Vizyinos Hayatının tek yolculuğu

8/9/2019 Vizyinos Hayatının tek yolculuğu

http://slidepdf.com/reader/full/vizyinos-hayatinin-tek-yolculugu 1/18

Hayattmn Tek Yolculu{a

Beni qerefli terzilik mesle[ine grrak yazdrklannda edi-len vaaflerden hig biri, Istanbul'da yapacaprm igin padiqatun

kzlanna elbise dikmek olacalr yolunda verilen garanti ka-dar beni biiytilemedi.

Padigah kzlanrun terzi grraklanna 6zel bir zaaflan ol-dulunu gok iyi biliyordum. Evet, bu terzi grraklan ipeklilerdikerken sdyledikleri giizel qarkrlarla gekiciliklerine gekici-lik kafnasrm biliyorl ardr.

Biliyordum ki bir padiqah krzr terzi gralrna agrk oldumu bu iqin gakasr yoktur; oldu mu tam aqrk olur, hastalamrve yataga diiqer, Olmek iizeredir. Hig bir doktor onu tedaviedemez, hig bir biiyi.icti eski haline getiremez. Td ki sonundakrz babasrna seslenir ve aqrk agrk der ki: "Babacrflm, ya osesi gtizel terzi grrapr, ya da dliirtim!"

Padiqahm bagka gocu[u yok. Ne yapsrn? Tacrru baqrnagegirir veterd grra[rrun ayafirna kadar gider ve: "Allah igin,senin eline diigtiik!" diye ciyaklar, "L0tfct, krzrmr al. Da.madrm olmark rgerefini bana ver. Arna 6nce bir delikanhhkgdster ki bir kral olarak qaruma qerefime halel gelmesin."Terzi grralr a[zrna ekqi bir mugmula atmrg da yulamlyor-mug gibi olur. Zaten hig bir $ey yurabilecek halde defiildir,giinkti a[zmdaki tilkiiri.ik bile kururnugtur. Baqurda tacrylapadigatu gdrtince dylesine korkmuqtur, iqte!

Bagr tagh padigah terzi grralrrun srrtlnl okqayarark on-dan, ne gibi bir yi[itlik gdsterebilecelini dlrenmek ister.Gizli bir sevingle rniistakbel damadurdan, da[da bir kaplamcanh canh yakalayrp getirece[ini, bir ejderhayr dldiirecefi-

142

ni veya herhangi bir krah yenece[ini duymak ister.

Terzi grra[r bu arada cesaretini toplamrqfir, ama

Haqmetli'nin damadr olayrm diye kendisini vahqi hayvanla-ra pargalatacak kadar aklrru oynatmaml$tlr. Terzi grralr ge-

nellikle uysal bir insandrr. Konugrnaktan gok garkr sOyle-mekte baganh oldufu igin padiqaha nalmeli nafmeli cevapvererek g6sterecefi yi[itlipin--

ignesiz ipliksiz gelinlik dikmek

oldu[unu soyler. $aftrlardan dyle pek duygulanmayan

padigah:"Oyle olsun, bre namussuz!" diye gegirir iginden,

"Hem krzrmm irkhru bagrndan ah6m, hem de ytire$nde birparga delikanlilrk yoktur, 6yle rni? Ben sana gdsteririm!"

Sonra da terzi grralrna Eirkin qirkin bakarak:

"Qok iyi, damat efendi!" der ona, "Oyleyse, bir padiqah

krzma lAyrk oldu[u iizere krrk tane gelinlik dik bana. Amadikkat et, hig birinde bir dikig, bir iplik gdrmeyeyirn! Hepsiyarrn sabah erkenden, daha giineq dolmadan hazrr olsun.Yoksa-- Kelleni keserim!"

Bagt tagh padiqahm o anda hig qakasr yok. Bu hrsh in-san, krzrm bir pagaya beye verebilmek igin terzi grralrnrOldi.inneyi mi kafasrna koymug? $u iqe bakrn ki terzi grralrbagaracalmdan emin ve 6yle pek iizilldiifti falan da yok,giinkii--

dediklerinegcire

birperftrinya

oflu oluyor,ya

da to-runu. Ve pannalurdan hiq glkarmadrlr iqinde grizti bulunanbir yiizillii vardrr grralrn.

i O giiniin gecesi yer, iger ve e$enir. Vakit gece yansmlgeEip de ustasryla kalfalar uyuyunca yiiziiftinii par-malmdan grkanr. g6ztinde sakh altrn ipli[i tutup ucunukandilin alevinde yaliar. Birden ortaya altrn sagh bir peri be-lirir:

"Derdin ne, sevgilim?" Terzi grralr:

"$u, $u " diyerek meseleyi anlatrr.

143



Onu her tehlikeye karqr korumakla gdrevli olan altrnsagh peri pamuk ellerini iig kere gilpar ve -bak sen!- beyaz-Iara biirtinmiig birbirinden giizel krrk peri kra, cilveli mi cil-veli, nazh mr nadr, tath garkrlar soyleyerek dtinyamn engiizel kumaqlannr birer birer terzi grra[rnrn riniinebrrakrlar.

Terzi grrafr keser, onlar diker. Bir yandan da garkrlarsoyleyip qakalagrrlar ve ara srra guh ve baqtan grkancrtavrrlarla ona taklhrlar. Oyle ki anneleri orada olmasagrra[rn

akhm baqrndan almalan igten de[il. Ama altrn saghperi onlan gcizlemekte, talimaflar verip srkrqtrrmaktadir.Sonunda, daha horoz dtrneden ve gi.iner; dofmadan gelinlik-leri bitirirler.

Periler gider gitmez nah! padiqah, bagmda tacl ve ar_kasrnda cellQtlan igeri girer: Terzi grra[rnr oldtirmeye gel-miqtir. Ama bir bakar ki dikiqsiz ve ipliksiz haarlanrmg krrkgelinlik dtzi din onu bekliyor ve gdzleri kamagrr. Gelinlik-lere iqlenmiq altrn ve inciler padigahrn sefil topraklannrsatln almaya yeter!

_ Bagr tagh padiqah dudaklanm kemirir. Terzi grrafrnrelinden tuttu[u gibi sarayrna gOttirtir ve krzrru ona verir vcmasal da burada biter.

Bttiin bunlan bana, daha dtin olmug ve her an diinyada olanqeylermig gibi dedem anlanmgtr. igte t$yle, terziler loncasr-

na yeni segilmig biri olarak nasrl da gocuksu bir gururla veiEinden gegtifim kaprdan bir gtin, padigahrn en giizelkrzru koluma takmrg olarak grkarak kdytime ddnece[imhaydlleri arasmda istanbul'a ilk giriqim hatrrhyorum. Ve be-ni bu haydllere salan dedem olmuqtu. Benim iqin dedemdiinyay en gok gezmiq, en gok bilmig biri oldulundan bende onun her sdziine inanmrytlm.

Halbuki, geligimden bu yana aylar gegmi; olmasmara[men ortada daha bir gey yoktu. Do!ru, ustam Valide-Sultan'rn baq"terzisiydi ve grraklann en ktigtilti oldulum-dan beni, bazen bagrmm iistiinde btyiik bir bohEayla,bazende koltufumun altrnda iginde hesap defterleri bulunan altrnpiiskiillii ipek torbayla sft srk omrn BofaziEi'ndeki saraynayollardr. Onun igin de gok kereler debdebeli kemerler vegdlgeli yolcuklardan gegerek Valide-S ultan'rn sihirli ve

misk kokulu harem dairelerine giriyordum. Orada kendile-riyle iliqkiler iEine girdifim yarafiklar en baqta, kocamanaprzlan, kahn dudaklan arasmdan sinsice panldayam beyazdigleri ve beni tiril tiril titreden vahgi bakrglanyla kara derilihadrmlardr. Zaman zarran padiqah krzlannrn hoglarrna gi-den ozel bir durumu terzi grralrna anlatnak istedikleri olu-yordu. Bdyle hallerde en korkunE zenci en korkung kamgryreline aftyor ve 6ne grkmam igin bana igaret ediyordu. Ben,g6zlerim yere dikili, onun pegine takrhyordum. Bir bagkazenci, elinde bir baqka kamgryla benim peqime diigi.iyordu.

.1144145



B0ylece ben, iki ce116t arasrnda haremin iElerine do!rug6tilrtiltiyor ama prnl prnl en iyi dans salonlanndan ve ba-zen en alrr hahlarla kaph yerlerden baqka bir qey g0rmiiyor-dum.

Ama hig bir qey gormesem de en azmdan duyuyordum.Kadm sesleri ve gtiltigmeleri, kaba qakalaqmalar ve orada.n

geqecelim igin Sultanalarrn hizmetkdrlanyla odahklannasaklarunalan igin sesinin var giiciiyle balrran ve yakrndan

bir erkek gdrebilmek iEin kapr ve perde arkasrndan baqrnr

uzatmak cesaretini gdsterenleri aclmaslzca kamgrlayandntimdeki Krzlar-afia'sma yafidrnlan agrk sagrk ki.iflirlerduyuyordum. Arkarndaki Habeq ise bir yandan, gizlice veayak parmaklannln uqlanna basa basa bizi takip edenlerinbana dokunmalannr onlemek igin ve 6biir yandan, gOzleri-mi yerden kaldrnp da kdfir bakrqlanrnla her an ozel bir du-rumda Tannlanna kurban edihnek i.izere bckleyen kur-banlklan kirletirim korkusuyla beni

.gdzleyipduruyordu.

Bdylece heyecanlar arasmda sonunda varacafrm yere

vanyordum.

Arna orada, beni brrakrp kaprsrnr arkamdan kilitledik-leri son odada beni nelerin bekledilini saruyorsunuz/ Se-

vincinden kollanma atilacak giil yanakh kiraz dudakh vcalhn sagh bir padiqah krn mr? Hig bir gey, oda bomboq. Bu-nunla beraber, bu odayr bitigikteki odadur aylran duvarda

kendi ekseni etrafinda d6nen ve kryrsrndan barkrlsa bile yanodayr gdrmeye imkdn venxeyen diklemesine bir tahta silin-dir, sanki sevgilimmiq gibi gidip kendisini okqamamr bekli-yordu. Onu okqar ok$amaz 6btir odadan ince, arna qok ince

bir ses duyuldu:"Geldin mi, kuzum?"

"Mdlista*., Sultanrm"

Tahta silindir kendi etrafinda d6ndii ve karqr tarafinda

* Mdlista: Evet

r46

dolaba benzeyen kiigiik bir kapr gOzlerimin dniine serildi.Bu kaprmn arkasmdan paguli*, misk, amber ve Hindistan'n)

biittin gtizel kokulan geliyordu. Tabii, o odada sevgilim pa-

digah krzr bulunuyordu! Epey u[raqrdan sonra dolaba ben-

zeyen kaprcr[r agtrm ve arkasmda, dilleri olmasa da "ye bc-

ni" diyen gtizel kokulu ve aptz sulandrncr muhallebi, biirekya da baklava ve benzeri tatlilarla karqdaqtrm. Sonrasrru ar-lannaya gerek yok; benim de yaptrlrm onlan birgiizel yc-

mek oldu.

Birgtin bu gtizel ulraqryr yeni bitirmiqtim k.incecik birsesin daha bagka bir qey isteyip istemedilimi sordu$unu

duydum.

"Hayrr, Sultanrm, senden baqka bir qey istemiyo-rum."

"Aferim, ami mu!**. Yaqm kaE, biiyiik miisiin?"

Dolaptan girip arkamdan kapryr kapatabilmek ve birb6rek gibi onun gozleri dniine serilmek igin tan yagrmr

sdylemeye hazrrlzuuyordum ki o arada, ben farkrnda ol-maksran iqeri ginniq olan zenci hadrm alas tepeme dikile-rekaprua ahnmayacak bir ki.ifiir sawrup sesimi bolazrmdabo[du.

Zavalh sevgilim padiqah lezr cevabr bu hadrmm yabani

ve korkung a$nndan almak zorunda kaldr. Kzlar-apasr:

"Btiyiik mti? Ha, ha, ha!" diye gakladr. "Daha o kadar

ktigiik ki onu asabilmek igin iizerine basabilecefi yeni bir is-kemle rsmarladrm."

Sonra bana, peqine takrlmamr iqaret etti.

$inrdi, Asya'daki pek Eok kralhklarda oldu[u gibi Va-lide-Sultan'rn, sarayrna her kaprsrnda gevresinde olan biten-leri en yalh bigimde bir deftere not etmekle gdrevli katipleri

* PaSuli: Qin, Cava ve Avusturalya'da yetisen bir ag,acrn

yapruklarmdan elde edil.en kokulu bir ya{.** Arni mu: Kuzum.

f

E

'a

I

147



I

olsaydJ, hig qilphe ytik ki bunlardan her biri benim o gtin,gniimde beni gdrrnesinler diye odahklan kovalayan, ar-kamda ise elbiselerimi gekmeye gahEanlara kargr beni koru_yan bir bagka hadrm afiasryla haremden grktrlrmr defterinenot ederdi. Barra gelince, o korkung arabm beni asmak iginyeni sandalye rsmarladrlmr duyar duyrnaz ayaklanm bu-lundulum odarun tabarundan kesilmiq ve boynumda ilmik,bazan gOrdiifiimiiz rtiyalarda oldufu gibi bizi kovalayan biryabani hayvandan kurtulmak isterken dntimtize grkanytiksek bir ugurumdan agalr yuvar yuvar yuvarlanlyoicasr_

na yere ykllmt$tlm.Nasrl oldu da kendimi yeniden terzihanede buldum,

anlatrnama irnkdn yok. Qrrak arkadaglanrndan kimine g6rekorkudan yolumu $a$lrml$tlm; bagkalarrna g6re ise akhmrkaybetmiqtim. Benimle alay etrnelerine sesimi grkannadrm.Yalnrz, benden 6nce saraya bohga gdtiimi.i$ olanlar kalkrpda, kendi ekseni etrafinda d6nen silindirin arkasrndaki do_lapta tatlilar yediklerini ve yandaki odamn sevgilim padiqahkrzrun yatak odasr defil, haremin kileri oldufunu ve o tath,gok tath sesin sevgilime degil de sarayn en yaqh hadrmrnaait oldu[u yolundaki dedikodulara baqladftlannda- igte, ozu\u1 namus duygum isyan etti, herkesle kavga ettim ve0yle ki o gi.inden sonra onlarla bir daha hig konuqmadrm.

Nasrl oldu da bir daha hareme ayak basmadr[rmr agak_lamaya gerek yok. Qiinkii, Bopazigi kryrlannda bir dolabrn

arkasrnda eriyip giderken, dedemin tarumrq oldu[u btitiinpadiqah krzlanrun yaptr$ gibi sevgilimin, sonurda, babasr_m gondererek beni kocah[a istemeyigi beni qok iizdi.igii gibibunun nedenini de bir tiirlii anlavamamlstm.

Bu iizticii haydl krrrkhfrndan sonra, giinltik hayafin cansrkrcr monotonlulu ve rnesle[in belli bagh inceliklerinidfreniften grralrn kargrlagtrfr zorluklarbana iki iig kat dahaafrr geliyordu. Istanbul Qarql'srndaki Kembetgi Ham'nlndemir kaprlan arkasnda ve kurgun kaph kubbelerin alturda

mahpus, hastalanmaya ve saranp solmaya baqlachm. Kub-belerde ar[k biiytileyici agk garkrlanmn delil, 6zlem igindekrvranan bir goculun igler acrsr hrgkrnklannrn yankrsl du-yuluyordu!

Her geyden 6nce makasrnrn grcrrtrh hareketlerinediqleri d0ktilmtig gene kemifini komik bir qekilde oynata-rak tempo futarken bile, acaba uyu$an baca[rmr uzattlm ml,yorgunluktan alnyan belkemifirni birazok olsun gevget-tim mi diye iri ve yuvarlak carnft gdzlti[tiniin tizerinden dur-madan beni gdzlcyen ufak tefek, hastalrkh bir ihtiyar olanustama sinirleruneye ba;lamr gtrrn.

Bir gtin ya halsizlikten ya da inadrmdam, tezilik rnes-lelinin kutsal, terbiyeli ohnak kuraltnr dunnadan 6yle Eokgipnedim ki sonunda, ilk defa, ustamln yanrnda duranargrnla tanrylak qerefine nail oldurn! Bu beni dylesine gile-den grkardr ve sonunda biittin saygrmr kaybettim. eok iyihatrrhyorum ki igimdeki bu krzgrnhkla, Ilavva'ningrplakhfrnr 6r1mek iEin kendi elleriyle tizeri deri kaph omeqhur elbiseyi dnneye karar veren ve kiylece terzilik ines-le[ini baqlatan o Tann ile gok acr bir qekilde kavga etrneyebaglarnrqtrm. iqimden 'bcn tann olsaydrm, Havva'yr ya-rattrfrm gibi brrakrrdrm' diyordum, 'onun o zavallrgplakh!run bana ne zaran olurdu?' Belki o hzrliyle gok da-ha giizel olurdu. Sonra. kadrn Cemet'te, yani Tann-ustalrmevindeyken onu grplak brraktr. Ama onu Adern'in yakasna

t

148r49



sanp dtinyaya gondermeye karar verince, igte o zarman ona,bir gtizel de si.isleyiverdi. Yaptrlr koriilugii gormiiyor mu-sunuz? Kendi elleriyle sehl terzilik meslefinin ternelini attrve beni, sabahtan gece geg vakitlere kadar bacak bacaktistiine atml$, iki biikltim burada oturmaya mahk0m etti. Vede babalann kzlanm, geyiz yerine manevi delerlerle de[il,maddi de[erlerle damatlann srtma yiiklemeleri gibi kOtiibir geleneli baglatmrg oldu.

Tam o srrada tanrdrk bir ses aqa[rdan adrmr ga$rnp dabeni, son manuki geklini almamrq dUgiincelerimden uyandr-

rmasaydr, bu son ukalAhklanmr hig qiiphe yok daha basit birgekilde dile getirebilirdim.

Annemin bifinez ttikenmez sanatln altrn bilezik olduluve her fedakdrh[a katlamp meslek edinmern gerektili -yu-varlanam taq temel tutnaz ve benzeri- nasihatlerine rafmcnben ona israrla haber yolluyor (giinkii o zamanlar okumayazmam yoktu) ve ondan beni bu igten ahp daha insancrl birbaqka ige koymasrru rica ediyordum. Do!rusu pek timidimyoktu ama yine de qu ustadan kurtulmak, Qarqrmn ve han-lann drqrndaki daha temiz, daha Ozgtir havayr igime gelcnekiimidini tagryordum. Igin igin her geyden gok arzu ettifimbir qey varsa o da Bofaz'rn Asya yakasrnda, saraynkargrsmda ohrran, sultarun Dolmabahge haremi baq terzisi-nin yarunda gahqmaktr. Orada sultan efendilerin beni qarkr

s6ylerken dinleyeceklerini, p iyadeye * binip geleceklerini

veya bana, yiizerek yanlanna gttrnem igin pencereden igaretedeceklerini diiqiintiyordum. G6ri.iyorsunuz ya, barlrmdakibiittin tersliklere ra[men padigah kzmr akhmdan grkaramr-yordum; giinkti, sdyledipim gibi, dedemin btitiin soderineson derece gtivenim vardr. O benim igin diinyayr en gok gez-miq, en tecri.ibeli insandr. Burada istanbul'da elime bir pa-

diqah krzr diigiirememiq olsam da dedem beni sonunda,tetzi

* Piyade: Bir geSitiki kilreklihffikay*

1s0

grraklanna hemencecik dqrk olan padigah kzlanntn bulun-

dulu yere gdti.irtirdii. Baqka tiirlii olmasrna imk0n yoktu,

giinkti dederh, neterzi ne de tantnmrg bir qarkrcr olma&lthalde bu ktzlan gormtiq ve tanlml;tl.

B6ylece, beni adrmla gafrran sesi duyunca sevinqten

yerimden firladrm. Qtinkii bu, dedemin yardtmctst Thimi-

os'un sesiydi.

Qahgtrlrmrz oda camekAn, yani kiigiikqe bir kattt ve

krrlangrg )uvasl gibi, taq stitunlann ve hanlarla gevrili avlu-

nun bittili yerde iki kemer iizerine kunrlmugtu. Bu iist kata,

sahanhfr gahgtrfrmrz odada bulunan dik bir merdivendengrkrhyordu. Adrm galnldrklan sonra bir saniye geEmiqti ki

medivenin pas tutmu$ korkuluklannm arkastndan 6nce

Thimios'un bagr gdri.indii. Tahminimde yantlmaml$tlm;

Thimios'un ciddi bakrqlan Errak arkadaElanmm arasmda bi-

risini anyordu. Beni galtmasmt da beklemeden, kafesinin

kaprstnt aErk bulan tutsak bir kug gibi yerimden frrladtm'

Thimios merdivenleri grkmaya devam ederek ve hig bir gi-

riq yapmada:

"Deden melekle bofuquyor!" dedi, "Deden can ge-

kiqiyor ve seni istiyor. Gel gidelim, gabuk' Yetigemezsen

gdzleri agtk gider." *

Merdivenin sahanhfrnda dunnug konuqan Thimios se-

sine verdipi ekstra a[rrhkla bende, sanki hig vaktim kal-

madrfr hissini uyandtrmtqtt.

Sesinin tonundan, ciddi bakrqlanndan, yoksa sdzleri-nin taqrdr$r anlamdan mr bilmiyorum, arna sarstlmtqfim.

Tek hatrrladrlrm, Thimios sustuktan sonra uzun zaman ol-

dulum yerde sessiz ve hareketsiz kzrla kalmrg oldufumdu.

Dehqetten elim aya[rm titriyordu.

Dedem melekle bofuquyordu! Gerqekten iyi iq defildi

bu. Ustelik bir de beni istiyordu ki bu daha da ktitiiydii! De-

ljI*

I

* Azrail kastediliyor

1.5 r



tl{f$I

{

"

mek ki dedem tek bagrna melekle baqedemiyor ve beni.Varfyq gaErnyordu. B0yle <liiqtiniiyordum, gtinkti eskidenberi dedemi ne zaman ocak bagrndaki minderde otururkengdrsem .lgpesine

grkardr m. n u gtiru tiili.i gi.ireglerde dedemnep yerurrr ve kendisinden daha gtiglti oldufumu kabu] edcr,sonra da beni, paqalann 6zel olar* Ueste,O]neri ve mernle_k^ette. meyd an okuy an trerkesle gdriiqrneye hazrr pehti van-rar grbr, resrnen kendi petrlivam olarak ildn ederdi. O za_-ply !y Ulvgr gdlstim kabararak raqrdrfrmdan, dede_min qimdi melekle rek bagrna baq edememesi"ve ratiUini yL-re galabilmesi igin kendi pehlivanrm, yani beni yarOrmaga$rmasr ve benden bu hayat memat meselesini yiiLlerr*"_mi beklemesi bana tabii gelmi$ti.'.

_Ama bu iqi nasrl baqaracaktrm? Melekle nerede

bofugacaktrm? Dedemin minderinde mi, yoksa mer-;; ;;:luda mr?

Ilayrr! Ilayrr! Korkuyorum! Dayanamam!Korkudan bacaklanm titriyor<lu, ddntip yerime otur_

mayr akhmdan gegirdim. Ama birden dtiEtindtim ki bu hemustamn elinden kurtuhnak, hem de, hentiz vakit varken k6yekoqup dedeme, sanki oturup kendileriyle yiyip igmig, so"h-bet enniq gibi sdztinii ettili padiqah lcitanrun Oti,ryarlrn ne_resinde bulunduklanm sormak igin biiyiik firsattr.

Thimios odamrza prkar.grkmaz ustam makasrnrgUriiltiiyle tezg6hrna brrakti ve iri gdzliiliinii gatrkkaqlanmn tizerine

kaldrrdr, Eenesini ,ruuilud, ie duriuluyfrden, boyle habersiz izinslz Ierzjler krralmm makamrnaqq.k ciiretini gdsteren kiqiye tehditkAr brkrqlar savurdu.Qrrak- arkadaglanmrn hepsi heyecao,tanmiqi,, arna hig biriI?l$gn krmrld amaya

-yada bakmuyu .*rr.t edemiyordu.Biiq bunlarkdtiiye aldrnetti. Ustam gitmeme asla izin ver,

mezdi. Thimios bagrnr daha da got y6re elerek ustama:"Dedesi melekle bofuquyor!" dedi, ..Dedesi

aramrzdanaynhyor ve gocufu gormek istiyor. Son arzusu bu, an_

r52

larsrruz."

Krzgrnhlr son raddesine varrnlq oldufu belli olan us-tam, hiddetten patladr[r anlarda yaptrEl gibi kiifrennek iize-re sar'aya tutulmuq gibi titreyen dudaklannr agu. Ama Thi-mios'un esrarengiz bir igtenlikle, sesinin tonunu deligtire-rek sdylemig oldu[u son ciimle bu sert ve merhametsizadamrn ilzerinde bir biiyii tesiri yaprnrqtr. Hiddettenkrzarmrg yi.izii birden sakinlegti, tehditkar tavn yokoluverdive kendisinde ilk defa gahit oldufum bir iyi kalplilikleopmem igin elini bana uzattr. Bu gitmeme izin var dernek-

ri.$aqkrnhfrmdan ve tecriibesizli[imden o anda hernen,

gtiqlii sesi ve gelikten elleriyle dedernin en yabanibo$alanm bile evcilleqtiren Thimios'un. ustam gibi en g6ztid6nmtiq insanlann hiddetini de yatrqtrrabilecek gizli birgtice sahip olduluna inarunaya baqladnn. $irndi vardrlrrnsonug ise ustamdaki o ani deliqiklifin 6lmek iizere olankiqilere kargr duyulan dindar saygrdeur ileri geldiliydi.

153



Gerqekten de, en saprk kigilerin bile Oltimii yaklagan insanlann son arzulannl ne yaplp yaprp yerine getirmeyehazrr oluqlan gagrrtrcrdrr. inaruhr mr bilmiyorum ama,6lmek iizere olan bir insamn son arzusunu yerine getirme-

yenler Allah'n gazabrnr iizerlerine gekerlermiq. Belki de -bu halk felsefesine gdre- herkes ayni akibete uframarnakigin bu konuda titiz davramyor. Hig qiiphe yok, hayatrndagerEekleqtiremedifi bir arzusu kalan kiqinin ruhu, artrk ter-ketmesi gereken vilcuttan bir ttirlii kopamryor ve acrlariqin-de inleyip krvranarak can gekiqen kiqinin dudaklanndatakrhp kahyor. Ailesinin ve yakrnlanmn, bu diinyaya sonarzusu yUzi.inden baflr kalan, ilna artlk bu di.inyadan olma-yan ruhun huzur ve mutluluk iginde gOgebilmesi igin son ar-zusunu yerine getirmemesi u$ursuzluk ve ktifiir addedili-yor. Son nefesini verirken kiqinin ytiztinde beliren ifadedenbu arzusu yerine getirildi mi, getirilmedi mi, anlagrhyor-mu$.

Onun igin de bazen dliintin yataEl etraflnda duygu-landrncr ve ytirekler acrsr sahneler ya;anmaktadrr. Bir yer-de, hafif davraniqlan ytiztinderr gileden grkarak

evden aflnrqoldu[u mirasyedi o$uyla kafasrz krzrnr dltim ddge[indekibaba, annelerinin yalv anqlan ve etrafindakilerin gdzyaqlanarasrnda bapnna basar. Bir bagka yerde, can gekiqen babaYunanhlar arasrnda hig sevilmeyen iivey €nayl, kadrnrnbakrmrm candan ve sadakatle iizerine alacak olan bagkakadmdan olma olluna emanet eder. Burada, dargrn aile fert-leri biraraya gelir, kardegler arasrndaki kin silinir, aile fert-leri ile akrabalar arasmdaki en kryasrya dtiqmanhklar orta-dan kalkar. Sonunda biitiin aile, tilkenin 6biir ucundaki al,i-

r54

rabalara varncaya kadar, mirasa konmak iimidiyle defil,aralanndaki manevi ba$ann gekimine kaprlarak heniiz va-

kit varken hayata veda ehnek olan kiqiyi dtnya g6ziiyle birkere daha gOrmek ve onu son bir manevi dptictikle ebedi

yolcululuna u[urlamak igin biraraya gelirler. Qiinkii, bil-meyen var mr? Onlann dualan ve dilekleri arasmda kanatla-

nan ruh, ailedeki biitiin dhniiqlerin ruhlanmn bulundulu ye-

re gitrnektedir. Bdylece bu aynhk, bir bakrma, dolayh ola-

rak yagayanlann riliilerle bulugmasr demektir. Qok gegme-

den dlenin ruhu, manevi Alemlerde bulunan sevdiklerinin

ruhlanna soracaklardrr. O ytizden de, Oltilerine zerre kadarolsun gefkat ve saygr besleyen akrabantn olmek tizere

olanrn yata[r baqrnda bulunmast gerekmektedir. Orada

hazrr bulunanlar, ya hasta oldufu ya da gok uzaklarda gur-

bette bulundulu igin bu son buluqmaya katrlamayan kiqinin

adrru, olur da hasta duyar ve ollu g6rmek ister di.iqtincesiyle,

anmaktan kagrnrrlar. Qiinkii arzulanan kiqi gelemeyecek

olursa hasta gdzleri agrk gider.

Iqte, yetigerneyecek olursam dedernin gdzleri agtk gi-

decepini bana sdylerken Thirnios en baqta buulartdtiqtniiyor olmahydr.

Bdylece, gitrneme izin verilip de ilk endiqern geEtikten

sonra altrn gemli bir atrn delil, dedemin Thimios'un altmda-

ki deveye benzeyen atlnn terkisinde, dniimde altrn saEh birpadiqah krzr yerine onun ktrmtzr kugafrna sanlarak Istan-

bul'un Edime-Kapusu'ndatt Erktrm. Atrn zayff mt zayf ter-kisinden kayar diiqerim de bir tarafiml ktranm ve za-

marunda kOye vararnaymca da dedern gdzleri agtk gider

korkusuyla baqka hig bir geye bu kadar dikkat etmemi$, bu

kadar huzursuz olmamrqtrm.Atga$rz, yaghh[rmn elverdili dlgiide suttnda iki misli

yiike ve yolun berbathlrna rafmen uzun adrmlarla koquyor-

du. Yolurnuz uzundu ve Thirnios dederni evvelki giin can

gekiqirken brrakrp gelmigti. Bu arada gegen zaman iEinde

dedem melelin karqrsrnda pes etmek tizere olmaltydt.

155



.tqyndaki doksan sekiz yrlcrk goktandrr bu levendin belinibtilcni.iq, kamburunu grkannrgtr. Aman, Allatum ! b.t iU""vannadan melek o zavallryt yere qalacak ve dedern rjlecekve de gdzleri agrk gideceliti.-

H0l6 atrn terkisinde gfu.rup oturmadlfrmr anlamak igin

lgldr$u,sorular drgrnda Thimios hig kon'ugrnuyor ve daha

da tuzll koqma,sr.igin dumadan atr kamgrladiflna bakrlrrsa u0a ayru geyled dtiqi.ini.iyordu.

. .Bu $a$g boyle devam ederse gok geEmeden atln terki_

smoe..-sord'rEu sorulara cevap verecek kimse kalmadr$rnrgdrebilirdi. Neyse ki Thimios durumu zamanrnda

anlidr.51 kat sanlmrq olan krrmrzr kugalurl gdzerek iki tiq t€reG_fime sardr, sonra da kendi beline doladr. B6ylece, kdyli.ilerineqyalannr dcnk yaparkcn iple srktrklan iiUi trirnir;rnizeDaglr olarak. bende bir daha asla unutrnayacagrrn bir iz brra-kacak olan bu fantastik yolculula devam ettik.

Mevsirnlerden sobahardr vc Aabuk akqam olmayabaglamrqtl.

.,Sog_uk riizgArl ar onnanl ann seyrek agagtinarasrnda rshk gahyor ve yarrgrplak rlallann uyt usuni riigi,ny.or, yerden kaldrrdrpr sayrsr2 yapra!r ufuftular u.urrnhug6!c savuruy.ordu. B6yle gedciOi aritrttlrla dorruk bulut_

l.anl.1i(.alndan yiiziillii gdsreren ay, soluk ve cilii renklerle

lntiJiirabiatrn vahqi-melarrkolisine

-rlahaqot hiizi.in 6r.t;.

gece yolcusunun kalbini teselli yerime bctirsiz ve sonu gel_meyen korkularla dolduruyordu. Ben daha rre ol<luklaiuugnlarnala vc g,iiphcler iqindeki kalbirni yall$trnnaya firsatDut am.adan yol d alii

_Ecgi tl i gorti n t ijleri gc,ricle br ratip g"c.n

luIS"T Doytu..z.ayrl alnllzu.r ruronnal hrzr yolculuguinJz.adaha da-vahqi bir hava veriyordu. Thimios un sonutgchne_yen ciddi sessizlifi, bu turi yolcuruk ve amacl, altaki liarirnizve.bir yanm Thimios'un kuqafrna balh iken 6bi.ir yun..t"r$Og savruluqu_-- biiriin bunlar, igimde siiriip gideri huzur_suzlula rapmen hay0l giiciimti karngrhyordu.

gece gdkytiztine her bakrqrmda ri.izg0nn dniine

IilllTiq,lg.rqan kar kar buluflann.gekillerinde, ay rqrlrnur venayil gUc ijrnlin yardr rn r yl a, bi rbi ileriyle boluEan'd"e v gi bigiireqgiler gcirdiiftimii harrrhyorum.

-eiri alagrn U A$ iz

156

$alyarl, srtnda omuzlan ve yenleri.iqlemeli gdmleliyle higqiipie yok dedemin ta kendisiydi. Oburu dalgalanan uzungaglan, omuzlannda beyaz kanatlan, gdlstinde deriden put-lqnyla zrhr ve solelinde alev alev yahnkhcryla, bu da, higgtiphe yok rnelekti. Onu, koytirniizdeki kilisenin en kutsaiyerinin solundaki kaprda kag defa gdrmtiqttim!

Zavalh dedeci[irn! Bdylesine koftung bir rakiple nasrlbaqedebilirdi !...

Yorgunluktan ve sinirlerimin aqrrr bozuklulun<lan nezaffranbaqrmr omzuma efip gdzlerimi kapayacakolsam de-demi, ninemin Kudtis'ten getirmiq oldulu tizeri Kur-tancr'nm* resmiyle stislti kefene sanlmrq ve gdfstinde ka-w ;turulmuq ellerinin kaskau kesilmi g parmaklarr arasrndasan rnumlar dikihniq, yerde upuzun uzanmrq yatarkengOr{iyordum. Yaqlamp Olenlere yapmak ddet oldu[u iizerebe-l<leq aqalrsr feslefen, kekik ve bagka solmaz, kokulu gi-

Eeklerle Orttiliiydii. Bagrrun heriki yamnda yiiksekte buhrir-danhklar ve iki lamba yanlyor ve bu iki lamba arasnda is-kemleye otunnuq bir okul gocufu omuzunda, kendisinemi.ik6fat olarak verilen bir ucu diigiirnlii iqlemeli bir kumrzrrnendil, caka satarak ytiksek sesle incil'den pargalar oku-yo1du. Dedemin yastr$rmn yansr, ninemin bize kimbilir kaqdefa gururla gdsterdifi ve doksan ktisur yrlOnce kilisede ev-lendiklerinde onun ve kocasrmn iizerinde vilrtidiikleri0rt-r$e1 yaprlmrqU. Yastr$rn igi ise, kiliseden grkarken yenievlilerin baglanna serpilen artrk tarunmayacak hale geirnig

Eigeklerle doluydu. En katr kalpli insanlann bile aflatacak

aErtlarla dedemin gok diiri.isr ve erdemli birinsan oldulu nn-latlhyordu. Ama bagr yas[kta nigin b6yle efreti duruyor?Nigin yiizi.inde, ebcdi ui,kuya yatan ihtiyarlarda gdriil'en ohuzur ve nu.rlu ilade yok? Solgun duclaklan sanki rzdrrapiginde titreyip duruyor! Bembeyaz ve giir kaqlanmn alhndapu_zfg caln Sibi parrldayan gdzleri kaprya Oit<itrniqt fimibekliyor? Sevdiklerinden gonnek istedigi acaba daha kimvar ki gdderi bdyle agrk kalmrq?

llevecan iQinde bu korkung ri.iyadan uyandrm ve* Kurta.n.ct: Hz. isa

r57



ugu$mu$ olan boynumubiraz gerdim ve yine uyumak iginbaqrmr 6btir yana e[dim.

Bana, dedem 6leli ve kilisenin oniindeki bir mezaragOmiileli aradan gok zaman gegmiq gibi geliyordu. Mezanyeni kaalml$n, ama dedem kuburunda yatmryordu: Ayrqrlr altpda beyaz, taqtan istavroza yaslanmrg yerde oturu-yordu. Istavrozun dibinde kiigiik bir kandil yanlyor ve bu-hurdanhprn dumanr tiitiiyordu. Az dtesinde albn sansrktigiik bir gtirek ve yllanmrq kara qarap dolu bir testi duru-yordu.

Ama dedem bagmda alruna e[ilmig beyaz sanlr vegatrlmrg beyaz kaglanyla hig de memnun ve iqtahhgdriinmiiyordu. S anki sabrrsrz-hkla biri sinin gelmesini bek-liyormug gibi acrkh bakrqlarrnr sokala dikmiq bakryor,bakryor, bzrkryordu. Derken birden, sabn tagrmq gibi yerin-den frrladr, uzun boyuyla dikilip durdu. Onunla birlikte is-tavroz da yerinden frrladr, ama bu artrk o beyaz istavrozdefil, srrtrirda koye ddnrnekte oldufum, dedemin deveyebenzeyen efersiz, gemsiz ve her zanankinden daha zayrf vevahqi gdrtinen ytiksek atrydr. Dedern atrn slrttna atladr veg6zlerinden ateq frqkrran at qiqip scinen burun deliklerindenbuhar soluyarak, yelesi dzrlga dalga, gllgrn gibi ycrindenfirladr. Atla binicisinin tarifsiz bir krzuililrk ve kin|' banado!ru geldikleri gdrtiltiyordu. ikisi hlvada uqarken hay-varun koqarken Erkardrlr sesled duyuyor ve sanki srrtrndaoturan beruniqim gibi sarsrhy<lrdurn. Dedemin biiyiik sanfr

bir ucurdan gdziiliip agrldr ve bir bayrak gibi dalgalanmayabagladr. Bu haliyle dylesine korkung bir g6riiniiqii vardr ki obana yaklaqtrkga endiqem daha da artryor, yiire[irnsrkrqryor, baqun ddntiyor, duygulanm yok oluyordu. Iki iigdefa imdat diye bafrrmak, merhamet dilenrnek istedim,ama sesim Erkmadr. Sonunda ceur havliyle dehqet iginde birgr[hk atilfrmda gdlsi.imden bir de{innen ta$mm kalklrfrmhissettim. qiinkii... uyanmrqtrm.

Soylemeye gerek yok; bunca korku ve heyecandansonra bir daha uyumaya cesaretim kalmamrqtr. Zaten g:jndofmak tizereydi ve gok gegmeden k6ye ginnig ola-capumzr sanyordum.

158

I{albuki, dedemin evi Oniinde attan indifimizde vakit 6[le-

yi gegmiq bulunuyordu. Thimios tek bir sOz sdylemeden

yoiguntut tan bittin atrn baklmlnr yapmak igin tavla-iani yolunu tuttu. Ben gtiri.iltii etmeden kapryr aqarak taE

ddqeli bodrum kattna girdim. n1{e..{9rin bir sessizlik

htik'um stirtiyordu. iqeride hig bir de[iqiklik yoktu' Her taraf

eskiden olOugu gibi terterniz ve diizenli ve her gcy' rengO-

ren.li Euha pirqalanyla siislii siipiirgeye vanncaya kadar

yerli yerindeydi. Yalmz, dedemin evde dinlenirken kapt

tintinde duran her zaffrantozlan ahntntq, parlatrlmrq ve bu-

runlan drqan bakan pabuqlan ortada yoktu' O yiizden ev

goztirne bbq, tssrz ve terkedilmiq gdriindti' Dedem yoktu!

Flr yotcutula Erkrnrq olabilecefine ihtimal vennedifiimden

igimdeki kederli bir dnseziyle g6zlerinr yaqardt"'

Birden, bodrumun obtir ucunda salda kilere aEtlan

kaprda ninemin homurdandtfrm dLrydum. Kulak kabarttp

dinlertim. Ninern, ev iqleriyle ufraErrkenher zaman yaptlgl

gibi homurdaruyor ve bu arada birisiyle afirz kavgast yapt-

yordu:

"He, kamn mr actktt? Var mt 6y1e beleg yernek, bre

tembel? Allah sana boq yere mi kol verdi? Ayaklanma do-

lansrn diye mi? Hayde, git Eahq, haymana!* Yoksa trir

giizel silkelerim seni ha!

Yi.iksek takunyalanrun ta; ddgemede Erkardtlt seslere

bakrhrsa bu tehditini yerine getinnek igin birisini kovalt-

yordu. O srrada evin kedisi cant burnunda' kuyru[unu dik-

* Ilaymana: Tembel

159



mig ve gdzlerinde "sen de kag, camm kurtar!" der gibisinebir ifade ile kilerin kaprsrndan drgan firladr.

$, diy" gegirdim igirnderr, dedem 6ldii ve kavga ede_cek kimsesi kalmadrlr igin ninern qimdi kedisiylehrrlaglyor!

Derken elinde gftnk, her zamanki gibi homurdanarakninem de gdrtindii.

H1q beklemedili bir anda beni karqrsrnda gdriinceyiiziinde beliren ifadeyi ve vticudunun aldrlr qekli hig amahig unutmayaca[rm.

Bir kag saniye stiren gaqkrn bir sessizlikten sonragrkn[r elinden diiqtii ve iki eliyle dizlerine vurarak:

"Ay!" diye bir gr[hk attr. Sonra, elleri dizlerinde ikibtikliim hayretler iginde - sanki iyice emin otmak istiyormuggibi bana yeniden baktr ve gergek bir yurnugakhhkia:

"Geldi bizim turqucu!" dedi.

Koqup kuca[rna atlldlm. Ama ninem, beni karqrsrndagdrdtiltine hdl6 inanamyormug gibi birden kaqlannr gattr,azarlaylrr gdzlerle bana bakarken:

"Ama nereden geliyorsun, bre hayrrsrz?,'dedi, .,Nere_

den geliyorsun, he? Aydan mr? yoksa yahudi bakkahnbiitun ktikiirtiinti mii yedin ki yi.iztin kiyle sapsan? Seni buhallere diiqtiren kadrrun cam grksm! Ay, ne ayrp! Ay, ay, ay!Ne 6yle kazrk gibi dikiliyorsun, more? He, ne duruyorsun?I.{aydi gabuk,

git su getir?Ninem tutup her bir elirne birer testi slkr$ttrdl. Bir ma_

kina gibi testileri aldrm, ama yerimden kunridaunadnn.

Ninernin eqi[inden atlayan kim olurca olsun hiq kimse_nin onun angaryalanndan kurtularnayacalrnl biliyordum.Ama ne niyetle istanbul'dan aynldrlrin ve ne haller<le yol-culuk yaptrlrm diiqtintiliirse, melekle giireqinde dedeme neoldu[unu sorup dfrenmek hakkrmdr. Ninemin davraruslanve beni hog geldinle karqrlayacafr yerde iqe koqmasl

160

kargsrnda orada, elimde testiler ciylece durmug bu mesele-ye nasd de[inirim diye diigtiniip duruyordum. Arna ninememirlerinin 6yle geg yerine getirilmesine algkrn de[ildi:

"Ne duruyorsun 6yle, bre $apEal? He, ne duruyorsun6yle?" diye ba[ndr, "Gdbelin diiger diye mi korkuyorsun?Ay, camn grksrn e mi! Bir de kolah gOmlek giymiq! Ofl iqey aramaz! Ilaylazt. ..."

B0yle durumiarda ninem, hani, o kurulunca bir dahahig durmadan son miizik noktasma kadar Qalan dletlere ben-ziyordu. Aralanndaki tek fark guydu ki ninenrin miizi[inihig kimse sonuna kadar dinlemek cesaretini gdsterernezdi.Bu hoqgeldinden sonra ben hemen geqmenin yoluru tuttum.Saygurr kalktp onun sdziinil kesmeyc elvermedi. Ben gittik-ten sonra ninemin genesi kimbilir daha ne kadar zarnan hiqdurmadan gahqtr, giinkU ddndti[iimde hig bir nedeni yokkendaha gok ahgkanlktan yaptrlr gibi h6ld homurdanryordu.Onur igin, dolu testileri ahp elime boglanm veriqtirince, budefa, onu yatrqtrrmak igin hig beklemeden ve daha da seveseve gqmeye koqtum. Az sonra ddni.ip geldifiimde onu, bel-ki de bana verecek baqka bir iq bulamadrlrndan yau$ml$olarak buldum ve saygryla:

"Dedem nerede?" diye sordum.

Ninem bu defa baqka bir makamdan okunaya baglaya-rak:

"Nerede olsun ya? Nerede olsun!" diye ktikredin..Beni

brrakrp gitti! Ilaymana! Tembelaros!* Uyuquk adarn! O...o... o... Gitti o gidiq."

Ninem -diye dtiqiindiim igirnden- dedemin mezanndangrhp sa$r[rndan oldulu gibi srrrrna yiiklenen btirtin iqleriyapmaslru ve akgamlan yine mezanna ddnmesini istiyor ol-mah! Sonra, sanki kendi kendimle konuEuyonnuqum gibialgak bir sesle:

i

{ttl

*Tembelaros: f'embelin tembeli

161



"$imdi arhk iqi ohnadr$ma gdre zavalh dedem, acaba,

ne yapryor?" dedim.

Ninem daha ttz bir makamla:

"Ne yapsrn, giinegleniyor!" diye atrldr, "G6belinilsltlyor! Nank0r! Haramofas!* Delersiz! O... o... o... Yinegitti o gidiq."

Acayip ig! diye diiqUndiim. Obtir dtinyada bile adamr

rahat brrakmlyor, ne yaptrEml bilmek istiyor!

Ninemin, dedemin nerede, Cennet'in giineqinde rni,yoksa Cehennem'in ateginde mi gdbelini rsrtrnakta ol-dulunu da bilece[ini diiqi.inerek bu defa iirkekge:

"Gdbe[ini nerede lslfiyor, nine?" diye sordum. Ninemyeniden krzarak:

'oNah, Baylrda!" diye baprrdr, "Bayrnn yukansnda.Bilmez misin aptah? Siirtiik ve kaba oldu[unu omrn? O yokmu o... o... o..."

Artrk sdziinii bitirmesini beklemedim. Tek sdz sdyle-meden evden grkfim.

Bayri dedikleri yer de<lemin evinin kuzeyinde ve birzamanlar iizerinde o gevrenin akropoltinii taqrmrq olan ka-yahk yi.iksek bir tepeydi. $imdi, Pelasgilerden** kalma ka-lenin duvarlan iizerinde, geqit geqit renk ve bigimleriyle tab-

1o giizelli[inde bir mmzara teqkil eden Tiirk vali konafrylaTiirk ileri gelenlerinin evleri bulunuyordu. Bu evler ve yapl-

lar bir yandan tepenin gtiney yakasmr kuzey ve dofuriizgdrlarura karqr korurken dbiir yandan giineqin hi.irrqrnlannr toplayrp yansltlyor ve krq ortasrnda bile kdyiinsrcak bir sr[mak olmasmr sa$ryordu.

Ninemin evliya hik0yelerini dinlemekten brkrp usanan

dedem her firsatta gizlice evden srvl$lp bu tepeye tlnnanl-yor ve bir kag saat orada gtineqte olrruyordu. Dedem bu yeri

* Harunofa.y: Harum yiyici** Pelasgi: Yun.anistan'm Yunanlilar gelmed.en crnceki halh .

t62

segmiq olmasmrn bir baqka nedeni olarak da giinegin

srcakhlr yam slra aga[rda oniinde uzanlp giden seyrine do-yum olmaz firanzatayr gdsteriyordu.

Oyle de olsa dedemin, ninemin romatizmalarlyiiztinden trrmanlp kendisini g6zetleyemeyecelini bildigiigin bu tepeye trrmandr$r herkesin malfimuydu. Bdylece,

akropoliin en yiiksek yerine, yukan ko;tum ve dedemi,

bagrnda sanft, ayalrnda bembeyaz uzun donuylaher za-

manki yerinde otunnu$ giineElenirken buldum (ninem onun

guha Ealvarrru bayram ve ya$ giinlerinin drgmda giymesine

izin verrniyordu). Dedem, biiyiik bir ustahkla gimgira[acrndan yapmaslnl bildigi ve maharetle parmaklannda

oynattrfr iki btiyiik gig ile oturmu$ -sanlnm nineme- gorap

Oriiyordu. Bir an igin rtiya gdrdtiliimii sandtm.

Ama hrzh adrmlanm altmda yamagtan a$aEr kayan ta$

ve topraklarrn sesiyle dikkati da[tldt. G0zlerini elindekiiqinden kaldrnp bakrnca beni g6rdti:

Yorgaki mt. pyan a{apas

ki olimeris tin tragudas?*

Mtibarek ihtiyar beni her zaman bu beyitle ve kollanru

agarak kargrlardr.

Bu artrk ri.iya falan defildi. Haydl de defildi. iEimden -

dedecifim meleli yere vurrnug ve iqini gormiiq!- diyediiqiindtim. Ne sevinE! Ne biiytik mutluluk!...

Optiqiip koklaqrnalar bittikten ve gozyaqlanm dindik-ten sonra dedem:

"istanbul'a mr gittin, ruhum?" dedi, "istanbul'a mr git-tin? Desene dtinyayr gordiin!"

"He, dede. Ytiksek mi yiiksek Yan kaprsryla Silivri'yive rtizgdrla gahgan kanath de[irmenlerini gordiim!" De-

dem:

* Yorlticifim, kimi seviyorsunve biitiin giln onun tiirkiisilni)seiyliiyorsurt?

r63



"Blrak onlan!" dedi, "Ekmefin giinegte pigtifi iilkedengegtin mi? K0pek kafallan gdrdiin mii?"

'oHaylr, dede! Onlan gdnnedirr. Neredeymiq bu ktipekkafahlar?"

"Nah, buradanbiraz otede, ekmefin giinellte pigti[iyerde."

Dedem "buradan biraz uzakta" derken, gezipgdrdtikleri yerleri anlaurken colrafyacrlann yaptrklan gibielleriyle havada iqarefler giziyordu. Dedem:

"Bunlann belden yukansr insan, belden aqalrsr kdpek.Baqlanyla konugur, krglanyla havlarlar. Belden yukanslyla

seni hoq kargrlar, belden aqalrsr ileyse seni yerler! Onunigin, ruhum, iyi ki oraya gitrnedin." Ben de:

"iyi l.i gitmemiqim!" <ledim, "Yoksa beni yerlerdi vekayrkla Istanbul'a gidemezdim. Denizi de bir gOrseydin,

dede! Usttine kadar su dolu ve suda kayrklar. Hrqqqq! Hrgqqq!

Ilupa yelken geziyorlar!" Dedem yine:

"Brrak onlan!" dedi, "Denizin gdbelinden gegtin veHacr ninenin bakrrlan ovalarken yaptlEr gibi frnl finlddnen ve ortasmda delik agrlan yeri g6rdiin mil?"

"Hayrr, dede, gormedim!""Ah! Ruhum! O halde bir qey gdrmemiqsin!"

"O dedifin yer nerde, dede?"

Dedem eliyle ufku, Aleksandros'un anasl Fokia'nrn*bulundufu tarafr gostererek :

"Onu da gOrmemiqsindir, gOrdtin mii?" dedi.

"Yo, dede! Onu da gdrmedim!" Dedern:"Ah, nrhum!" diyerek derin bir ig gek-ti, "Desene hig bir

qey gOrmemigsin! Hig bir qey!"

"Ve nasd bir gey bu Fokia, dede?"

Dedem, sanki Fokia karqrsrndaymr; gibi, elleriyleonun viicudunu tarif ederek:

"Nah bdyle," dedi, "Belden yukansr di.inya giizeli bir* Fokia: Fok balgt, ayt bahgr

164

kadm, b.elden aqalrsr ise korkung bir bahk. Denizin dibindeoturur. Uzerinden gegen bir gemiden tirki.ince hop! diye suyiiziine grkar. [Iap! diye de eliyle gemiyi tutup durdurur.Sonra da kaptana ba[rnr ve sorar: Aleksandros h0ld yaEryorve hiikihn stiri.iyor mu? Bunu tig kere sorar, ruhun ve kaptanda ona iig kere: Hdld yaqryor ve hiikiim si.irilyor diye cevapverirse gemiyi yoluna brrakrr. Ama kaptan: yaqamryor der-se onu batrnp bolar!"

Dedem nineme drdiilti Eorabm igini drgrna gevirip igin-deki iplik krnntrlanm silkeledi ve gernilerin nasrl seyrettik-lerini bara gdsterdikten sonra ekledi:

"Gonnedilin daha iyi, ruhum.""Qok do!ru, dede! Bolulsaydrm istanbul'a nasrl gidcr-

dim, desene? Istanbul'u bir gdrsen, nc btiyiik. dede. Qeqitgegit insan dolu, hanumisalar, padiqah krz..."

Sanki benirn s6zlerirnin hig dnerni yokrnuq gibi dedcmyine:

"Brrak onlan!" diye soziimii kesti, "Mer"merc kesileninsanlann bulundu[u yeri gdrdiin mii?"

"Yo, dede! G6rmedim!""Aah, ruhum! Sen de hayattnda hiq bir qey gdnne-

miEsin, hig bir Eey!""Ve neredeymi; o dedifin yer?"

Dedem hafrzasmr toparleuxaya gahqan biri gibi:"Orasr bir onnanrn derinliklerinde, bir magaranrn igin-

dedir." dedi "Oraya girdin mi her yar.rda lnermer kesihniq in-

sanlar goriirsiin. Qilnkti o rna[arada bir biiyilcii kadrn vardrrve bu kadrn oradan gegen bir adamr gdrtip agrk oldu mu onubaqtan grkanp malaraya geker ve igeri gircn adamr, bir dahaelindcn kaEmnamak iqin mcnncrc Qevirir. Sonra caru istedimi, Oli.irnsiizltik suyundan ahr ve liq kerc adamrn iizerinese{per. Bunun tizcrine lnerrner yumu$ar ve eskisinden gokdaha yakrqrkh bir adam olur. O zaman da btiyticti kadrnonunla oturup yer iEer ve e{lenir. E$ence bitirrce bir giizeladamrn gdzlerine bakar ve onu yeniden merrnere gevirir.Onun igin, mhum, iyi ki o btiyiicii kadrm da gdnnedin!"

r65



Dedemin diinyay gezip gOrmtiq gok tecriibeli bir insan o1-

dulundan hig giiphem yoktu. Ama ne de olsa ben de,

Kudiis'ten sonra en uzak yer olan istanbul'dan yollara dtigtipgelmiq biriydim. O kadar gok qey gdrmtigtiim. Onun igin deyammda, ihtiyann hayretini

olmasa bileen azmdan

birkag

gi.in ilgisini gekecek bollukta hikdye malzemesi getirdilinisamyordum. Gelgelelim, onun L6yle dudak btikercesine vekurumla "brrak onlan!" diyerek, sanki anlattrklanm onunigin srfirmrq gibi, hik0yemin en heyecanh yerinde sOzlerimi

keserek anlatmaya baqladr[r o hig duyma&fim kendi hari-ka hik0yelerini dinledikge dedemin bu diinya bilgisikargrsrnda utancrmdan ezilip btiztiltiyor ve yeniden srize

baqlarnak cesaretini kendimde bulamryordum.

Dedemin tecriibesizli[im yi.iziinden beni mat ettiEidiigiinceleri arasmda gegen uzun bir sessizlikten sonragdzlerimi yeniden ona gevirdim. Hayranhkla ve biraz da

onu pohpohlamak arzusuyla kangrk bir ifadeyle:

"Hayatrnda gok seyahat yapmlq olmahsm." dedirn.

Dedem qaqrr&. Besbelli, bdyle bir soruyu hig beklemi-

yordu. Kendisine iftira edilmig biri gibi bir kag saniyeyiizi.ime bakfi. Sonra:

"Ben mi?" dedi, "Ben ki, seyahat efinek kim? Hacr ni-nene bak sen!"

Bu sdderinde baqh ba$na birhikdye gidiydi. Ama ben

bunu sezmemigim gibi yaprnca dedem algak bir sesle anlat-

maya baqladr:

"Bir keresinde ninene -daha hacr de[ildi o zamanlar-

dedim ki: Hemen gOyle bir Sarakinu'ya, panayrra* gideyim.

r66

Bana: Git, vallahi git diyor. Burada sana ihtiyactm yok. Ne

yapayrm seni! Oturup da beni mi gOzleyesin? (dedem bura-

da sesini daha da krsarak: "drr drr dr! baqlamasn mr!" dedi

ve sonra s6zlerine devam etti:) Ben de iyi Oyleyse diyerekhazrhla baEladrm, mhum. Traq oldum, siislendim, atl eger-

ledim. Tam istavrozumu grkanp ata binecelim nah seninki,yine gOrtindi.i. (dedem yine, sanki dinleyen varml$ gibi sesi-

ni lastrktan sonra ninemi taklit ederek) "More, bu ne hal? Ne

haltlar kangtrnyorsun, nereye gidiyorsun?" dedi bana, "He,

nereye!" Ben diyorum ki: "Panayrr'a, ruhum, Sarakinu'ya"."More,

ineli brrakrpPanayrr'a

mgidiyorsun? More,

drr drrdrr, panayrn di.igiiniiyorsun da gebe ineli diigiinmtiyorsun?Haftasmda, dofuracak, bilmiyor musun?"

Dedem yeniden eski halini alarak dedi ki:"Onurila konuqmaya gahgryorum, ama s6z sdylememe

firsat vermiyor ki. Baktrm baqa grkamryorum, o zaman:"Oyle olsun, ruhum".diyorum ona, "vazgegtisa**". "Amamillet ne der? Haarlandrl murn aldm, ya! ve gtinltik aldm!Atr nalladm, elerledin. Ya at ne der? At yola grkmak is-ter!"

Dedem anladrn mr dercesine bana g0z krpfl. Benden

ses grkmayrpca:

"Anlamryor musun?" diye ba[rrdr sonunda, "Panayrrkavgasrydr bu. Tuttum onu, ruhum, ata bindirdim ve erkekkardepiyle panaylra yolladrm. "

. "Ya sen, dede?""Ben mi, ruhum, ben de ahrrda inefin dolurmasrnr

bekledim."

Sanki bu talihsizlilinin suglusu inekmig gibi dedem:

"Dolurmadrfr bir yana," diye ekledi, "Bu inek seya-

hatlerden ufurumu da kesti. Qiinkti ondan sorua ne zarnan

* Panaytr: Dini bayram. bayram, kermesx* Vazge(tisa : Vazgegtim

r67



i

seyahate gitmeye karar verdiysem, her keresinde yolumaaksilikler grktr!"

"Nasd, dede?"

Dedem, bu talihsizliklerinin nederuni doltun yapmaslgecikmiq olan inele ballamadan: "Eee! dedi,;' Orasrnr bendc bilmiyorum. Hacr ninen bir ige kanqtr mr, 96r artrk sen,l6f anlatamazsrn! Seni nasrl alteder, ruhum, nasrl istediEiniyaptlnr, gdrsen akhm kaEmrsrn! Kag kere seyahate qrtt-aa-ya hazrrlandrm ve her keresinde ya do[uracak biri Eiktr. yaan kovamna bir gey oldu, ya birisi hastalandr, ya da misafirgeldi. Sanki,rsmarlamrqlar gibi, ruhun, tam da istavrozumugrkanp ata binecelim srrada!

Bunca yrl evlili[imizde hep ben hazrrlandnn, ama se_yahate giden o oldu! Redesto* iqinde Oyle. Silivri iqincle6yle, Midiya** iqinde de 6yle. Iler zanan 6yle. Bir seyahateniyetleniyordum, ruhum, arna bunu gizledim, kendirne sak-ladrm. Yrllarca arttrrabil<lifim parayr elimden geldifin<tebir kdqeye koyup sakladrm. Onbeq bin kuruEurn birikincebir gtin keyfim geldi ve nineni gafrrdrm. Ruhum. ona ka-ranm karar diyorum: "Ilrusi! Seyahate grkrnayr akhmakoydum. Doluracak biri varmrq ya da hastalamnrq, yok birgey istiyormuq dinlernem! Dikkat et, eve rnisafir falan rlagelmesin, yoksa bacaklannr krranm! "

Ve dpdem, nineme karqr bu sozleri nasrl sdyleyebil_dipine kendisi de qaqrnnrg gibi bir tavlr takrndl, sonia ba-

na:"Onu gdrmeni isterdim," rledi, ..Oyle

bir korktu kil Crtgrkannadr! Benirn de istedilim buydu. papaz.ahaber sahyo_rurn, geliyor ve giinah grkarltyorurn. Nineni papannyamnaga[rnp biittin rnahml onun iizerine yapryorum. Kdyliileritoplayrp hepsiyle helAlleqiyorum. Qiinkii, ruhum, qrka_

calrm yolculuk diinyarun en uzun yolcululu ve olmek varkalmak var!

. Ertesi giin atlrnl ahyorum ve binmek iizere istavrozu-mu grkanyorum. Ninen beni gdrmek igin kaprdan bagrnruzatrrug duruyordu. Ona krzgurdrm. Bak[, baktr. Ortaya birsdz atsa alzrnrn payrnr verecelirn! Ninen bunu biliyordu.Alzrn agmadr. Benim de istedifirn buydu. Ata binmedenistavrozumu grkanrken ona: "Gel, Flrusi," de<lim,

.,6lmek

var kalmak var, beni affet ve Allah da seni affetsin!" Bunlanduyunca, ruhum, ninen a[lamaya baqladr.',

Dedem bu olayr o anda yenidcn yaglyormug gibi duy-gulanmr$tr. Eginin bu biiyiik kederinin kendisinrlen ilerigeldilini gdstermek Eabasr ipinde nincmi taklit ederek yanallamakh:

"llksik olaydr! Karqr grkrnasaydrm!" dcdi,..Ben

talih-siz kadrn! Zavalh, krsmelsiz kadrn! Can yoldasrmr. evimindirc[ini kaybedccelirn ! Etbndirn elirndeir gideceki "

Ve bu qrk iinvanlardan h0l6 qaqkn gdrtinen dcdern:"iqte, ruhum," <ledi, "Bunu hig beklerniyordum. Krya-

met krpsa kzglnhfun geglneyecek saruyordum. Arna nine-ni, kanmr 6yle allarken gdrtince ciferirn parqalandr! Onubrrakrp da dtinyturrn 6bilr ucuna nasrl gidcr<iirn? Ona diyo-rum ki, ruhum: "Kudtis'e hacca gitrneye niyc{ cttim. gilndine yapanm? Gitmczsem gi.inaha girerim". ..Sen

niyctliyscney evirnin diregi, kan koca delil miyiz?

fla sengitrnigsin

haben, ne farkeder?"

Dedem sesinin tonunu degigtirerek:"Ve g6zlerinde yaqlar!" dedi, "Ne diycyim, ruhum?

Bindirdim onu ata ve erkek kardegiyle Kudiis,e yol-ladrm."

Tozunu silkmek istiyormug gibi avuglannr birbirinevuran dedem:

"O giinden sonra da," dedi, "O giinden sonra da bir daha

* Redesto:'I'ekir.da!** Midiya: Nikcnni.diu: innit?

168r69



hig seyahate kallcqmadrm."

"Ama diinyayl ne zilman gezip gOrdi.in, dede, o yaptlgn

seyahatler? Sen ninemi almadan Once? Delil mi?"

Dedem 6rgti igini tekrareline ald. Dudaklannda actklt

bir giiltimseme vardr. G6zlerini yere eferek:

"Bgni Hacr ninene vermelerinden {ince," dedi, "Oplan

delildim.""Ama ne diyorsun, dede, krz mrydm?"

Dedem o acrkh gtiliimsemesiyle:

"De ki krzdrm, ruhumo" dedi, "Qiinkii ben 6y1e ol-du[umu saruyordum, millet de 6yle biliyordu."

Dedemin sdzlerini duyunca bir acayip oldum. Elindekadrn iqi vardr. O levent gdri.ini.iqiine, Ozenle traq edilmigytiziine, gapkrnca trmar etilmig btytfitna ve biitiingdriiniigi.ine rafmen o anda bana dedemin bir kadtnst yaru

varnrg gibi geldi.

Dedem dilqiinceli dtigiinceli igini gekerek:

"Evet, evet, ruhum,'o dedi, "Sizler qimdi alun galmda

ya$r yorsunu z,'altrn galda ! Istedilinizde i stedifini z i.ilkeye

gidiyorsunuz.En azrnd,an, ruhum, kim oldufunuzu biliyor-sunuz. Bizler kdtii zamanda, stkmttlt yrllarda yagtyorduk.

Analar ikonalar 6niinde diz g6kiip Meryemana'ya yalvan-

yorlardr, ruhum, yabiz.e krz gocufu ver, yok, ollan olacaksa

daha kamrmtzdayken onun canlru al diye yalvanyor-

lardr."

"Neden, dede?"

Surafi asrlan dedem:

"Qiinku," dedi, "ikide bir Yenigeriler -uzun kavuklu,larmzr elbiseli iriyan, korkung Ttirklerdi bunlar- onlerinde

imam arkalannda cellAtlanyla, grktp geliyor, sildltlt olarak

kdyleri dolaqryor ve en yakrqrklt, en zeki Htristiyan o$an-lannr toplayp onlan Ttirk yaptyorlardt."

170

"Neden, dcdc?" Dedem:

"Onlarr Yenigeri yapmak igin," dedi ve igini gekti,"Onlar da kendilerine benzesin ve biiytidiiklerinde kOyleri-

ne geri doniip kendi ana babalanm oldtirsiin ve birlikte ayni

siitti igtikleri krzkardeglerini lekelesinler diye ! "Anathema tin ora

timbroti Aprilya

puvyike to izami

ke mazokse pedya!*

Dedembu ddrtliilii sOyledikten sorra

ig gekti ve gdzle-

rinin yagrnr silerek:

"O yiizden, ruhum," diye devam etti, "Ben doluncaadrmr Yoryia koymuglar. Yani o zamanlar Konstandinya,Thanasya ve Dimitro adrru tagryan erkek gocuklan gibi, ru-

hum, bana da adr vermi;ler. Adrmdan baqka bana hz elbise-leri giydirdiler. Cesaretli bir krz oldu[um halde, ruhum,yillarca evden &gan pek o kadar grlcladrm. On kiisur ya$tna

geldifimde babam -Allah onu affetsin- beni bir iskemleyeoturttu, uzun orgiilii saglanmr kesti ve bana fustanella**giydirdikten sonra: "Buraya bak, Yoryia," dedi, "Bundan

sonra senin adm Yoryis ve erkeksin sft1ft".***

Bana biittin sdzleri bu oldu ve slrtrma erkek elbiselerigegirdi. Ertesi giin kemanlar utlar geldi ve beni kiliseyegdtiirerek ninenle evlendirdiler."

"Nasrlolur, dede? O kiigtik

yagtamr?"Dedem de ayni gaqhnhkla:

* "Nizam Etktp I Nisan'da Eocuklarm toplaruhp dna ldnet ol-sun". Burada (n)izami herhalde "ferman" anlamma kul-larulmrs olmalt** Fwtanella: Evzon askerlerin giydi[i pileli beyaz eteklik.x** Konstan.dinya, Thanasya, Dimitro; Konstandino,s , Tfuina-

sis ve Dimitris adlanrun disileridir: Bizdeki HayrilHayriye v.b.

gibi.

t7l



"Evet, ruhum," dedi, "Daha yeni elbisemi nasrl bafla-yacalrmr bilmezken bana idare edeyim diye kan verdiler!"Dedem kaglannr gatarak: "Ama," dedi, "Olaca[r varmrq.Beni daha uzun zaman saklamalan miimkiin defildi. Fer-manda Yenigerilerin yalrnz daha evlenmemiq olanlann al-malan emrediliyordu. Bdylece beni 'ddrt baqr mamur" ev-lendirdiler ve b0ylece, ruhum, beni YeniEeri alacalrna ni-nen aldr."

"Ve bu da demek ki hayatmda hig seyahat etmedin, de-de! Evlenmeden 6nce de mi etmedin?"

Dedem bir kag saniye ne cevap verece[ini bileme<len

durakladr. Sonra utang iEinde yere bakarak:

"Ne diyeyim sana, ruhum," dedi, "Evlenmeden cince

bir seyahat yaptrm, ama ne dersin, o da yanrn kaldr, bitire-medirn..."

"Nasil oldu bu, dede? Ne zatnan?"

ihtiyar elindeki iqi yere brraktr ve gdzlerini ufka qevir-

di. Sessizce, bntinde uziuxp giden rnanzarayr seyrediyor gi-biydi. G6kytiziinde tek bir bulut yoktu. Giineq alEalmrqrr.Bulundulumuzyer yriksekti ve buradan bakrhnca oni rniizeneredeyse ugsuz buctrkslz, ama goztin kolayhkla kavrayabi-lece[i bir panorama seriliyordu.

Akropoli.in etefinde, gdzlerimir.in hemen altrndakdyiin dbek 6bek evleri bulunuyordu. Avlularda sonbahar

tirtinlerini kilere taqryan erkekler, kadlnlar, gocuklar gdzeqarpryordu. Koytin Eevresinde yrkrk ddktik gitleri boyuncayapraklanru d6ken yagh alaglar ve mevsimin son sebzeleri-ni arabalanna yiiklernig koyltiler g6riiniiyordu. Yakmlarda,artrk boqahnrq harnan yerlerinde atege verilen kahntrlanndumanr yiikseliyordu. Daha 6tedc, artrk ba$aklan san birdeniz gibi afirr alrr dalgalanmayan verimli bu[day tarlalanbiiyiik bir yarun ay gibi krvnhp yayrhyordu. $imdi buralar-daki son yeqillikleri de gdni.illerince otlaml$ oleur hayvan veinek stiriileri uykulu uykulu k6ye doniiyorlardr. Ufka en

t72

yakm noktada -yiiksckqc bir deniz kryrsr gibi- tiziimleri top-landtktan sonra terkedihniq ve rssrzh[a btirtinmi.ig ba[larlabu ugsuz bucakstz tablo tarnamlanryordu. Sonbahann sonparlak renkleri, arklarla sulan tarlalara gevrilmig rrmaklar,bu tnraklann kryrlannda birbirine kanqmrq evler ve a[ag-lar, topraktan yaprhnrq huniler gibi orada burada yiikselenOdrise tepeleri sadece kdy hayatrnrn ahgrlmrg monoton-lulunu krnnakla kalmryor, ama bu g0z alabildifine uzananmiistesna tabloya mucizevi bir biitiinltik ve renrlilik veri-yordu.

Yine de -hAl0 hatrrhyorum- bu son derece hoq manzarakarqrsrnda igimde bir huzursuzluk, bir hiiziin hissediyor-dum. Sanki, bir zamanlar bu topraklarda giqek aEan hayatqimdi yavag ama kararh bir qekilde tabiatm derinliklerineEekiliyordu ve yiiztinde arda kalan ryrltr, 6lmek iizere olarundudaklanndaki son tebesstjmden baqka bir qey depildi.

Sessiz ve dalgrn bir halde bir siire bu manzarayl seyre-den dedcm bakrqlannr uzakla, ufkun derinlilindeki toprak-tan hunilere gevirdi ve parma[ryla gdstererek:

"$u tepeyi gdri.iyor musun, ruhum?" dedi."IIangisi, dede?"

"Nah, iglerinde en yiiksek olam, yeryiiztiniin bittiginoktaymrg gibi gdrtinen yerde."

"Goriiyorun. Bagr gdklere defiyor, dede."

Dedem cevabnndan lnemnun:"Hay yaqa!" dedi, "Sanki gdkyiiziinii taqryor, delil

mi?""Evet, dede! Orada yeryiizii bitiyor, gdkytizii

baghyor."

ihtiyar bu defa daha da melnnun:

"IIay yaqa!" diye bafrrdr. Sonra bakrqlannda gururokunan gdzlerini bana dikti: "Td oraya seyahat ettim."

Bu sdzleri oylesine bdbiirlenici bir havayla sdylemiqti

173



ki dedemin gdkyiiziinii mii yoksa gokyi.iztinii tagtr gibigdrtinen tepeyi mi kastettifini hemen anlamakta giigltk

Eektim.Dedem devam etti:

"O tepe bizim pencereden giirtintir. Qocuklu[umdanberi onu gdrtir merak eder ve krsmet olsa da dorulunagrksam, gokyiiziine girsem derdim. Gel gor ki ktz gocu[uy-

dum! Nasrl sokapa Erkardrm? Babam saglanmt kesip erkek

elbisesi giydirerek beni birden o$an yaprnca ben ipimi ko-

panr koparmaz avhtya grktrm. Akhm fikrim seyahatteydi,sadece seyahatte."

Dedem hafizasrm zorluyormuq gibi krsa bir siire sus-

tuktan sonra:

"Kiimesin drqrnda," dedi, "kuglann tiinemesi iginyaprlmrq i.izerine gapradama tahtalar gakrh bir direk vardr.

Ona gdz koydum. Onu merdiven gibi gdkyi.iztiniin camrna

dayar, yukan grkanm diye gegirdim igimden, bir delik aga-

rak igine girerim! Oylece, mhum, o direli ornzuma wruyo-rum ve goren olursa g6rsiin! diyerek avludan gtkryor, safaddntiyoruur ve- yol! Beni gdren Sirmas'm ktzr Yoryia o1-

dulumu nereden bilecek! O anda sanki yeni do[muq gibi o1-

dum. Ninen IIrusi bile beni erkek elbisesiyle gdriince taqa

tutup dntine katil. Benim kim oldu[umu anladrfrndan defiil.

Ama, baqtan beri oflanlan b0yle kovalardt hep. Ben yola

dUqtiim. Bahgelere giriyorum, tarlalara grkryorum. Nehrigegiyonun. Gdzlertun o tepeye dikilmig ve ytirti. Bir mil gi-diyorum, iki mii gidiyorum. Ama ne sandrn, ruhum? Ben

ilerledikqe tepe uzaklaqryor. Ya gdkyiizii, ben yaklaqnkEa

daha da yiikseliyor! Ah, ruhum, dizlerimde dennan kal-madr. Qok dzrha dnceden yoruhnuqtum, ama farkrnda defil-dim. Bunu ancak, tepeyi bulaca[unr hesapladrlun yerde

gdkyiiz{inti ondan gok daha uzak oldufunu gdriince an-

ladrm. O zaman hevesim kagu. Baktm ki yorgunum, kam-rm ag ve taqrdr[rm direk kurgun gibi a[rr, iistelik hava karan-

174

yor -ne yaparsrn, ruhum- igte o zaman seyahatimi yanda ke-s.rp geri ddndtim! qfinkii her gey bir yana, babami di.iqtiniipduruyordum. O var ya -Allah affetsin- Hacr ninene benzd-mezdi."

"Nasrl. dede?"ihtiyar anlamh anlamh giili.imseyerek:"Hmm!" dedi, "Ninen yok mu, havlar ama srrmaz. Ba-

91*lu h.avlamaz, ama rsrnrdr. Onun igin, ruhum, geri

9tlldu1. I' Ihti yar dti giinceli, ekledi : "Hay-atrmm tek yolcu -lupuydu bu ve o da yanm kaldr!"

Bunun iizerine ben btiyiik gaqkrnhkla:.. "Ya o bildi[in qeyler?" diye sordum, l'EkmeEin

giineqte piqirildi$ yere ne zaman gittin, k0pek kafallan nez'afiran gdrdiin, dede?" Dedem:

"Oh!" dedi, "Oraya hig gitmedim, ruhum, bana orgiidrmesini olretirken ninem anlattr."

,"Ya, denizin gdbelinde ortaya grkarak gemileri tutanve kral Aleksandros'u soran Fokia? Onu da mr s6rme-din?"

"llayrr, ruhum! Onu da ninem anlattr.""Ya o, insanlan mermere geviren biiyiictiniin yaqadr[r

ma[ara? Oraya da rnr gitmedin?""I{ayrr, ruhurn! Onu da ninem an_latu, ninem."Dedemin her verdili cevapla artan hayAl krnkhfrm an-

latilacak gibi de[ildi. Demek ki dedemin seyahatleriile ilsi-li diiqtincelerinrin, diinya bilgisi ve tccrtibeleri ytiziind-enona

_duydulumhayranhk

ve giivenin kayna[r Zavalhnrnkendisini krlsandrlr gtinlerde ninesinden duy<tugu ve go-cuksu bir saflrkla inandrlr masallarmrg! Kaldimiblr timit-sizlik ve krzgurlk kaplayrverdi

"Oyleyse, o padi*sah krzlanm da kendi gOzlerinlegormedin, dede? Onlarla yiyip igip sohbet etmedin?"

"Ilangi padigah krzlan, yavrum?""Nah! Ilani, terzi grraklanna dgrk olup yataga diiqen ve

babalan^.bj$r tagh padit ah_

kendi si rie yollayip dlmartiga is-tetenler? B ana anl atr rd rn, hah rlam I yor mrisun? A1trn-s achperi kzmr, Earkr soyleyen, gtiltip oynayan ve ignesiz ipli'k-

175



siz gelinlikler diken o beyazJar giyiruniq peri krzlanru da mrhatrlamryorsun?" Dedem kederli :

"Ah, ruhum!" dedi, "Onlan da bana danteldrmesini,dikiq dikmesini dlretirken ninemden duydurn! Amasanlnm, o da bunlan kendi gdzleriyle gdrmemiqti, ru-hum!"

B0ylece igimdeki en son iimit de sdnmi.iq oldu!... De-mek ki Valide Sultan'm hareminde duvardaki ddner dolabnarkasmda beni padigah krn falan beklememigti! Bana o miskokulu tathlan veren de o delil, kimbilir, hangi paqavra, bu-

ruquk surath, kahn dudakh yagh araph! Qrrak arkadaqlanmhakhydrlar!Ama yani, gtinUn birinde kolumda bir padiqah krzr

k6ye ddnece[im iimidiyle gektilim biitiin o silantr ve iqken-celer boquna mrydr? Oyle olsun, dede! Ben de bir giin seningibi gorap drmeye baqlarsam hig gagma!

Benim Istanbul'a giderek boq yere srkrntrlar gekmemesebep oldulu igin suglu gOrdiiftim dederne bu di.iqiincemisdylemeye hazrrlanryordum. Ama gdzlerimi kaldrnp da

onun, hdld, bir zamanlar doru[una tlrmanlp gdkytiziinegrkmayr kurdufu tepeyi riiyah bakrqlarla seyretmekte ol-dulunu gOriince esrarengiz bir gtig sdzlerimi bo[azrmadiifiimledi.

Batrda gi.ineq daha da algalmrgtr. insanlar ve hayvanlaryava$ yava$ ve alrr alrr kdyiin iqlerine do[ru gekiliyorlardr.Marzara goziime girndi daha melankolik, daha da hiiziin ve-rici gdri.iniiyordu. Bu manzararun qizgileriyle dedemin,

giinegin son rqrklanyla aydrnlanan solgun ytiztindeki gizgi-ler arasrnda nasil da bir benzerlik, bir yakrn akrabahkvardr!...

Zavalh dedeci[im! diye gegirdim igimden, benimyardrmrm olmadan giiregip melefi yendi, ama Oylesine bil-kin dtigmiiq ve ttikemniq ki bu haliyle gdyle bir ayalr kayrpdiigse onu kimse kuftaramaz. Ihtiyar birden:

"I{ava serinledi, ruhum," dedi, "Kalk, gidelim."

Sessizce elini tuttum ve elimden geldilince destekle-meye gahgarak onu evine gotiirdiim.

176

Dirr

Vizyinos Hayatının tek yolculuğu

Documents

Transcript of Vizyinos Hayatının tek yolculuğu