VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ
description
Transcript of VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ
![Page 1: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/1.jpg)
Emir CETİNKAYASözleşme, Araştırma ve İstatistik Müdürü
VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ
EYLÜL 2011
V.OSB ENERJİ ZİRVESİ26KASIM 2011 KKTC/GİRNE
![Page 2: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/2.jpg)
İÇİNDEKİLER
• VOB Hakkında Genel Bilgi• Dünya’da Enerji Piyasaları ve İşlem Gören
Sözleşmeler• Türkiye Elektrik Piyasası Yapısı ve Gelişimi• VOB’da İşleme Açılan Elektrik Vadeli İşlem
Sözleşmelerine Genel Bakış• Sonuç
![Page 3: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/3.jpg)
VOB Hakkında Genel Bilgi
![Page 4: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/4.jpg)
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) 4 Şubat 2005’te gonga ilk vuruşu Başbakanımızın yapmasıyla uzaktan erişimli elektronik bir Borsa olarak faaliyete geçti.
Geçen altı yıllık süre içerisinde artan işlem hacmi ve açık pozisyon sayısı ile VOB finansal sistemimizde kalıcı bir yer edindi.
Bu süre zarfında yatırımcılar VOB’un sunduğu birçok yenilikle tanışma fırsatı buldu.
VOB’da her türlü dayanak varlığın gelecek vadelerdeki fiyatları bugünden alınıp satılabilmektedir.
4 Şubat 2005, İzmir
VOB Hizmet Binası, İzmir
Gelecek Yönetiminde Start Verildi!
![Page 5: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/5.jpg)
VOB Ortaklık Yapısı
TTüürrkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)kiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) %25%25
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) %18 %18
İzmir Ticaret Borsası (İTB) İzmir Ticaret Borsası (İTB) %17%17
Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. %6 %6
AkbankAkbank T.A.Ş. T.A.Ş. %6%6
VakVakııf f Yatırım Menkul Değerler A.Ş.Yatırım Menkul Değerler A.Ş. %6 %6
Garanti BankGaranti Bankası T.A.Ş. ası T.A.Ş. %6%6
İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. %6 %6
Türkiye Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluşlar BirliğiTürkiye Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluşlar Birliği %6%6
İMKB İMKB TakasTakas ve Saklama B ve Saklama Bankankası A.Ş.ası A.Ş. %3 %3
Türkiye Türkiye SSiinai Kalknai Kalkıınma Banknma Bankası A.Ş. ası A.Ş. %1%1
VOB-Ülkemizde ilk AŞ Statüsünde Kurulan Borsadır.
![Page 6: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/6.jpg)
Birçok Farklı Dayanak Varlık
DövizEuro/DolarJapon Yeni/Dolar
Kanada Doları/ABD Doları
EnerjiHam PetrolDoğal GazKalorifer Yakıtı
FaizHazine BonosuEurodolarEuroyen
EndeksDow JonesS&P 500Nasdaq 100
TarımsalPamukBuğdaySoya Fasulyesi
MetallerAltın
GümüşAlüminyum
HayvansalCanlı SığırSütTereyağı
Elektrik
![Page 7: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/7.jpg)
VOB’da İşlem Gören Sözleşmeler
• Şu an itibariyle ülkemizde reel sektörün ve finansal piyasaların ihtiyaç duyduğu emtiaya ve finansal ürünlere dayalı 13 farklı vadeli işlem sözleşmesi Borsa’da alınıp satılmaktadır:
Döviz (Dolar/TL, Euro/TL, Euro/Dolar)
Hisse Senedi Endeksi (İMKB 30-100 Endeksi, Fark Endeksi)
Faiz (Gösterge) Emtia (Pamuk, Buğday, Altın,
Dolar/Ons) Baz Yük Elektrik Canlı Hayvan
![Page 8: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/8.jpg)
Yıllar İtibariyle Toplam İşlem Hacmi (TL)
2011 yılı ilk on ayında yıllık toplam işlem hacmi 2010 yılı toplam işlem hacminin %87’sine ulaşmıştır.
Aylık bazda günlük ortalama işlem hacmimiz 2011 yılının Ekim ayında 1.9 milyar TL civarındadır.
![Page 9: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/9.jpg)
VOB-İMKB İşlem Hacmi Oranı
Ekim 2011 itibarıyla VOB işlem hacminin İMKB işlem hacmine oranı %80’dir. 2010 yılında bu oran ortalama %71 olarak gerçekleşmiştir.
![Page 10: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/10.jpg)
VOB Endeks-30/İMKB Endeks-30 Aylık İşlem Hacmi Oranı
Ekim2011 itibarıyla VOB Endeks-30 sözleşmeleri işlem hacminin İMKB Endeks-30 işlem hacmine oranı %113’tür. 2010 yılında bu oran ortalama %132 olarak gerçekleşmiştir.
![Page 11: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/11.jpg)
Dünya Türev Borsaları Sıralaması(Ocak-Haziran 2011)
Kaynak: Futures Industry Association
![Page 12: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/12.jpg)
İşlem Teminatları
![Page 13: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/13.jpg)
ÜYELERİMİZ
Halen VOB’da faaliyet gösteren üye sayısı 99 olup web sitemizden üye bilgilerine erişilebilir.
![Page 14: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/14.jpg)
Reel Sektör için VOB’un Önemi
• Ülkemizde faaliyet gösteren OSB’ler üretim üsleridir.• OSB’lerde faaliyet gösteren kurumlarımız açısından geleceğe
yönelik fiyatların bilinmesi ve risk yönetimi önem arz etmektedir.
• VOB’da işlem gören, döviz, emtia ve elektrik sözleşmeleri bu amaçla tüm reel sektör firmalarınca kullanılabilir.
• VOB bu kapsamda her türlü işbirliğine açıktır. • İTKİB ve EİB ile benzer işbirliği yapılmaktadır.
![Page 15: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/15.jpg)
TÜRKİYE ELEKTRİK PİYASASI
![Page 16: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/16.jpg)
Elektrik Piyasasının Gelişimi
![Page 17: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/17.jpg)
Elektrik Piyasası Önemli Gelişmeler
• Elektrik Piyasası Kanunu (2001) Çıkarılması• Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Kurulması• DUY Yönetmeliğinin yayınlanması• 2006-2009 arası gün öncesi planlama ve dengeleme güç piyasasına geçiş.• 2009’dan bugüne uygulanan piyasa yapısı• 2011 Aralık Ayı itibariyle geçilecek yeni yapı.
![Page 18: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/18.jpg)
Elektrik Piyasasında Ticaret
![Page 19: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/19.jpg)
Elektrik Piyasası• 2010 yılında hacminin piyasalara dağılımı:
*Kaynak: EPDK
![Page 20: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/20.jpg)
Elektrik Piyasası• Elektrik piyasası şematik gösterimi:
*Kaynak: EPDK
![Page 21: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/21.jpg)
Elektrik PiyasasıÖzelleştirmeler• Dağıtım özelleştirmeleri
Türkiye 21 dağıtım bölgesine ayrılmıştır.Dokuzunun özelleştirmeleri tamamlanmıştır.
• Üretim özelleştirmeleri52 Hidro Elektrik Santrali özelleştirme kapsamına alınmıştır.
![Page 22: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/22.jpg)
Elektrik PiyasasıGün Öncesi Planlama’dan Gün Öncesi Piyasası’na Geçiş• 14 Nisan 2009 tarih ve 27200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Dengeleme ve
Uzlaştırma Yönetmeliği ile TEİAŞ tarafından işletilen Gün Öncesi Planlama’nın Gün Öncesi Piyasası’na dönüşmesi düzenlenmiştir.
Önemli Farklar:• Tüketim tarafı sisteme alış/satış teklifi verebilecek• Teklif bölgeleri uygulamasına geçilecek• SGÖF yerine Kısıtsız Piyasa Takas Fiyatı (KPTF) hesaplanacak
![Page 23: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/23.jpg)
ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ
![Page 24: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/24.jpg)
Amaçlar
Fiyat riski yönetimi ihtiyacına cevap vermek
Geleceğe ilişkin beklentilerin fiyatlara yansımasını sağlamak
PiyasalaşmaVadeli İşlem Sözleşmeleri
![Page 25: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/25.jpg)
Fiyatların Dünü, Bugünü ve Geleceği
Bugün
Geçmiş Gelecekte ?
Geçmiş ve anlık fiyatları biliyoruz. Ya gelecekteki fiyatları nasıl bileceğiz ?
![Page 26: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/26.jpg)
VOB Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri
• 26 Eylül 2011 tarihinde Nakdi Uzlaşmalı Baz Yük Elektrik vadeli işlem sözleşmeleri borsamızda işlem görmeye başladı.
• Pik Yük Elektrik vadeli işlem sözleşmesi için hazırlıklarımız tamamlandı, yakında işlem görmeye başlayacak.
• Fiziki Teslimatlı vadeli işlem sözleşmeleri için altyapı ve çalışmalarımız tamamlandı, TEİAŞ ile işbirliği içerisinde teslimat süreci tanımlanabilir.
![Page 27: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/27.jpg)
Sözleşme Kodu
• 612F-ENELCBAZ1211Futures(Vadeli İşlem Sözleşmesi)
Aralık Vadeli sözleşmeleri Enerji Elektrik
Vade ayı 2011Baz Yük
![Page 28: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/28.jpg)
VOB Fiyat Ekranı
![Page 29: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/29.jpg)
Şeffaf Veri Paylaşımı: Dünya’dan Örnekler
• EEX Transparency Platform
![Page 30: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/30.jpg)
Şeffaf Veri Paylaşımı: Dünya’dan Örnekler
• Reuters Enerji Piyasası Platformu
![Page 31: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/31.jpg)
Yurt Dışı Borsalarda İşlem Gören Elektrik Sözleşmeleri
Borsa Nakdi Uzlaşma Fiziki Teslimat
ICE NASDAQ OMX RTS (Rusya) ASX (Avustralya) CME-NYMEX APX (Amsterdam) PXE (Prague) EEX
![Page 32: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/32.jpg)
VOB BAZ YÜK ELEKTRİK VADELİ
İŞLEM SÖZLEŞMESİ
![Page 33: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/33.jpg)
BAZ YÜK Elektrik Vadeli İşlem SözleşmesiÖzellikleri
Sözleşme: Baz Yük Elektrik SözleşmesiDayanak Varlık: Dayanak varlık, vade ayının her bir saati için TEİAŞ tarafından açıklanan Sistem Gün Öncesi
Fiyatları’ndan (SGÖF) hesaplanan basit aritmetik ortalamadır.Gün Öncesi Planlama’dan Gün Öncesi Piyasası’na geçildiğinde, dayanak varlık, vade ayının her bir saati için TEİAŞ tarafından açıklanan Kısıtsız Piyasa Takas Fiyatları’ndan (KPTF) hesaplanan basit aritmetik ortalama olacaktır.
Sözleşme Büyüklüğü: Vade ayındaki saat sayısı x 1 MWh Vade Ayındaki Saat Sayısı: Vade ayındaki gün sayısı x 24Sözleşme büyüklüğü vade ayındaki gün sayısına ve yaz saati/kış saati uygulamasına göre değişkenlik gösterir.
Fiyat Kotasyonu: 1 MWh elektrik enerjisinin TL değeri virgülden sonra iki basamak olarak ifade edilir (Örnek: 121,25)
Minimum Fiyat Adımı: 0,01
![Page 34: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/34.jpg)
BAZ YÜK Elektrik Vadeli İşlem SözleşmesiTaslak Özellikleri
Sözleşme: Baz Yük Elektrik SözleşmesiVade Ayları: Yılın bütün ayları
(Aynı anda içinde bulunulan ay ve bu aya en yakın üç vade ayına ait sözleşmeler işlem görür.)
Uzlaşma Şekli: Uzlaşma, vade sonunda nakdi uzlaşma yöntemi ile yapılır.
Günlük Uzlaşma Fiyatı: İşlem gören diğer sözleşmelerle aynıdır.
Son Uzlaşma Fiyatı: Vade ayının her bir saati için TEİAŞ tarafından açıklanan Sistem Gün Öncesi Fiyatları’ndan (SGÖF) hesaplanan basit aritmetik ortalama son uzlaşma fiyatıdır.Gün Öncesi Planlama’dan Gün Öncesi Piyasası’na geçildiğinde, vade ayının her bir saati için TEİAŞ tarafından açıklanan Kısıtsız Piyasa Takas Fiyatları’ndan (KPTF) hesaplanan basit aritmetik ortalama son uzlaşma fiyatı olur.Yukarıdaki yöntemlerle belirlenen vade sonu uzlaşma fiyatı en yakın fiyat adımına yuvarlanır.
![Page 35: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/35.jpg)
BAZ YÜK Elektrik Vadeli İşlem SözleşmesiTaslak Özellikleri
Sözleşme: Baz Yük Elektrik SözleşmesiSon İşlem Günü: Vade ayının son iş günüdür. Yurt içi piyasaların resmi tatil nedeniyle yarım gün olması durumunda
son işlem günü bir önceki iş günüdür.
Vade Sonu: Her vade ayının son günü. Vade ayının son günü bir iş günü değilse; sözleşmenin vadesi, vade ayının son gününü izleyen ilk iş günüdür. Yurt içi piyasaların resmi tatil nedeniyle yarım gün olması durumunda sözleşmenin vadesi bir sonraki iş günüdür.
Başlangıç Teminatı: 12.000 TL
Günlük Fiyat Hareket Limiti:
Baz fiyatın +/-%10’u
Pozisyon Limiti: Mutlak pozisyon limiti 2.000, oransal pozisyon limiti %10’dur.
![Page 36: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/36.jpg)
Sözleşme Büyüklüğü
• Aylara Göre Baz Yük V.İ.S Büyüklükleri:
AY Gün Sayısı Toplam Saat SayısıOcak 31 744
Şubat 28 672
Şubat - Artık Yıl 29 696
Mart* 23 31 743
Nisan 30 720
Mayıs 31 744
Haziran 30 720
Temmuz 31 744
Ağustos 31 744
Eylül 30 720
Ekim** 25 31 745
Kasım 30 720
Aralık 31 744
![Page 37: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/37.jpg)
SPOT PİYASA VERİLERİ
• TEİAŞ-PMUM sitesinden fiyat verilerine erişilebilmektedir.
![Page 38: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/38.jpg)
SPOT PİYASA VERİLERİ
• Gün Öncesi Planlama Fiyatlarının Günlük Ortalamaları:
![Page 39: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/39.jpg)
SPOT PİYASA VERİLERİ
• Gün Öncesi Planlama Fiyatlarının Günlük Değişimi:
![Page 40: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/40.jpg)
SPOT PİYASA VERİLERİ
• Gün Öncesi Planlama Fiyatlarının Günlük Değişimi:
![Page 41: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/41.jpg)
GELECEKTE• VOB-Baz Yük Vadeli İşlem Sözleşmelerinin başarılı olması ile birlikte;• VOB- Pik Yük Vadeli İşlem sözleşmelerinin işleme açılması,
• VOB- Baz Yük ve Pik Yük Vadeli İşlem Sözleşmelerinin 12 vade ayına kadar vade yapısının uzaması,
• Elektrik vadeli işlem sözleşmelerinde basamaklandırma sisteminin oluşturulması,
• Fiziki teslimatlı elektrik vadeli işlem sözleşmelerinin işleme açılması…
![Page 42: VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061617/568148d0550346895db5ed2f/html5/thumbnails/42.jpg)
TEŞEKKÜRLER…[email protected]