TRƯỜNG CAO ĐẲNG DƯỢC TW HẢI DƯƠNG

Bộ môn Bào chế

KỸ THUẬT BÀO CHẾ THUỐC VIÊN NÉN

Trình bày 6 tiêu chuẩn chất lượng của thuốc bột?

Trong điều chế thuốc bột kép, giai đoạn trộn bột được thực hiện theo nguyên tắc nào?

Kiểm tra bài cũ

1)(7đ) Trình bày 6 TCCL- Khô tơi - Đạt độ mịn- Đồng đều màu sắc - Khối

lượng- Vô trùng - ĐT, ĐL...

Kiểm tra bài cũ

2) (3đ) Nêu được 3 nguyên tắc, 2 chú ý Đồng lượng, ít trước nhiều sau, nặng trước nhẹ sau, ưu tiên trộn thuốc độc trước, tránh tương kỵ

Kiểm tra bài cũ

1. Khái niệm

Viên nénDạng thuốc rắn Điều chế bằng lực dập, nén, ép của thiết bị dập viênMỗi viên là 1 đơn vị phân liều

Mét sè viªn nÐn trên thị trường

Adalat 20 mg Hivid Duxil

Tilcotil

Donormyl

Pepcidine

Keflor Captohexal Amaryl

Renitec Rovacor Pharmatex

Đã được chia liều tương đối chính xác

Dễ sử dụng, dễ bảo quản

Dễ che giấu mùi vị khó chịu của DC

DC ổn định, tuổi thọ dài hơn dạng lỏng

KTBC đơn giản

2. Ưu, nhược điểmƯu

điểm:

2. Ưu, nhược điểm

Nhược điểm:

Tác dụng chậm

Khó sử dụng với 1 số đối tượng: trẻ em, người cao tuổi…

0 1 2 3012345

Tiêm IVHỗn dich uốngViên nén

3. Phân loạiViên ngậm

Viên sủi bọt

Viên đặt âm đạo (thuốc trứng clorocid)

Viên đặt dưới lưỡi

Viên để nhai

Viên để nuốt

Viên tác dụng kéo dài

3. Viên đặt trong miệng

Đặt trong miệng hoặc đặt dưới lưỡi

Những thuốc cần td nhanh như thuốc huyết áp, tim mạch: nifedipin, nitroglycerin

Những DC bị phân hủy bởi dịch tiêu hóa

3. Viên đặt trong miệngViên đặt trong khoang miệng trong hốc răng

mục đích gây tê giảm đau, sát trùng

Viên không được rã, phải hòa tan chậm 15-30 phút trong miệng, viên thường nhỏ (khoảng 100mg), mùi vị dễ chịu

4. Viên ngậm

Td tại chỗ

Ho, viêm họng, sát khuẩn đường hô hấp

4. Viên ngậm• Vieân kẹo ngậm:

4. Viên ngậmViên nén ngậm

5. viên nén đặt phụ khoa

-Td taïi choã

-Taù döôïc Lactose

-DC: Khaùng sinh, khaùng naám

KT: Töông ñoái khoù baøo cheá, vieân caàn phaûi raõ nhanh trong moâi tröôøng ít chaát loûng

6. Viên sủi bọtHòa tan trước khi sử dụng (uống hoặc dùng

ngoài)Cơ chế rã: sinh khí CO2 do phản ứng acid-

base Acid hữu cơ: citric, tartric, fumaric,..Base: Na2CO3, NaHCO3

KTBC: Tránh ẩm Tránh tiếp xúc acid-base Td trơn: tan trong nước PEG 6000, 4000,…..

6. Viên sủi bọt

7. Viên hòa tan – viên rã nhanh Rã trong vòng 3 phútThích hợp cho trẻ em => điều vịPhân tán trong nước trước khi uống

8. Viên phóng thích kéo dàiDạng bào chế đặc biệtDùng 1-2 lần trong ngàyDC: T1/2 ngắn, bệnh mãn tính

9. Viên cấy dưới daSD: tiểu phẫu

Polyme phân hủy sinh học

Viên thường chứa dc là các nội tiết tố

Thời gian td dài (1 tuần – vài năm)

3. Phân loại Viên nén dùng để

uống

Viên tác

dụng kéo dài

Viên ngậm

Viên bao

Viên sủi bọt

Viên nén

không bao

Bao phim

(polymer)

Bao đường

Bao tan trong ruột

3. Phân loại Viên nén

dùng khác đường uống

Viên đặt Viên pha

dung dịch tiêm

Viên để cấy

Viên khử khuẩn, tẩy uế

4. Tiêu chuẩn chất lượng

Viên nén

không bao

- Phải có hình dạng, thể chất, màu sắc và độ bền cơ học đạt qui định - Phải có thời gian rã đạt yêu cầu

- Phải đạt độ đồng đều khối lượng viên

- Phải đạt độ đồng đều hàm lượng hoạt chất trong viên- Phải đạt hàm lượng hoạt chất ghi trên nhãn- Phải đạt các yêu cầu kỹ thuật khác

Hấp thu

Hòa tan

Giải phóng

Quá trình sinh dược học

KTBC Dược chất

Tá dược

4. Tiêu chuẩn chất lượng

- Giống viên nén không bao

- Độ tan rã: rã hoàn toàn trong 5 phút - Phải đạt TCCL khác (theo chuyên luận riêng)

Viên nén sủi bọt

4. Tiêu chuẩn chất lượng

HCl 0,1M 30’ đệm phosphat 60’Viên

baoViên bao tan tron

g ruột

Độ tan rã

Câu hỏi lượng giáĐiền từ hoặc cụm từ vào chỗ trống dưới đây:1. Viên nén là dạng thuốc ……. được điều chế bằng cách

….. một hay nhiều dược chất ( có thêm hoặc không thêm tá dược), thường có hình trụ dẹt, hình thuôn, mỗi viên là một ……….

2. Viên nén dùng để uống, có các loại:A. …….. B. Viên sủi bọt.C. …….. D. ……..E. Viên ngậm. F. ……..Khoanh tròn vào chữ Đ cho câu đúng, S cho câu sai:3. Cùng một dược chất, dạng thuốc viên nén có tác dụng

nhanh hơn thuốc bột. Đ – S 4. Viên nén đã thử độ hòa tan không cần thử độ rã. Đ

– S

Câu hỏi lượng giá

5. Áp dụng thử độ đồng đều hàm lượng với viên nén có hàm lượng ít hơn 2mg hoặc ít hơn 2% khối lượng. Đ – S

6. Dược chất nào cũng có thể điều chế được thành viên nén.Đ – S

 Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu cho câu trả lời đúng

nhất.7. Theo quy định của DĐVN, viên nén không bao có độ rã

với thời gian quy định là:A. 20 phút. B. 30 phút.C. 15 phút. D. 45 phút.8. Theo quy định của DĐVN, viên nén bao tan trong ruột

phải rã trong 60 phút với hệ đệm:A. Phosphat pH = 5,5. B. Phosphat pH = 5,8.C. Phosphat pH = 6,0. D. Phosphat pH = 6,8

II. THÀNH PHẦN THUỐC VIÊN NÉN1. Dược chất

2. Các tá dược được sử dụng trong thuốc viên nén Yêu cầu chung: -Đảm bảo độ bền cơ học của viên -Đảm bảo độ ổn định của dược chất và của viên -Giải phóng tối đa dược chất tại vùng hấp thu -Không có tác dụng dược lý riêng, không độc, dễ dập viên, giá cả hợp lý Nhóm tá dược hay dùng: + Tá dược độn + Tá dược dính + Tá dược rã + Tá dược rã + Tá dược bao

2.1 Tá dược độnNHÓM TAN TRONG NƯỚC

-lactose: dễ tan trong nước, vị dễ chịu, trung tính, ít hút ẩm, dễ phối hợp với nhiều loại dược chất+Có 2 dạng: khan và ngậm nước-Bột đường (saccarose): vị ngọt, dễ tan+Làm viên dễ đảm bảo độ bền cơ học nhưng khó rã, khi dập viên dễ gây dính chày+ Một số tá dược : Di-Pac (97% đường+ 3% dextrin.khi dập viên, viên cứng dần trong quá trình bảo quản); Nutad (đường tinh chế, trơn chảy tốt)-Glucose: dễ tan trong nước, ngọt hơn lactose+trơn chảy kém, dễ hút ẩm, dễ đảm bảo độ bền cơ học-Manitol: dễ tan, vị ngọt-Sorbitol: dễ tan, vị ngọt

2.1.2 Nhóm không tan trong nuớc.Tinh bột:Rẻ tiền, dễ kiếmTrơn chảy, chịu nén kém, hút ẩm => làm cho viên bở dần

và dễ bị nấm mốc trong quá trình bảo quảnPhối hợp với khoảng 30% bột đuờng để đảm bảo độ chắc

của thuốcTinh bột biến tính: Tinh bột đã qua xử lý bằng phuơng pháp lý – hoá thích hợp.Chịu nén và trơn chảy tốt hơn tinh bộtVD: starch 1500, lycatab, primọel, eragel……

Cellulose vi tinh thể: được dùng nhiều nhất hiện nayChịu nén tốt, trơn chảy tốt, làm cho viên dễ raChứa nhiều avicel khi bảo quản ở độ cao có thể bị

mềm do hút ẩm.Calci dibasic phosphate (dicalci phosphate)Không hút ẩm, trơn chảy tốtĐộ bền cơ học cao,rã chậm => không nên dùng ở

tỷ lệ cao với dược chất ít tanTính kiềm nhẹ (pH 7- 7,3) Calci carbonat, magnesi carbonatKhả năng hút ẩm nên dung cho viên nén chứa cao

mềm duợc liệu,chứa duợc chất háo ẩm, dầu và tinh dầu

Antacid hoặc cung cấp ion vô cơ cho cơ thểTính kiềm => không dùng cho các dược chất có

tính acid, các muối acid

Tá dược dính lỏng thường dùng

Ưu điểm Nh îc ®iÓm

Ethanol Ph©n t¸n caoKhèi bét dÔ dµng h¬nH¹t dÔ sÊy kh«

Thµnh phÇn c¸c viªn tan ® îc trong ethanol

Hå tinh bét (5 – 15%)

DÔ kiÕm, gi¸ rẻ Thêi gian r· viªn ng¾nĐiÒu chÕ xong dïng ngay,tr¸nh bÞ nÊm mèc

DÞch thÓ gelatin (5 – 10%)

Kh¶ năng dÝnh m¹nhThêi gian r· dµiCã thÓ kÕt hîp víi hå tinh bét ®Ó tăng kh¶ năng dÝnh cho hå

Đé nhít línKhã trén ®Òu víi d îc chÊtH¹t khã sÊy

T¸ d îc dÝnh láng, lo¹i dïng

¦u ®iÓm Nh îc ®iÓm

DÞch g«m Arabic (5 – 15%)

Kh¶ năng dÝnh m¹nhKÐo dµi thêi gian r· viªn

DÔ bÞ nÊm mèc,chÕ vµ dïng ngay

Dung dÞch PVP DÝnh tètH¹t dÔ sÊy kh«Ít ¶nh h ëng ®Õn thêi gian r· viªn

H¸o ÈmViªn chøa nhiÒu PVP dÔ thay ®ái thÓ chÊt trong qu¸ trình b¶o qu¶n

DÉn chÊt cellulose+Methyl cellulose (1 – 5%)+Natri carbonxymethyl cellulose (Na.CMC)( 5 – 15%)+Ethyl cellulose(2 – 10%)

Kh¶ năng dÝnh m¹nh T ¬ng kÞ víi muèi calci, nh«m, magnesi

2.2.2. Nhãm t¸ d îc dÝnh thÓ r¾nTh êng dïng cho viªn x¸t h¹t kh« vµ dËp th¼ng.ĐÆc ®iÓm: tan trong n íc vµ cån- Cã thÓ x¸t h¹t ít víi h«n hîp n íc - cån ë c¸c tû lÖ

kh¸c nhau- C¸ d îc dÝnh thÓ r¾n: bét ® êng, tinh bét biÕn

tÝnh, dÉn chÊt cellulose, avicel….2.3. T¸ d îc r· §Þnh nghÜa: T¸ d îc r· lµ t¸ d îc lµm cho viªn r·

nhanh r· mÞn, gi¶i phãng tèi ®a bÒ mÆt tiÕp xóc ban ®Çu cña tiÓu ph©n d îc chÊt víi m«i tr êng hßa tan, t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh hÊp thu thuèc vÒ sau.

§Æc ®iÓm:- CÊu tróc xèp- Sau khi dËp viªn ®Ó l¹i hÖ thèng vi mao qu¶n ph©n bè ®ång ®Òu trong viªn, lµm viªn r· theo co chÕ vi mao qu¶n.- Mét sè t¸ d îc r· tr íc khi dïng ph¶i sÊy kh«.C¸c t¸ d îc r· hay dïng:Tinh bét: hay dïng tinh bét ng«, khoai t©y, hoµng

tinh…. Tû lÖ dïng 5 – 20% so víi viªn.Tinh bét biÕn tÝnh hay dïng natri starch glycolat. Tû lÖ

th êng dïng 2 – 6% so víi viªn. Avicel: tû lÖ dïng 10% trong viªn.Bét cellulose:dïng mét m×nh hay phèi hîp víi t¸ d îc

kh¸c.Ngoµi ra cßn mét sè siªu t¸ d îc hay dïng hiÖn nay: natri

croscarmelluse (Ac -Di - Sol), Crospovidon (Polyplasdon XL)….

2.4. T¸ d îc tr¬n¦u ®iÓm:-Chèng ma s¸t gi÷a viªn vµ thµnh cèi sinh ra khhi dËp viªn.-Chèng dÝnh khi dËp viªn.-§iÒu hßa sù ch¶y.-Lµm cho mÆt viªn bèng ®Ñp.Nh îc ®iÓm:Viªn khã thÊm n íc => kÐo dµi thêi gian ra viªnMét l îng thõa t¸ d îc tr¬n lµm gi¶m liªn kÕt h¹t =>gi¶m ®é

bÒn c¬ häc.C¸c t¸ d îc tr¬n hay dïng:Acid steric vµ muèi: cac tû lÖ kho¶ng 1% so víi h¹t kh«..Talc:tû lÖ 1 -3%Aerosi, Cap – O – Sil: tû lÖ 0,1 – 0,5%Tinh bét:tû lÖ 5 – 10%Ngoµi ra cßn: avicel, PEG 4000 vµ 6000, PEG monosterat,

natri laryl sulfat, natri benzoate,veegum….

2.5. T¸ d îc bao §Æc ®iÓm:Che giÊu mïi vÞ cña d îc chÊt.B¶o vÖ d îc chÊt tr¸nh khái c¸c yÕu tè ®ång

ngo¹i m«i nh : ®é Èm, ¸nh s¸ng, oxy kh«ng khí…t¨ng ®é æn ®Þnh cña chÕ phÈm.

ThuËn lîi trong qu¸ tr×nh ®óng gãi.C¶i thiÖn h×nh thøc cña viªn, t¨ng ®é cøng cña

viªn. C¶i thiÖn sinh kh¶ dông cña d îc chÊt.Ph ¬ng ph¸p bao phæ biÕn hiÖn nay lµ bao

mµng máng. §Ó bao mµng mỏng nguyªn liÖu chÝnh lµ polyme. Tïy theo môc ®Ých bao chän mµ chän lo¹i polymer thÝch hîp:

DÉn chÊt cellulose: được sử dụng khá rộng rãi Ethyl cellulose (EC)Cellulose acetate phtalat (CAP)Hydroxypropylmethyl cellulose phtalat (HPMCP)Nhùa methacrylat, s¶n phÈm th ¬ng m¹i tªn lµ

Eudragit.Eudragit E tan trong dÞch vÞ (pH < 5), dïng bao

b¶o vÖ.Eudragit L vµ S kh«ng tan trong dÞch vÞ, dïng

bao tan ë ruét.Ngoµi ra cßn mét sè t¸ d îc kh¸c phèi hîp trong

thµnh phÇn mµng bao: PEG, talc, titan dioxyd…

2.Viên nhai

- Tác dụng tại chỗ

- Mùi vị

- DC: Antacid, than hoạt