Vazoaktif İlaçların - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/3.Panel/3ee.pdf · Fenilefrin...
Transcript of Vazoaktif İlaçların - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/3.Panel/3ee.pdf · Fenilefrin...
Vazoaktif İlaçların Farmakodinamik Etkileri ve
Olası Yan Etkileri
Copy and Paste any of these slides into your existing presentations to create a unique block tow diagram.
Prof. Dr. Engin Ertürk
KTÜ Tıp Fakültesi
Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD
C
B
ASunum planı
- Otonom sinir sistemi
- Reseptörler
-Sempatik- Parasempatik sisteme etkili
ajanlar
Otonom Sinir Sistemi
Sinir sistemi
Periferik SS
Otonom SS
Sempatik SSParasempatik
SS
Somatik SS
Merkezi SS
• Kolinerjik:
– Sempatik-parasempatik 1. sıra nöronlar + paras. 2. sıra nöronlar
– Muskarinik ve nikotinikreseptörler
• Adrenerjik:
– Nöral: Sempatik 2. sıra nöronlar
– Endokrin: Adrenal medulla
– α1- α2, β1- β2- β3, DAreseptörleri
Otonom sinir sistemi
OSS reseptörlei
Kolinerjik
• Muskarinik:– Santral sinir sistemi
– M1: otonom gangliyonlar
– M2: end organ efektör hücre
kalp, vasküler endotel, düz kas
• Nikotinik– SSS
– Otonom gangliyon
– Çizgili kaslar
Adrenerjik;
• α1:– Vasküler düz kas, kalp
– Göz
– Sfinkterler
• α2:– SSS, adrenerjik presinaptik
membran
– Vasküler düz kas
• β1:– Kalp, böbrek, yağ hücreleri
• β2:– Vasküler ve diğer düz kas
hücreleri
• DA1-2:– Splanknik ve renal damarlar
– Sempatik sinir terminalleri
α- 1 reseptörler fosfolipaz C’yi aktive eder
ve intrasellüler kalsiyumu arttırarak
etkisini gösterir
α- 2 reseptörler cAMP yapımını azaltarak
adenilat siklazı inhibe eder
β -1 ve β -2 reseptörler cAMP yapımını
arttırarak adenilat siklazı aktive eder
Reseptörlerin etki mekanizmaları
Sempatik SS Parasemp SS
T1 L2-3 Kranyal S 2-3-4
Noradrenalin Asetil kolin
Sempatik SS Parasemp SS
Atraktif Koruyucu
2
1
Oto
no
m S
inir
Sis
tem
i
Kolinerjik aktivite;- Parasempatomimetikler
- Antikolinesterazlar
- Parasempatolitikler
(Antikolinerjikler)
Adrenerjik aktivite;- Sempatomimetikler
Katekolaminler
Sempatomimetik aminler
- Sempatolitikler
Adrenerjik aktiviteye etkili ilaçlar
• Sempatomimetikler• Katekolaminler
AdrenalinNoradrenalinDopaminDobutamin
Levosimendan
• Sempatomimetik aminler
Alfamimetikler
Betamimetikler
• SempatolitiklerAdrenerjik reseptör blokörleri
Alfa blokörlerBeta blokörler
Adrenerjik nöron blokörleriRezerpinBretilyumGuanetidin
Adrenalin
• Hem endojen hem sentetik
• Adrenal medullada üretilir
• α1-2, β1-2 tüm reseptörlere etkili
• Noradrenalin salınımını uyarır
Sem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Adrenalin endikasyonları
- Akut allerjik reaksiyonlar;i.m. ve s.c. uygulanır. 00,2-0,5 mg erişkinde,
0.3 mg çocukta
- Anafilaktik şokAnjiyoödem : Tedavideki ilk ilaç. 1 yaş altında 0,05 mg, 12
yaş altına 0,1-0,5 mg, erişkinlerde 0,5 mg i.m.
- Kardiyak arrest; 1mg /3-5 dk’da bir
- Kan basıncının yükseltilmek
istendiği tüm durumlarSem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Adrenalinin
kontrendikasyonları
• Koroner arter hastalığı
• Konjestif kalp yetmezliği
• Hipertansiyon
• Hipertiroidizm
• Taşiaritmiler
• Halojenli hidrokarbon türevi (halotan) ile uygulanan genel anestezi
Sem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Adrenalinin yan etkileri
• Kan basıncında aşırı yükselme
• Aritmi
• VF
• Uzun süre kullanımda doku perfüzyon bozulması
Sem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Noradrenalin
• Hem endojen hem sentetik
• Depo veziküllerde dopaminden üretilir
• α1-2, β1 reseptörlerine etkili
• KVS dışında farmakolojik etkinliği az
• İv infüzyon
Sem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Noradrenalinin organ ve sistemlere etkileri:
Sem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler Damar: Bütün damarlarda vazokonstriksiyon
(Koroner hariç) (α1)
Kalp: Myokard kasılma gücünü artırır (β1)
Kalp atım hızını artırır (β1)
Kan basıncı: OAB artışı (α, β)
Noradrenalinin yan etkileri:
- Taşikardi
- Cilt nekrozu
- Kan basıncında reubound düşme
Sem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Dopamin• Doz bağımlı etki
• DA1 reseptörleri (renal)(düşük doz)
• β 1 (kalp) (orta doz)
• α1 reseptörler (damar) (yüksek doz)
• DA2 reseptörleri (adrenerjik sinir ucu
noradrenalın geri alınımı)
Sem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Dopaminin organlara etkileriSe
mp
ato
mim
etik
ler
Kat
eko
lam
inle
r
- Doza bağlı etkiler
- Myokard kasılmasında artış (β 1 )
- Periferik damarlarda vazokonstrüksiyon (α1
reseptörler, yüksek doz)
- Renal kan akımında artış, diürez (DA1 reseptörleri)
Dopaminin endikasyonlarıSe
mp
ato
mim
etik
ler
Kat
eko
lam
inle
r
- Pulmoner arter basıncı ve afterloadu arttırır
- Cerrahi (kardiyak ve diğer)
- Şok tedavisi
- Hipotansif durumlar
Dobutamin
• Sentetik
• β1 agonist, pozitif inotropi
• β2 aktivasyonu (hafif)
• Sol ventr dolum basıncı azalır, koroner akım artar
Sem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Dobutamin endikasyonları
Kalp debisinin arttırılmak istendiği vakalar;
- Kalp yetmezliğine bağlı düşük kardiyak
debide
- Kardiyomyopatilerde
- Hipermetabolik septik şokta kullanılır
Sem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Yan etki;
İlaç başlangıcında hipotansiyon
Levosimendan
• Sentetik
• Myositlerin Ca’a duyarlılığını arttırır
• Vasküler düz kasları gevşetir (K ATP ase)
• Preload ve afterload azalır
• Kardiyak kontraktilite, vazodilatasyon
• Kalp debisi artar
Sem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Levosimendanınkontrendikasyonları
• Ventriküle kan dolumunu veya çıkışını belirgin mekanik engeller
• Ciddi böbrek yetmezliği
• Ciddi karaciğer yetmezliğinde
• Ciddi hipotansiyon ve taşikardi
• Torsade de pointes geçmişi olanlarSem
pat
om
imet
ikle
rK
atek
ola
min
ler
Levosimendanın yan etkilerSe
mp
ato
mim
etik
ler
Kat
eko
lam
inle
r
- Ventriküler taşikardi
- Hipotansiyon
- Başağnsı
Efedrin
• Direkt: α, β uyarıcı
• İndirekt; adrenerjik sinir uçlarından noradrenalin salınımı
Sem
pat
om
imet
ikle
rA
lfam
imet
ikle
r
Efedrinin etkileriSe
mp
ato
mim
etik
ler
Alf
amim
etik
ler
• Kalp hızı : çok az artar
• Kontraktilite : artar
• CO: artar
• KB: artar
• SVR :çok az artar
• Preload (ön yük): Artar
EfedrinSe
mp
ato
mim
etik
ler
Alf
amim
etik
ler
- Hipotansiyon tedavisi
- İv, im, sc, po kullanılabilir.
- 5-10 mg iv bolus ihtiyaç halinde tekrarlanabilir
- Etki bitişi; 5-10 dakika iv.
- Uterin kan akımını azaltmaz.
Yan etki; hipertansiyon
Fenilefrin
• α1 üzerinde direkt etki
• Vazokonstrüksiyon
• Kan basıncı ve koroner perfüzyonuarttırır
• Refleks bradikardi
Sem
pat
om
imet
ikle
rA
lfam
imet
ikle
r
Hipotansiyon tedavisi
Metaraminol
• Direkt α agonist
• Adrenalin ve Noradrenalin salınımınada yol açar
• Kan basıncını arttırır
Metoksamin
• Direkt α agonist
• Fenilefrine benzer
• Uzun etkili
• Hipotansiyon ve paroksismal SVT tedavisi
Sem
pat
om
imet
ikle
rA
lfam
imet
ikle
r
α-2 Agonistler
Klonidin
• Spinal kordreseptörlerinde etki
• Hemodinamik stabilite
Deksmedetomidin
• α2 afinitesi daha fazla
• Sempatolitik etki
• Sedasyon analjezi
• Hipotansiyon
• Bradikardi
Sem
pat
om
imet
ikle
rA
lfam
imet
ikle
r
İzoprotorenol
• β1 ve β2 etkili
• Kalp hızı kontraktiliteve kalp debisini arttırır
• Bronkodilatör
• Kullanımı az
İzoprenalin
• İlk sentetik β agonist
• β1 ve β2 etkili
• Bradiaritmi tedavisi
• Bronkodilatasyon
Sem
pat
om
imet
ikle
rB
etam
imet
ikle
r
Sempatolitikler (Adrenoseptör blokörler)
Sempatolitikler
Selektif
α-selektif
α1-selektif
α2-selektif
β-selektif
β1-selektif
β2-selektif
Nonselektif
Nonselektif
Non selektif (α, β) reseptör blokörleri
– Fenoksibenzamin
– Fentolamin
– Tolazolin
– Ergot alakloidleri
– Labetolol (β1-2, α )
Sem
pat
olit
ikle
r
α- blokörler
• α-1 blokörler
– Prazosin
– Terazosin
– Trimazosin
β blokörler
• β-1 Selektif
– Esmolol
– Metoprolol
– Atenolol
– Bisoprolol
– Betaksolol
• Nonselektif
– Propranolol
– Pindolol
– Timolol
– Nadolol
Ad
ren
ose
ptö
rb
lokö
rle
rB
eta
blo
körl
er
• β-2 selektif
- Butoksamin
- α metil propranolol
β1 blokörler
• Esmolol
– Kısa yarı ömür
– Hipertansif krizler
– Tiroid fırtınası
– Anestezi indüksiyonu
– Supravent . taşikardi
– YB hastalarında
• Metoprolol
– Uzun etkili
– HT ve SVT tedavisi
– Kalp yetmezliği
– Oral form
Ad
ren
ose
ptö
rb
lokö
rle
rB
eta
blo
körl
er
Yan etki; hipotansiyon, bradikardi
Vazodilatörler
• Sodyum Nitroprussid
• Nitrogliserin
• Kalsiyum kanal blokörleri
• Adenozin
• Hidralazin
• MinoksidilAn
tih
ipe
rtan
sifl
er
Vaz
od
ilatö
rler
Sodyum Nitroprussid(Niprus)
• Guanilat siklaz üzerinden NO salınımını arttırarak
• Arteriyel + venöz dilatör
• 0.5-10µg/kg/dk
• Hızlı başlangıç, kısa etki süresi
• Siyanür toksisitesi
• TaşiflaksiAn
tih
ipe
rtan
sifl
er
Vaz
od
ilatö
rler
Nitrogliserin(Perlinganit)
• Guanilat siklaz üzerinden NO salınımını arttırarak
• Venöz dilatör özelliği daha belirgin
• Koroner dilatör
• Preload u azaltır (kardiyojenik pulmoner ödem tedavisi)
• 0.5-10µg/kg/dk
• Hızlı başlangıç, kısa etki süresi
• Bolus dozlarda hipotansiyon !!!
An
tih
ipe
rtan
sifl
er
Vaz
od
ilatö
rler
Hidralazin• Arteriyel dilatör özelliği daha belirgin
• Guanilat siklaz üzerinden NO salınımı
An
tih
ipe
rtan
sifl
er
Vaz
od
ilatö
rler
Adenozin• Spesifik reseptörleri üzerinden etki
• Arteriyel dilatör özelliği daha belirgin
• Afterload u azaltır
Minoksidil• Ön ilaç --- minoksidil sülfat
• Potasyum kanal açıcı
• Vasküler düz kas hücresini depolarize ederek gevşetir