Vereniging van Nederlandse Gemeenten Houdbare gemeentefinanciën Jan van der Lei, 2013.

Vereniging van Nederlandse GemeentenHoudbare gemeentefinanciën

Jan van der Lei, 2013

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Gemeenten in buitenland kijken net als landen en Europa naar de schuld.


Let naast sluitende baten en lasten op de schulden!

Inkomsten Uitgaven

Gemeente is consumptiehuishouding

Vereniging van Nederlandse GemeentenHoezo eigen vermogen?

Eigen vermogen in de vorm van reserves is geen geld maar zit vast in baksteen.

Huis € 250.000

Lening € 200.000

Geld € 10.000

Reserves € 60.000

Balanstotaal € 260.000 Balanstotaal € 260.000

Debet Credit

Vereniging van Nederlandse GemeentenGemeenten lenen voor aanschaf bezit

Bij reserves van 60.000 euro kan de schuld 450.000 euro bedragen maar ook 1 miljard euro!

2 Huizen € 500.000

Lening € 450.000

Geld € 10.000

Reserves € 60.000


Debet Credit

Vereniging van Nederlandse GemeentenEigen vermogen schommelt met waardering van bezit op en neer.

Schuld is juist een betrouwbare maatstaf!

Huis € 195.000

Lening € 200.000

Geld € 10.000

Reserves € 5.000


Debet Credit

Vereniging van Nederlandse GemeentenHoe zwaar is het gemeentebezit met schuld belast?

Kengetal: Schuld als aandeel van balanstotaal (schuldratio)

Vereniging van Nederlandse GemeentenDe vraag is: Kan de gemeente met zijn inkomen de schuld wel dragen?

Kengetal: Netto schuld als aandeel van de inkomsten (netto schuldquote)


Nu investeren: rente & aflossing schuld drukken op toekomstig inkomen Geen schulden: meer ruimte lopende uitgaven

Hoogte schuld is politieke keuze. Solide financieel beleid is politieke verantwoordelijkheid. Bij te hoge schuld vliegen (bij tegenslag) gemeentefinanciën uit de bocht.

Vereniging van Nederlandse GemeentenZijn schulden gemeenten hoog?

Brussels schuldplafond van 60% BBP = schuld als aandeel van de inkomsten van ± 130 %

Vereniging van Nederlandse GemeentenHoogte schulden gemeenten lopen ver uiteen

Netto schuldquote ultimo 2011

Vereniging van Nederlandse GemeentenNetto schuldquote

Activa 2011 2012 Passiva 2011 2012

(Im-)materiële vaste activa 137.455

139.561 Eigen vermogen 45.505 56.852

Kapitaalverstrekkingen 848 848

Leningen aan derden & verbonden partijen

75.652 79.855 Voorzieningen 9.524 11.848

Langlopende uitzettingen 920 920 Langlopende leningen

278.772 284.623

Voorraad bouwgrond & onderhanden werk

162.156

164.992 Kortlopende schuld 58.697 53.523

Vorderingen & liquide middelen

37.173 40.251 Overlopende passiva

25.846 23.453

Overlopende activa 4.140 3.872

Balanstotaal418.34

4 430.299 Balanstotaal 418.344 430.299

Uitgeleende gelden en voorraden bouwgrond vanwege risico’s (& effect consolidatie) apart in beeld betrekken.

Vereniging van Nederlandse GemeentenSchuldpositie Utrechtse gemeenten eind 2011

Effectieve schuld die drukt op exploitatie = netto schuldquote -/- uitleenquote & voorraadquote

Vereniging van Nederlandse GemeentenOntwikkeling gemeenteschuld in beeld

Vereniging van Nederlandse GemeentenNetto schuld en EMU-saldo

Activa 2011 2012 Passiva 2011 2012

(Im-)materiële vaste activa 50.071 52.000 Eigen vermogen 31.232 29.927

Kapitaalverstrekkingen 2.308 3.665

Leningen aan derden & verbonden partijen

10.805 9.778 Voorzieningen 7.200 7.700

Langlopende uitzettingen 2.139 3.107 Langlopende leningen

35.577 37.877

Voorraad bouwgrond & onderhanden werk

13.094 12.000 Kortlopende schuld 8.274 8.079

Vorderingen & liquide middelen

7.831 6.832 Overlopende passiva

6.231 5.893

Overlopende activa 2.264 2.094

Balanstotaal 88.513 89.476 Balanstotaal 88.513 89.476

EMU-saldo = mutatie rood & geel plus correctie boekwinst c.q. superdividend aandelenverkoop

Vereniging van Nederlandse GemeentenGemeenten betalen schuldverplichtingen met primair surplus (EBITDA)

Afschrijvingen + resultaat exploitatie +

renteresultaat = primair surplus (EBITDA)

Aflossingen en rente schuld wordt betaald

met primair surplus (of verkoopopbrengst bezit)

Schuld stijgt door nieuwe investeringen.

Jaar op jaar sprake van grote schommelingen in

financieringsresultaat. Het draait bij schuld om

meerjarige trend.

Vereniging van Nederlandse GemeentenSchuld verdampt - macro-economische variabelen zijn van grote invloed!

Bruto schuld gemeenten in 1910 € 188 miljoen

Bruto schuld gemeenten in 2010 € 44.672 miljoen

Maar schuldquote is in periode 1910 - 2010 flink gedaald!

1910 2010

1. Inflatie-index = 1,0 Inflatie-index = 22,8

2. Inwoners = 6,0 mln Inwoners = 16,7 mln

3. BBP/inwoner (€ 2010) = € 4.186 BBP/inwoner (€ 2010)= € 35.328

4. Aandeel in bbp = 6,4% Aandeel in bbp = 9,7%


Varen op kengetallen is in de achteruitkijkspiegel staren naar de afgelegde weg & anderen.

Vereniging van Nederlandse GemeentenHoudbare gemeentefinanciën is vooruit kijken

En genoeg leencapaciteit overhouden als remweg voor opvangen slecht weer scenario.

Vereniging van Nederlandse GemeentenVliegt bij een economische schok de netto schuldquote van de gemeente in de toekomst uit de bocht?

Vereniging van Nederlandse GemeentenBouwstenen voor het rekenmodel

Vereniging van Nederlandse GemeentenGroeipad netto schuldquote bij potentiële groei en vervolgens inboeken gevolgen terugval economie

Vereniging van Nederlandse GemeentenOrganisatie reageert met ombuigingen

Tijdens ombuigen loopt de schuld verder op.

Financiële structuur gemeente bepaalt remweg.

Vereniging van Nederlandse GemeentenGezond houdbaarheidspad voor de gemeentefinanciën

Vereniging van Nederlandse GemeentenSlecht weer scenario bepaalt ook: houdbaar of niet houdbaar

Vereniging van Nederlandse GemeentenSlechtweerscenario

Inkomsten structureel gekort met 8% met

mogelijkheid voor afwijkende percentages 2013-2014

Uitgaven door tegenvallers structureel 2% hoger met

mogelijkheid voor afwijkende percentages 2013-2014

Grondexploitatie drie jaar terugval 50% opbrengst

Er na structureel 30% lagere opbrengst

Rente in jaarlijkse stappen van 1% naar verhoging

van + 3%. Afboeking van 10% op leningen aan derden

Vereniging van Nederlandse GemeentenDe vier pilots: Gemeente Zuiddam met lage schuld

Vereniging van Nederlandse GemeentenGezond houdbaarheidspad voor de gemeentefinanciën

Vereniging van Nederlandse GemeentenGemeente Westerhaven met lage schuld

Vereniging van Nederlandse GemeentenZeer gezond houdbaarheidspad voor de gemeentefinanciën

Vereniging van Nederlandse GemeentenGemeente Noordland met zeer hoge schuld

Vereniging van Nederlandse GemeentenEen onhoudbaar pad voor de gemeentefinanciën

Vereniging van Nederlandse GemeentenGemeente Oosterberg hoge schuld

Vereniging van Nederlandse GemeentenNog net houdbaar pad voor de gemeentefinanciën

Vereniging van Nederlandse GemeentenBelangrijkste verklaringen voor verschillen

Hoogte huidige schuld, uitleenquote, voorraadquote

Verschil inkomsten en uitgaven exploitatie (Primair

Surplus / EBITDA) en de ontwikkeling er van.

Relatief aandeel ombuigingsrelevante uitgaven en

onbenutte belastingcapaciteit van totale exploitatie

Relatieve omvang van jaarlijkse investeringen


Invullen houdbaarheidstest kostte de vier pilot-

gemeenten na instructie 1 à 1,5 dag.

Model is goed alternatief voor huidige (gebrekkige)

berekening van weerstandsvermogen.

Rekenmodel is met handreiking Houdbare gemeente-

financiën vrij beschikbaar op www.vng.nl (onderwerp

gemeentefinanciën dossier financiële positie).

Houdbaarheidstest geeft na verkiezingen nieuwe college

en raad goed beeld van financieel perspectief.

Vereniging van Nederlandse GemeentenHet Bildt eerste gemeente met houdbare gemeentefinanciën

Wie volgt?

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Houdbare gemeentefinanciën Jan van der Lei, 2013.

Documents

Transcript of Vereniging van Nederlandse Gemeenten Houdbare gemeentefinanciën Jan van der Lei, 2013.