VIVIR PARA CONTARLO

NARRAZIOA- STORY- LA NARRACIÓN

Ikaslearen koadernoa

IZENA....................................................................................................................................

MAILA .......................

TALDEA ....................

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA

2


3


Antes de comenzar a leer nada, fíjate en el anagrama que tienes en cada página. Como ves

son cuatro piezas de un puzzle.

Lo que tienes entre las manos también lo es. Primero porque procurará no aburrirte y

segundo, porque todas las lenguas del centro han trabajado en su elaboración.

4


Kontatu, kontatzea. Denbora asko pasatzen dugu kontatzen, gure esperientziak islatzen,

pasa den asteburuan gertatu zitzaiguna, oporretan izan genuen abentura, zineman ikusi

genuen azkenengo pelíkula.

Kontatu zeuk, nik baino hobeto egiten duzu eta –entzuten eta esaten dugu sarritan.

Ikasgai honetan ikasiko dugu kontatzen. Gertatutakoa, aldatuko da izugarri nork edo nola

kontatzen dugun arabera.

Yes, you can.

5

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAAURKIBIDEA:

1. Sarrera: Testu-tipologia (diskurtso erak)

2. Narrazio-testua:

2.1. Forma eta asmoa, erabilera-esparruen arabera: ahozko literatura (herri-

ipuinak, kondairak, e.a.), literatura idatzia (eleberriak, mikroipuinak, e.a.),

komunikabideak (albistea, iragarkiak, e.a.), irudiez lagundutakoak

(komikia, argazki-nobela, zinema, e.a.).

2.2. Edukiaren azterketa:

- Narrazio-testuetako ohiko egiturak

- Denbora eta lekua.

- Ikuspuntua: narratzailea.

- Pertsonaia-motak.

- Elkarrizketa: estilo zuzena / zeharkakoa.

2.3. Formaren azterketa:

- Gramatika kategoriak.

- Ohiko aditz formak.

- Lokailuak eta testu-antolatzaileak.

6


7


1.ASTEA- 1. SAIOA

Cuando hablamos, cuando escribimos, cuando enviamos un mensaje no lo hacemos

siempre con la misma INTENCIÓN.

Quédate con esa palabra –INTENCIÓN, OBJETIVO, FINALIDAD- y mira atentamente a

la pantalla.

A. Escoge la INTENCIÓN que persigue cada uno de ellos. Cuidado porque puede tener

varias:

8


1.

2.

3.

EXPONER, CONTAR, CONVENCER, INFORMAR

¿Podríamos defender una idea contando una historia? Explícalo.

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

B. ¿Cuando NARRAMOS o contamos, debemos seguir alguna escructura o el orden es

lo de menos?. Vuelve a ver el anuncio NARRATIVO y decide, fijándote en el secundero

de dónde a dónde iría cada parte:

INTRODUCCIÓN

NUDO

ACCIONES DE LOS PERSONAJES

DESENLACE

9

http://www.youtube.com/watch?v=zgAG27VoENs&eurl=http://gurasook.blogspot.com

http://www.youtube.com/watch?v=bEvyfTZ5r6E

http://www.youtube.com/watch?v=RW0wmq6Oung


C. Lee atentamente la siguiente fábula y subraya con diferentes colores cada una de sus

partes. Compara tu estructura con la de tus compañeros y observa las diferencias y

semejanzas con la que verás en la pantalla.

10

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUALos dos Amigos y el Oso

A dos amigos se aparece un Oso:

el uno, muy medroso,

en las ramas de un árbol se asegura;

el otro, abandonado a la ventura,

se finge muerto repentinamente.

El Oso se le acerca lentamente:

mas como este animal, según se cuenta,

de cadáveres nunca se alimenta,

sin ofenderlo lo registra y toca,

huélele las narices y la boca;

no le siente el aliento,

ni el menor movimiento;

y así, se fue diciendo sin recelo:

«Éste tan muerto está como mi abuelo».

Entonces el cobarde,

de su grande amistad haciendo alarde,

del árbol se desprende muy ligero,

corre, llega y abraza al compañero,

pondera su fortuna

de haberle hallado sin lesión alguna,

y al fin le dice:

—Sepas que he notado

que el Oso te decía algún recado.

¿Qué pudo ser?

—Direte lo que ha sido;

estas dos palabritas al oído:

Aparta tu amistad de la persona

que si te ve en el riesgo te abandona.

11


1. ASTEA 2. SAIOA

Hasta ahora nos hemos centrado en la estructura de los textos narrativos. En esta sesión

vamos a ver:

- La importancia del narrador en la historia. En nuestra vida diaria percibimos la

realidad desde diferentes puntos de vista.

- El contexto, la situación espacio-temporal en que se va a desarrollar el relato.

NARRADORES

Vamos a leer el primer capítulo de dos obras “paralelas”:

- El diario rojo de Carlota

- El diario rojo de Flanagan

Podéis repartiros los ejemplares como queráis; lo más importante es que al final surja un

debate en que complementéis vuestra información con la que tienen los compañeros.

Subraya después el tipo de narrador que presentan:

- EXTERNO, INTERNO

- PROTAGONISTA, TESTIGO, OBSERVADOR

- SUBJETIVO, OBJETIVO

- PERSONA: PRIMERA, SEGUNDA, TERCERA

12


1. astea- 2. saioa (hurrengo irakasgaiarekin loturazko ariketa)

A. Lee ahora el relato de ciencia ficción que te presentamos. Responde después a las

siguientes preguntas:

- ¿Por qué dirías que es un texto narrativo? ¿Qué intención persigue?

..............................................................................................................................................

................................................................................................................................

- ¿En cuántas partes lo dividirías? ¿Responde a la estructura habitual de este tipo de

textos?

..............................................................................................................................................

................................................................................................................................

- ¿En qué espacios y tiempos se desarrolla?

..............................................................................................................................................

................................................................................................................................

- ¿Por qué podríamos decir que el TIEMPO es esencial en El ruido del trueno?

..............................................................................................................................................

................................................................................................................................

EL RUIDO DE UN TRUENO

-No queremos cambiar el futuro. Este mundo del pasado no es el nuestro. Al gobierno no

le gusta que estemos aquí. Tenemos que dar mucho dinero para conservar nuestras

franquicias. Una máquina del tiempo es un asunto delicado. Podemos matar

inadvertidamente un animal importante, un pajarito, un coleóptero, aun una flor,

destruyendo así un eslabón importante en la evolución de las especies.

-No me parece muy claro -dijo Eckels.

-Muy bien -continuó Travis-, digamos que accidentalmente matamos aquí un ratón. Eso

significa destruir las futuras familias de este individuo, ¿entiende?

13

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA-Entiendo.

-¡Y todas las familias de las familias de ese individuo! Con sólo un pisotón aniquila usted

primero uno, luego una docena, luego mil, un millón, ¡un billón de posibles ratones!

-Bueno, ¿y eso qué? -inquirió Eckels.

-¿Eso qué? -gruñó suavemente Travis-. ¿Qué pasa con los zorros que necesitan esos

ratones para sobrevivir? Por falta de diez ratones muere un zorro. Por falta de diez

zorros, un león muere de hambre. Por falta de un león, especies enteras de insectos,

buitres, infinitos billones de formas de vida son arrojadas al caos y la destrucción. Al final

todo se reduce a esto: cincuenta y nueve millones de años más tarde, un hombre de las

cavernas, uno de la única docena que hay en todo el mundo, sale a cazar un jabalí o un

tigre para alimentarse. Pero usted, amigo, ha aplastado con el pie a todos los tigres de

esa zona al haber pisado un ratón. Así que el hombre de las cavernas se muere de

hambre. Y el hombre de las cavernas, no lo olvide, no es un hombre que pueda

desperdiciarse, ¡no! Es toda una futura nación. De él nacerán diez hijos. De ellos nacerán

cien hijos, y así hasta llegar a nuestros días. Destruya usted a este hombre, y destruye

usted una raza, un pueblo, toda una historia viviente. Es como asesinar a uno de los

nietos de Adán. El pie que ha puesto usted sobre el ratón desencadenará así un

terremoto, y sus efectos sacudirán nuestra tierra y nuestros destinos a través del tiempo,

hasta sus raíces. Con la muerte de ese hombre de las cavernas, un billón de otros

hombres no saldrán nunca de la matriz. Quizás Roma no se alce nunca sobre las siete

colinas. Quizá Europa sea para siempre un bosque oscuro, y sólo crezca Asia saludable

y prolífica. Pise usted un ratón y aplastará las pirámides. Pise un ratón y dejará su huella,

como un abismo en la eternidad. La reina Isabel no nacerá nunca, Washington no

cruzará el Delaware, nunca habrá un país llamado Estados Unidos. Tenga cuidado. No

se salga del Sendero. ¡Nunca pise afuera!

14


B. Fíjate en este brevísimo cuento de Anthony de Mello

- ¿Por qué dirías que es un texto narrativo? ¿Qué intención persigue?

..............................................................................................................................................

................................................................................................................................

- ¿En cuántas partes lo dividirías? ¿Responde a la estructura habitual de este tipo de

textos?

..............................................................................................................................................

................................................................................................................................

- ¿En qué espacios y tiempos se desarrolla?

..............................................................................................................................................

................................................................................................................................

- ¿Por qué podríamos decir que el ESPACIO es muy importante en esta historia?

..............................................................................................................................................

................................................................................................................................

- ¿Variaría mucho si el narrador fuera el pescador?

Cuéntalo desde ese punto de vista.

....................................................................................................................................... ......

..............................................................................................................................................

.......................................................................................................................... ...................

.................................................................................................................... .........................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

....................................................................

15

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

.........................................................................................................................

........................................................................................................................................

EL RICO INDUSTRIAL

El rico industrial del Norte se horrorizó cuando vio a un pescador del Sur tranquilamente

recostado contra su barca y fumando una pipa.

"¿Por qué no has salido a pescar?” - le preguntó el industrial.

"Porque ya he pescado bastante por hoy" - respondió el pescador.

"¿Y por que no pescas más de lo que necesitas?" - insistió el industrial.

"¿Y qué iba a hacer con ello?" - preguntó a su vez el pescador.

"Ganarías más dinero" - fue la respuesta.

"De este modo podrías poner un motor a tu barca. Entonces podrías ir a aguas más

profundas y pescar más peces. Entonces ganarías lo suficiente para comprarte unas

redes de nylon, con las que obtendrías más peces y más dinero. Pronto ganarías para

tener dos barcas... y hasta una verdadera flota. Entonces serías rico, como yo".

"¿Y qué haría entonces?" - preguntó de nuevo el pescador.

"Podrías sentarte y disfrutar de la vida" - respondió el industrial.

"¿Y qué crees que estoy haciendo en este preciso momento?" - respondió el satisfecho

pescador.

Imagínate que no pudiéramos escuchar la voz de los protagonistas. ¿Cómo podría el

autor reflejar lo que dicen?

¿Lo haría de una forma “DIRECTA” o “INDIRECTA”?

16


¿Contarías tú en estilo indirecto las primeras cinco líneas?

17

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA1. astea 3. saioa

Tal vez hasta ahora creías que la narración era cosa de escritores o, simplemente, un

tema que aparecía en tu libro de texto y sobre el que tarde o temprano te van a

examinar.

Narrar es una habilidad lingüística muy importante: dependiendo de cómo cuentes lo

ocurrido, las reacciones de los que te leen o escuchan variarán sustancialmente.

Debes decidir qué punto de vista vas a utilizar (si te vas a mostrar objetivo o

subjetivo) y desde qué punto contarás el suceso.

Evidentemente, en nuestra vida diaria contamos de una forma improvisada; nuestra

visión de los hechos no tiene el proceso de elaboración de una novela o un cuento.

A. Subraya aquellos “textos” que sean o puedan ser narrativos:

- Exposición fotográfica sobre un viaje a la India

- La película Australia

- Un chiste

- Un cómic

- Una conversación sobre el pasado fin de semana

- Un informe médico sobre la evolución de un paciente

- Una carta

- Un correo electrónico

- Un SMS

- Un bisonte dibujado en la pared de una cueva

- Un cuadro de Goya

B. Hay situaciones en que nos hemos dicho “Tierra trágame”, momentos en que

hemos pasado un ridículo tremendo, situaciones violentas.

- Cuéntaselo oralmente a tu compañero/a y compártelo con el resto de la

clase.

- Al final, valorad –pequeño debate- si habéis sido buenos narradores

teniendo en cuenta las reacciones de los que os escuchan:

18

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA¿Qué tipo de narrador has utilizado?

En estos casos suele ser un narrador

subjetivo, interno, protagonista, en

primera persona

Has detallada bien las circunstancias

(espacio y tiempo) en que ocurrió.

Tienes que ubicar al oyente

¿Has utilizado un lenguaje adecuado?

Piensa que estás hablando con

compañeros de una edad determinada

y que, si se lo contaras a un adulto,

utilizarías un registro diferente.

¿Has sido expresivo? La situación

comunicativa te va a permitir

acompañar el código oral con el

gestual. No lo desaproveches: los

escritores sólo tienen palabras escritas.

Puedes ver los siguientes videos para ambientarte o, si no te has atrevido a

contar tu historia, para rellenar la tabla anterior.

•A

•B

19

http://www.youtube.com/watch?v=4Olar-qEAKg&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=sS3eVBs6_0s&feature=related


1go saioa:

20

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAA. Gogora ezazu gaztelerazko saioan testu narratiboen egituraz ikasitakoa: zein da

narrazio batek izan ohi dituen hiru atalak? Hori aintzat hartuta, irakur ezazu arretaz

Joseba Sarrionandiaren “Irratiaren jabea” izeneko testua eta seinala itzazu bere

atalak.

21


B. Ohiko egituraren barruan, sarritan idazleek denborarekin jolasten dute. Horrela,

kontakizuna korapilotik hasten da batzuetan. Horri “in medias res hasiera” esaten

22

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAzaio. Ezagutzen al duzu horrelako hasiera duen pelikularik? Ohartu horrelakoetan

atzera jauzi bat egin ohi duela pelikulak edo testuak hasierako egoera azalduz

(“flash back”).

“In medias res” hasiera erabiliz gero, pentsa ezazue, binaka jarrita, nola kontatuko

zenukeen lehenago irakurritako “Irratiaren jabea” testua.

D. Egon badaude bestelako egitura daukaten testuak. Horren adibide duzu etxerako

irakurri beharko duzun ondorengo hau. Arretaz irakur ezazu eta zuk zeuk hausnartu

nola dagoen planteatuta. Testua Eider Rodriguez idazle gaztearen Eta handik

gutxira gaur narrazio-bildumatik aterata dago. Nahi izanez gero, narrazio guztiak

eskuragarri dituzue interneteko ondoko helbidean:

http://www.susa-literatura.com/cgi-bin/liburuok.pl?lib=narr56

HAZIRA ITZULTZEA

Nire bizitzaren kontakizun hau, nire amaren bizitzaren kontakizuna izan da,

nirearena izan den neurri berean; eta hala ere, berriro ere, inoiz eduki ez ditudan

seme-alaben bizitzaren kontakizuna izan da, hala nola haien niri buruzko

kontakizuna (...). Izaten inoiz utzi ez zitzaion izakiaren kontakizuna da hau, nik nire

burua bilakatzen utzi ez nuen izakiaren kontakizuna.

The autobiography of my mother, J. Kincaid

Goizeko lehen esneak gaueko azken zigarrokinekin nahasten dira. Zigor eta

Elenarentzat elkarrekin pasatzen dituzten lehen herriko jaiak dira, eta gainditu

beharreko beste froga bat da hori bikote hasiberrientzat. Jekyll doktorea Hyde jauna

bihurtzea gauza arrunta da, are arruntagoa galai ulerkorrenari trogloditaren sen

falozentrikoenak bistaratzea, batez ere dozena erdi marra eta kubata litro bi irentsi

ostean. Baina ez da halakorik gertatu eta, atxur logikoaz gain, ez da itxuraldaketa

handirik izan ez bataren ez bestearen izakeran. Zezen plazan daude, bigarren jai

23

http://www.susa-literatura.com/cgi-bin/liburuok.pl?lib=narr56

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAeguna da, Coca-cola zaporeko muxuak goxoak dira, eta Elenak esan dio zezenak

ikusi ostean amodioa egitera joango direla etxera. Zigorrek galtzaren gibel patrikan

sartu dio eskua eta muxu miope bat eman aho ñimiñoan. Jendearen oihu eta

algarek eten dute momentua, eta bikoteak eztandaren iturria bilatu asmoz begiratu

du plazara. Berrogeita bost urte inguruko gizon bat, koadrodun eskuoihal bat lepoan,

hondar gainean belauniko, hatzekin adarrak imitatuz xexena atakatu du. Xexenak

airean bota du mozkorra trapuzko panpina baten antzera. Lurretik altxatzea lortu

duenean, zakila atera eta xexenari aurpegian pixa egiten hasi zaio. Animaliak

kontzentraturik dirudi, lurtar hori nola edo hala ulertu nahian. Bitartean, ganaduzale

gazte batek besotik oratu du gizona, publikoaren kexuzko txistuei jaramonik egin

gabe.

Elena zurbil dago. Zigor barrez lehertzen ari da, Torero, torero garrasi eginez.

—Goazen —esan du neskak albo batera begiratuz.

—Zer dun, potxola?

—Goazen —haserre, eta negar etiliko bati ekin dio, Zigorren brusa

koloretsuaren gainean.

Zigorrek burua laztandu dio, gertatutakoa oso ondo konprenitu gabe, eta Ez

dun ezer gertatzen esan dio modu sinpatikoan, mozkorra bere aita dela esan

dionean.

—Gure aitak ere kristorena harrapatu zinan gabon gauean, eta gure amak bi

aste eman zizkinan hitzik egin gabe. Pentsa nolako melokotoia.

—Ezberdintasun bakarra duk hire aita ez dela alkoholikoa —Elenak destainaz

—. Ala bai?

Eta begiak itxi ditu negarrik ez egiteko, Zigorren kontra estutu da gehiago,

desagertu nahian, eta hamar segundotan hamar destino posible bururatu zaizkio,

Pascuako uhartea eta Siberiako estepa barne. Zigorrek galtzetako gibel patrika

bietan sartu dizkio eskuak eta Lasai potxola errepikatu dio bi edo hiru aldiz.

24

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA Egun hartan hasi da Zigor Elena deszifratzen. Egun hartan Elena Zigor

maitatzen.

Etxera abiatu dira. Bidea isilik egin dute, nahiz eta Zigorrek elkarrizketa bati

ekiteko ahaleginak egin dituen. Paraleloki, elkarrizketarako gai posibleak bilatzen

dituen bitartean, Elenaren hainbat jarrera ulertu ditu, gurasoei buruz inoiz hitz egin

nahi ez izana kasu; eta gerritik oratu du errime.

Zigorrek kafea prestatu eta Elenak dutxa hartu du. Elenak kaka guztia, itsua,

gaua, alkohola eta aita gainetik kendu nahi ditu. Belaki naturalekin igurtzi du

gorputza, negarrez oraino. Baina ate azpitik sartu den kafe egin berriaren usainak

errealitatera irauli eta Zigor sukaldean zain daukala oroitu du. Maitagarria eta

beratza da mutila, baina hala ere ez dauka argi aitari buruz hitz egin nahi dion edo

ez. Konfidentzia horrek harremana sendotuko lukeena badaki, eta Elenari beldurra

edo nagia ematen diote horrelako gauzek; orain arte beti saihestu izan ditu. Gainera,

ez luke nobioa terapeuta bihurtu nahi. Ez daki. Eta horretan pentsatu du

bainugelako lanbro fantastikotik sukaldeko gorritasunera irten baino lehenagoko

istanteetan.

—Kurasanak ekarri ditinat —esan dio Zigorrek ezer gertatu izan ez balitz

bezala.

—Bihar arte behintzat ez diat gertatutakoaz hitz egiteko gogorik, bale? —

Elenak maitekiro—. Lanbrotua pasa arte ez behintzat.

Zigorrek burua laztandu dio paternalismoaren eremuan labaintzen den keinu

batekin. Baina Elenari gustatu egin zaio.

Amodioa ohikoan baino modu bortitzagoan egin dute, eta bizilagunari

txakurkume batenak iruditu zaizkion txilioak bota ditu neskak. Loak hartu baino

lehen Elenak esan du:

—Hiltzeko gogoa zaukaat.

Eta lo hartu dute.

25

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAMaitemindu berri daude. Zigorren besapeak osatutako habian lo egiten du Elenak.

Zigorri neskaren adats beltzek kilimak egiten dizkiote sudurrean. Euria hasi du eta

parketaren gaineko putzua geroz eta handiagoa bihurtzen ari da. Itogina ere

perfektua da Elenaren etxean. Hark bilatzen duen ukitu buhamea ematen dio

zentimorik xahutu gabe. Egunsentia zimurtzen joan da, eta Homer Simpsonen beso

beilegiek goizeko zortziak, zazpiak, seiak, bostak, laurak markatu dituzte

iratzargailuan. Eguzkia berriro irten da eta berriro gorde eta berriro irten mila aldiz.

Elenaren titi lehen mardulak beheratu egin dira, koxkor ikarati bihurtzeraino.

Elenaren etxea desagertuz joan da, langile izerdituek adreiluak eraman dituzte

orgatiletan, hirugarren pisua, bigarrena, lehena, behera iritsi arte, zementu zakuak

kamioietara igo dituzte, eta kamioilari nagiak biltegi batera eraman ditu Los 40

Principalesen musika entzunez. Arkitektoa, sakelakoa gerrikotik zintzilik, orubean

zehar paseatu da zigarroak erretzen eta galtzen behealdeak hautsez zikintzen,

enpresa eraikitzailearen bazkideetako batekin Euskalteleko akzioez hitz egiten

duten bitartean.

Dilistak edo beste eltzekari edo zopa bat dagoen bakoitzean kontzentrazio ahalegin

itzela egin behar izaten du aita koilara ahoratu nahian ez ikusteko. Koilara biziduna,

aitaren arrain begi margulak, eta bera han; likidoa nola isurtzen den entzun du, eta

platerarekin talka egiten duenean, aitaren alkandora urdina marroiz zipriztindurik

gelditzen dela irudikatu du, nahiz eta parean dituen azulejo karratuak zenbatzen

jarraitu duen, goitik behera eta ezkerretik eskuinera; inoiz ez da tronpatzen,

sukaldeko pareta horretan 112 azulejo zuri eta 32 loredun dago. Hamalau urte ditu.

Gaur ohartu da amak ez duela beste amek bezala jaten, gauza arraroak egiten

dituela, orokorrean ama arraroa dela, eta horregatik ez du aspalditik inor etxera

bazkaltzera gonbidatu. Hortzetako tarteak arrain hezur batekin garbitzen begiratu

du. Eta malabarismoak eginez murtxikatzen du janaria, hitz egin gabe, bere baitan

sarturik erabat. Duela bi urte, hain zuzen ere, hamabi urte bete zitueneko

urtebetetze egunean, Leire eraman zuen etxera, bi aste lehenago baimena eskatu

ondoren. Garai hartan neska hura zuen lagun-mina, neska zoli beilegia, begian

partxea izateagatik baztertua izan zena, baina betaurrekoak soilik janzten zituenetik

26

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUApoliki-poliki karisma irabazten ari zena. Ume guztiek egiten zituzten horrelako

gauzak, gelakide bat etxera gonbidatu eta arratsaldean besteei kontatu, eta

ondoren, autobus geltokian, konkistatu berri zuten konplizitate horretatik besteak

ahal bezainbeste urrundu lagun-minari belarrira hitz eginez, gainontzekoen begirada

bekaitza ere plazer. Berak ere izan nahi zuen inportantea. Horregatik gonbidatu

zuen Leire. Baina ez zen giro. Bazkaria betiko bazkaria izan zen, salbu eta infiltratu

bat zegoela familian. Leirek ez zuen berunezko itolarri hura arindu, eta koilara

hotsek ozenegiak izaten jarraitu zuten. Ez zuten espagetirik ez saltxitxarik jan, bere

gelakoek horrelako egunetan egiten zuten bezala, baizik eta garbantzuak eta

amuarraina urdaiazpikorik gabe.

Aitaren hitzek hautsi zuten monotonia. Orduan bakarrik hitz egin zuen

bazkaritan, amak alkandora garbantzuen saltsaz zipriztindu zuenean:

—No seas cerda, que tenemos invitados.

Eta bazkalostean, eskolara burumakur joan zen Elena Leireren ondoan, eta

autobus geltokian ez zuten beste neska-mutilek ohi zuen konplizitatea lortu.

Biharamunean, jolas garaian, mutilekin futbolean aritzera joan zen, eta hurrengo

astera arte ez zen berriro Leirerengana gerturatu.

Ikastolan, arbeleko klarionak hazi egin dira, borobildu, hautsa gainetik kendu

dute eta zilindro perfektu eta dirdaitsu bilakatu dira. Andereñoaren bisaian hiru zimur

leundu dira eta masailak beratu zaizkio. 1984ko udaberria da.

Telebistari begira, konpasaren punta borragoma batean iltzaturik biraka ibiltzen du

bere ardatzaren gainean, borragoma bitan zatitu arte. Amaren plater hotsak

barreiatu dira etxeko geometriaren bazterretatik eta Elenak konpasa sartu du ustez

borragomaren epizentroa den hartan. Aitaren pauso arritmikoa gerturatzen entzun

du. Ama Aparta y vete a la cama esaten Que estás que das asco. Atzoko egin behar

du marrazketako ariketa eta beldurrez askatu du konpasa kartapaziotik. Hurbildu

zaionean hil egin nahi du edo, hobe oraindik, inoiz jaio ez izana desiratu du,

heriotzak galera eta galerak mina baitakar, eta berak ez baitu min gehiago sentitu

nahi. Aitaren esku gorrixka aldendu du kaskezurretik, bizilagunaren katuari

27

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAhainbatetan ikusi dion mugimenduaz. Aitaren eskua orduan konpasaren gainean

paratu da, eta Elenak hatzetatik erauzi dizkio metalezko besoak: Deja, que ya le

preguntaré a la andereño cómo se hace, tú no sabes. Hil egin nahi du, baina

oraindik ez daki zer den heriotza. Kontzentrazio pixka batekin agian lor dezakeen

zerbait dela uste du.

—Anda que no sé cómo no te da vergüenza que tu hija te vea así —logelako

sarrailatik sartu da amaren ahots garratza.

Gurasoen garrasiak sordinarekin ito nahian bezala, belarriak esku ahurrekin

estali eta desestali ditu Elenak, olatu hotsak gogora ekarriz. Burusien azpian

gorderik desagertu nahi du betiko, aitaren hatsetik, irakaslearen hatz erakusletik,

amaren betile zimeletatik.

Logelako leihotik haratago, espaloi bazterretako hostoak gaztainondoetara

itzuli dira kimu dardarati bilakaturik, eta frontoiak ez du gehiago Independentzia eta

Sozialismoa aldarrikatzen, letra guztiak nerabe horail batek ezkutatzen duen spray

pote gorri batean gorde baitira.

Ikastolako lehen bilerarako deitu zituzten gurasoak. Egun hartan bertan, bilera baino

lehen, gurasoek euskaraz bazekiten edo ez galdetu zion andereñoak. Eta ezetz.

Amak ba al daki? Ez. Aitak ere ez? Ez. Eta sekulako tristura sentitu zuen, estuasuna

ezpain loratu berrietan, eta andereñoa begi lauso eta umelez ikusi zuen

zerrendarekin aurrera egiten. Orduantxe lotsatu zen lehendabiziko aldiz. Txiki-txikia

sentitu zen, akordatu zenean, gurasoak euskaldunak ez izateaz gain, aita beti

mozkor egoten zela eta ama beti haserre, negarrez edo telebista ikusten. Eta

desiratu zuen txiki-txikia izatea, oroimena ez zuenean bezala, amak zorriak kentzen

zizkion garaira itzultzea.

Elenak zorriekin jarraitu beharreko protokolo hura maite zuen, haiei esker amak

bainatu egiten baitzuen bere esku pikartsuez, eta iruditzen zitzaion orduak ematen

zituela harekin, zorriak banan-banan erauzten; eta esaten zion: Azkura handia

daukat, eta gehiago bilatzeko. Bere ile bustian endredatzea besterik ez zuen nahi,

ondoan eduki, bere buruarekin arduraturik, ulertzen ez zituen laneko gauzak

28

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAkontatzen zizkion bitartean. Baina gutxi irauten zuen plazerak. Ate hotsa entzun

orduko, zapata narrastiak komuneko atera gerturatu baino lehen, amak, Venga, ya

vale esan eta bukatutzat ematen zuen bere egitekoa. Eta aitaren mozkorra Elenaren

gelakide baten errua izango balitz bezala, behin esan zuen, atearen hotsa entzun

orduko, Seguro que es la Andrea la que te ha contagiado los piojos; su madre es

una marrana y siempre lleva a la chavala con el chándal sucio de huevo . Baina

ordurako, nahiz eta oraindik neskatila izan, Elenak bazekien amaren haserrea ez

zena Andrearen errua, baizik eta aitarena.

Zorriek bartzak jaso eta bere burutik gelakide batenera jauzi egin dute

atzerantz, eta han ere bartzak jaso eta beste bost gelakideren buruetatik igaro dira,

harik eta maila bat gorago dagoen mutil betaurrekodun baten kizkurretan atseden

hartu arte.

Lehenengo zauria datorkio burura, aitaren hatsa baino lehenagokoa. Gelako neska

batek, Joanak, ama polit eta liraina zuen neska polit eta lirain batek esan zion Ze

gizena dagoen zure ama, behi bat dirudi. Ordurako pentsatzen zuen agian ez zuela

ama maite, baina Ze gizena dagoen zure ama entzun zuen hartan ohartu zen, ama

gaiztoa izan zitekeela baina berak asko maite zuela. Geroago, haserretu zen egun

batean, Gorda esango zion amari. Egun hartan elurra egin zuen eta amak aterkia

eramatera behartu zuen Elena, nahiz eta neskatoak, ume guztiek bezala, malutak

bere gorputzean pausatzea nahi zuen. Egun hartan oihukatu zion Gorda, ama bati

esan ziezaiokeen potoloena esan ziolakoan. Eta negarrez irten zen elurretara.

Lanberatzen hasi baino lehen, malutak jausitako zerua adabakiz jostera itzuli dira.

Gazte andana batek arrandegi izandako hartatik kontzertuetako afixak kendu

dituzte. Se vende jartzen zuen lokala arrandegi izatera itzuli da.

29

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAEguerdia da eta, lanetik irtendakoan, erosketak egitera abiatu da Elenaren ama.

Haurdun dago, eta hankak eta gorputza handitu egin zaizkio. Loredun soineko berde

bat soinean, polita dago. Txitxarro bat nahi du. Arrain saltzaileak zein izen jarriko

dioten galdetu dio:

—Seguramente que le pongamos Elena —eta sabel gainean paratu du esku

biluzia.

Elenaren amaren aurpegiak sagar gorriaren itxura hartu du haurdunaldiarekin.

Bi hilabete barru jaioko da bere lehenengo umea. Pozik dagoela esan liteke.

Elenaren aita ere pozik dago. Lanetik irtendakoan eta koadrilarekin ardo batzuk

edan ostean haurraren logela egitera doa. Egurrezko sehaska bat fabrikatzen ari

zaio, nahiz eta emazteak behin eta berriz errepikatu dion ez dutela behar, ahizpak

ilobarena eman die-eta. Baina Elenaren aitak berak sortutako sehaska nahi du

alabarentzat, gutxitan sentitu duen zirrarak harrapatzen du lan horretan buru-belarri

sartzen denean. Eta ondo egin nahi du, txukun, bere alabatxoa izango denarentzat

bailarako sehaskarik politena nahi du, eta berak egingo dio. Elenaren amak

harrotasunez begiratzez du nola egiten duen lan. Haurdun dagoenetik gauez

loratuta iristeari utzi dio, eta zortzietarako etxean da egunero. Inoiz baino gehiago

maite du bere gizona, eta esan egin dio, beste hitz batzuekin:

—Estás hecho un padrazo.

Gizonak lan-tresnak utzi, ezpalak belaunetatik uxatu eta emaztearen tripa

puztuaren gainean ipini du belarria.

Gainezka zeuden bularrei esnea joan zaie eta bularretakoaren handitasunean galdu

dira. Sabelaren diametroa murriztuz doa abdomen laua izan arte, eta Elenarenak

izango diren buru, beso eta zangoak difuminatuz doaz akuarela amniotikoan.

Elena desagertu egin da. Amaren masailetako koloreak moteldurik daude.

Zapaburu bipil batek obuluaren epela utzi du eta Falopioren tronpetatik barna

gizontasunaren erreinu bakartira itzuli da betilun.

30

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA Elenaren aita eta ama ezkontza batetik itzuli dira, berandu. Aita erdi mozkortuta

dago, ama nekaturik. Oinetako mina dauka, egun osoa dantzan eman duelako

berriegi diren zapata batzuetan itota. Ondo-edo pasa dute. Duela hilabete eskas

estreinatu duten logelan biluzik daude hormak. Aita ohe gainean eserita dago,

zapatetako lokarriak askatzen. Ama soinekoa aurpegiko pinturarekin zikindu gabe

kentzeko kontortsionismoak egiten ari da. Aitak izterretatik oratu du eta judoko giltza

dirudien batekin oheratu du. Elenaren amari grazia egin dio eta, uzkurkeriatan

denbora galdu gabe, printzipioz beste larrualdi bat baino izango ez den horri lotu

zaio. Izerditurik, aitak besapearekin osatutako habian hartu du lo amak.

Zigor esnatzen saiatu da, nahi gabean bezala. Oin puntekin oin gainak ukitu dizkio

Elenari eta, aldi berean, besapea miazkatu dio. Arratsaldea da eta izerditurik daude.

Zigorrek Egun on potxola esan dio, eta muxu bero bat eman. Elena gainean jesarri

zaio trebeki. Ez du goizeko ikuskizuna gogoratu nahi, ez dio Zigorri betarik ere eman

nahi Zer moduz hago tonu dramatikoan galdetzeko. Izango dute astia hitz egiteko.

Eta Zigorren gainean mugitu da, leunki hasieran, geroz eta azkarrago.

Aihen-belarrak gora egin du irmotasunez eta pertsianetako pintura zatiak urrun

joan dira egun euritsuekin. Elenaren etxea altzariz populatu da eta paretetan afixa

eta argazkiak jaio dira.

Egunero hasiko balitz bezala, gaurko eguzkia atzokoa izango ez balitz bezala.

2. Saioa

A. Zer-nolako egitura antzeman diozu E. Rodriguezen narrazioari? Igartzen al diozu

nolabaiteko loturarik zinemaren teknikarekin?

…………………………………………………………………………………………………

……..

…………………………………………………………………………………………………

……..

31


B. Ohiko egituraz gain eta atzekoz aurrerako egituraz gain, egon badago beste

egitura posible bat. Irakur ezazu Joseba Sarrionandiaren beste testu hau eta

konpara ezazu aurreko jardueretan landutako egiturekin. Egitura bera daukatela

esango zenuke?

Estazioko begiradak

Joseba Sarrionandia - Narrazioak (Elkar, 1983)

«Estazio abandonatu bat, aulki bi, eta hamaika istorio asma ditzake tristurak»

Michael Saulaie

Iragan da azken trena, burdinbide amaigabetan galtzera, eta ez da isiltasuna baino

geratu, olio zaharraren usainez. Hiriko bazter hauzo baten bazterrean, etxalde

arraildu bat da estazioa, zeinera gatazkarik gabe abailtzen den gaua, bere amets

arriskutsuekin. Hari mehe eta geldotan hedatzen da kriseilu ahul baten argia, argi

elektriko gaisoa, miarma sare baten antzera. Kristala hautsirik eta orratzak geldirik

dituen horma-erloju bat dago, gainerako guziaren zaindari. Landare more eta

mendre batzu harri grisen artean, lur zokorik urrienetan hazten dira. Eta aulki bi ere

badaude, erdi ilunetan, argi haritxoak desegin eta galtzen diren aldean. Andere bat

dago eserita aulkietarik batean, oinetako beltz eta gona urdinez jantzia, eta zabalik

duen kazetak erabat ezkutatzen ez duen alkondara edo jersei ferdeskaz. Trenbideko

orratz zaindaria hurbildik iraganen balitz berari begira geratuko litzateke, desira

lizunak gogoratuaz edota nor ote den imajinatuaz, baina hiriko kale nagusietan

ibiltzen dira orratz zaindariak abandonoaren orduetan.

32


Aulkiko anderea, Marie Laure, anuntzioak irakurtzen ari da, agian, lan bila. Hurrin

utzi ditu gurasoak eta sortetxea hiri handira etortzeko. Zulako neskatila bat —esan

diote— galdu eginen da hemen bakarrik ibiliez gero. Neskamerako etorri da, baina

edozein enplegu onartuko luke. Iadanik ez da bere begi nabarretan galbururik,

ahuntzik, enararik isladatzen. Ez dira bere begi nabarretan isladatzen eskaparate

margotsuak, semaforoetako argiskak eta bidazti saldo ezezagunak ere. Ametsetako

gauzen antzera itzali zaizkio, eskena huts bat bakarrik geratu da estazioan.

Espaloietan ibiltzea ez da —esan diote— gariak zangoak laztantzen dizkizuneko

garitzetan ibiltzea, gehiago nekatzen da. Ostatu baten helbidea eman diote, eta

sakelean du gorderik, iada sobera ibili delako, eta eskena huts honetatik behatuko

du gaua iragaiten, izarrei aholkuren bat galdetuaz.

Baina, ez da hori, ez da egunkaria leitzen ari, argirik aski ez dagoelako, begiratu

egiten du soilik. Ana da aulkiko andere horren izena, arkitekto famatu baten

emaztea, bi urtez eroetxean eduki duten seinora. Bere semea gerlara joan, hil, eta

bera erotu egin omen zen, oihalak, izpiluak eta irriak baztertuaz. Bakarrik, bere

buruarekin mintzo da haur denboretako jolasez, lili zurien artean emaniko lehen

mosuez, haurgintzako erdi minez, haurtxoa aitonaren erretratu bizia omen zenaz,

haurrak lau urterekin egiten zuen irribarreaz, tren luze eta bete batek soldadu

jantzita eraman zuen uneaz. Haurra —esaten du— han dator trena, truku, truku,

begira. Estazio honetara dator ilunabarrero, eta malkoak isuritzen ditu etxeko

33

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAzerbitzari bat bere bila etortzen den arte. Ene anderea —esanen dio— goazen

etxera, haurrari ditia emateko ordua da.

Egunkaria tolestu eta boltsan sartzean, gazteagoa dela igartzen da. Agatha izena

ukan dezake, zergatik ez, eta bere aitaren ehorzketan egon berri da, agian.

Luzaroan hurrin ibili ondoren, aita handi, aita hantuaren alaba errebelatua,

egunotan, harmadako buruzagi ohiaren gorpua zerraldoan etzanik begiratzeko itzuli

da. Bart, ahaide negartiak aldendu zirenean, kendu egin zizkion gorpuari, ohorezko

medailak, ordez, latorrizko faltso batzu imintzeko. Gero, galtzatariko zinta askatu eta

gorpu zaharraren uniformeko sakelean sartu zuen, alaba erregalotzat. Gaubelan

egon zen, leihoaren markoan eserita, lehen eguzki errainuek zeharkatu zuten arte.

Arratsaldeko hiletaren ondoren, estazio lohi honetara etorri da, oroitzeko edo, ez

daki, ahaztutzeko. Ez daki, ez eta ere, zer. Hotza egiten du, hegoalderantza

abiatuko da bihar.

Izan daiteke, halaber, bere senarraren zain etorritako andere bat, Arantxa. Adats

beltz eta lisua du, aurpegi luzea, ezpainak beti irekitzen ari dela dirudiela, begi handi

borobilak, eta sugar zurbil eta gori bat begietan, iluntasunean. Zelan igartzen da

hainbeste? Argi haritxoak beregana hurbiltzen ahalegintzean galtzen dira, iritsi

orduko, eta errainu galdu eta hilkorren batzu soilik ailegatzen zaizkio laztantzera.

Xarma ezti eta malenkoniatsu bat dario. Inguruan inor ez badago, norentzat da

xarma hori? Inorentzat, eta halaere esperoan dago. Senarra hamaiketako trenean

helduko dela uste du, seaskan lo utzi du haurra, eta ez daki hamaiketan trenik ez

dagoela.

Edo, eman dezagun, bere erropa koloretsuaz, puta bat dela, Claudine. Arroz

hautsaz zuritu ditu masailak, zimurrak estaltzearren. Itzal beltz bat da, gaueko

mitxeleta beltzen artean, bidaztiren baten haiduru, edo ez, bakarrik egon nahian.

Akigarria da bizitza —pentsatu du— berunezko arratsetan. Aizak —nori diotso?—

ukitu nahi dituk ene izter arteak? Itzalak bakarrik inguruan, bagoi eta landare

sikuenak, eta erosle gabe geratzen da larrua, herrialde mutu batetan. Cognac botila

tipi bat du boltsan, ukendu eta errimelekin batera, atera eta zurrutada bat edan du.

Urte gehiegi iragan da azkenengo amodio gutuna jaso zuenetik; idatzi, ez du

egundo idatzi.

34

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUABaina ez. Ez da egia. Aulkian ez dago andererik, ez inor. Irudimena da guzia.

Imajinazioak sortu eta biziarazi du, irudiak ezerezaz moldatuaz, eta aulki horretan

imini. Bai, han hurbil, beste aulkian eserita dagoen gizonaren imajinazioak asmatu

du anderea, bere begirada geltoki bakartian zehar beste begi batzukin gurutzatu

nahi ukan duenean. Sonbreiru beltza du eta xaketa urdin iluna, traxe guzia da ia

beltza leku haretan. Ez du sentimendurik ez desirarik aurpegian isladatzen, begirada

batzutan beste aulkira eta bestetan bere ahurretara zuzentzen duenean. Orratz

zaindariaren emazteak, bere etxean, gortina bazterra mogitu eta leihotik estaziora

begiratuez gero, bere senarra ez dela jakingo luke, baina sukaldean aritzen da

ezertaz axolatu gabe.

Louis da. Lehengusinak hamar urte zituen elkarren aurrean biluzteko tratua egin

zutenean, estazio honetan, arrats zohardi batetan. Alkondara gorantz altzatu eta

gona erortzen utziaz biluztu zen neskatxoa, gorputz mehe zuriska bat erakusteko.

Orain geltokian gertaera hura gogoratzen duen gizona, haurra orduan, arineketan

aldendu zen biluztu gabe, malezia konplituaren atseginaz eta misterio erdi

deskubrituaren ikaraz. Gaur arratsaldean, espaloi batetik bestera iragaiten ikusi

duenean, orduko bezalako kexua igarri dio lehengusinari begitartean.

Edo, kalegarbitzailea da, João Miguel; traxeak ezin du inor engainatu, dastatuegi

dagoelako. Ez du oraindik lanerako ordua, gauerditik goizera arte aritzen bait da

lanean, eta haiduru dago. Bildu eta erre behar dituen panpina hautsi eta erroberarik

gabeko bizikletetaz pentsatzen du. Ortzeko bobedan, izarrak, txintxeta hurrin batzu

dira eta brisara hozkirri bat egiten du, baina hotz handiagoa eginen du goizaldean,

egunsentiaren aurreko orduan batez ere. Traxe horiak jantzi eta hiriko kale guztiak

korrituko dituzte kamioi hori handitan, zine karteleren azpian kartoiak bilduaz,

diskoteken aurrean kristal hautsiak bilduaz, eliza aldeko plazan sitsak harturiko

aulkiak. Eta, orain, kalegarbitzailea fruten merkatuan kaxatan geldiro usteltzen den

sagarraren antzerako senditzen da.

Bestelan, gizon zahar bakarti bat dateke, Jon. Urdindurik igartzen zaio adatsa,

sonbreiru barregarri baten azpian. Semealabarik baldin badu, hurrin daude, habia

utzitako hegaztien antzera, hurrinegi. Munduaren doi doi bestaldean umotzen dira

gerizak, antzutasuna baino ez da hemen geratu. Bizitza kipula zuritzea da —esan

35

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAdu— horregatik negar eginarazten du hainbeste. Bizitza hare gaztelu bat da —esan

du— horregatik suntsitzen da uhainik uhain. Semealabek itzuliko direla abisatu

diote. Poema malenkoniatsu bat ari da estazio honi buruz memoriaz izkiriatzen:

trenaren gurpilek egunero ehun aldiz zapalduriko erloju baten antzera...

Posible da poeta bat izatea, baina posibleagoa da kazetari bat izatea. Kazetari bat

da, Malcolm. Zuk neskatila hori segitu behar duzu —esan zioten bezperan— foto

batzu atera eta nondik nora ibili den, eta norekin, lau folio. Beraz, detektibearen

moduan, neskatila zelatzen iragan du eguna, bere arrastoak galdu eta leku lasai

honetan geratu den arte. Hemen edan dezake sakelean duen whiski botila tipia. Zuk

ateratzen nauzu hotzikaratik —esan dio botilatxoari— maitea. Gero neskatilaren bila

abiatu beharko da berriro, pub batetik bestera, ea oharkabean harrapatzen duen

foto on batzu egiteko. Aeroportuan xartelik enkargatu duen begiratu beharko du,

gainera. Ea suertea duen, amoranteren batekin harrapatzeko. Baina gauzak ez dira

sekula norberak nahi lituzkeen modukoak.

Edo izan daiteke, halaber, espetxetik irten berri bat, hamabi urte han barruan iragan

ondoren. Tomasek hauzo hauetan iragan zuen haurtzaroa, korrika eta xirrinkolan

olgatzen. Sakelean garai haretako foto horiska bat du, seguruasko, begiratu gabe

ere gogoan duena: galtza labur eta lerro beltzeko alkondaraz, goitik beherakoak

lerroak, esku batean aroa eta bestean makila dituela ageri da, sei urtekin; argazkia

gogoratu eta beheko ezpaina sakatzen du goiko hortzekin. Hirian barrena ibili da ea

inor ezagutzen duenentz; inor ere ez. Baina hamabi urtetan ez da ezer aldatu,

lehengo dalia usain berbera somatzen du, inguruan daliarik, ez urdinik ez gorri ez

zuririk, batere ageri ez arren.

Baina ez. Ez da egia. Aulkian ez dago gizonik, ez inor. Irudimena da guzia.

Imajinazioak sortu eta biziarazi du, irudiak ezerezaz moldatuaz, eta aulki horretan

imini. Bai, han hurbil, beste aulkian eserita dagoen anderearen imajinazioak asmatu

du gizona, bere begirada geltoki bakartian zehar beste begi batzukin gurutzatu nahi

ukan duenean. Aspaldian iragan da azkenengo trena burdinbide amaigabetan

galtzeko eta ezer guti geratu da estazioan, olio usainarekin, eta kriseilu hari meheen

argitan. Mehategiko bagoneta batzu, landare urdindu eta ziztrinak uneka, korreoko

saka hutsak horma ilunen azpian, kristalik eta orratzik gabeko erloju handia horman

36

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAoraindik, ezkila beltz mutu bat aterpean zintzilik, eta zurezko aulki zahar eta hautsi bi

gorolditzen, isiltasunean, isiltasunak ez bait du trenik hartzen.

(helbidea: http://www.3arrano.com/mediateka/narrazioak/estaziokobegiradak.php

D. Gatozen pertsonaiak aztertzera. Zure ustez, nola sailkatzen dira pertsonaiak?

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

E. Sailkapen hori aintzat hartuta, orain arte irakurritako testuetan agertzen diren

pertsonaiak aztertuko ditugu.

Lehen mailakoak Bigarren mailakoak

Protagonista(k) Antagonista(k)

3. Saioa

A. Gaurkoan testu narratiboen barruan kokatu ohi den beste idazki mota bat landuko

dugu: “albistea” edo “berria”. Irakur ezazu arretaz ondoko albistea eta ondoren

galderei erantzun, albistearen ezaugarriak guztion artean defini ditzagun:

37

http://www.3arrano.com/mediateka/narrazioak/estaziokobegiradak.php


Hiru urteko kartzela zigorra jarri diote Bushi zapata bota

zion irakiarrariIrakeko Auzitegi Kriminalak gaur hiru urteko kartzela zigorra jarri dio George Bush Ameriketako

Estatu Batuetako (AEB) presidente ohiari agerraldi batean zapata bota zion irakiar kazetariari:

Montazer al Zaidiri.

Abenduaren 14an izan zen gertaera, Bagdaden, eta artean Bush zen AEBetako presidentea. Nuri

al Maliki Irakeko Gobernuko lehen ministroarekin zegoen orduan Bush, kargua utzi aurreko

nazioarteko agur bira egiten. "To agurra, zakurra!" oihukatu zion kazetariak, zapata jaurtitzen

ziolarik.

Kultura musulmanean norbaiti zapata bat botatzea edo zapataren zolarekin jotzea irain handitzat

jotzen da.

A.1. Ohartu albisteak hasieran eskaini ohi diola irakurleari informazio garrantzitsuena.

Informazio hori sei galderen inguruan egituratzen da. Horregatik deitu ohi zaio “6 W-en

egitura” (alegia, ingelesez galdera horiek W batez hasten direlako). Bila itzazu, bada,

galdera horien erantzunak:

NORK (WHO): …………………………………………………………………….

NON (WHERE): …………………………………………………………………….

NOLA (HOW): …………………………………………………………………….

NOIZ (WHEN): …………………………………………………………………….

ZER (WHAT): …………………………………………………………………….

ZERGATIK (WHY): …………………………………………………………………….

A.2. Egitura berezi horretaz gain, albisteen ezaugarria ere bada kontakizuna

planteatzeko modua; hau da, modu objektiboan ala subjektiboan daude gertaerak

kontatuta? Eta horri lotuta, zein pertsonatan?

…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

……………………………

38


A.3. Horrekin batera, albisteen zati garrantzitsuena ere aintzat hartu beharrekoa da:

hots, titularra (eta, honi lotuta, sarritan azpititularra). Zergatik uste duzu dela titularra

hain garrantzitsua?

Hori aintzat hartuta (hau da, titularrak informazio funtsezkoena jasotzeaz gain,

jakinmiña piztu behar duela irakurleengan), zer-nolako titularra jarriko zenioke

irakurri berri dugun albisteari?

…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

……………………………

B. Orain arte albisteari buruz aipatu ditugun ezaugarri guztiak gogoan izanik, idatz

ezazu albiste labur bat jarraian ematen zaizun titularrari helduz.

Langile bat zendu da Markina-Xemeinen, lanean ari zela leungailu batek harrapatuta

…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

……………………………

…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

……………………………

…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

……………………………

…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

……………………………

39

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

……………………………

…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

……………………………

…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

……………………………

40


41


1 ST LESSON:

-Interactive story telling-

Here we have a story that we need to complete: The teacher is going to tell it to

you, but, as you see, some of the parts are missing. As you are listening to it, the teacher

will pause at certain parts of the story and will ask you to guess them. We will choose the

best version and you will write it down. Work in pairs.

The Mexican and the Bicycle

A policeman was working on the border between Mexico and the United States1 when,

one day, a Mexican2 arrived on a bicycle. The man had a large bag on his back, and the

policeman was sure that he was smuggling something, so he asked him to open the bag3.

42


But inside the bag there was only sand. The policeman poured all the sand onto the

ground, but there was nothing else in the bag, and so he let the man go.

For the next few years this happened two or three times a week. The Mexican arrived on

a bicycle and was always carrying a bag of sand. The policeman became more and more

convinced that the man was smuggling something, but he could never find out what it

was4. He felt really disappointed

Years later, after the policeman retired, he was drinking in a bar one evening when the

Mexican came in. The policeman bought him a drink5 and, while they were sitting and

chatting together, said "Come on, you can tell me now. I'm retired and it doesn't matter

any more. I know that for all those years you were smuggling something. What was it?"

Questions:

1►Describe the policeman

_____________________________________________________________

2►Describe the Mexican

_____________________________________________________________

3► What do you think was inside?

_____________________________________________________________

4► Why do you think the man was always carrying the bag of sand?

_____________________________________________________________

43

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA5► What were they drinking?

_____________________________________________________________

►Which tenses have we used? Write them down_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

►Which connectors have we used? Write them down._______________________________________________________________

_______________________________________________________________

-The cookie parable-

This is the story you have just seen on the power point. Fill in the gaps with the

past simple and the past continuous tenses.

1. A young lady ………………. (Wait for) her flight in the boarding room of a big

airport.

2. As she would need to wait for many hours, she………………. (Decide) to buy a

book to spend her time. She also………………. (Buy) a packet of cookies.

3. She………………. (Sit down) in an armchair, in the VIP room of the airport, to rest

and read in peace.

4. While she ………………. (Read), a man ………………. (Sit down) on the seat next

to the armchair where the packet of cookies lay. He………………. (Open) his magazine

and………………. (Start) reading.

44

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA5. When she………………. (Take out) her first cookie, the man……………….(take)

one also. She………………. (Feel) irritated but………………. (Say) nothing. She

just………………. (Think): “What a nerve! If I were in the mood I would punch him for

daring!”

6. For each cookie she………………. (Take), the man………………. (Take) one too.

This……………… (Infuriate) him, but she………………. (Not / want) to cause a scene.

7. When only one cookie………………. (Remain), she………………. (think):”ah…

what is this impolite man doing now?” Then, the man ………………. (Take) the last

cookie, ………………. (divide) it in two, and gave her one half.

8. Ah! That………………. (Be) too much! She………………. (Be) much too angry

now! In a huff she………………. (Take) her book, her things and………………. (Rush) to

the boarding place.

9. When she………………. (Sit down) on her seat inside the plane, she……………….

(Look into) her handbag to take her glasses, and, to her surprise, her packet of

cookies………………. (Be) there untouched, unopened!

10. She………………. (Feel) so ashamed!!! She………………. (Realize)

she………………. (Be) wrong… She had forgotten that her cookies……………….(Be)

inside her handbag.

11. The man had shared his cookies with her, without feeling angered or bitter.

12. Meanwhile, she had felt very angry, thinking that she had been sharing her cookies

with him. And now, there………………. (Be) no chance to explain herself …nor to

apologize.”

Match the following statements with the suitable examples :

When telling a story in the past …

45

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAAWe use the simple past for the

actions in the story, to tell us what

happened next.

1At the time of the incident, not many

people were shopping in the store.

BWe use the past continuous for

something around a past action or a

past time

2Tom found out that the thief had

taken only £150.

CWe use the past perfect for actions

before another past situation3He took the money and ran away

DWe often use these two forms

together when a shorter action comes

in the middle of a longer one

4While I was waiting at the checkout,

I noticed a strange-looking man

5When I noticed a strange-looking

man, I was waiting at the checkout

Solution:

A _______ , B_______ , C _______ , D_______ .

The Cookie parable shows these different uses of the past simple, past

continuous and past perfect.Complete the following chart taking examples from the The

Cookie parable :

The Cookie Parable

ASequence of events in the past

BBackground information to a

narrative

C .Actions before another past

46

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAsituation

DAn action which interrupts another

Join the two halves of the sentences below:

-The cookie parable-

A young lady was waiting for her flight in the boarding room of a big airport.

As she had to wait for many hours, she decided to buy a book to spend her time. She

also bought a packet of cookies.

She sat down in an armchair, in the VIP room of the airport, to rest and read in peace.

While she was reading, a man sat down in the seat next to the armchair where the

packet of cookies lay. He opened his magazine and started reading.

47

1.They were listening to music…2.While he was reading the paper…3.They drove to the station…4.The fire was burning brightly…5.The dog bit the child’s hand…6.When she got home …

A. while she was stroking it.B. when they noticed the thief.C. and the cat was sitting on the rug.D. he was eating his toast and drinking tea.E. her mother had already left.F. then they left the car and took the train

1-___

2-___

3-___

4-___

5-___

6-___

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAWhen she took out her first cookie, the man also took one . She felt irritated but said

nothing. She just thought: “What a nerve! If I were in the mood I would punch him for

daring!”

For each cookie she took, the man took one too. This was infuriating her, but she didn’t

want to make a scene.

When only one cookie remained, she thought: ”ah…what is this impolite man doing now?”

Then, the man took the last cookie, divided it in two, and gave her one half.

Ah! That was too much! She was much too angry now! In a huff, she took her book, her

things and stormed to the boarding place.

When she sat down on her seat, inside the plane, she looked into her handbag to take

her glasses, and, to her surprise, her packet of cookies was there untouched, unopened!

She felt so ashamed!!! She realized she was wrong…She had forgotten that her cookies

were inside her handbag.

The man had shared his cookies with her, without feeling angered or bitter.

…While she had felt very angry, thinking that she had been sharing her cookies with him.

And now there was no chance to explain herself…nor to apologize.”

The end

2nd LESSON:

-Connectors-

One of the most important ways to link ideas is to sequence them. Sequencing

refers to the order in which things happened. These are some of the most common ways

to sequence in writing or speaking. Have a look at them and make sure you understand

all the links.

BeginningFirst of all,

To start off with,

examplesFirst of all, I opened the cupboard.

To start off with, we decided our destination was New York.

Continuing Then,

48

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUAAfter that,

Next,

As soon as / When + full clause,

examples

Then, I started to get worried.

After that, we knew that there would be no problem!

Next, we decided on our strategy.

As soon as we arrived, we unpacked our bags.

InterruptionsSuddenly,

examplesSuddenly, a child burst into the room with a note for Ms. Smith.

Events occurring

at

The same time

While / As + full clause

During + noun (noun clause)

When

examples

While we were getting ready for the trip, Jennifer was making the

reservations at the travel agent's.

During the meeting, Jack came over and asked me a few questions.

Ending

Finally,

In the end,

Eventually

Examples

Finally, I flew to London for my meeting with Jack.

In the end, he decided to postpone the project.

Eventually, we became tired and returned home.

Result and

reason

So,

Because,

ExamplesWe needed some food so I went to the supermarket.

| He studied all night because he had a difficult test the next day.

1-Match the beginning and ending of the sentences:

1. The telephone rang a) when she gets angry

2. Julia met the directors b) used dogs to try to find him.

49

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA3. Miss Harper tells Julia c) she knew what to do with her

father’s money.

4. When Julia asked about it d) she found an empty file.

5. Mr Berger finally lets Julia see the

file

e) she is in danger.

6. Angelo, the doorman f) and made them nervous.

7. After seeing the poverty in the

streets

g) said, “Good morning”, as usual.

8. While Julia was looking through the

papers

h) while Julia was eating.

9. His daughter, Julia i) disappeared one Wednesday

morning.

10. The police j) stopped running the story when he

wasn’t found.

11. Charles Hatfield Baker III k) decided to go and discovered the

real New York.

12. The newspapers

2-Once you have the summary of the story, divided it into three paragraphs and rewrite

them using the connectors you are given.

-Short story : Help-

Now we are going to watch a short story about a dinosaur and a little

man. Work with your partner, taking it in turns to tell the story. Don’t write anything. To

help you, use the following information: (link)

Some of the connectors above

The suitable verb tenses. (simple past and past continuous)

Some of the following words :

Nouns Verbs adjectives

50

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUADinosaur

Savage

Bone

Stick

Island

Spear

Tongue

Moan

Hunt

Burp

Fight

Pull

Take pity on somebody

Fierce

Bushy hair

Naked

Enormous

Delicious

Brave

funny

Do you think the title of this story is the right one? Invent another one and explain

your choice.(In pairs)

New title ________________________________________________________

Why? __________________________________________________________

What does the savage says at the end of the story? Write it down (in pairs)

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________

-Another true story-

Read the following sentences. They make out a true story. Now work with your

partner again and try to guess the story :

-put the sentences in order

-Fill in the gaps with the connectors below

1- Arrggh!, ______________ I shouted, and dropped the biscuit onto the floor. Tea spilled

all over my shirt. Sven flew away quickly, shouting “incredible”.

2-______________ I decided to make a lovely cup of tea.

3-______________ Sven flew, landed on my nose, reached down and bit me very hard

on the lips.

51

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA4- “Oh my God”, I thought, “He’s eaten all of the biscuits.” I was surprised again I drank

the tea, and found that the tea was full of biscuits.

5-Sven, by budgie, stood on my shoulder watching me very, very very carefully.

6-Well, ______________ I went into the kitchen and washed my shirt under the tap. It

was covered in tea.

7-______________, I went into the lounge and drank my tea.

8-I didn’t know, but______________ I was in the kitchen, Sven very, very, very carefully

dropped all of the biscuits into my cup of tea.

9-______________ I thought it would be nice to eat some biscuits while I was drinking the

tea, so I put some biscuits onto a plate.

10______________, I came back into the lounge. I was very surprised, I heard a small

voice, “hello”. I looked ... Sven was standing on the plate, but there were no biscuits.

ORDER ________________________________________________________

3rd LESSON: Production

In this lesson we are going to learn how to write a story.

1. We are going to watch a Power Point with the instructions.

http://www.primaryresources.co.uk/online/powerpoint/how_to_write_a_story.ppt

2. You are going to read some examples on the internet

http://www.saberingles.com.ar/writing/index.html

3. You are going to produce your own story in pairs.

52

http://www.saberingles.com.ar/writing/index.html

http://www.primaryresources.co.uk/online/powerpoint/how_to_write_a_story.ppt


53


Idazteko proeiktua: argazkinobela

PROIKTUAREN GARAPENA

1. En castellano construirás el argumento de la fotonovela.

Prepara un texto narrativo que cuente alguna historia que puede suceder un día

cualquiera en el instituto. Debe tener una extensión de 300 palabras aproximadamente.

Narrador: 1º o 3º persona observadora

54

IES ABADIÑO BHI- HTB PROIEKTUA Personajes: jóvenes de vuestra edad.

Época: actual

Escenario: Instituto

C ontenido linguístico: diálogo en estilo directo.

2. Telenobelaren gidoia euskeraz idatzi behar da, konpletiboak erabiliz.

3. Telenobelaren testua bera (12 argazkitan gutxi gorabehera) puxiketan

ingelesez agertuko behar da, narratzailearen papera ere agertu ahal da lauki

handi batean

55


56

VIVIR PARA CONTARLO

Documents

Transcript of VIVIR PARA CONTARLO