VERİLER

DÜZ DİŞLİ

ÖZELLİK FORMÜL DEĞERLER

Modül hesaplama 3mm

Diş sayısı hesaplama 30

Kavrama açısı İşletme standardı 20

Taksimat dairesi çapı Do= m*z 90mm

Diş üstü dairesi çapı Da=Do+(2*m) 96mm

Diş Dibi dairesi çapı Di= Do-(2*1.25*m) 82.5mm

Temel daire çapı Dt= Do*Cos 84.57mm

Diş genişliği B= 10*m 30mm

PRATİK DİŞ PROFİLİ ÇİZİMİ

Diş profili çiziminde evolvent fonksiyonu yerine pratik yöntem ile bir diş boşluğu profili oluşturulark ve çoğaltılarak, bir düz dişli çizimi gerçekleştirilecektir.

Diş Üstü dairesi

Taksimat dairesi

Diş Dibi dairesi

Temel daire Do= m*Z

Da= Do+(2*m)

Dt= m*Z*Cos

Di= Do –(2*1. 25*m)

Tasarım açısı

Global değişkenler tablosunda değişkenlere ilişkin değerler ve/veya formüller girilir.

Bu uygulamada bir düz dişliye ait 3D modelleme, «parametrik tasarım» ilkeleri kapsamında yazılımın «denklemler» özelliği kullanılarak gerçekleştirilecektir. Böylece temel değişkenlerin (modül, diş sayısı, vs.)değişimi ile farklı boyutlarda dişliler kolayca çizilmiş olacaktır.

DEĞİŞKENLERİN BELİRTİLMESİ 1

«Ön düzlem» de rastgele bir çember çizilerek şekil ölçüsü verilir.

2 DİŞ ÜSTÜ DAİRESİ ÇİZİMİ

Denklemler kısmında çemberin çap ölçüsü seçilerek «da» diş üstü çapı değerine eşitlenir.

3 ÇİZİM ÖLÇÜLERİNİN DEĞİŞKENLER İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ

Dişlinin, Diş üstü çapındaki ana silindiri oluşturulur. Derinlik değeri düz dişlilerde yaklaşık 10 modül olarak alınır.

4 DİŞLİ KALINLIĞININ OLUŞTURULMASI

Silindirik gövde üzerinde dairesel yüzey çalışma düzlemi olarak seçilir ve dişliye ilişkin diğer unsurların geometrileri çizilerek formül değerlerine eşitlenir..

Yuvarlanma dairesi

Temel daire

Diş dibi dairesi

5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI

5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Tasarım açısı

Tasarım açısı: Taksimat dairesi üzerindeki dişlilerin yuvarlanırken temas ettikleri C noktasının yerini belirler.

Silindirin merkezinden diş üstü dairesine bir adet dikey ve taksimat dairesine açılı 2 adet yardımcı çizgi çizilir ve açı değeri «tasarım açısı» değerine eşitlenir.

Üç noktadan geçen bir yay çizilir. Bu yay diş üstü dairesinden başlayıp diş dibi dairesi üzerinde sonlandırılır. Yay aynı zamanda taksimat dairesi üzerinde sonlanmış tasarım çizgisinin ucuna çakışık olmalıdır. Buna göre ilişkiler tanımlanır.

5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Diş başı eğrisi

Yayın ucunu merkezle birleştiren ve yaya birleşme noktasında teğet olan bir yardımcı çizgi daha çizilir.

5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Diş dibi eğrisi

5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Kavrama açısı

Tasarım açısını belirleyen çizginin ucundan bu çizgi ile 20 derece açı yapan bir yardımcı çizgi, temel daireye kadar uzatılarak diş başı eğrisi ile teğetlik ilişkisi tanımlanır. Ölçüsü verilerek Kavrama açısı değişkeni ile ilişkilendirilir.

5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Eğri uzatma

Diş boşluğunu kesip çıkarırken özellikle helisel dişlilerde sorun yaşamamak için diş üstü dairesinden 1mm daha büyük yarıçapta bir çember oluşturularak diş başı eğrisi bu çembere kadar uzatılır.

5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI /aynalama

Oluşturulan diş profili eğrisinin, dairesel yüzeyin dikey orta eksenine göre «aynalama» yöntemi ile simetrisi alınır.

Diş boşluğu Krokisi kapalı bir profil haline dönüştürülür.

5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ gereksiz çizgileri dönüştürme ve budama

6 BİR DİŞ BOŞLUĞUNUN OLUŞTURULMASI

Oluşturulan diş boşluğu profili seçilerek dişlinin kalınlığı boyunca kesilir.

7 DİŞ BOŞLUĞUNUN OLUŞTURULMASI/ Diş dibi radyüsleri

Dişli çarklarda Diş dibi radyüsleri r= 0.3 *modül kadardır. Bu değer değişkenler ile ilişkilendirilir.

8 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Diş boşluklarının çoğaltılması

Düz dişlilerde diş boşluğu ile diş genişliği mesafeleri taksimat dairesi üzerinde eşit uzunluktadır. Diş sayısı kadar boşluk vardır.

Modül: 3 Diş sayısı: 30

DÜZ DİŞLİ ÇARK

(*) oluşturulan bu dişlilere ait diş profili evolvent fonsksiyonu ile oluşturulmadığından yaklaşık görünümdedir.

Sadece modül ve diş sayısı değerleri değiştirilerek yeni düz dişliler oluşturulabilir.

9 DEĞİŞKEN DEĞERLERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ / farklı dişli

Modül: 2 Diş sayısı: 25

(*) oluşturulan bu dişlilere ait diş profili evolvent fonsksiyonu ile oluşturulmadığından yaklaşık görünümdedir.

Dişli çarklar, büyüklüklerine bağlı olarak tahrik edilen bir mil üzerine, direkt olarak işlenebildiği gibi kamalı bağlantı ile tahrik edilebilirler. Bu durumda kamalı göbek delikleri oluşturulur.

Oluşturulan dişliye ait global değişkenlerin başka dosyalarda ya da bilgisayarda kullanılmak istenmesi durumunda denklem dosyası oluşturulur.

DENKLEMLERİN DİĞER ÇİZİM DOSYALARINA AKTARILMASI 10

Yeni bir parça tasarımında ya da başka bir solidworks ortamında denklemler, açılan yeni çizime eklenebilir.

DENKLEMLERİN DİĞER ÇİZİM DOSYALARINA ÇAĞRILMASI 11

DİŞLİ ÇARK İMALAT ÇİZİMİ 12

Dişli Çarkın imalat çizimi 3D modelden oluşturulduğunda görünüşlerin teknik çizim standartlarına göre oluşmasında bazı sorunlar oluşmaktadır. Bu nedenle dişlilerin çizimleri direkt 2D çizim ortamında ve sembolik gösterimler ile yapılır. Diş profilleri gösterilmez. Ayrıca çizime dişli çark özelliklerini içeren bir tablo da çizime eklenir.

HELİSEL DİŞLİDE MODÜL

Helisel Dişlide dişlinin çiziminde Alın modülü esas alınır.

Bu uygulamada helis açısı 10 derece olarak alınacaktır. Helis açısı değeri formülde yerine konulduğunda alın modülü ile normal modül değerleri bir birine çok yakın olduğundan mn=mt olarak alınacaktır.

Helisel dişli çiziminde bir önceki Düz dişli çizimindeki formüller aynen kullanılır. Yani 5. adımın sonuna kadar aynı işlemler yapılır. Buradaki farklılık 6. adımdaki diş boşluğunu çizim düzlemine dik doğrultuda değil de bir helis açısı doğrultusunda keserek oluşturmaktır. Bunun için değişkenler bölümüne yeni bir helis açısı değişkeni tanımlanır.

6 HELİS AÇISININ BELİRTİLMESİ

Dişli profilinin çizildiği düzleme dik doğrultudaki Üst düzleme, sağ düzlemle helis açısı kadar açıda ve dişli kalınlığı kadar uzunlukta bir çizgi çizilerek açı değişken değerine eşitlenir.

7 HELİS AÇISININ BELİRTİLMESİ/ çizginin silindirik dişli düzlemine yansıtılması

Üst Düzlem’e çizilen çizginin izdüşümü, dişlinin diş üstü çapındaki silindirik yüzeyi üzerine aktarılır.

Ctrl

Önceden çizilen diş profili krokisini unsur ağacından seç, CTRL tuşuna basılı tutarak dişlinin arka yüzeyini seç ve ekle/ türetilmiş çizim ile aynı çizimi arka düzleme taşı.

8 DİŞLİ PROFİLİNİN ARKA DÜZLEME İLİŞKİLİ OLARAK TAŞINMASI

9 DİŞ PROFİLİNİN İLİŞKİLENDİRİLMESİ

Arka yüzeye taşınan krokiyi; a) Merkezler arasında çakışıklık, b) Simetri ekseni uç noktası ile

helis çizgisi arasında DEL ilişkisi tanımlayarak çizim tam tanımlı hale getirilir.

2

1

Her iki yüzdeki diş boşluğu profilinin aynı hizadaki köşelerine yakın kısmına tıklayarak seçilir.

DİŞ PROFİLİNİN İLİŞKİLENDİRİLMESİ 10

KENAR RADYÜSLERİNİN OLUŞTURULMASI 11

DİŞ BOŞLUĞUNUN ÇOĞALTILMASI 12

HELİSEL DİŞLİ

Modül : 2mm Diş sayısı : 25 Helis açısı : 10 derece

İstenirse global değişkenler tablosundan modül ve diş sayısı değerleri değiştirilerek

farklı boyutlarda dişliler elde edilebilir.

ÇEVRİLEN DİŞLİ Modül: 2.5 Diş sayısı: 43

ÇEVİREN DİŞLİ Modül: 2.5 Diş sayısı: 24

KONİK DİŞLİ ÇİZİMİ / ana boyutların belirlenmesi

Konik düz dişlilerde dişlilerin dönme eksenleri genellikle birbirine diktir. Bu durum dişli çarkın imalat çiziminde karşı dişlinin «komşu parça» çizim yöntemine uygun olarak belirtilmelidir.

Dönme eksenleri

Diş dibi çapı Di= Do1-(2*1.25*m)

Taksimat dairesi çapı: Do1= m*z1

Diş genişliği b=10*m

Tasarım ölçüleri

Çevrilen dişli taksimat dairesi çapı Do2= m*z2

Diş üstü çapı Da= Do1+(2*m)

KONİK DİŞLİ ÇİZİMİ

KONİK DÜZ DİŞLİ ÇİZİMİ

Hesaplanmış standart ölçüler ve tasarım ölçüleri çizim üzerinde gösterilir.

KONİK DÜZ DİŞLİ ÇİZİMİ

Dişli özellikleri bir tabloda belirtilir ve çizim tamamlanır.