisht më gjatë – 10 ditë. Vizitorët vendas vlerësohet të shpenzojnë 48 Euro/në ditë ndërsa për turistët nga Kosova nuk ka informacion por pritet që ata të shpenzojnë jo më shumë se turistët vendas.

1.3.2. Kërkesa e turizmit – statistikat e mberritjeve te turistëve ndërkombëtarë për periudhën 2006 – 2012

Që prej vitit 2001 numri i vizitorëve ndërkombëtarë12 në Shqipëri është rritur ndjeshëm në një nivel të përgjithshëm prej 1000% duke cuar mberritjet ne mbi 3,45 milion vizitorë në 2012. Rritja ishte veçanërisht e fuqishme nga Evropa dhe Ballkani Jugor (Kosova dhe ish- Republika Jugosllave e Maqedonisë) midis viteve 2008 dhe 2012. “Rruga e Kombit” e ndërtuar kohët e fundit ka ndikuar ndjeshëm në numrin e vizitorëve, duke rritur numrin e personave që vijnë nga Kosova nga 473.422 në vitin 2009 në 1.179.327 në vitin 2010 (treguesi i rritjes 149% në vitin 2010) duke dominuar “pjesën tjetër të botës”. Me rreth 1,18 milion turistë të ardhur nga Kosova që llogariten ne 49% të të gjithë mberritjeve te turisteve ndërkombëtarë në 2010. Pas vitit 2010 numri vazhdon të rritet me rreth 260.000 ne vit ose rreth 18 %. Në vitin 2012 numri i vizitorëve turistikë ndërkombëtarë u rrit me 25,7% në krahasim me vitin 2011. Në 2012 pjesa e turistëve nga Kosova në krahasim me numrin total të turistëve ndërkombëtarë mbetet mbresëlënëse: në

11 Fuqizimi i statistikave të turizmit dhe Zhvillimi i Sistemit te Statistikave te Turizmit (Tourism Satellite Account). Eksperimentale TSA 2009. Raport përfundimtar, SNV dhe Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, prill 2011,

12 Një vizitor është i barabartë me një prurje. Fjalët “prurje” dhe “vizitor” përdoren në mënyrë të barabartë.

9

nivelin 48,63%.

Grafiku 1 : Vizitorët ndërkombëtarë për periudhën 2006 - 2013

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 20130

500000

1000000

1500000

2000000

2500000

3000000

3500000

4000000

9260561098765

1330138

1786045

2302899

2733650

3436236 3458818

Internation Arrivals

Burimi: MZHUT

Në vitin 2013 rritja e numrave pothuajse ndaloi në baze viti; ka pasur vetëm një rritje të lehtë në krahasim me vitin 2012. Ndersa për 6 muajt e parë të vitit 2013 numrat u rritën me 15%, për 6 mujorin e dytë të vitit 2013 shifrat ranë në – 4,8% në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit 2012. Zgjedhjet e përgjithshme të zhvilluara në Shqipëri në qershor 2013 dhe ceremonia myslimane e kremtimit te muajit të Ramazanit që praktikohet nga shumë kosovarë duhet të kenë qenë arsyet për këtë ulje të numrit.

Vizitorët e huaj sipas mjeteve të transportit

Vizitorët e huaj hyjnë në Shqipëri me rrugë tokësore, ajrore dhe detare. Mënyra më e përdorshme është transporti rrugor. Ndërsa 85% e të gjitha hyrjeve për në Shqipëri realizohen në kufijte tokësorë, vetëm 9% e vizitorëve mbërrijnë me rrugë ajrore dhe 6% me rrugë detare. Kjo eshte mese e dukshmen me vendet fqinjë që numerojne deri në 80% të numrit të përgjithshëm të turistëve. Megjithatë, vizitorët ndërkombëtarë që vijnë me rrugë tokësore mbizotërojnë. 49% e turistëve nga Evropa dhe nga SHBA mbërrijnë me rrugë tokësore, 35% mbërrijnë nëpërmjet ajrit në aeroportin e Rinasit dhe 16% vijnë me rrugë detare në Shqipëri.

Turistët e huaj sipas muajve – sezonaliteti

Si të gjitha vendet e tjera Mesdhetare, Shqipëria varet ndjeshëm nga stina e verës për shkak të pushimeve të plazhit. Prej numrit të përgjithshëm të vizitorëve ndërkombëtarë në 2012, 1.724.673 ose 50% e tyre kanë qëndruar në Shqipëri në muajt korrik ose gusht. Kjo perqindje nuk ka pësuar ndryshime gjatë viteve të fundit ndërsa piku i stinës së verës është bërë shumë më i rëndësishëm për shkak të rritjes së numrit të vizitorëve.

10

Numri total i turistëve të huaj – Sipas stinëve

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

Janu

ary

Februa

ry

March

April

May June Ju

ly

Augus

t

Septem

ber

Octobe

r

Novem

ber

Decem

ber

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Numri i madh i vizitorëve në stinën e verës duket se ndikohet ndjeshëm nga emigrantët shqiptarë dhe komuniteti i kosovarëve jashtë vendit që udhëtojnë me pasaportë të huaj dhe kjo hipotezë konfirmohet kur analizohen pikat kryesore të hyrjes dhe mënyra e transportit.

Grafiku 2 : Numri total i turisteve te huaj sipas stineve

Burimi: MZHUT

Vizitorët e huaj sipas vendit të origjinës

Në vitin 2011, 80% e vizitorëve në Shqipëri erdhën nga vendet fqinje dhe nga Evropa Jugore. Tregjet më të largëta, përtej fqinjëve dhe përtej “vizitorëve shqiptarë”, përfaqësojnë një perqidje pakice të numrit të përgjithshme të vizitorëve. Eshte e rendesishe të përmendet se rritja ka ardhur nga të gjitha rajonet. Numrat e vizitorëve arritën më shumë se dyfishin nga Evropa Veriore dhe Evropa Qendrore/ Lindore që prej vitit 2005, dhe pothuaj u katërfishuan nga Evropa Perëndimore.

Tabela 1 : Vizitorët e huaj sipas rajonit/ venditRajoni Vendet Vizitorët

në vitin 2011

Pjesa në përqindje e mberrtijeve

te përgjithshme

Evropa Jugore Itali, Greqi, Spanjë, Slloveni 568.881 21,8%Kosova 1.282.864 46,9%Maqedonia 339.174 12,4%Evropa Qendrore/Lindore Përfshirë Rusinë & Ukrainën 85.069 3,1%Evropa Veriore Mbretëria e Bashkuar & Irlanda, 115.804 4,2%

11

80,1%

Vendet Skandinave, DanimarkaEvropa Perëndimore Austria, Gjermania, Zvicra, Vendet

e Beneluksit (Belgjika, Holanda, Luksemburgu), Franca

203.943 7,5%

Evropa Mesdhetare Lindore

Izraeli, Turqia, Qipro 39.532 1,4%

SHBA dhe Kanada 71.775 2,6%Të tjera 18.723 0,8%Numri i Përgjithshëm 2.733.650 100%Burimi: MZHUT

Qëllimi i vizitave

Një vlerësim i tregjeve gjenerues të përzgjedhur që përfaqësojnë 40% të numrit të përgjithshëm të vizitorëve, tregon qëllimin e udhëtimit të mëposhtëm të qytetarëve shqiptarë që banojnë jashtë vendit dhe mberritjeve te tjera per qellime turizmi. Megjithëse vleresimet mbeten të përafërta, ato tregojnë qartë se vizitori i pasur i pushimeve te argëtimit nga Europa Perëndimore eshte nje pakicë. Ky fakt është veçanërisht i rëndësishëm kur bëhet fjalë për marketimin e Shqipërisë jashtë vendit dhe për motivin e pushimit.

Tabela 2 : Qëllimi i udhëtimit nga një vlerësim i tregjeve gjenerues të përzgjedhur

Qëllimi i UdhëtimitEvropë(Gjermani, Mbretëri e Bashkuar, Francë, Poloni) dhe SHBA

Evropa Jugore(Itali, Greqi dhe Rajoni i Ballkanit(Maqedoni & Mal i Zi)

Vizitë Ditore 22% 32%Argëtim, pushime, zbavitje 26% 29%Biznes ose profesional 9% 19%Shqiptarë me pasaportë të huaj (qëllime të tjera)

43% 21%

Burimi: MZHUT

1.3.3. Situata aktuale e produktit dhe shërbimit të turizmit të Shqipërisë

Edhe pse industria e turizmit në Shqipëri eshte zhvilluar në një mënyrë të paplanifikuar, sektori privat i është përgjigjur në mënyrë spontane kërkeses se tregut duke iu përshtatur në një farë mënyre këtij tregu.

Turizmi bregdetarTurizmi bregdetar në Shqipëri ka qenë produkti kryesor dhe kufizohet me turizmin e detit dhe diellit, i cili është edhe qëllimi kryesor i vizitorëve për në destinacionet bregdetare. Turizmi bregdetar në Shqipëri shfaqet me karakteristikat e mëposhtme:

• Turizmi bregdetar në Shqipëri kufizohet përgjithësisht vetëm tek pushimet “rërë, det dhe diell”.

• Në zonën bregdetare nuk ofrohen ekskursione nga operatorët vendas.

12

• Shumica e turistëve në destinacionet bregdetare janë nga Shqipëria, Kosova, dhe Maqedonia.

• Turistët e huaj që vijnë për turizmin e plazhit janë të pranishëm në numër të vogël te tille si, skandinavet, polakët, italianët, austriakët, britanikët dhe gjermanët; kryesisht në Sarandë për një ofertë të kombinuar të plazhit me disa vizita në atraksionet kulturore rreth zonës.

• Shpërndarja e turistëve në zonat bregdetare nuk është e njëtrajtshme; Velipoja dhe Shëngjini kanë varësi të madhe nga tregu i Kosovës ndërsa në zonat e tjera ka një prani të shqiptereve me banim ne Shqiperi, emigrantëve, komunitetit etnik (Kosovë dhe Maqedoni) dhe vizitorëve rajonalë (Maqedonia).

• Turizmi i plazhit në Shqipëri ka një karakter të theksuar sezonal, duke filluar në qershor- korrik, me numrin maksimal në gusht dhe me ulje të menjehershme me 1 shtator. Në Sarandë situata është disi më e mirë; per hotelet që punojnë gjatë gjithë vitit sezoni veror zgjat rreth 5 muaj.

• Duke qenë të varur nga turizmi i plazhit, shumica e hoteleve në zonën bregdetare përballen me vështirësi sezonale te funksionimit.

Informacione më të hollësishme mbi turizmin bregdetar jepen në Shtojcën – Produktet e Turizmit referuar tregut ndërkombëtar te Turizmit.

Turizmi kulturorEdhe pse nuk është qëllimi kryesor i vizitës në Shqipëri, arkeologjia/trashëgimia/kultura identifikohen si pikat e forta kryesore të Shqipërisë në studime të ndryshme te kryera me vizitorë dhe industrine e udhëtimeve nga tregjet e huaja. Turizmi kulturor në Shqipëri karakterizohet nga gjendja e mëposhtme:

• Vendet e Trashëgimisë Botërore si parku arkeologjik i Butrintit, Berati dhe Gjirokastra janë atraksione simbol, të ndjekura nga një varg atraksionesh historike dhe kulturore, si dhe monumentesh.

• Destinacionet kryesore të vizituara nga ture të organizuara kulturore dhe te vizitave turistike janë Shkodra, Lezha, Kruja, Durrësi, Tirana, Fieri, Berati, Elbasani, Korça, Përmeti, Gjirokastra, Saranda dhe Vlora.

Vizitoret ne atraksionet kulturore 2008-2013 Vizitoret 2008 2009 2010 2011 2012 2013Vendas 94,142 253,002 291,542 265,103 1,301,479 245,703

Te huaj 65,347 81,991 93,716 107,836 131,254 109,771

Totali 159,489 334,993 385,258 372,939 1,432,733 355,474

Burimi: MK

• Shifrat e turistëve të huaj perëndimorë që vizitojnë atraksionet kulturore, madje me një rritje prej 15-25% në vit, janë shumë të ulëta (2008 – 2012); në vitin 2013 ato kane ulje te ndjeshme dhe numëronin vetëm 109.771 vizita. Ndersa ekspozimi ne Muzeun Kombetar te perkrenares dhe shpates se Skenderbeut ne muajin Nentor 2012 solli nje fluks vizitoresh vendas prej rreth 950,000 vete. Tabela e mesiperme jep nje pasqyre te vizitave te turisteve vendas dhe te huaj ne atraksionet kulturore.

• Renia e turisteve te huaj ne atraksionet kulturore verehet kryesisht ne vitet 2012 dhe 2013

13

kryesisht ne muajt Maj dhe Gusht, pikerisht ne muajt me vlerat me te larta ne vitet e paraardhes. Ndonese viti 2012 korrespondoi me 100 vjetorin e Pavaresise dhe paraqiste nje mundesi te vecante per terheqjen e turisteve te huaj dhe rrjedhimisht me shume vizita ne atraksionet kulturore, numri i tyre nuk u rrit me shume se 25% ne krahasim me vitin paraardhes.

• Meqenese statistika e vizitave ne vitin 2012 eshte ndikuar ndjeshem nga fluksi i skajshem vizitoreve per te pare perkrenaren dhe shpaten e Skenderbeut, ne grafiken e meposhteve viti 2012 nuk eshte paraqitur me qellim qe diagramat e viteve te paraqesin dukshem fluksin e vizitorve ne atraksionet kulturore ne baze muaji.

• Atraksionet kulturore dhe të trashëgimisë edhe pse janë shume tërheqës gjatë gjithë vitit, ata nuk vizitohen në Shqipëri gjatë gjithë vitit. Vizitat zhvillohen kryesisht në stinën e verës, në te dy muajt maj dhe gusht dhe ne muajt paraardhes dhe pasardhes. Vizitat në sezonin e pikut lidhen me pushimet verore por ne numra te pakonsiderueshem në shtator dhe tetor, ndërsa numri i tyre pothuajse bie fare në sezonin dimëror nga nëntori deri në shkurt.

• Destinacionet më të vizituara kulturore nga vizitorë të huaj janë parku kombëtar arkeologjik i Butrintit, Muzeu Historik Kombëtar në Tiranë, parku kombëtar arkeologjik i Apolonisë dhe atraksionet kulturore të Beratit, Gjirokastrës, Korçës dhe Shkodrës.

• Përveç parkut arkeologjik të Butrintit, si atraksioni kulturor kryesor nga të ardhurat e fituara dhe numri i vizitave, atraksionet e tjera kulturore renditen në nivel shumë të ulët; nga një krahasim i vizitave ne vitin 2013 dhene ne grafikun me poshte, shifrat tregojnë se Parku Arkeologjik i Butrintit menaxhohet më mirë sesa atraksionet e tjera kulturore.

• Atraksionet më të vizituara kulturore nga shqiptarët janë dy muzetë në Krujë, ku vizitorë nga Kosova janë një faktor i rëndësishëm i numrit te madh; ata llogariten si shqiptarë dhe jo si të huaj.

•

Jana

r

Shk

urt

Mar

s

Pril

l

Maj

Qer

shor

Kor

rik

Gus

ht

Sht

ator

Teto

r

Nen

tor

Dhj

etor

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

Total Visitors to Cultural Attraction 2008-2013

20082009201020112013

Burimi: MK

Vizita në parqe kombëtare arkeologjike dhe muze ne vitin 2013

14

Antig

one

Apol

loni

But

rinti

Byl

is

Shk

odër

Pav

arës

ia

DR

KK

Ber

at

M.H

isto

rik K

omb.

Muz

Etn

o/S

K k

ruje

DR

KK

Dur

rës.

Kal

. Gjir

okas

tër

MK

Art M

s K

orce

.

Muz

Onu

fri B

erat

Muz

Etn

o B

erat

DR

KK

Kor

ce

DR

KK

.Vlo

rë

Par

k.Ar

ke.L

ezhe

0100002000030000400005000060000700008000090000

100000

Të huajVendas

Burimi: MK

Informacione më të hollësishme mbi turizmin kulturor jepen në Shtojcën – Produktet e Turizmit referuar tregut ndërkombëtar te Turizmit.

Turizmi natyror / Ekoturizmi / Turizmi rural Deri tani Shqipëria është vlerësuar nga shumë operatorë dhe vizitorë ndërkombëtarë për peizazhin/natyrën/pamjen e saj të bukur, të cilat konsiderohen gjithashtu si pikat e forta të Shqipërisë. Siç vlerësohet në një studim13 nga operatorë turistikë gjermanisht folës, natyra e virgjër dhe peizazhi i Shqipërisë konsiderohen si pasuria e saj më e madhe pas karakterit të saj mistik dhe të panjohur. Turizmi i natyrës dhe turizmi rural në Shqipëri paraqet situaten e mëposhtme:

• Larmia klimatike, gjeografike dhe fizike e territorit të saj, e përfaqësuar nga nje varg malesh, liqenesh, lumenjsh dhe lagunash, te shoqëruara nga një biodiversitet i pasur i florës dhe faunës, i pranishëm në shumë parqe natyrore dhe rezervate natyrore brenda vendit, është një potencial i pamase për zhvillimin e turizmit të natyrës dhe turizmit rural në Shqipëri.

• Komunitetet vendore që banojnë në afërsi të shumicës së burimeve natyrore, të cilët ende ruajnë një stil jetese tradicional dhe kanë një trashëgimi kulturore të pasur, janë një vlerë e shtuar për këto pasuri natyrore për zhvillimin e turizmit të natyrës dhe turizmit rural në Shqipëri.

• Zonat natyrore dhe rurale në Shqipëri ofrojnë mundësi për zhvillimin e turizmit rural, ekoturizmit dhe veprimtarive në natyrë (rafting, hedhje me parashute sportive, çiklizmi malor, peshkimi, treking, ngjitjet alpinistike, ecja në natyrë (hiking), shëtitja me kuaj me shale, turet studimore, etj). Disa prej këtyre veprimtarive janë motivi kryesor i vizitave nga vizitorët e huaj në zonat natyrore.

• Ka një numër te konsideruar turesh te organizuar të natyrës, veçanërisht në zonat

13 GIZ 2012, Studim: Cilësia dhe Menaxhimi Mjedisor i Hoteleve Shqiptare- Perceptime të Operatorëve Turistikë gjermanisht-folës për Shqipërinë

15

kodrinore dhe malore të Shqipërisë, si për shembull në Theth, Vermosh-Lepushë, Valbonë dhe Tropoje, në Alpet Veriore, Dibër dhe zonën e Bulqizës, zonën malore të Tiranës, zonën malore të Elbasanit dhe Librazhdit, zonën malore të Korçës, malin e Tomorit, Llogara dhe Karaburun dhe zonën malore të Gjirokastrës dhe Përmetit, Lumenjtë e Osumit dhe Vjosës, qafën e Llogarasë dhe Shashicës në Vlorë, Dhërmi, Sarandë.

• Nisma për zhvillimin e ofertës së turizmit të natyrës dhe turizmit rural, e realizuar me mbështetjen e GTZ-së në vitin 2007 për përfshirjen e komunitetit të fshatit Theth, u kurorëzua me ngritjen e nje rrjeti bujtinash (shtepi te pritjes se turisteve). Nisma mbështeti gjithashtu disa veprimtari marketingu dhe shënjimin e shtigjeve të hecjeve në këmbë. Ndikimi ishte mbresëlënës: numri i turistëve u rrit nga 300 turistë në 2006 në 12.000 (80-85% turistë të huaj) në vitin 2011.

• Kërkesa për aktivitete në natyrë po rritet në tregun gjenerues, kështu kërkesa për turizmin natyror pritet të rritet në Shqipëri, siç perceptohet nga operatorët turistikë14.

Më shumë të dhëna të hollësishme mbi turizmin e natyres dhe turizmin rural jepen në Shtojcën-Tregu i Turizmit Ndërkombëtar.

1.3.4. Oferta e Turizmit

Oferta e akomodimit

Mungojne të dhënat e sakta mbi hotelet e regjistruara dhe mbi kapacitetet e shtretëve. Sipas statistikave të grumbulluara për vitin 2012 nga Zyra e Shërbimit Turistik, kapaciteti i akomodimit perbehet nga 27.716 shtretër në 670 hotele. Ky kapacitet duket se nuk është i saktë.

Oferta e akomodimit në Shqipëri karakterizohet nga panorama e mëposhtme:

• Kapaciteti i hoteleve dominohet nga hotele të vegjel. Mbi 80 për qind e hoteleve të regjistruara kanë më pak se 20 dhoma dhe vetëm 7 për qind kanë më shumë se 40 dhoma. Vetëm 30 hotele janë klasifikuar zyrtarisht (kategorizimi me yje) dhe nga keto vetëm 3 hotele janë klasifikuar me 5 yje. Vetëm dy hotele në Tiranë menaxhohen nga shoqëri ndërkombëtare; Hotel “Rogner” dhe Hotel “Sheraton”.

• Duke iu referuar vendndodhjes së tyre, 80 % e hoteleve ndodhen në zonat bregdetare dhe liqenore (Velipojë, Shëngjin, Durrës, Kavajë, Vlorë, Sarandë, Pogradec), 10% e hoteleve ndodhen në Tiranë dhe 10% ndodhen në zona të tjera. Shumë struktura akomodimi, veçanërisht në zonat bregdetare, menaxhohen si biznese familjare, ku dhomat i ofrihen tregjeve te turistit vendas dhe atij të pavarur. Këto karakteristika nuk janë të favorshme për të kenaqur tregun turistik te huaj.

• Oferta e akomodimit në zonat rurale qe i shërben turistëve te natyrës është zhvilluar në mënyrë modeste. Në zonat natyrore malore janë ngritur shumë pak hotele dhe një numër i kufizuar bujtinash. Vleresimi per vitin 2012 ishte rreth 150 bujtina në zona si Thethi, Kelmendi, Tropoja dhe Voskopoja.

• Numri i kampingjeve (të regjistruar) kohët e fundit në Shqipëri është rreth 20; veçanërisht ne zonat natyrore paraqitet një mundësi e mirë për te krijuar shumëllojshmëri te produktit të akomodimit. Një numër i zgjedhur kampingjesh janë mbështetur nga projekti GIZ-ADAC (Klubi Automobilistik Gjerman) për t'u ofruar në tregun evropian të kampingut.

• Të gjitha llojet e strukturave të akomodimit dhe te ofertave te turizmit në natyrë, si dhe

14 Po aty

16

sektori i turizmit rural kanë nevojë për mbështetje të vazhdueshme për zhvillimin e produktit.

• Pjesa më e madhe e ofertes se produktit të akomodimit është shume poshte standardeve ndërkombëtare te funksionimit dhe ofron jo mjaftueshem cilësi të lartë krahasuar me standardeve ndërkombëtare.

• Nga viti 2008 klasifikimi i strukturave të akomodimit nuk është më i detyrueshëm me ligj. Nje numer hotelesh kanë vendosur vetë standardin e klasifikimit me yje, sipas vlerësimit të tyre personal.

• Që prej vitit 2010 një skemë e certifikimit të cilësisë bazuar në kujdesin për klientin, të quajtur "Authentic Albania” (“Shqipëria Autentike”), i eshte ofruar hoteleve per pjesmarrje mbi baze vullnetare. Zbatimi i Projektit është mbështetur nga USAID, në bashkëpunim me ATA (Shoqata Shqiptare e Turizmit). Deri tani janë certifikuar 63 hotele.

Kapaciteti i akomodimit te paregjistruar (informal)

Tregu i paregjistruar (informal) i dhomave dhe apartamenteve të cilat jepen me qira eshte nje pjese e konsiderueshme e oferetes në zonat bregdetare. Nuk ka rregjistrim te dhomave dhe apartamenteve private të cilat jepen me qira nga pronaret e banesave në destinacionet, si dhe per shtëpitë e dyta. Gjendja e apartamenteve dhe dhomave private me qira kryesisht eshte e perqendruar në destinacione bregdetare, si Durrës, Shkëmbi i Kavajës, Golem, Vlorë dhe Sarandë. Kapaciteti akomodues i paregjistruar jo vetëm që përfaqëson një nivel "shumë të lartë" informaliteti në tregun e akomodimit turistik dhe shmang pagimin e taksave vendore për qeveritë vendore, por ajo përbën gjithashtu një konkurrencë të pandershme në tregun e akomodimit. Gjithashtu, standardet e tyre nuk kontrollohen fare.

Referuar kapacitetit të shtretërve të regjistruar në zonat bregdetare dhe nje numri të vleresuar te mberritjeve te turistëve te huaj, si dhe kërkesës së brendshme për pushime në plazh në periudhën korrik - gusht 2012, eshte kalkuluar se për te akomoduar këte numer turistësh në zonen bregdetare, nevojitet një kapacitet total prej rreth 254.400 shtretërish. Duke bere nje vleresim te tille, kapaciteti i shtreterve ne strukturat akomoduese te ligjshme dhe te rregjistruara përfaqëson vetëm rreth 7,4 % kundrejt 92,6 % të kapacitetit te shtretërve që i përket kapacitetit të akomodimit informal dhe të paregjistruar.

Problemet në lidhje me biznesin e akomodimit

1. Përgjithësisht, hotelet të cilët ndodhen në zonen bregdetare kane mungese te menaxhimit profesional.

Studime te ndryshme vijne ne përfundimet e meposhteme:

• Produktiviteti i dhomave është i ulët. Duke qenë se një numër i konsiderueshëm i hoteleve ushtrojnë aktivitetin e tyre në menyre sezonale, vetëm për 1,5 - 2 muaj15, shumica e tyre nuk do te ishin ekonomik.; madje ato nuk arrijnë të mbulojnë shpenzimet dhe taksat ose ata shmangin pagimin e taksave.

• Shitja e dhomave të hotelit klientëve nepermjet biznesit te udhëtimit, nuk është një mënyrë e njohur dhe nuk përdoret nga të gjithë hotelet, duke qenë se tregu kryesor i synuar, veçanërisht për turizmin bregdetar, është Kosova dhe tregu i brendshëm. Ata preferojnë shitjen e drejtpërdrejtë të dhomave klientëve duke qenë se mbajnë kontakte të drejtpërdrejta me turistët dhe përdorin komunikimin “gojë më gojë” për të gjetur klientët 16.

15 GIZ – EDEP Tetor 2012, Studim Analiza e sektorit të turizmit privat16 Po aty

17

• Pronarët e akomodimit përshkruhen më mirë si menaxherë të pronës sesa si menaxherë të mikpritjes17.

• Shumica e hoteleve (veçanërisht në bregdet - Durrës, Vlorë) janë biznese familjare. Pronarët e hoteleve preferojnë të mos angazhojnë persona të tjerë në menaxhimin e biznesit të tyre, edhe pse menaxhimi bëhet më i ndërlikuar kur aktiviteti zhvillohet8. Ata varen ne aftesite e femijve te tyre ne lidhje me aplikimin e zgjidhjeve të teknologjisë së informacionit.18

• Ata kanë mendësinë që të kontrollojnë fizikisht aktivitetin e tyre dhe si rrjedhojë hasin vështirësi ne aplikimin e mundesive të teknologjisë së informacionit19;

• Nevojitet të përmirësohen menaxhimi i mjedisit dhe veçanërisht cilësia dhe standardi i hoteleve 20.

2. Përdorimi i Teknologjisë së Informacionit në sektorin e akomodimit

Vezhgime të ndryshme (studimi GIZ21 i vitit 2012, studimi GTZ - GOPA22 i kryer në bashkëpunim të ngushtë me ATA, studimi i Bankës Botërore23), të realizuar me sektorin e akomodimit në Shqipëri, kanë treguar qartë se sektori i akomodimit nuk ka njohuri mbi Teknologjinë e Informacionit dhe Komunikimit (TIK).

• Duke iu referuar përgjithësisht zones bregdetare, sektori i hotelerisë përballet me mungesën e njohurive mbi TIK, njohuri që mbeten në nivel shumë të ulët dhe empirik.

• Ka nje perdorim te ulet te sistemeve ndërkombëtare te rezervimit, si dhe mungojnë njohuritë mbi marketingun online. Përdorimi i sistemeve te jashtme te rezervimit dhe rregjistrimit mbështetet kryesisht në faqet shqiptare të internetit.

• Vonesa e përdorimit të Teknologjisë së Informacionit dhe Komunikimit (TIK) për marketimin e Shqipërise si destinacion turistik sjell nderlikime të rëndësishme në kunkurueshmerine e sektorit të udhëtimit për të konkurruar në tregjet e huaj origjine me konkurrentë më mire të pajisur nga vendet e rajonit.

3. Çështje të menaxhimit të destinacionit që ndikojne biznesin e akomodimit

Studimi i GIZ24 i vitit 2012, mbi veprimtarinë e hoteleve në destinacionet bregdetare ka nxjerrë në pah si më poshtë:

• Megjithëse janë bërë përmirësime të mëdha në infrastrukturën e përgjithshme në destinacione, hotelet përballen me probleme të tilla si nderprerje te furnizimit me ujë, mungese te sistemit te kanalizimit te ujrave te zeza, te telefonisë, te energjisë elektrike, te vendeve të parkimit, te sipërfaqeve me rrugë të asfaltuar, ndriçimit, sistemit të kullimit, zbukurimit të hapësirave publike. Vendosja e sinjalistikës rrugore në zonat destinacione mbetet gjithashtu një problem.

• Mbledhja e mbeturinave nga pikat e caktuara duket se funksionon pothuajse në të gjitha destinacionet. Megjithatë, duhet të bëhen përmirësime për të mbledhur më shpesh mbetjet,

17 BB, 2009. Krijimi i konkurrencës në Shqipëri Volumi II. Studim rasti për sektorin: Turizmi18 Konsulentët GTZ- GOPA, 2010. Vlerësimi i nevojave të teknologjisë së informacionit në Sektorin e Turizmit 19 Po aty

20 GIZ, dhjetor 2012. Studim: Cilësia dhe Menaxhimi Mjedisor i Hoteleve shqiptare – Perceptimet e operatorëve turistikë gjermanisht-folës mbi Shqipërinë

21 GIZ – EDEP tetor 2012. Studimi: Analizë e sektorit privat të turizmit22 Konsulentët GTZ- GOPA, 2010. Vlerësimi i nevojave të teknologjisë së informacionit në Sektorin e Turizmit

23 BB, 2009. Krijimi i konkurrencës në Shqipëri Volumi II. Studimi i Rastit Sektorial: Turizmi

24 GIZ – EDEP Tetor 2012. Studimi: Analizë e sektorit ë turizmit privat

18

dy herë në ditë, si dhe të vendosen kosha të përshtatshëm për plehrat.• Transporti i organizuar në destinacione nuk është në nivel të kënaqshëm, ndërsa transporti

i organizuar ndërmjet destinacioneve të afërme është më pozitiv por nuk është i mjaftueshëm. Nuk ka transport te organizuar përgjatë rrugës se bregdetit në pjesën jugore (Bregu). Mundesia e vetme qe turistëtet te mund të lëvizin në destinacionet aty prane eshte ajo me taksi, e cila është e shtrenjte.

• Informaliteti është në nivele "shumë të larta", veçanërisht nga tregu informal i apartamenteve që përdoren për akomodim turistik.

• Mungese e informacionit për klientët dhe efektivitetit te zyrave të informacionit turistik ku ata ndodhen; qendrat e informacionit turistik nuk janë të shpërndara në të gjitha destinacionet.

Restorantet, baret dhe kafenetëSektori i restoranteve (duke përfshirë baret dhe kafenetë) është një sektor ku ka pasur më tepër zhvillim në lidhje me shumëllojshmërinë e shërbimeve që ofrohen, si dhe përhapjen gjeografike. Ka shumë restorante të cilët ofrojnë kuzhinë shqiptare tradicionale dhe gjithashtu atë ndërkombëtare. Me çmime relativisht më të ulëta, oferta e ushqimit mbetet një pikë e fortë në turizmin shqiptar. Rritja e kërkesës nga turistët ndërkombëtarë për ushqime tradicionale ka bërë që kuzhina tradicionale dhe etnike të futet në menytë e restoranteve, të cilat mund të gjinden të përziera me ato ndërkombëtare. Vizitorët e huaj zgjedhin restorantet kryesisht nga rekomandimet që marrin, si dhe nga guidat turistike. Kultura e kafese është e përhapur në Shqipëri dhe kafeja shijohet jo vetëm për kënaqësi, por edhe për të biseduar dhe për t’u shoqëruar me miqtë.

Sektori i udhëtimitSektori i organizimit të udhëtimeve përfshin turoperatorët në tregjet origjine, turoperatorët e vendit destinacion (te quajtur operatorë te terrenit), agjentët e udhëtimit, si dhe kompanite e transportit turistike.

Sektori i organizimit të udhëtimitSektori i udhëtimit për në Shqipëri paraqet panoramen e mëposhtme:

• Janë rreth 250 kompani të cilat ushtrojnë aktivitetin e tyre në sektorin e organizimit të udhëtimit në Shqipëri, me nje koncentrim shumë të lartë në Tiranë (142 shoqëri). Shumica e tyre veprojnë si agjentë udhëtimi, me nje pakice kompanishe qe merren me aktivitetin prures te turisteve ne vend, me aktivitetin dales te turisteve nga vendi dhe transportin.

• Turoperatorët e vendit destinacion (te quajtur operatorë te terrenit) merren me turizmin prures nëpërmjet turoperatorëve ndërkombëtarë, duke sjellë turistë në Shqipëri, organizimin e logjistikës se udhëtimit per ta ose ato operojne drejtpersewdrejti në treg duke organizuar udhetime per segmentin e FIT (Turistë të Huaj të Pavarur).

• Turet kulturore dhe te vizitave dominojne oferten e turizmit hyrës nëpër Shqipëri apo si pjesë e tureve te kombinuara në rajon, me një rritje të tureve me baze aktivitetet ne natyrë apo te aventures në zonat rurale dhe malore të Shqipërisë. Gjithashtu, turoperatorët ndërkombëtarë dhe rajonalë organizojnë udhëtime ditore nga Mali i Zi, Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë dhe Greqia për në destinacionet shqiptare. Nuk ka ndonjë operator të huaj me emër që të merret me tregun e MICE në Shqipëri.

Çështje të rëndësishme për përdorimin e teknologjisë së informacionit në sektorin e udhëtimit: • Shërbimi i rezervimit on-line është i zhvilluar ne menyre te dobet.

19

• Pagesa on-line nuk përdoret fare. Kjo ndodh jo vetëm për shkak të karakteristikave të softuerit por edhe prej mungesës së bashkëpunimit nga bankat.

• Numri i agjencive të udhëtimit të cilët ofrojnë shërbime brendapërbrenda është në rritje dhe aktualisht ato nuk përdorin ndonjë shërbim softueri për të ofruar paketa udhëtimi për turistë të huaj.

• Duke qenë se turizmi i brendshëm po zhvillohet, zhvillimi i grupimit (cluster) do të jetë i nevojshëm (shoqëri transporti, hotele, bare dhe restorante) dhe perdorimi i Teknologjise se Informacionit do të jetë i rëndësishem për këtë zhvillim.

Udhërrëfyesi turistik

Udhërrëfyesit organizohen ne shoqata te udhërrëfyesve turistik. Ka nevoje per udhërrëfyes të specializuar mbi kulturën, qytetet, atraksionet, aktivitetet ne natyrën dhe te aventures (rafting, alpinizëm, zhytje). Deri tani nuk ka pasur një politikë të konsoliduar për certifikimin dhe kualifikimin e udhërrëfyesve.

Mundësitë për të hyrë në vend

Hyrja nëpërmjet rrugëve ajrore

Hyrja nëpërmjet rrugëve ajrore ndërkombëtare eshte relativisht e mirë dhe po përmirësohet. Numri i pasagjerëve që mbërrijnë në Aeroportin Ndërkombëtar të Tiranës është rritur ndjeshëm qëkur ky aeroport është rinovuar. Në vitin. 2011 numri i pasagjerëve ishte 1.817.073 ose një rritje prej 18% në krahasim me 1.536.822 gjatë vitit 2010 dhe 2,3 herë më i lartë se në vitin 2005. Ne vitin 2012 numri I pasagjerëve ishte 1,665,331, ose 8.4% rritje ne krahasim me vitin 2011. Megjithëse Aeroporti i Tiranës ka një pozicion gjeografik të favorshëm, çka e bën atë një destinacion udhëtimi "të distancës se shkurtër" në Europë, mbetet modest për sa i përket numrit të linjave ajrore dhe numrit të qyteteve europiane prej nga dhe drejt të cilëve operohet, krahasuar me aeroportet e vendeve të rajonit. Fluturimi nga një vend tjetër për të hyrë në destinacion është një pengesë e madhe për udhëtarët, humbje kohe, shpenzime dhe tundim.

Kostoja e biletave ajrore nga Londra, Frankfurti dhe Amsterdami (të gjitha tregje origjine të fuqishme europiane në rajon) për një pushim njëjavor në Shqipëri është pothuajse dyfish15 me shpenzimet e udhëtimit drejt Zagrebit dhe Dubrovnikut, destinacione me një trafik të zhvilluar te linjave ajrore me kosto të ulët. Mungesa e linjave ajrore me kosto të ulët që fluturojnë për në Shqipëri, të tilla si ryanair, easyjet, skyeurope, whizzair, dhe germanwings të cilat fluturojne në vendet konkurruese fqinje, jo vetëm që ndikon në numrin e turistëve ndërkombëtarë në Shqipëri, por gjithashtu e bën më të vështirë udhëtimin nga tregu kryesor gjenerues, i tille si Britania e Madhe dhe pjesa veriore e Europës të cilat janë tregjet kryesore për Shqipërinë. Informacione të hollësishme jepen në Shtojcën – Linjat Ajrore me Kosto të Ulët.

Hyrja nëpërmjet rrugëve tokësore

Vizitorët hyjnë në Shqipëri në rrugë tokësore përmes gjashtë pikave kryesore hyrëse: nga Greqia - në Kakavijë, në jug të Gjirokastrës dhe në Kapshticë afër Bilishtit pranë Korçës, nga Kosova në Morinë pranë Kukësit, nga Mali i Zi në Muriqan dhe Hani i Hotit që ndodhet pranë Shkodrës, nga Ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë në Qafë -Thanë dhe Tushemisht në Liqenin e Ohrit. Jo vetëm që hyrja në pikat hyrëse kufitare është përmirësuar dhe modernizuar, por gjithashtu edhe akset kryesore të infrastrukturës rrugore drejt destinacioneve turistike janë

20

përmirësuar ose janë duke u përmirësuar.

Hyrja nëpërmjet rrugëve detare

Shqipëria sherbehet nga shërbime të zhvilluara trageti që lidhin portet e saj kryesore me Italinë dhe Greqinë. Terminali i sapo-modernizuar i pasagjerëve në Durrës ofron kushte të mira për hyrje nëpërmjet detit, si dhe shërbim për udhëtarët. Gjithashtu, terminali i ri i trageteve në Sarandë ofron kushte të mira për pasagjerët. Megjithëse portet e Shqipërisë janë të vendosura shumë mirë si pikë hyrje për turizmin, ato relativisht kane shfrytezim te ulet; ato përpunojnë vetëm 6% të të gjithë vizitorëve që mbërrijnë në vend.

Gjatë viteve të fundit numri i anijeve turistike dhe pasagjerëve që vizitojnë Shqipërinë është rritur. 74 anije turistike kanë mbërritur në Shqipëri gjatë vitit 2013. . Kryesisht anijet turistike kane vizituar Durrësin dhe Sarandën.

Në liqenin e Shkodrës, në kufi me Malin e Zi, si dhe në Liqenin e Ohrit në kufi me Ish-Republikën Jugosllave të Maqedonisë ekzistojne marrëveshje për linja tragetesh midis Shqipërisë dhe këtyre vendeve por deri tani këto marrëveshje nuk janë zbatuar. Ekziston një linjë trageti nga Komani për në Fierzë në Liqenin e Fierzës, në veri të Shqipërisë, duke ofruar një udhëtim të paharrueshëm në Liqenin e Komanit.

Shqipëria nuk është pozicionuar ende në këtë treg të rëndësishëm të turizmit. Parakushtet gjeografike janë shumë të mira për t’ju bashkuar zhvillimit tepër pozitiv të këtij sektori të turizmit në vendet e tjera te detit Adriatik. Vetëm një marinë, e quajtur "Marina di Orikum/Marina e Orikumit" ndodhet në pjesën fundore jugore të gjirit të Orikumit . Marina ofron vende ankorimi, shërbime per varkat, apartamente me nje dhe dy dhoma.

Transporti rrugor

Transporti turistik përbëhet nga udhëtimi për në dhe nga destinacioni, si dhe transporti brenda vendit destinacion.

Transporti publik ndërmjet qyteteve menaxhohet nga shoqëri private të transportit. Transporti publik në destinacionet turistike menaxhohet nga shoqëri private të transportit. Sikurse është pasqyruar në studimin e GIZ16, transporti i organizuar brenda destinacioneve në zonën bregdetare nuk është në nivel të kënaqshëm në disa destinacione ndërsa transporti i organizuar ndërmjet destinacioneve është më pozitiv, por kjo nuk është e mjaftueshme.25

Transporti turistik për në vendin destinacion organizohet nga operatorët e terrenit të cilët kanë automjetet e tyre, si dhe nga shoqëri transporti që ofrojnë shërbimin ndaj palëve të treta, d.m.th. operatorëve te terrenit, pervec shërbimit të planifikuar të transportit që ato ofrojnë. Veprimtaria e transportit turistik është e licencuar nga Ministria e Transportit.

Një tjetër mënyrë e transportit në dispozicion për turistët është shërbimi me taksi. Taksitë ushtrojnë aktivitetin e tyre sipas licencave të dhëna nga pushteti vendor. Ky shërbim mundësohet në të gjitha zonat kryesore urbane. Megjithëse ligji kërkon që drejtuesit e mjeteve duhet të përdorin një taksimetër, zakonisht ata nuk e përdorin atë. Kjo rrit mundësinë e mashtrimit me çmimet, veçanërisht për të huajt.

Ka përmirësim ne vendosjen e sinjalistikës rrugore, megjithatë nuk ka sinjalistikë të shpeshtë

25 GIZ – EDEP tetor 2012. Studim: Analizë mbi sektorin privat të turizmit

21

per te gjetur drejtimin per ne destinacionet. Gjithashtu, është përmirësuar sinjalistika turistike në vendet me interes, por ajo duhet të jetë më e qëndrueshme dhe në përputhje me udhëzimet e publikuara nga Organizata Boterore e Turizmit (UNWTO).

1.3.5. Institucionet dhe organizatat qe lidhen me turizmin

Institucionet e qeverisjes qendrore

- Ministria e Zhvillimit Urban dhe Turizmit (MZHUT) është autoriteti përgjegjës për hartimin, zbatimin dhe monitorimin e Strategjisë Kombëtare për Turizmin, kuadrin e përgjithshëm ligjor për zhvillimin e turizmit, procesin përkatës për planifikimin dhe zhvillimin, mbështetjen për administratën rajonale dhe organizimin e turizmit në nivel kombëtar, rajonal dhe vendor, si dhe është përgjegjëse për planifikimin urban.

- Agjencia Kombëtare e Turizmit (AKT) është autoriteti përgjegjës për marketingut e vendit si një destinacion turistik jashtë shtetit,. AKT-ja është një autoritet i pavarur publik me status, jashte Ministrisë se Turizmit dhe ka buxhetin dhe strukturën e vet, por duke qenë se është një agjenci qeveritare AKT është nën juridiksionin e Ministrisë së Turizmit. Struktura fillestare u krijua në vitin 2005, e cila vepronte me emrin "Enti i Turizmit"

- Zyra e Shërbimit të Turizmit (ZSHT) është autoritet nën juridiksionin e Ministrisë së Turizmit. Ky autoritet është shtrirë në 9 rajone me gjithsej 11 zyra. Pavarësisht se përgjegjësitë e saj përcaktohen me ligj, jo të gjitha këto përgjegjësi jane përmbushur nga kjo zyrë. Ndihma për turistët mbetet një boshllëk në funksionimin e zyrës.

- Komiteti Ndërministror për Turizmin. Pavarësisht se krijimi i këtij komiteti është parashikuar me ligj, deri tani kjo nuk është bërë e mundur.

Disa institucione të tjera publike që ndikojnë tek turizmi në nivel kombëtar janë si më poshtë: Ministria e Kulturës është përgjegjëse për krijimin e politikave të kulturës dhe

trashëgimisë, si dhe menaxhimin e parqeve arkeologjike kombëtare dhe muzeve. Ministria e Arsimit dhe Sporteve siguron programe arsimimi, duke përfshirë kurrikula në

lidhje me turizmin. Ministria e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë siguron programe trajnimi për punonjës të

kualifikuar në sektorin e turizmit. Ministria e Brendshme është përgjegjëse për mbledhjen e statistikave mbi emigracionin,

si dhe për bashkërendimin me qeveritë vendore. Ministria e Transportit dhe Infrastrukturës është përgjegjëse për mirëmbajtjen e

rrugëve dhe investimet për rrugët e reja turistike, zhvillimin e transportit detar dhe transportin e aviacionit civil.

Ministria e Mjedisit është përgjegjëse për politikat mjedisore dhe menaxhimin e qëndrueshëm të burimeve natyrore, që do të mundësojnë zhvillimin e turizmit në zonat e mbrojtura, përdorimin e qëndrueshëm të burimeve, rregullat e hyrjes, si dhe vlerësimin e ndikimit në mjedis te turizmit.

Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Burimet Ujore është përgjegjëse për zhvillimin dhe zbatimin e strategjive për zhvillimin rural, si dhe për çështjet që lidhen me cilësinë dhe sigurinë e ushqimit dhe pijeve.

Ministria e Financave është ministri kyçe për zhvillimin e turizmit, veçanërisht në fushën e politikës për taksat dhe ndarjen e buxhetit.

22

Ministria e Punëve të Jashtme luan një rol kyç për promovimin e vendit si një destinacion turistik, nëpërmjet rrjetit të ambasadave të saj në tregjet burimore.

Banka e Shqipërisë dhe INSTAT luajnë një rol kyç për koordinimin e mbledhjes së statistikave turistike.

Agjencia Shqiptare e Zhvillimit të Investimeve (AIDA) është autoritet përgjegjës për tërheqjen e investimeve të huaja për turizmin.

Instituti i Monumentit të Kulturës (nën varësinë e Ministrisë së Kulturës) luan rol thelbësor për të siguruar informacionin që kërkohet për përgatitjen e fletëpalosjeve, udhërrëfyesve, si dhe informacion për faqe interneti në lidhje me turizmin kulturor.

Instituti i Arkeologjisë (nën varësinë e Ministrisë së Kulturës) luan rol thelbësor për të siguruar informacionin që kërkohet për përgatitjen e fletëpalosjeve, udhërrëfyesve, si dhe informacion për faqe interneti në lidhje me turizmin kulturor.

Komiteti Këshillimor i Sektorit Privat të Turizmit

Komiteti Këshillimor i Sektorit Privat të Turizmit (KKSPT) është krijuar nga Ministri i Turizmit. Ky komitet nuk ka qenë aktiv për një kohë të gjatë por kohët e fundit është krijuar nga ministri i ri në detyre, përgjegjës për turizmin dhe takimet jane te shpeshta.

Qeverisjet vendore dhe përgjegjësitë e tyre në lidhje me turizmin

Ligji për turizmin nuk ka ndikuar ende qeverisjen vendore dhe përgjegjësia për turizmin nuk është ende një funksion i konsiderueshëm për shumicën e qeverisjeve vendore, madje edhe për ato të cilat kanë burimet potenciale për turizmin. Në përgjithësi, njësitë e qeverisjes vendore nuk kanë as strukturë dhe as ekspertë që mund të merren vetëm me çështjet e lidhura me turizmin. Sipas një studimi të kryer nga GIZ në vitin 2012, vetëm rreth 10 - 15 njësi të qeverisjes vendore (qark / bashki / komuna), kanë një zyrë që trajton çështje të sektorit të turizmit, e cila trajton edhe çështje të tjera si çështje te kultures, zhvillimit ekonomik, shërbimet publike etj.

Shoqatat e Sektorit Privat te Turizmit

Shoqatat e Sektorit Privat te Turizmit interesohen në lidhje me çështjet e turizmit, duke vepruar në emër të kompanive private të sektorëve të turizmit, si dhe ofrojnë shërbime për anëtarët e tyre.

Ka dy shoqata te industrise së turizmit në nivel kombëtar, Shoqata Shqiptare e Turizmit dhe Unioni i Operatoreve Turistikë Shqiptarë.

Donatorët ndërkombëtare me rol aktiv në sektorin e turizmit

Donatorët ndërkombëtarë kanë ofruar mbështetje teknike dhe financiare, në aspekte të ndryshme të zhvillimit të turizmit për sektorin privat dhe publik, në nivel kombëtar dhe vendor. Kontribuuesit kryesore janë: USAID, GIZ (më parë i quajtur GTZ), SNV, PNUD dhe BB:

Asistenca e USAID-it. - USAID-i ka ofruar asistencë në sektorin e turizmit me anë të dy projekteve, Projekti EDEM (Zhvillimi i Ndërmarrjeve Shqiptare dhe Shërbimet e Tregjeve të Eksportit) dhe Rritje Albania nga viti 2003 deri në 2013. USAID-i nuk ka konfirmuar ende se mund të ofrojë asistencë tjetër në sektorin e turizmit për Shqipërinë nëpërmjet një projekti të veçantë.

Asistenca e GTZ / GIZ. - GTZ / GIZ kanë ndihmuar sektorin publik dhe privat të turizmit që nga viti 2002. GIZ vazhdon të ofrojë në mënyrë aktive ndihmën e saj në turizëm për

23

sektorin publik dhe privat. Asistenca e SNV. - SNV ka qene e angazhuar ne ofrimin e asistencës në lidhje me

iniciativat në sektorin e turizmit, në nivel rajonal dhe qendror. SNV e ka ndërprerë asistencën e saj për Shqipërinë.

Asistenca e PNUD-it. – PNUD-i ka mbështetur sektorin publik nëpërmjet projekteve te politikave të turizmit dhe atyre kulturore.

Asistenca e Bankës Botërore. – BB-ja ka ofruar asistencë duke mbështetur sektorin publik në lidhje me menaxhimin e destinacioneve.

Programe të tjera të donatorëve. - Programe të tjera te asistences se donatorëve me kontribute për sektoret publik dhe privat të turizmit:

- Bashkëpunimi Austriak për Zhvillim - Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) - Helvetica - Bashkëpunimi Italian - Fondacioni Shqiptaro - Amerikan i Zhvillimit

1.3.6. Përmbledhje dhe Vlerësim mbi Veprimtaritë e Marketingut

Aktivitetet e marketingut te realizuara nga AKT per promovimin e Shqiperise si destinacion turistik jashte vendit jane planifikuar ne mungesen e nje strategjie dhe programi te marketingut. Ndoshta është më e saktë të thuhet se AKT-ja ka ndermarrë një program të larmishëm të aktivitetit promovues sesa të flasim per programin e saj te marketingut te turizmit. Nuk ka pasur ndonjë plan marketingu bazuar në kerkimin studimor te tregjeve dhe segmenteve me potencial per Shqipërine si dhe perputhje të detajuar të tregut të produkteve të përshtatshme turistike. Në mungesë të strategjise se marketingut dhe te planit të veprimit, aktivitetet promovuese janë bazuar pjesërisht në precedentë të mëparshëm dhe pjesërisht në vendime te rastit. Është pikërisht strategjia e marketingut e cila përcakton tregjet kryesore burimore drejt të cilave duhet të fokusohet promovimi dhe evidenton aktivitetet promovuese te duhura dhe të përshtatshme për përdorim, për të arritur këto tregje dhe segmente të përshtatshem. Ka disa arsye për këtë qëndrim. Institucionit i ka munguar udhëheqja e qëndrueshme pasi është ndryshuar shpesh dhe pak prej tyre kanë pasur përvojë në turizem dhe marketing. Stafi menaxhues nuk ka pasur njohuritë dhe aftësitë e duhura profesionale.

Veprimtaria promovuese e AKT-së është e përqendruar tek:

Publiciteti televiziv në tregjet rajonale dhe ndërkombëtare; Pjesëmarrja në një sere panairesh te turizmit në Evropë; Mirëmbajtja e faqes se internetit të turizmit të Shqipërisë; dhe Publikimi i materialeve promovuese.

Perdorimi i aktiviteteve te tjera promovuese të përdorura për marketingun e destinacionit të tilla, si udhëtimet familjarizuese, turet e medias, evente dhe workshope tematike, publiciteti, jane kuptuar dhe perdorur më pak si mjete të fuqishme marketingu ndërsa nevojitet ekspertizë më profesionale në marketingun e destinacionit. Disa donatorë ndërkombëtarë, me seli në Shqipëri dhe të cilët luajnë rol aktiv në zhvillimin e turizmit shqiptar, kanë dhënë gjithashtu kontribut për realizimin e një numri aktivitetesh marketingu.

24

Më shumë informacion mbi këtë temë jepet në Shtojcën - Përmbledhje dhe Vlerësim mbi Veprimtaritë e Marketingut

1.3.7. Burimet njerëzore për turizmin

Situata aktuale mbi kapacitetin e burimeve njerëzore në sektorin e turizmitBurimet njerëzore për turizmin përbëjnë një nga çështjet më të rëndësishme që një destinacion turistik duhet të marrë parasysh për zhvillimin e turizmit. Duke vlerësuar të dhënat që ofrohen nga INSTAT-i, janë 17.000 biznese në sektorë të tillë si hotele, restorante dhe bare.

Sigurimi i arsimimit dhe trajnimeve në lidhje me turizminOfruesit e arsimimit mbi turizmin dhe trajnimeve profesionale janë kryesisht shkollat e mesme profesionale dhe universitetet. Përveç universiteteve publike që kanë në program lëndë mbi turizmin, edhe disa universitete private kanë zhvilluar kurrikula te turizmit. Nga këto universitete private përmendim Universitetin Evropian për Turizmin në Tiranë. Edhe pse ky universitet ka bërë përpjekje që të sillte një rol aktiv në promovimin e arsimit mbi turizmin në Shqipëri, nuk arriti te kete sukses në treg. Disa kurse Master zhvillohen gjithashtu në të gjitha universitetet.

Niveli arsimor në universitetet publike

Universitetet publike të mëposhtme ofrojnë kurse mbi menaxhimin e turizmit si më poshtë: Universiteti i Tiranës ofron kurs 3-vjeçar në fushën e marketingut, me specializim në

sektorin e turizmit. Universiteti i Shkodrës ofron një kurs 3-vjeçar mbi menaxhimin e turizmit. Universiteti i Vlorës ofron një kurs 3-vjeçar mbi menaxhimin e turizmit. Universiteti i Korçës ofron kurse 3-vjeçare mbi menaxhimin e turizmit. Universiteti i Durrësit ofron kurse 3-vjeçare me profile të lidhura me turizmin, si

menaxhim Hoteleri - Restorant, Turizmi Arkeologjik, menaxhimi i Turizmit Kulturor. FASTIP në Universitetin e Durrësit ofron një Sistem Arsimor të Dyzuar, si një kombinim i

teorisë dhe praktikës, në bashkëpunim me partnerët e biznesit të turizmit.

Universitetet e mëposhtme private ofrojnë kurse mbi turizmin si më poshtë: Universiteti Logos - Tiranë Universiteti Vitrina - Tiranë Universiteti Marin Barleti – Tiranë

Arsimi profesional

Më poshtë paraqiten shkollat profesionale të cilat ofrojnë trajnime ne hoteleri - turizem në Shqipëri:

Shkolla për Hoteleri - Turizëm në Tiranë, e cila është themeluar në vitin 1995 dhe eshte mbështeur nga KulturKontakt (Austri) për pajisjet profesionale, planifikimin e kurrikulave, trajnimin e mësimdhënësve, si dhe trajnim te menaxhimit të shkolles.

Shkolla për Hoteleri - Turizëm në Sarandë, e cila është themeluar në vitin 1999. Ajo mbështetet nga KulturKontakt (Austri) në të njëjtën mënyrë si shkolla në Tiranë.

Shkolla për Hoteleri në Durrës u hap në vitin 1997 dhe mbështetet nga Chambre des

25

Métiers, Loire & Chére (Francë) për pajisjet profesionale, planifikimin e kurrikulave dhe trajnimin e mësimdhënësve.

Trajnimet profesionale nëpërmjet projekteve të donatorëve

Nëpërmjet projekteve të donatorëve të ndryshëm jane ofruar trajnime afatshkurtra në disa fusha në vend, të cilat mbulojnë çështje të tilla si: • Udhërrëfyes Turistik • Trajnimi i trajnuesve (ToT) në lidhje me Mikpritjen • Aspekte të ndryshme të punonjësve të nivelit të linjës në hotele dhe restorante • Bujtina (shtepite pritese)

Situata e pajtue shmërisë së kërkesës me ofertën

Sistemi aktual i arsimit dhe kurrikulat mbi turizmin nuk i përmbushin kërkesat për cilësi dhe sasi të industrisë së turizmit. Kurset universitare janë kryesisht teorike dhe e humbin orientimin profesional dhe praktik dhe kështu nuk përputhen me kërkesat e industrisë. Me një numër të kufizuar të vendeve të punës në administratën publike dhe në pozicione pune drejtuese në sektorin privat, studentët e diplomuar nga degët e turizmit nuk janë të përfshirë në profesione në sektorin e turizmit.

1.3.8. Kuadri legjislativ

Ligji mbi turizminLigji mbi Turizmin, sic është miratuar nga Parlamenti në vitin 2007, ka vendosur bazat e një ligji modern duke pasur parasysh përvojën më të mirë ndërkombëtare, por deri tani zbatimi i tij ka qenë një sfidë. Ministria aktuale ka përgatitur një projektligj të ri, në konsultim me sektorin privat, në përpjekje për të zgjidhur kundërshtimet që ky ligj ka marrë deri tani, duke plotësuar boshllëqet dhe balancuar strukturën e saj.

Zbatimi i kuadrit ligjor

Megjithëse ligji për turizmin, në fuqi prej vitit 2007, ka vendosur rregulla mbi menaxhimin e sektorit të turizmit dhe zhvillimin e standardeve për shërbimet dhe produktet e turizmit, ky ligj nuk ka sjellë ende efekte praktike.

Mungesa e zbatimit të procedurave dhe kompetencave dhe mungesa e rregulloreve që kanë të bëjnë me ligjin, jo vetëm zvogëlojnë efektivitetin e institucioneve përgjegjëse për turizmin, por vënë në dyshim funksionimin e tyre të plotë, si AKT dhe ZSHT.

Gjithashtu, mossuksesi i krijimit te Komisionit për Standardet e Turizmit, te fondit kombëtar për zhvillimin e turizmit dhe programit te asistences financiare, ne funksionimin efektiv te zyrave rajonale te ZSHT, mungesa e koordinimit vertikal me njësitë e qeverisjes vendore duke iu referuar detyrave të tyre në përputhje me ligjin për turizmin, krijimin e regjistrit kombëtar të burimeve turistike, etj, kanë qenë disa nga çështjet kryesore në lidhje me mungesën e zbatimit të ligjit për turizmin.

Zbatimi i ligjit për turizmin është i rëndësishëm sepse ndërsa sektori privat luan rolin kryesor për

26

zhvillimin e produkteve të turizmit dhe funksionimin e ndërmarrjeve turistike, qeveria, nëpërmjet veprimtarisë së institucioneve të saj publike, garanton zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit në kushtet ekonomike, mjedisore dhe sociale, si dhe zhvillon dhe mbron imazhin e vendit si një destinacion turistik. Në këtë kontekst, roli i ministrisë përgjegjëse për turizmin është një përgjegjësi e domosdoshme dhe duhet të jetë një rol drejtues dhe aktiv në trajtimin e çështjeve mbi turizmin.

2. Vizioni, objektivat dhe drejtimet strategjike per 2014-2020

2.1 Deklarimi i politikës dhe vizioni

Shteti e mbështet turizmin si një sektor të rëndësishëm të integruar ekonomik me karakteristika të thella kulturore, ndërsektoriale, ndërrajonale dhe të një niveli të lartë social; zhvillimi dhe realizimi i turizmit është bërë një sektor ekonomik me shumë ndikim që synon të plotësojë kërkesat e qytetarëve të vet dhe të turistëve të huaj për vizita, kohën e lirë dhe argëtim, duke ndryshuar kështu strukturën ekonomike, duke krijuar vende të reja pune dhe duke kontribuar në zhvillimin social dhe ekonomik të vendit.

Parimet kryesore të politikës së Shtetit në fushën e turizmit janë këto: o Njohja e turizmit si sektor prioritar i ekonomisë;o Mbështetja e turizmit dhe krijimi i kushteve të favorshme ligjore, ekonomike dhe

strukturore për zhvillimin e tij;o Sigurimi i zhvillimit të qëndrueshëm të turizmit duke krijuar kuadrin e ligjeve dhe

rregulloreve dhe zbatimi i një procesi të përbashkët planifikimi për të mbrojtur dhe përmirësuar mjedisin dhe strukturat sociale;

o Përcaktimi i drejtimeve prioritare për zhvillimin e turizmit në Shqipëri;o Krijimi i imazhit të favorshëm të Republikës së Shqipërisë si destinacion turistik;o Krijimi i kushteve për mbrojtjen e interesave dhe të drejtave të ligjshme të turistëve dhe

ofruesve të shërbimeve turistike;o Sigurimi i zhvillimit të bashkëpunimit ndërkombëtar në fushën e turizmit;o Mbështetja e shoqatave publike që janë krijuar nga subjekte të veprimtarisë turistike në

mënyrën e përcaktuar me ligj.

Pikësynimet kryesore të politikës së Shtetit në fushën e turizmit janë këto:

o Rritja e kontributit të turizmit në të ardhurat e përgjithshme të vendit, zhvillimin e balancuar, përmirësimin e nivelit të jetesës dhe zbutjen e varfërisë nëpërmjet: Rritjes së të ardhurve dhe shpenzimeve për turizëm Rritjes së të ardhurave nga turizmi Krijimit të vendeve të reja të punës

o Sigurimi i mbrojtjes së të drejtave të udhëtarëve dhe turistëve.o Ngritja e një sistemi për zhvillimin turizmit që mundëson plotësimin e nevojave të

turistëve, kontributin në krijimin e mundësive të punësimit për qytetarët shqiptarë, rritjen e të ardhurat të shtetit dhe të qytetarëve të tij, nxitjen e zhvillimit të marrëdhënieve ndërkombëtare, mbrojtjen e burimeve turistike dhe respektimin e trashëgimisë historike-kulturore dhe natyrës së Shqipërisë.

27

o Sigurimi i zhvillimit të rajoneve turistike dhe/ose qendrave me burime natyrore, social-kulturore dhe qendrave klimaterike.

o Nxitja e shpërndarjes së barabartë të përfitimeve ekonomike nga turizmi në mbarë vendin.

o Inkurajimi i ofrimit të shërbimeve turistike dhe mundësive rekreative për grupet e pafavorizuara nga pikëpamja ekonomike dhe/ose shoqërore të qytetarëve shqiptarë.

Çështjet kryesore që do të trajtohen për arritjen e pikësynimeve janë këto:o Konsolidimi dhe përcaktimi i produktevetë reja dhe konkurruese nëpër destinacione dhe i

zonave, vendeve dhe pikave turistike prioritare për zhvillimin e turizmit në Shqipëri. o Kryerja e kerkimeve dhe vezhgimeve me cilësi të lartë dhe renditja e tregjeve të synuara

sipas përparësisë. o Cilësimi i vendit në tërësi si destinacion turistik dhe i zonave të veçanta turistike, si dhe

prezantimi dhe promovimi i efektshëm në tregjet botërore dhe të synuara. o Përmirësimi i lehtësisë së hyrjes dhe transportit. o Përmirësimi dhe zhvillimi i infrastrukturës. o Ofrimi i shërbimeve më cilësore turistike. o Zhvillimi i burimeve njerëzore për sektorin e turizmit. o Sigurimi i shëndetit dhe sigurisë publike. o Përmirësimi i menaxhimit të destinacioneve dhe mjedisit për biznes dhe investime.

Vizioni për turizmin: Shqipëria në 2020

Shqipëria do të njihet si një destinacion turistik tërheqës, autentik dhe mikpritës në Evropë, bazuar në përdorimin e qëndrueshëm të potencialeve natyrore, kulturore dhe historike të arritshme lehtësisht nga tregjet ndërkombëtare.

Turizmi luan një rol kryesor në ekonominë shqiptare, duke kontribuar në përmirësimin e cilësisë së jetës dhe duke krijuar një mjedis tërheqës për investimet.

2.2 Parimet bazë për mbështetjen e zhvillimit të sektorit të turizmit

1. Procesi i zhvillimit duhet të jetë i qëndrueshëm – objektivi ekonomik duhet balancuar me mbrojtjen e mjedisit, kulturës dhe mirëqenies së komunitetit

Punohet për rezultate pozitive në periudhë afatgjatë dhe jo për maksimalizimin e fitimit në periudhë afatshkurtër.

28

Zhvillimi i turizmit do të bazohet dhe mbështesë mbrojtjen e mjedisit, përfshirë burimet natyrore, ekosistemet, peizazhet, biodiversitetin etj. dhe, në disa zona, edhe do të mbështetet nga përmirësimi i mjedisit ekzistues.

Zhvillimi i turizmit do të sigurojë strukturat sociale dhe mirëqenien sociale të banorëve të destinacioneve turistike, të njerëzve që punojnë në këtë biznes dhe të gjithë shoqërisë.

Zhvillimi i turizmit do të mbështesë mbrojtjen dhe ruajtjen e trashëgimisë kulturore, zakoneve dhe traditave kulturore.

Burimet e turizmit do të inventarizohen, auditohen, mbrohen dhe përmirësohen.

Gjithë projektet e reja për zhvillimin e turizmit do të vlerësohen paraprakisht dhe, pas zbatimit, do të monitorohen përsa i takon ndikimit të tyre të mundshëm lidhur me kriteret e mësipërme.

2. Metoda e planifikimit për të siguruar cilësi, zhvillim të qëndrueshëm dhe prioritet Për sigurimin e zhvillimit të qëndrueshëm dhe renditjen e veprimeve sipas përparësisë,

është e nevojshme që në dy nivelet të zbatohet një metodë e planifikimit për turizmin bazuar në parimin e udhëheqjes nga ekspertiza, pjesëmarrjes, rezultateve të balancuara për zhvillim të qëndrueshëm dhe renditjes së veprimeve sipas përparësisë.

3. Zhvillimi i turizmit duhet të nxitet nga orientimi drejt tregut dhe cilësia Studimet e vazhdueshme të tregut në gjithë nivelet (në nivel kombëtar, rajonal, komune

dhe në bizneset) çojnë në përzgjedhjen e grupeve të synuara me potencialin më të lartë dhe sigurojnë njohuri për pritshmëritë dhe kërkesat e konsumatorëve.

Oferta, cilësia, standardet dhe menaxhimi i produktit turistik (gjithë destinacioni, fshati ose biznesi i vetëm turistik) i drejtohen konsumatorit.

Planet për krijimin e produkteve bazohen tek përputhshmëria e produkteve me nevojat e tregut të synuar.

Drejtimi kryesor për të përcaktuar cilësinë është që të punohet për cilësinë e elementeve kryesore të produktit turistik dhe të gjithë zinxhirit të produktit. Për këtë arsye, sigurimi i cilësisë së shërbimeve në destinacione dhe pikat turistike, në industrinë e turizmit dhe gjatë itinerarit të udhëtimit turistik janë aspektet kryesore, të cilave u duhet kushtuar vëmendje.

Ndjekja dhe sigurimi i zinxhirit të udhëtimit turistik përsa i takon lehtësisë së hyrjes, informacionit dhe sigurisë do të jenë prioritet për garantimin e sigurisë dhe përmbushjen e pritshmërive të konsumatorëve.

4. Planifikimi, zhvillimi, veprimtaritë prioritare dhe menaxhimi do të bazohen dhe do të përqendrohen tek rajonet turistike, produktet turistike brenda destinacioneve turistike dhe atraksionet turistike.

Planet për zhvillimin e produktit turistik do të bazohen tek rajonet turistike, destinacioni turistik dhe atraksionet turistike.

Për organizimin e ofertës turistike nga pikëpamja gjeografike, baza për integrimin e produkteve kryesore në treg do të jenë rajonet turistike.

29

5. Destinacioni turistik është thelbi dhe pika kyçe e zhvillimit të turizmit. Zhvillimi i produktit do të përqendrohet dhe lidhet me destinacionin ku do të zhvillohet.

zhvillimi dhe realizimi i produkteve të turizmit do të ndodhë në kuadër të planifikimit dhe krijimit të përbashkët të destinacionit.

Projektet, që mbështesin zhvillimin e turizmit, do të renditen sipas përparësisë dhe do të përqendrohen tek produktet turistike prioritare nëpër destinacione.

6. Zhvillimi i turizmit duhet drejtuar dhe bashkërenduar nga struktura të konsoliduara profesionale Ministria përgjegjëse për turizmin është struktura përgjegjëse për drejtimin dhe

bashkërendimin e zhvillimit të turizmit në vend.

Strukturat për menaxhimin e turizmit në nivel kombëtar, rajonal dhe lokal duhet të jenë pikat kryesore për orientimin e zhvillimit të produktit dhe marketingut drejt tregjeve të synuara dhe për sigurimin e drejtimit dhe bashkërendimit në procesin për zhvillimin e destinacionit.

7. Zhvillimi i turizmit do të bazohet tek qasja e bashkëpunimit Çelësi për të patur një produkt turistik të suksesshëm dhe të qëndrueshëm është

bashkëpunimi dhe përfshirja në zhvillimin e turizmit e të gjitha palëve të interesuara.

Niveli i përfshirjes së popullsisë lokale, grupeve të interesit dhe bizneseve lokale është thelbësor për të siguruar një proces të suksesshëm të planifikimit dhe zhvillimit në destinacion.

Në nivel kombëtar, bashkëpunimi mes administratës (Ministrisë), organizatave dhe shoqatave turistike dhe ekspertëve përmirëson procesin vendimmarrës.

Në nivel biznesi, bashkëpunimi mes “konkurrentëve” mund të përmirësojë cilësinë e ofertës dhe, pra, aftësinë konkurruese, për shembull, në tregun ndërkombëtar.

8. Mbështetja e një industrie konkurruese të turizmit si forcë shtytëse e zhvillimit Krijimi i një klime të favorshme për biznesin, kuadrit rregullator dhe standardeve të

industrisë do të ndihmojë për të hedhur themele të shëndosha për zhvillimin e industrisë së turizmit.

9. Zhvillimi i burimeve njerëzore si burim kryesor i industrive të shërbimeve Njerëzit janë një nga burimet më të çmueshme në turizëm. Ngrohtësia, mikëpritja dhe

profesionalizmi i popullsisë lokale, stafit dhe pritësit, të cilët kërkojnë përmbushjen e pritshmërive të konsumatorëve, janë faktorët më të rëndësishëm të suksesit në procesin e zhvillimit të turizmit.

Zhvillimi i burimeve njerëzore dhe krijimi i ekspertizës specifike në gjithë nivelet është faktor kryesor i strategjisë për turizmin.

10. Shpërndarja e burimeve të mjaftueshme (financiare, njerëzore dhe teknike) për të siguruar një proces të suksesshëm të zhvillimit të turizmit.

30

Turizmi në Shqipëri, i cili njihet si sektor prioritar, do të mbështetet nga burimet e mjaftueshme, përfshirë strukturat, ekspertiza dhe projektet financuese.

Turizmi do të mbështetet nëpërmjet krijimit të strukturave të nevojshme për zhvillimin e turizmit në nivel kombëtar, rajonal dhe lokal dhe krijimit të kapaciteteve të nevojshme.

Zhvillimi i turizmit do të mbështetet nga projekte financuese prioritare bazuar në procesin e planifikimit të strukturave të turizmit. Burimet financuese përfshijnë buxhetin vjetor të Ministrisë që mbulon 5 zona kryesore strategjike, që plotësohet me fonde të tjera shtetërore, mbështetjen e donatorëve dhe buxhetet e subjekteve rajonale dhe lokale. Planifikimi i përbashkët dhe përpjekjet e përbashkëta mundësojnë sinergji të lartë dhe efekte maksimale.

Zhvillimi i turizmit do të mbështetet nga harmonizimi i investimeve dhe financimeve në sektorë të tjerë (d.m.th., mjedisit, infrastrukturës, monumenteve/trashëgimive kulturore) me planifikimin e produkteve turistike në destinacionet përkatëse.

2.3 Objektivat ekonomike

Vlerësimi i kontributit të turizmit në prodhimin e përgjithshëm të vendit (PPB) bëhet duke marrë parasysh të dhënat aktuale që jep WTTC, duke përllogaritur rritjen e numrit të vizitorëve dhe rritjen e kontribuitit ekonomik.

Duke marrë parasysh krijimin e bizneseve të reja dhe ndikimin e tyre në punësimin e drejtpërdrejtë dhe jo të drejtpërdrejtë, ne përllogaritëm kontributin ndaj investimeve, vendeve të punës dhe bizneseve të reja.

a. Kontributi i sektorit të turizmit në prodhimin e përgjithshëm të vendit duhet të rritet nga 4.8 % (2013) deri në 8 % në vitin 2020

b. Rritja e të ardhurave nga tatimet dhe e të ardhurave kombëtare në nivel vendi dhe komune (të ardhura dyfish në nivel lokal dhe kombëtar nga pjesa formale e ekonomisë, trefish pas formalizimit të pjesës informale)

c. Rritja e të ardhurave në valutë të huaj do të arrijë një nivel nga 5 % në vit në periudhë afatshkurtër, 7 % në periudhë afatmesme dhe 10 % në periudhë afatgjatë, duke llogaritur 1.8 miliard euro në vitin 2020

d. Rritja e numrit të vendeve të reja të punës në bizneset e turizmit i. Vende pune të drejtpërdrejta nga 41.000 në vitin 2013 në 70.000 në vitin 2020ii. Vende pune jo të drejtpërdrejta nga 147.000 në vitin 2013 në 220.000 në vitin

2020 e. Rritja e investimeve në sektorin e turizmit nga ana e investitorëve privatë.

Objektivi: minimumi 300 milion euro në periudhën 2014-2020 f. Krijimi i rreth 500 bizneseve të reja dhe 1.000 sipërmarrjeve të reja mikro të vogla e të

mesme në sektorin e turizmit deri në vitin 2020

2.4 Objektivat cilësore

31

Objektivat cilësore japin një përshkrim të orientimeve më të përgjithshme për zhvillimin e turizmit dhe janë të lidhura ngushtë me parimet bazë të strategjisë.

Sigurimi i zhvillimit mbështetës dhe të qëndrueshëm në periudhë afatgjatë me rezultate të qëndrueshme pozitive.

Përmirësimi i cilësisë së produktit turistik në nivel vendi, komune dhe biznesi, përfshirë lehtësirat, shërbimin, menaxhimin, infrastrukturën, informacionin…

Përmirësimi i orientimit të konsumatorit në gjithë sektorin e turizmit dhe sigurimi se pritshmëritë dhe kërkesat e konsumatorëve përcaktojnë produktin turistik.

Krijimi i një imazhi pozitiv të vendit si destinacion turistik ndërkombëtar. Përmirësimi i kushteve të jetesës në destinacionet turistike, përfshirë të ardhurat,

infrastrukturën dhe strukturën sociale. Sigurimi i përmirësimit dhe mbrojtjes së strukturave dhe kushteve ekologjike dhe sociale. Mundësimi i të gjithëve për të patur akses ndaj turizmit.

2.5 Objektivat strukturore: tregjet, produktet, destinacionet, industria

2.5.1 Objektivat që lidhen me tregun: rritja e netëqëndrimeve në tregjet kryesore deri më 2020

Duke marrë në konsideratë analizën e strategjisë lidhur me tregjet kryesore, në fokus të zhvillimit do të jetë rritja e numrit të të huajve dhe ruajtja e numrit të shqiptarëve etnikë nga rajoni dhe e emigrantëve.

Synimi është që të arrihet një rritje e netëqëndrimeve prej 15 % në vit deri më 2020 e të huajve dhe një rritje modeste prej 5 % e emigrantëve dhe shqiptarëve etnikë.

Tabela 3 : Rritja e netëqëndrimeve të tregjeve kryesore të synuara në % në vit

Në periudhë afatshkurtër

Në periudhë afatmesme Në periudhë afatgjatë

Emigrantë + 5% + 5% + 5%

Shqiptarë etnikë + 5% + 0% + 5%

Vendas + 5% + 10% + 10%

Gjithsej të huaj +10% +10% +15%

Evropa Perëndimore

+10% +10% +15%

Gjermanisht folës +15% +20% +20%

Britania e Madhe +10% +15% +15%

Skandinavia +10% +15% +15%

Franca +5% +10% +10%

32

Evropa Jugore +10% +10% +15%

Evropa Lindore +10% +20% +20%

SHBA / Kanada +10% +12% +15%

Azia +5% +10% +15%

2.5.2 Produktet kryesore

Për të përfituar nga përdorimi i burimeve turistike, duke patur parasysh nevojat e tregjeve kryesore të synuara, zhvillimi i turizmit shqiptar mund t’i shfrytëzojë në mënyrë të balancuar potencialet e tij dhe të përqendrohet në katër produkte kryesore:

turizmin kulturor dhe turizmin e orientuar në trashëgiminë turizmin natyror turizmin rural turizmin bregdetar

Gjithashtu, do të krijohen produkte turistike me interes të veçantë dhe forma të tjera të turizmit si segmente të pashfrytëzuara të tregut.

Shqipëria duhet promovuar në tregjet ndërkombëtare si destinacion me një kombinim të shumëllojshëm të veprimtarive të ndryshme turistike në një zonë të vogël gjeografike. Shqipëria nuk zotëron asete mjaft të fuqishme që qëndrimi i saj thelbësor ndaj marketingut të bazohet vetëm tek dimensioni gjeografik (Jugu kundrejt Veriut kundrejt bregdetit) ose ai tematik (ekoturizmi, monumentet kulturore etj.). Qasja dhe masat e detajuara për marketingun duhen specifikuar në një strategji të veçantë për marketingun.

Produkti bazë (kryesor) turistik i Shqipërisë duhet të jetë një produkt i përgjithshëm që t’i inkurajojë vizitorët të zbulojnë aspektet e shumta të kulturës dhe natyrës së Shqipërisë. Produktet e specializuara turistike mund dhe duhen krijuar nën ombrellën e përgjithshme, duke zgjeruar shumëllojshmërinë e produkteve për tregun kryesor të turizmit dhe tregjet e specialiteteve. Grafiku 1 më poshtë paraqet një strukturë skematike.

33

Grafiku 5 : Struktura e produkteve turistike të Shqipërisë

2.5.3 Destinacionet turistike

Elementet kryesore, ku zhvillohet dhe përqendrohet produkti, janë destinacionet dhe atraksionet turistike Objektivi: Produktet dhe atraksionet turistike zhvillohen duke u ofruar në destinacione konkurruese

Treguesit Rreth 30 produkte kryesore me format përkatëse të tyre të zhvilluara në destinacionet turistike

(10 me theksin te kultura, 10 me theksin tek natyra, 10 me theksin tek bregdeti) konsolidohen si produkte turistike të marketueshme, struktura, plane, mekanizma zbatuese dhe buxhetin e nevojshëm.

Rreth 200 atraksione turistike certifikohen si atraksione turistike (minimumi 30 bregdetare, minimumi 100 kulturore dhe minimumi 50 natyrore).

10 Produkte të turizmit kulturor ofrohen nëpër destinacione duke u bërë faktor ekonomik prioritar

10 produkte të turizmit bregdetar ofrohen duke përmirësuar ndjeshëm situatën ekonomike në destinacionet ku zhvillohen.Në destinacionet dytësore të grupuara ku produktet zhvillohen, ekonomia bëhet më e larmishme.

Në 20 fshatra turizmi bëhet burim i rëndësishëm të ardhurash.

34

Tabela 4 : Objektivat për produktet turistike

Produktet, pikat turistike Ofrojnë produkte konkurruese

Ndikimi i turizmit në ekonomi

Mjedisi

Produkte gjithsej 30 Ndikim në ekonomi I qëndrueshëmProduktet kryesore të turizmit kulturor dhe llojet e tyre

10 Sektor prioritar Mbrojtje, përmirësim

Produktet kryesore të turizmit të natyrës dhe llojet e tyre

10 Zgjeron ekonominë Mbrojtje, përmirësim

Produktet kryesore të turizmit të bregdetit dhe llojet e tyre.

10 Situata ekonomike është përmirësuar ndjeshëm

Mbrojtje, përmirësim

Produktet dytësore 30 Zgjeron ekonominë Mbrojtje, përmirësimFshatrat 20 Burim të ardhurash Mbrojtje, përmirësimPikat turistike 180 Përmirëson ruajtjen Mbrojtje, përmirësim

Grafiku 6 : Paraqitje grafike e marrëdhënieve mes pikave turistike, destinacioneve dhe rajoneve

2.5.4 Industria e turizmit

Struktura dhe cilësia e ofertës duhet të përputhet me volumin dhe cilësinë e kërkesës që ne synojmë.

Objektivi: Oferta për akomodim 1. Përmirësimi i qëndrueshmërisë ekonomike të bizneseve të akomodimit si rezultat i

zbatimit të masave të strategjisë, si: transferimi i ekspertizës dhe përmirësimi i ofertës së turizmit, marketingut, kuadrit të biznesit etj...

35

Treguesit: Rritja e nivelit te shfrytezimit te kapacitetit te njesive akomoduese ( occupancy

rate)

– Në periudhë afatshkurtër 10 %, në periudhë afatmesëm + 15%, në periudhë afatgjatë + 25 %

2. Përmirësimi i standardeve dhe cilësisë duke krijuar një sistem për kategorizimin e hoteleve dhe përfshirja e akomodimeve në skemë. Treguesit: Rreth 300 objekte hoteliere klasifikohen me yje deri më 2020

Rreth 150 hotele kane perfshire një skemë për cilësinë

Rreth 100 bujtina klasifikohen me sistemin e yjeve deri më 2020

Rreth 40 biznese kampingu klasifikohen ose testohen dhe katalogohen në udhëzuesit ndërkombëtarë për kampingun.

3. Përmirësimi i menaxhimit profesional në hotele Treguesit: Për pronarët e hoteleve dhe menaxherët e hoteleve të klasifikuara të vogla dhe të

mesme organizohen seminare dhe trajnime ku trajtohen çështje të menaxhimit të hoteleve.

Pjesa më e madhe e hoteleve përfshin dhe përdor teknologjinë e informacionit.

Pjesa më e madhe e hoteleve përfshin platforma për rezervimin.

Interneti instalohet dhe bëhet një shërbim i disponueshëm për klientët në shumicën e hoteleve.

4. Përmirësimi i strukturës përkatëse të tregut dhe i cilësisë dhe sasisë së bizneseve të akomodimit.Oferta për akomodim në destinacione të ndryshme i përgjigjet pritshmërive të grupeve të synuara. Kjo do të thotë rritje e prioritetit për ndërtime të vogla, me 4 yje, me 3 yje, dhe akomodimin tip klubi.

Treguesit: Rritja e kapacitetit të përgjithshëm të hoteleve deri në 10.000 shtretër.

Rritja e kapacitetit të përgjithshëm (shtretër) deri në 30% dhe 10 % të njësive deri më 2020.

Trefishimi i kapacitetit të bujtinave (të tipit “Bed & Breakfast” (B&B)) në zonat rurale.

Rritja e numrit të shesheve të kampingut që ofrojnë standarde ndërkombëtare

o Trefishimi i numrit ekzistues nga afërsisht 20 deri në 60 o Numri i përgjithshëm i shesheve për furgonat e kampingut, rulotat dhe çadrat e

kampingut më 2020 = 4000

36

Tabela 5 : Pjesa e rritjes së kapacitetit sipas llojit të akomodimit dhe kategorisë së yjeve1-2 yje 3 yje 4 yje 5 yje

Hotele55 %5.500

shtretër

40 %4.000

shtretër

5%500 shtretër

B&B 60 % 40 %Kampingu 40 % 60%

Tabela 6 : Përmirësimi i kapaciteteve (ngritja e kapaciteteve ekzistuese në një nivel më të lartë)

2 yje 3 yje 4 yjeHotele 4.000 shtretër 2.500 shtretër 500 shtretër

Tabela 7: Rritja e kapacitetit të akomodimit sipas llojit dhe produktit turistik (shtretër)B&B Hotele Rezorte % e totalit

Bregdetar 2.000 4.000 2.000Kulturor 1.000 2.500Natyror dhe rural 2.000 1.000 500

5. Objektivat per tregun informal – reduktimi i pjesës së tregut informal në ofertën për akomodim. Regjistrimi i një pjese të konsiderueshme të bizneseve formale të akomodimit deri më

2020.

Regjistrimi i pjesës më të madhe të akomodimit dhe apartamenteve private me qira deri më 2020.

6. Janë vendosur dhe promovuar standardet për sektorët kryesorë të industrisë së turizmit, siç janë organizatorët e udhëtimeve, guidat turistike, sektori i transportit etj.

7. Lehtësirat e shërbimit katering – rritja e cilësisë së lehtësirave të shërbimit katering, përfshirë shërbimin, standardet e higjienës dhe llojshmërinë e ofertave, sidomos, në destinacionet më të vogla.

37

8. Ofertat për shërbime turistike – në destinacionet kryesore ekziston një kombinim tërheqës i bizneseve të shërbimeve turistike që mbulojnë gjithë zinxhirin e produktit.

Në ofertën e shërbimit përfshihen oferta për sport dhe aventura, agjencitë lokale të udhëtimeve, biçikleta dhe barka me qira, ekskursione me guida lokale, guida turistike, transporti etj…

Numri i agjencive lokale në destinacionet turistike është rritur afërsisht 50 %.

Në destinacionet kryesore, bizneset e reja ofrojnë transport turistik, biçikleta dhe barka me qira, guida turistike, zbavitje…

9. Bashkëpunimi dhe organizimi në industrinë e turizmit – shkalla e organizimit dhe bashkëpunimit në industrinë e turizmit është përmirësuar dukshëm.

Është rritur numri i anëtarëve në shoqatat profesionale që veprojnë ligjërisht dhe janë krijuar më shumë organizata apo bashkëpunime rajonale dhe lokale.

38

2.6 Zgjedhja strategjike për turizmin shqiptar dhe politika për zbatimin e strategjisë

Qasja, filozofia, rolet, përgjegjësitë, prioritetet, burimet, instrumentet

Zgjedhja strategjike i përgjigjet synimeve të shoqërisë shqiptare dhe Qeverisë së Shqipërisë për një ndikim më të madh të turizmit në ekonominë shqiptare dhe cilësinë e jetës duke patur parasysh potencialin e burimeve që kemi. Zhvillimi duhet të sigurojë dhe të rrisë rolin e rëndësishëm të turizmit në ekonomi, duke synuar ndikim më të madh në ekonomi, por ndikim të balancuar në mjedis dhe aspektin social.

Produktet kryesore turistike, si: ato kulturore, natyrore, bregdetare dhe rurale, dhe integrimi i tyre janë të rëndësishme për zhvillimin e turizmit në Shqipëri.

Gjithashtu, segmentet, si: tregu ndërkombëtar, emigrantët, shqiptarët vendas dhe etnikë, të gjitha janë të rëndësishme.

Sfida është që këto prioritete të trajtohen me kontributet më racionale. Sfida është si duhen menaxhuar dhe drejtuar përpjekjet për produkte të ndryshme, në zona të ndryshme gjeografike, dhe si duhet siguruar një cilësi e qëndrueshme.

Kjo do të kërkojë një fazë të re zhvillimi dhe një filozofi të re. Deri tani, përpjekjet janë përqendruar në përmirësimin e lehtësisë së hyrjes dhe

infrastrukturës, duke krijuar mundësi për shërbime që kanë sjellë si rezultat rritjen e madhe të numrit të vizitorëve gjatë viteve të fundit.

Por, megjithatë, përvoja e turizmit si treg global është e pakët. Ne duam të kemi një numër më të madh turistësh të huaj, ndërsa duam të konsolidojmë tregun e emigrantëve dhe të shqiptarëve etnikë.

Procesi i vlerësimit tregon se për të qenë konkurrues ne duhet të punojmë për përmirësim të vazhdueshëm.

Nga analiza SWOT nxjerr në pah disa: vetëm pak destinacione me shërbime turistike përfshijnë përvojën e shërbimit të komunitetit, nga pikëpamja profesionale industria është ende e pakonsoliduar, strukturat e turizmit janë të pakonsoliduara, mungon ende një qasje e planifikuar, nuk janë përhapur praktikat e mira, infrastruktura ka nevojë për më shumë qëndrueshmëri, mungon profesionalizmi, mjedisi është nën presion dhe duhet përmirësuar bashkërendimi.

Ne duhet ta zhvillojmë produktin turistik që të jetë më cilësor, të jetë më proaktiv ndaj tregut dhe të ketë qëndrueshmëri në cilësi mbi shërbimet dhe destinacionet.

Pra, komponentët kryesorë të strategjisë për turizmin janë krijimi i produktit, vizitori cilësor, shërbimet e industrisë, marketingu i efektshëm dhe kuadri institucional dhe zbatues.

Si duhen arritur synimet për krijimin e produktit, shërbime cilësore dhe marketing të efektshëm?

Nga pikëpamja gjeografike, produkti turistik është i përhapur në pjesën më të madhe të territorit të vendit. Produkti turistik shqiptar, që po i ofrojmë tregut, nuk është një rajon i vetëm, por përfshin trashëgiminë kulturore dhe natyrore të përhapur në gjithë rajonet kryesore të Shqipërisë dhe ofertën bregdetare për bregdetin e Adriatikut dhe Jonit. Produkti turistik është një paketë elementesh që ofrohen nga shumë subjekte publike dhe private, nganjëherë në një rajon, komunitet dhe, nganjëherë, në formë paketash për gjithë vendin. Kjo nuk është lehtë të bashkërendohet.

Elemente të ofertës turistike janë burimet kombëtare, mjedisi, infrastruktura, shërbimet që ofrojnë hotelet, restorantet dhe dyqanet e vogla, transporti dhe sjellja e komunitetit ose

39

shërbimet publike. Në sytë e konsumatorit, cilësia e zinxhirit mund të përcaktohet edhe nga një element i produktit turistik. Kështu, cilësia e një biznesi të vetëm kryesor ose e një pjese të infrastrukturës mund të ndikojë negativisht tek një grup më i madh aktorësh dhe duhet të jetë çështje e një interesi më të gjerë publik.

Krijimi i ofertës turistike lidhur me elementet e sipërpërmendura nuk është çështje e një biznesi të vetëm. Për më tepër, kushtet për krijimin e një oferte konkurruese janë komplekse dhe nuk është lehtë të bashkërendohen dhe të sigurohen. Mbështetja e bashkëpunimit dhe kapaciteteve dhe krijimi i ofertës në destinacionin lokal dhe rajonal përbën një orientim kryesor strategjik të kësaj strategjie.

Oferta turistike ka një treg global dhe dimension konkurrues. Ajo që kemi sot si treg të vizitorëve nuk është e garantuar vetvetiu se mund të vazhdojë nesër. Një vend, që kërkon të bëhet destinacion turistik në tregun botëror, duhet të krijojë dhe veprojë si destinacion më vete, është si një “fabrikë” që prodhon për tregun dhe komunikon vazhdimisht me të. Nga ana tjetër, sigurimi për tregun i cilësisë së vazhdueshme në gjithë zinxhirin është një sfidë tjetër që duhet trajtuar.

Si rrjedhojë, zhvillimi i turizmit shqiptar është çështje dhe përgjegjësi e punës së aktorëve të ndryshëm publikë dhe privatë, në nivel kombëtar dhe lokal. Kjo punë duhet të jetë e bashkërenduar me qëllim që të krijohet një ofertë e qëndrueshme për tregun.

Kjo kërkon bashkëpunim, orientim ndaj tregut, ekspertizë, drejtim dhe veprim sipas prioriteteve. Për më tepër, faza e zhvillimit të turizmit duhet trajtuar me instrumentet e duhura dhe filozofinë e ndërhyrjes. Faza e rritjes së turizmit shqiptar, me institucione, kapacitete dhe praktika, private dhe publike, në nivel qendror dhe lokal, ende të pakonsoliduara, kërkon drejtim dhe orientim, ndërhyrje duke mbështetur me kapacitete pushtetin lokal, komunitetin dhe industrinë, moderim dhe mekanizma praktike, stimuj për të inkurajuar pjesëmarrjen, standarde, cilësi, bashkëpunim dhe një qasje të përbashkët të gjithë aktorëve.

Strategjia për turizmin nuk është vetëm një dokument për planifikimin e punës së ministrisë përgjegjëse për turizmin, por dhe dokument që ndihmon për të patur një perceptim dhe vizion të përbashkët të aktorëve në sektorin e turizmit dhe që siguron një platformë dhe udhëzues të përbashkët për veprimet në të ardhmen për zhvillimin e turizmit.

Zbatimi i strategjisë kërkon aktorë të ndryshëm zbatues. Ministria do të luajë rolin udhëheqës dhe drejtues, por zbatimi do të përballohet kryesisht nga pushteti lokal, komunitetet, sektori privat dhe organizma të tjera publike.

Po kështu, shpërndarja e burimeve për zhvillimin e turizmit është çështje e këtij grupi aktorësh: nga Qeveria për të mbështetur synimin e përgjithshëm të zhvillimit, nga Ministria për të mbështetur veprimet kryesore dhe për të mundësuar zhvillimin dhe mjedisin në interes kombëtar, nga pushteti lokal për të mbështetur zhvillimin e tyre rajonal dhe lokal, dhe nga sektorët e tjerë për të bashkërenduar masat për synimin e përbashkët me sektorin privat të turizmit, pavarësisht investimeve të tyre për të shpërndarë burimet për veprime të përbashkëta.

Konkurrenca në tregun botëror është relativisht e re për Shqipërinë. Vetë shqiptarët kanë një histori të shkurtër si turistë në treg. Për të krijuar oferta për tregun ndërkombëtar duhen krijuar kapacitete konkurruese. Në mjedisin shqiptar ekzistojnë ende një sërë mangësish që lidhen me turizmin, si: perceptimi i përbashkët për pritshmëritë e tregut, strukturat e specializuara për turizmin, praktikat e konsoliduara për bashkëpunim mes aktorëve, perceptimi i qartë i roleve të aktorëve në turizëm dhe mungesa e profesionistëve shumë të kualifikuar.

Për të balancuar synimet lidhur me rolin e turizmit në ekonomi, sfidat dhe mundësitë që rrjedhin nga situata në treg, një pjesë e rëndësishme e strategjisë është kuadri institucional me kapacitetet përkatëse.

Nevojitet ekspertizë teknike dhe moderim. Përvoja me projektet ndërkombëtare mund të ndihmojë për përshpejtimin e zhvillimeve të nevojshme në fusha të ndryshme.

Drejtimi kryesor për të arritur cilësi është që të punohet për cilësinë e elementeve kryesore të produktit turistik dhe të gjithë zinxhirit të produktit.

40

Elementet kryesore të produktit turistik janë: pikat turistike, veprimtaritë, shërbimet dhe bizneset turistike dhe infrastruktura e lidhur me turizmin. Destinacionet janë zonat kryesore ku ndodhen pikat turistike dhe janë grumbulluar infrastruktura dhe shërbimet.

Për këtë arsye, aspekti kryesor ku duhet përqendruar vëmendja është sigurimi i cilësisë së shërbimeve në destinacionet, atraksionet turistike, industrinë e turizmit dhe gjatë itinerarit të udhëtimit turistik.

Si mund t’i menaxhojmë dhe bashkërendojmë prioritetet? Identifikimi i produkteve dhe destinacioneve, i atraksioneve kryesore turistike dhe

identifikimi i itinerareve kryesore turistike dhe i shërbimeve përkatëse të infrastrukturës janë hapat e parë për të përcaktuar prioritetet e ndërhyrjeve për zhvillimin e turizmit.

Produktet dhe destinacionet prioritare, atraksionet turistike dhe shërbimet përkatëse publike dhe private do të synohen si hapa të ardhshëm për të mbështetur rritjen e cilësisë dhe standardeve.

Si mund të sigurojmë vijueshmërinë e shërbimeve në destinacione dhe pika të ndryshme turistike dhe nga qindra e mijëra biznese?

Vendosja e standardeve promovuese dhe i kapaciteteve mbështetëse për zbatimin e tyre në destinacionet, atraksionet turistike dhe shërbimet turistike është një zgjedhje kryesore metodologjike për zbatimin e kësaj strategjie.

Sigurimi i vijueshmërisë së shërbimeve në destinacionet kryesore, të shpërndara nga pikëpamja gjeografike, do të thotë se duhen krijuar dhe konsoliduar kapacitetet në nivel destinacioni të sektorit publik dhe privat.

Sigurimi i cilësisë dhe qëndrueshmërisë gjatë zhvillimit të produkteve, që përshtaten me tregjet e duhura dhe të synuara, do të thotë zbatim i një qasjeje të bashkërenduar dhe të planifikuar. Bashkërendimi dhe planifikimi kanë nevojë për struktura për drejtimin e procesit, që kanë ekspertizën dhe mandatin e nevojshëm.

Përveç kësaj, palët e interesuara duhet të kenë ndërgjegjësimin dhe kulturën e bashkëpunimit.

Mbështetja e krijimit dhe konsolidimit të strukturave të turizmit në nivel destinacioni, me kapacitete për të udhëhequr dhe drejtuar proceset e planifikimit dhe bashkërendimit.

Mbështetja e krijimit të kapaciteteve dhe stimulimi i proceseve të bashkëpunimit dhe planifikimit përmes financimit të projekteve prioritare të propozuara nga palët e interesuara në destinacionin lokal do të jenë instrumentet kryesore për krijimin e kapaciteteve dhe sigurimin e krijimit të produktit cilësor në nivel destinacioni.

Pjesa më e madhe e shërbimeve ofrohet nga sektori privat. Krijimi i klimës së nevojshme për biznes, vendosja e standardeve mbështetëse dhe krijimi i kapaciteteve njerëzore janë drejtimet kryesore për të siguruar shërbimet cilësore që duhet t’u ofrohen tregjeve turistike.

Si mund të sigurojmë që zhvillimi i produkteve turistike në destinacione, pikat turistike dhe bizneset të ofrojnë cilësi dhe qëndrueshmëri?

Për zbatimin e strategjisë me qëllim arritjen e synimeve dhe objektivave të rëndësishme, nevojitet një platformë institucionale dhe zbatuese.

41

Realizimi i cilësisë së zinxhirit të produktit turistik është përgjegjësi e përbashkët e Qeverisë, pushtetit lokal dhe bizneseve.

Për sigurimin e përpjekjeve të bashkërenduara drejt vizionit, nevojitet udhëheqje. Ministria përgjegjëse për turizmin do të ketë rolin drejtues dhe bashkërendues të përpjekjeve.

Për sigurimin e këtij roli, duhen krijuar kapacitete dhe funksione në nivel qendror.

Për sigurimin e bashkërendimit dhe komunikimit, Ministria do të shfrytezoje kapacitetet rajonale te institucioneve te varesise si psh ZSHT. Për sigurimin e bashkërendimit horizontal, pavarësisht nga komiteti ndërministror, sipas zonave të rëndësishme do të ngrihen grupe pune me qëllim sigurimin e bashkërendimit mes Ministrisë dhe agjencive të tjera përkatëse shtetërore.

Për bashkërendimin e zhvillimit të produktit turistik dhe marketingut në rajone turistike të vendit që janë të lidhura organikisht, bordet e turizmit do të jenë platformat e para rajonale për menaxhimin e turizmit nën koordinimin e zyrave rajonale të ministrisë përgjegjëse për turizmin.

Produktet cilësore në destinacionet turistike lokale mund të planifikohen dhe krijohen vetëm në bazë të ekspertizës, bashkërendimit dhe planifikimit. Konsolidimi i strukturave shtetërore lokale të turizmit, si pika kyçe për krijimin e destinacionit turistik lokal, do të jetë prioritet i kësaj strategjie.

Krijimi dhe përmirësimi i produktit turistik kërkojnë një numër veprimesh dhe ndërhyrjesh, shpeshherë, në formën e projektit. Për këtë nevojitet mbështetje dhe buxheti përkatës dhe ky model është marrë parasysh.

42

2.7 Korniza e strategjisë së turizmit 2014-2020 me fushat dhe drejtimet kryesore Arritja e këtyre objektivave kërkon një numër drejtimesh (ose qasjesh) dhe masash strategjike.Masat strategjike janë organizuar në 5 fusha kryesore që përfshijnë 14 drejtime strategjike (përfshirë mbi 100 grupe masash) dhe, nga pikëpamja grafike, janë organizuar si në një shtëpi që mbështetet tek themelet (fusha kryesore strategjike: kuadri zbatues) dhe synon të mbajë çatinë (arritja e vizionit dhe objektivave).

Grafiku 7 : Korniza e strategjisë për turizmin

Fusha kryesore 1: Krijimi i produktit

Drejtimi strategjik 1.1 Produkti turistik bregdetar krijohet për të qenë një ofertë konkurruese në tregun vendas, rajonal dhe ndërkombëtar. Oferta për turizëm në destinacionet bregdetare është e mirënjohur dhe e konsoliduar në tregjet kryesore të burimeve.

Drejtimi strategjik 1.2 Përmirësohet oferta për turizëm kulturor dhe në destinacionet turistike ekziston një gamë e gjerë produktesh dhe atraksionesh turistike

43

zbavitëse dhe të marketueshme të turizmit kulturor. Atraksionet turistike dhe ofertat për turizëm kulturor janë të mirënjohura dhe të konsoliduara në tregjet kryesore të burimeve.

Drejtimi strategjik 1.3 Zhvillohet turizmi natyror dhe rural. Në destinacione të përzgjedhura me potenciale natyrore tërheqëse dhe fshatra tradicionale me një mënyrë jetese autentike ekziston një gamë tërheqëse produktesh turistike me interes të veçantë. Ofertat për turizëm natyror dhe rural janë të mirënjohura dhe të konsoliduara në tregjet kryesore të burimeve.

Drejtimi strategjik 1.4 Krijohen produkte të veçanta turistike dhe plotësojnë produktet kryesore.

Fusha kryesore 2: Marketingu

Sektori i turizmit në Shqipëri dhe institucionet përkatëse kanë krijuar struktura, kanë hartuar strategji dhe kanë marrë masa të efektshme lidhur me marketingun që Shqipëria të përcaktohet si destinacion i njohur turistik me produkte dhe oferta të ndryshme turistike me interes dhe të marketueshme në gjithë tregjet përkatëse të synuara.

Fusha kryesore 3: Kushtet e përgjithshme për vizitorët

Drejtimi strategjik 3.1 Përmirësimi i lehtësisë së hyrjes, duke përmirësuar lehtësirat kryesore të infrastrukturës dhe duke marrë masat përkatëse për nxitjen e lidhjeve të ndryshme të transportit përsa i takon konkurrueshmërisë në cilësi dhe çmim.

Drejtimi strategjik 3.2 Në destinacionet dhe pikat kryesore turistike vendosen shërbimet turistike për vizitorët.

Drejtimi strategjik 3.3 Në fushën e transportit, veprimtaritë, pikat turistike, itineraret turistike, bizneset turistike dhe destinacionet turistike zbatohen kushtet dhe rregulloret që garantojnë sigurinë dhe mbrojtjen e konsumatorit.

Fusha kryesore 4: Shërbime cilësore

Drejtimi strategjik 4.1 Kushtet e përgjithshme, bashkëpunimi, standardet dhe cilësia mbështesin zhvillimin konkurrues të industrisë së turizmit në nivel kombëtar dhe destinacioni.

44

Drejtimi strategjik 4.2 Kuadri për zhvillimin e burimeve njerëzore në sektorin e turizmit siguron ofertën për arsimim dhe trajnim për sektorët dhe aktorët kryesorë të turizmit dhe në destinacionet kryesore.

Fusha kryesore 5: Korniza institucionale dhe e zbatimit

Drejtimi strategjik 5.1 Krijohet korniza kryesore institucionale për sigurimin e menaxhimit, planifikimit dhe bashkëpunimit efektiv dhe ekzistojnë instrumentet e zbatimit.

Drejtimi strategjik 5.2 Përcaktohen instrumentet e zbatimit për të cilat janë ndarë burimet dhe është caktuar buxheti.

Drejtimi strategjik 5.3 Planifikimi, zhvillimi, veprimet prioritare dhe menaxhimi i turizmit do të mbështeten dhe përqendrohen tek rajonet turistike, destinacionet turistike dhe atraksionet turistike.

Drejtimi strategjik 5 .4 Ekziston korniza për bazën e të dhënave dhe statistikat, planifikimin mbështetës, monitorimin dhe analizën e zhvillimit të turizmit.

45

3. Masat strategjike 2014-2020

Për secilin nga drejtimet strategjike është përgatitur një paketë masash. Ato pasqyrojnë arritjen e nënobjektivave kryesore të drejtimeve strategjike. Treguesit janë përcaktuar si kritere minimale që duhen përmbushur deri më 2020.

3.1 Fusha kryesore 1: Përzgjedhja strategjike e llojeve të turizmit dhe produkteve turistike që do të krijohen

Produkti bregdetar, kulturor, natyror, rural dhe i integruar

Pas analizës së potencialeve, të parakushteve në Shqipëri dhe të tendencave dhe zhvillimeve të turizmit në vendet konkurruese, pjesa analitike e kësaj strategjie çon në konkluzionin se zhvillimi i turizmit në Shqipëri duhet të përqendrohet në këto lloje turizmi:

1. Turizmin bregdetar, përfshirë diellin dhe plazhin, lundrimin, formë e veçantë turizmi në destinacionet bregdetare të Shqipërisë.

2. Turizmin kulturor duke shfrytëzuar potencialet e mëdha të historisë dhe kulturës së pasur shqiptare dhe interesin në rritje të turistit të huaj (ndërkombëtar).

3. Turizmin natyror, ekoturizmin dhe turizmin rural si produkt i vogël turistik por që po zhvillohet me shpejtësi, përfshirë atraksionet turistike natyrore, si: malet, parqet kombëtare, peizazhet tërheqëse, florën dhe faunën unike të ekosistemeve të ndryshme, liqenet, lumenjtë dhe fshatrat tipikë me jetë autentike rurale, produktet e agro biodiversitetit që ofrohen dhe promovohen përmes turizmit etj.

4. Integrimi i produkteve në ofertën kombëtare dhe rajonale.

Parimet kryesore për krijimin e produktit o Për sigurimin e një niveli të arsyeshëm të qëndrueshmërisë së cilësisë së produktit dhe

destinacionit dhe për orientimin e zhvillimit të tyre, do të përpilohen udhëzues dhe standarde për zhvillimin e produktit që do të ndihmojnë palët e interesuara.

o Për drejtimin dhe bashkërendimin e zhvillimit të produktit turistik, duhen ngritur struktura profesionale të turizmit në nivel lokal dhe rajonal.

o Është i domosdoshëm bashkërendimi i strukturave përgjegjëse për elementet e zinxhirit të produktit, si: organet e menaxhimit të trashëgimisë kulturore ose atraksioneve turistike natyrore( psh administratat e zonave te mbrojtura) , pushtetit vendor, bizneset turistike.

o Kryerja me efektivitet e planifikimit të produktit turistik kërkon që proceset të zhvillohen me pjesëmarrjen e palëve të interesuara.

Përgjegjësia, rolet dhe burimet e palëve të interesuara

Ministria do të udhëheqë dhe mbështesë procesin për zhvillimin e produktit duke përpiluar udhëzues, do të mbështesë zhvillimin e kapaciteteve të palëve të interesuara në destinacionin lokal, do të orientojë dhe stimulojë procesin e planifikimit duke mbështetur projekte prioritare, dhe do të bashkërendojë prioritetet dhe investimet e agjencive të tjera.

46

Zhvillimi i produktit në nivel destinacioni është përgjegjësi e palëve të interesuara në nivel lokal, që e realizojnë këtë me përpjekje të bashkërenduara. Zyrat lokale të turizmit janë pikat kryesore të kontaktit për bashkërendimin e përpjekjeve dhe të procesit të planifikimit. Pushteti lokal, agjencitë e menaxhimit të atraksioneve turistike dhe sektori privat duhet të kontribuojnë dhe të bashkojnë burimet për krijimin dhe marketingun e produktit të destinacionit.

Sigurimi i infrastrukturës dhe i shërbimeve publike është përgjegjësi e pushtetit lokal dhe disa agjencive shtetërore. Duke përdorur qasjen e planifikimit që përfshin krijimin e pikave të kontaktit, zyra e turizmit e destinacionit, pushteti lokal dhe agjencitë e tjera shtetërore duhet të përshtasin prioritetet e tyre për ndërhyrje dhe standardet me qëllim që të përputhen me prioritetet për zhvillimin e turizmit.

Produkti turistik duhet integruar dhe bashkërenduar në nivel rajonal. Zyrat rajonale të turizmit, në varësi të ministrisë përgjegjëse për turizmin, do të bashkërendojnë proceset e planifikimit me pjesëmarrjen e zyrave lokale dhe rajonale të turizmit të destinacioneve.

Sektori privat është ai që merr përsipër riskun për sipërmarrjen e vet dhe luan një rol kyç për t’ia ofruar shërbimin vizitorëve në destinacione. Marrja përsipër e përgjegjësisë për të ofruar shërbime cilësore dhe realizimi i një roli proaktiv për t’u bërë konkurrues si biznes privat, si destinacion dhe si industri janë role kryesore të sektorit privat. Aktorët e sektorit privat duhet të zbatojnë standardet e industrisë dhe të komunikojnë aktivisht me strukturat publike të industrisë dhe turizmit për t’u përditësuar me zhvillimet dhe planet dhe për ta përcjellë zërin e industrisë në mënyrë të strukturuar.

3.1.1 Drejtimi strategjik 1.1: Turizmi bregdetar

Produkti turistik bregdetar krijohet për të qenë një ofertë konkurruese në tregun vendas, rajonal dhe ndërkombëtar. Oferta për turizëm në destinacionet bregdetare është e mirënjohur dhe e konsoliduar në tregjet kryesore të burimeve.

Objektivat ekonomike: Rritet kontributi i të ardhurave nga turizmi bregdetar.

Sezone më të gjata që e shtrijnë kontributin ekonomik gjatë vitit.

Rriten shpenzimet për të bërë turizëm.

Bizneset private dhe vendet e reja dhe të suksesshme të punës rrisin të ardhurat në destinacionet e turizmit bregdetar.

Turizmi bregdetar do të ruajë pjesën më të madhe të të ardhurve dhe të të ardhurave të përgjithshme (60 %).

Objektivat lidhur me tregun: Rritet numri i operatorëve turistikë ndërkombëtarë që ofrojnë turizëm bregdetar në

Shqipëri.

Norma e shfrytezimit te kapaciteteve hoteliere ( ocupancy rate) rritet 25 % në vitin 2020.

Tabela 8 : Objektivat për zhvillimin e tregjeve për turizmin bregdetar

47

Numri i netëqëndrimeve

Numri i të ardhurve Shpenzimet në ditë

Turistët vendas Në periudhë afatshkurtër



Në periudhë afatmesme



Në periudhë afatgjatë

Në periudhë afatgjatë Në periudhë afatgjatë

Turistët rajonalë Në periudhë afatshkurtër






Në periudhë afatgjatë Në periudhë afatgjatë Në periudhë afatgjatë Turistët e huaj Në periudhë

afatshkurtër Në periudhë afatshkurtër





Në periudhë afatgjatë Në periudhë afatgjatë Në periudhë afatgjatë

Objektivat lidhur me destinacionet turistike bregdetare:

Produkte të përzgjedhura të turizmit bregdetar ofrohen në destinacione turistike të marketueshme dhe konkurruese për tregun ndërkombëtar (treguesi: 10 produkte deri më 2020).

Krijohen produkte të turizmit bregdetar me tipologji të llojeve të ndryshme që paraqesin interes të ndryshëm për grupe të caktuara (produkte me bazë qendrat urbane, produkte bregdetare në mjedise rural, atmosferë aktive, sportive ose relaksuese, shërbime për tregje që synojnë buxhet ose komoditet, larmi plazhesh me akomodim, me shërbime për përdorim ditor, plazhe të largëta ekzotike etj.).

Gjithë produktet e e përzgjedhur të turizmit bregdetar në destinacione bregdetare ofrojnë një kombinim tërheqës të ofertave dhe veprimtarive turistike, peisazh dhe mjedis tërheqës, infrastrukturë të mjaftueshme, plazhe cilësore.

Treguesi: 10 plazheve u jepet “Flamuri blu” deri më 2020.

Shërbime për vizitorët, si: Qendra të Informacionit Turistik (TIC), tabela shpjeguese dhe struktura për sigurinë ekzistojnë në gjithë destinacionet e rëndësishme bregdetare.

Në gjithë destinacionet bregdetare shkohet lehtë dhe në mënyrë të rehatshme. Infrastruktura rrugore, transporti publik dhe rregullat e trafikut dhe parkimit për të arritur në destinacion dhe brendapërbrenda janë të nivelit ndërkombëtar.

Në destinacione është siguruar furnizimi me ujë, menaxhimi i mbeturinave, trajtimi i ujërave të zeza, furnizimi me energji elektrike, telefoni dhe interneti.

Krijohet një destinacion i ri pilot që siguron produkte dhe oferta tërheqëse dhe konkurruese të turizmit bregdetar për tregjet ndërkombëtare.

48

Objektivat lidhur me produktin bregdetar

Operatorët turistikë ndërkombëtare ofrojnë një komponent tërheqës bredgetar në kuadrin e tureve dhe udhëtimeve me interes të veçantë në Shqipëri.

Përgjatë vijës bregdetare të Shqipërisë krijohen porte turistike . (Treguesi: 5 porte turistike ofrojnë një produkt konkurrues deri më 2020).

Qendrat e zhytjes ofrojnë produktin e tyre sipas standardeve ndërkombëtare për konsumatorët nga e gjithë bota. (Treguesi: 3 qendra zhytjeje ofrojnë një produkt konkurrues deri më 2020).

Në tregjet ndërkombëtare janë të disponueshme oferta të veçanta për turizëm rural dhe kulturor në zonat bregdetare. Ofertat për turizëm rural ruajnë karakteristikat e përgjithshme të turizmit rural, si: akomodimin në fshatrat ruralë dhe shtëpi fermerësh, ushqimin lokal dhe traditat e jetës rurale dhe atmosferës rurale dhe i kombinojnë ato me zbavitjet në zonat bregdetare.(Treguesi: 3 produkte turistike në zonat bregdetare propozojnë një ofertë konkurruese për turizëm rural deri më 2020).Ofertat për turizëm kulturor dhe atraksionet turistike në rajonet bregdetare janë pjesë e integruar e ofertës së përgjithshme për turizëm në destinacionet bregdetare (në minimumi 5 rajone, turizmi bregdetar ka një ofertë kulturore të integruar).

Destinacionet bregdetare ofrojnë një ofertë komplekse dhe të integruar për turizëm, në varësi të grupeve kryesore të synuara (p.sh.: dielli dhe plazhi, turizmi rural...)

Objektivat lidhur me akomodimin në destinacionet bregdetare Përmirësohet oferta për akomodim në destinacionet kryesore bregdetare. Kapaciteti i

strukturave me 3 dhe 4 yje rritet përmes përmirësimit të strukturave ekzistuese, ndërtimit të hoteleve dhe klubeve të reja dhe krijimit të një destinacioni të ri pilot deri më 2020:

Rritja e kapacitetit të strukturave me 3 yje në destinacionet bregdetare me 6.000 shtretëro 40 % nga përmirësimi i strukturave ekzistuese o afërsisht 20-25 hotele te reja në zonat kryesore (2-3 për secilën)

Rritja e strukturave tip klubio krijimi i një destinacioni të ri me 2.000 shtretër (5 klube të reja)

Rritja e strukturave të vogla, tradicionale dhe rurale në destinacionet bregdetare me një ofertë për turizëm rural dhe tradicional. Shërbimet e akomodimit ofrojnë standarde ndërkombëtare dhe atmosferë autentike.

o 2.000 shtretër të kategorisë B&B.

Masa strategjike për krijimin e produktit bregdetar Institucione, planifikim, standarte

1. Përcaktimi i përgjegjësive funksionale në nivel kombëtar për turizmin bregdetar o Në nivel kombëtar (ministrie, institucioni etj.), duhet caktuar një person ose njësi

kontakti për gjithë çështjet lidhur me zhvillimin e turizmit bregdetar. Kjo njësi duhet të jetë e aftë të informojë rreth situatës aktuale lidhur me gjithë zhvillimet,

49

rregulloret dhe projektet në zbatim dhe atyre të planifikuara. Njësia duhet të bëjë bashkërendimin e gjithë masave përsa i takon zhvillimit dhe infrastrukturës.

o (masat e tjera përkatëse janë përfshirë në fushën 5.1)

2. Mbështetja e menaxhimit të destinacioneve o Krijimi dhe përmirësimi i strukturave për të mbështetur zhvillimin e produktit

turistik në nivel lokal dhe rajonal në destinacionet e përzgjedhura për turizëm bregdetar (zyrë, drejtori ose organizatë turizmi), përfshirë përmirësimin e kapaciteteve, burimeve njerëzore, standardeve…

o Përpilimi i udhëzuesve për krijimin e produktit për turizmin kulturor, organizimi i takimeve me palët e interesuara për krijimin e kapaciteteve, krijimi i grupit të punës dhe forumit dhe përhapja e praktikave të turizmit kulturor.

o Krijimi i praktikës së takimeve të rregullta të investitorëve, administratës dhe aktorëve të interesuar për të diskutuar çështje lidhur me zhvillimin e turizmit në destinacionet kulturore (çështje si, për shembull, masat për zgjatjen e sezonit, organizimi i veprimtarive, standardet dhe rregulloret, infrastruktura etj...).

3. Mbështetja e zhvillimit të marketingut për destinacionet bregdetare o Ngritja ose përmirësimi i shërbimeve, si: Qendrat e Informacionit Turistik (TIC).o Mbështetja e përmirësimit të ekspertizës së stafit.o Ngritja e një strukture që të sigurojë bashkëpunimin e ngushtë me Agjencinë

Kombëtare të Turizmit (AKT) dhe organizatat lokale të turizmit dhe stafin përgjegjës për marketingun.

o Mbështetja e përpilimit dhe realizimit të planeve lokale për marketingun, faqes së internetit për destinacionin, broshurave dhe materialeve dhe veprimtarive të tjera lidhur me marketingun.

4. Krijimi i një sistemi për menaxhimin e bregdetit o Ngritja e strukturës, hartimi i rregulloreve dhe krijimi i sistemit të monitorimit për

të kontrolluar gjithë zhvillimet në bregdet, përfshirë turizmin. o Mbrojtja e cilësisë së ujit të detit dhe të ekosistemit nënujor, duke bërë

bashkërendimin me struktura të tjera përgjegjëse (për mjedisin, policinë kufitare, inspektoriatin ndërtimor, pushtetin lokal etj.).

o Bashkërendimi i promovimit të investimeve me AIDA-ën dhe destinacionet lokale.o Identifikimi i nevojave për infrastrukturë dhe sigurimi i realizimit të një

infrastrukture të mjaftueshme.

5. Ngritja e sistemit të planifikimit për turizmin bregdetar o Përpilimi i udhëzuesve dhe rregulloreve për turizmin bregdetar në përputhje dhe

në kuadër të procesit të planifikimit të turizmit.o Hartimi i rregulloreve të veçanta për turizmin bregdetar lidhur me zonat me

tipologji të ndryshme (shkëmbore, ranore, urbane, rurale, aktive ose me atmosferë relaksuese, zona me dendësi tashmë të lartë dhe zhvillim të paplanifikuar, zona për shfrytëzim ditor por pa ose me akomodim të kufizuar, kombinim biznesesh, kritere të ndërtimit, investime…).

o Organizimi i trajnimeve dhe hartimi i paketave informative për planifikimin dhe investimet në zonat bregdetare.

50

o Mbështetja dhe të sigurohet një proces planifikimi profesional dhe promovues në destinacionet.

o Masa të tjera përfshihen në drejtimin strategjik 5.3.

Ambient dhe atmosferë tërheqëse në destinacione 6. Mbështetja e përmirësimit të ambientit dhe atmosferës tërheqëse në zonat bregdetare

dhe destinacionet bregdetareo Përpilimi i udhëzuesve për përmirësimin e ambientit dhe atmosferës në një

proces të përbashkët, përfshirë ministritë, institucionet, ekspertët, OJF-të dhe aktorët nga destinacionet; çështjet, si p.sh.: rregulloret për ndërtimin me qëllim sigurimin e një kompleksi godinash tërheqëse, mbrojtjen dhe rindërtimin e lagjeve, fshatrave dhe arkitekturës tradicionale, krijimin e zonave të gjelbërta dhe shëtitoreve etj …

o Mbështetja e identifikimit dhe zbatimit të projekteve pilot.Aksesi

7. Mbështetja e planifikimit dhe realizimit të një sistemi sinjalistike turistike për të informuar dhe drejtuar turistët (e rëndësishme për gjithë llojet e turizmit)

o Hartimi i standardeve kombëtare për krijimin e sinjalistikes për turizmin (harta informative, tabela në rrugë për turizmin, tabela për këmbësorë dhe rrugën për biçikletat etj…).

o Hartimi dhe realizimi i masave pilot për krijimin e tabelave të qarkullimit rrugor në destinacione të përzgjedhura bregdetare.

8. Mbështetja e përmirësimit të lehtësisë së hyrjes në destinacionet bregdetare dhe transportit brendapërbrenda zonave

o Përpilimi i udhëzuesve për përmirësimin e lehtësisë së hyrjes në destinacionet dhe transportit brendapërbrenda zonave

o Mbështetja e projekteve pilot, si: rrugët, menaxhimi i parkingut, transporti publik etj...

Shërbimet e mbështetjes së biznesit 9. Mbështetja e krijimit të shërbimeve këshillimore dhe mbështetëse për biznesin (e

rëndësishme për gjithë llojet e turizmit) o Hartimi i instrumenteve dhe masave për mbështetjen e investimeve, si p.sh.:

kushte të veçanta për kredi, financim i drejtpërdrejtë për investimet me përfitim të lehtësive , kushte të veçanta për veprimtaritë e marketingut (p.sh.: pjesëmarrja në panaire kundrejt një kuote të ulët)….

o Masat për të mbështetur bashkëpunimin e bizneseve të turizmit.o Krijimi i strukturës së shërbimeve këshillimore për bizneset, përfshirë krijimin e

kapaciteteve.o Hartimi i manualit dhe udhëzuesve për bizneset e ndryshme të turizmit

(akomodimi, shërbimi katering, kampingu etj.).o Ngritja e një sistemi për të kontaktuar dhe për të informuar bizneset e lidhura me

turizmin (broshura, seminare etj.).o Masa të tjera përfshihen në 4.1.

51

Menaxhimi i atraksioneve10. Krijimi i praktikave dhe standardeve për menaxhimin e plazheve

o Hartimi i planeve pilot për plazhet për destinacione të përzgjedhura bregdetare që trajtojnë kapacitetin mbajtës, zonat e përdorimit, zonat e lira, zonat e mbrojtura etj...

o Hartimi i udhëzuesve dhe përvojave më të mira për menaxhimin e plazheve.o Mbështetja e projekteve që trajtojnë çështje të veçanta për plazhet, si: sistemi i

pastrimit të plazheve, masat e sigurisë, mbrojtja e zonave të rëndësishme ekologjike etj...

11. Përfshirja e certifikimit me flamur blu të destinacioneve bregdetareo Ngritja e organit të certifikimit me flamur blu.o Rritja e ndërgjegjësimit dhe organizimi i trajnimeve për nismat lidhur me flamurin

blu.o Mbështetja e nismave lidhur me projekte nga palët e interesuara në

destinacionet lokale për të hartuar masa për arritjen e standardit të flamurit blu.

Mbështetje për organizimin e ofertës dhe aktiviteteve12. Mbështetja e integrimit të ofertës për turizëm kulturor dhe natyror në destinacionet

bregdetare o Mbështetja e përpilimit dhe organizimit të ofertave turistike për potencialet

kulturore dhe natyrore të destinacioneve bregdetare. Niveli publik:

o Projekte për të siguruar dhe përmirësuar trashëgimitë kulturore me mundësi për të qenë tërheqëse dhe të gatshme për tregun e turizmit (p.sh.: fshatrat historikë, monumentet, tregjet tradicionale, festat, traditat…).

o Projekte për të mbrojtur dhe përmirësuar pikat turistike natyrore, si dhe hartimi i rregulloreve dhe kuadrit për përdorim.

Niveli privat: o Mbështetja e nismave dhe bizneseve private në mbrojtjen dhe zhvillimin e trashëgimisë

kulturore dhe natyrore.o Mbështetja e krijimit të ofertave të qëndrueshme dhe të marketueshme turistike lidhur

me potencialet lokale kulturore dhe natyrore.o Mbështetja e krijimit të infrastrukturës lidhur me natyrën dhe veprimtarinë në

rrethinat e destinacioneve bregdetare (rrugë të shënuara për të shëtitur më këmbë dhe për të ngarë biçikletat, krijimi i tabelave të qarkullimit rrugor, rregulloret dhe korniza për veprimtaritë sportive, si: fluturimet me planer me parashutë, ekskursionet në shpella etj.).

o Mbështetja e përmirësimit dhe hartimit të materialeve informative dhe të marketingut për ofertat për turizëm kulturor dhe natyror në zonat bregdetare. Të sigurohet disponueshmëria e informacionit (faqet e internetit, TIC, panairet, media…).

13. Mbështetja e zhvillimit të ofertave për turizëm rural në destinacionet bregdetare o Mbështetja e zhvillimit të ofertave për turizëm karakteristik në fshatra dhe zona

rurale në bregdet ose në afërsi të bregdetit.

52

o Mbështetja e përmirësimit të atmosferës, akomodimit dhe shërbimeve karakteristike me projekte të veçanta.

o Përcaktimi dhe realizimi i trajnimeve të veçanta për sipërmarrësit në zonat rurale në bregdet ose në afërsi të bregdetit.

o Për masa të tjera shih 13.8: Turizmi rural.

14. Mbështetja e integrimit të prodhimeve lokale ushqimore dhe bujqësore në ofertën turistike dhe ekonominë e turizmit

o Rritja e ndërgjegjësimit dhe organizimi i seminareve të trajnimit. Çështjet: cilësia, standardet dhe kërkesat e tregut.

o Përmirësimi i marketingut dhe shitjeve. Krijimi i tregjeve karakteristike me produkte lokale.Mbështetja e lidhjeve me bizneset e turizmit dhe fermerët dhe prodhuesit lokalë.

o Nxitja e konkurrencës dhe zhvillimi i skemave të shpërblimit.Mbështetja për investime

15. Krijimi i porteve turistike o Identifikimi i vendeve për porte të vegjël. o Integrimi i porteve të vegjël në planifikimin e territorit lokal.o Hartimi i rregulloreve dhe krijimi i kuadrit për realizimin dhe drejtimin e porteve të

vegjël privatë me qëllim minimizimin e ndikimit ekologjik.o Mbështetja e përpilimit të ofertave për sporte uji, si: lundrimi, shëtitja e organizuar

me anije etj...

16. Krijimi i qendrave të zhytjes o Identifikimi i vendeve për qendrat e zhytjes.o Integrimi i qendrave të zhytjes në planifikimin e territorit lokal (nevoja për ankorim

etj.).o Hartimi i rregulloreve dhe krijimi i një kuadri të qartë dhe të sigurt për realizimin

dhe drejtimin e qendrave të zhytjes (siguria, staf i kualifikuar, guida të zhytjes etj.) me qëllim minimizimin e ndikimit ekologjik.

17. Përqendrimi tek destinacionet pilot në plazh o Identifikimi i një ose më shumë destinacione pilot në Shqipëri për zhvillimin e

produktit me potencialet dhe kushtet paraprake më të mira për të përqendruar veprimtaritë, përpjekjet dhe burimet financiare.

o Proces i përbashkët planifikimi i produktit turistik për destinacionet pilot me angazhimin e autoriteteve lokale, ministrive, institucioneve qendrore të përfshira, investitorëve, sipërmarrësve, bizneseve lokale, OJF-ëve, grupeve dhe popullsisë lokale në procesin vendimmarrës.

o Hartimi i planit për zhvillimin e produktit turistik, përfshirë një plan për shfrytëzimin e plazhit, shpërndarjen e bizneseve dhe shërbimeve të ndryshme turistike, transportin, infrastrukturën, kapacitetet mbajtëse, lartësinë maksimale të godinave, raporti dhoma hoteli-apartamente pushimi etj.

o Hartimi i strategjisë dhe masave lidhur me marketingun e investimeve me qëllim që të tërhiqen investitorët e duhur.

53

o Lidhja e një marrëveshje kontraktuale për investimet për të siguruar se zhvillimi i pritshëm do të realizohet në kohën e planifikuar.

o Ngritja e një strukture menaxhimi për bashkërendimin e zhvillimit.o Të krijohet një infrastrukturë e efektshme bazë. Çështjet: lehtësia e hyrjes në

destinacione dhe pikat kryesore turistike, furnizimi bazë siç është ai me ujë të pijshëm, trajtimi i ujërave të zeza, energjia elektrike, mbledhja dhe depozitimi i plehrave, furnizimi me barna etj...

3.1.2 Drejtimi strategjik 1.2: Turizmi kulturor

Përmirësohet oferta për turizëm kulturor dhe në destinacionet turistike ekziston një gamë e gjerë produktesh dhe atraksionesh turistike zbavitëse dhe të marketueshme të turizmit kulturor. Pikat turistike dhe ofertat për turizëm kulturor janë të mirënjohura dhe të konsoliduara në tregjet kryesore të burimeve.

Objektivat ekonomike Rritja e shpenzimeve të turistëve dhe ndikimi pozitiv ekonomik i sektorit të turizmit në rajonet krijojnë vende të reja puna dhe sigurojnë të ardhura.

Objektivat që lidhen me tregun Ofertat kulturore dhe pikat turistike në destinacionet turistike në Shqipëri rrisin numrin e

turistëve vendas dhe rajonalë, numrin e netëqëndrimeve dhe të ardhurat në rajon (dyfishim i të ardhurve, rritje e kohës mesatare të qëndrimit, rritje e shpenzimeve).

Rritet (dyfishohet) numri i operatorëve turistikë ndërkombëtare që ofrojnë turizëm kulturor në Shqipëri.

Rritet (trefishohet) numri i vizitorëve të huaj në pikat turistike kryesore dhe rriten (dyfishohet) netëqëndrimet në destinacionet kryesore të turizmit kulturor.

Rritet ndikimi i produktit të turizmit kulturor në gjithë turizmin në Shqipëri (treguesi: 30-35 % e gjithë të ardhurve shprehin interes për turizmin kulturor).

Situata ekzistuese lidhur me akomodimin përmirësohet në masën 25 %.

Tabela 9 : Objektivat për zhvillimin e tregjeve për turizmin kulturor











Turistët rajonalë Në periudhë Në periudhë Në periudhë

54

afatshkurtër + afatshkurtër + afatshkurtër


+Në periudhë afatmesme

+Në periudhë afatmesme ++

Në periudhë afatgjatë ++

Në periudhë afatgjatë ++


Turistët e huaj Në periudhë afatshkurtër







Objektivat lidhur me destinacionet dhe pikat turistike kulturore o Krijohen dhe jane te gatshme per treg produktet turistike në destinacione të turizmit

kulturor dhe atraksionet me sherbimet perkatese.

(Treguesi: 10 produkte, 100 atraksione turistike te turizmit kulturor ).

o Në minimumi 5 rajone krijohen ofertat rajonale për turizëm të integruar.

o Zhvillohet, konsolidohet dhe botohet kalendari vjetor i veprimtarive.

(Treguesi: një kalendar tërheqës me minimumi 60 veprimtari i disponueshëm në disa gjuhë).

o Zhvillohen dhe promovohen në mënyrë të kënaqshme veprimtari kulturore ndërkombëtare me mundësi për të thithur vizitorë të huaj.

Treguesi: minimumi 2 veprimtari kulturore ndërkombëtare në vit.

o Zhvillohen dhe konsolidohen itineraret kombëtare dhe ndërkombëtare në bazë tematikash. Treguesi: 3 itinerare kombëtare në bazë tematikash, 3 itinerare ndërkombëtare.

Objektivat lidhur me akomodimin në destinacionet kulturore Përmirësohet oferta për akomodim në destinacionet kryesore kulturore. Kapaciteti i

strukturave me 3 dhe 4 yje rritet përmes përmirësimit të strukturave ekzistuese dhe ndërtimit të hoteleve të reja.

Rritja e kapacitetit të strukturave me 3 yje në destinacionet kulturore (2.500 shtretër).o 1.000 shtretër nga përmirësimi i strukturave ekzistuese.o Afërsisht 10 hotele të reja në zonat kryesore.o Afërsisht 5 hotele të reja në zonën e Tiranës.

Rritja e kapacitetit të strukturave me 4 yje në qytetet kryesore (1.000 shtretër, përfshirë hotelet me lehtësira për konferenca).

o Afërsisht 5 hotele kryesisht në Tiranë.

Rritja e strukturave të vogla, tradicionale dhe rurale në destinacionet kulturore. Strukturat për akomodim ofrojnë standarde ndërkombëtare dhe atmosferë autentike.

o 1.000 shtretër në kategorinë B&B.

55

Masat strategjike për krijimin e produktit kulturor Institucione, planifikim, standarte

1. Përcaktimi i përgjegjësive funksionale në nivel kombëtar për turizmin kulturor o Në nivel kombëtar (ministri, institucion etj.), duhet caktuar një person ose njësi

kontakti për gjithë çështjet lidhur me zhvillimin e turizmit kulturor. Kjo njësi duhet të jetë e aftë të informojë për situatën aktuale lidhur me gjithë zhvillimet, rregulloret dhe projektet në zbatim dhe atyre të planifikuara. Njësia duhet të bëjë bashkërendimin e gjithë masave përsa i takon zhvillimit dhe infrastrukturës.

o Masa të tjera përfshihen në drejtimin 5.1.

2. Mbështetja e menaxhimit të destinacioneve o Krijimi dhe përmirësimi i strukturave për të mbështetur zhvillimin e produktit të

turizmit kulturor në nivel lokal dhe rajonal në destinacionet e përshtatshme për zhvillimin e turizmit bregdetar (zyrë, drejtori ose organizatë turizmi), përfshirë përmirësimin e kapaciteteve, burimeve njerëzore, standardeve…

o Përpilimi i udhëzuesve për zhvillimin e produktit për turizmin kulturor, organizimi i takimeve me palët e interesuara për krijimin e kapaciteteve, krijimi i grupit të punës dhe forumit dhe përhapja e praktikave të turizmit kulturor.

o Krijimi i praktikës së takimeve të rregullta të palëve të interesuara, administratës dhe aktorëve të interesuar për të diskutuar çështje lidhur me zhvillimin e turizmit në destinacionet kulturore (çështje si, për shembull, masat për zgjatjen e sezonit, organizimi i veprimtarive, standardet dhe rregulloret, infrastruktura etj...).

3. Mbështetja e zhvillimit të marketingut për destinacionet kulturoreo Ngritja ose përmirësimi i strukturave, si: Qendrat e Informacionit Turistik (TIC).o Mbështetja e përmirësimit të ekspertizës së stafit.o Ngritja e një strukture që të sigurojë bashkëpunimin e ngushtë të Agjencisë

Kombëtare të Turizmit (AKT) me organizatat lokale të turizmit dhe stafin përgjegjës për marketingun.

o Mbështetja e përpilimit dhe realizimit të planeve të marketingut në nivel lokal, faqes së internetit për destinacionin, broshurave dhe materialeve dhe veprimtarive të tjera lidhur me marketingun.

4. Masat për sigurimin dhe përmirësimin e cilësisë o Hartimi i udhëzuesve për klasifikimin dhe certifikimin e atraksioneve turistike

kulturore.o Zhvillimi i trajnimeve dhe rritja e ndërgjegjësimit lidhur me certifikimin.o Krijimi dhe zbatimi i sistemit të trajnimit dhe certifikimit për guidat turistike dhe

guidat në pikat turistike.

Ambient dhe atmosferë tërheqëse në destinacione 5. Mbështetja e masave për përmirësimin e atraktivitetit , cilësisë dhe gatishmërisë për

treg të atraksioneve turistike kulturore dhe ofertave për turizëm kulturor

56

o Duke qenë pjesë e procesit të menaxhimit të destinacioneve (shih masën 2), situata aktuale përsa i takon atraksioneve turistike kulturore dhe ofertave duhet analizuar në një proces të përbashkët ku të përfshihen gjithë aktorët në destinacion.

o Duhen planifikuar veprimtaritë, masat dhe investimet e nevojshme që çdo atraksion turistik dhe ofertë kulturore të plotësojë standardet e kërkuara dhe gatishmërinë për treg.

o Të përpilohen udhëzues për përmirësimin e shërbimeve për vizitorët në atraksionet turistike, përfshirë shitja e biletave, sinjalistika, materialet promocionale, vendet e pushimit për vizitorët, përkthimi, përmirësimi i mundësive për rezervime dhe udhëtime të veçanta në monumentet e kulturës, muzeumet etj.

o Të hartohen masa prioritare në bashkëpunim me institucionet e monumenteve të kulturës dhe nivelin lokal dhe të përgatiten dhe të mbështeten projekte pilot.

6. Mbështetja e përmirësimit të ambientit dhe atmosferës tërheqëse në zonat kulturore dhe destinacionet kulturore

o Përpilimi i udhëzuesve për përmirësimin e ambientit dhe atmosferës tërheqëse në një proces të përbashkët, përfshirë ministritë, institucionet (p.sh.: institucionet e monumenteve të kulturës), ekspertët, OJF-të dhe aktorët nga destinacionet. Çështje si, për shembull, mbrojtja dhe rindërtimi i lagjeve, fshatrave dhe arkitekturës tradicionale, krijimi i zonave të gjelbërta, fasadat, zonat për këmbësorë, tregjet lokale etj..

o Mbështetja e identifikimit dhe zbatimit të projekteve pilot.

Aksesi 7. Mbështetja e planifikimit dhe realizimit të një sistemi sinjalistike për të informuar

dhe drejtuar turistët (e rëndësishme për gjithë llojet e turizmit) o Hartimi i standardeve kombëtare për krijimin e sinjalistikës për turizmin (tabela

dhe harta informative, tabela në rrugë për turizmin, tabela për këmbësorë dhe rrugën për biçikleta, rrugë me një tematikë të caktuar, p.sh.: kulturë, histori etj…).

o Hartimi dhe realizimi masave pilot për krijimin e tabelave të qarkullimit rrugor në destinacione dhe pika turistike kulturore të përzgjedhura.

8. Mbështetja e përmirësimit të lehtësisë së hyrjes në destinacionet kulturore dhe transporti brendapërbrenda zonave

o Përpilimi i udhëzuesve për përmirësimin e lehtësisë së hyrjes në zona dhe të transportit brendapërbrenda zonave.

o Hartimi i udhëzuesve për përmirësimin e lehtësisë së hyrjes në pikat dhe vendet kulturore dhe mundësi parkimi për autobuzat.

o Të mbështeten projektet pilot, si: rrugët, menaxhimi i parkimit, transporti publik etj...

Shërbimet e mbështetjes së biznesit

57

9. Mbështetja e krijimit të shërbimeve këshillimore dhe mbështetëse për biznesin (e rëndësishme për gjithë llojet e turizmit)

o Hartimi i instrumenteve dhe masave për mbështetjen e investimeve, si për shembull, kushte të veçanta për kredi, financim i drejtpërdrejtë për investimet me përfitim të lehtësive, kushte të veçanta për veprimtaritë lidhur me marketingun (p.sh.: pjesëmarrja në panaire kundrejt një kuote të ulët ….

o Masat për të mbështetur bashkëpunimin e bizneseve të turizmit.o Krijimi i një strukture shërbimesh këshillimore për bizneset, përfshirë krijimin e

kapaciteteve.o Hartimi i një manuali dhe udhëzuesve për biznese të ndryshme turizmi.o Ngritja e një sistemi për të kontaktuar dhe për të informuar bizneset që kanë

lidhje me turizmin (broshura, seminare etj.).

Mbështetje për organizimin e ofertës dhe aktiviteteve10. Mbështetja e zhvillimit të itinerareve kulturore

o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e itinerareve kulturore kombëtare ose rajonale. Lidhje në nivel ndërkombëtar me vendet fqinje për integrimin e Shqipërisë në itineraret ndërkombëtare.

o Përcaktimi i itinerareve kulturore pilot, përfshirë pikat turistike përkatëse, nevojat për përmirësimin e cilësisë dhe standardeve, sistemet udhërrëfyese për vizitorët, sistemet e informacionit (p.sh.: krijimi i tabelave të qarkullimit rrugor, qendrat e informacionit), kapaciteti mbajtës, nevojat për përmirësimin e infrastrukturës…

o Veprimtari të përbashkëta për realizimin e itinerareve kulturore, përfshirë gjithë aktorët: ministritë, institucionet, bizneset private (akomodimi, restorantet, operatori turistik, shërbimet turistike etj.), OJF-të ), popullsia lokale…

o Hartimi dhe zbatimi i masave lidhur me marketingun për udhëtime vajtje-ardhje.

11. Mbështetja e zhvillimit të veprimtarive kulturore o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e veprimtarive që

mund të jenë tërheqëse për turistët. o Përcaktimi i veprimtarive kulturore pilot, përfshirë nevojat përkatëse të

organizimit, nevojat për përmirësimin e cilësisë dhe standardve, sistemet e informacionit, kapacitetin mbajtës, identifikimin e grupeve dhe aktorëve, nevojat për përmirësimin e infrastrukturës, marketingun

o Veprimtari të përbashkëta për zhvilluar dhe realizuar veprimtaritë kulturore ekzistuese, përfshirë gjithë aktorët: ministritë, institucionet, grupet kulturore dhe aktorët, bizneset private (akomodimi, restorantet, operatori turistik, shërbime turistike etj.), OJF-të, popullsia lokale …

o Hartimi i udhëzuesit dhe planifikimi i trajnimeve për organizimin e veprimtarive kulturore që përfshihen në ofertën turistike.

o Organizimi i bashkërendimit të kalendarit të veprimtarive të rëndësishme në vend dhe rajon me qëllim shmangien e mbivendosjes.

o Krijimi i një forumi për shkëmbimin e përvojës dhe praktikës së mirë.

12. Mbështetja e masave për integrimin e zejeve lokale në ofertën turistike

58

o Zhvillimi i seminareve trajnuese ndërgjegjësuese dhe hartimi i udhëzuesve. Çështjet: rëndësia e zejeve dhe teknikave tradicionale lokale, cilësia, standardet dhe kërkesat e tregut.

o Organizimi i kurseve për t’u treguar turistëve zejet dhe teknikat tradicionale.o Mbështetja e bashkëpunimit të artizanëve me stilistët për prodhimet dhe

suveniret që kërkon tregu.o Përmirësimi i marketingut dhe shitjeve. Krijimi i tregjeve karakteristike me

produkte lokale. Mbështetja e lidhjeve mes bizneseve të turizmit dhe prodhuesve vendas.

o Nxitja e konkurrencës dhe krijimi i skemës së shpërblimit.

13. Mbështetja e masave për të përfshirë aspektet e traditave vendase në produktin turistik

o Organizimi i seminareve për identifikimin e traditave vendase që mund të jenë tërheqëse për turistët.

o Përfshirja e traditave vendase (muzika, teatri, vallet etj.) në veprimtaritë turistike dhe si zbavitje në bizneset private (restorantet, hotelet…).

o Nxitja e konkurrencës dhe krijimi i skemës së çmimeve konkurruese.

14. Mbështetja e përmirësimit të profesionalizmit të menaxhimit për të siguruar rezervimet dhe procedurat

o Mbështetja për operatorët turistikë lokalë për përgatitjen e ofertave të ardhme tërheqëse për grupe të vogla dhe më të mëdha dhe për grupe turistike vendase.

o Trajnim dhe udhëzues për bizneset e turizmit. Çështjet: shpërndarja, rezervimi, besueshmëria dhe menaxhimi i ankesave.

Mbështetja e investimeve 15. Mbështetja e përgatitjes së ofertave të ndryshme për muzeumet

o Duhet analizuar lloji, oferta, atraktiviteti dhe cilësia aktuale e gjithë muzeumeve në destinacionet e turizmit kulturor.

o Duhet përcaktuar një orientim i ri i muzeumeve në një proces të përbashkët të të gjithë personave dhe aktorëve përgjegjës nga muzeumet, ministritë dhe institucionet përkatëse.

o Duhen krijuar oferta dhe prezantime të reja dhe të specializuara ( muze tematikë qe mbulojnë aspekte të ndryshme te jetës ose etapave te ndryshme të historisë perfshirë edhe ato te periudhës komuniste ) dhe duhet mbështetur zbatimi i tyre në muzeume.

o Si hap i parë duhen identifikuar muzeumet pilot ku duhen përqendruar masat dhe investimet e nevojshme.

3.1.3 Drejtimi strategjik 1.3: Turizmi i natyrës dhe rural

59

Zhvillohet turizmi i natyrës dhe rural. Në destinacione të përzgjedhura me potenciale natyrore tërheqëse dhe fshatra tradicionale me një mënyrë jetese autentike ekziston një gamë tërheqëse produktesh turistike me interes të veçantë. Ofertat për turizëm të natyrës dhe rural janë të mirënjohura dhe të konsoliduara në tregjet kryesore të burimeve.

Objektivat ekonomike

Rritet kontributi i turizmit të natyrës dhe rural në të ardhurat dhe ndikimi ekonomik.

Turizmi i natyrës dhe rural kontribuon në reduktimin e varfërisë dhe rritjen e të ardhurave në destinacione të ndryshme të vendit.

Objektivat lidhur me tregun

Turizmi i natyrës dhe rural është pjesë përbërëse e ofertës për turizëm kulturor dhe natyror për turistin e huaj (rritet (trefishohet) numri i operatorëve turistikë ndërkombëtarë që ofrojnë turizëm natyror).

Turizmi i natyrës, sidomos turizmi aktiv natyror, shënon rritje të numrit të turistëve vendas.

Tabela 10 Objektivat për zhvillimin e tregjeve për turizmin e natyrës dhe rural











Turistët rajonalë Në periudhë afatshkurtër +

Në periudhë afatshkurtër +


Në periudhë afatmesme +

Në periudhë afatmesme +


Në periudhë afatgjatë Në periudhë afatgjatë Në periudhë afatgjatë Turistët e huaj Në periudhë

afatshkurtër Në periudhë afatshkurtër






Destinacionet, produktet, pikat turistike

o Përcaktimi i produkteve në destinacionet e turizmit të natyrës dhe rural. Treguesi: përcaktimi i 10 produkteve (5 parqe, 5 zona rurale, 20 fshatra në kuadrin e ofertës për turizëm natyror dhe rural).

60

o Përgatitja e ofertave për nënproduktet e turizmit të natyrës për tregun. (Treguesi: 8 nënprodukte të veçanta të turizmit të natyrës në treg, përfshirë 3 itinerare rajonale të ecjes me biçikletë, 2 itinerare kombëtare të ecjes me biçikletë, 4 oferta për alpinizëm, 3 oferta për lundrim me trap …).

o Përcaktimi i itinerareve rajonale i udhëtimeve më këmbë ( hiking) dhe i itinerareve ndërkufitare i hiking. Treguesi: përcaktimi i 5 itinerareve të reja rajonale të udhëtimeve më këmbë (përveç itinerareve ekzistuese të udhëtimeve më këmbë dhe alpinizimit të ofertës), përfshirë shënimin e itinerarit, krijimin e tabelave të qarkullimit rrugor, materialet informative dhe 2 itinerare ndërkufitare të udhëtimeve më këmbë që përcaktohen në mënyrë profesionale.

o Oferta për akomodim lidhur me turizmin natyror dhe rural rritet me shtimin e B&B-ve të tjerë të një cilësie të mirë në zonat rurale dhe me përmirësimin e kapacitetit mesatar të hoteleve në parqet kombëtare. Treguesi:

Rritja e B&B-ve në destinacionet e turizmit natyror (150 hotel pensione, 2.000 shtretër)

Kapaciteti i hoteleve në parqet kombëtare (1.500 shtretër, 15 hotele të reja)

Masa strategjike për krijimin e produktit të turizmit të natyrës dhe rural Institucione, planifikim, standarte

1. Përcaktimi i përgjegjësive funksionale në nivel kombëtar për turizmin e natyrës dhe rural

o Në nivel kombëtar (ministri, institucion etj.), duhet caktuar një person ose njësi kontakti për gjithë çështjet lidhur me zhvillimin e turizmit e natyrës dhe rural. Kjo njësi duhet të jetë e aftë të informojë për situatën aktuale lidhur me gjithë zhvillimet, rregulloret dhe projektet në zbatim dhe atyre të planifikuara. Njësia duhet të bëjë bashkërendimin e gjithë masave përsa i takon zhvillimit dhe infrastrukturës.

2. Mbështetja për zhvillimin e produkteve turistike dhe menaxhimin e të destinacioneve për 10 produkte të turizmit natyror dhe rural

o Krijimi dhe përmirësimi i strukturave për të mbështetur zhvillimin e turizmit në nivel lokal dhe rajonal duke zhvilluar 10 produkte të përzgjedhura për turizmin natyror dhe rural (5 parqe, 5 zona rurale), p.sh.: zyrë, drejtori ose organizatë turizmi, përfshirë përmirësimin e kapaciteteve, burimeve njerëzore, standardeve…

o Përpilimi i udhëzuesve për krijimin e produktit për turizmin e natyrës dhe rural, organizimi i takimeve me palët e interesuara për krijimin e kapaciteteve, krijimi i grupit të punës dhe forumit dhe përhapja e praktikave të natyrës dhe rural.

o Krijimi i praktikës së takimeve të rregullta të palëve të interesuara, administratës dhe aktorëve të interesuar për të diskutuar çështje lidhur me zhvillimin e turizmit në destinacionet natyrore dhe rurale (çështje si, për shembull, masat për e sezonin, veprimtaritë lokale për të përmirësuar veprimtaritë zbavitëse dhe ofertën e përbashkët për turizëm, standardet dhe rregulloret, infrastruktura etj...).

3. Mbështetja e zhvillimit të marketingut për destinacionin e turizmit natyror dhe rural

61

o Identifikimi i kërkesës dhe mundësive për ngritjen ose përmirësimin e strukturave, siç janë Qendrat e Informacionit Turistik (TIC). Zbatimi i masave të nevojshme.

o Mbështetja e përmirësimit të ekspertizës së stafit lokal.o Ngritja e një strukture që të sigurojë bashkëpunimin e ngushtë të Agjencisë

Kombëtare të Turizmit (AKT) me organizatat lokale të turizmit dhe stafin përgjegjës për marketingun.

o Mbështetja e përpilimit dhe realizimit i planeve të marketingut në nivel lokal, faqes së internetit për destinacionin, broshurave dhe materialeve dhe veprimtarive të tjera lidhur me marketingun.

Ambient dhe atmosferë tërheqëse në destinacione

4. Mbështetja e përmirësimit të ambientit dhe atmosferës tërheqëse në destinacionet e turizmit natyror dhe rural

o Përpilimi i udhëzuesve për përmirësimin e ambientit dhe atmosferës tërheqëse në një proces të përbashkët, përfshirë ministritë, institucionet, ekspertët, OJF-të dhe aktorët nga destinacionet. Çështjet, si p.sh.: mbrojtja e zonave të përshtatshme natyrore, mbrojtja dhe rindërtimi i fshatrave dhe arkitekturës tradicionale, rindërtimet e çative tradicionale, mbështetja e bujqësisë tradicionale …

o Mbështetja e identifikimit dhe zbatimit të projekteve pilot.

5. Mbështetja e akomodimit në fshatra o Mbështetja e mbrojtjes së traditave arkitekturore dhe ndërtimore.o Mbështetja e krijimit të një oferte tërheqëse për akomodimin që i plotëson

standardet ndërkombëtare.o Mbështetja e ngritjes dhe përmirësimit të shërbimit në bujtina.o Mbështetja e kapaciteteve për ofrimin e shërbimeve.Masat, p.sh.: organizimi i trajnimeve dhe seminareve për sipërmarrësit dhe banorët vendas. Çështjet: orientimi i konsumatorit, pritshmëritë e klientëve, standardet, aftësitë drejtuese etj...

Aksesi 6. Mbështetja e planifikimit dhe realizimit të një sistemi sinjalistike për të informuar

dhe drejtuar turistëto Hartimi i standardeve kombëtare për krijimin e sinjalistikës për turizmin (tabela

dhe harta informative, tabela në rrugë për turizmin, tabela për këmbësorë dhe rrugën për biçikleta dhe rrugë me një tematikë të caktuar, p.sh.: natyra, kultura etj…).

o Hartimi dhe realizimi i masave pilot për krijimin e tabelave të qarkullimit rrugor në destinacione të përzgjedhura natyrore dhe rurale dhe parqe kombëtare.

o Mbështetja dhe realizimi i një sistemi për mirëmbajtjen e sistemit të tabelave.7. Mbështetja e përmirësimit të lehtësisë së hyrjes në destinacionet natyrore dhe

rurale dhe transporti brendapërbrenda zonave

62

o Përpilimi i udhëzuesve për përmirësimin e lehtësisë së hyrjes në zona dhe transporti brendapërbrenda zonave.

o Përpilimi i udhëzuesve për përmirësimin e lehtësisë së hyrjes në rajonet me interes dhe pikave dhe vendeve turistike.

o Mbështetja e projekteve pilot, si: rrugët, menaxhimi i parkingut, transporti publik etj...

Shërbimet e mbështetjes së biznesit8. Mbështetja e krijimit të shërbimeve këshillimore dhe mbështetëse për bizneset

o Hartimi i instrumenteve dhe masave për mbështetjen e investimeve, si, për shembull, kushte të veçanta për kredi, financim i drejtpërdrejtë për investimet me përfitim të lehtësive, kushte të veçanta për veprimtaritë lidhur me marketingun (p.sh.: pjesëmarrja në panaire kundrejt një kuote të ulët)….

o Masat për të mbështetur bashkëpunimin e bizneseve të turizmit.o Krijimi i strukturës së shërbimeve këshillimore për bizneset, përfshirë krijimin e

kapaciteteve (organizimi i seminareve me tema, si: kërkesa e konsumatorit, standardet ndërkombëtare, çmimi, përllogaritja, marketingu, ofertat lokale …).

o Hartimi i manualit dhe udhëzuesve për bizneset e ndryshme të turizmit, si, për shembull, dhomat private dhe hotel pensionet, që ofrojnë informacion bazë në një mënyrë që është e lehtë për t’u kuptuar.

o Ngritja e një sistemi për të kontaktuar dhe për të informuar bizneset e lidhura me turizmin (broshura, seminare etj.).

Mbështetje për organizimin e ofertës dhe aktiviteteve

9. Mbështetja e zhvillimit të turizmit rural 9.1 Mbështetja e veprimtarive tradicionale vendase

o Mbështetja duke përfshirë muzikën, vallet dhe veshjet tradicionale në ofertën turistike të destinacioneve.

o Mbështetja duke përfshirë zejet, punët artizanale dhe suveniret në ofertën turistike.

o Mbështetja e zhvillimit të traditave të kuzhinës.o Mbështetja duke përfshirë doket dhe traditat lokale në ofertën turistike përmes

organizimit të veprimtarive të herëpashershme dhe promovimit të tyre.Masat, p.sh.: organizimi/mbështetja e veprimtarive dhe tregjeve lokale, mbështetja e

grupeve lokale, nxitja e konkurrencës dhe krijimi i skemës për çmimet konkurruese dhe mbështetja e përgatitjes së ofertave ku turistët mund të mësojnë dhe të jenë pjesëmarrës. o Mbështetja e pasurimit të ofertës turistike lokale dhe rajonale me trashëgimi

historike dhe intepretimi dhe prezantimi i saj.

9.2 Mbështetja e fermave tradicionale o Identifikimi i fermave që mund të përdoren si ferma turistike.o Mbështetja e përmirësimit të mjedisit në fermat turistike.

63

o Mbështetja e veprimtarive me përfshirjen ndëraktive të klientëve në ferma.o Bashkërendimi me projektet për zhvillimin rural për financim.Masat, p.sh.: organizimi i trajnimeve dhe seminareve për fermerët që dëshirojnë të krijojnë ofertë turistike. Çështjet: orientimi i konsumatorit, pritshmëritë e klientëve, standardet, aftësitë drejtuese etj...

9.3 Mbështetja e krijimit të produkteve të agro-biodiversitetit lidhur me turizmino Mbështetja ose shkëmbimi i informacionit për krijimin dhe mbajtjen e bazave të të

dhënave gjeografike të produkteve të agro-biodiversitetit.o Mbështetja me projekte e përmirësimit të sigurimit të zinxhirëve të produkteve të

agro-biodiversitetit që do të ofrohen në fshatrat turistike (përfshirë elemente, si: konservimi, shpërndarja, tregjet vendase, përpunimi i ushqimeve, prezantimi etj.).

o Mbështetja e promovimit dhe marketingut të drejtpërdrejtë të produkteve të agro-biodiversitetit.

9.4 Mbështetja e ndërthurur e projekteve për zhvillimin rural o Bashkërendimi dhe mbështetja e projekteve për zhvillimin rural me elemente

turistike ose në fshatrat turistike. o Mbështetja e investimeve në destinacionet rurale me linja të vogla kredie me tarifa

të reduktuara, fonde, projekte mbështetëse etj.

10. Mbështetja e krijimit të produktit të turizmit të udhëtimeve më këmbë ( hiking) o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e potencialeve për

itinerare kombëtare ose rajonale të udhëtimeve më këmbë. Kontakte në nivel ndërkombëtar me vendet fqinje për integrimin e Shqipërisë në itineraret ndërkombëtare të udhëtimeve më këmbë.

o Krijimi i itinerareve pilot të udhëtimeve më këmbë, përfshirë shënimin e itinerarit, krijimin e tabelave të qarkullimit rrugor, informacionin me GPS, vendin për të kaluar natën, sistemin e informacionit, kapacitetin mbajtës, nevojat për përmirësimin e infrastrukturës …

o Veprimtari të përbashkëta për realizimin e itinerareve të udhëtimeve më këmbë( hiking) , përfshirë gjithë aktorët: ministritë, institucionet, bizneset private (akomodimi, shërbimi katering, operatori turistik, shërbimet turistike etj.), OJQ-të klubet për udhëtime më këmbë, popullsia lokale…

o Mbështetja e krijimit dhe realizimit të udhëtimeve më këmbë të organizuara dhe masat përkatëse lidhur me marketingun.

11. Mbështetja e krijimit të turizmit të ecjes me biçikletë o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e potencialeve për

itinerare kombëtare ose rajonale të ecjes me biçikletë dhe mauntenbajkut. Lidhje në nivel ndërkombëtar me vendet fqinje për ta integruar Shqipërinë në itineraret ndërkombëtare të ecjes me biçikletë.

o Përcaktimi i itinerareve pilot të ecjes me biçikletë ose mauntenbajkut, përfshirë shënimin e itinerarit, krijimin e tabelave të qarkullimit rrugor, vendin për të kaluar natën, sistemin e informacionit, nevojat për përmirësimin e infrastrukturës …

o Veprimtari të përbashkëta për realizimin e itinerareve të ecjes me biçikletë, përfshirë gjithë aktorët (ministritë, institucionet, bizneset private (akomodimi,

64

restorantet, operatori turistik, shërbimet turistike etj.), OJQ-të, klubet për ecjen me biçikletë, popullsia lokale…

o Mbështetja e krijimit dhe realizimit të udhëtimeve të organizuara të ecjes me biçikletë dhe masat përkatëse lidhur me marketingun.

o Mbështetja e përfshirjes së ofertës shqiptare për turizëm të ecjes me biçikletë në udhëzuesit ndërkombëtare (p.sh.: Klubin ADFC).

12. Mbështetja e masave për krijimin e ofertës për turizëm në parqet natyrore o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e potencialeve të

parqeve kombëtare shqiptare me qëllim krijimin e një oferte turistike të marketueshme dhe të qëndrueshme dhe hartimin e listës së prioriteteve.

o Nisja dhe mbështetja e një projekti pilot për të krijuar një ofertë turistike të marketueshme dhe të qëndrueshme në një park të përzgjedhur kombëtar.

o Veprimtari të përbashkëta për realizimin e ofertës turistike, përfshirë gjithë aktorët (ministritë, institucionet, autoritetet e parqeve kombëtare, bizneset private, OJF-të...) me qëllim krijimin e një oferte turistike.

o Hartimi i rregulloreve dhe udhëzuesve për të siguruar qëndrueshmërinë dhe mbrojtja e nevojshme e natyrës. Përfshirja e përvojës ndërkombëtare në zhvillimin e suksesshëm të turizmit në parqet kombëtare.

o Mbështetja e masave për krijimin e infrastrukturës bazë të shërbimeve turistike në parqet kombëtare.

13. Mbështetja e masave për zhvillimin e turizmit dimëror o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e potencialit për

turizëm dimëror (shëtitje me ski dhe vrapim i gjatë me ski- cross-country) në zonat malore të Shqipërisë. Shumë të rëndësishme janë kohëzgjatja e sezonit (mbulimi me borë) dhe ndikimi ekologjik.

o Vrapimi i gjatë me ski mund të zhvillohet shumë më lehtë se sa shëtitjet me ski. Projekti për shëtitjet me ski kërkon studime të thelluara për kushtet paraprake, ndikimin ekologjik, studime gjeologjike dhe investime në shërbimet përkatëse. Duhet përfshirë përvoja ndërkombëtare.

14. Mbështetja e zhvillimit te rafting si ofertë turistike o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e potencialeve dhe

kushteve paraprake natyrore për zhvillimin e rafting si ofertë turistike. o Veprimtari të përbashkëta për realizimin e ofertës për rafting përfshirë gjithë

aktorët: ministritë, institucionet, bizneset private (operator i specializuar, akomodimi, shërbim katering, operatori turistik etj.), popullsia lokale … Çështjet: standardet e cilësisë dhe sigurisë, ndikimi ekologjik, ndikimet në ekonominë lokale, përvoja ndërkombëtare, masat lidhur me marketingun etj...

15. Mbështetja e krijimit të alpinizmit si ofertë turistikeo Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e mundësisë për

alpinizëm (ngjitja në male të larta dhe ngjitja e lirë) në zonat malore të Shqipërisë. Vlerësimi i ndikimit ekologjik.

o Ndërmarrja dhe mbështetja e një projekti pilot për krijimin e një oferte të marketueshme dhe të qëndrueshme të turizmit alpin në një destinacion të përzgjedhur malor, përfshirë identifikimin dhe shënimin e itinerarit alpin, vendin

65

për të kaluar natën, sistemin e informacionit, nevojat për përmirësimin e infrastrukturës etj.

o Veprimtari të përbashkëta për realizimin e ofertës për turizëm alpin, përfshirë gjithë aktorët: ministritë, institucionet, autoritetet e parqeve kombëtare, klubet e alpinistëve, bizneset private, OJQ-të, me qëllim krijimin e një oferte turistike të qëndrueshme dhe të suksesshme nga pikëpamja ekonomike.

o Hartimi i rregulloreve dhe udhëzuesve për garantimin e sigurisë, qëndrueshmërinë dhe mbrojtjen e nevojshme të natyrës. Përfshirja e përvojës ndërkombëtare.

16. Krijimi i ofertës turistike te llojit te veçantë për sportet (fluturimi me planer me parashutë, peshkimi si sport etj.)

o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e mundësisë për veprimtari sportive të veçanta si ofertë turistike e marketueshme. Është me rëndësi përfshirja e klubeve të sporteve të veçanta dhe ekspertëve lokalë. Duhet marrë në konsideratë përvoja dhe shembujt pozitivë nga vendet e tjera. Edhe ofertat ekzotike mund të rrisin ndërgjegjësimin lidhur me një destinacion turistik. Shembuj: peshkimi si sport, fluturimi me planer me parashutë, fluturimi me balonë, kanotazhi, hipizmi, hedhjet me parashutë, ekskursionet speleologjike etj...

o Mbështetja e krijimit të një oferte turistike të marketueshme lidhur me një sport të veçante ose nje atraksioni te veçantë. Seminar për të dhënë informacion për kërkesën për turizëm, standardet ndërkombëtare, standardet e sigurisë, rregullohet dhe ligjet përkatëse, ndikimin ekologjik, ndikimin social, marketingun e efektshëm, përvojën ndërkombëtare, përfshirjen e zyrtarëve dhe popullsisë lokale etj..

o Hartimi i rregulloreve dhe udhëzuesve për garantimin e sigurisë, qëndrueshmërisë dhe mbrojtjes së nevojshme të natyrës. Përfshirja e përvojës ndërkombëtare.

17. Krijimi dhe zbatimi i standardeve të sigurisë për çdo nënprodukt natyror dhe rural o Hartimi i rregulloreve dhe ligjeve për garantimin e standardeve ndërkombëtare të

sigurisë. Kjo vlen për gjithë llojet e ofertave turistike, zbavitjet dhe veprimtaritë. Çështjet: rregulloret dhe standardet për ofertat për akomodim dhe shërbim katering (ndërtimi, energjia elektrike, zjarri, higjiena etj...), certifikimi për guidat turistike dhe trajnerët e specializuar (alpinizëm, fluturim me planer me parashutë, rafting, speleologjia etj...), standardet lidhur me cilësinë teknike të urave (edhe ato të voglat), instalimet alpine, pajisjet për fluturim me planer me parashutë, trapet etj …

o Informacioni për standardet dhe rregulloret dhe zbatimi janë tejet të rëndësishme sidomos në zonat rurale dhe të largëta. Ky proces duhet mbështetur me masa, si: seminare, materiale informative të lehta për t’u kuptuar, zbatimi i sistemit të kontrollit etj...

18. Masat për sigurimin dhe përmirësimin e cilësisë së ofertave për turizëm natyror dhe rural

o Hartimi i udhëzuesve për certifikimin e ofertave të përzgjedhura për turizëm natyror dhe rural

o Zhvillimi i trajnimit dhe rritja e ndërgjegjësimit lidhur me certifikimin.

66

o Mbështetja e trajnimit të guidave turistike të specializuar në nivel kombëtar dhe lokal.

Mbështetje per investime 19. Qendër pilot të një vendi pushimi për të bërë ski

o Në rast se procesi i verifikimit rezulton pozitiv, mund të ndërmerret një plan i përgjithshëm për një qendër pilot të një vendi pushimi për të bërë ski, përfshirë planet për infrastrukturën e rrëshqitjes me ski, planifikimin e destinacionit, akomodimin, shërbimet dhe veprimtaritë. Është me rëndësi që bashkëpunimi me investitorët e mundshëm privatë, që nuk kanë plotësuar kërkesat e tregut, të nisë në fazë të hershme.

20. Masa të ndërthurura o Bashkërendimi dhe mbështetja lidhur me masat për mbrojtjen e mjedisit,

administrimin e zonave të mbrojtura, menaxhimin e mbetjeve të ngurta, biodiversitetin, ekonominë që merr parasysh ekonominë e gjelbër lidhur me destinacionet e turizmit natyror dhe rural.

3.1.4 Drejtimi strategjik 1.4 : Produkte të veçanta turistike

Krijohen produkte të veçanta turistike dhe plotësojnë produktet kryesore.

1.4.1 Turizmi i kampingut dhe me furgon kampingu

Objektivi i turizmit të kampingut: Shqipëria njihet si destinacion tërheqës për kampingun dhe me furgon kampingu, që propozon oferta konkurruese të standardeve ndërkombëtare.

Masat për zhvillimin e turizmit të kampingut 1. Masat për integrimin e turizmit të kampingut në procesin për planifikimin dhe

zhvillimin e turizmito Analiza e strukturave ekzistuese të kampingut, përfshirë tregun informal (vendi,

numri i vendparkimeve, cilësia, standardet, ofertat të tjera etj.).o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e mundësive për

turizëm kampingu në Shqipëri, për krijimin e një oferte turistike të marketueshme dhe të qëndrueshme dhe për hartimin e listës prioritare.

o Integrimi i strukturave për turizëm kampingu dhe me furgon kampingu në proceset urbanistikës në nivel qendror, rajonal dhe lokal.

2. Masat për krijimin e ofertës për turizëm kampingu dhe me furgon kampingu o Mbështetja e transferimit të ekspertizës tek gjithë vendimmarrësit në procesin e

zhvillimit të turizmit lidhur me ndikimin e konsiderueshëm dhe pozitiv të turizmit të kampingut (broshurë, deklaratë për shtyp, seminar etj...).

67

o Hartimi i rregulloreve dhe udhëzuesve për të garantuar cilësinë dhe standardet në strukturat e kampingut dhe furgonave të kampingut (përfshirja e përvojës ndërkombëtare).

o Masat për mbështetjen e sipërmarrësve dhe bizneseve ekzistuese të kampingut për realizimin e një oferte të marketueshme dhe të suksesshme nga pikëpamja ekonomike që të sigurojë standarde ndërkombëtare.

o Përgatitja e manualeve. Çështjet: si duhet ngritur dhe drejtuar një biznes i suksesshëm kampingu, standardet higjienike etj...

o Organizimi i seminareve të trajnimit që trajtojnë tema të veçanta lidhur me kampingun.

o Për sipërmarrësit në fushën e turizmit të kampingut duhet të ekzistojnë gjithashtu instrumente dhe masa për mbështetjen e investimeve, si p.sh.: kushte të veçanta për kredi, financim i drejtpërdrejtë për investimet e favorizuara, kushte të veçanta për veprimtaritë e marketingut (p.sh.: pjesëmarrja në panaire kundrejt një kuote të ulët).

o Veprimtari të përbashkëta për realizimin e ofertës turistike ku të përfshihen gjithë aktorët: ministritë, institucionet, autoritetet e parqeve kombëtare, bizneset private, OJF-të... me qëllim krijimin e ofertës turistike.

o Hartimi i rregulloreve dhe udhëzuesve për të garantuar qëndrueshmërinë dhe mbrojtjen e nevojshme të natyrës. Përfshirja e përvojës ndërkombëtare në zhvillimin me sukses të turizmit në parqe kombëtare.

3. Masat për mbështetjen e zhvillimit të informacionit, marketingut dhe shpërndarjes për turizmin e kampingut

o Përfshirja e bizneseve të kampingut dhe e ofertës për kamping në veprimtaritë dhe masat lidhur me marketingun në nivel lokal dhe kombëtar (broshura, faqe të internetit, pjesëmarrja në panaire etj.).

o Mbështetja e lidhjes së bizneseve të kampingut me strukturat lokale të marketingut (Qendrat e Informacionit Turistik – QIT) dhe ato kombëtare (Agjencia Kombëtare e Turizmit – AKT).

o Mbështetja e hyrjes së bizneseve shqiptare të kampingut në forume dhe botime të specializuara për kampingun (udhëzuesi për kampingun ADAC etj.).

4. Mbështetja e strukturës institucionale të bizneseve shqiptare të kampingut a. Krijimi i shoqatës shqiptare të kampingut.b. Mbështetja e takimeve dhe seminareve të bizneseve dhe sipërmarrësve në

fushën e kampingut. Çështjet: bashkëpunimi, shkëmbimi i përvojës, transferimi i ekspertizës…Intensifikimi i përpjekjeve për përfshirjen e bizneseve të kampingut në Shoqatën Shqiptare të Turizmit, SHSHT.

1.4.2 City break

Objektiva për turizmin e city break:Në tregun ndërkombëtar të turizmit, Shqipëria ofron në mënyrë të suksesshme ofertën e city break

68

Masat për krijimin e ofertës për city break

1. Masat për integrimin e city break në procesin për zhvillimin dhe planifikimin e turizmit o Mbështetja e ngritjes së një strukture përgjegjëse (i) për zhvillimin e ofertës per

city break. Aktorët kryesorë përfshijnë strukturat e turizmit të qyteteve me mundësi për realizimin e city break, AKT-në, Ministrinë, SHSHT-ënë dhe bizneset e turizmit të qyteteve.

o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare.) për identifikimin e potencialeve, mundësive dhe mangësive të çdo qyteti të mundshëm.

o Hartimi i listës prioritare të veprimeve dhe masave të nevojshme.

2. Masat për krijimin e ofertës për city break o Hartimi i rregulloreve dhe standardeve për garantimin e cilësisë së bizneseve të

akomodimit dhe shërbimit katering në qytet. o Masa për mbështetjen e sipërmarrësve dhe bizneseve ekzistuese të turizmit për

realizimin e një oferte të marketueshme dhe të suksesshme nga pikëpamja ekonomike që të sigurojë standarde ndërkombëtare.

o Organizimi i trajnimeve dhe udhëzuesve për përmirësimin e cilësisë së shërbimeve dhe menaxhimit.

o Sigurimi i instrumenteve dhe masave për mbështetjen e investimeve, si p.sh.: kushte të veçanta për kredi, financim i drejtpërdrejtë për investimet e favorizuara, kushte të veçanta për veprimtaritë e marketingut (p.sh.: pjesëmarrja në panaire kundrejt një kuote të ulët).

o Mbështetja e krijimit të ofertave të tjera turistike me interes për shtimin e veprimtarive zbavitëse të qyteteve për vizitorët, si p.sh.: veprimtaritë kulturore, festat e qyteteve, udhëtimet me guidë turistike në qytete, përmirësimi i trashëgimisë kulturore etj...

o Mbështetja e agjencive të ardhshme turistike për krijimin e paketave të marketueshme për udhëtimet në qytete (trajnim, seminare etj.).

3. Masat për sigurimin e udhëtimeve të lira dhe të lehta me avion për në Shqipërio Kosto e ulët për kompanitë e transportit ajror që të përdorin aeroportin për

tërheqjen e avionëve me kosto të ulët.o Procedura të shpejta kontrolli në aeroport, taksë aeroporti e ulët, transport i lirë

dhe i lehtë aeroport-qytet etj...

4. Mbështetja e zhvillimit të marketingut, informacionit dhe shpërndarjes lidhur me city break

o Ngritja ose përmirësimi i strukturave siç janë Qendrat e Informacionit Turistik (QIT) në qytete.

o Mbështetja e përmirësimit të ekspertizës së stafit.o Ngritja e një strukture që të sigurojë bashkëpunimin e ngushtë të Agjencisë

Kombëtare të Turizmit, AKT, me strukturat e turizmit në qytete dhe stafin përgjegjës për marketingun.

o Mbështetja e hartimit dhe realizimit të planeve për marketingun e qyteteve, faqes së internetit për destinacionet me ofertat për udhëtime në qytete, broshurave dhe materialeve dhe veprimtarive të tjera lidhur me marketingun.

69

o Dhënia e mbështetjes për agjencitë e ardhshme, që ofrojnë paketa për udhëtime në qytete, për përpilimin e materialeve të përshtatura për tregun dhe përfshirja e tyre në veprimtaritë e marketingut (faqet e internetit, panaire etj.).

1.4.3 Turizmi MICE (takime, stimuj, konferenca dhe ekspozita)

MICE është shkurtim i mbledhjeve, stimujve, konferencave dhe ekspozitave. Ky term i referohet llojit të turizmit në lidhje me të cilin grupe ose individë mblidhen për një qëllim të caktuar (Shoqata Ndërkombëtare e Kongreseve dhe Konferencave – ICCA).

Objektivi për turizmin MICE: Shqipëria ofron në mënyrë të suksesshme turizëm MICE në tregun ndërkombëtar/rajonal të turizmit

Kërkesat e turizmit MICE

Për t’u angazhuar në turizmin MICE, destinacioni:

duhet të ketë ambiente (salla mbledhjesh) me kapacitet të mjaftueshëm për akomodimin e grupeve të mëdha të vizitorëve, dhe një larmi strukturash të tjera që mund t’i shërbejnë me stafin dhe pajisjet e duhura grupeve me madhësi të ndryshme dhe të kujdesen për plotësimin e kërkesave të shumëllojta, dhe ku mund të shkohet me mjete të transportit lokal;

këto ambiente duhet të kenë mundësinë dhe kapacitetin për të plotësuar kërkesat e ndryshme për ushqim dhe pije;

gjithashtu, ai duhet të sigurojë mundësinë për përdorimin me lehtësi të shërbimeve publike dhe shërbime mbështetëse të tilla si: energjia elektrike, uji, komunikacionet, ICT-ja, transportimi me kamion dhe transporti, shërbimet mjekësore, siguria, publikimi, marketingu dhe logjistika.

Zakonisht, ofertat për veprimtaritë MICE bëhen nga zyrat e specializuara në organizimin e konferencave që janë ngritur në vende dhe qytete të ndryshme. Këto grupe janë krijuar me qëllim përgatitjen e ofertave për veprimtaritë MICE. Ky nënsektor është i njohur për proceset e planifikimit gjithëpërfshirës dhe klientelën kërkuese.

Madhësia e tregut MICE

Tregu MICE varion në madhësi dhe në interesa. Ndërsa grupet e mëdha që mund të arrijnë në disa mijëra pjesëmarrës mbizotërojnë në veprimtaritë e rëndësishme, ka edhe grupe më të vogla, por të shumta që numërojnë nga më pak se dhjetë persona deri në disa qindra.

Faktorët e suksesit të produktit: Arritja në destinacion kërkon transferimin nga dhe për tek tregjet burimore. Afërsia e strukturave MICE me ndonjë aeroport dhe shërbime të tjera të përballueshme

të pastra, të mbrojtura dhe të sigurta të transportit publik përbëjnë një tipar të dëshirueshëm.

Për lehtësimin e fluksit të pjesëmarrësve të MICE-së, ambientet (sallat e mbledhjeve), infrastruktura dhe shërbimet duhet të zbatojnë standarde dhe rregullore të pranuara në nivel ndërkombëtar me qëllim tërheqjen e tregut lokal dhe ndërkombëtar. Ambientet (nga sallat e konferencave deri tek hotelet) duhet të kenë shërbime teknike moderne. Kjo kërkon përshtatje dhe investime të vazhdueshme.

70

Gjithashtu, duhet nënvizuar dhe inkurajuar përmirësimi i aftësive të zyrës qendrore dhe lokale të konferencave tregtare ose vizitorëve, me qëllim që të mbështeten promovimet për MICE-në dhe marketingu, planifikimi dhe menaxhimi.

Efikasiteti i veprimtarive është me rëndësi thelbësore; shumica e turistëve MICE udhëtojnë për punë dhe, zakonisht, e kanë me ngut ndërsa ndodhen në destinacion.

Shqetësimet kryesore të klientëve MICE janë funksionimi dhe komoditeti; ata janë shumë kërkues përsa i takon nivelit të standardeve të cilësisë së shërbimeve. Ofruesit duhet të përshtaten me shpejtësi dhe efektivitet; hotelet, restorantet dhe strukturat që lidhen me MICE-në (sallat e konferencave dhe të mbledhjeve) duhet të zbatojnë standardet ndërkombëtare të cilësisë.

Shërbimet dhe lehtësirat e punës, gjithashtu, janë shumë të rëndësishme për tregun MICE. Në to përfshihet dokumentacioni, fotokopjimi, shërbimet e përkthimit, mundësia e përdorimit të internetit etj.

Duhet të ekzistojnë lehtësira të përshtatshme të shërbimit katering për t’i shërbyer numrit të madh të pjesëmarrësve dhe, gjithashtu, personeli i shërbimit duhet t’u përmbahet standardeve rigoroze të cilësisë së shërbimit.

Gjithashtu, vendet MICE duhet të ofrojnë shërbime përkatëse plotësuese, në të cilat përfshihen shoqërues dhe agjentë udhëtimesh dhe operatorë turistikë. Në shumicën e veprimtarive MICE parashikohen udhëtime para fillimit dhe në mbarim të tyre gjatë të cilave pjesëmarrësit kanë mundësinë që të eksplorojnë pikat turistike të destinacionit.

Prania, larmia dhe lehtësia e shkuarjes në pika dhe veprimtari turistike (afërsia e plazheve, vendeve me vlera historike dhe kulturore, peizazheve mbresëlënëse, qendrave tregtare dhe lehtësirave të tjera) rrisin mundësinë për të krijuar një zonë në destinacionin MICE dhe nevojiten për të përmbushur kërkesat e gjera të këtij segmenti të veçantë fitimprurës dhe për të ofruar stimuj të tjerë për organizimin e një veprimtarie në një zonë.

Masat për zhvillimin e turizmit MICE

1. Masat për integrimin e turizmit MICE në procesin e planifikimit dhe zhvillimit të turizmit o Analiza e kapaciteteve të strukturave ekzistuese të konferencave/mbledhjeve në

vend (vendndodhja, numri i vendeve), shërbimi cilësor, standardet, ICT-ja dhe lehtësirat e komunikimit, ofertat e tjera etj.), si dhe shtretërit në dispozicion për akomodim të përshtatshëm në hotelet e destinacionit dhe lidhjet e transportit mes tyre.

o Veprimtari të përbashkëta (p.sh.: seminare) për identifikimin e potencialit për turizëm MICE, mundësitë dhe mangësitë e çdo qyteti të mundshëm.

o Hartimi i listës prioritare të veprimeve dhe masave të nevojshme.o Integrimi i strukturave turistike MICE në proceset kombëtare, rajonale dhe lokale/

urbanistike.

2. Masat për krijimin e ofertës turistike MICE o Mbështetja e transferimit të ekspertizës lidhur me mundësitë e konsiderueshme

ekonomike dhe ndikimin pozitiv të turizmit MICE (broshurë, deklaratë për shtyp, seminar etj...) tek gjithë vendimmarrësit në procesin e zhvillimit të turizmit.

o Hartimi i rregulloreve dhe udhëzuesve për të garantuar cilësinë dhe standardet MICE bazuar në përvojën ndërkombëtare.

71

o Masat për mbështetjen e sipërmarrësve dhe të Dhomës kombëtare të Tregtisë ose zyrave të vizitorëve për realizimin e një oferte të marketueshme dhe të suksesshme nga pikëpamja ekonomike që të sigurojë standarde ndërkombëtare.

o Ngritja e grupit të punës “Turizmi MICE” me pjesëmarrës nga administrata, AKT-ëja, zyra e konferencave, SHSHT, bizneset private që mbështesin qasjen e përbashkët të gjithë aktorëve.

o Hartimi i rregulloreve dhe standardeve për të garantuar cilësinë e hoteleve të qyteteve dhe bizneseve të shërbimit katering.

o Mirëmbajtja e lehtësirave të mbledhjeve dhe rinovimi dhe përtëritja e shërbimeve me qëllim që të vazhdojë thithja e një numri të madh të qëndrueshëm klientësh lokalë dhe të garantohet cilësia dhe sasia që kërkojnë tregjet lokale dhe ndërkombëtare.

o Organizimi i trajnimit dhe hartimi i udhëzuesve për përmirësimin e cilësisë së shërbimeve dhe menaxhimit.

o Sigurimi i instrumenteve dhe masave për mbështetjen e investimeve, si p.sh.: kushte të veçanta për kredi, financim i drejtpërdrejtë për investimet me përfitim të lehtësive, kushte të veçanta për veprimtaritë lidhur me marketingun (p.sh.: pjesëmarrja në panairet MICE).

o Sigurimi i masave për promovimin e blerjeve (p.sh.: qendrat tregtare pa taksa). o Mbështetja e krijimit të ofertave të tjera tërheqëse për të siguruar stimuj të tjerë

dhe për të rritur interesimin e vizitorëve MICE për veprimtaritë zbavitëse në qytete (p.sh. veprimtaritë kulturore, festat e qyteteve, udhëtimet me shoqërues në qytete, argëtimi, përmirësimi i pikave turistike kulturore dhe zonave të trashëgimisë kulturore etj.).

o Mbështetja e sektorit të udhëtimeve për të ofruar shërbime dhe për të hartuar programe turistike që mund të ofrohen në tregun MICE. Kjo mund të variojë nga shërbimet me guidë turistike deri tek transportimi e të tjera si këto.

o Përsosja e aftësive për shërbim kateringu, shërbime me guidë turistike dhe shërbime të tjera që mund të kërkohen në një destinacion.

o Përgatitja e manualit: si duhet ngritur dhe drejtuar një biznes i suksesshëm MICE.

3. Masat për mbështetjen e turizmit MICE o Përfshirja e bizneseve dhe ofertës MICE në veprimtaritë dhe masat lidhur me

marketingun në nivel kombëtar dhe lokal (broshura, faqet e internetit, pjesëmarrja në panaire etj.).

o Mbështetja e lidhjes së bizneseve ndërkombëtare/rajonale MICE me Dhomën e Tregtisë (kombëtare dhe lokale), zyrat e vizitorëve dhe Agjencinë Kombëtare të Turizmit, AKT, agjencia për marketingun.

o Shtimi i lidhjeve me qytetet kryesore të Evropës dhe jashtë Evropës duke tërhequr avionë ekonomikë.

o Tirana, me numrin e konsiderueshëm ekzistues të dhomave dhe lehtësirave të mbledhjeve, duhet hedhur në treg si destinacion ndërkombëtar/rajonal MICE.

o Për marketingun e pjesës tjetër të vendit si destinacion MICE në zhvillim, fillimisht, vëmendja duhet përqendruar tek tregu vendas dhe, në periudhë afatgjatë, të kalohet gradualisht në veprimtari ndërkombëtare/rajonale ndërsa

72

fitohet më shumë përvojë.o Procedura të shpejta kontrolli në aeroport, taksë aeroporti e ulët, transport i lirë

dhe i lehtë aeroport-qytet etj...

4. Mbështetja e strukturës institucionale të bizneseve shqiptare MICE o Ngritja në bashkëpunim me Dhomën kombëtare të Tregtisë i Zyrës së Vizitorëve

që do të përqendrohet tek zhvillimi i industrisë dhe ofertës MICE për të organizuar veprimtari MICE.

o Përsa i takon infrastrukturave të tjera qeveritare (p.sh.: Pallatit të Kongreseve), përfshirja e MICE-ësë si një përdorim tjetër i mundshëm për të rritur efektshmërinë e strukturës.

o Mbështetja e përfshirjes së bizneseve shqiptare MICE në shoqatën ndërkombëtare/rajonale MICE.

3.2 Fusha kryesore 2: Marketingu

Sektori i turizmit në Shqipëri dhe institucionet përkatëse kanë krijuar struktura, kanë hartuar strategji dhe kanë marrë masa të efektshme lidhur me marketingun që Shqipëria të përcaktohet si destinacion i njohur turistik me produkte dhe oferta të ndryshme turistike me interes dhe të marketueshme në gjithë tregjet përkatëse të synuara.

Objektivat Ngrihet një sistem profesional për marketingun e turizmit në nivel kombëtar, rajonal dhe

lokal (AKT, 5 rajone, 30 produkte turistike nëpër destinacione).

Një kombinim i efektshëm i marketingut, përfshirë platformën për komunikimin, i trajton tregjet kryesore të burimeve në mënyrë efektive.

Gjithë tregjeve burimore u përcillet një imazh dhe markë ( brand) pozitive e Shqipërisë (është përgatitur dhe po zbatohet një strategji për vendosjen e markës).

Veprimtaritë promovuese të marketingut për bizneset e turizmit janë të efektshme dhe të orientuara drejt tregut. Bizneset e turizmit integrohen në sistemin e marketingut.

Një sistem marketingu dhe teknika të efektshme marketingu bëjnë të mundur krijimin e produkteve turistike të orientuara drejt tregut dhe kërkesës.

Marketingu konsiston në disa pjesë të lidhura ngushtë.

Analiza e kërkesës dhe pritshmërive të grupeve dhe konsumatorëve të ndryshëm të synuar, si dhe analiza e produkteve dhe ofertave turistike ekzistuese duhet të bëjnë të mundur krijimin e produkteve turistike të orientuara drejt tregut dhe konsumatorit dhe të suksesshme nga pikëpamja ekonomike. Kjo qasje është me rëndësi për krijimin e produktit turistik në nivel kombëtar, rajonal, destinacioni, lokal dhe të biznesit privat.

Në analizën e tregut përfshihet analiza e konkurrencës dhe tendencave nga niveli lokal deri në nivel ndërkombëtar.

73

Promovimi i produkteve turistike që synojnë grupe të ndryshme të caktuara. Instrumentet dhe veprimtaritë promovuese janë, për shembull, materialet e shtypura, si: broshurat, fletushkat etj., format e internetit, si: faqet e internetit, blogët, rrjetet sociale, menaxhimi i lidhjeve etj., paraqitja në panair, marrëdhëniet me publikun, publikimi, udhëtimet promovuese dhe informative etj...

Shpërndarja përmes operatorëve turistikë, platformave të internetit, shitjeve të drejtpërdrejta etj...

Parimet Trajtimi i tregut ndërkombëtar përsa i takon marketingut të turizmit kërkon

profesionalizëm dhe qasje moderne.

Përpjekjet për marketingun e sektorit publik dhe privat duhen bashkërenduar dhe kërkojnë partneritet dhe bashkëpunim.

Identifikimi i rezultateve të masave të marketingut është i vështirë. Efektshmëria, efikasiteti, ekspertiza dhe përvoja e mirë janë të nevojshme për t’i menaxhuar si duhet burimet e alokuara.

Struktura dhe rolet Niveli kombëtar: Marketingu për tregjet ndërkombëtare të burimeve dhe grupet ndërkombëtare të synuara, si dhe promovimi i tyre kërkojnë që sektori publik të drejtojë bashkërendimin dhe të kryejë pjesën më të madhe të detyrave.

o Agjencia Kombëtare e Turizmit (AKT) është institucioni kryesor i ngarkuar me organizimin e marketingut për turizmin në vend. Ajo drejton kërkimet në treg, strategjinë e vendit për marketingun dhe branding dhe është përgjegjëse për krijimin dhe vënien në jetë të një platforme të efektshme komunikimi me tregjet kryesore. Kjo detyrë e rëndësishme mund të kryhet kur AKT të jetë konsoliduar si strukturë profesionale, me gjithë funksionet, kapacitetet dhe burimet e nevojshme.

o AKT duhet të bashkërendojë dhe sinkronizojë përpjekjet për marketing me sektorin privat.

o AKT duhet të drejtojë, mbështesë dhe bashkërendojë strukturat dhe veprimtaritë lidhur me marketingun dhe promovimin në nivel të destinacionit lokal...

Sektori privat:Bizneset private duhet të bëjnë marketingun, përfshirë analizën e tregut, krijimin e produkteve të orientuara drejt konsumatorit, veprimtaritë për promovimin dhe shpërndarjen. Për këtë arsye, personat dhe sipërmarrësit përgjegjës kanë nevojë për ekspertizë dhe drejtim.

Shpeshherë, promovimi i efektshëm i bizneseve private është një përpjekje e përbashkët që kërkon bashkëpunim me struktura të marketingut në nivel lokal dhe, madje, në nivel kombëtar.

Gjithashtu, organizatat private, si psh: Shoqata Shqiptare e Turizmit (SHSHT), duhet t’i bashkohen fuqisë së bizneseve private për të bërë marketing, duke organizuar dhe zhvilluar veprimtari marketingu.

Për këtë arsye, bizneset private janë aktorë të rëndësishëm për promovimin e destinacioneve dhe të gjithë vendit.

74

Destinacionet turistike – niveli rajonal dhe lokal:Strukturat lokale të turizmit në destinacionet turistike kanë detyrën që të promovojnë destinacionin dhe të ndërmarrin veprimtari të përbashkëta me bizneset private me qëllim përmirësimin dhe bashkërendimin e ofertës turistike dhe bashkëpunimin me nivel kombëtar.

Përgjegjësitë e strukturave lokale të turizmit janë:

Sigurimi i standardeve dhe udhëzuesve për marketingun dhe promovimin e destinacionit.

Hartimi i një strategjie për marketingun e destinacionit, përfshirë vënien e markës së destinacionit në një proces të përbashkët.

Përcaktimi dhe realizimi i veprimtarive të marketingut, si: faqja e internetit për destinacionin, broshurat, marrëdhëniet me publikun etj. dhe sigurimi i materialeve (tekst, foto dhe të dhëna) në nivelin kombëtar të marketingut.

Ngritja e Qendrave të Informacionit Turistik (QIT) në vendet përkatëse.

Masat për zhvillimin e marketingut për turizmin në Shqipëri

1. Masat për përmirësimin e strukturës së marketingut dhe ekspertizës për tëo Ngritja dhe përmirësimi i strukturës organizative të marketingut për turizmin me

funksione, përgjegjësi dhe udhëzues operacionalë. o Niveli kombëtar: Masat për mbështetjen e Agjencisë Kombëtare të Turizmit

(AKT) për të përmirësuar burimet njerëzore, si: më shumë anëtarë të stafit, trajnim lidhur me tema të përzgjedhura etj., për të siguruar përgjegjësi dhe funksione të qarta dhe për të rritur burimet dhe buxhetin.

o Niveli rajonal dhe lokal: Masat për mbështetjen e ngritjes së strukturave lokale të turizmit në destinacione të përzgjedhura turistike. Mbështetja e përmirësimit të burimeve njerëzore, përfshirë trajnime dhe seminare etj... Përcaktimi i përgjegjësive dhe funksioneve, i një buxheti të mjaftueshëm dhe integrimi në administratën lokale.

o Niveli privat: Masat për përmirësimin e ekspertizës specifike për marketingun për sipërmarrësit dhe personat përgjegjës për marketingun në bizneset e turizmit (seminare, trajnime etj.). Mbështetja e integrimit të bizneseve private të turizmit në proceset e marketingut kombëtar dhe lokal.

o Zhvillimi i veprimtarive të përbashkëta (p.sh.: seminare, forume) për integrimin e palëve të ndryshme të interesuara (nivel kombëtar, nivel lokal, biznese private) në procesin e marketingut të turizmit. Këto seminare duhet të trajtojnë tema, si: veprimtaritë e përbashkëta (faqja e internetit, pjesëmarrja në panaire, materialet e shtypura etj.), informacioni për rezultatet e veprimtarive kërkimore, krijimi i ofertave të reja turistike, zgjatja e sezonit, grupet e reja të synuara etj.

2. Masat për ndërmarrjen dhe përmirësimin e instrumenteve të planifikimit dhe studimeve të tregut

a. Përcaktimi i përgjegjësisë së qartë për çdo strukturë (Ministria, AKT...) për çështje të ndryshme të studimeve të tregut.

b. Zhvillimi i projektit për hartimin e strategjisë për marketingun e turizmit (për shembull, 3 ose 5 vjet), përfshirë vënia e markës së ofertës turistike shqiptare. Projekti duhet të parashikojë pjesëmarrjen e gjithë palëve të interesuara.

75

c. Krijimi/përmirësimi i një sistemi për sigurimin e të dhënave dhe informacionit lidhur me përpjekjet për planifikim dhe marketing nga biznesi privat në strukturat lokale të turizmit dhe nga strukturat lokale të turizmit dhe bizneset e turizmit në nivel kombëtar (AKT dhe Ministria).

d. Kryerja e studimeve lidhur me situatën dhe tendencat e tregjeve të synuara (nga pikëpamja gjeografike) dhe grupet e synuara (nga pikëpamja sociologjike, lloji i udhëtimit, lloji i interesit etj.).

e. Krijimi i bazave të të dhënave për operatorët turistikë të pranishëm në treg, mediat dhe aktorë të tjerë ndërmjetësues.

3. Masat për mbështetjen e punës profesionale në gjithë nivelet a. Hartimi i udhëzuesve dhe manualeve për çështje të veçanta të marketingut. Për

shembull: i. Pamja e faqes së internetit (struktura dhe ide për faqet e internetit,

pjesëmarrja në faqe të përbashkëta të internetit etj.). ii. Material i shtypur (struktura, ndërtimi, përmbajtja, fotot…).iii. Pjesëmarrja në panaire.iv. Udhëtime familjarizimi, marrëdhënie të efektshme me publikun etj...v. AKT duhet të hartojë udhëzues për marketingun në nivel rajonal dhe lokal dhe

për funksionimin e Qendrave të Informacionit Turistik (QIT).b. Realizimi i trajnimit dhe seminareve për përmirësimin e ekspertizës.

4. Masat dhe veprimtaritë lidhur me marketingun a. Niveli kombëtar (AKT):

i. Përmirësimi dhe mirëmbajtja e vazhdueshme e faqes së internetit për turizmin shqiptar (përfshirja e sistemit të rezervimeve, listës së akomodimit, kalendarit të veprimtarive etj.).

ii. Marketing në internet (p.sh.: përdorimi i blogëve, publikimi në internet, sistemi i lidhjeve, forumi i konsumatorëve …).

iii. Kombinim i materialit të shtypur (broshura me pamje, informacion, fletushkë etj.).

iv. Hartimi dhe mirëmbajtja e një kalendari të veprimtarive (përdorimi i materialeve të shtypura dhe internetit).

v. Planifikimi dhe realizimi i udhëtimeve të familjarizimit.vi. Plani vjetor dhe plani në periudhë afatmesme për paraqitjen në panaire

(kombëtare, rajonale dhe ndërkombëtare).vii. Marrëdhëniet me publikun, kontaktet me mediat, bashkëpunimi për

marketingun (kompanitë e transportit ajror, aeroporti, operatorët e udhëtimeve ndërkombëtare etj.).

b. Niveli rajonal dhe lokal (NRL).i. Vlerësimi dhe, kur të kërkohet, krijimi i faqes së internetit për destinacionin

(lista e akomodimit, kalendari i veprimtarive etj.).ii. Bashkëpunimi i ngushtë, pjesëmarrja dhe sigurimi i të dhënave për faqen e

internetit për turizmin shqiptar.iii. Marketing në internet (p.sh.: përdorimi i blogëve, publikimi në internet, sistemi i

lidhjeve, forumi i konsumatorëve …).iv. Kombinim i materialit të shtypur (broshura, informacion, fletushkë etj.).

76

v. Caktimi/hartimi dhe mirëmbajtja e kalendarit të veprimtarive për destinacionit (përdorimi i materialeve të shtypura dhe internetit dhe në bashkëpunim me kalendarin e veprimtarive në nivel kombëtar).

5. Krijimi i produkteve të marketingut a. Mbështetja e veprimtarive të përbashkëta (AKT, NRL, Ministria, SHSHT, bizneset

private…) me qëllim krijimin e produkteve turistike me potencial të lartë zhvillimi, duke mbuluar gjithë procesin e kërkimeve, krijimit të produktit, marketingut dhe shpërndarjes. Për shembull:

i. Produkte të veçanta turistike për të cilat kërkohet bashkëpunim i një niveli të lartë, si:

- Udhëtime dhe oferta ndërkufitare (udhëtime vajtje-ardhje me autobuz, udhëtime më këmbë, ecje me biçikletë, itinerare në bazë tematikash…)

- Ndalesa të anijeve turistike - Projekte pilot

Struktura e detajuar dhe planifikimi i masave dhe veprimtarive do të jenë pjesë e planit të ardhshëm të përgjithshëm për turizmin shqiptar.

3.3 Fusha kryesore 3: Krijohen kushtet e përgjithshme kryesore për lehtësinë e hyrjes, informacionin dhe sigurinë e vizitorëve

Kushtet e përgjithshme për sektorin e turizmit në Shqipëri i përshtaten vazhdimisht kërkesave të zhvillimit.

Lehtësia e hyrjes së vizitorëve, shërbimi dhe informacioni turistik, rregulloret për sigurinë, lehtësirat dhe standardet e siguruara nga industria e turizmit dhe struktura përkatëse publike janë përparësia kryesore.

Parimet - Ndjekja dhe sigurimi i zinxhirit të udhëtimit turistik për lehtësinë e hyrjes, informacionin

dhe sigurinë.

Rolet dhe përgjegjësitë

Ministria përgjegjëse për turizmin duhet të respektojë interesin e vizitorit në zinxhirin e udhëtimit për në Shqipëri dhe brendapërbrenda vendit, dhe të hartojë politika që mbështesin cilësinë e gjithë zinxhirit. Fushat kryesore përfshijnë transportimin turistik, itineraret turistike, destinacionet dhe shërbimet.

Çështjet që duhen trajtuar përfshijnë aksesin, informacionin, sigurinë dhe shërbimet cilësore.

Politikat mbulojnë një sërë masash, përfshirë rregulloret, stimujt, propozimet për infrastrukturë, përmirësimin e legjislacionit, masat për krijimin e kapaciteteve dhe sinkronizimin e prioriteteve të sektorëve të tjerë përkatës me prioritetet e turizmit.

Çështjet e sigurisë përbëjnë një temë të qartë ndërlidhëse që ka të bëjë me shëndetin, higjienën, mbrojtjen e konsumatorit, standardet e ndërtimit etj. Ministria përgjegjëse për turizmin

77

duhet të kujdeset për kushtet e veçanta për sigurinë në turizëm dhe të përpilojë standarde dhe rregullore, të bashkërendojë veprimet me institucionet e tjera publike përgjegjëse dhe të mbështesë rritjen e kapaciteteve të bizneseve me qëllim plotësimin e kërkesave për sigurinë.

3.3.1 Drejtimi strategjik 3.1: Përmirësimi i lehtësisë së hyrjes, duke përmirësuar lehtësirat kryesore të infrastrukturës dhe duke marrë masat përkatëse për nxitjen e lidhjeve të ndryshme të transportit përsa i takon konkurrueshmërisë në cilësi dhe çmim.

Objektivat:

Përmirësohet lehtësia e hyrjes në gjithë aeroportet e rëndësishme dhe portet kryesore.

Përmirësohet lehtësia e hyrjes në gjithë destinacionet kryesore (treguesi: përmirësohet lehtësia e hyrjes në destinacionet ku do të zhvillohen 30 produktet turistike).

Përmirësohet lehtësia e hyrjes në pikat turistike kryesore (treguesi: përmirësohet lehtësia e hyrjes në 200 pika turistike).

Përmirësohet “hyrja për të gjithë” në destinacionet kryesore turistike dhe strukturat e shërbimeve.

Masat për përmirësimin e aksesit ndaj ofertës turistike shqiptare

1. Masat për përmirësimin e lehtësisë së hyrjes në vend o Masat institucionale

Përcaktimi i përgjegjësive funksionale për aksesin dhe ngritja e grupeve të punës.

Krijimi i inventarit dhe auditimi i terminaleve infrastrukturore kryesore të mbërritjes dhe i itinerareve kryesore turistike të vendit me qëllim që të identifikohen dhe planifikohen ndërhyrjet prioritare për përmirësim.

Krijimi i instrumenteve të monitorimit, përfshirë informacionin e zakonshëm që përftohet nga anketat e organizuara me vizitorët dhe operatorët turistikë për bllokimet në hyrje.

o Me transport ajror: Mbështetja e përmirësimit të infrastrukturës së aeroporteve, regjistrimit dhe

procedurave për kontrollin e pasaportave. Masat për të mbështetur kushtet e përgjithshme dhe promovimin e avionëve

ekonomikë dhe fluturimeve çartër (p.sh. tarifat, tatimi...). Masat për përmirësimin e transportit nga dhe për në aeroport. Kryerja e studimeve paraprake për përmirësimin e alternativave, domethënë,

aeroport tjetër.o Me transport detar:

Mbështetja e përmirësimit të infrastrukturës portuale, regjistrimit dhe procedurave për kontrollin e pasaportave.

78

Masat për të mbështetur infrastrukturën dhe kushtet e përgjithshme me qëllim tërheqjen e anijeve turistike në porte të caktuar (Durrës, Sarandë…).

Hartimi i masave dhe stimujve për përmirësimin e cilësisë dhe kapacitetit të shfrytëzimit të linjave të trageteve në Shqipëri.

Mbështetja e përmirësimit të kushteve për turizmin me jahte, duke mbështetur krijimin e porteve turistikë, vendeve të ankorimit dhe përmirësimin e rregulloreve.

Mbështetja e krijimit të infrastrukturës së skelave për anije të vogla në porte dhe vende të ndryshme bregdetare.

o Me transport tokësor: Mbështetja e përmirësimit të infrastrukturës së kalimit të kufirit, përfshirë

procedurat. Masat për të mbështetur kushtet e përgjithshme për linjat e rregullta të

autobuzëve për kalimin e kufirit, transportin turistik etj... Monitorimi dhe mbështetja e plotësimit dhe mirëmbajtjes së sinjalistikës në

rrugët kryesore dhe rrugët drejt burimeve turistike.

2. Masat për përmirësimin e lehtësisë së hyrjes në destinacione turistike brendapërbrenda vendit

o Mbështetja e përmirësimit të akseve kryesore rrugore dhe eliminimi i bllokimeve në sistemin rrugor (nivel kombëtar dhe lokal).

o Ndërmarrja dhe mbështetja e përmirësimit dhe mirëmbajtjes së sinjalistikës përgjatë rrugëve, përfshirë sistemin e sinjalistikës për pikat turistike.

o Mbështetja e krijimit të terminaleve tërheqëse të autobuzëve në destinacionet kryesore me informacion në gjuhë të huaj.

o Masat për të mbështetur funksionimin e linjave të programuara të autobuzëve që ofrojnë standarde ndërkombëtare.

3. Masat për përmirësimin e lehtësisë së hyrjes në pikat turistike o Mbështetja e përmirësimit të rrugëve dhe sistemit të sinjalistikës për në pikat

turistike.o Mbështetja e funksionimit të transportit të programuar publik dhe turistik (në pikat

kryesore turistike).4. Masat për përmirësimin e lehtësisë së hyrjes në njësitë akomoduese për turistët

dhe struktura të tjera

o Rishikimi i situatës “hyrje për të gjithë” në strukturat e akomodimit dhe struktura të tjera shërbimi (përfshirë infrastrukturën turistike publike) dhe përgatitja e kornizës ligjore bazuar në standardet ndërkombëtare.

o Hartimi i masave për përmirësimin gradual të situatës “hyrje për të gjithë” në destinacionet kryesore turistike dhe strukturat kryesore.

3.3.2 Drejtimi strategjik 3.2: Në destinacionet dhe pikat kryesore turistike vendosen shërbimet turistike për vizitorëtObjektivat:

79

o Krijohet sistemi i akreditimi të Qendrat e Informacionit Turistik (QIT).

o 30 destinacione krijojnë QIT të akredituara.

o 30 destinacione përmirësojnë infrastrukturën e shërbimeve për vizitorët me kushtet e nevojshme të përgjithshme.

Masat për realizimin dhe përmirësimin e shërbimeve për vizitorët

1. Masat për të mbështetur krijimin e një sistemi profesional të informacionit turistik.

2. Hartimi i udhëzuesve për krijimin e standardeve të Qendrës së Informacionit Turistik (QIT).

3. Krijimi i sistemit të akreditimit të QIT-ësë në Shqipëri.

4. Ngritja e një Qendre të Informacionit Turistik (QIT) në destinacionet kryesore.o Identifikimi i një vendi qendror, ngritja e një zyre të pëlqyeshme me lehtësira

teknike (telefon, internet, kompjuter etj.) dhe sigurimi i orareve të pëlqyeshme të hapjes (fundjavë, ditë pushimi etj...).

o Sigurimi i stafit të trajnuar dhe me aftësi në gjuhë të huaja.o Mbështetja e përgatitjes së materialeve informative (fletushkë, harta, faqja e

internetit që duhet mirëmbajtur në mënyrë të vazhdueshme…).o Sigurimi i bashkëpunimit me bizneset lokale të turizmit dhe pikat lokale turistike.o Ngritja e pikave të shitjeve të biletave, suvenireve etj...

5. Krijimi i infrastrukturës, si: vendparkimet, rregulloret, banjat, vendet e pushimit, strehat etj. në destinacion.

6. Krijimi i sistemit të sinjalistikës në destinacionin ose pikën turistike. Identifikimi dhe shënimi i pistave dhe udhëtimeve më këmbë, vendosja e monitorëve me hartën dhe pikat lokale turistike dhe e monitorëve të informacionit në pikat turistike …

3.3.3 Drejtimi strategjik 3.3: Në fushën e transportit, veprimtarive, atraksioneve turistike, itinerareve turistike, bizneseve turistike dhe destinacioneve turistike zbatohen kushtet dhe rregulloret që garantojnë sigurinë dhe mbrojtjen e konsumatorit.

Objektivat

Kuadri ligjor, me instrumentet zbatuese, parashikon mbrojtjen e konsumatorit të shërbimeve turistike në fushat kryesore, si: akomodimi, udhëtimi, sportet argëtuese dhe transporti.

Zbatohen dhe inspektohen rregullisht masat për sigurinë lidhur me ushqimin, higjienën, zjarrin dhe ndërtimet.

Në gjithë destinacionet turistike sigurohet shërbimi shëndetësor, rendi dhe siguria në vendet publike në turizëm.

Masat për realizimin dhe garantimin e sigurisë dhe mbrojtjes së konsumatorit

1. Hartimi i masave të politikave për mbrojtjen e konsumatorit (p.sh. akomodimi, operatorët turistikë, ofertat sportive, punimet artizanale, shërbimi katering, transporti…).

80

2. Bashkërendimi dhe monitorimi i sigurisë së ushqimit dhe sigurisë së higjienës. Monitorimi i rregullores së BE-së dhe përshtatja përkatëse për turizmin.

3. Hartimi i masave për sigurinë ndaj ndërtimeve dhe zjarrit dhe garantimi i një sistemi të efektshëm kontrolli.

4. Sigurimi i shërbimit të kujdesit shëndetësor në destinacionet turistike.

5. Informimi dhe trajnimi i bizneseve lidhur me kërkesat ligjore dhe rregulloret.

6. Promovimi i standardeve të sigurisë.

7. Trajnimi dhe bashkërendimi i inspektoriatit për çështje të caktuara të turizmit lidhur me mbrojtjen dhe sigurinë e konsumatorit.

3.4 Fusha kryesore 4: Shërbimet cilësore

Mbështetja e industrisë së turizmit dhe burimeve njerëzore për ofrimin e shërbimeve cilësore

Shërbimet cilësore lidhen me industrinë dhe burimet njerëzore. Për përcaktimin e objektivave për një industri konkurruese, është e nevojshme që të krijohet korniza për industrinë konkurruese dhe kapacitetet njerëzore. Shpeshherë, zhvillimi i turizmit përfshin investimin e kapitaleve të konsiderueshme, si p.sh., në akomodim, që nuk është lehtë të hiqen ose të përdoren për qëllim tjetër. Cilësia dhe produktiviteti i këtyre investimeve është në interes të publikut të gjerë.

Orientimi, informimi dhe trajnimi i sektorit privat për të marrë vendime të arsyeshme për investimet dhe për të krijuar standardet e duhura përbëjnë një qasje të politikës për mbështetjen e cilësisë.

Shërbimet cilësore lidhen me standardet dhe kapacitetet. Mbështetja e krijimit të standardeve dhe mbështetja e arsimimit dhe ofertës për trajnim janë aspekte të tjera të politikave të turizmit drejt shërbimeve cilësore.

Ministria përgjegjëse për turizmin duhet ta mbështesë zhvillimin e industrisë së turizmit me qëllim që të bëhet konkurruese.

Roli është mbështetja e klimës së biznesit, cilësisë, bashkëpunimit dhe kapaciteteve.Në politikat për përmirësimin e klimës së biznesit përfshihet reduktimi i informalitetit,

përmirësimi i tatimit, stimujt, promovimi i cilësisë dhe mbështetja e krijimit të kapaciteteve. Politikat për klimën e biznesit janë të ndërthurura, prandaj është i nevojshëm bashkërendimi me strukturat e tjera publike, si: regjistrimi i bizneseve, tatimi dhe pushteti lokal.

Ministria përgjegjëse për turizmin duhet të sigurojë funksionet dhe kapacitetet e nevojshme për të trajtuar çështjet lidhur me aftësinë konkurruese të industrisë së turizmit.

Sektori privat është ai që rrezikon në sipërmarrjen e vet dhe luan rol kryesor në ofrimin e shërbimit për vizitorët në destinacione. Marrja e përgjegjësisë së vet për të ofruar shërbime cilësore, luajtja e një roli proaktiv për t’u bërë konkurrues si biznes privat, si destinacion dhe si industri janë rolet kryesore të sektorit privat. Bizneset e sektorit privat duhet të punojnë që të ndjekin standardet e industrisë, duhet të komunikojnë aktivisht me strukturën publike të industrisë dhe turizmit për t’u përditësuar me zhvillimet dhe planet, në mënyrë të organizuar përmes shoqatave duhet t’i sjellin sektorit publik zërin dhe prioritetet, duhet të jenë aktive dhe të përfshihen në planifikimin dhe zhvillimin e destinacioneve dhe duhet të punojnë për të qenë bashkëpunues për një zinxhir më të mirë të ofrimit të produktit turistik ose destinacion më të mirë turistik.

81

3.4.1 Drejtimi strategjik 4.1: Kushtet e përgjithshme, bashkëpunimi, standardet dhe cilësia mbështesin zhvillimin konkurrues të industrisë së turizmit në nivel kombëtar dhe destinacioni.

Objektivat

Oferta për akomodim o Përmirësimi i qëndrueshmërisë ekonomike të bizneseve të akomodimit si rezultat i

zbatimit të masave të strategjisë, si: transferimi i ekspertizës, përmirësimi i ofertës turistike, marketingut, kuadrit të biznesit etj …

Treguesit:

Rritja e normës së shfrytëzimit te kapacitetit akomodues ( occupancy rate)

– Në periudhë afatshkurtër deri afatgjatë + 15%, në periudhë afatgjatë + 25 %.

o Përmirësimi i standardeve dhe cilësisë duke krijuar një sistem për kategorizimin e hoteleve dhe përfshirjen e akomodimeve në skemë.

Treguesit:

Rreth 300 struktura hoteliere klasifikohen sipas sistemit të yjeve të hoteleve deri më 2020.

Rreth 150 hotele përfshihen skemën e cilësisë.

Rreth 200 bujtina klasifikohen sipas sistemit të yjeve deri më 2020.

Rreth 40 biznese kampingu klasifikohen ose testohen dhe regjistrohen në guidat ndërkombëtare për kampingun.

o Përmirësohet menaxhimi profesional në hotele.

Treguesit:

Seminare me pronarë dhe menaxherë hotelesh për menaxhimin e hotelit, organizuar për pjesën më të madhe të hoteleve të klasifikuara të vogla dhe të mesme.

Teknologjia e informacionit përfshihet dhe përdoret nga pjesa më e madhe e

hoteleve.

Pjesa më e madhe e hoteleve përfshin platforma për rezervimet.

Interneti instalohet dhe është një shërbim i disponueshëm për klientët në pjesën

më të madhe të hoteleve.

o Përmirësohet struktura përkatëse e tregut dhe e cilësisë dhe sasisë së bizneseve të akomodimit.

82

o Oferta për akomodim në destinacione të ndryshme i përgjigjet pritshmërive të grupeve të synuara. Kjo do të thotë rritje e prioritetit për akomodimin në struktura të vogla- bujtina, me 4 yje, 3 yje dhe tip klubi.

o Reduktohen ofertat informale në turizëm (deri më 2020 regjistrohet 90 % e sektorit tregtar dhe 50 % e akomodimit privat).

o Përmirësohet dhe përshtatet sistemi i tatimit me qëllim mbështetjen e zhvillimeve të synuara.

o Bëhet licencimi dhe certifikimi i sektorëve kryesorë, si ai i guidave turistike, sektori i udhëtimeve dhe bizneset e tjera.

o Përmirësohet klima e biznesit (përpjekje e ndërthurur).

o Krijohen dhe promovohen standardet për sektorët kryesorë të industrisë së turizmit, si: organizatorët e udhëtimeve, guidat turistike, transporti etj.

o Strukturat e shërbimit te ushqimit; rritja e cilësisë së strukturave të shërbimit të ushqimit, përfshirë shërbimin, standardet e higjienës dhe larminë e ofertave, sidomos në destinacione më të vogla.

o Ofertat për shërbime turistike – në destinacionet kryesore ekziston një kombinim i bizneseve të shërbimeve turistike që mbulojnë gjithë zinxhirin e produktit me veprimtari argëtuese.

o Bashkëpunimi dhe organizimi në industrinë e turizmit; përmirësohet dukshëm niveli i organizimit dhe bashkëpunimit në industrinë e turizmit.

Masat mbështetëse dhe përmirësimi i shërbimeve cilësore

1. Krijimi i strukturave për mbështetjen e industrisë së turizmit.o Krijimi i funksioneve të caktuara përgjegjëse në ministri.o Ngritja e grupeve të punës me shoqatat e industrisë (si p.sh.: SHSHT).o Hartimi i udhëzuesve për mbështetjen e bizneseve për zyrat turistike lokale dhe

të destinacioneve.o Krijimi i sistemit të monitorimit për bankën e të dhënave dhe zhvillimin e

industrisë së turizmit.

2. Masat për përmirësimin e klimës së biznesit.o Mbështetja e realizimit të regjistrimit të bizneseve turistike në QKR sipas kodeve

NACE , përfshirë fushatën informative.o Hartimi i politikave për reduktimin e informalitetit në sektorin turistik (stimuj,

rregullore, sistem kontrolli…).o Mbështetja e hartimit dhe përmirësimit të rregulloreve dhe masave të qarta për

sigurimin e cilësisë në sektorët turistikë.3. Zbatimi i tatimit dhe masat (të ndërthurura).

o Përpilimi dhe përfshirja e stimujve tatimorë për mbështetjen e zhvillimeve cilësore dhe specifike.

o Bashkërendimi i masave zbatuese

83

o Reduktimi i TVSH-ësë për akomodimin.o Thjeshtimi dhe zbatimi i taksës së fjetjes në hotel me qëllim nxitjen dhe zhvillimin

e turizmit përfshirë dhe shtrirjen e kësaj takse në të gjithë njësitë e rregjstruara të akomodimit

4. Ofrimi i shërbimeve këshillimore për bizneset.

o Krijimi i funksioneve të caktuara përgjegjëse në ministri.o Ngritja e grupeve të punës me shoqatat e industrisë o Krijimi i paketave të informacionit për bizneset e turizmit (statistika, kërkime etj.).o Përditësimi i informacionit për klimën e turizmit, tendencat, produktet e reja etj...o Krijimi i shprehive këshillimore për çështje të ndryshme të klimës së biznesit.o Ofrimi i informacionit dhe trajnimeve për legjislacionin dhe standardet.o Bashkërendimi me shoqatën e biznesit për ofrimin e shërbimeve këshillimore dhe

trajnimit.5. Hartimi i politikave dhe masave për përmirësimin e aksesit ndaj linjave të kredisë dhe

skemave të granteve.

6. Hartimi i politikave për mbështetjen e punësimit në sektorin e turizmit.

7. Mbështetja e organizimit të sektorit privat (p.sh.: shoqatat në nivel kombëtar dhe lokal).

o Konsolidimi i mekanizmave që mbështesin dialogun me sektorin privat.o Krijimi i mekanizmave dhe stimujve për inkurajimin e anëtarësimit në organizatë

dhe bashkëpunimit brendapërbrenda sektorit privat.8. Konsolidimi dhe promovimi i skemës Çmimi i Turizmit Shqiptar.

9. Ndërmarrja dhe nxitja e kërkimeve lidhur me industrinë e turizmit.

10. Hartimi i politikave për mbështetjen e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme.

o Masat, p.sh.: trajnimi, informacioni, linjat e kredisë, fondet, mbështetja e marketingut…

11. Krijimi dhe mbështetja e bashkëpunimit PPP (partneriteti publik privat).

o Mbështetja e masave për krijimin e produktit, zhvillimin e qëndrueshëm, marketingun etj...

12. Masat për vendosjen dhe zbatimin e standardeve të cilësisë në sektorin e turizmit.

o Përcaktimi i strukturës përgjegjëse për cilësinë dhe standardet, përfshirë një këshill me palët e interesuara përkatëse.

o Përpilimi i rregullores për akreditimin e skemave për cilësinë.o Hartimi i politikave për nxitjen e standardeve, përfshirë udhëzuesit, dhe për

mbështetjen e masave për promovim të skemave për cilësinë.o Mbështetja e masave për krijimin e skemës ndërkombëtare për kategorizimin

përkatës të hoteleve.o Organizimi i trajnimit për çështje të cilësisë me sektorët dhe bizneset e

ndryshme.o Mbështetja e skemave për cilësinë e hoteleve dhe restoranteve përmes

subvencionimit të shpenzimeve për certifikimin.

84

o Mbështetja e masave për prezantimin ose përmirësimin e standardeve të (për) cilësisë në sektorë të tjerë, si: restorantet, transporti, shitjet me pakicë etj.

3.4.2 Drejtimi strategjik 4.2: Kuadri për zhvillimin e burimeve njerëzore në sektorin e turizmit siguron ofertën për arsimim dhe trajnim për sektorët dhe aktorët kryesorë të turizmit dhe në destinacionet kryesore.

Kuadri për zhvillimin e burimeve njerëzore në sektorin e turizmit do të trajtojë:

Nevojën e përgjithshme për cilësi të burimeve njerëzore në sektorin e turizmit.

Sektorët kryesorë: HORECA ( hotelet, restorantet, ushqimi), udhëtimi, administrata, komuniteti…

Bashkërendimi i masave mes organeve të ndryshme publike, sektorit privat dhe ofruesve të arsimimit.

Zhvillimi i burimeve njerëzore në fushën e turizmit do të ketë mbështetjen e sektorit publik dhe një platformë institucionale që siguron drejtimin e këtij procesi nga strukturat turistike.

Kombinimi i trajnimit me Kornizën Shqiptare të Kualifikimeve dhe çertifikimet.

Krijimi i një sistemi të informacionit për nevojat dhe një sistemi të informacionit për ofrimin e arsimimit dhe trajnimit.

Renditja e veprimeve sipas përparësisë dhe kombinimi i veprimeve.

Objektivat: Krijohet kuadri për strukturat e arsimimit dhe trajnimit, përfshirë kurse dhe programe

mësimore shtetërore të certifikuara.

Ekzistojnë oferta të mjaftueshme për trajnim dhe arsimim profesional dhe të kualifikuar për stafin për:

Strukturat e akomodimit (p.sh.: recepsioni dhe shërbimet administrative, mbikëqyrja, menaxhimi, shërbimi i pastrimit…).

Lehtësirat e shërbimit katering (shërbimi, kuzhina, mbikëqyrja dhe menaxhimi …).

Operatorët turistikë (recepsioni, menaxhimi…).

Guidat turistike.

Kurse trajnimi për sipërmarrësit në sektorin e turizmit (p.sh.: kurset CEFE …).

Prodhimi i suvenireve, produkteve artizanale etj.., (p.sh.: kurse të shkurtra për prodhimin vendas …).

Kurse trajnimi dhe arsimimi që lidhen me turizmin për stafin në komunitete, të institucioneve publike etj...

Treguesit:

o Trajnohet minimumi 20 % i forcës së punës (1.000-1.500 pjesëmarrës në vit).

85

o Organizohet oferta për trajnim dhe arsimim në çdo destinacion turistik dhe është e disponueshme për sektorët kryesorë.

o Për profesionet kryesore në turizëm krijohet Korniza Shqiptare e Kualifikimeve.

Parimet:

Sigurimi i kuadrit dhe kushteve bazë për zhvillimin e burimeve njerëzore.

Planifikimi dhe bashkëpunimi janë të nevojshëm për sigurimin e ofertës.

Bashkëpunimi me strukturat e arsimimit dhe trajnimit, si: universitetet, institutet e trajnimit, shkollat etj...

Mbështetja e industrisë për trajnimin e stafit të vet (udhëzues, materiale trajnimi, rregullore…).

Kombinimi i trajnimit dhe arsimimit me standardet e industrisë.

Masat për mbështetjen dhe zbatimin e një kuadri të efektshëm për zhvillimin e burimeve njerëzore në sektorin e turizmit

1. Krijimi i përgjegjësive dhe strukturës funksionale për arsimim dhe trajnim në sektorin e turizmit.

o Ngritja e këshillave për zhvillimin e burimeve njerëzore në nivel kombëtar dhe rajonal.

2. Mbështetja e krijimit të Sistemit Shqiptar të Kualifikimeve Profesionale në turizëm.

3. Hartimi i një plani vjetor për zhvillimin e burimeve njerëzore.

4. Hartimi dhe mirëmbajtja e listës aktuale të projekteve dhe ofruesve në fushat e arsimimit dhe trajnimit.

5. Përgatitja e konceptit për rregullimin dhe mbështetjen e akreditimit të ofruesve të arsimimit dhe trajnimit në fushën e turizmit.

6. Alokimi i burimeve në bazë vjetore për trajnimin në nivel qendror dhe rajonal.

7. Kombinimi i veprimeve me nxitjen e standardeve dhe certifikimit.

8. Përpilimi i kërkesave për aftësitë dhe i moduleve kryesore të aftësive për profesionet kryesore: menaxhimi, mbikëqyrësit, shërbimi në kuzhinë, recepsioni, sektori i udhëtimeve, sipërmarrësit, punonjësit e turizmit etj... (p.sh.: përvoja ndërkombëtare me kurset CEFE).

9. Hartimi i planeve rajonale për nevojat për burime njerëzore dhe i planit vjetor lidhur me ofertën për trajnim.

10. Grupimi i burimeve ofruese në nivel rajonal: universiteti, qendra e trajnimeve, qendra e informacionit, projektet ndërkombëtare etj...

11. Sigurimi që në çdo rajon të ofrohet arsimim/trajnim për: HORECA (hotel, restorant, shërbim i ushqimit), operatorët e udhëtimeve dhe turistikë, administratën publike dhe sipërmarrësit në turizëm.

12. Bashkërendimi i informacionit për ofruesit e trajnimeve.

86

13. Identifikimi i moduleve të trajnimit që do të ofrohen në bazë vjetore në nivel kombëtar dhe rajonal.

3.5 Fusha kryesore 5: Korniza institucionale dhe e zbatimit

Për sigurimin e zhvillimit të qëndrueshëm të turizmit dhe zbatimit të strategjisë është krijuar një kornizë e efektshme institucionale dhe e zbatimit.

Rrjeti i strukturave turistike, që mbulojnë funksionet që lidhen me zhvillimin e turizmit në nivel kombëtar, rajonal dhe lokal, dhe mundëson drejtimin, bashkërendimin dhe bashkëpunimin me sektorë të tjerë, është shtylla për drejtimin dhe orientimin e zhvillimit të turizmit në drejtimet strategjike.

Këto struktura të turizmit duhet të pajisen me burimet dhe instrumentet e nevojshme dhe të mbështeten me një sistem të planifikimit, informacionit, bazës së të dhënave dhe monitorimit të turizmit.

Qëllimi i kësaj strategjie është që kjo kornizë të plotësohet dhe të përmirësohet në mënyrë që të sigurohet një instrument i efektshëm për planifikimin, fuqizimin, mbështetjen, realizimin dhe kontrollin e zhvillimit të turizmit në Shqipëri.

3.5.1 Drejtimi strategjik 5.1: Krijohet korniza kryesore institucionale për sigurimin e menaxhimit, planifikimit dhe bashkëpunimit efektiv dhe ekzistojnë instrumentet e zbatimit.

Parimet Krijimi i strukturave të nevojshme me përgjegjësi të qarta, me kapacitetet përkatëse, me planifikim të qartë dhe burimet përkatëse që sigurojnë zinxhirin vertikal të niveleve turistike (kombëtare, rajonale, lokale) dhe bashkërendimin me aktorët përkatës që merren me çështje të turizmit.

Trajtimi i funksioneve kryesore përsa i takon zhvillimit të turizmit duhet bërë në nivel kombëtar. Për këtë arsye, funksionet brendapërbrenda strukturës organizative të ministrisë dhe agjencive do të rishikohen që të mbulojnë këtë fushë.

87

Për zbatimin e politikave, për drejtimin dhe mbështetjen e zhvillimeve dhe për bashkërendimin e përpjekjeve me pushtetin lokal është e nevojshme një strukturë rajonale.

Këshillat e bashkëpunimit dhe mekanizmat drejtues janë të nevojshëm për të bashkërenduar numrin e madh të aktorëve.

Menaxhimi i nevojave për zhvillimin e turizmit kërkon planifikim, zbatim dhe monitorim. Zbatimi kërkon burime të instrumenteve, si: kapacitetet dhe burimet financiare.Monitorimi kërkon një bazë të dhënash dhe një sistem informacioni, si dhe strukturat për

administrimin e tyre.

Objektivat

Menaxhimi i turizmit organizohet dhe funksionon në nivel kombëtar, rajonal, destinacioni dhe atraksioni turistik. Strukturat janë funksionale.

(Treguesit: në ministri funksionet përcaktohen qartë, në varësi të strukturës së ministrisë funksionojnë 6-10 zyra rajonale nëpër destinacionet turistike funksionojnë struktura të efektshme, 200 pika turistike administrohen në mënyrë të efektshme nga strukturat e caktuara).

Ministria përgjegjëse për turizmin siguron drejtimin e procesit të zhvillimit.

Fushat kryesore funksionale mbulohen në nivel kombëtar dhe bashkërendohen me sektorët e tjerë, sektorin privat, rajonet dhe destinacionet.

Bashkërendimi dhe planet përgatiten në nivel rajonal. Pikat kryesore të kontaktit janë bordet rajonalë.

Menaxhimi organizohet në nivel destinacioni. Pika e kontaktit të strukturës për menaxhimin e destinacionit (treguesi: konsolidohen 30 struktura të destinacioneve turistike).

Kapacitetet krijohen dhe mbështeten në gjithë nivelet.

Masat për krijimin dhe mbështetjen e kornizës institucionale1. Niveli qendror

o Organizimi i strukturave të ministrisë dhe të agjencive kombëtare të turizmit në nivel kombëtar për të mbuluar një numër funksionesh dhe përcaktimi i linjës së përgjegjësive.

o Krijimi i përshkrimit të funksioneve dhe udhëzuesve operacionalë.o Identifikimi i fushave prioritare të politikave për zhvillimin e turizmit.o Përpilimi i planeve, krijimi i sistemit të informacionit dhe mekanizmave të rrjetit, si

dhe hartimi i projekteve për fushat e politikave.o Caktimi i masave për krijimin e kapaciteteve për gjithë strukturat.

2. Struktura e marketingut të turizmit o Organizimi i strukturës për mbulimin e gamës së funksioneve dhe niveleve të

marketingut.o Krijimi i përshkrimit të funksioneve dhe udhëzuesve operacionalë.o Caktimi i masave për krijimin e kapaciteteve për gjithë strukturat.

88

3. Krijimi i mekanizmave të bashkërendimit me sektorët/linjat dhe ministritë/agjencitëo Përcaktimi i grupeve të punës.o Hartimi i udhëzuesve për grupin e punës.o Hartimi i programit vjetor për një komitet ndërministror, përfshirë planin për

monitorimin dhe përcaktimin e përgjegjësive.

4. Konsolidimi i bashkërendimit me sektorin privato Mbështetja e krijimit dhe zhvillimit të shoqatave të biznesit në gjithë nivelet.o Ndërmarrja e takimeve të rregullta me strukturat kombëtare / sektorin privat,

identifikimi i personave të kontaktit, sigurimi i përcjelljes së informacionit...o Hartimi i programit vjetor për bordin këshillimor dhe përcaktimi i procedurave për

masat zbatuese.o Planifikimi i një konference kombëtare vjetore për turizmin.

5. Vendosja e bashkëpunimit me nivelin rajonal o Hartimi i projektit për planifikimin dhe krijimin e zyrave rajonale të turizmit.o Përcaktimi i funksioneve, përgjegjësive dhe i udhëzuesve të veprimtarive.o Përgatitja e buxhetit dhe alokimi i burimeve.o Caktimi i zyrës pilot për planifikimin e mëtejshëm të veprimeve.

6. Mbështetja për strukturat rajonale (destinacioni)o Hartimi i udhëzuesve për këshillin rajonal të turizmit.o Hartimi i udhëzuesve dhe rregullores për propozimin, financimin, monitorimin dhe

raportimin për projektin.o Përgatitja dhe realizimi i seminare me përfaqësues lokalë për krijimin e bordeve

rajonale të turizmit.o Përzgjedhja e rajonit pilot ku do të përqendrohen përpjekjet dhe burimet.o Hartimi i planit vjetor për këshillin rajonal të turizmit.o Mbështetja e projekteve prioritare.o Ofrimi i asistencës teknike.

7. Mbështetja për strukturat lokale (komunitetet)o Hartimi i udhëzuesve për zyrat lokale të turizmit.o Përpilimi i standardeve dhe udhëzuesve për QIT-ësë.o Organizimi i seminareve dhe trajnimeve për stafin lokal të turizmit.o Mbështetja e seminareve lokale për përmirësimin dhe intensifikimin e

bashkëpunimit lokal.

8. Konsolidimi i komiteteve rajonale të zhvillimit të turizmit për mbështetjen e turizmit në nivel prefekture

o Hartimi i udhëzuesve për funksionimin e komiteteve.o Krijimi i mekanizmave për komunikimin me komitetet.

89

3.5.2 Drejtimi strategjik 5.2: Përcaktohen instrumentet e zbatimit për të cilat janë ndarë burimet dhe është caktuar buxheti

Përgjegjësitë e zbatimit në nivel ministror dhe në nivel kombëtar

Ministria përgjegjëse për turizmin:

Drejtimi, hartimi i politikave, drejtimi i procesit të zhvillimit, krijimi i standardeve. Mbështetja e krijimit të kapaciteteve, strukturave dhe masave të marketingut bashkërisht me AKT-

ënë, lidhja në rrjet, masat për përmirësimin e cilësisë. Mbështetja e përcaktimit sipas prioriteteve të ndërhyrjeve në procesin e planifikimit të

institucioneve të tjera, ministrive dhe destinacioneve. Mbështetja e projekteve prioritare me financime. Hartimi i projekteve kombëtare për ndërhyrjet prioritare. Hartimi, me përfshirjen e zyrave rajonale, të projekteve dhe nismave nga destinacionet rajonale

dhe lokale. Investimet për infrastrukturën, mbështetja e veprimtarive nga destinacionet lokale dhe pushteti

lokal.

Ministritë e tjera:

Politikat dhe investimet për parqet kombëtare nga ministria përgjegjëse për mjedisin. Politikat dhe investimet për monumentet kulturore nga buxheti për kulturën i ministrisë përgjegjëse

për turizmin. Zhvillimi i burimeve njerëzore nga ministria përgjegjëse për arsimin dhe ministria përgjegjëse për

punësimin. Politikat dhe investimet në infrastrukturë nga ministria përgjegjëse për transportin. Zhvillimi rural nga ministria përgjegjëse për bujqësinë. Politikat për mbrojtjen dhe sigurinë e konsumatorit nga ministria përgjegjëse për ekonominë,

ministria përgjegjëse për shëndetësinë, ministria përgjegjëse për rendin, ministria përgjegjëse për transportin, urbanistikën.

Planifikimi i territorit nga ministria përgjegjëse për turizmin.

Niveli lokal –pushteti vendor

Menaxhimi territorial Planifikimi i zhvillimit lokal Shërbimet publike Investimet për infrastrukturën Marketingu i destinacionit Mbështetja e ekonomisë lokale Përfshirja e komunitetit Trashëgimia dhe traditat e komunitetit

90

Zyrat lokale të turizmit Zhvillimi I prdukt lokale turstik dhe marketingu Kordinimi I aktorëve lokalë të turizmit Mbështetje për zhvillimin e ofertës dhe aktiviteteve turistike Inventari dhe informacioni mbi turizmin

Masat zbatuese

Politikat (krijimi dhe publikimi i drejtimeve dhe deklarimeve të politikave për turizmin). Standardet (për sektorët e industrisë, për krijimin e produktit turistik, për pikat turistike,

për QTI-ënë, për marketingun, për sinjalistikën etj.). Rregulloret (për industrinë e turizmit, për planifikimin e turizmit, për mbrojtjen e

konsumatorit etj...). Udhëzuesit (udhëzuesit dhe manualet për çështje përkatëse: si procesi i pjesëmarrjes,

masat lidhur me marketingun, teknikat e menaxhimit, si duhet kërkuar financimi etj…). Planifikimi (për krijimin e produktit, për menaxhimin e destinacionit, për renditjen e

projekteve sipas përparësisë etj...). Bashkërendimi (bashkërendimi mes sektorëve, në nivele të ndryshme dhe mes

niveleve). Veprimtaritë dhe komunikimi (grupet e punës, konferencat, seminaret. Pjesa e

informacionit, botimet etj..). Krijimi i kapaciteteve (për strukturat e turizmit, për industrinë, për komunitetet). Kërkimet (kërkimet në fushën e tregut, kërkimet në fushën e konsumatorëve, kërkimet

në fushën e industrisë etj...). Projektet – investimet, grantet, stimujt…

Parimet për organizimin e masave

Masat e zbatimit janë organizuar bazuar tek 5 zona kryesore strategjike. Çdo zonë kryesore strategjike ka një kombinim masash (politikat, rregullorja, planifikimi,

bashkërendimi, krijimi i kapaciteteve, projektet e financimit etj.). Masat janë bashkërenduar me ministritë e tjera të linjës, me pushtetin lokal, me sektorët

privatë, me donatorët. Për zhvillimin e produktit blloqe kryesore masash do planifikohen, kordinohen nga

ministria e turizmit por do zbatohen nga aktorë të ndryshëm- institucionet, planifikimi dhe standartet nga ministria e turizmit; atraktiviteti i destinacioneve- nga pushteti vendor; aksesi- pushteti vendor; atraksionet e kulturës- mounumentet e kulturës ; aktrasionet e natyrës- administrata e zonave të mbrojtura; për zhvillimin e ofertes dhe aktiviteteve në destinacione- zyrat lokale të turizmit; investimet- ministria e turizmit; marketingu- nga AKT dhe zyrat lokale të turizmit.

Parimet për harmonizimin e mbështetjes nga donatorët

91

Gjithë projektet, që kanë komponentë ose tema që lidhen me turizmin, duhen bashkërenduar me Ministrinë.

Kuadri bazë për projektimin dhe harmonizimi i mbështetjes nga donatorët janë programe që bazohen tek fushat kryesore strategjike.

Programet për krijimin e produktit bazuar tek produktet bazë (bregdetare, kulturore, natyrore, rurale dhe me interes të veçantë), burimet bazë (bregu, kultura, natyra), rajonet kryesore, destinacionet kryesore.

Marketingu bazuar tek tregjet kryesore burimore dhe segmentet kryesore, bazuar tek produkti rajonal ndërkufitar, bazuar në nivel kombëtar, rajonal dhe destinacioni.

Kushtet e përgjithshme për lehtësinë e hyrjes, sigurinë e vizitorëve dhe shërbimet. Industria e turizmit dhe burimet njerëzore. Meqenëse turizmi është një çështje e ndërthurur, programet e donatorëve lidhur me

kapacitetet e pushtetit lokal, qeverisjen e mirë, zhvillimin ekonomik, zhvillimin rural, mjedisin, planifikimin e integruar, mbrojtjen e konsumatorit, burimet njerëzore dhe arsimimin, zhvillimin e qëndrueshëm, mbrojtjen e trashëgimisë kulturore, nxitjen e investimeve etj., mund të përfshijnë komponentë të rëndësishëm të programeve në nivel kombëtar, rajonal, destinacioni ose tematike.

Prioritet duhet t’u jepet atyre programeve që mbulojnë gjerësisht një zonë strategjike ose kanë një qasje rajonale që mbulon një kombinim zonash strategjike.

Parimet për planifikimin e buxhetit për turizmin Ministrisë përgjegjëse për turizmin do t’i caktohet një buxhet për zhvillimin e drejtimeve

kryesore (krijimin e produkteve, marketingun, infrastrukturën për turizmin, industrinë, kornizën institucionale).

Bashkërendimi i caktimit të buxhetit me burime të tjera bazuar tek strategjia dhe planet. Plotësueshmëria dhe bashkërendimi i buxhetit për turizmin me sektorë të tjerë. Plotësueshmëria dhe bashkërendimi i buxhetit për turizmin rajonal dhe lokal me buxhetin

rajonal dhe të pushtetit lokal. Plotësueshmëria dhe bashkërendimi i buxheteve të mësipërme me fonde të tjera

shtetërore dhe me programet dhe buxhetin e donatorëve.

Programi i bazuar tek buxhetimi i përqendruar tek drejtimet kryesore strategjike Krijimi i produktit (bazuar tek produktet kryesore, rajonet dhe destinacionet kryesore,

burimet kryesore të turizmit). Marketingu. Infrastruktura e turizmit. Mbështetja për industrinë dhe burimet njerëzore. Mbështetja për kapacitetet institucionale.

Burimet buxhetore

92

Fondi që ndan çdo vit ministria për turizmin bazuar tek ndarja në nivel kombëtar dhe për destinacionet rajonale.

Buxheti vjetor për menaxhimin rajonal dhe sipas destinacioneve (nismat, infrastruktura, marketingu, veprimtaritë).

Buxheti i rajoneve.

Grante për bujqësinë (zhvillimi rural).

Buxheti për monumentet e kulturës.

Buxheti i ministrisë përgjegjëse për mjedisin.

Buxheti i ministrisë përgjegjëse për punën për zhvillimin e burimeve njerëzore.

Fondi Shqiptar i Zhvillimit dhe fonde nga burime të tjera shtetërore dhe donatore.

Projektet ndërkombëtare.

Renditja e veprimeve sipas përparësisë në periudhë afatshkurtër, afatmesme dhe afatgjatë

Parimet kryesore për renditjen sipas përparësisë në periudhë afatshkurtër deri afatgjatë: Masat në periudhë afatshkurtër

Krijimi i strukturave institucionale, trajnimi i stafit, mbështetja e menaxhimit të destinacionit.

Planifikimi, krijimi i programeve dhe i sistemit të informacionit. Përcaktimi i ndarjes së buxhetit vjetor. Financimi i projekteve pilot.

Masat në periudhë afatmesme Mbështetja e fuqizimit të strukturave. Mbështetja e zbatimit të planeve dhe shpërndarjes së financimit të projekteve. Krijimi i përvojave më të mira.

Masat në periudhë afatgjatë Përhapja e përvojave më të mira. Konsolidimi i strukturave. Mbështetja e financimit të projekteve më të mëdha të investimit.

Objektivat

1. Hartohen, diskutohen me publikun e gjerë dhe vihen në jetë politikat, rregulloret dhe strukturat që lidhen me sektorin e turizmit dhe zhvillimin e turizmit.

2. Hartohen, diskutohen me publikun e gjerë, vihen në jetë dhe financohen planet, projektet dhe veprimtaritë që lidhen me sektorin e turizmit dhe zhvillimin e turizmit.

3. Në buxhet përcaktohen instrumentet dhe masat për krijimin e kapaciteteve, si: stimujt, fondet dhe linjat e kredisë.

93

Masat për krijimin dhe mbështetjen e instrumenteve zbatuese

1. Mbështetja dhe realizimi i proceseve për të përcaktuar, për të diskutuar me publikun e gjerë dhe për të vënë në jetë politikat, rregulloret dhe strukturat e sektorit të turizmit dhe zhvillimit të turizmit.

o Hartimi i politikave, rregullores dhe udhëzuesve sipas drejtimeve strategjike në bashkëpunim me investitorët.

o Transmetimi i politikave dhe rregulloreve palëve të interesuara.

2. Mbështetja dhe realizimi i proceseve për të përcaktuar, për të diskutuar me publikun e gjerë dhe për të vënë në jetë planet, projektet dhe veprimtaritë që lidhen me sektorin e turizmit dhe zhvillimin e turizmit.

o Hartimi i planeve, programeve dhe projekteve (shih “Masat” tek “Planifikimi”).

o Sigurimi i bashkërendimit të planeve dhe programeve me ministritë e tjera të linjës dhe me programet dhe projektet e donatorëve.

3. Mbështetja e procesit për përcaktimin e masave për krijimin e kapaciteteve, p.sh.: stimujt, fondet, linjat e kredisë dhe sigurimin e planifikimit në buxhet.

o Hartimi i programeve të ndryshme për financim.

o Përcaktimi i masave për sigurimin e financimit nga burime të ndryshme.

o Sigurimi i bashkërendimit të financimit.

3.5.3 Drejtimi strategjik 5.3: Planifikimi, zhvillimi, veprimet prioritare dhe menaxhimi i turizmit do të mbështeten dhe përqendrohen tek rajonet turistike, produktet turistikë në destinacionet turistike dhe pikat turistike.

Parimet kryesore që orientojnë planifikimin e turizmit Planifikimi, zhvillimi, veprimet prioritare dhe menaxhimi do të mbështeten dhe

përqendrohen tek rajonet turistike, destinacionet turistike dhe atraksionet turistike.

Për përcaktimin e prioriteteve të ndërhyrjeve, planifikimit dhe zhvillimit, destinacionet turistike dhe atraksionet turistike do të regjistrohen dhe do të kategorizohen sipas gatishmërisë dhe potencialit të tyre për të dalë në treg.

Planet për krijimin e produkteve turistike do të mbështeten tek rajonet turistike, produktet turistikë në destinacionet turistike dhe pikat turistike.

Janë përcaktuar kriteret kryesore që projektet dhe nismat prioritare të mbështeten nga niveli qendror.

Për qëllim të planifikimit të territorit, do të përgatiten rregullore për zonat turistike prioritare.

Plani kombëtar për turizmin do të mbështetet tek lista e caktuar e rajonit, destinacionit dhe zonave dhe tek rregullorja lidhur me planet për zonat dhe zhvillimin e turizmit në rajone dhe destinacione.

94

Thithja e investimeve dhe veprimtarive të biznesit do të mbështeten nga plane të sigurta, rregullore, nxitja e investimeve, struktura dhe bashkërendimi i investimeve dhe stimujve publikë dhe privatë.

Objektivat:1. Për përcaktimin e prioriteteve të ndërhyrjeve, planifikimit dhe zhvillimit, produktet

turistike në destinacionetdhe atraksionet turistike regjistrohen dhe kategorizohen sipas gatishmërisë dhe potencialit të tyre për të hyrë në treg.

(Treguesi: kategorizohen 30 produkte turistike në destinacione dhe 200 atraksione turistike).

2. Planet për krijimin e produkteve turistike mbështeten tek rajonet turistike, destinacionet turistike dhe pikat turistike. (Treguesi: hartohen 5 plane rajonale në destinacionet turistike dhe për 200 atraksione turistike)

3. Projektet dhe nismat prioritare mbështeten nga niveli qendror ( minimumi 15 çdo vit).

4. Për qëllim planifikimin e territorit, përgatiten rregullore për zonat turistike prioritare.

(Treguesi: për 30 zona prioritare nxirren rregullore).

5. Hartohet një plan i përgjithshëm kombëtar për turizmin bazuar tek lista e caktuar e rajonit, destinacionit dhe zonave dhe tek rregullorja për planet e zonave dhe zhvillimin e produkteve turistike në rajone dhe destinacione.

6. Thithja e investimeve dhe veprimtaritë e biznesit mbështeten me plane të sigurta, rregullore, nxitjen e investimeve, struktura të qarta dhe bashkërendimin e investimeve dhe stimujve publikë dhe privatë. (Treguesi: 10 zona).

Masat për përqendrimin e planifikimit, zhvillimit, veprimeve prioritare dhe menaxhimit të turizmit tek rajonet turistike, produkteve turistike në destinacionet turistike dhe pikat turistike

1. Për zhvillimin e turizmit, ministria përgjegjëse për turizmin do të hartojë politika dhe rregullore për turizmin në zbatim të strategjisë për turizmin dhe në përputhje me Ligjin “Për planifikimin e territorit”. Këtu do të përfshihen objektivat, përmbajtja dhe proceset e planeve dhe qëllimet për zhvillim.

2. Përmirësimi dhe përshtatja e ligjit për turizmin duke përcaktuar drejtimin, përfshirë përkufizimet e hollësishme të termave të turizmit.

3. Përgatitja e një regjistri kombëtar të burimeve të turizmit me vlerësimin e nevojave për përmirësim, mbrojtje dhe zhvillim.

o Në kuadër të regjistrimit bëhet kategorizimi i pikave turistike, qendrave dhe zonave kryesore për zhvillimin e turizmit.

o Si hap i dytë, kategorizimi i zonave bregdetare, natyrore, rurale dhe kulturore .

95

4. Masat për krijimin e produkteve për palët e interesuara lokale do të përgatiten bazuar tek inventari dhe planet e burimeve. Masat mbështetëse nga Qeveria do të renditen sipas përparësisë bazuar në përmbushjen e kritereve të sipërpërmendura.

5. Hartimi i rregulloreve për zonat e zhvillimit të turizmit dhe planeve të menaxhimit për parqet kombëtare dhe pikat turistike kulturore.

6. Pas hartimit të politikave dhe rregulloreve për zonat e zhvillimit të turizmit, do të përgatiten politikat dhe rregulloret për mbështetjen e investimeve.

7. Identifikimi dhe përzgjedhja e zonave pilot për zhvillimin e turizmit për planifikimin e mëtejshëm. Propozimi: Si hap i parë, përzgjedhja e një zone prioritare me aspektin kryesor turizmin bregdetar, natyror / rural kulturor (p.sh.: një vend pushimi bregdetar, turizëm rural, përfshirë një fshat, një lagje të vjetër të qytetit, një vend klimatik për të bërë ski …).

8. Hartimi i një plani për zhvillimin dhe strategjinë. Zona do të përdoret për modelimin e mëtejshëm të ndërhyrjeve.

9. Përgatitja e planeve për zhvillimin e turizmit për rajonet. Udhëzuesit për përmbajtjen do të përgatiten nga ministria.

10. Hartimi i një plani të përgjithshëm kombëtar dhe i planeve të përgjithshme dhe rregulloreve për turizmin rajonal. Në këtë plan, do të përcaktohen zonat e zhvillimit të turizmit.

3.5.4 Drejtimi strategjik 5.4: Ekziston korniza për bazën e të dhënave dhe statistikat, planifikimin mbështetës, monitorimin dhe analizën e zhvillimit të turizmit

Për menaxhimin e zhvillimit të turizmit dhe planifikimin dhe drejtimin e zhvillimit, janë të nevojshëm informacioni dhe statistikat. Të dhënat për tregun, krijimi i produkteve, krijimi i infrastrukturës, zhvillimet cilësore, identifikimi i problemeve etj...

o Sistemi duhet të jetë i plotë dhe të përfshijë gjithë çështjet kryesore.o Sistemi duhet të ketë përmbajë metodologjitë, përgjegjësitë dhe bashkërendimin.o Tek instrumentet duhen përfshirë edhe anketat.

Korniza për monitorimin e strategjisë, me treguesit dhe përgjegjësitë, është bazë për ngritjen e bazës së të dhënave dhe statistikave.

Rolet dhe përgjegjësitë

Gjithë strukturat e turizmit, nga niveli qendror dhe lokal, duhet të kenë përgjegjësinë për grumbullimin dhe shkëmbimin e të dhënave dhe informacionit përkatës për turizmin.

Gjithashtu, sektori privat duhet të japë informacionin përkatës për mbështetjen e politikave të ardhshme për zhvillimin e turizmit.

96

Objektivi: Ekziston një sistem i informacionit dhe i statistikave për informacionin kryesor për turizmin (oferta, ndikimi ekonomik, kërkesa) në nivel rajonal /lokal

Ministria ka detyrë që të përcaktojë metodologji dhe udhëzues për krijimin e sistemit dhe të përcaktojë buxhetin vjetor për anketat.

Masat për organizimin dhe përmirësimin e grumbullimit dhe interpretimit të të dhënave 1. Përcaktimi i përgjegjësive për grumbullimin, përpunimin dhe interpretimin e të dhënave

në gjithë nivelet.o Drejtoria në ministri përcakton metodologjitë, planifikon buxhetin, vepron në rrjet.o Specifikimi i përgjegjësive dhe detyrave të ministrive.

Drejtoria përgjegjëse për turizmin administron mbledhjen e statistikave përkatëse për turizmin lidhur me ofertën, kërkesën, ndikimin ekonomik etj...

Drejtoritë që mbulojnë sektorin e turizmit në Ministri, që merren me produktet e ndryshme turistike, mbledhin informacionin përkatës.

o Drejtoria e ministrisë krijon strukturën drejtuese për informacionin dhe statistikat. Bashkëpunon me INSTAT-in dhe BSH.

o Përcaktimi i përgjegjësive për interpretimin dhe publikimin e të dhënave.o Agjencia Kombëtare e Turizmit (AKT) grumbullon kërkesën për turizëm, ofertën

për turizëm dhe informacionin për marketingun. Përcaktimi i metodologjive për grumbullimin e të dhënave.

o Zyrat rajonale të ministrisë (ZSHT) janë përgjegjëse për grumbullimin e informacionit nga pushteti lokal.

o Këshillat rajonale të turizmit përcaktojnë përgjegjësitë për grumbullimin e informacionit në nivel rajonal.

o Strukturat lokale të turizmit administrojnë grumbullimin e informacionit për turizmin në nivel lokal.

o Zyrat e akredituara të informacionit turistik (QIT-ëtë) duhet t’i shkëmbejnë informacionin dhe të dhënat me zyrat rajonale të ZSHT-së dhe AKT-ënë.

2. Përcaktimi i metodologjive për grumbullimin e të dhënave përsa i takon të dhënave kryesore për turizmin, si: oferta për turizëm, regjistrimi i burimeve, të ardhurit, netëqëndrimet, grupet turistike, paratë e shpenzuara, ndikimi ekonomik etj...

3. Përcaktimi i metodologjive për interpretimin dhe analizën e të dhënave.

4. Hartimi i projekteve pilot për informacion dhe statistika të përzgjedhura për turizmin: oferta, regjistrimi i burimeve, të ardhurit, ndikimi ekonomik etj...

5. Përcaktimi i buxhetit vjetor për anketat.

4. Korniza për monitorimin e strategjisëMonitorimi është një detyrë e rëndësishme menaxhimi që siguron zbatimin e rregullt. Përcaktimi i treguesve, afatit kohor dhe përgjegjësive janë drejtimet kryesore për krijimin e kornizës për monitorimin. Detyrat e monitorimit do të përfshihen në përgjegjësitë e përhershme menaxhuese

97

të gjithë ministrisë dhe të strukturave të agjencive përkatëse, si dhe bashkëpunimi i ngushtë me institucione të tjera në nivel qendror dhe lokal.

Korniza për monitorimin do të kërkojë krijimin e kapaciteteve të stafit dhe përcaktimin e buxhetit për anketat.

Tabela 11

Objektivat Treguesit Afati kohor Verifikimi Përgjegjësia

Objektivi ekonomik

Rritja e kontributit ndaj PPV

8 % 2014-2020 BSH,WTTC

Ministria

Rritja e të ardhurave 1.8 miliard euro 2020 Anketë e BSH-ësë

Ministria

Rritja e punësimit 20.000 vende të tjera pune

2020 Anketë e INSTAT-it, WTTC

Ministria

60.000 vende të tjera pune jo të drejtpërdrejta

Anketë e INSTAT-it,WTTC

Ministria

Hapja e bizneseve të reja

500 biznese të reja1.000 të vetëpunësuar

Të dhënat e INSTAT-it

Zyrat rajonale

Destinacioni lokal

Investime të reja private 300.000 milion euro

Monitorimi i projekteve për investime të reja

Zyrat rajonale

Destinacioni lokal

AIDA

Objektivi lidhur me tregun

Rritja e numrit të të ardhurve dhe e netëqëndrimeve

2020 Të dhënat e kufirit për hyrjet

Anketë e INSTAT-it

Anketë për vizitorët

Ministria

Zyrat rajonale

Emigrantët Rritja e numrit të të ardhurve

5 % 2020

Kosova Rritja e numrit të të ardhurve

5 % 2020

Të huaj Rritja e numrit të të ardhurve

15 % 2020

Objektivat lidhur me produktinBregdetarProduktet Konsolidimi i

produkteve në destinacionet turistike

10 produkte 2020 Anketë për opinionin e vizitorëve, për indeksin e klimës së

Zyrat rajonale

Destinacionet lokale

98

biznesit

Hedhja në treg e ofertës së organizuarMenaxhimi i konsoliduar i plazheve

Zbatimi i udhëzuesve dhe standardeve

2020 Anketë Zyra rajonale

Përmirësim i mjedisit Zbatimi i udhëzuesve dhe standardeve

Anketa, raporte të ministrisë përgjegjëse për mjedisin

Zyrat rajonale

Përmirësimi i atmosferës: shëtitore, ndriçim, parkim

Përmirësimi i elementeve

2020 Verifikimi i zbatimit të projekteve

Anketa

Zyrat rajonale


Konsolidimi i infrastrukturës: organizimi i menaxhimit të ujërave të zeza, të ujit, energjisë elektrike, mbeturinave

Sistemi i infrastrukturës që funksionon në destinacion( 24 orë, pa ndërprerje )

2020 Anketa me vizitorët dhe për indeksin e klimës së biznesit

Zyrat rajonale


Vendosja e transportit për tek dhe brendapërbrenda destinacionit

Disponueshmëria e transportit dhe informacionit përkatës

2020 Anketa me vizitorët dhe për indeksin e klimës së biznesit

Zyrat rajonale


Certifikimi i plazheve me “Flamurin blu”

Caktohen 20 plazhe

2020 Dhënia e certifikimit

Zyrat rajonale

DetarPort i ri i vogël për jahte 5 porte të reja të

vegjël në treg2020 Anketa me

pronarët dhe vizitorët

Zyrat rajonale


Skela të reja për anije 20 skela të reja 2020 Verifikimi i zbatimit të projekteve

Anketa

Zyrat rajonale


Qendër e re për zhytje 4 qendra 2020 Verifikimi i zbatimit të projekteve

Anketa

Zyrat rajonale


Pikat turistike Pika turistike të gatshme për të hyrë në treg

30 plazhe, porte të vegjël, skela

2020 Anketë me vizitorët

Zyrat rajonale


NatyrorProduktet Konsolidimi i 10 2020 Anketë për Zyrat rajonale

99

nëpër destinacione

produkteve në destinacione

opinionin e vizitorëve, për indeksin e klimës së biznesit



50 2020 Anketë me vizitorët

Zyrat rajonale


Produktet Krijimi i rrugëve për udhëtime më këmbë

5 rrugë rajonale Verifikimi i projekteve

Anketë me vizitorët dhe operatorët

Zyrat rajonale


Krijimi i itinerareve të ecjes me biçikletë

3 itinerare rajonale2 itinerare kombëtare

Verifikimi i projekteve

Anketë me vizitorët

Ministria

Zyrat rajonale

Krijimi i ofertës për alpinizëm

4 oferta Verifikimi i projekteve


Ministria

Zyrat rajonale

Ofrimi i parqeve kombëtare për turistët

5 parqe kombëtare me infrastrukturë

Verifikimi i projekteve


Ministria

Zyrat rajonale

AkomodimiTurizmi rural

Fshatra të reja si pika turistike

20 fshatra që presin rregullisht turistë

2020 Verifikimi i projekteve


KulturorProduktet në destinacione

Konsolidimi i produkteve nëpër destinacione me ofertë të organizuar, krijimi i infrastrukturës për turizëm

10 2020 Anketë për opinionin e vizitorëve, për indeksin e klimës së biznesit

Zyrat rajonale



100 Verifikimi i projekteve, anketë me vizitorët, anketë me operatorët

Zyrat rajonale


100

turistikëVeprimtaritë Veprimtaritë janë pjesë

e ofertës për turizëm kulturor

60 veprimtari në kalendarin vjetor

Material promovues, të dhëna nga pjesëmarrja

Zyrat rajonale


Oferta e industrisë

2020

Tregu formal Regjistrimi i akomodimit që pjesa më e madhe e bizneseve ka të disponueshëm për në treg

90 % AnketaTë dhënat nga regjistrimi i bizneseve

Zyrat rajonale


Regjistrimi i pjesës më të madhe të akomodimit privat

50 % AnketëTë dhënat nga zyra tatimore lokale

Zyrat rajonale


MadhësiaShtimi i kapaciteteve të reja

10.000 shtretër të rinj

AnketëVerifikimi i realizimit të investimeve

Zyrat rajonale


Hotelet Shtimi i kapaciteteve të reja

10 % rritje e kapitalit aksionar25 % rritje e kapaciteteve

AnketëVerifikimi i realizimit të investimeve

Zyrat rajonale


Klubet Kapacitete të reja 10 njësiB&B Kapacitete të reja 6.000 shtretërKampingu Kapacitete të reja 40 të reja, 4.000

kapaciteteUdhëtimi Biznese të reja 50 agjenci të reja Anketa

Të dhëna nga regjistrimi i bizneseve

Zyrat rajonale


Objektivat Treguesit Afati kohorStruktura Përmirësimi i

strukturës së akomodimit duke rritur pjesën me standarde më të larta

Të dhënat nga anketat e organit të certifikimit

Ministria

Zyrat rajonale

2 yje 20 % e kapaciteteve

101

të reja3 yje Rritje 35 % e

kapaciteteve të reja

4 yje Rritje 35 % e kapaciteteve të reja

5 yje Rritje 10 % e kapaciteteve të reja

B&BKampingu

ProduktivitetiRritja e normes se shfrytezimit te hoteleve

25 % 2020Anketa për klimën e biznesit

Përmirësimi i biznesit të agjencive të udhëtimeve dherestoranteve

Rritja e xhiros 2020 Anketa për klimën e biznesit

Cilësia Të dhënat nga organi i certifikimit

Projektet për monitorimin lidhur me mbështetjen e cilësisë

AkomodimiHotele Klasifikimi me

yje300

Certifikimi në bazë të skemave për cilësinë

150

B&B Klasifikimi me yje

100

Kampingu 40Restorante CertifikimUdhëtimiTransporti CertifikimAksesiTransport ajror Rritja e

transportit të programuar

Të dhënat nga aeroporti

Ministria

Rritja e transportit me kosto të ulëtRritja e fluturimeve çartër

Transport rrugor Përmirësimi i cilësisë dhe

100 Anketa Ministria

102

sinjalistikës Të dhëna nga autoriteti rrugor

Zyrat rajonale

Përmirësimi i cilësisë, i sinjalistikës dhe i rrugëve për në pikat turistike

100 Anketa

Të dhënat nga autoriteti rrugor

Transport detar Përmirësimi i cilësisë dhe destinacionit të linjave të trageteve

Të dhënat nga autoriteti portual

Ministria

Anije turistikeJahte

Kapacitetet Rritja e ofertës për trajnim

Rritja e numrit të ofertave për arsimim dhe trajnim

Zbatimi i kornizës për burimet njerëzore

Kuadri i kualifikimit

Verifikimi i zbatimit të projekteve

Rritja e numrit të stafit të trajnuar

Trajnimi minimalisht i20 % të forcës së punës( 1.000-1.500 pjesëmarrës në vit)

Të dhënat për pjesëmarrjen në trajnime

Anketa për bizneset dhe vizitorët

Ministria

Zyrat rajonale

Shërbimet për vizitorët

Informacion Pikat e informacionit, zyra nëpwr destinacione turistike.

Të dhënat dhe anketa

AKT

Zyrat rajonale

SiguriaMbrojtja e konsumatorit

Vendosja e standardeve dhe kontrollit

Anketat për ankesat e vizitorëve

Ministria

Zyrat rajonale

Lidhur me ndërtimet


Të dhënat nga inspektoriati

Ministria

Zyrat rajonaleLidhur me zjarrin Vendosja e

standardeve dhe kontrollit


Ministria

Zyrat rajonaleLidhur me higjienën



Ministria

Zyrat rajonale

103

StrukturatQendrore Ministria Funksionet Organogramë e

re funksionale me përshkrime të vendit të punës, udhëzues, personel i kualifikuar

Ministria

AKT Organogramë e re funksionale me përshkrim të vendit të punës, udhëzues, personel i kualifikuar

Ministria

AKT

Rajonal 6-10 Organogramë e re funksionale me përshkrim të vendit të punës, udhëzues, personel i kualifikuar

Këshillat rajonale

6-10 këshilla Këshilla funksionale me axhendë të mbledhjeve, plane, projekte

Zyrat rajonale

Lokal 30 zyra Zyra funksionale me përshkrime të vendit të punës, udhëzues, personel të kualifikuar

Produkti turistik dhe planet për zhvillimin

30 plane Verifikimi sipas udhëzuesve i planeve të paraqitura

Ministria

Baza e të dhënave

Burimet Buxheti për produktetBuxheti për cilësinëBuxheti për burimet njerëzoreBuxheti për marketingunBuxheti për

104

monitorimin

105

Vështrim i përgjithshëm i Strategjisë për Turizmin … · Web view1.1 Hyrje Strategjia...

Documents

Transcript of Vështrim i përgjithshëm i Strategjisë për Turizmin … · Web view1.1 Hyrje Strategjia...