vrv-değişken debili soğutma

8/6/2019 vrv-değişken debili soğutma

http://slidepdf.com/reader/full/vrv-degisken-debili-sogutma 1/54

tmmob

makina mühendisleri odası

İNİİKLİMLENDİRME SİSTEMLERİNİNTANITIMI VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER KONFERANSI

BİLDİRİLER KİTABI

5-6 HAZİRAN 1999İSTANBUL

MMO Yayın No: 220



tmmob

makina mühendisleri odası

Sümer Sok. No : 36/1-A Kızılay / ANKARA

Tel : 0312 - 231 31 59 - 231 31 64Faks : 0312 - 231 31 65

MMO Yayın NO : 220

ISBN : 97 5 - 39 5 - 30 9 - 7

Bu kitabın yayın hakkı MMO ya aittir.

Kitabın hiçbir bölümü değiştirilemez, alıntı yapılamaz MMO'nunizni olmadan kitabın hiçbir bölümü elektronik, mekanik fotokopi

vs. yollarla kopya edilip kullanılamaz.

Dizgi : MMO İstanbul ŞubeBaskı : Dilek Ofset Matbaacılık - Cilt ve KırtasiyeTel. : 0212 522 42 34 Faks: 0212 526 31 11



DOĞRUDAN GENLEŞMELİ SİSTEMLERİN KLİMA SİSTEMLERİNDEUYGULAMALARI

ÖMER DEMİREL

MAKİNA MÜHENDİSİ ALARKO-CARRİER SAN.VE TİC. A.Ş.

ÖZ ET: Doğrudan genleşmeli sistemlerde soğutucu akışkan bir kompresörde sıkıştınlıp kondenserde de yoğuşturulduktan sonra bir genleşme cihazından geçerek evaporatörde buharlaşır. Buharlaşma sırasındaçevrenin ısısını alarak soğutur. Buharlaşan soğutucu akışkan tekrar kompresöre giderek çevrim tekrarlanır Bu çalışmada mahallerin soğutulması amacıyla oda içerisine veya dışarısına konulan, oda havasınıntamamen veya kısmen doğrudan genleşmeli evaporatörden geçerken soğutulduğu paket veya split tipsadece soğutma veya ısı pompalı cihazlardan bahsedilecektir. Bunlar pencere tipi klima cihazları, konsoltipi cihazlar (klima kabinleri), kompakt yatay tip (self-contained horisontal) klima cihazları, kompaktdikey tip (self-contained vertical) klima cihazları, split tip cihazlar, çatı tipi cihazlar (roof-top), su kaynaklıısı pompalan olarak gnıplandırılabilirler Soğuk depo amaçlı doğrudan genleşmeli sistemler,merkezi klima

santrallerinde doğrudan genleşmeli bataryah sistemler, DX-evaporatörlü merkezi su soğutma grupları, bilgisayar ve hastane mahalleri için özel olarak tasarlanan doğrudan genleşmeli sistemler bu çalışmanınkapsamı dışında bırakılmıştır.

1. GenelSoğutucu akışkan esaslı klima sistemlerinin kullanıldığı yerler, kullanılan cihazlara veyaçoklu paket sistemlere göre oldukça farklılıklar gösterir. Bunlar, performansta daha azşeylerin istendiği, düşük ilk yatırımın önemli olduğu, kolaylaştırılmış montajın önemliolduğu yerlerde özellikle uygundur. Verim açısından bakıldığında ise hava soğutmalıkondenserli cihazların COP değerleri genellikle 2,2-3,1 (dış hava ve mahal sıcaklık değerlerine göre daha yukarı veya daha aşağı olabilirler) , su-kaynaklı ısı pompalarında

ve su soğutmalı kondenserli cihazlarda ise COP değerleri 3,5-4,5 arasında olmaktadır.

2. Sistem KarakteristikleriBu sistemler, birçok ayrı klima cihazından oluşmaları ile karakterize edilirler. Cihazıoluşturan bileşenler fabrikada bir paket halinde monte edilirler. Bu bileşenler fanlar,filtreler, ısıtıcı bataryalar, soğutucu bataryalar, kompresörler), soğutucu akışkan tarafıkontrol cihazları, hava tarafı kontrol cihazları ve kondenserlerdir.

Avantajları• Tek tek oda kontrolü basittir • Her odanın hava dağılımı kullanıcı tarafından basit bir ayarla yapılabilir

• Isıtma ve soğutma fonksiyonları binanın diğer odalarındaki çalışma modundan bağımsız olabilir.• Klima cihazı çalıştırıldığında sadece o mahal için havalandırma sağlanabilir • İmalatçıların talimatları ve aynı üniteden çok sayıda olması yapılacak işlemlerin aynı

şeylerin tekrarını gerektirdiğinden montaj basitleşir • Cihaz arıza yaptığında sadece bir tane cihaz ve bir tane zon sıcaklık kontrolörü

etkilenir

• Sistem her an çalışmaya hazırdır • Tüm cihazdan sadece bir imalatçı sorumludur

5 7



• Enerji kontrolü için, boş mahallerdeki cihazlar mahallerinden ya da merkezi bir noktadan, kullanılan mahalleri etkilemeksizin kapatılabilirler

• Sistemin işletilmesi basittir. Eğitilmiş işletmecilere gerek yoktur

• tik yatırım maliyeti genellikle düşüktür • Herbir cihaza verilen enerji direkt olarak ölçülebilir

Dezavantajları• Hava debileri, soğutucu batarya büyüklükleri ve kondenser büyüklükleri sabit

olduğundan performans seçenekleri kısıtlıdır • Bilgisayar mahalleri için özel olarak tasarımlanan cihazlar gibi olanlar hariç, nem

kontrolü için genellikle uygun değildirler • Çektikleri enerji merkezi sistemlere göre daha fazla olabilir • Dış hava ekonomizörü kullanılarak dış hava ile düşük maliyetli soğutma her zaman

mümkün olmayabilir

• Hava dağılımı kontrolü kısıtlıdır • Gürültü seviyeleri yüksek olabilir • Havalandırma (taze hava) yetenekleri cihaz tasarımı ile kısıtlıdır • Genel görünüşü rahatsız edici olabilir • Hava filtreleme seçenekleri kısıtlıdır • Çok sayıda cihaz kullanıldığında yerleşimleri itibarı ile bakımları daha zor olabilir

3. Pencere Tipi Klima CihazlarıBu cihazlar hava soğutmalı kondenserli olup genellikle bir pencerenin çerçevesinetakıldıklarından pencere tipi olarak adlandırılırlar. Kapasite aralıkları l,2-10k\V'tır.

Aksesuar olarak düşük güçlü elektrikli hava ısıtıcılar sağlanabilir. Taze hava beslemesi yalnızca bir ölçüde mümkündür.Hem ısıtma, hem soğutma sağlayan ısı pompalı pencere tipi klima cihazları damevcuttur

Avantajları• Montajı basittir • Mekanik cihaz odası gerektirmez• İlk yatırım maliyeti düşük olabilir

Dezavantajları

• Cihaz ömrü azdır, tipik olarak 10 yıl• Çektiği enerji daha yüksek olabilir

• Hava soğutmalı kondenserli olduğundan dış havaya (dış duvara) ihtiyaç gösterir,dolayısıyla iç zondaki odalarda kullanılamaz

• Drenaj suyu, duvarları, balkonları ıslatabilir • Sıcaklık kontrolü genellikle iki konumludur. Bu da oda sıcaklığında salınımlara sebep

olur • Çalışma gürültü seviyeleri yüksek olabilir • Hava dağıtımı kontrolü kısıtlıdır • Taze hava yetenekleri cihaz tasarımı ile kısıtlıdır

5 8



• Genel görünümü rahatsız edici olabilir • Hava filtreleme seçenekleri kısıtlıdır

4. Duvar Tipi Klima Cihazları ve Isı Pompaları

Bu cihazlar tek bir odayı ısıtmak veya soğutmak üzere tasanmlanmışlardır. Tasarım veimalat parametreleri oldukça çeşitlidir. Bu cihazlar hava soğutmalı kondenserli bir soğutma cihazı ve klima santralinin bir şase üzerinde birleştirilmesinden oluşur. Herbir oda içerideki insanlar tarafından kontrol edilebilen bir zondur. Sıcak veya soğuk hava bir termostat yardımıyla oda ihtiyaçların karşılayacak şekilde verilir. Her paket tipi klimacihazında hava soğutmalı kondenserli doğrudan-genleşmeli bir soğutma sistemi, bir ısıtma sistemi (elektrikli, sıcak sulu veya buharlı), ve kontrolları vardır.Duvar tipi klima cihazları ve ısı pompaları birçok sıcaklık kontrol zonu gerektiren

binalarda kullanılabilir.Bu sistemler mevcut binaların renovasyonunda, mevcut ısıtma sistemleri halenkullanılmaya devam edilebileceğinden, uygulanabilir.

Avantajları• İlk yatırım maliyeti, odayı iskan edenlerce ısıtması ve soğutması kontrol edilmek

üzere tasarımlanmış merkezi sistemleri göre , genellikle, daha düşüktür.• Makina dairesinden hava veya soğuk su transferi gerektirmediğinden, merkezi

sistemlere göre enerji tüketimi daha düşük olabilir. Buna rağmen, merkezi sistemdekullanılabilecek daha verimli cihazlar bu avantajı kaybettirebilirler

• Kanallar ve makina dairesi ihtiyacı gerekmediğinden yerden tasarruf sağlanır.• Montaj için sadece duvarda bir delik ve bir de elektrik bağlantısı yeterlidir.• Genel olarak, sistem,bireysel sıcaklık kontrolü gerektiren birçok zondan oluşan

alanlara iyi uyar.• Tasarımcılar elektrikli, sıcak sulu veya buharlı ısıtıcı tanımlayabilirler • Hasarlı cihazın değiştirilmesi suretiyle kolayca servis verilebilir

Dezavantajları• Nemlendirme gerektiği takdirde ayrı bir cihazla sağlanmalıdır.• Bu cihazlar binanın çevre duvarına monte edilmelidirler.• Gürültü seviyeleri oldukça değişken olup kritik uygulamalar için genellikle uygun

değildir,• Cihazın kapasitesini sürekli olarak aynı şekilde alabilmek için, düzenli bakım

gereklidir. Kondenser ve evaporatör bataryaları temizlenmeli, filtreler düzenli bir

şekilde değiştirilmelidir.• Enerji kullanımı merkezi sistemlere göre fazla olabilir.• Sıcaklık kontrolü genellikle iki konumludur. Bu da oda sıcaklığında salınımlara sebep

olur • Hava dağıtımı kontrolü kısıtlıdır • Taze hava yetenekleri cihaz tasarımı ile kısıtlıdır • Genel görünümü rahatsız edici olabilir • Hava filtreleme seçenekleri kısıtlıdır • Cihaz ömrü kısa olabilir

59



Havadan-Havaya Isı PompalarıIsı pompalı cihazların uygulamaları da yukarıda anlatılanlara oldukça benzer. Isı pompalı cihazlar, dış hava sıcaklığı 35-40F'ın(l,7-4,4C) üzerinde olduğu zamanlarda mahalısıtması için kullanılabilirler. Bu seviyenin altında ve defrost sırasında ise elektrikli

ısıtıcılardan faydalanılabilir.Isı pompasının en önemli avantajı, elektrik enerjisi ile ısıtılan bölgelerde yıllık enerjitüketimini düşürmesidir. İklime bağlı olarak konvansiyonel elektrikli ısıtmaya göre %10ila %60 arasında tasarruf sağlar.

5. Dışarıda Çalışan Paket Üniteler- Çatı Tipi Klima CihazlarıDış hava tipi paket üniteler tüm binayı soğutmak veya ısıtmak amacıyla tasarımlanabilir.Sistemin tamamı bir paket cihaz, kanallı hava dağıtımı ve sıcaklık kontrollerinden oluşur. Cihaz genellikle çatıya monte edilir, fakat yer seviyesine de monte edilebilir.Tek cihazlı bir uygulama gerektiğinde, bir çatı-tipi (roof-top) cihaz ve bağlanacak olanhava kanalları merkezi bir tamamen-havah sistemi meydana getirirler. Roof-top cihazları

tek-zonlu, çok-zonlu ve değişken hava debili (VAV) uygulamalar için merkezi klimacihazı olarak tasarımlanırlar.Ekonomizör, özel filtreler, nemlendiriciler gibi aksesuarları mümkündür.

Avantajları• Cihazın yerleşimi kısa kanallara, kanalların geçmesi için dar alanlara, düşük ilk

yatırım maliyetlerine ve servis verilebilmesi için kolaylıklara imkan sağlar.

• Montaj kolaylaştırılmıştır • Makina ve ekipmanın yerleştirilmesi için gerekli olan kıymetli bina alanlarından

kaçınılır • Kat bazında çözülen normal katlı ofis binaları için uygundur

Dezavantajları• Dışarıdaki cihazlara servis vermek veya bakımını yapmak zordur.• Cihazın panellerinin sık sık çıkarılması cihazın su geçirmeme özelliğine zarar

verebilir. Bu da elektrik bileşenlerinde arızalara, paslanmaya sebep olabilir.• Dış panellerin paslanması potansiyel bir problemdir. Birçok imalatçı paslanmayı

önlemek üzere önlemler alır.• Cihazın dışarıya monte edilmesi cihaz ömrünü azaltır.

6. İçeride Çalışan Paket ÜnitelerBu üniteler tüm binanın soğutulması veya ısıtılması için tasarımlanırlar. Sistemin tamamı bir iç üniteden (su soğutmalı kondenserli veya hava soğutmalı kondenserli veya split havasoğutmalı kondenserli), hava dağıtımından ve sıcaklık kontrolünden meydana gelir.Cihazlar genellikle şartlandırılacak alanın bitişiğindeki bir servis alanına monte edilirler.Tek bir cihaz gerektiğinde iç ünite ve ilgili hava kanalları, merkezi bir tamamen-havahsistemi oluştururlar. Paket tipi kompakt klima cihazlarının (self-contained) tipik

bileşenleri, kompresörler, kondenserler, evaporatör bataryaları, ekonomizör bataryaları,ısıtıcı bataryalar, filtreler, vanalar ve kontrollerdir. Sistemi tamamlamak için su soğutmalıüniteler için soğutma kulesi ve kondenser pompalan, split kondenserli cihazlar için dekondenserler mevcuttur.

6 0



Hava soğutmalı üniteler genellikle tek katlı ve normal katlı binalarda, endüstriyeluygulamalarda ve kondenser suyunun mevcut olmadığı yerlerde kullanılır. Su soğutmalıüniteler ise tipik olarak normal katlı veya yüksek binalarda, veya endüstriyel binalardakullanılır.

Kompakt klima cihazlarının kolaylıkla uygulanabildiği binalar arasında:• Çok katlı binalar • Renovasyon işleri• Tarihi yapılar • Diğer cihaz soğutması için kondenser suyunun gerekli olduğu yerler

Kontrol genellikle iki-kademeli veya oransaldır. Değişken hava debili (VAV) sistem de besleme havası bypass'ı kullanılması ile mümkün olmaktadır.Ticari tip kompakt klima cihazları merkezi hava dağıtımı, soğutması ve kontrolünü kat bazında uygulamak üzere geliştirilmişlerdir. Ticari tip kompakt klima sistemlerinde her kat diğer katlardan tamamen bağımsız olup, her katın bağımsız olarak kullanılmasına izin* verir. Cihazlar atrium, genel alanlar ve endüstriyel uygulamalar için sabit debiliolabildikleri gibi oransal fan kontrolleri ve VAV kontrol seçenekleri de mevcuttur. VAV terminal kutuları ile kullanıldıklarında ticari tip kompakt klima cihazları mükemmelkontrol ve bireysel zon kontrolü sağlarlar.

7. Doğrudan GenleşmeH Aran SistemiDoğrudan genleşmeli Aran sistemi bir asma tavan içine monte edilir ve tekli veya çoklusplit, hava veya su soğutmalı kondenserli ünitelere doğrudan bağlanır. Üzerlerinde bir taze hava.girişi ve seçenek olarak sunulan bir karışım kutusu ile donatılmıştır.Şartlandırılan hava bir ahtapottan geçirilerek genellikle yuvarlak kanallarla difuzörlereulaşır. Kanallar üzerine zon damperleri de konulabilir. Herbir Aran sisteminde zondaki

istenilen şartları devam ettirebilmek için bir elektronik kontrol ünitesi mevcuttur. Bukontrolden, işletme konumu (occupied/ non-occupied), set noktaları, fan hızlarıayarlanabilir. Ayrıca bir Zon Yöneticisi kullanılanarak tüm sistemin yönetimi optimizeedilebilir. Bu sistem küçük işyerlerinde kullanılmaktadır

8. Değişken Sıcaklık, Değişken Debi SistemleriGenellikle çatı tipi klima cihazları ile birlikte kullanılan değişken sıcaklık, değişken debi(WT) sistemleri; bir ana termostata haberleşme kabloları aracılığıyla bağlanan zontermostatları; zon damperleri, by-pass damperi, difuzörlerden meydana gelen havadağıtım sistemi ve bir çatı tipi klima cihazından oluşur. Ana termostat tüm zontermostatlarından iletilen bilgileri analiz eder ve klima cihazının ısıtma- soğutma-

havalandırma çalışma moduna karar verir. Zon termostatları da odanın ihtiyacına görezon damperlerini kısmak ya da açmak suretiyle oda şartlarını sağlar. Bu sistemmerkezileştirilmiş bakım ve hava filtrasyonunun yanısıra çok sayıda odanın bireyselkontrolünü sağlar. Bu sistemler 200-1000 m2 ye kadar olan küçük işyerleri için idealdir.

9. Doğrudan genleşmeli Yüksek-duvar, Konsol, Kaset sistemleri:Kaset tipi cihazlar asma tavan arasına monte edilirler. Elektronik kontrol ünitelerisayesinde sistem bireysel olarak ya da daha büyük bir sistemin parçası olarak kullanılabilir. Hava difiizörleri kendi üzerindedir. Üzerlerinde taze hava giriş bağlantılarımevcuttur. Besleme havası tarama ve otomatik olarak konumlandırma fonksiyonları

, 61



vardır. Sistem; yoğuşturma üniteleri, iç üniteler ve elektronik kontrol ünitelerindenoluşur. Kokular ve toz parçacıklarının elimine edilebilmesi için aktif karbon filtre ileelektrostatik filtreler de ilave edilebilir.Konsol sistemleri pencere altına ya da duvara, tavan altına monte edilebilirler. Sistem;

yoğuşturma üniteleri, iç üniteler ve elektronik kontrol ünitelerinden oluşur.Üzerlerindekienfraruj kontrolü ile klima cihazı üzerindeki fonksiyonlar seçilebilir. Bunun yerine grupkontrolörü ya da zon yöneticisi kullanılmak suretiyle çok sayıda iç üniteyi kontrol etmek

ve bütün sistemin yönetiminin optimize edilmesini sağlamak mümkün olmaktadır. Yüksek duvar sistemi konsol sistemleri ile yaklaşık aynı özelliklerde olup yerleşimiitibarı ile farklılık gösterir.Bu sistemler konutlarda ve küçük işyerlerinde kullanılırlar

10. Su-Kaynaklı Isı Pompası Sistemi:Bu cihazlar asma tavan içerisine ya da pencere altına veya duvara asılırlar. Özellikle

yüksek güneş radyasyonu alan binaların konfigürasyonunda kolaylık sağlarlar. Kendi

içerisinde su soğutmalı bir kondenseri, kompresörü ve evaporatörü olduğundan başka bir kaynağa ihtiyaç duymadan bağımsız ısıtma ve soğutma sağlarlar. Geçiş mevsimlerindesıcak odalardan soğuk odalara ısı transferi sağlayarak binada iyi bir ısıl denge oluşturmak için kullanılabilir. Sıcaklıkların uç noktalara ulaştığı durumlarda kışın bir kazan

yardımıyla su devresine ısı verilir. Yazın ise bir soğutma kulesi veya kuru soğutucu yardımıyla su devresinden ısı dışarıya atılır. Taze hava ayrıca klima santrallerindengetirilir. Verimi yüksektir. İşletme maliyetlerinden önemli miktarda tasarruf sağlanır. Her cihaz kendi kontrol ünitesi ile teçhiz edilmiştir. Enfraruj uzaktan kumandası ile zaman programlan yapma, ısıtma/soğutma modu seçme, fan hızı seçme, set değerlerinideğiştirme gibi fonksiyonları yardımıyla kullanıcıya kendi bireysel konfor şartlarını .seçme imkanı verir.

Bu sistemler genellikle büyük ticari işletmelerde (hidronik sistemlerle birlikte de)kullanılır.

Kaynaklar: 1996 ASHRAE HANDBOOK HVAC Systems and Equipment

Ömer Demirel

Özgeçmişi:1959 yılında Ankara'da doğmuştur. 1981 yılında ODTÜ makina bölümünden mezunolduktan sonra 1981-1985 arasında TSE makina laboratuvannda makina mühendisiolarak görev yapmıştır. Askerlik görevini Gn. Kur. Bşk. İnşaat Proje ve Tetkik veKontrol şubesinde makina mühendisi olarak tamamladıktan sonra 1986'da ALARKOşirketler topluluğuna katılmıştır. Burada soğuk depo sistemleri, otomatik kontrol, VAV sistemleri, hijyenik klima sistemleri ve HVAC konularında değişik kademelerde görevalmıştır. Halen ALARKO-CARRIER San. Ve Tic. A..Ş 'nin merkezi klimasistemlerinden sorumlu pazarlama şube müdür yardımcısı olarak görev yapmaktadır. Evli

ve 2 çocuk babasıdır.

6 2



VRV SİSTEMMAKİNE MÜHENDİSİ TURGAY YAY

TEBA ŞİRKETLER GRUBU, EPAR A.Ş.

Günümüzde, zamanımızın çoğunu geçirdiğimiz ofislerin, alışveriş yaptığımız merkezlerin,

dükkan ve mağazaların, evlerimizin ve hatta arabalarımızın dahi ihtiyaç dahilindeiklimlendirilmesi gerekmektedir. Ekolojik dengelerin giderek bozulması sonucu mevsimler arası sıcaklık farkları artmakta, iklimlendirme ihtiyacı daha da fazla hissedilmektedir.

Isıtma soğutma sektöründe, yukarıda açıklanan ihtiyaçları karşılamak amacı ile çeşitlisistemler bulunmaktadır. Ancak son yıllarda enerji tasarrufunun sağlanması ve sistem

veriminin arttırılması göz önünde tutularak, klima sistemlerindeki fonksiyonel gelişmelereolan talep gün geçtikçe artmaktadır. Binaların klima sistemlerine sahip olmalarının ötesinde,genel eğilim, merkezi sistemlerden bireysel kontrol sağlayan sistemlere doğru gelişmektedir. Aynı bina içerisindeki kapalı ortamlarda, bağımsız kontrol olanağının çok katlı binalarauygulanabilmesi ile birlikte önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlanacağı açıktır. Bugün akıllı

binaların talepleri merkezi sisteme nazaran daha bağımsız ve hassas kontrol sağlayabilensistemlere ihtiyacı doğurmaktadır.

işte VRV Sistem, yani Variable Refrigerant Volume ( Değişken Soğutucu Debili Sistem),DAIK1N firmasının buluşudur. Merkezi sisteme alternatif olarak geliştirdiği ve günümüzakıllı binalarının ihtiyacını tam olarak karşılayabilecek bir sistemdir. Modüler yapısıyla çok katlı bir binadan, bir tek villaya kadar her türlü yapıda tam bağımsız kontrol imkanı

vermektedir. Inverter teknolojisi ve değişken gaz debisi ile yukarıda anlatılan enerjitasarrufunu sağlamaktadır.

VRV Sistem, sağladığı bir çok özellik ile gerek mimarlara, gerek makine mühendislerine daha

tasarım aşamasında yardımcı olmakta ve bir çok talebine karşılık vermektedir. İlk olarak tasarım aşamasında, geniş kazan dairesi, yakıt tankı vb.tesisat mahalleri gerekmediğinden önemli bir yer tasarrufu sağlayarak ilave mahaller kazandırmaktadır.Bugün arsa maliyetlerinin çok yükseldiği metropollerde bu arsalara bina inşa edilirken, bina sahipleri aynızamanda gelirlerini de yükseltmek istemektedirler. Busebeple de binalarda kullanılabilir alanları arttırmak,gelirleri de arttırmak demektir. VRV Sistem, basit

yapısı ve kompakt ölçüleri ile çok az yer kaplamaktadır. Ayrıca soğutucu taşıma boruları çaplan da oldukça

küçüktür. Bu durumda çok daha az tesisat şaftı boşluklarına ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıcaaynı şekilde çok daha az asma tavan boşluklarında tesisatın çözülmesi mümkün olmaktadır.Bu durum, inşaat maliyetlerinde tasarruf sağlamasının yanında, yasal düzenlemeler çerçevesinde binaların kat sayılarını yükseltmeye imkan tanımaktadır.( Yani 22 katlı bina

yerine 25 katlı bina yapılabilir.) Sistemin kat kat uygulamasının yapılabilmesi, her kattakifarklı dekorasyona ve müşteri isteklerine uygun değişiklikler yapılabilmesi, hem esnekliğiarttırmakta, hem de bağımsız kullanım imkanından dolayı isteklere cevap verebilmektedir.Eğer bina tasarımında her katta küçük bir mekanik oda oluşturulabilirse, tamamen müstakil ve

bağımsız sistemler dizayn etmek olanaklıdır. Bu durum hem uygulama montaj maliyetlerindetasarruf sağlamakta hem de enerji tasarrufu sağlamaktadır.

6 3



Özellikle yüksek binalarda kat bazında uygulamalar yapılabilmektedir. Binalarda her kattacihaz yerleşimi için küçük bir mekanik oda dizayn edilerek ve bu odaların dış ortam ileirtibatlandırılması ile klimalar için yer sorunu çözülebilmektedir. Bu durum inşaatmaliyetlerinde, inşaat süresinde, tesisat uygulama ve maliyetlerinde büyük tasarruflar sağlamaktadır. Ayrıca dikeyde 50 m.' ye kadar çıkabilen bakır borulama özelliği ile orta

yükseklikte ki binalarda ara tesisat katlarına ihtiyaç duyulmadan, dış ünitelerin çatıda veya

zeminde yerleştirilmesi mümkündür.

Bakır borulamalar kompleks olmadığı için, hem tasarım aşamasındaki tesisat tasarım sürecikısaltılır, hem de bina içerisindeki bağlantılar için gereken boşluklardan yer tasarrufusağlayarak, bina tesisatını basitleştirir.

VRV Sistem, modüler bir yapıya sahip olması sebebi ile montaj esnasında zaman tasarrufusağlamaktadır. İç Ünitelerin ve boru bağlantılarının yapılabilmesi için betonarme inşaatın

bitmiş olması yeterlidir. Bunun en güzel örneği, halen inşaatı devam etmekte olan 1 LeventPlaza' dır. Bir taraftan inşaat devam etmekte iken, diğer yandan montajı tamamlanmışkatlardaki VRV sistemleri çalıştırılabilmektedir. Bu binadan farklı olarak, eğer binanın kısım

kısım kullanıma açılabileceği durumlarda, iklimlendirme sisteminin VRV ile çözülmesi,açılacak kısımların iklimlendirilmiş biçimde kullanıma açılmasına olanak verir.

VRV Sistem, 10 ayrı modelde 66 kapasitede iç üniteseçeneği ile her türlü mekanlarda tercihlere göre iç üniteseçme şansını mimarlara tanımaktadır. İç üniteler,modern ve şık görünümleri ile konvansiyonel tipteki fancoillerden çok farklıdırlar. Bu şık iç ünitelerin yanısıra,ortamlar içerisinde iç ünite görünmesi istenmediğidurumlarda asma tavan içerisinde komple saklanarak

menfezler ile iklimlendirme yapmakta mümkündür. Düşük iç ünite yükseklikleri ile bu tipmodellerde düşük asma tavan içerisine montaj yapılabilmektedir. Döşeme tipleri denen yer seviyesindeki modellerde ise kasetli ve kasetsiz olarak iki alternatif sunulmaktadır. Mimariolarak dekoratif kamuflajlar ile kasetsiz döşeme tipi iç ünite modelleri iç ortamın bir parçasıhaline getirilebilmektedir. Dış ünitelerde ise kapasitelere göre seçilebilecek 10 dış ünitekapasitesi mevcuttur (5, 8, 10, 16, 18, 20, 24, 26, 28, 30 HP).

Dış Ünitelere 16 adete kadar iç ünite bağlanabilirken, geliştirilmiş sistem olan VRV PlusSerisi' nde bu rakam 30 adet iç üniteye kadar çıkabilmektedir.

Sadece soğutma, Heat-pump ve Heat-Recovery olmak üzere 3 seri VRV Sistemi

bulunmaktadır. Heat-Pump VRV Sistemi ısıtma-soğutma işlemlerini ayrı ayrı gerçekleştirebilir.Diğer yandan günümüzde ki binalarda kullanmaşekilleri ve amaçlarından ya da bina yapılarındandolayı, gün içerisinde ki ısıl yükler değişkenlik gösterebilmektedir. Yani aynı bina içerisinde aynıanda bir tarafta ısıtma yaparken, diğer bir kısımdasoğutma ihtiyacı olabilir. İşte bu tür ihtiyaçlar içinise,aynı anda farklı mekanlarda hem ısıtma, hemsoğutma yapabilen Heat-Recovery Serisi VRV Sistemi kullanılabilir.

6 4



Sadece yeni yapılan binalarda değil, revizyon yapılan veya- ek iklimlendirme yapılan binalarda da VRV kullanımı kolaylık sağlamaktadır. Sistemin modüler olması ve montaj

kolaylığı sağlaması, yerleşik düzen içerisinde dahideğişikliklere veya montaja olanak vermektedir Ayrıcakurulu VRV sisteminde de, bina içerisinde yapılandeğişikliklerden dolayı iç ünite eklemeleri yapmak

gerekirse, kapasite müsaade ettiği sürece esneklik içerisinde hareket edilebilir. Revizyon yapılan eski binalarda karşılaşılan dar şaft problemleri, VRV sisteminin sağladığı küçük çaplı borular ile yapılantesisat sayesinde kolayca aşılabilmektedir. AnkaraBeymen Mağazası' nda yapılan revizyonda VRV Sistemi

kullanılarak istenen sonuca ulaşılmıştır. Düşük asma tavan yüksekliğine rağmen, kullanılanİnce Kasetli Tavan Tipi modeli ile bu sorun aşılmıştır. Binada kullanılan mevcut sistemintesisatına rağmen küçük bakır boru çapları sayesinde VRV Sistemi, eski sistemi etkilemeden,mağazada kullanıma alınmıştır.

Konvansiyonel sistemler tasarım ve montaj aşamasında mimari veya mekanik bir takımdeğişiklikler talep edebilir. Sistemlerin yerleri ile ilgili değişikliklerin yanısıra, mukavemet vetitreşim ile ilgili olarak değişiklikler veya tasarımlara ihtiyaç duyulabilmektedir. VRV Sistemde ise, hafif ve titreşimsiz dış ünite sayesinde, zemine ek bazı takviyelerin yapılmasıgerekmemektedir

Günümüzde kullanılan split tipi klimalar ile özellikle ofis binalarında, oldukça çirkingörüntüler oluşabilmektedir. Dış ünitelerin bina cephelerinde sıra sıra dizilmesi, görüntükirliliğine yol açmaktadır. Diğer yandan kullanılan VRV Sistemi ile Ankara' da bulunanPortakal Çiçeği Konutları gibi yüksek binalarda dahi dış üniteler ile görüntü kirliliğine yolaçmadan çözüm üretmek mümkündür

VRV Sistemi ile iklimlendirmenin çözüldüğü binalarda tam anlamı ile bağımsız kontrolsağlanabilmektedir. Her iç üniteye bağlanabilecek kablolu veya kablosuz uzaktankumandaların yanısıra, tüm binanın kontrolünü, tek bir noktadan merkezi kumandalar ile de

yapmak mümkündür. Ayrıca D-BACS ( DAIKIN Bina Klima Yönetim ve Kontrol) Sistemisayesinde BMS ( Bina Yönetim Sistemi)' ye yapılacak bağlantı sayesinde yüksek kontrolimkanı sağlanmaktadır

VRV Sistemde kullanılan iç ünitelerin düşük ses seviyelerinde çalışması konforlu ortamlara,sesten rahatsız olmadan ulaşmayı sağlamaktadır. Ayrıca dış ünitelerinin de ses seviyelerinindüşük olması sebebi ile dış ünitelerin konabileceği yerler konusunda kolaylık sağlanmaktadır.

İç ortam Hava Kalitesi kavramı gün geçtikçe daha da önem kazanmaktadır. İklimlendirmeninsadece ısıtma ve soğutma değil, aynı zamandahavalandırma operasyonunu da içermesigerekmektedir. VRV Sistem ile tam uyumlu vehavalandırmaya yönelik HRV ( Heat Reclaim Ventilation) Sistemi ile ortamlarıniklimlendirmesi tam olarak çözülebilmektedir.Isı Geri Kazanımlı Havalandırma anlamınagelen HRV Sistemi ile dış ortamdan alınan

6 5



hava, iç ortamdan çekilen hava ile ısı transferine sokularak, içeriye belli bir seviyeye kadar ısıtılmış veya soğutulmuş olarak verilir. Böylece enerji tasarrufu sağlayarak istenen tamkonforlu ve sağlıklı iç ortamlara ulaşmak mümkün olmaktadır.

VRV Sistem, tüm bu özelliklerin yanısıra, geniş çalışma dış sıcaklık aralığı, düşük işletimgiderleri, sessizliği, işletim kolaylığı, oda sıcaklığının 0.5 °C lik bir hassasiyetle korunması

ile yüksek konfor, çok fonksiyonlu kumandalar ve işletimi kolaylaştıracak merkezikumandalar ile projeci, montajcı, işletmeci ve bina sahibi gibi sistemle ilgili herkesi memnunedecek özelliklere sahiptir. Bugün Türkiye' de 1000' den fazla dış ünite uygulaması

yapılmıştır. Türkiye' de çeşitli iklim koşullarında güvenle çalışmaktadır. İstanbul, Ankara,tzmir, Antalya, Adana, Giresun, Gaziantep gibi çok değişik iklim bölgelerinde, hem ısıtmahem de soğutma amaçlı kullanımlarda kendini kanıtlamıştır.

6 6



DEĞİŞKEN SOĞUTUCU AKIŞKAN DEBİSİ - VRV

(VAR1ABLE REFRIGERANT VOLUME)Günümüz iş dünyasında bilgi akışı daha kolaylaşmakta,şirketler her gün biraz daha uluslar arası nitelik kazanmakta ve globalleşmektedir Yaşamımızdaki ve iş hayatımızdakifonksiyonlar ,bununla birlikte de verimlilik hızla gelişmektedir.Daha yaratıcı,zekiceüretimler,artarak insanın düşüncelerini etkiliyen çevresel modernleşme daha önemkazanmaktadır.Modern iş yerlerinde gelişmiş haberleşme ve büro sistemlerinin bilgi akışını24 saati sağlaması,bizi gelişmiş sistemlere sahip olan binalarla karşı karşıyagetirmektedir.Buna bağlı olarak özellikle ofislerdeki klimatizasyon,bütün odalarındeğil,zaman ve ortama uygun şekilde esneklik gösteren nitelikte olmalıdır.Hava kalitesinde dehassas bir taktim gereklidir.İşte VRV (Variable Refrigerant Volume) Sistem;yüksek

sınıflı,yüksek kaliteli,gelişmiş,bağımsız ve esnek bir klima sistemi olarak gittikçe gelişen vekarmaşıklaşan bina şartları ihtiyacına cevap verebilmiktedir.

6 7



H a v a S o ğ u t m a l ı K o n d e n s e r I n i t e s i

D e ğ i ş i k T i p t e v e K a p a s i t e d eh a n e o i I

Inverter kontrollü VRV klima cihazlarının hava soğutmalı kondenser ünitesi ( dış ünite ) iletek soğutucu boru sistemine bağlanan değişik kapasitede ve tipte 10 HP'lik dış ünitelere 16faneoil ( iç ünite ),30 HP'lik dış ünitelere 30 faneoil ( iç ünite ) bağlamak mümkündür.Modüler bir yapıya sahip olan kondenser üniteleri,gelişmiş faneoiller ve buna

bağlı kontrol sistemi ile farklı boyuttaki;çok kath,geniş hacimli,küçük binalar gibi,çeşitliözelliklerdeki binaları klimatize etmek mümkündür.

6 8



10 FTP'lik VRV dış ünitesine maksimum 16 iç bağlanabilir.30 HP'lik VRV Plus serisi dışünitesine 30 iç ünite bağlanabilir.Her bir iç ünite bağımsız kontrol edilebilir.Çok değişkenli Pl(proportional Integral/Oransal İntegral) kontrol sistemi kullanılır.Bu sistemde hem küçük hemgeniş alanlarda kesin kontrolü sağlamak için kontrol adımlarını küçültmek amacı ile soğutucu

basınç sensörleri kullanılarak inverter ve On/Off kontrol kompresörlerine ek kontrolsağlanır.Şimdi bu kontrolün nasıl sağlandığına bakalım.

7 0



Bildiğiniz gibi su soğutma grubu,kazan,fan-coil ve klima santrali sisteminde;sabit sıcaklıktakisu (soğuk veva sıcak) guruptan tan-coil ve k-lima santrali bataryalarına gönderilir.Suyunsıcaklığı soğutma grubu ve kazan tarafından sabit tutulur.VRV sistem de aynı prensiple

çalışır.VRV sistem dış ünitesi sabit evaporasyon ve kondenzasyon sıcaklığında iç ünitelereakışkan gönderilir Dış ünite akışkanın kondenzasyon ve evaporasyon sıcaklıklarını sabittutacak bir kapasitede çalışır Sulu sistemlerden farklı olarak VRV fan-eoiller ( iç üniteleri ) bağımsız çalışma olanağına ve yüksek kapasite kontrol hassasiyetine sahiptir.

71



Şimdi VRV sistemindeki iç ünite ve dış ünitenin basit yapısını ve soğutma operasyonuesasındaki kapasite kontrol prosesini inceleyelim.VRV iç üniteleridir fan,bir serpantiüç adettermistör.oransal vana ve bir mikroprosesörden ibarettir.

7 2



Dış ünitre ise,fan,serpantin,termistörler,mikroprosesör,kapasiteyi kontrol edebilen ve değişen yüklere göre hemen harakete geçebilen inverter kompresör ve oransal vana ile donatılmıştır

7 3



Tç ünitedeki -i adet termistörden, Tl ve T2 termislörleri akışkan sıcaklığını, girişte (Tl) veçıkışda (T2) sürekli ölçer, (T3) termiztörü de hava dönüş sıcaklığınıölçer, mikroprosesöregönderir.Mikroprosesör bu bilgileri irdeler, olması gereken hava dönüş sıcaklığı ile mukayeseederek aradaki sıcaklık farkına «öre oda sıcaklığının arttığına veva azaldığına karar verir.

7 4



Mikroprosesör Tl ve T2 termistörleri arasındaki sıcaklık farkını hesap ederek, dönüş havasıcaklık farkı oranındaki istenilen akışkan debisini hesap eder Buna göre, oransal vanayıihtiyaca uygun açarak optimum akışkan debisini temin eder Dış ünite de bu şartlara göre sabitevaporasyon ve kondenzasyon sıcaklıklarını temin eder

7 5



KON I KOI

5 HP DIS I NİTE

6 11/: - 30 11/13 kiK İcmc

(İNİ KOI

5 HP'lik dış ünite, tek bir inventer kompresör ile farklı kapasitelerde çalışır. 5HP'lik dış ünite30Hz ile 116 Hz arasında 13 kademede minimum %26 kompresör kapasitesinde çalışabilir.

76



8 ve 10 HP'lik dış üniteler, bir kompresör inverter, bir kompresör unlouder olmak üzere ikikompresörlüdür Bu iki kompresörün birlikte çalışmasıyla 21 kademede farklı kapasiteyleçalışabilirler. 8HP'de min.% 18 kompresör kapasitesinde lOHP'de min %15 kompresör kapasitesinde çalışır.

7 7



KON I KOI

s o ı , t ı ı ı ı ı; -\M \t

İ M ( . İ M I K

K VI 1 \ s | | |

Dış ünite,ısı değiştiricileri için kapasite kontrol fonksiyonunun geliştirilmesi ile minimum 0.8HP (2.2 KW ) maksimum 10 HP ( 28 KAV ) gücündeki iç ünitelerin bağımsız kontrolü

yapabilmektedir.Küçük kapasiteli iç ünitelerin çalışması durumunda by-pass valfı kontroledilerek ( On / Off ),5 HP'lik dış ünite için minimum % 16'da ,8-10 HP dış ünitelerde % 8 (0.9HP'lik iç ünite çalışırken ) ve

Sistemin bu kadar mükemmel ve hassas kontrol ediliyor olması,yıl bpyu klimatizasyon enerjisarfiyatında yüksek tasarruflar sağlamaktadır.

78



I /.[ \ s()( , l n ( l VKIŞKVNIJOKl I \M \S|

VRV SİSTEM

VRV sistemde ileri teknoloji,gelişmiş kontrol sayesinde kritik hat maksimum 100 metreakışkan borulaması yapılabümektedir.Geleneksel DX sistemlerdeki 30 ve 50 metrelik maksimum borulma uzunluklanna göre VRV sistem 10 katı uzunlukta borulama yapılmasınaolanak verir

8 0



I /I \ S () (, l II (t \hHOKl 1 VMASİ

I \ M S k \ \

I Z l \ S( )( , l II (I İİOKI I.AM V

AKIŞKAN DOM Şl

\ A(. \ I 1 I KSİ/1 l(.

AKI ŞK AN (.1 Kİ D O M Şl

\ A(. ^ I İt KS İ/ 1 İ(,İ

\ I /S I / \OI. Al..MA

^ V(, \ ^ IKK 1

^ \(; (.ı KI DÖN i si

Bilindiği üzere geleneksel sistemlerde bu borulama uzunluklarında çeşitli problemler olmasınedeniyle bu kadar uzun borulanıahır yapılmamaktadır.Uzun borulama,akışkan (likit ) geridönüşü ve yaş} veleısizliğine neden oluı.VRV sistem,soğutucu yağını kullanmak için yağkontrol sistemi ve soğutucu akış stabilizasyon mekanizmasını içeren otomatik kapasitedengeleme devreli PİD kontrol sistemi ile donatılmıştır Bu sistemler soğutucu yağınınhacmini yöneterek yükselmesini yada borularda birikmesini.aynı sistemdeki iç üniteler arasıseviye farkının neden olduğu hacimsel soğutucu azalmasını ve likit dönüşünü önler.Bu yenisistemler her soğutucu boru devresinde maksimum uzunluklara ve seviye farkına imkan

tanırlar

8 2



1 1 ( 1 \ K I S K W

KOMPKl SOK Di KDl (", I/ \M VN Vklsk V\ HORl

İ( İ \l )l k \ l M Ak I \

KOMI'KI SOK I \ \ I H K

DOM M

KOMI'KI SORDK VK1/ V

Yüksüz yol alma işlemini irdeleyelim Kompresör durduğu zaman,bu süre zarfında akışkan boru içinde kalmaktadır.Kompresör tam yükle çalışmaya başlarsa aşırı miktarlarda akışkangeri dönüşü sebebiyle kompresörde arızaya neden olur.

83



1 / I \ MM.I ! \ ( I \k

! > (> K i I \ \ | \ s |

K I İ l i . 5 ( 1 ( 1 /

\ Ol \ I M \

Bunu önlemek için VRV Sistemde her operasyonun ilk 1 dakikasında yüksüz yol almauygulanır. Yani inverter kompresör 30 Hz' lik min. Frekansta ve dış ünite oransal vana % 50açık pozisyonda çalıştırılır. Bu, akışkan sirkülasyonunu minimize eder ve akışkan geri dönüşüönlenmiş olur. İhtiyaca göre kompresör kademe kademe yükü arttırır.



Yağ yetersizliği problemi de yüksek verimli yağ ayırıcılar ve yağ geri dönüş operasyonu ileaşılmıştır. Sistemde her bir kompresör yüksek verimli yağ ayırıcısına sahiptir. ( % 70 verim)Kompresörü terkeden yağın % 70' i kompresör çıkışında akışkandan ayrıştırılır vekompresöre geri döner. Ancak buna mütekabil yağ ayırıcı verimi gaz akışının yavaşladığıtaktirde de düşmektedir. VRV Sistem sık sık düşük yüklerde ( kapasitede) çalışmaktadır. Yanidaha düşük akışkan hızlarında çalışma olmaktadır

8 5



j ( J \**,ti\

Tek başına yağ ayırıcı ile yağ yetersizliğinin önüne geçilememiş ve Japonya' da DAIKINfirması tarafından patenti alınan yağ geri dönüş sistemi geliştirilmiştir. Bu sistemde yağ gaz

borusu içinde asılı kalabilmektedir. Akışkan yüksek hızlarda hareket ederken, yağıkompresöre taşıyabilmektedir

8 6



Ancak akışkan hızı düştükçe, yağ boru iç yüzeyinde asılı kalmaktadır. VRV yağ geri dönüşsisteminde gaz borusu içine sıvı akışkan ( likit) gönderilmekte, böylece boru iç yüzeylerinde

biriken yağ tekrar kompresöre gönderilmektedir. Yağ geri dönüş operasyonu, sistemin ilk çalışmasından bir saat sonra devreye girmekte ve her sekiz saatte bir tekrarlanarak devametmektedir. Yağ geri dönüş işlemi 4 dakika kadar sürmektedir.

8 7



I / . I \ M H . l 1 1 ( 1 V K I . s k V \IÎOUI I VM ASI

İ l k ( V l . l S M A l ) V \

1 l-.kRAK

S () \ K V

II. »İR

V(, (,l U\ DON4 DAkİk V

«I- I \\ l \( I K

- \ ı B <>U I \ M \' I K I • K I \M \( I K <

Şimdi bu durumu daha detaylı irdeleyelim Soğutma ve ısıtma operasyonu sırasında dış ve içünitelerin fan ve oransal vana çalışmalarının kontrolü ile sıvı akışkan tamamen evaporasyon

yapmadan ve likit halinde gaz borusu içine gönderilmektedir. Böylece gaz borusu içinde biriken yağı sürükleyerek kompresöre geri göndermektedir. Bu işlem esnasında sıvının geri

dönüşü ihitimalinin olup olmadığını merak edebilir veya kuşku duyabilirsiniz. Bu husus ileilgili olarak şu şekilde önlem alınmıştır Dış ünitede, dizayn şartlan doğrultusunda yeterlikapasiteye sahip bir akümülatör vardır Akümülatöre bağlı kompresör emiş hattı borususıcaklığı sürekli kontrol edilmektedir Yağ geri kazanım işlemi başladıktan sonra eğer sıcaklıkta 10 C den daha fazla bir sıcaklık düşüşü gözlenirse yağ geri kazanım işlemiotomatikman hemen durdurulur

İşle bu üstün ve gelişmiş konlıol mekanizmaları sayesinde endüstrideki en gelişmiş ve tek direkt genleşmeli soğutma sisteminin geliştirilebilmesine ve sorunsuz olarak kullanılabilmesine imkan tanınmışın

88



BORILAMA

ve

BRANŞMAN SFÇIMI

89



HOUl 1 AM \

HU \\SM W Si (

\U I M T BOKl LAMA SİSİ İMİ

Geleneksel direkt genleşmeli soğutma sistemlerinde esaslı bir borulama hesabının yapılmasıkolay değildir.Bu konu belli bir bilgi ve deneyim ister Hatalı boru seçimi yağ yetersizliğine ve

düşük kapasitede çalışmaya neden olur VRV sistemde projelendirme zamanını azaltmak,projecilere kolaylık sağlamak, karmaşık hesaplamalardan kurtarmak amacıyla refnet borulamasistemi geliştirilmiştir Bu sayede boru ve branşman seçimi çok kolaydır ve hata yapılmasıönlenmektedir

90



Dış üniteden gelen boru ölçüşü ile karşılaştığı ilk branşman ölçüsü aynı olmaktadır.İç ünite ile branşman arasındaki boru ölçüsüiç ünitenin boru ölçüsü ile aynı oimaktadır.Branşmanlar arası boru ölçüsüde 3'e ayrılmaktadır.Branşmandan sonraki boru ölçüsünün ne olacağına karar vermek için hat üzerindeki iç ünitelerin toplam kapasitesi esas alınır.Her iç ve dış üniteninmodel kodu, o ünitenin kapasitesinin 100'e bölünmüş değerini ifade eder. Eğer branşmandansonraki hatta bağlanan iç ünitelerin kapasitesi 100'den (10000 Kcal/h) küçük ise boru çapları15.9 / 9.5 mm. Olacaktır(gaz/likid).Kapasite toplamı 100 ile 160 (10000 Kcal/h- 16000kcal/h) arasında ise 19.1/9.5 mm., 160'dan (16000 Kcal/h'dan) büyük ise 25.4/12.7 mm. boruÇaplan seçilecektir.Dış ünite tiplerine göre değişmekle birlikte sadece 2 tip branşman seçimi

yapılır.Aynı şekilde kollektör ile dağıtım yapılacağında da aynı kolaylıklar mevcuttur.Kollektör ile dış ünite arasında dış ünite boru ölçüsü, kollektörler ile iç üniteler arası iç ünite boru ölçüsü seçilir.Kollektör seçimi yapılrken 2 tip kollektörden bağlanacak içünite toplam kapasitesine göre seçim yapılır.

9 1



İÎORI I \MV

-i 1 M I ( İS \*.l \ M II I (. I Mİ I I ÎU. I

N I M İ I İ Î A C I \ N İ l l i

Branşman ve boru seçimleri dış ünite modellerine göre belirtilen kriterlere uygun basit olarak seçilebilir.Proje dizaynına ve tasarıma göre kollektör veya branşman seçimleri yapılarak

birlikte kullanılabilir.Tek dikkat edilecek husus, kollektörden sonra tekrar branşman (joint)

kullanılmamasına ve hem kollektörden sonra hem de branşmandan sonra 40 m. mesafeyiaşmamaktır.

9 2



KON I ROL

i k\M Ol \MASİSIT.Mİ

VRV sistemde önemli avantajlardan biriside süper kontrol sistemidir.Geliştirilmiş süper kablolama sistemi sayesinde 2'li sinyal kablosu ile tüm sistem kontrol edilebilmektedir.Her iç üniteye aksesuar olarak temin edilen kablolu uzaktan kontrol paneli veya sinyalreceiverilavesi ile kablosuz olarak uzakdan bağımsız kontrol imkanı vardır. Şartlara bağlıolarak tek bir merkezi kontrol panelinden 128 iç üniteyi kontrol etme imkanı vardır. Buna bir

baskılı devre ilava edilerek üniteler bina yönetim bilgisayarına bağlanabilir ve kontroledilebilir

94



I \l KJI I \SVRRl II

1973-PETROL KRİZİ

• 1979 - ENERJİ KORUMA YASASİ

• 1982 - VRV SİSTEMİ GELİŞTİRİLDİ

I M RJİ TASVRRl IIHAC İMNI 1 TASARRl IKOI AN MONTAJKi)\. W HAKİMKONIORN I RAHATLIK

VRV sisteminin yüksek enerji tasarrufu sağlamasının başlıca üç nedeni vardır:

1. Isı transferi için kullanılan enerjide tasarruf.2. Kısmi yüklerde yüksek verim3. Aşırı ısıtma ve soğutma engellenmiştir.

96



.J *

VRV sisteminin yüksek enerji tasarrufu sağlamasının başlıca üç nedeni vardır.

9 7



r.M'.K.M I AS \KKl II

1 . I S I 1 R A N S I K k l I C I X M İ . I . A M İ A N I M R J I I A S A R R l I I

( I H I L I R VRY S İ M İ M İSİMİMİ

I S I I \ S h !( S( K ı l I I (

W I \K

\ / \\(

4.7 k\Y 2.5 k\V

Birinci neden , VRV sistemi ısı transferi için kullanılan enerji miktarını azaltmıştır.Geleneksel ehiller sisteminde ısı taşıyıcı eleman olarak su kullanılırken,VRV sistemde direk soğutucu akışkan kullanılır. 1 kg su yaklaşık 5 kcal ısı enerjisi taşır, lkg soğutucu akışkan 49kcal ısı enerjisi taşır. Görüldüğü gibi, lkg başına soğutucu akışkanın taşıdığı ısı enerjisi suyagöre 10 kere daha fazladır. VRV sistem ısıyı taşımak için çok daha az enerji kullanır.

9 8



1 M- U.li I \S VüRl 11

2. AŞIRI ISI İMA VI SO(;i 1 MA I M, I I I I \ M İM İ R

" •i . H M

ı w ı K ı ı : R kOV| R(M

İkinci neden ; aşırı ısıtma ve soğutmanın önüne geçilmiştir. VRV sistemin, inverter kompresör oransal vana ve oldukça hassas kapasite kontrol sağlayan bir naikroprosesör içerdiğini daha önce belirtilmişti. VRV Sistemindeki komponentler sayesinde operasyonunher kademesinde mahal aşırı ısıtma ve soğutmanın önüne geçilmiştir. Aşırı ısınma ve soğumaengellendiğinde enerji tasarrufu sağlanmıştır.

99



m

Simde de VRV Sisteminde kısmi yüklerde yüksek verimin nasıl sağlandığını görelim.Burada kullanacağım "verimlilik 1" ifadesinin bütün bir sistem için kullanılacağını vesistemdekiHerhangi bir ünite için kullanılmayacağını hemen belirtelim.

Bir Chiller sistemi çoğunlukla verimli olarak kabul edilir. Bunun nedeni de Chıller'in

kendi verimidir. Bir Chiller in tek başına verimi bir VRV dış ünitesinden yüksektir. Ancak Böyle bir uygulama bizi yanıltır Durumu daha iyi anlayabilmek amacıyla,kısmi yük şartlarındaBir binanın iklimlendirilmesi için bir Chiller sisteminin tüm elemanları, Chiller ,soğuk su ( Susoğutmalıysa kondenser ) su pompalan ve Fan-coil ünitesi çalışmak zorundadır.

VRV Sisteminde, çalışan elemanlar ise iklimlendirilecek odadaki iç ünite ve bağlıolduğu dış ünitedir Dış ünitenin de hassas kapasite kontrolünü (2.1 Kw'hk yükü kontroledebildiğini) düşününce VRV Sistemin enerji tasarrufu sağlayan özelliği açıkça ortayaçıkmakladır

100



Özellikle büro, ofis olarak kullanılan binalarda, farklı firmaların farklı çalışma saatlerine bağlıolarak, iklimlendirme zamanlan da değişmekte, bağımsız çalışması gereken iç ünitelerinönemi de ortaya çıkmaktadır. Böyle binalarda da yukarıda ki örnekte gösterildiği gibi sisteminsadece bir kısmına ihtiyaç duyulacağı durumlar genelde daha fazla olacaktır. Ayrıca çok katlı

büyük ofis binalarında VRV sistemin hassas zone kontrolünün yapılabilmesine olanak

sağlaması da enerji tasarrufuna çok büyük katkı sağlamaktadır.

101



Dünyamızın ve ülkemizin enerji kaynaklarının giderek azaldığını hepimiz biliyoruz. Azalan bu kaynaklan her alanda en verimli şekilde kullanmak bizlerin sorumluluğunda. Gelecek

nesillere daha çok kaynak ve daha güzel bir dünya bırakabilmek için buna mecburuz.

KAYNAK (1) DA1K1N INDUSTRIES,!,TD -1999

102



ENERJİ VERİMİ VE KONFOR İÇİN İSI GERİ KAZAN1ML1 HAVALANDIRMA ÜNİTESİ (Heat Reclaim Ventilation)

Son yıllarda klima sistemlerinde enerji tasarrufunun ve sistem veriminin arttırılması ön planaçıkmıştır. Enerji tasarrufu ve verime ilave olarak uygulama ve işletme kolaylıkları klimasisteminin yerlerine bireysel, bağımsız kontrole olanak veren klima sistemlerinin kullanımınadoğru hızlı bir geçiş bulunmaktadır. Bireysel bağımsız klima sistemlerinin en çok kullanılmasına

olanak sağlayan cihazlar . split. multy-split ve yeni merkezi sistem olarak adlandırılan VRV (veriable refrigerant volume) cihazlarıdır. Klima sisteminde bu tür cihazların kullanılmasıdurumunda ısıtma ve soğutma ihtiyacını bağımsız kontrolle karşılamakla birlikte bu cihazlar

birkaç istisna dışında iç hava ile çalışan cihazlardır. Binada iç hava kalitesinin korunmasıdüşünüldüğü zaman havalandırma yapılması gündeme gelmektedir. Çünkü çalışma ve yaşamaortamı düşünüldüğü zaman ısıl konforla birlikte iç hava kalitesi de önem kazanmaktadır.Daikin'in üretmiş olduğu ve son modellerinde bir çok yenilikler yaptığı ısı geri kazanımlıhavalandırma HRV (heat reclaim vantilation) üniteleri, bu tür cihazların kullanıldığı klimasistemlerinde hem lokal olarak havalandırma yapmak, hem de dışarıdan alınan havayı iç havaşartlarına yaklaştırarak enerji kaybını geri kazanarak klima yükünü azaltmak amacı ile üretilmişhavalandırma üniteleridir.

HRV cihazlar kendi kumandaları üzerinde ısıtma, soğutma ve by-pass modunda bağımsızolarak kullanılma özelliğinin yanı sıra Sky-Air ve VRV serisi cihazlarla birlikte merkezi olarak tek bir kumandadan çalıştırılıp durdurulma olanağına sahip cihazlar olması, klima sisteminin vehavalandırma ünitesinin birlikte kombine çalışması olanağını sağlamaktadır.

Heat Exchange ModeHeaiexch«ng«

30.6*062-y.RHExh«u*tmir

Air «xnausl lam

70%RH , 1Outdoor *-air întoke

27.4-C63V.RHSupply «İr>63V.RHSut

y fan

(Coolng tvason)

Ouldoor «ir ternperalure sto&or Room lomporatur© sensor

26*CD 5O%.RH

Retum «ir

BypassMode (Cooling or Heating by outdoor air)

H«at exchange element

26-CExhau«.t ai

2O°CSuppty air

(lntt#rrnt»dtale »etson)

air t«mporatur« sensor Indoor mır lemperaturo «>nsor

Rotum air

103



\

il • Lovoperatırig

' ' " • ' ~ ~ T - ~ ~ ' ^ t

î Oııtrtoor«jfternperatgrç sçnaor

\ îif* Rever»«d mounting 's possıbf» N

x

Owct cönneotîon fl«ng» ,

\

<4; AirfilMr-lonjf life fi lt«r

Coilıng hook

_ _ — '

';I

• / '

r-

I ]

\

'6- printRd otrcuit board

/ Switch box/ : ' — " • • • " ' ™ p

1 Malntenance cover

' ı j ; ln»p«(ctioo hole on c«iling

\ • • ••

AH Şupiply fin

\ Hedt excH«loûe* «(«meni

KONTROL VE YÖNETİMDAIKIN BİNA KLİMALAND1RMA KONTROL SİSTEMLERİ (DBACS)D-BACS bilgisayarla, kullanımı kolay yönetim sistemleridir Yönetim sistemleri bilgisayar monütöründe, orta ve büyük ölçekli binalarda verimliliği artırmak amacı ile dizayn edilmiştir.Bu yönetim sistemi ile enerji yönetimi, bakım, montaj kontrolleri, arıza tanımları, ısı gerikazanım üniteleri kontrolleri, fanlar ve hatta ışıklandırma sistemleri bile kontrol etmek mümkündür ayrıca tek bir bilgisayar monütöründen 1024 iç ünite kontrol edilebilir.

L04



DİREK GENLEŞMELİ SİSTEMLERDESU KAYNAKLİ ISI POMPASI CİHAZLARI

Form AŞ.-Makine Müh.TUNÇ KORUN

Özet: Su kaynaklı ısı pompası sistemleri, ünitelerin kondenser tarafının su ile soğutulduğusistemlere verilen genel tariftir. Genel amaçları bir uygulamadaki kondenser atık enerjisininsistemin diğer bir noktasında ihtiyaç halinde kullanılabilmesini sağlamaktır. Bu enerjinintoprak veya deniz-göl gibi sonsuz enerji kaynaklarına bağlanabilmesi ile ortaya hem soğutmahem de ısıtmanın normalin çok üstünde verim seviyeleri ile gerçekleştirilebildiği sitemler çıkmaktadır. Yazıda sistemin ve ilgili cihazların açıklaması ile sistemin avantaj veuygulamalarından bahsedilmektedir.

Direk genleşmeli olarak çalışan cihazları kondenser kullanımları açısından 2 guruba

ayırmak mümkündür ; hava soğutmalı kondenserli ve su soğutmalı kondenserli. Su soğutmalıüniteler genelde ısı pompası şeklinde kullanılır ve Su Kaynaklı Isı Pompalan (Water SourceHeat Pumps) olarak adlandırılır.

Su Kaynaklı Isı Pompası cihazları farklı kapasitelerde olmakla birlikte, tüm ünitelerdedirek genleşmeli evaporatör ve fanı, kompresör, elektrik panosu, hava filtresi ve su soğutmalıkondenser eşanjörü mevcuttur. Her bir ünite bağlı olduğu termostattan aldığı ısıtma yadasoğutma isteğine göre çalışarak, ortama istenilen soğutma veya ısıtmayı yapar. Bu nedenlesistem tıpkı bir 4 borulu fancoil gibi, ortamın her tip isteğine her an cevap verebilecek veistenilen oda koşulunu yıl boyunca sürekli sağlayabilecek imkandadır. Bu sırada ortaya çıkanatık enerji ise cihazın kondenserinden geçmekte olan suya aktarılır.

Sistemde tüm kondenserlerin birbirine tek bir su hattı ile bağlandığı bir kapalı devre bulunmaktadır. Bu devrede çevrilen su tüm ünitelere eşit sıcaklıkta dağılır. Ünitelerin çalışmakonumlarına göre çıkış suyu sıcaklıkları değişiklik gösterir. Ortama ısıtma yapan ünitelerdekondenser çıkış suyu 5 c civarında soğumakta, ortama soğutma yapmakta olan ünitelerde isekondenser çıkış suyu 5 c civarında ısınmaktadır. Sonuçta tüm ünitelerden çıkan sular birleşipkarışarak tek bir ortak değere gelir.

Tüm ünitelerin Soğutmaya çalıştığı bir sistemde kondenser suyu 5 c artar, tümünitelerin Isıtmaya çalıştığı bir sistemde ise kondenser suyu 5 c azalır. Sisteminavantajlarından biri bu noktada ortaya çıkmaktadır; modern binalarda günümüzdeki birçok

uygulamada bina içinde ısıtma ve soğutma aynı anda ortaya çıkmaktadır. İş merkezlerindeçalışan yoğun elektronik alet ve insan, bilgisayar odaları, mutfaklar, toplantı odalarımevsimlerden bağımsız olarak ısıtma-soğutma yükleri yaratırlar. Bu nedenle birçok zamancihazlardan çıkan suların karışımı hiçbir ek enerji katılmadan tekrar sisteme yollanabilecek konumda ortaya çıkmaktadır.

105



Kapalı devre kondenser su devresi çevrimi, ünitelere yollanan su sıcaklığı olarak,genelde 20 c ile 30 c değerleri arasında salınım da bırakılır. Sistemdeki soğutma yapan üniteadedi arttıkça ve tüm sistem soğutmaya dönüştükçe sistem su sıcaklığı 30 c değerlerine,ısıtma yapan ünitelerin sayısı arttıkça da 15 c değerlerine ulaşılır. Bu noktada sistem suyunu

bu değerlerin içinde tutabilmek için gerekli olan enerji transferini sağlamak için 2 ana sistem mevcuttur,

A) Klasik sistem ; Kapalı devre su hattına bağlanacak bir Soğutma Kulesi ve küçük boyutlu bir Kazan ünitesi, sistemin kapalı çevrim özelliğini bozmadan, sistem suyunu arzu edilendeğerlerin içinde tutacak şekilde devreye girip çıkarlar. Üniteler genelde birbirlerine ters

çalışarak (Özellikle kışın) su koşullarını limit dışına çıkartmadığından hem kule hem dekazan seçimi binanın özelliklerine bakılarak normalden daha küçük boyutta seçilir. Buuygulama ile hem kazan dairesi hem de dışarıda kaplanan alan diğer sistemlere oranladaha az olacaktır.Sistemin yaz soğutma verimliliği gene su soğutmalı sistemlerde olduğu gibi dış hava Yaş termometre değerine bağımlı olacaktır Sistemin ısıtma verimliliği ise su soğutmalı heatpump olmasından dolayı kondensere temin edeceğimiz suyun sıcaklığına bağımlıolacaktır. Bu suyun sıcaklığı da bizim kontrolümüzde olacağından cihazı istediğimiz

verim seviyesinde ısıtmaya çalıştırmak mümkündür. Sistem su sıcaklığı kış döneminde20 c ile 25 c mertebelerinde tutulduğu taktirde elde edilecek ısıtma verimi COP olarak 4 - 5 mertebelerindedir. Bu sıcaklık seviyesi binadaki bazı ünitelerin sürekli soğutmaya

çalışacağı da düşünülürse hiç kazan kullanmadan sağlanabilecek seviyelerdir. Bu sayedesu kaynaklı ısı pompası cihazları kışın, en verimli ısıtma sistemlerinden biri olarak ortayaçıkmaktadır.

B) Doğal enerji sistemi ; Diğer bir sistem ise atmak istediğimiz enerjiyi doğada bulunansonsuz diye nitelendirebileceğimiz doğal ısı kaynaklarını kullanarak çözmektir.Toprak altına 3 metre kadar inildiğinde sıcaklık yaz - kış çok az bir farklılık göstermekte ve sonsuz bir kaynak sağlamaktadır. İskandinav ülkelerinde, Kanada ve Amerika datoprak altına yatay veya dikey döşenmiş borular ile enerji temini, 50 yıla yakın süredir kullanılmakta olan ve milyonlarca ünitenin çalışır vaziyette olduğu örnekler içermektedir.Genel uygulama, kullanılacak üniteler için gerekli olan toplam enerji atımına ve toprak

yapısına uygun olarak hesaplanan polietilen boru lamanın toprak altına yerleştirilmesi ve bunun içinden sistem suyunun sirküle edilmesidir.Her türlü su benzer bir enerji imkanı oluşturmaktadır. Denizler, göller, nehirler, toprak altı su akıntıları veya kaynakları enerjinin atılıp alınmasını sağlayabilirler. Bu tip uygulamalarda genelde ara bir eşanjör kullanılarak iki su birbirine karıştırılmaz. Bu tipuygulamalar ülkemizde de merkezi sistemler bazında çeşitli yerlerde yapılmış ve çalışır haldedir. Yurt dışında ise özellikle ısıtma amaçlı olarak çok büyük boyutlu kolektif kullanım örnekleri mevcuttur.

106



Doğal enerjinin kuHanımının getirdiği avantajlar ise, kazan dairesinin çok küçülmesi, binadışında hiçbir cihaz olmaması, düşük ve stabil sistem su sıcaklığı sayesinde çok yüksek

verim olarak ortaya çıkacaktır.

Genel sistem olarak kullanımlara bakıldığında, su kaynaklı ısı pompasıuygulamalarının yukarıda anlatılan tüm şekillerde, küçük tek cihazlı ev uygulamalarından

yaklaşık 1500 adet cihazın aynı kapalı devre su hattına bağlı olduğu 50 katlı iş merkezlerinekadar çok geniş bir kullanım alanı bulduğunu görüyoruz. Oldukça uzun bir geçmişe sahipolan uygulama örnekleri sayesinde diğer sistemlere göre verimliliği birçok kez ispat edilmiş.

Amerika'daki kullanım grafiklerine de bakıldığında, normal klima sistemlerindeki kullanımartışının oldukça üzerinde bir kullanım artışı oluştuğu görülmektedir. Birçok kullanıcı daha

yüksek verim değerlerinden dolayı bu sisteme doğru dönmektedir.

Türkiye dede su kaynaklı ısı pompası sistemi, İstanbul da yüksek katlı bir iş merkezi ve alışveriş merkezinde klasik sistem bazında (kule ve kazan ile) uygulanmış ve ilk kışsezonunu tamamlamıştır. Özellikle yurt dışı kaynaklı mekanik projeler sayesindeTürkiye'deki kullanım isteği de sürekli artış göstermektedir.

Direk genleşmeli sistemlerin genel avantajlarına ek olarak, Su kaynaklı ısı pompalarıiçin söylenebilecek avantajlar şu şekildedir ,

İsıtma ve soğutmayı her an sağlayabilmesi sayesinde 4 borulu fancoil konforuBinada daha iyi zonlama imkanıÖzellikle geçiş mevsimlerinde ve modern binalarda kış boyunca ortaya çıkansoğutma ve ısıtma isteklerini, birbirlerinin atık enerjisini kullanarak verimli bir şekilde karşılamaDaha küçük bir kazan dairesi ihtiyacıIsıtmada hava soğutmalı ünitelere kıyasla çok daha yüksek enerji verimi

- Isıtmada dış hava şartlarından etkilenmeden sabit verim ve kapasite- Toprak veya Deniz kaynaklı sistemlerde ,

Daha da az bina içi yer ihtiyacı,/- Soğutmada çok yüksek verim imkanı

Minimum yardımcı cihaz ve ekipmanMinimum genel elektrik harcaması

Direk genleşmeli sistemler arasında Su Kaynaklı Isı Pompası cihazları, geniş çeşitleri ve enerji tasarruf imkanları ile gelişmekte olan teknolojinin en iyi örneklerinden biridir. Gittikçe artan kullanıma sahip olan bu ünitelerin Türkiye dede kullanımınınhızla artacağını tahmin etmekteyiz.

107



SU KAYNAKLI ISI POMPALARI(WATER SOURCE HEAT PUMPS)

CİHAZLARININ BAKIM ONARIM VE SÜPERVİZYONHİZMETLERİ

MAYA PLAZA - MAYADROMTEKNİK MD. MUAVİNİSEMİH YILMA2TÛRK

Biz Maya grubu olarak Etiler Akatlar'da bulunan tower ve alışveriş merkezi'ndekullandığımız heat-pump cihazlarını tercih etmemizdeki yegane sebep; tower ve çarşıiçerisinde azami derecede gerek ısıtma gerekse soğutma konforunu ortak mahaller vedükkanlar içerisindeki aşın ısı transferlerini ortadan kaldırarak, hem enerji tasarrufunuhem de lüzumsuz kullanmayı ortadan kaldırarak ihtiyaç olunduğu zaman devreye

alınmak suretiyle azami derecede konforu sağlamaktır Sistemler diğer klasik sistemler gibi değildir.Şöyleki yaz ve kış pozisyonlarınageçerken kazan dairelerinde çeşitli vanaların açılması veya kapanması gibi olaylar olmayıp yazın bile daha çok ıstnabilmeliyim veya soğuk havalarda bile üşümetiyimsenaryosunu uygulayabilme olanağından faydalantlabilmesidir

Burada önemli olan otomasyon veya martuel olarak loop sistemlerinde dolaşansuyun istenilen değerde sabit olarak tutulabilmesi olayıdır.

1. Loop suyu2. Soğutma kulesi3 Filtre ( su ve hava)4. Elektrik

Bu dört maddeye dikkat edilmesi durumunda ve bakım,onanm,montaj esaslarınauyumlu yapılması halinde cihazların sıhhatli.uzun ömürlü ve sorun çıkarmadançalışabilmesini sağlayabiliriz.

Montajı yapılan ve bir yaz bir de kış dönemi geçirdiğimiz bu cihazlarımda yaşadığımız problemlerimizi aşağıdaki maddelerde sıralayabiliriz:

1. Montaj hatalan,flexibil bonılannın bağlantılarının iyi yapılamamış olması,2 Kullanılan motorlu ve basınç vanalarının yanlış veya gözden kaçarak

sabitlendirilmesi,3 Cihaz montajı yapıldıktan sonra kompresör ayaklarının gevşetilmemesi ve

dolayı sı ile sonradan cihazların devreye alındığında aşın ses çıkararak çalışması

4. Drenaj bağlantılarının yanlış ve önemsenmeden yapılması,5 Elektrik! olayların (tam değerinde voltajın verilememesi) voltaj problemi$u ana kadar çarşı binamızda bulunan 350 adete yakın olan bu cihazlarımız,

gerektiği önemi ve teknik elemanlarımız ile yaptığımız onarımı zamanında ve

vrv-değişken debili soğutma

Documents

Transcript of vrv-değişken debili soğutma