verantwoord beslissen….. je zal maar bestuurder zijn!
-
Upload
maarten-smits -
Category
Documents
-
view
214 -
download
0
Transcript of verantwoord beslissen….. je zal maar bestuurder zijn!
verantwoord beslissen…..
je zal maar bestuurder zijn!
what’s new?
verhaal Jan Rotmans
(“we zijn officieel in staat van transitie”)
25 jaar
DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase
25 jaar
Transitie naar duurzame samenleving
Nieuw Paradigma
Nieuwe Instituties
Nieuwe SturingKant
elpe
riode
Oud Paradigma
Oude Instituties
Oude Sturing
Tijd
O
pbou
w va
n du
urza
me
sam
enle
ving
We zitten hier
paradigma wisseling
exploitiemodel versus co-operatiemodel
economisch rend. versusmaatschappelijk rend.
lineair proces versus cyclisch proces
waarde ontlenen versus waarde creëren
zelfredzaam versus samen redzaam
verandering vantop-down naar bottum-up
generiek naar maatwerk
centraal naar lokaal
algemeen naar situationeel
bestuurders in de ouderenzorg
overheid
bestuurzorginste
lling
zo was het…
…inmiddels…. dubbele vergrijzing toename zorgvraag bezuinigingen patiënt wordt cliënt gereguleerde martkwerking
overheidbestuurderouderenzor
g
familie ouderen
zorgprofessio
nals
financierscliënten-
raad
overheid
bestuurderouderenzor
g
familie ouderen
zorgprofessio
nals
financiers
cliënten-raad
nu..
zorgmodeloverheid – ouderen
(Andersen & Newman 1973)
Scandinavisch model
Mediterraan model
Continentaal model(Nederland)
zorgmodeloverheid – ouderen
(Andersen & Newman 1973)
Mediterraan model • meer eigen regie, langer thuis wonen• ondersteuning door familie• overheid alleen als het niet anders kan
overheid
bestuurderouderenzor
g
familie ouderen
zorgprofession
als
financiers
cliënten-raad
Verantwoorde zorg?
overheid
bestuurouderenzor
g
familie ouderen
zorgprofession
als
financiers
cliënten-raad
morele ambiguïteit
filmbeeld (“een cultuur van mondige en
autonome burgers die meebepalen wat goed en niet goed is”)
“….die schrijf je niet de wetten voor,
die laat je in hun waarde!”
“Bestaande bestuursmodellen volstaan niet meer…...” (Pollitt & Bouckaert 2004)
“…….omdat op voorhand niet meer vastligt wat een goed besluit of een goede ontwikkeling is.” (van de Poel & Royakkers 2007)
morele ambiguïteit leidt dagelijks tot
dilemma’s
“Laten we cliënten in ons verzorgingshuis wel of niet betalen voor extra diensten zoals een glas wijn of een extra douchebeurt?” (Bestuurder Jansen)
morele ambiguïteit(een dilemma uit de praktijk)
Niet betalen Wel betalen
Geen extra inkomsten Aantasting gelijkheid
Gelijkwaardigheid Eigen levensstijl
Loyaliteit Keuzevrijheid
morele ambiguïteit(Noordegraaf & Abma 2003)
Je kan niet managen op basis van meten: context in transitie grote pluraliteit in belanghebbenden grote multivocaliteit t.a.v. ‘het goede’
hoe komt eenbesluit
tot stand?
de praktijk
Bestuurders handelen op basis van hun eigen morele waarden.
Bestuurder A: autonomie
Bestuurder B: hulpgeven aan kwetsbaren
maar is dat voldoende?
een casus
Uitbreiding van de intramurale zorg met ondersteuning aan thuiswonende ouderen.
bestrijding eenzaamheid
voorkomen crisis
zorgzaamheid
kostenefficienc
yzorgplicht
zelfredzaamheid
rechtvaardige
besteding gelden
overheid
bestuurderouderenzor
g
familie ouderen
zorgprofession
als
financiers
cliënten-raad
web van verplichtingen en verwachtingen
overheid
bestuurderouderenzor
g
familie ouderen
zorgprofession
als
financiers
clienten-raad
spanningen
Waarbij:
Zakelijke waarden het doorgaans winnen van zorginhoudelijke waarden,
met als gevolg…………
…behoeften aan zorg blijven onbeantwoord!
bevindingen
1) Zakelijke waarden en opgelegde verplichtingen domineren zorgwaarden,
systeemwaarden domineren menswaarden
doelmatigheid aandacht / tijd
efficiency vertrouwen
controle, beheersing ruimte
regelzucht keuzevrijheid
kosten / baten kwaliteit
bevindingen
1) Zakelijke waarden en opgelegde verplichtingen domineren zorgwaarden,
2) verhoudingen tussen overheid en zorgbestuurders en tussen bestuurders en ouderen/mantelzorgers zijn nog traditioneel,
overheid – ouderen(Andersen & Newman 1973)
Scandinavisch model
Mediterraan model
Continentaal model(Nederland)
Opgelegd !
veranderingen in verantwoordelijkhed
envereist
andere cultuur
bevindingen
1) Zakelijke waarden en opgelegde verplichtingen domineren zorgwaarden,
2) verhoudingen tussen overheid en zorgbestuurders en tussen bestuurders en ouderen/mantelzorgers zijn nog traditioneel,
3) bestuurders handelen op basis van het eigen morele kompas.
….die schrijf je niet de wetten voor,
die laat je in hun waarde!
Handelen vanuit het eigen morele kompas
is niet voldoende om de cultuuromslag te maken!
tekortkomingen
geen stem aan hen die het aangaat ineffectieve reductie van de complexiteit geen plek voor waardenpluralisme geen cultuuromslag door opgelegde verplichtingen
….maar hoe doe je dat, iedereen in zijn waarde laten?
verantwoorde zorgTronto (1993), Verkerk (1994), Walker (1998)
verantwoorde zorg ontstaat in de praktijk en in de relatie tussen mensen,
waarbij
verantwoordelijkheden aangegaan worden op basis van onderhandeling over morele waarden
verantwoorde zorgTronto (1993), Verkerk (1994), Walker (1998)
verantwoorde zorg ontstaat in de praktijk en in de relatie tussen mensen,
waarbij
verantwoordelijkheden aangegaan worden op basis van onderhandeling over morele waarden
wat verantwoord is bepalen belanghebbenden
evolutie beleidsevaluatie
(Guba & Lincoln 1989)
Nadruk op: meten beschrijven beoordelen onderhandelen over waarden
bestrijding eenzaamheid
voorkomen crisis
zorgzaamheid
kostenefficien
cyzorgplicht
zelfredzaamheid
rechtvaardige
besteding gelden
verantwoorde zorgTronto (1993), Verkerk (1994), Walker (1998)
verantwoorde zorg ontstaat in de praktijk en in de relatie tussen mensen, het leggen van verbindingen.
waarbij
verantwoordelijkheden aangegaan worden op basis van onderhandeling over morele waarden, op een gedeelde morele basis.
hoe kom je tot een gedeelde morele
basis?
wederzijds begrip belanghebbenden
dialoog als voertuig voor praktijkverbetering
situationele gezamenlijke verantwoordelijk
verbinders nodig tussen:
systeem en mens
management en werkvloer
intern en extern
verantwoordelijkheden relationeel construeren
“gestructureerd delibereren ondersteunt verdieping, verbreding en het versmelten
van morele zienswijzen” (Widdershoven & Abma 2011)
een voorbeeld
“moeten we het Grand Café van ons verzorgingshuis sluiten of niet?”
(bestuurder Jansen)
verantwoord besluit construeren
gestrucureerd homogeen of heterogeen rol van de facilitatorDoel: nieuwe inzichten en kennis wederzijds begrip versmelting van waarden
de stappen
1. beschrijven casus2. formuleren dilemma 3. verhelderingsvragen4. analyse waarden5. individuele afwegingen6. vergelijking van de verschillen7. afrondende conclusie
Niet sluiten Wel sluiten
sociale ontmoeting onrechtvaardige besteding gelden
prestige kroeggedrag bevorderend
ontlasting zorgprofessionals
werkdrukverhogend
……. …….
waarden toekenningen
de uitkomst zorgzaamheid voor wie?
gevaar van denken te weten wat speelt,
beperkt perspectief van vertegenwoordigende partijen,
waardetoekenning door betrokkenen uit de praktijk,
dus….. zorgzaamheid voor wie? wie zijn de belanghebbenden? gevaar van denken te weten wat speelt welke issues, concerns en claims spelen er? beperkt inzicht van de cliëntenraad houd rekening met beperkte blik van
vertegenwoorders waardetoekenning door betrokkenen uit de
praktijk neem waarden van ervaringsdeskundigen
mee in de overweging.
proces aanpak(Guba & Lincoln 1989, Widdershoven & Abma
2007)
stap 1: sociale condities creërenstap 2: verzamelen issues; wat en wie doen er doet? stap 3: homogene dialogen; inbreng van waarden stap 4: heterogene dialogen; onderhandelen over waardenstap 5: opvolging uitkomstenstap 6: verantwoording op basis van de afwegingen
moreel constructivistisch
leiderschap
zorg beschouwen als deliberatief democratisch proces,
en het zijn van een morele drager van de verandering.
moreel constructivistisch
leiderschap
zorg beschouwen als deliberatief democratisch proces,
met wie spreek je wanneer waarover?
en het zijn van een morele drager van de verandering.
in- en extern!
conclusie
Of een besluit verantwoord is, wordt mede bepaald door alle belanghebbenden.
Een besluit kan derhalve alleen verantwoord voorbereid worden in dialoog met deze
belanghebbenden.
conclusie
Of een besluit verantwoord is, wordt mede bepaald door alle belanghebbenden.
Een besluit kan derhalve alleen verantwoord voorbereid worden in dialoog met deze
belanghebbenden.