RIMSKE LEGIJE I RIMSKA LEGIONARSKA UTVRĐENJA OD 27 GOD.P.N.E. DO 378 GOD.N.E.

Elementi legionarskog kampa

Svaka legija je bila odgovorna za konstruisanje svog utvrđenja. U tu svrhu angažovani su radnici i majstori raznih specijalnosti kako bi logor stavljen u punu funkciju. Svi izvođači su bili pod komandom i nadzorom praefectus castrorum, iskusnog oficira u rangu centuriona. Legionari i vojnici su takođe učestvovali u čišćenju terena i izgradnji logora. Površina koju je zahvatalo utvrđenje nije bila strogo propisana to je pre svega zavisilo od njegove namene i od veličine jedinice koja je u njemu boravila. Navešćemo samo primere jedinice stacionirane u Nijmegenu u logoru površine 16,5 ha. i druge koja je bila bazirana u Bonu čija površina logora je bila čak 27,5 ha. Obe jedinice bile su na teritoriji tadašnje provincije Germania Inferior tokom I veka n.e. Prvi rimski logori bili su od jednostavnih zemljanih nasipa na kojima su postavljene prepreke i barijere u vidu drvenog kolja ili balvana. Oko logorske baze mogao je, i najčešće je i bio kopan rov čija izbačena zemlja je i korišćena u svrhu izrade nasipa. Od vremena Avgusta možemo govoriti o pojavi utvrdjenja od čvršćih materijala kamena i cigle povezanih malterom.Startna tačka pri izgradnji kampa bila je raskrsnica (locus gramae) dva osnovna puta u utvrđenju Via principalis;via praetoria i via decumana. Svako utvrđenje je imalo četiri kapije po jednu na svakoj strani i četiri ulice u unutrašnjosti koje su se sekle pod pravim uglom.

Via Principia je bila ulica koja je išla sredinom unutrašnjosti utvrde, via Sagularis put koji je išao uz same zidine kako bi se bolje reagovalo u slučaju napada, Higinije ovaj put naziva intervallum, Via Praetoria je ulica koja je išla od glavne kapije Porta praetoria do ulaza u zgradu glavnog štaba. Via quintana je bila unutrašnja ulica koja nije povezana ni sa jednom kapijom, Via Decumana je bila ulica koja ide od kapije Porta Decumana do zadnjeg dela utvrđenja. Ulice i putevi su bili obično širine 7-8 m. nasipani šljunkom preko kojeg je rađena kaldrma dok je sa strane rađen kanal za drenažu otpadne vode (cloaka). U normalnim mirnodopskim uslovima građen je i podzemni odvodni kanal.

Ukrštanje glavnih ulica delilo je unutrašnjost utvrđenja na pet glavnih zona. Prednja zona od kapije Porta Praetoria do via Principalis bila je poznata kao Praetentura i ona je bila prepolovljena Via praetoriom na levu i desnu zonu . Slično tome, zadnja strana od Porta decumana do via quintana bila je poznata kao Retentura i prepolovljena na sličan način Via Decumana-om. Leva, šira centralna zona u ,,sendviču,, između Via principalis i Via quintana bila je poznata pod imenom latera praetorii u prevodu ,,krila praetoriuma,, zato što su okolni objekti bili postavljeni po krilima oko komandantovog štaba. Kod većine utvrđenja centralna zona je

1

imala dva bloka ili scamna postavljenih po dubini. Jedan scamnum je stajao prema Via principalis dok je drugi bio okrenut prema Via quintana. Ovo se najbolje vidi na planu gde praetorium leži odmah iza principia. To je obično bio prostor gde su locirane žitnice (horrea) i radionice (fabrica) dok je strana desno od principia bio rezervisan za prestižnu prvu kohortu. Retentura je obično bila jedan scamnum po dubini i u njemu su bile smeštene barake za četiri kohorte sa spoljne ili obestrane via decumana. Praetentura , je sa druge strane, imala dva ili tri bloka scamna, po dubini.Prvi od njih je, slično kao i kod retentura-e sadržao je blokove baraka za četiri kohorte. Na većini lokaliteta gde su pretpostavljeni ili uočeni ostaci rimskih utvrda zapaženo je postojanje thermae ili kompleksa kupatila koje su zauzimali jedan dobar deo utvrđenog prostora što govori u prilog kakav su značaj imale kao infrastruktura.

Razvijeni od prvobitnog tipa poljskog utvrđenja legijskih kampova, rani oblici utvrde imali su kapiju i ogradu izrađenu od drveta oko kojih se nalazio jedan ili dva opkopa u vidu šančeva. Kasnijim razvojem jednostavni ,,V,, šanac dubine 2m. i širine 5-6 m. postaje neka vrsta standarda. Materijal koji je izbacivan iz šanca spolja je formirao nizak zaravnjen sloj kontraeskarpe nasipa. U tvrđavama koje su egzistirale tokom I v.n.e. bedemi su bili hrpa naslaga materijala mešavina zemlje i šljunka. Baza je imala širinu 4-5 m. sa prednjim nagibom visine oko 3m. dok je na vrhu postojala staza za kretanje straže. Stručnjaci koji su istraživali ovu oblast smatraju da ovo predstavlja neki tip rimskog standarda čiji su parametri bili izraženi u stopama (1 rimska stopa=29,5 cm.) Tako je praksa rimskih graditelja bila da je linearna zona bedema iznosila oko 20 stopa (6m.). Bedem je mogao biti ojačan trskom ili nekom vrstom drvenih greda, primera radi za utvrđenje površine 20 ha. Dužina bedema je iznosila 1,8 km. Nakon ovih radova koji su znali da potraju mesecima i koji bi stvorili kompaktnost bedema, od sredine I v.n.e. počelo se sa praksom da se formira vertikalna fasada na kojoj bi kasnije bio građen kameni zid. Drvene stražarske kule postavljane su na sve četiri kapije dok su ostale pozicionirane na preostala četiri ugla ili na samom bedemu u na određenim razmacima. U pojedinim slučajevima iznad kapija su građene drvene kule sa velikim platformama pokrivene krovom ponekad i bez njega.

Fortifikacije rimskih kampova uglavnom su imale dva osnovna elementa spoljašnje odbrane: 1. jednostavni ,,V,, rov ili više suvih ,,V,,rovova oko utvrđenja2. zidovi (vallum) Kao dodatne prepreke napadaču na dnu rova ili po njegovim ivicama, kako je poznato iz

pisanih izvora, mogli su biti postavljeni zašiljeni kočevi (stimuli;cippi;liliae)U većini slučajeva vallum je konstruisan od zemlje izbačene iz rovova. Unutra i spolja zid je

stabilizovan trščanom konstrukcijom a vrh zida je bio obezbeđen drvenim palisadama. Ako je formacija nameravala da ostane duži vremenski period u istom utvrđenju ovaj zid je zamenjivan solidnjim zemljano drvenim zidom. Drvena konstrukcija koja se sastojala od dva reda paralelno poređenih i međusobno povezanih debala ispunjavana je nabijenom zemljom. Ovakav zid bio širine od oko 3m ili 10 rimskih pedesa. Sa spoljne strane nalazio se drveni parapet (lorica) opremljen krenelurama za zaštitu boraca (pinnae). Tek nakon dugog boravka na tom mestu ovakav vid fortifikacija zamenjivan kamenim zidovima kojima su u uglovima dodavani tornjevi kako bi se pojačala odbrana. Kapije su pokrivane parapet platformama koje su obično flankirane sa dva tornja,takođe je u svrhu bolje zaštite kapije mogao biti iskopan i kraći rov (titulum).

Principia Zauzimala je centralnu poziciju u svakom utvrđenju i imala neku ulogu rimskog foruma nalik

gradovima. U unutrašnjem delu zgrade nalazilo se veliko dvorište uokvireno kolonadama, može se slobodno reć neka vrsta peristila, sa postavljanim olucima za sakupljanje kišnice koja je sprovođena u bazene koji su imali velike kapacitete, primera radi jedno utvrđenje otkriveno u Britaniji Inchtutil imalo je cisternu kapaciteta 47 500 litara. Dvorište je sa tri strane bilo okruženo odajama i funkcionalnim prostorijama nalik armamentarium-u (oružarnici). Četvrta strana dvorišta je bila predviđena za basilica-e iza koje se nalazilo više kancelarija (officia) smeštenih oko

2

svetilišta (aedes). U njemu su držani legijski simboli i stegovi (aquila) kao i 59 centurijskih standarda (signa). U skladu sa navedenim može se zaključiti da je zgrada imala i religijski karakter što se manifestovalo i kod iskopavanja pojedinih lokaliteta ge su nalaženi primerci žrtvenika i oltara.Ispod svetilišta su takođe često bili i podrumi ili podzemne odaje (aerarium). Ostale prostorije u okviru principie bile su predviđene ya razne službenike kji su brinuli o dokumentaciji ili drugim potrebama legije: tabularium legionis (protokoli legije), cornicularius (pomoćnici), librarii (sekretari), scholae (sobe, prostorije za sastanke ili niže oficire). Principia je ,nema sumnje na osnovu svega, bila središte dešavanja u utvrđenju. Neretko su ukazujući na važnost zidovi i podovi principia-e bili bogato dekorisani ističući njen značaj.

CenturiaeProstorije za smeštaj vojske koje su zauzimale veći deo kampa okruživale su cenralnu zgradu u

vidu prstena. Mogle su biti postavljene paralelno (per scamna) ili čeono (per strigas) prema via praetoria. Barake su bile prilagođene za smeštaj centuriona i 8 do 10 vojnika (contubernia) u redu a sobe su imale dva dela, antre i u produžetku sobe za spavanje (papilio). Poseban tip baraka pronađen u nekom kampovima je služio za smeštaj konjičkih jedinica (alae) ili mešovitih jedinica (cohotres equitatae). Ove tzv. štale-barake su služile za smeštaj konjanika i konja zajedno pod istim krovom (kamp Heidenheim, Nemačka ili South shields - V.Britanija).

Fabrica armorum

Mnogi legionari izuzeti su i oslobođeni uobičajenih dužnosti jer su posedovali određene veštine ili zanate itekako korisne za rimsku vojsku. Oni su bili poznati i pod imenom immunes. Uglavnom su se bavili proizvodnjom i popravkom vojne opreme. Postoje mnoga epigrafska svedočanstva o postojanju ovih radionica pri rimskim legijskim logorima u jednom papirusu pronađenom u Egiptu pominje se Fabricam legionis odnosno legionarska radionica. Nemački arheolog Herold von Petrikovits identifikovao je prema obliku tri tipa legionarskih radionica: izduženi sa četvrtastim holom, ,,dupla kuka ili u obliku slova ,,U,, i bazar tip kompleks karkterističan po gotovo lavirintski povezanim hodnicima unutar njega. Namena pojedinih prostorija unutar kompleksa nije još uvek jasno utvrđena. Legionarski kampovi i gradovi na teritoriji Gornje Mezije prema rezultatima arheoloških artefakata i pisanim svedočanstvima takođe su imali u svom sastavu ovakve vrste radionica. Notitia dignitatum iako vezana za period kasne antike, navodi da su radionice za izradu vojne opreme imali Horreum Margi (Ćuprija), Viminacium (Kostolac), Naissus1, Singidunum. Prilikom kampanja istraživanja često su pronalaženi delovi vojne opreme, alati za obradu metala ili drveta, delovi peći za topljenje metala, ostaci legura i sl. Takođe se prilikom istraživanja često mogu naći delovi opreme izrađeni u drugom radionicama carstva što govori u prilog činjenici da je postojala i distribucija opreme između gradova.

Vatelundinarium – bolnica

Bolesni i povređeni legionari zbrinjavani su u bolnicama koje su se nalazile u okviru kampova ili logora. Higinije preporučuje da se bolnice lociraju što dalje od radionica zbog većeg mira i manje buke.sastjale su se od ćetvrtaste prostorije sa dvorištem u pozadini. Medici su bili vojnici koji su pružali lekarsku pomoć vojnicima i u izvorima se pominju medicus ordinarius koji su čak mogli biti ranga centuriona. Od ostalih specijalnosti koje su mogle biti na službi u vatelundinariumu u pisanim izvorima navode se i medicus chirurgus (hirurg), medicus clinicus (internista) i medicus ocularis (očni lekar). Tri ili četiri krila bolnice imala su dva reda bolesničkih soba.

1 /Not.dig. Or.XI,37/.

3

Horrea-žitnica

Prostorija za smeštaj žita je bila u mnogim kampovima, kako je i otkriveno, sastavni deo infrastrukture. Služila je za smeštaj žita i drugih namirnica ulja, voća, povrća a njenu administraciju vodio je dispensator horreorum-upravitelj žitnice. U sklopu vojnog logora u Nišu ne postoje dokazi o postojanju ovakvog objekta ali je on lociran na Mediani pa se smatra da je to jedini lokalitet gde je on egzistirao ili da nije bilo potrebno da se on locira i u samom vojnom logoru kao što je to slučaj sa utvrđenjem u Viminaciumu. Horeum se obično nalazi duž puta Via principalis ako bi se omogućilo neometano snabdevanje i transport manirnica. Krov horeuma bio je konstruisan tako da omogući stalno provetravanje da bi se zadržala svežina namirnica naročito cerealija. Na prostoru intervallum-a mogao je biti smešten i manji mlin za mlevenje žitarica.

Primeri utvrđenja

Terraco (Teragona)

Prema pisanju Plinija ovaj grad su osnovali braća Scipo mađutim ustanovljeno je da je grad prvobitno osnovan kao iberijski 45 god.p.n.e. Cezar ga je proglasio kolonijom a Avgust ga je učinio centrom provincije Hispania Teraconensis. Septimije Sever je živeo u ovom gradu dok je obavljao dužnost namesnika provincije Hispania. Bedem i forum grada pripadaju vremenu flavijevaca na a od ostalih spomenika značajni su i namesnikova palata i Avgustova palata. Grad je snabdevan vodom sa čak pet akvadukata od kojih je najpoznatiji Las ferreras koji je visok dva sprata. Godine 26 n.e. stradao je u invazijama Alemana i Franaka a kasnije su ga osvojili Arapi.

Emerita Augusta ( danas grad Merida u Španiji)

Ovaj grad osnovan je 25 god p.n.e. odlukom Oktavijana Avgusta. U njegovoj izgradnji učestvovali su veterani V i X Legije a grad je kasnije postao prestonica Luizitanije. Bio je to jedan od najvećih i najbogatijih gradova na Iberijskom poluostrvu. Most koji je u njemu izgrađen preko reke Guadiane jedan je od najdužih i najbolje sačuvanih iz perioda rima ima 60 lukova i dužinu od 792 m. Snabdevan je vodom sa tri akvadukta Los Milagros je imao visinu od 25 m. Monimentalna građevina izgrađena od granita i opeke. Posedovao je i veliki teatar koji je mogao da primi oko 5000 ljudi u čijem nastavku se nalazio peristil. Od ostalih građevina izdvajaju se trajanov slavoluk i Dijanin hram.

Pojam i koncept prvih rimskih permanentnih fortifikacija datira od vladavine imperatora Oktavijana Avgusta (27 god.p.n.e – 14 god.n.e) U vekovima koji su prethodili legije Rima su bile sakupljane za potrebe određenih vojnih kampanja a po završetku istih su rasformirane, raspuštane. Naravno, postojala je i potreba da određeni kontigenti ostaju na novoosvojenim teritorijama u tzv. Zimovnicima kao što je bio slučaj sa Španijom. Ali je tokom jedne godine morala da se vrši izmena vojnika koji su služili daleko od svoje domovine. Tokom dugotrajnih kampanji kao što je to bio slučaj sa Cezarovim Galskim ratovima velika armija je morala da bude stacionirana na teritoriji gde su vršene vojne operacije smeštana najčešće u drvenim barakama ili šatorima. Od vremena vladavine Avgusta počinjemo u izvorima da

4

nailazimo na podatke o stajaćim armijama koje su stacionirane u permanentnim kampovima širom provincija Rimskog carstva. Kada je Avgust rešio da reorganizuje armiju prateći genealogiju prethodnog građanskog rata odlučio je da broj legija bude 28 raspoređenih širom imperije. Veđina legija bila je stacionirana na tada važnim strateškim tačkama kako bi se obezbedila dalja ekspanzivna politika i bezbednost granica imperije. Rimski istoričat Tacit je oko 120 god n.e. zabeležio sa dosta sigurnosti lokaciju legija godine 23 n.e. kada je vladao Avgustov naslednik Tiberije. Posle katastrofalnog Varovog poraza u Teutoburškoj šumi kada su izgubljene čitave tri legije njihov broj se sveo na 25. Osam legija se nalazilo na Rajni koja je podeljena na gornju i donju oblast. Šetir legije su se nalazile na Dunavu a dve na Dalmatinskom priobalnom pojasu. Tri su stacionirane u Španiji, dve u Africi gde ime je kasnije jedna Dunavska pomagala pri gušenju ustanka u Egiptu a četiri legije su se nalazile u Siriji.2 Prema jednoj inskripciji pronađenoj u samom Rimu gde je data lista geografskih pozicija legija od zapada prema istoku navodi se na činjenicu da je pet legija rasformirano posle 165 god.n.e. u daljim vremenima tokom dva veka vladavine Septimija Severa i Tiberija formirane su nove legije a mnoge stare su ili rasformirane ili izgubljene tokom vojnih kampanja. Prema Kasijusu Diu koji je konzulovao u vreme Aleksandra Severa 229 god.n.e. 19 legiaj iz vremena Avgusta nastavilo je svoje postojanje do III veka n.e. a ostalih 14 je postepeno restruktuirano ili rasformirano. Velike kampanje i težnje ka osvajanjima kao što je bila invazija na Britaniju 49 god.n.e. ili Dačanski ratovi 101 – 102 i 105 – 106 god.n.e. iziskivali su preraspodelu, dislociranje legija i izgradnju novih utvrđenja i kampova.

Legionarska utvrđenja za vreme vladavine Oktavijana Avgusta 27 god.p.n.e – 14 god.n.e

U prvim godinama vladavine Oktavijana Avgusta rimske legije bile su pre svega mobilna armija koja je angažovana i svoje kretanje bazirala na potrebi koje je carstvo iziskivalo. Nije bilo u praksi razdvajanje (vexillationes) jedinica na mnaje formacije za potrebe privremene službe ili izvršenja nekih zadataka. Osvajanje Španije 19 god.n.e zahtevalo je da se tamo locira nekoliko legija koje su se kasnije kretale prema gornjem toku Dunava u oblasti današnje Švajcarske teritoriji koja će postati poznata kao provincija Raetia. Tokom 12 god.n.e preduzeto je više kampanja preko obale Rajne i to je uzrokovalo da se tamo podignu prva utvrđenja na teritoriji Germanije. Godine 6 n.e.Avgust je morao da prekine kampanju koja je bila u zamahu protiv Markomana ( današnja teritorija Češke) kako bi se 12 legija prebacilo u granični pojas Panonije3. Nakon katastrofe koju su pretrpele Varove legije 9 god.n.e duž Rajne su podignuta prva utvrđenja za stacioniranje legija.Deo XX legije prebačen je iz Španije kako bi učestvovao u Markomanskim ratovima sa baznim kampom u Burnum-u (danas Šuplja Crkva, Hrvatska). Strategijski posmatrajući legionarska utvrđanja na rajni koja su formirana za vladavine Avgusta leže na značajnoj liniji za tadašnju odbranu. Primera radi utvrđenje Marktbreit (blizu današnjeg Wuryburg-a, Nemačka) je strateški lociran na uzvišenju odakle je mogla da se nadgleda plovidba Majnom. Rečna plovidba je bila mnogo jeftiniji način transporta a svakako i brži takođe je njime mogao da se prevozi mnogo teži teret nego kopnenim transportnim sredstvima. U prilog ovome govori i pronalazak artefakata u vidu 40 buradi kapaciteta 1 200 l. Blizu danačnjeg Dortmunda na lokalitetu utvrđenja Oberaden. Burad ovakvog kapaciteta bila bi komplikovana čak i za današnji transport. Osnova utvrđenja

2 Tac.Ann. 4.53 Tac.Ann. 2.46

5

u Oberaden-u je napravilnog oblika sa zaobljenim ivicama i utvrđenje kod Anreppen-a ( kod današnjeg Paderborn-a, Nemačka) nema oblik četvorougla već je ovalno izduženo. Kod ovakvih utvrđenja komandantov štab je povućen malo u zadnji deo iza centralne zgrade principia. Štab je bio oivičen porticima sa tri strane a na četvrtoj strani su ležale jednostavne sobe bočno centralne komore (vestibula) i tako omogućavaju vezu sa praetorium-om.Ove prostorije su pre svega imale administrativnu funkciju i u skladu sa onim što navodi Polibije to bi bio quaestorium. U teoriji svako utvrđenje je imalo 4 osnovne kapije po jednu na svakoj strani kreirajući na sredini raskršće locus gramariae. Došljak bi ulazio na monumentalni ulaz porta praetoria i krećući se ulicom Via praetoria glavnom ulicom. Vrata sa leve atrane Via principalis nazivala su se Porta principalis sinistra a sa desne Porta principalis dextra. Jedino kod utvrđenja u Oberadenu se odstupa od ove šeme i kod njega je via principalis ide između principia-e i praetorium-a. Očigledno da utvrđenja doba Avgusta trpe neka odstupanja od uobičajene šeme. Svako utvrđenje iz vremena Avgusta u svom sastavu je imalo trgovine i ambar (horreum).

LEGIONARSKI KAMPOVI U DOBA TIBERIJA 14 – 37 GOD.N.E.

Dolaskom Tiberija na vlast 14 god.n.e. četir legije su u delu donjeg toka Dunava i zauzimale su dva dvostruka kampa zaposednuta prilikom invazije Germana preko Rajne. Tacit nas izveštava da I i XX legija imaju baznikamp u Oppidium Ubiorum (Colpgne) a V Alaudae i Xxi Rapax se nalaze u kampu Vetera (danas Xanten, Nemačka).4 U gornjoj oblasti XIV Gemina i XVI Galica se nalaze zajedno u kampu Mogontiacum (danas Majnc). Ostale dve legije se nemogu locirati sa potpunom sigurnošću. Neki od naučnika smeštaju II Augusta blizu kampa legija XIV i XVI u Mainz-Weisenau a blizu Strazburga postoje dokazi da se ova legija tu nalazila ranije. Četvrta legija odnosno XIII Gemina nalazila se južnije i to najverovatnije u logoru Vindonissa (danas Windisch, Švajcarska). Iste godine, prema Tacitu tri panonske legije, VII Augusta, IX Hispana, XV Apollinaris nalaze se zajedno u letnjem kampu5 gde zauzimaju individualne hiberrna-e u Poetovo (Ptuj), Siscia (Sisak) i Carnuntum (Deutch Alfenburg, Austrija). Godine 20 n.e. IX Hispana je privremeno u Africi kao podrška u ratu Numidijskim Musulamii6. Od tada rezidencija afričke legije III Augusta je Ammeadara (moderna Haidra, tunis) na Masumilanskoj teritoriji. Tacut takođe izveštava i da su dva legijska garnizona locirana u Dinjodunavskoj provinciji Moesia. To su IV Scythica i V Macedonica čije prisustvo je zabeleženo 33/34 god.n.e duž dunavske klisure ,,Gvozdenih vrata,, inskripcije koje su pronađene sugerišu da je V Macedonica stacionirana na Dunavu u Oescus-u (Gigen, Bugarska) dok je IV Scythica verovatno bila stacionirana u Naissus-u. Dve legije se i dalje nalaze u Dalmaciji na priobalnom pojasu VII legija u Tilurium (Gardun) i XI u Burnum-u (Šuplja Crkva). Tri Avgustove legije su u Egiptu7 III Cyrenaica, XXII Dioteriana i XII Fulminata. One su kasnije prebačene u Siriju i 4 god.n.e. ona broji tri legije a od 19 god n.e. broj narasta na četiri. Pored toga legio X Fratessis je stacionirana u mestu Cyrrhus (Turska).

4 Tacc. Ann.1.31,37,455 Tacc.Ann 1.166 Tacc. Ann. 3.9;4.237 Strabon 17 1.2

6

LEGIONARSKA UTVRĐENJA U VREME GAJA, KLAUDIJA I NERONA 37 N.E. DO 68 N.E.

Imperator Gaj (Gaius) koji je bio poznat kao potomak surovog imperatora Kaligule stvorio je dve legije pod nazivom Primigenia za potrebe kampanje koju je vodio protiv Germana. Broj koji je dodeljen XV je verovatno izabran kako bi pratio sled brojeva legija koje su se već nalazile u občlasti Gornje rajne XIII, XIV i XV i njn kamp se nalazio blizu Mainz-Weisenau gde su i pronađeni grobovi njenih pripadnika. (četiri groba). Gajeva još jedna novostvorena legija XII Primigenia je stacionirana u utvrđenju u Donjoj Germaniji gde su se već nalazile XX i XXI Tokom Gajevih kampanja na Rajni u toj oblasti se nalazilo čak 10 legija. Legio I i Legio XX nalazile su se 30 god.n.e. u kampovima u Bonna (Bon) i Novaessium (Neuss). Klaudije je 43 god.n.e. povukao tri legije, II Augusta, XIV Gemina i XX za potrebe svoje kampanje u Britaniji. One su se pridružile IX Hispana koja je ti došla iz Panonije. Odlazak ove legije ostavio je Panoniju sa samo dve legije i tvrđavu Siscia koja sada gotovo da nije ima la posadu. Opozivanje tri legije sa rajne zahtevalo je novu reorganizaciju. Prvo je XVI Galica dislocirana sa Gornje Rajne iz utvrđenja Mogontiacum na Donju Rajnu u tvrđavu Novaesium umesto legije XX. Odlazak XIV Gemina koja je sada bila podeljena u utvrđenju Mogontiacum izazvao je dase tu locira ogranak legio V Macedonica koja se nalazila u Španiji. Odlazak legio II Augusta vtvratio je obema armijama jačinu od po 4 legije. U drugom krugu razmeštanja VIII Augusta odlazi u novu tvrđavu Novae (Steklen, Bugarska) čime je broj legija u provinciji Moesia narastao na tri. U utvrđenje Poetovio dolazi sada XIII Gemina a Vindonissa postaje baza XXI Rapax. U toj fazi verovatno se dislocira i XV Primigenia i zauzima poziciju u kampu Vetera. Pečati koji su pronađeni u ovom utvrđenju svedoče da je levu stranu tvrđave držala XV Primigenia a desnu V Alaudae. Ova razmeštanja svela su armiju Gornjorajnske oblast na tri legije. U prvoj fazi vladavine Nerona sa porastom sukoba na istoku zapadne legije su dislocirane na teritoriju Sirije. Tacit beleži da su one premeštene iz Germanije ali interesantno da pomenuta legija IV Scythica nikada nije službovala na Rajni. Njeno mesto u provinciji Moesia nadomešteno je VII Legio Claudia Pia Fidelis. Ona je tu došla iz baze Tilurium i sagradila novo utvrđenje u Viminacium-u u procesu smanjenja garnizona u Dalmaciji na jednu legiju. Nekoliko godina kasnije 62 god.n.e sirijske legije IV Scythica i XII Fulminata biće prebačene na sever Kapadokije a u kasnijim godinama sa jačanjem sirijske vojske sa dunavskog limesa biće dislocirane V Macedonica i XV Apollinaris čime je broj legija u Moesia-i smanjen na dve legije dok je u međuvremenu legija X Gemina iz Španije prebačena u utvrđenje Carnuntum. U isto vreme dve legije osramoćene u borbama u Kapadokiji vraćene su u Siriju a u kampanju su uključene sveže jedinice. Legije III Galica i VI Ferratasu sakupljene u Melitane (Malatya, Turska) za potrebe invazije na Jermeniju. Naskon toga XV Apollinaris je brzo prebačena u Egipat.

7