Vormen in veelvoud: bebouwingslinten in Waarder - Lange Weide
-
Upload
sophie-visser -
Category
Environment
-
view
204 -
download
0
Transcript of Vormen in veelvoud: bebouwingslinten in Waarder - Lange Weide
Vormen in veelvoud:
Bebouwingslinten Waarder-Lange Weide (Hoogeind, Laageind, Oosteinde, Westeinde)
Sophie Visser15 juni 2011
Meedenkavond voor bewonersKwaliteitsimpuls voor bebouwingslinten
Landschapsbeheer Zuid-Holland & Gemeente Bodegraven-Reeuwijk
Waar komen de vormen vandaan? => Begin met rivieren en klei …
- begaanbaar & bereikbaar-stevige oeverwallen
Cultuurhistorische kaart Zuid-Holland AHN
….. te beginnen met de Oude Rijn
-Bekenes (veel) eerder => blokvormige verkaveling!
- ‘Kromme Kamp’ Waarder => motteburcht / vluchtheuvel?- 9e / 10e eeuw i.v.m. Vikingen?- 1108 ridder Giselbert van Werdere (Waarder)
Bekenes
Laagveen met broekbos
Eerst rooien, dan sloten (en kaden)
Veen en hun ontginning
Links broekbos, rechts ontgonnen
Ontginning vanaf een ontginningsbasis - rivier of wetering- achter-/zijkade
Altijd haaks erop => volgorde ontginningen!
Bepaalde kaveldiepte(n)-Vaak ca. 1250 meter (6 voorling)-Evt. meer (oudste, langs rivieren)-Evt. varierend (restontginning)
Bepaalde kavelbreedte-110 meter + sloten aan weerszij
Oppervlak: ca. 14 hectare
Ontginning Waarder ca. 1100-vanuit Oude Rijn => eerst Korte Waarder -dan langs Oude Wetering -Maar: hoezo langs Westeinde/Oosteinde?!
-Stichtse ontginning: Kapittel van St. Marie-13e eeuw bij Johannieterorde => ‘Hof van Waarder’
X
XX
X
XX
Lange Weide (‘Kustwic’): ca. 1266
-met Korte Hoeven en Ruige Weide (‘Bisschopswey’)-door de bisschop van Utrecht-middenin, langs verlengde van scheiding Stein-Hekendorp
Hollandsveen
‘Wierinxsloot’Stein (nog Stichts) X‘De hoek van Holland’
Wiltenburg (‘Voirburch’)
XX
XX
X
X
X
Vanaf ca. 1330:
-beheer(ste) afwatering (sluisjes)-alle afwatering naar Hollandse IJssel
1363-1367-Kosterwetering en – dijk ´Oude Waarder Sluysvaart´ => Westeind en Oosteind!
- Enkele en Dubbele Wiericke (van Oude Rijn => Holl. IJssel) - beide deels dubbel : >1 wetering naast elkaar -afsplitsing Negen- en Elfviertel -scheepvaart over Dubbele => => ontstaan Driebruggen
Hogebrug Nieuwerbrug
Kerkepad Waarder: vanaf heel vroeg!
De Dubbele Wiericke => scheepvaart en ontstaan o.a. Driebruggen
1450-1650
-Deels naar Oude Rijn-Poldermolens!
Polder Weipoort (voor Lange Weide)
Polderkaart 1615 HH Rijnland, met o.a. boerderijlinten
Opmerkelijk in Oosteind Waarder
1 boerderij N van Oosteind => ´oeverwal´ => weg in 1647!
3 boerderijen Z van Oosteind => waarom?!
-inundaties: Lange Weide!-Fort Wierickerschans -Aanleg Prinsendijk (tevens slaperdijk voor Holland)
1672 – Fransen in aantocht => (Oude) Hollandse Waterlinie!
Bij molen Gravekoop Bij molen Oukoop
De dubbele Enkele Wiericke en de Prinsendijk
Kaart Enkele Wiericke 1679: na de Prinsendijk (bruggetje weg!)
Kaart Enkele Wiericke 1654: vóór de Prinsendijk (en slaperdijk)
Gevolgen van oorlogen: Stichts-Hollandse 1345 – 1528 Fransen 1672
Stichts-Hollandse oorlog 1374Bestaansmiddelen eind 15e eeuw
‘visschen, vogelen, hennip, weynich haver, met koeyen’
In 1494 t.o.v. 1477 ‘twee delen armer’
Oorzaken ‘groote brantschattingen, contribueren in de oorlogen’ ook muizenplaag
Onderzoeken Waarder in 1494 en 1514:
1673Kaart bij verzoek polders Lange Weideen Ruige Weide om vrijstelling van Belastingen van Rijnland
Reden: schade door oorlogshandelingen, met name door de inundaties in juni 1672
Waarder:-Ook onder water gestaan-Veel woningen verbrand, idem Hof van Waarder
Gevolgen van oorlogen: Fransen 1672
Bebouwing eerst aan 1 kant van de weg!
1615 ca. 1900
Boerderijerven (1)
-lang m.n. functioneel-Moestuin-hout => (knot)bomen houtsingels -tegen de zon-tegen de wind-m.n. siertuin bij ´rijkeren´ en vanaf 19e eeuw
Laageind 15
Westeind 39
Boerderijerven (2)
Oude hennepwerf in Waarder (1980)?
Boerderijerven (3) : 15e – 18e eeuw => Hennepwerven (touw)
Boerderijerven (4) – Groei ´onbewoonde gebouwen´ => tussen1899 en 1930 ca. 16 maal zo groot!
Groei woningen 1879 – 1930 => Waarder ca. : ca. 1,4 x zo hoog Lange Ruige Weide: ca. 1,5 x zo hoog
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
1899 1909 1920 1930Inde
x on
bew
oond
e pa
nden
(t.o
.v. 1
899)
Steden-totaal
Platteland-totaal
Reeuw ijk-West'
Reeuw ijk-Oost'
Laageind
Groendijck/Westeindevanuit Driebruggen
… maar ook veel ander groen!
… en terugkerend naar Custwyc …………….
Ca. 1895
Ca. 1955
Dank u wel!